52001AE0053

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Πρόταση οδηγίας του Συμβουλίου σχετικά με τη θέσπιση κοινοτικών μέτρων για την καταπολέμηση της κλασικής πανώλης των χοίρων"

(2001/C 123/16)

Στις 2 Οκτωβρίου 2000 και σύμφωνα με το άρθρο 37 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποφάσισε να ζητήσει από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να γνωμοδοτήσει για την ανωτέρω πρόταση.

Το τμήμα "Γεωργία, ανάπτυξη της υπαίθρου, περιβάλλον" στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών της ΟΚΕ υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 20 Δεκεμβρίου 2000. Εισηγητής ήταν ο κ. Scully.

Κατά την 378η σύνοδο ολομέλειας της 24-25 Ιανουαρίου 2001 (συνεδρίαση της 24ης Ιανουαρίου) η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 81 ψήφους υπέρ και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Κλασική πανώλη των χοίρων (ΚΠΧ)

1.1.1. Γενικά χαρακτηριστικά της ασθένειας

- Είναι μία νόσος που προσβάλλει τους οικόσιτους και άγριους χοίρους και προκαλείται από γνωστό Pestivirus (δεν έχει γίνει γνωστό εάν υπάρχει κίνδυνος για τους ανθρώπους).

- Κλινικά συμπτώματα: πυρετός, ανορεξία, αναπνευστικά προβλήματα, δερματικές αιμορραγίες· ωστόσο τα κλινικά συμπτώματα καθώς και η σοβαρότητά τους διαφέρουν αισθητά.

- Διαφέρει επίσης η θνησιμότητα (από πολύ χαμηλή σε θηλυκούς χοίρους σε πολύ υψηλή στα χοιρίδια).

- Δεν υπάρχει γνωστή θεραπεία. Μερικοί χοίροι αναπτύσσουν μία χρόνια κατάσταση με προβλήματα στην αναπαραγωγική ικανότητα.

1.1.2. Η κλινική διάγνωση μπορεί να είναι πολύ δύσκολη, ειδικότερα στα πρώτα στάδια της ασθένειας στην εκμετάλλευση· επίσης δύσκολη είναι και η εργαστηριακή διάγνωση.

- Περίοδος επώασης: 7 έως 10 ημέρες για το μεμονωμένο ζώο, 15 έως 30 ημέρες στην εκμετάλλευση.

- Κύριοι τρόποι μετάδοσης: άμεση ή έμμεση επαφή με τους ασθενείς χοίρους (δυνατή και η διά του αέρος μετάδοση)· οι μετακινήσεις των χοίρων που επωάζουν την ασθένεια παίζουν σημαντικό ρόλο στη διάδοση της ασθένειας.

1.1.3. Ο ιός επιβιώνει στο χοιρινό κρέας για μεγάλο χρονικό διάστημα, και μπορεί να διαδοθεί μέσω της παράνομης χρήσης των υπολειμμάτων μαγειρείου· πρόκειται για την πιό συνηθισμένη μέθοδο διάδοσης της ασθένειας. Με τον τρόπο αυτό επηρεάζεται το εμπόριο χοιρινού κρέατος.

1.1.4. Ο ιός που προκαλεί την ασθένεια είναι πολύ μολυσματικός και μπορεί να μεταφέρεται μέσω των φορτηγών, των ρούχων κ.λπ. Συνεπώς, είναι ουσιαστική για τον έλεγχο της ασθένειας η αυστηρή θέση σε απομόνωση καθώς και η τήρηση των διαταγών για απαγόρευση μετακινήσεων από και προς την εκμετάλλευση.

1.2. Τα κύρια προβλήματα που συνδέονται με την ΚΠΧ και τα αποτελέσματά τους

- Ύπαρξη περιοχών υψηλής πυκνότητας χοίρων.

- Εμφάνιση και ανθεκτικότητα της ΚΠΧ στα άγρια ζώα.

- Εκατομμύρια χοίρων εσφάγησαν και καταστράφηκαν στην περίοδο 1997/1998.

- Υψηλό κόστος και απώλειες για τον κοινοτικό προϋπολογισμό, για τα κράτη μέλη, για τους παραγωγούς και για τους φορολογούμενους.

