Ag an bpreasagallamh inniu lenar seoladh an 21 ú Seachtain Eorpach na Réigiún agus na gCathracha, tháinig Elisa Ferreira, an Coimisinéir um Chomhtháthú agus um Athchóiriúcháin agus Vasco Alves Cordeiro, Uachtarán Choiste Eorpach na Réigiún, le chéile chun ról ríthábhachtach an Bheartais Chomhtháthaithe a chur i dtábhacht maidir le héifeachtaí na géarchéime fuinnimh a mhaolú agus chun cuidiú a thabhairt dóibh siúd atá ag teitheadh ó chogadh foghach na Rúise i gcoinne na hÚcráine, chomh maith leis na daoine agus na réigiúin atá ag cur fáilte rompu.
Tá aird á díriú ag Seachtain Eorpach na Réigiún agus na gCathracha ar an mBeartas Comhtháthaithe agus ar an ról atá aige maidir le tacaíocht a thabhairt do na réigiúin atá thíos le héifeachtaí chogadh na Rúise ar an Úcráin
- 09 October 2023
A bhuí leis an tionscnamh Tacaíocht d'Fhuinneamh Inacmhainne (SAFE), is féidir leis na Ballstáit tacú anois le fiontair bheaga agus mheánmhéide FBManna agus le teaghlaigh leochaileacha chun dul i ngleic le praghsanna fuinnimh atá ag méadú. Rinneadh breis agus EUR 725 mhilliún de chistí an Bheartais Chomhtháthaithe a chlársceidealú agus a ath-chlársceidealú cheana féin chun na críche sin. Agus pleananna i mBallstáit eile fós ag teacht chun cinn, d'fhéadfadh luach iomlán na mbeart SAFE a bheith chomh hard le EUR 4 bhilliún.
Go dtí seo, trí na pacáistí Ghníomhaíocht Chomhtháthaithe le haghaidh Dídeanaithe san Eoraip (CARE) ar fiú suas le EUR 17 mbilliún iad, tá na Ballstáit tar éis thart ar EUR 1.3 billiún a ath-chlársceidealú le haghaidh cóiríochta, cúraim sláinte, tithíochta, fostaíochta, scolaíochta, agus tacaíocht leighis, shóisialta agus shíceolaíoch do dhídeanaithe. Leanfaidh na solúbthachtaí a chuireann CARE ar fáil sa tréimhse chlársceidealaithe 2021-2027, lena gcuimsítear réamhíocaíochtaí 5 % le haghaidh leachtachta níos airde, agus cómhaoiniú 100 % ón Aontas ar bhearta, rud a éascóidh lánpháirtiú náisiúnach tríú tír go dtí an 30 Meitheamh 2024. Ní mór 30 % ar a laghad den chaiteachas a bhaineann tairbhe as na bearta sin a leithdháileadh ar oibríochtaí arna bhforbairt ag údaráis áitiúla agus ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta.
Samplaí de dhlúthpháirtíocht an Aontais leis an Úcráin
- Sa Pholainn, thacaigh Ciste Forbraíochta Réigiúnaí na hEorpa (CFRE) agus Gníomhaíocht Chomhtháthaithe le haghaidh Dídeanaithe san Eoraip (CARE) le 10 n-aonad tithíochta ar leith a chruthú i gcathair Zamość gar don teorainn idir an Pholainn agus an Úcráin. Cuireadh foirgneamh in oiriúint chun tithíocht oiriúnach a sholáthar do dhaoine a bhí ag teitheadh ón Úcráin (go háirithe mná a bhfuil clann orthu) tar éis ionsaí na Rúise.
- Sa Ghearmáin, úsáideadh EUR 15 mhilliún ó CFRE agus ó Chiste Sóisialta na hEorpa (CSE) le haghaidh cláir thacaíochta do dhídeanaithe sa tSacsain Íochtarach. Rinne an tionscadal CARE cúrsaí Gearmáinise a urramú do dhídeanaithe, rud a chuidigh leis an lánpháirtiú sóisialta agus a d'ullmhaigh na rannpháirtithe le haghaidh deiseanna oiliúna, staidéir agus oibre.
