Η ΕΕ στηρίζει τις πολύ μικρές επιχειρήσεις και τις κοινωνικές επιχειρήσεις με τα χρηματοδοτικά μέσα που προσφέρονται από το πρόγραμμα InvestEU και από το πρόγραμμα της ΕΕ για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία (EaSI).
Η ΕΕ παρέχει στήριξη στη μικροχρηματοδότηση και τη χρηματοδότηση κοινωνικών επιχειρήσεων με σκοπό να ενισχύσει τη δημιουργία θέσεων εργασίας και την κοινωνική ένταξη, με τους εξής τρόπους:
- βελτιώνοντας τη διαθεσιμότητα της μικροχρηματοδότησης, ώστε να έχουν πρόσβαση σ’ αυτήν οι ευάλωτες ομάδες που επιθυμούν να δημιουργήσουν μικροεπιχείρηση ή να την επεκτείνουν·
- στηρίζοντας την ανάπτυξη κοινωνικών επιχειρήσεων, ιδίως με την ευκολότερη πρόσβασή τους σε χρηματοδότηση·
- οικοδομώντας τη θεσμική ικανότητα των παρόχων μικροπιστώσεων και των παρόχων χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων, μέσω συμβουλευτικής υποστήριξης και τεχνικής βοήθειας.
Οι μικροεπιχειρηματίες ή οι κοινωνικές επιχειρήσεις που ενδιαφέρονται για επιστρεπτέα χρηματοδότηση μπορούν να υποβάλουν αίτηση απευθείας μέσω των επιλεγμένων χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών που στηρίζονται από την ΕΕ.
Χρηματοδότηση και τεχνική βοήθεια
Ταμείο InvestEU
Κατά την περίοδο προγραμματισμού 2021-2027, το Ταμείο InvestEU θα κινητοποιήσει δημόσιες και ιδιωτικές επενδύσεις ύψους άνω των 372 δισ. ευρώ μέσω εγγύησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ ύψους 26,2 δισ. ευρώ.
Αυτή η εγγύηση που υποστηρίζεται από την ΕΕ υλοποιείται μέσω των «εταίρων υλοποίησης» του InvestEU, όπως ο όμιλος της ΕΤΕπ (Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων), διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα και εθνικές αναπτυξιακές τράπεζες.
Περίπου 2,8 δισ. ευρώ από την εγγύηση θα διατεθούν για κοινωνικές επενδύσεις και δεξιότητες έως το 2027, και περιλαμβάνουν επενδύσεις σε μικροχρηματοδότηση και χρηματοδότηση κοινωνικών επιχειρήσεων.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τα χρηματοπιστωτικά προϊόντα που προσφέρονται για μικροχρηματοδότηση και χρηματοδότηση κοινωνικών επιχειρήσεων, βλ. τους ιστοτόπους των εταίρων υλοποίησης του InvestEU: ΕΤαΕ (Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων) και CEB (Αναπτυξιακή Τράπεζα του Συμβουλίου της Ευρώπης).
Στην περίπτωση των ιδρυμάτων μικροχρηματοδότησης και των τραπεζών, η υπογραφή ή η έγκριση του ευρωπαϊκού κώδικα δεοντολογίας για τη χορήγηση μικροπιστώσεων αποτελεί προϋπόθεση για να λάβουν στήριξη από την ΕΕ στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU, καθώς και στο πλαίσιο των χρηματοδοτικών μέσων του EaSI.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το InvestEU, βλ. τον ιστότοπο InvestEU και την διαδικτυακή πύλη κοινωνικής οικονομίας.
Συμβουλευτικός κόμβος InvestEU
Ο συμβουλευτικός κόμβος InvestEU παρέχει συμβουλευτική στήριξη και τεχνική βοήθεια σε φορείς υλοποίησης έργων και σε διαμεσολαβητές. Η στήριξη διατίθεται μέσω ενός κεντρικού σημείου εισόδου στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής εδώ.
