MAS | Museum aan de Stroom

Metaalrestaurator en edelsmid Patrick Storme verrichtte gisteren lichte restauraties aan enkele objecten uit de Paul & Dora Janssen-Arts collectie MAS | Museum aan de Stroom. Later dit jaar gaan deze naar een expo in het Wereldmuseum in Leiden. Ook doet hij oppervlakkige XRF-metingen aan een gouden beker ten behoeve van een herkomstonderzoek, gevolgd door een meting van het soortelijk gewicht van dezelfde beker. (foto's: MAS, Tom van Ghent)

(Français dans la réponse) Sinds een week ben ik samen met collega Els De Palmenaer in Lubumbashi. Afgelopen vrijdag werden we daar door Waza, Centre d'Art de Lubumbashi getrakteerd op een prachtige WAZA MIX. Centre d’art Waza, onder leiding van Patrick Mudekereza, is een van onze twee partners in Lubumbashi (naast onze fantastische collega-onderzoeker prof. Donatien Dibwe Dia Mwembu). Waza is aan boord gekomen om de resultaten van het herkomstonderzoek te ontsluiten voor een breed publiek in Lubumbashi. En hoe ze dat gedaan hebben! Schilder marcel Nonda herwerkte vragen rond de intens ervaren breuk tussen het Congo van vandaag en het verleden van de regio, het nieuwe leven van rituele objecten als museumstukken en de toekomst van Congolees cultureel erfgoed in een reeks werken. Het stuk dat tijdens de vernissage afgelopen vrijdag het meest in het oog sprong, was een uitvergrote replica van het hoofd van een Hemba-voorouderbeeld. Dat beeld, een van de sleutelstukken in de Congolese collectie van het MAS, vormt ook een van de drie case studies in het herkomstonderzoek. Het stond ook centraal in het spektakel "Le crocodile des musées" van de marionettengroep Les Marionettes du Congo. Deze groep, die recent met een gouden medaille werd bekroond op de Jeux de la Francophonie, trakteerde het publiek op een hilarische en mooi uitgewerkte voorstelling over een dorp dat er alles aan doet om hun voorouderbeeld te redden van de allesverslindende ‘krokodil van de musea’. Wat in het verleden niet lukte - het voorouderbeeld werd in een gewelddadige koloniale context meegenomen om in Antwerpen te belanden - lukte in het stuk, op tekst van de jonge maker Jenovic Mwanza, gelukkig wel. Een onvergetelijke avond die alleen al onze reis naar Lubumbashi de moeite maakte. Met heel veel dank aan alle betrokken artiesten en organisatoren!

"Dat is het enige dat je als samenleving kan doen: het teruggeven (van roofkunst), maar ook het inhoudelijk teruggeven en daar mee rond werken. En dat werken is ook helen." Het zijn krachtige woorden die Judith Elseviers spreekt. Het fragment komt uit de videoreeks 'Reflecties over herkomst en bestemming' die werd gemaakt in het kader van de presentatie Een Blik op Onderzoek. Nog tot 13 oktober kan je in het gratis toegankelijke Kijkdepot in het MAS | Museum aan de Stroom de eerste resultaten van het herkomstonderzoek naar de Congolese collectie ontdekken. Kom zeker een keer langs tijdens de openingsuren van het MAS. Het kijkdepot is dan gratis toegankelijk. Bedankt Judith om tijd te maken voor dit gesprek. Dank ook aan Willy Musitu, bren heymans en Yves Kibi Puati Nelen om bij te dragen aan deze interviewreeks. En aan Bart Kiggen voor de realisatie. Meer info? https://lnkd.in/det94E_x

#stadsgraanzuiger 19 is terug van weggeweest! Dit stuk #varenderfgoed reisde pas terug naar Antwerpen, dankzij samenwerking tussen MAS | Museum aan de Stroom en Maritiem Museum Rotterdam. Tot midden augustus in het Bonapartedok te bezoeken, mét een werkende #stoommachine. Dank aan de hele bemanning, alle vrijwilligers, Bert Boer, Lies Buyse, Koen Vereecken, Roger van der Kraan, KOTUG International. Dank ook aan Onroerend Erfgoed (Flanders Heritage Agency) voor de steun bij restauratie van n°19!