Samplaí de thacaíocht an Aontais i gcoinne praghsanna arda fuinnimh do FBManna agus do theaghlaigh leochaileacha
- Bhain an tSlóvaic úsáid cheana féin as maoiniú an Bheartais Chomhtháthaithe, ar fiú breis agus EUR 650 milliún é, chun a scéim tacaíochta fuinnimh náisiúnta a bhreisiú chun tacú le teaghlaigh leochaileacha a mbillí fuinnimh a íoc. Déanann gnéithe den scéim cúiteamh ar phraghsanna gáis teaghlaigh atá ag méadú agus ar chostais téimh agus tá cúiteamh sonrach ar phraghas fuinnimh le haghaidh custaiméirí beaga leictreachais agus gáis iontu.
- Tá EUR 24.3 milliún d'acmhainní an Bheartais Chomhtháthaithe leithdháilte cheana féin ag an mBulgáir le haghaidh bearta SAFE chun tacú le teaghlaigh leochaileacha.
- Tá cistí ar fiú níos mó ná EUR 50 milliún iad aistrithe ag an Rómáin ó CSE chun tacú le teaghlaigh a mbillí fuinnimh a íoc.
Ceapann saoránaigh go bhfuil tionchar dearfach ag tionscadail a fhaigheann maoiniú ón Aontas freisin!
Léiríonn torthaí an tsuirbhé Eorabharaiméadair nua, atá á fhoilsiú ag an gCoimisiún inniu, go bhfuil feasacht fhoriomlán ag 39 % de fhreagróirí ar thionscadail a fhaigheann maoiniú ag an Aontas, méadú 5 phointe céatadáin i gcomparáid le 12 bhliain roimhe sin. As measc na ndaoine atá ar an eolas faoi thionscadail a fhaigheann maoiniú ón Aontas, ceapann 79 % díobh go bhfuil tionchar dearfach acu ar na réigiúin.
Cúlra
Is é an Beartas Comhtháthaithe príomhbheartas infheistíochta an Aontais, agus tá sé thart ar aon trian de bhuiséad an Aontais (Creat Airgeadais Ilbhliantúil). Is é is cuspóir don Bheartas éagothromaíochtaí eacnamaíocha, sóisialta agus críochacha laistigh den Aontas Eorpach a laghdú.
Le linn phaindéim COVID, chuir an Tionscnamh Infheistíochta mar Fhreagairt ar an gCoróinvíreas (CRII) ar a gcumas do na Ballstáit maoiniú 2014-2020 nár caitheadh a atreorú chuig costais éigeandála, lena gcuimsítear scéimeanna oibre sealadacha, trealamh digiteach le haghaidh ranganna ar líne, maisc agus trealamh cosanta eile, aerálaithe, agus vacsaíní fiú. Rinneadh breis agus EUR 24 bhilliún a ath-chlársceidealú a bhuí leis na bearta sin.
Chuidigh na pacáistí CARE ar fiú suas le EUR 17 mbilliún iad le tíortha agus le réigiúin an t-ualach ar bhuiséid náisiúnta a laghdú trí chistí an Bheartais Chomhtháthaithe a chlársceidealú agus a ath-chlársceidealú ón tréimhse chlársceidealaithe 2014-2020 chun tacú le dídeanaithe, agus leis na daoine agus na réigiúin atá ag cur fáilte rompu. Leanfaidh na solúbthachtaí a chuireann CARE ar fáil sa tréimhse chlársceidealaithe 2021-2027, lena gcuimsítear réamhíocaíochtaí 5 % le haghaidh leachtachta níos airde, agus cómhaoiniú 100 % ón Aontas ar bhearta, rud a éascóidh lánpháirtiú náisiúnach tríú tír go dtí an 30 Meitheamh 2024. Ní mór 30 % ar a laghad den chaiteachas a bhaineann tairbhe as na bearta sin a leithdháileadh ar oibríochtaí arna bhforbairt ag údaráis áitiúla agus ag eagraíochtaí na sochaí sibhialta.