Συμβουλευτική στήριξη για τους παρόχους μικροχρηματοδότησης και χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων διατίθεται μέσω της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και της Τράπεζας Ανάπτυξης του Συμβουλίου της Ευρώπης.
Τεχνική βοήθεια για μια κοινωνική συμπεριληπτική χρηματοδότηση – SIFTA
Η τεχνική βοήθεια για μια κοινωνική συμπεριληπτική χρηματοδότηση (SIFTA) αποτελεί ειδικό σκέλος στο πλαίσιο του συμβουλευτικού κόμβου InvestEU, το οποίο στηρίζει τους παρόχους μικροχρηματοδότησης και χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων. Βασίζεται στην επιτυχία της τεχνικής βοήθειας του EaSI.
Η ΕΕ, μέσω της SIFTA και του κύριου συμβουλευτικού εταίρου του InvestEU —την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων—, παρέχει στοχευμένες υπηρεσίες ανάπτυξης ικανοτήτων σε διάφορες μορφές για παρόχους μικροχρηματοδότησης και χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων.
Αυτές περιλαμβάνουν εξατομικευμένη επιμόρφωση, εργαστήρια, ανταλλαγές μεταξύ ομοτίμων και επισκέψεις μελέτης, καθώς και βαθμολογήσεις, εκτιμήσεις και αξιολογήσεις σχετικά με τη συμμόρφωση ως προς τον κώδικα δεοντολογίας για τη χορήγηση μικροπιστώσεων.
Άξονας μικροχρηματοδότησης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας του προγράμματος της ΕΕ για την απασχόληση και την κοινωνική καινοτομία – EaSI (2014-2020)
Το πρόγραμμα για την Απασχόληση και την Κοινωνική Καινοτομία (EaSI) ήταν ένας χρηματοδοτικός μηχανισμός σε επίπεδο ΕΕ κατά την περίοδο χρηματοδότησης 2014-2020, ο οποίος είχε ως σκοπό να προαγάγει την ποιοτική και βιώσιμη απασχόλησης υψηλού επιπέδου, να εξασφαλίσει επαρκή και κατάλληλη κοινωνική προστασία, να καταπολεμήσει τον κοινωνικό αποκλεισμό και τη φτώχεια και να βελτιώσει τις συνθήκες εργασίας.
Από τα τρία χρηματοδοτικά μέσα του EaSI για τη μικροχρηματοδότηση και την κοινωνική επιχειρηματικότητα, ο μηχανισμός χρηματοδότησης του EaSI εξακολουθεί να χορηγεί χρηματοδότηση μέσω του ιστοτόπου του ΕΤαΕ. Το μέσο εγγυήσεων και το μέσο ανάπτυξης ικανοτήτων του EaSI δεν δέχονται πλέον νέες αιτήσεις.
Για την τρέχουσα περίοδο 2021-2027, το πρόγραμμα EaSI της περιόδου 2014-2020 αποτελεί πλέον σκέλος του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου+ (ΕΚΤ+). Αντίθετα, τα ενωσιακά χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ που στηρίζουν τη μικροχρηματοδότηση και τη χρηματοδότηση κοινωνικών επιχειρήσεων συνεχίζονται στο πλαίσιο του προγράμματος InvestEU.
Μηχανισμός χρηματοδότησης του EaSI
Ο μηχανισμός χρηματοδότησης του EaSI είναι ένα ταμείο δανείων ύψους 200 εκατομμυρίων ευρώ. Παρέχει προνομιούχα και μειωμένης εξασφάλισης δάνεια σε ιδρύματα μικροχρηματοδότησης και κοινωνικής επιχειρηματικότητας για την τόνωση της παροχής δανείων σε πολύ μικρές επιχειρήσεις και σε κοινωνικές επιχειρήσεις.