1.3. Οι προτάσεις της Επιτροπής σχετικά με τον τρόπο δράσεως, όσον αφορά τους οικόσιτους χοίρους

- Αύξηση της επαγρύπνησης για την ασθένεια και της ετοιμότητας (έχει ζωτική σημασία η κατάρτιση αποτελεσματικών σχεδίων επείγουσας επέμβασης)·

- ταχεία και αυστηρή δράση σε περίπτωση εμφάνισης (προληπτική σφαγή χοίρων σε εκμεταλλεύσεις πιθανής μετάδοσης της νόσου)·

- βελτίωση ικανοτήτων διάγνωσης για πρόωρη διάγνωση·

- βελτίωση επιδημιολογικών ικανοτήτων προκειμένου να εξιχνιασθεί πριν και μετά η ασθένεια.

1.4. Η πρόσφατη εμφάνιση της ασθένειας στην Ολλανδία, που είχε σαν αποτέλεσμα τη σφαγή 10 εκατομ. χοίρων και την επακόλουθη καταβολή δαπανών αποζημίωσης για τους κτηνοτρόφους της ΕΕ, προκάλεσε επικρίσεις από το Ελεγκτικό Συνέδριο.

2. Γενικές παρατηρήσεις

Η προτεινόμενη Οδηγία τροποποιεί τις προηγούμενες οδηγίες για την κλασική πανώλη των χοίρων για τις οποίες η ΟΚΕ εξέδωσε γνωμοδοτήσεις το 1987 και 1991(1). Οι τροποποιήσεις αυτές γίνονται δεκτές.

2.1. Η αιτιολογική έκθεση εκθέτει πλήρως τους λόγους για την καθιέρωση της νομοθεσίας όσον αφορά τα "ιχνηθετικά" (Marker) εμβόλια καθώς και τις σπάνιες περιπτώσεις στις οποίες μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Επίσης, ορθώς επισημαίνει τις προφανείς ελλείψεις δεδομένου ότι δεν υπάρχει ακόμα αξιόπιστη εξέταση διαγνώσεως προκειμένου να υπάρξει διάκριση μεταξύ εμβολιακού στελέχους του ιού και μη εμβολιακού. Έως ότου υπάρξει αυτή η εξέταση, και δοκιμαστεί στην πράξη, το εμβόλιο δεν μπορεί να χρησιμοποιηθεί.

2.2. Οι συνέπειες ως προς τον Παγκόσμιο Οργανισμό Εμπορίου θα πρέπει να γίνουν γνωστές πριν από την εισαγωγή των εμβολίων.

2.2.1. Θα πρέπει να εξετασθούν οι συνέπειες των εμβολίων και της χρήσης τους όσον αφορά το εμπόριο με "τρίτες χώρες". Θα πρέπει να υπάρξει διεθνής επιστημονική συμφωνία πριν από την εισαγωγή τους. Αυτό συνεπάγεται ότι και οι υποψήφιες χώρες της ανατολικής Ευρώπης θα πρέπει να έχουν λόγο σχετικά με τη μελλοντική πολιτική της Κοινότητας ως προς την ΚΠΧ.

2.3. Η κλασική πανώλη των χοίρων στους αγριόχοιρους

2.3.1. Το ζήτημα αυτό έχει ενσωματωθεί στην πρόταση της Επιτροπής. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναλάβουν ενημερωτικές εκστρατείες προκειμένου να δώσουν τη δυνατότητα στην κοινή γνώμη να συνεργαστεί δεόντως όταν απαιτείται η εξάλειψη της ασθένειας.

2.3.2. Η εμπειρία έχει δείξει ότι όπου έχει παρατηρηθεί κλασική πανώλη στους αγριόχοιρους, ο έλεγχος και ακόμη περισσότερο η εξάλειψη, είναι ιδιαίτερα δυσχερείς.

