Pilsen (checu: Plzeň, /ˈpl̩.zɛɲ/ (?·i)) ye una ciudá allugada nel oeste de Bohemia na República Checa. Ye la capital de la Rexón de Pilsen. Tien cerca de 170.000 habitantes y ye la cuarta ciudá checa más grande (dempués de Praga, Brno y Ostrava) y la segunda más grande de Bohemia (dempués de Praga). Atópase na confluencia de cuatro ríos, a unos 80 km al oeste de la capital checa Praga, cola que Pilsen ta coneutada pela autopista D5.
Pilsen fíxose famosa sobremanera pola fabricación de la cerveza; la marca Pilsner Urquell (Plzeňský Prazdroj) dio'l nome al tipu de cervezapilsener, güei espublizáu nel mundu enteru.
En Pilsen fueron fundaes coles mesmes les primeres fábriques de la famosa empresa de maquinaria Škoda Works, siendo anguaño la sede de Škoda Transportation onde se producen medios de tresporte urbanos y ferroviarios.
Nos últimos años, Pilsen ye conocida tamién gracies al so club de fútbolFC Viktoria Plzeň, que llogra imponese inclusive na escena europea.
Les primeres referencies históriques de Pilsen (resp. de la ciudá actual de Starý Plzenec) daten del añu 976. Pero nun foi hasta 1295 cuando'l rei checuWenceslao II de Bohemia fundó «la Nueva Pilsen» que correspuende a la Pilsen actual. La so posición estratéxica na vía importante ente Praga y Baviera déxa-y espolletar rápido. Nel sieglu XIV ye la tercer ciudá más grande y más importante del país, dempués de Praga y Kutná Hora. Yá dende la Edá Media, el lúpulu collecháu pela redolada – unu de los meyores n'Europa – ye la base de la producción de cerveces reputaes. Mientres les guerres husitas, Pilsen foi'l centru de la resistencia católica contra los husitas. En 1468, la ciudá llogró una imprenta, na que s'imprimió'l primer llibru publicáu en Bohemia, la Crónica troyana (en checu Kronika trojánská). A principios del sieglu XVI, Pilsen foi castigada por dellos quemes, especialmente en 1507, cuando amburaron dos tercios de la ciudá. En 1599, Pilsen aportó a la residencia del emperadorRodolfo II d'Habsburgu, quien fuxía asina de la peste qu'azotaba Praga. Mientres la Guerra de los Trenta Años, la ciudá foi conquistada per primer vegada na so hestoria en 1618 por Ernesto de Mansfeld.
Ente los años 1948 y 1989, el réxime comunista (con rellaciones fuertes cola XRSS) gobernaba Checoslovaquia. En Pilsen tuvo llugar la primer manifestación masiva contra'l réxime, el 1 de xunu de 1953 : cerca de 20.000 persones protestaron concretamente contra la reforma monetaria que significó pa muncha xente la perda d'una gran parte de los sos aforros. Munchos manifestantes fueron deteníos y más de 300 persones fueron condergaes en procesos políticos. Trátase de la primer protesta popular en tol bloque comunista (l'asina llamada sulevación n'Alemaña del Este nun españó hasta dos selmanes más tarde).
Mientres los años 50, nuevos barrios de bloques de pisos empezaron a edificase nes zones perifériques de la ciudá.
Tres la Revolución de terciopelu de 1989, ente otres coses, fundóse la Universidá de Bohemia Occidental (Západočeská univerzita, ZČO) – en 1991; tamién foi construyida l'autopista D5, que va dende Praga a Alemaña y pasa por Pilsen. Na actualidá, Pilsen camuda de cara considerablemente, d'una ciudá sobremanera industrial conviértese tamién nun centru cultural importante, lo que foi apreciáu por un xuráu internacional de la XE, qu'en 2010 premió la ciudá col títulu de la Capital Europea de la Cultura pal añu 2015. Anguaño realícense los preparativoss, por casu, yá empezó la construcción d'un nuevu teatru (Komorní divadlo).
En xineru de 2013, Pilsen aportó a la primer ciudá checa grande onde tuvo llugar un referendu local vixente. Nél, los habitantes refugaron la construcción d'un xigantescu centru comercial na cercanía del centru históricu.
