Асуанскія плаціны

Карта Егіпта з указаннем Асуана и возера Насера

Асуанская плаціна — комплекс гідратэхнічных збудаванняў у Егіпце на рацэ Ніл, паблізу Асуана, горада на першым парозе Ніла. Мэта пабудовы — прадухіліць паводкі, забяспечыць Егіпет электрычнасцю, стварыць сетку арашальных каналаў для сельскай гаспадаркі.

Праект будаўніцтва вылучаны Вялікабрытаніяй, пазней падтрыманы ЗША, пасля 1956 работы згорнутыя па палітычных прычынах. У 1958 сваю дапамогу прапанаваў СССР. Будаўніцтва пачалося ў 1960, скончана ў 1970. Урачыстае адкрыццё і ўвод у эксплуатацыю Асуанскага гідраэнергетычнага комплекса адбылося 15 студзеня 1971 года.

Панaрaма

Экалагічныя праблемы

У дадатак да выгады каптаж Ніла выклікаў мноства экалагічных праблем. Былі затопленыя шырокія тэрыторыі ніжняй Нубіі, што прывяло да перасялення больш за 90 000 чалавек. Возера Насер затапіла каштоўныя археалагічныя ўчасткі. Урадлівы глей, які штогод намываўся пры паводцы ў Нільскай пойме, цяпер затрымліваецца вышэй дамбы. Глей паступова павышае ўзровень возера Насер. Акрамя гэтага, адбыліся змены ў экасістэме Міжземнамор'я — ўлоў рыбы на ўзбярэжжы знізіўся, бо з Ніла перасталі паступаць пажыўныя рэчывы.

Мае месца некаторая эрозія сельгасугоддзяў уніз па рацэ. Эрозія лініі берагоў, з-за недахопу новых адкладаў ад паводак, у канчатковым выніку выклікае страту рыбалоўства ў азёрах, якое з'яўляецца на цяперашні час найбольшай крыніцай рыбы для Егіпта. Паніжэнне дэльты Ніла прывядзе да наплыву марской вады ў яе паўночную частку, дзе зараз знаходзяцца рысавыя плантацыі. Сама дэльта больш не ўгнаяецца нільскім глеем, страціла сваю былую ўрадлівасць. Выраб чырвонай цэглы, пры вытворчасці якой выкарыстоўваецца гліна дэльты, таксама закранула гэтае негатыўнае ўздзеянне. Ва ўсходнім Міжземнамор'і назіраецца істотная эрозія берагавых ліній з-за недахопу пяску, які раней прыносіўся Нілам.

Патрэба выкарыстоўваць штучныя ўгнаенні, якія пастаўляюцца міжнароднымі карпарацыямі, таксама спрэчна, бо ў адрозненні ад рачнога глею, яны выклікаюць хімічнае забруджванне. Недастатковы ірыгацыйны кантроль прывёў да таго, што некаторыя сельгасугоддзі аказаліся знішчаны ў выніку падтаплення і павелічэння салёнасці. Гэтая праблема пагаршаецца аслабленай плынню ракі, з-за чаго салёная вада пранікае ўсё далей у дэльту.

Міжземнаморскія рыбныя рэсурсы таксама пацярпелі ў выніку будаўніцтва дамбы, бо марская экасістэма моцна залежала ад багатага паступлення фасфатаў і сілікатаў з Ніла. Міжземнаморскі ўлоў знізіўся амаль напалову пасля з'яўлення дамбы. Часцей пачалі выяўляцца выпадкі захворвання на шыстасамоз, бо вялікая колькасць водарасцей ў возеры Насер спрыяе размнажэнню слімакоў — пераносчыкаў дадзенага захворвання.

Асуанская дамба мае тэндэнцыю павялічваць салёнасць Міжземнага мора, і такім чынам закранаючы паток з Міжземнамор'я ў Атлантычны акіян (гл. Гібралтарскі праліў). Гэты паток можа прасочвацца на тысячы кіламетраў у Атлантыку. Некаторыя людзі мяркуюць, што такі ўплыў дамбы паскарае працэсы, якія прывядуць да наступнага ледавіковага перыяду.

У канцы 1990-х гг. возера Насер пачало пашырацца на захад, затапляецца нізіна Тошка. Для перадухілення гэтай з'явы быў пабудаваны канал Тошка, які дазваляе адвесці частку вод Ніла ў заходнія рэгіёны краіны.