2.4. Η ΟΚΕ συμφωνεί κατ' αρχάς με την πρόταση της Επιτροπής αλλά θα ήθελε να τονίσει τα ακόλουθα:

2.4.1. Εγχειρίδιο διαγνωστικής - Η Επιτροπή θα πρέπει να επιταχύνει τις εργασίες της για την υιοθέτησή του. Βάσει μίας προκαταρκτικής επισκόπησης η ΟΚΕ θεωρεί ότι το σχέδιο εγγράφου κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση.

2.4.2. Η ενσωμάτωση των διατάξεων για το σπέρμα, τα ωάρια και τα έμβρυα χοίρου στο κείμενο γίνεται αποδεκτή.

2.4.3. Η ανασύσταση των εκτροφών με τη χρήση χοίρων - δεικτών ή μέσω άλλης εναλλακτικής λύσης γίνεται αποδεκτή.

2.4.4. Οι διατάξεις για τις εκμεταλλεύσεις πιθανής μετάδοσης και τις γειτονικές εκμεταλλεύσεις γίνονται αποδεκτές.

2.4.5. Δεδομένου ότι στόχος του κειμένου είναι να συμπληρώσει και όχι να υποκαταστήσει τις προηγούμενες οδηγίες η υπογράμμιση των αλλαγών/προσθηκών, στο κείμενοεπικροτείται.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Πρόλογος (6)

Σε σχέση με την εμφάνιση κρουσμάτων της ΚΠΧ και την πρόληψη της περαιτέρω διάδοσής της, η δυνατότητα σφαγής των γειτονικών ομάδων ζώων θα πρέπει να αναφέρεται πριν από τον εμβολιασμό.

3.2. Ορισμός άγριων χοίρων και πυκνοκατοικημένων περιοχών

3.2.1. Στο άρθρο 2 - εδάφια (α) και (β) δίδεται ο ορισμός του άγριου χοίρου. Σε σύγκριση με την προηγούμενη οδηγία, θεωρούμε ότι ο λόγος για την τροποποίηση αυτή είναι να διασφαλιστεί ότι όλοι οι τύποι αγριόχοιρων υπεισέρχονται στον ορισμό. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι όλοι οι χοίροι που βρίσκονται εκτός ανθρώπινης φροντίδας θα πρέπει να θεωρούνται άγριοι χοίροι.

3.2.2. Στο άρθρο 2 και στο εδάφιο (κα) η "περιοχή με υψηλή πυκνότητα χοίρων" ορίζεται ως κάθε περιοχή ακτίνας 10 χλμ. γύρω από εκμετάλλευση χοίρων για τους οποίους υπάρχει υπόνοια ή έχει επιβεβαιωθεί η μόλυνση από τον ιό της κλασικής πανώλης. Η περιοχή παρουσιάζει υψηλότερο αριθμό χοίρων από την τιμή των 800 χοίρων/τ.χλμ. Ταυτόχρονα οι εκμεταλλεύσεις αυτές πρέπει να βρίσκονται σε περιοχή με περισσότερους από 300 χοίρους/τ.χλμ. (βλέπε οδηγία για το εμπόριο ζώντων ζώων 64/432/ΕΟΚ) ή να βρίσκονται σε απόσταση μικρότερη των 20 χλμ. από τέτοια περιοχή. Θα ήταν επιθυμητός ένας απλούστερος ορισμός της "περιοχής με υψηλή πυκνότητα χοίρων".

3.3. Άρθρα 2 και 7 και Παράρτημα V - Εκμεταλλεύσεις πιθανής μετάδοσης

3.3.1. Ως εκμετάλλευση πιθανής μετάδοσης ορίζεται η εκμετάλλευση στην οποία η ΚΠΧ μπορεί να μεταδοθεί λόγω της γεωγραφικής θέσεώς της, των μετακινήσεων των χοίρων, των ατόμων ή των οχημάτων κ.λπ. σε σύνδεση επίσης με την εγγύτητα προς άλλες κτηνοτροφικές εκμεταλλεύσεις εντός 20 χλμ. γύρω από μία περιοχή υψηλής πυκνότητας χοίρων. Σε ορισμένα τμήματα της ΕΕ υπάρχουν εκτεταμένες περιοχές "υψηλής πυκνότητας" που εμπίπτουν στον ορισμό αυτό.

