Djeruzalem
Djeruzalem est ene veye d' Israyel (mitan å Coûtchant) et d' Palestene (mitan å Levant).
Si no e-n ebreu, c' est רושלים (Yerouchalayim); e-n arabe, c' est القدس (El Qouds).
Valixhance ezès rlidjons monoteyisses
[candjî | candjî l’ côde wiki]Djeruzalem est rwaiteye come ene sinte veye pås troes rlidjons monoteyisses (djwifs, crustins, muzulmans).
Po les crustins, c' est la ki Djezus-Cri a stî crucifyî.
Po les djwifs, c' est li veye do Timpe, ki n' dimeure pus kel Meur des Dislamintaedjes.
Po les muzulmans, c' est ene des veyes ricmandêyes pol perlinaedje, et vni dire ses priyires so l' Esplanåde des Moskêyes. C' est did la ki l' profete Mawoumet a stî evoyî eviè l' cir, pu rivni (acinsion d' Mawoumet).
Istwere
[candjî | candjî l’ côde wiki]Ele divna l' mwaisse veye di l' estat djwif di Djudêye.
Li timpe di Djeruzalem fourit distrût deus côps, e l’ an 586 divant l’ Crisse pås Babilonîs, pu e 70 après l’ Crisse, på Romins.
Ele si rinda ås Arabes, mins les Djeruzalemîs dmandît a Omar Ben Xhattab di vni esprès del Medine, et lyi rmetît les seroûles (clés) des poites del veye.
Ele fourit prinjhe des Croejhîs, dizo l' kimandmint da Godfrwè d' Bouyon, e 1099, tins del prumire croejhåde. Adonpwis, ele divna li mwaisse veye do Rweyåme di Djeruzalem.
E 2003, on meur di "disfinse", 8 metes hôt, a côpé les coulots arabes di Djeruzalem del campagne di Palestene metowe djusse astok.
E 2017, l'anministrâcion Trump ric'nèt Djeruzalem come mwaisse veye oficire d' l'Estat d'Israyel, èsconte l'avis d'one grande paurt do rèstant dès payis del daegne, èt boudje oficiremint l'èbassâde dès-Estats Unis d'Amérike, anciènemint à Tel Avi, dins ç' veye.