Ο μηχανισμός χρηματοδότησης του EaSI αποσκοπεί στη βελτίωση της πρόσβασης σε χρηματοδοτήσεις πολύ μικρών επιχειρήσεων, καθώς και των αυτοαπασχολούμενων και όσων απασχολούν ευάλωτα άτομα. Οι χρηματοδοτήσεις αυτές στηρίζουν επίσης κοινωνικές επιχειρήσεις συμβάλλοντας στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην κοινωνική ένταξη.
Το ταμείο δανείων είναι μια σύμπραξη μεταξύ της ΕΕ, της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Επενδύσεων. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων έχει επιλεγεί ως διαχειριστής του ταμείου.
Εγγύηση του προγράμματος EaSI
Συνολικά 113 πάροχοι μικροχρηματοδότησης και πάροχοι χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων έλαβαν στήριξη στο πλαίσιο της εγγύησης του EaSI με συνολικό προϋπολογισμό 130 εκατ. ευρώ (90 εκατ. για τη μικροχρηματοδότηση και 40 εκατ. ευρώ για τη χρηματοδότηση κοινωνικών επιχειρήσεων).
Η εγγύηση του EaSI έδωσε τη δυνατότητα σε παρόχους μικροχρηματοδότησης και σε παρόχους χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων να στηρίξουν επιχειρηματίες οι οποίοι διαφορετικά δεν θα είχαν πρόσβαση σε χρηματοδότηση, λόγω των κινδύνων που ενέχει η χρηματοδότηση αυτή.
Η Επιτροπή είχε αναθέσει την εφαρμογή της εγγύησης του EaSI στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων.
Ανάπτυξη ικανοτήτων του EaSI
Το μέσο ανάπτυξης ικανοτήτων του EaSI, με συνολικό προϋπολογισμό 45 εκατ. ευρώ, είχε ως σκοπό να οικοδομήσει τη θεσμική ικανότητα επιλεγμένων χρηματοπιστωτικών διαμεσολαβητών οι οποίοι δεν είχαν ακόμα επιτύχει βιωσιμότητα ή είχαν ανάγκη επιχειρηματικών κεφαλαίων για τη διατήρηση της μεγέθυνσης και της ανάπτυξής τους. Κάλυπτε ίδια κεφάλαια και, σε εξαιρετικές περιπτώσεις, δάνεια.
Η Επιτροπή είχε αναθέσει την εφαρμογή της θυρίδας επενδύσεων για την ανάπτυξη ικανοτήτων του EaSI στο Ευρωπαϊκό Ταμείο Επενδύσεων.
Τεχνική βοήθεια του EaSI (2014-2020)
Η τεχνική βοήθεια του EaSI παρείχε στήριξη σε δημόσιους και ιδιωτικούς χρηματοπιστωτικούς διαμεσολαβητές που δραστηριοποιούνται στον τομέα της μικροχρηματοδότησης και της χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων στην Ευρώπη.
Οι υπηρεσίες κάλυπταν ευρύ φάσμα δραστηριοτήτων που αποσκοπούσαν στην οικοδόμηση ικανοτήτων και στην ανταλλαγή ορθών πρακτικών, ώστε να ενισχυθεί η πρόσβαση σε χρηματοδότηση και να αναπτυχθεί ένα βιώσιμο ευρωπαϊκό οικοσύστημα μικροχρηματοδότησης και χρηματοδότησης κοινωνικών επιχειρήσεων.
Στις υπηρεσίες αυτές περιλαμβάνονταν προγράμματα επιμόρφωσης προσαρμοσμένα στις ειδικές ανάγκες των διαμεσολαβητών, επιμόρφωση μεταξύ ομοτίμων, επισκέψεις μελέτης και εργαστήρια, θεσμικές αξιολογήσεις, επιμόρφωση σχετικά με την επενδυτική ετοιμότητα, ειδικό γραφείο υποστήριξης και —για τους παρόχους μικροπιστώσεων— επιμόρφωση και αξιολογήσεις συμμόρφωσης σχετικά με τον ευρωπαϊκό κώδικα δεοντολογίας για τη χορήγηση μικροπιστώσεων.