Pilsen ta na zona templada, la so clima ye continental. El branu ye llargu, los periodos transitorios de primavera y seronda son más curtios y húmedos y el iviernu ye secu, de cutiu con neblines persistentes y con aproximao 50 díes de capa de nieve al añu. Los díes con nubes son 19 al añu. La ciudá recibe añalmente 1600–1700 hores de sol (pa comparar: Madrid, 2900; Barcelona, 2500; o Londres, 1500). Les precipitaciones añales son cimeres a los 500 mm (Madrid, 400; Barcelona, 640; o Roma, 830). Les temperatures son mentaes na tabla siguiente:
En Pilsen tópense munchos monumentos históricos y contemporáneos. La mayoría d'ellos atópase na proximidá de la Plaza de la República (náměstí Republiky) y esti nucleu históricu forma la Reserva municipal de monumentos.
Catedral de San Bartolomé na Plaza de la República
La catedral de San Bartolomé ye ensin dulda el monumentu más notable de la ciudá. La so construcción empezó pocu dempués de la fundación de la ciudá, nel sieglu XIII. La so torre mide 102,6 metros y ye la más alta en tol país; dende la so galería, abierta al públicu, vese tola ciudá. Dientro de la catedral atopa la Virxe de Pilsen (Plzeňská madona), la famosa estatua gótica de 1390. En 1993, el PapaXuan Pablo II estableció l'Obispáu de Pilsen, y entós la ilesia aportó a catedral.
El conceyu renacentista, construyíu en 1554–1559 pol arquiteutu italianuGiovanni de Statia. N'el so antepar realicen esposiciones; na parte trasera puede vese un modelu plásticu del centru de la ciudá.
La columna de la peste de 1681, que ta ente'l conceyu y la catedral y que ta coronada por una madona dorada. Construyóse como aición de gracies pol intre moderáu de la epidemia nel añu anterior.
Los trés fontes modernes, puestes nel so llugar en 2010, que fueron la tema de munchos discutinios ardorosas pol contraste cola so contorna histórica. Estes obres doraes d'Ondřej Císler tienen formes bien simples y representen los símbolos de la ciudá – un ánxel, un camellu y un galgu.
L'antigua central de tranvíes (yá del sieglu XIX), munches cases burgueses – renacentistes y barroques, delles galeríes y museos (p.ej. Muzeum strašidel, el Muséu de les Pantasmes; o Muzeum loutek, el Muséu de les Marionetes).
La Gran Sinagoga de PilsenLa Gran Sinagoga de Pilsen – la más grande de Chequia, la segunda d'Europa y la tercera del mundu. Capaz d'allugar hasta 2.000 fieles nel so interior, foi construyida namái gracies a donativos voluntarios de la comunidá xudía en 1888–1892. Na actualidá, entámense ellí eventos culturales, como conciertos o esposiciones.
El monesteriu franciscanu cola ilesia de l'Asunción, que foi construyíu nel sieglu XIV y una de los sos partes foi reedificada nel Barrocu.
El soterrañu históricu - esti sistema de suétanos de dos o trés niveles (que se formó ente los sieglos XIII y XIX) estiéndese baxu tol centru históricu, creando'l llargor total de los pasadizos d'unos 17 km, lo que lo fai unu de los soterraños más estensos d'Europa Central. Una parte d'estos pasadizos ta abierta al públicu.
Col sistema soterrañu ta coneutada la Torre d'Agua (Vodárenská věž).
La zona de parques (los parques Smetanovy sady, Kopeckého sady, Šafaříkovy sady, Křižíkovy sady, sady 5. května y Štruncovy sady - col estadiu de fútbol), el llugar de descansu preferíu polos habitantes de Pilsen.
La casa municipal Měšťanská beseda del añu 1901, carauterística del modernismu. Anguaño alluga delles sales fachendoses (onde se celebren distintos eventos importantes), un cine y un café.
Y amás: delles ilesies; la Biblioteca d'estudios y ciencies de la Rexón de Pilsen (Studijní a vědecká knihovna Plzeňského kraje); el Muséu de Bohemia Occidental (Západočeské muzeum); la Facultá de Derechu de la Universidá de Bohemia Occidental (Právnická fakulta ZČO); la Casa de la Cultura Peklo (« Infiernu »); o la sala d'esposición y música Masné krámy.