Leis an tionscnamh SAFE is féidir tuilleadh maoinithe nár caitheadh a atreorú chun tacú le FBManna agus le teaghlaigh leochaileacha, go háirithe iad siúd atá thíos le praghsanna fuinnimh arda agus chun scéimeanna oibre gearr-ama a mhaoiniú chun daoine a choinneáil ina bpoist. Is féidir leis na Ballstáit suas le 10 % dá leithdháileadh faoin mBeartas Comhtháthaithe a úsáid chun aghaidh a thabhairt ar an méadú mór atá tagtha ar phraghsanna fuinnimh.
Ón 9 go dtí an 12 Deireadh Fómhair, beidh 21ú Seachtain Eorpach na Réigiún agus na gCathracha á hóstáil sa Bhruiséil. Freastalóidh níos mó ná 7 000 rannpháirtí ar an imeacht ar an láthair, imeacht ina mbeidh os cionn 300 seisiún, agus ina gcuimsítear breis agus 1 000 cainteoir ar fud an Aontais agus níos faide i gcéin. Is iad topaicí Seachtain Eorpach na Réigiún bacainní a shárú maidir le comhar trasteorann, an aistrithe áitiúla fuinnimh don tslándáil agus don inbhuanaitheacht, nuálaíocht shóisialta a chur chun cinn, réigiúin san aistriú iarthionsclaíoch, daoine tréitheacha a choinneáil le haghaidh an fháis réigiúnaigh, agus lárionaid uirbeacha bheaga agus mheánmhéide lena spreagtar fás.
Tar éis oiriúnú tapa gan fasach na rialacha maoiniúcháin chun tacú leis na Ballstáit agus leis na réigiúin le linn phaindéim COVID, tá an Beartas Comhtháthaithe chun tosaigh arís i bhfreagairt na hEorpa ar na géarchéimeanna a bhí ann le déanaí. Ní hamháin go bhfuil an Beartas ag tacú leo siúd atá ag teitheadh ón gcogadh san Úcráin ón gcéad lá, ach tá sé ag cuidiú freisin le teaghlaigh leochaileacha agus FBManna chun a mbillí fuinnimh a íoc lenár dtionscnamh SAFE. Is léiriú soiléir é sin ar an dlúthpháirtíocht atá i gcroílár an Bheartais Chomhtháthaithe, agus is léiriú coincréiteach é ar a thiomanta atá sé gan aon duine ná aon réigiún a fhágáil ar lár.
Elisa Ferreira, an Coimisinéir um Chomhtháthú agus um Athchóiriúcháin - 09/10/2023
Ba bhainisteoirí ar ghéarchéimeanna iad na hionadaithe áitiúla agus réigiúnacha, maidir le hiarmhairtí chogadh na Rúise i gcoinne na hÚcráine go dtí na tubaistí aeráide atá ag dul i méid, ón ngéarchéim fuinnimh go neamhionannais shóisialta. Mar a léirítear inár dTuarascáil ar Staid na Réigiún agus na gCathracha, tá sé ríthábhachtach éagothromaíochtaí nua atá ag teacht chun cinn a sheachaint i bhfianaise na gclaochluithe struchtúracha, agus ullmhú don todhchaí. Tá gá le Beartas Comhtháthaithe atreisithe chun an deighilt chríochach a dhúnadh, chun an t-aistriú digiteach agus an t-aistriú glas ar an láthair a bhainistiú, agus chun tacú le daoine i ngach cearn den Eoraip.
Vasco Alves Cordeiro, President of the European Committee of the Regions - 09/10/2023