Манрэаль

Манрэаль
Герб[d]	Сцяг[d]
Краіна	Канада
Каардынаты	45°31′00″ пн. ш. 73°34′00″ з. д.HGЯO
Унутранае дзяленне	19 раёнаў
Мэр	Жэраль Трамбле
Заснаваны	17 мая 1642
Першая згадка	1642
Ранейшыя назвы	Віль Мары (Ville Marie)
Горад з	1832
Плошча	365,1 км²
Вышыня цэнтра	31 м
Водныя аб’екты	Rivière des Prairies[d], Рака Святога Лаўрэнція, Марскі шлях Святога Лаўрэнція[d], Lake of Two Mountains[d] і Lac Saint-Louis[d]
Афіцыйная мова	французская
Насельніцтва	▲1 800 055 чал. (1 ліпеня 2022);
Часавы пояс	UTC-5, летам UTC-4
Тэлефонны код	+1 514 / +1 438
Паштовыя індэксы	Ад H1C-ххх да H5B-ххх
Афіцыйны сайт	ville.montreal.qc.ca; (фр.)(англ.)
	Медыяфайлы на Вікісховішчы

Манрэаль (фр.: Montréal, ІРА: [ˌmɒ̃ʁeˈal]; англ.: Montreal, ІРА: [ˌmʌntɹiːˈɑːl]) — горад у Канадзе, найбуйнейшы горад правінцыі Квебек. Знаходзіцца на востраве Манрэаль, акружаным ракой Святога Лаўрына і рукавом Прэры. У цэнтры горада — гара Мон-Руаяль, адсюль назва. Насельніцтва ў межах горада: 1 854 тыс. (2006). Разам з прыгарадамі насельніцтва Манрэаля складае 3 636 тыс. чалавек. Манрэаль — культурны, турыстычны, адукацыйны, гандлёвы, фінансавы і прамысловы цэнтр. Другі паводле велічыні горад Канады і другі паводле велічыні франкамоўны горад у свеце, хоць большасць гараджан таксама размаўляюць па-англійску.

Гісторыя

Будучы Манрэаль быў заснаваны французамі ў 1642 у выглядзе каталіцкай місіі пад назваю Віль Мары (фр.: Ville Marie). Віль Мары паступова ператварыўся ў важны гандлёвы цэнтр і пункт адпраўлення французаў у глыбіню Новай Францыі. У 1760, пасля таго, як брытанскія войскі захапілі г. Квебек, Віль Мары таксама трапіў пад брытанскую ўладу.

Віль Мары атрымаў статус горада ў 1832 пад назвай Манрэаль. З 1844 па 1849 Манрэаль быў сталіцаю Правінцыі Канада. Да 1860 Манрэаль стаў найбуйнейшым горадам у Брытанскай Паўночнай Амерыцы. З усталяваннем незалежнай Канадскай канфедэрацыі ў 1867, Манрэаль стаў галоўным эканамічным цэнтрам новай краіны.

Насельніцтва Манрэаля перавысіла мільён чалавек у пачатку 1950-х гг. Горад атрымаў міжнародную вядомасць, стаўшы гаспадаром Экспа-67 і Летніх Алімпійскіх гульняў 1976. У 1970-я гг. дамінуючая роля ў манрэальскім палітычным жыцці перайшла ад англамоўнага насельніцтва горада да франкамоўнага, якое складала большасць жыхароў правінцыі Квебек. Манрэаль таксама страціў сваю вядучую эканамічную ролю ў Канадзе, якая адышла да Таронта.

З канца 1990-х гг. у горадзе назіраецца новы эканамічны росквіт.

Клімат

Клімат Манрэаля лічыцца вільготным кантынентальным. Зімою там у сярэднім падае 2,25 м снегу. У год у Манрэалі выпадае ў сярэднім 900 мм дажджу. Найхаладнейшы месяц у Манрэалі — студзень, з сярэдняю тэмператураю −10.4 °C. Найцяплейшы — ліпень, з сярэдняю тэмператураю +20.9 °C.

Дэмаграфія

У 2006 французская мова была роднаю моваю 66,5 % жыхароў Манрэаля разам з прыгарадамі, а англійская — 13,2 % жыхароў. За імі шлі італьянская мова з 3,5 % жыхароў, арабская з 3,1 %, іспанская з 2,6 %, крэол з 1,4 %, кітайская з 1,2 % і грэчаская з 1,2 %.

Для 115 жыхароў Манрэаля і прыгарадаў роднаю з’яўляецца беларуская мова.^[2]

Паводле перапісу 2006 г., у Манрэалі разам з прыгарадамі жывуць 740 тыс. імігрантаў, якія складаюць 20,4 % ад усяго насельніцтва. Найвялікшая суполка сярод імігрантаў — людзі, якія нарадзіліся ў Італіі, яны складаюць 1,7 % ад агульнага насельніцтва Манрэаля разам з прыгарадамі і 8,5 % ад усіх імігрантаў. Затым ідуць выхадцы з Гаіці (1,5 % ад усіх жыхароў і 7,3 % ад імігрантаў) і Францыі (1,1 % ад усіх жыхароў і 5,6 % ад імігрантаў).

820 жыхароў Манрэаля і прыгарадаў нарадзіліся на Беларусі (0,1 % ад імігрантаў). З іх 115 чалавек прыехалі ў Канаду да 1991, 90 чал. у перыяд 1991—1995, 215 чал. у перыяд 1996—2000 і 400 чал. у перыяд 2001—2006.^[3]

Паводле перапісу 2001 г., 84,6 % жыхароў — хрысціяне (74,5 % — католікі, 7 % — пратэстанты, 3 % — праваслаўныя і іншыя), 3 % — мусульмане. Манрэаль таксама мае вялікую суполку іўдзеяў.

Культура

Манрэаль вядомы ў Канадзе вялікай колькасцю культурных фестываляў, у т.л.Манрэальскі кінафестываль.

Адукацыя

У Манрэалі знаходзяцца 4 універсітэты:

універсітэт Мак-Гіла, заснаваны ў 1821, навучанне па-англійску
Манрэальскі ўніверсітэт, заснаваны ў 1878, навучанне па-французску
Квебекскі ўніверсітэт, заснаваны ў 1968, навучанне па-французску
Універсітэт Канкордыя, заснаваны ў 1974, навучанне па-англійску

Вядомыя асобы

Крыніцы

Спасылкі

Запіскі манрэальца Архівавана 9 лістапада 2009.

[_68a5b302b405f2f7-1] ttps://www.donneesquebec.ca/recherche/fr/dataset/repertoire-des-municipalites-du-quebec/resource/c27b1830-2b46-4e80-819b-6238ff7c3b03 Праверана 10 снежня 2023.

[2] «Detailed Mother Tongue (148), Single and Multiple Language Responses (3) and Sex (3) for the Population of Canada, Provinces, Territories, Census Metropolitan Areas and Census Agglomerations, 2006 Census — 20 % Sample Data» Архівавана 23 мая 2008.

[3] «Place of birth for the immigrant population by period of immigration, 2006 counts and percentage distribution, for census metropolitan areas and census agglomerations — 20 % sample data» Архівавана 24 сакавіка 2009.

[1]

[2]

[3]