La Cervecería Pilsner Urquell (Pivovar Plzeňský Prazdroj), que foi fundada en 1842 y dende entós amplióse hasta la forma actual. Agora ye un llugar onde se combina la fabricación tradicional coles teunoloxíes contemporánees de la industria cervecero. Diariamente entámense visites públiques pa los aficionaos a la cerveza. Tamién ye conocida la so torre peculiar, unu de los símbolos de Pilsen.
El Muséu de la Cervecería, l'únicu muséu d'esti tipu nel mundu que ta alcontráu nuna orixinal fábrica de cerveza bien caltenida de forma auténtica.
El Xardín zoolóxicu y botánicu de Pilsen, que ye unu de los 10 llugares más visitaos de tola República Checa. Alluga una gran cantidá d'especies de vexetales y animales: ente otros, el segundu númberu más grande d'osus n'Europa o, por casu, el llagartu de mayor tamañu del mundu – el dragón de Komodo (Varanus komodoensis). El zoo ufierta tamién la posibilidá de ver cómo se vivía nuna granxa checa antigua del sieglu XIX. Nel zoo tamién tán asitiaos:
El Dinopark ye un parque con grandes modelos de dinosaurios. Coles mesmes hai un campu paleontolóxicu pa neños, un cine 3D y un Dinoshop.
El Anfiteatru de Lochotín, l'anfiteatru natural más grande de Chequia.
La Plaza de Koterov – na llista de la Reserva de monumentos de l'arquiteutura popular; con cases tradicionales cheques del Barrocu y el Clasicismu.
Los edificios de les estaciones de trenes del estilu modernista – la Estación Principal (Hlavní nádraží) y l'estación Suburbiu del Sur (Jižní předměstí).
Les Fábriques de Škoda (Škoda Transportation) – una cortil d'inmenses naves industriales, dalgunes de les cualos yá non se utilizadan. Fabríquense equí componentes y vehículos de medios de tresporte, p. ex. tranvíes o trolebuses; los coches de la marca Škoda construyir n'otros sitios, p. ex. en Mladá Boleslav. La cortil nun ta abiertu al públicu, pero ye un puntu dominante del panorama de la ciudá.
La cárcel más famosa de la República Checa – la Cárcel de Bory (Borská věznice) del sieglu XIX, con capacidá pa más de 1.000 recluyíos, na que fueron reteníos dalgunos de los criminales más conocíos, o p. ex. Václav Havel como presu políticu mientres la era del comunismu.
Les zones de recréu – los estanques de Bolevec (Bolevecké rybníky), la llaguna de Košutka (Košutecké jezírko), la llarga arbolea Kilometrovka o'l Monumentu a les Víctimes del Mal (Památník obětem zla) col xardín meditativu.
Y amás, otres ilesies, miradores, parques grandes, galeríes, teatros, instalaciones deportives o delles cerveceríes pequeñes.
Pilsen
Chequia
, Chrást (es) 
/ˈpl̩.zɛɲ/ (?·i)) ye una ciudá allugada nel oeste de Bohemia na República Checa. Ye la capital de la Rexón de Pilsen. Tien cerca de 170.000 habitantes y ye la cuarta ciudá checa más grande (dempués de Praga, Brno y Ostrava) y la segunda más grande de Bohemia (dempués de Praga). Atópase na confluencia de cuatro ríos, a unos 80 km al oeste de la capital checa Praga, cola que Pilsen ta coneutada pela autopista D5.
Parámetros climáticos permediu de Pilsen 
Birmingham, Alabama, Estaos Xuníos
Liexa, Bélxica
Limoges, Francia
Ratisbona, Alemaña
Takasaki, Xapón
Copiapó, Chile
Winterthur, Suiza
Žilina, Eslovaquia
Wikimedia Commons acueye conteníu multimedia sobre Pilsen.
Wikcionariu tien definiciones y otra información tocante a Pilsen.
Riga
Umea
Mons
Wrocław
San Sebastián