Vanmorgen is in het MAS een bruikleen van Mu.ZEE Oostende gearriveerd (foto 1). Het is geïnspireerd op een beeld uit de Paul en Dora Janssen-Arts collectie die sinds 2012 in het MAS permanent te zien is. De maker is Dodi Espinosa (https://lnkd.in/eme_K9ik) en hij raakte gefascineerd door het Midden-Amerikaanse beeld. Zijn versie staat nu tegenover het antieke beeld als proefballon voor de herinrichting die in 2026 staat gepland. Het beeld fungeert ook in het programma MAS Darling waarin het MAS | Museum aan de Stroom samenwerkt met het Antwerps Queer Arts Festival. Meer over beiden beelden in een andere post. #MAS #Muzee #dodiespinosa #precolumbianart #QAf

Afgelopen maandag 27 mei organiseerden we, samen met Katrijn D'hamers van FARO. Vlaams steunpunt voor cultureel erfgoed, de studiedag rond herkomstonderzoek over erfgoed uit koloniale contexten. We zijn heel dankbaar voor de talrijke opkomst, de boeiende inbreng van de sprekers en de waardevolle feedback van het publiek! In de voormiddag stelde ik samen met collega Els De Palmenaer de tussentijdse resultaten van het herkomstonderzoek van de Congolese collectie in het MAS voor. Haar specifieke verzamelgeschiedenis maakt dat er relatief weinig aanknopingspunten zijn om de herkomst van individuele cultuurvoorwerpen te reconstrueren. Toch zijn we erin geslaagd de bredere context te schetsen waarin de collectie tot stand kwam: een context van verzamelaars die nauw verweven waren met Antwerpse, koloniale milieu. Bovendien konden we voor één object, het krachtbeeld van Nkolomonyi (AE.1940.0001.0047), met zekerheid aantonen dat het in een context van koloniaal machtsonevenwicht is verworven. Dat we deze resultaten konden boeken, komt niet in het minst door onze productieve samenwerking met prof. Donatien Dibwe Dia Mwembu. In een gesprek met Baudouin Mena Sebu op de studiedag vertelde hij over het werk van zijn medewerkers die voor drie objecten uit het museum via mondelinge geschiedenis de herinnering aan hun functie én verdwijning uit Congo in beeld brachten. Door samen informatie uit zowel archiefbronnen als herinneringen te interpreteren heeft deze samenwerking dan ook tot relevante doorbraken geleid voor de herkomstgeschiedenis van de drie cultuurvoorwerpen. Maar ook breder dan deze individuele verhalen heeft de samenwerking met hem onze blik op de bredere collectie én op de toekomst ervan aangescherpt. Want ook dat bleek duidelijk uit de studiedag: herkomstonderzoek voeren gaat niet alleen over terugkijken naar de geschiedenis van een object of een collectie, maar ook over ze vandaag waarderen én samen naar hun toekomst kijken. LinkedIn geeft me niet voldoende tekens om aan elke spreker recht te doen, maar dank aan: Patrick Mudekereza (Waza, Centre d'Art de Lubumbashi), Pauline Malenga, Lieven Miguel (beiden namens Congolese Kring), Lies Busselen, Vicky Van Bockhaven, Camiel de Kom en Vanessa Boschloos (namens het Collectif Pluridisciplinaire de Recherche de Provenance). En een heel warme dank aan Yves Kibi Puati Nelen voor de rake, poëtische afsluiter en Charlotte Ringoet om haar stage als dagvoorzitter van de studiedag met brio af te ronden. Ben je nieuwsgierig geworden naar dit project: - Kom dan vanaf nu tot midden-oktober op bezoek in onze presentatie in het MAS-Kijkdepot (https://lnkd.in/det94E_x). - Binnen enkele maanden publiceren we alle resultaten en reflecties in een eindrapport. Hou de MAS-website in de gaten als je dit graag leest. (Foto's: Tom Van Ghent)