3.3.2. Το άρθρο 7 (και το Παράρτημα V) προβλέπει τη δυνατότητα σφαγής των ζώων των εκμεταλλεύσεων πιθανής μετάδοσης προτού η παρουσία της ΚΠΧ επιβεβαιωθεί επισήμως μέσω της αποδεδειγμένης παρουσίας του ιού ή αντισωμάτων. Αυτό έχει μεγάλη σημασία προκειμένου να περιοριστεί η μετάδοση της αρχικής εμφάνισης σε μία περιοχή (περιφέρεια).

3.3.3. Το Παράρτημα V περιγράφει τα βασικά κριτήρια που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την απόφαση για τη θανάτωση χοίρων σε εκμεταλλεύσεις που έχουν έρθει σε επαφή με τη μολυνθείσα εκμετάλλευση τα οποία περιλαμβάνουν "μετακινήσεις χοίρων από την εστία σε εκμεταλλεύσεις πιθανής μετάδοσης της νόσου, μετά τον πιθανό χρόνο εισαγωγής του ιού στη μολυνθείσα εκμετάλλευση". Άλλες μορφές άμεσης πιθανής μετάδοσης, όπως η κοινή χρήση εργαλείων ή παρόμοιες καταστάσεις, θα πρέπει να ληφθούν επίσης υπόψη για την απόφαση θανάτωσης των χοίρων.

3.3.4. Ο ορισμός κριτηρίων για τη σφαγή των χοίρων σε εκμεταλλεύσεις πιθανής μετάδοσης της νόσου ή σε γειτονικές εκμεταλλεύσεις έχει προβλεφθεί στη στρατηγική εξάλειψης. Ωστόσο, η στρατηγική εξάλειψης θα πρέπει να εφαρμοσθεί πιό εντατικά γύρω από τη μολυσμένη εκμετάλλευση. Συνεπώς, η στρατηγική εξάλειψης θα πρέπει να προβλέπει τη σφαγή των χοίρων σε ακτίνα 1000 μέτρων από τη μολυσμένη εκμετάλλευση, εκτός εάν λόγω ειδικών συνθηκών επιβάλλεται άλλος τρόπος δράσεως.

3.4. Άρθρο 11 - Ζώνη επιτήρησης (ελάχιστη ακτίνα 10 χλμ.)

3.4.1. Μπορεί να υπάρξει άρση της ζώνης επιτήρησης εάν μεταξύ άλλων οι χοίροι σε όλες τις εκμεταλλεύσεις έχουν υποβληθεί σε κλινικές εξετάσεις, και αν κρίνεται απαραίτητο, σε εργαστηριακές εξετάσεις. Οι σημερινές διατάξεις θεσπίζουν ότι απαιτούνται εργαστηριακές εξετάσεις αντιπροσωπευτικού δείγματος ζώων πριν από την άρση της ζώνης επιτήρησης. Θεωρούμε ότι στο μέλλον η ανίχνευση αντιπροσωπευτικού αριθμού ζώων θα πρέπει να είναι υποχρεωτική προκειμένου να ελαχιστοποιηθεί ο κίνδυνος διαφυγής μολυσμένων χοίρων που δεν παρουσιάζουν σαφή κλινικά συμπτώματα.

3.4.2. Τα άρθρα 8, 9 και 10 που αφορούν την επιδημιολογία, τις προστατευτικές ζώνες και τις ζώνες επιτήρησης γίνονται αποδεκτά.

3.5. Άρθρο 19 και Παράρτημα VI - Εμβολιασμός

3.5.1. Στο σημείο 2 γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στο Παράρτημα VΙ όπου περιγράφονται τα βασικά κριτήρια που θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη προτού αποφασισθεί ο επείγων εμβολιασμός. Δεν είναι σαφές εάν ένα ή ορισμένα από τα κριτήρια αυτά θα πρέπει να πληρούνται. Επιπλέον, θα πρέπει να γίνει σαφές ότι κάθε φορά η στρατηγική της εξολόθρευσης είναι προτιμότερη από τον εμβολιασμό· ότι ο επείγων εμβολιασμός θα πρέπει να αποφεύγεται και ότι άλλα προφυλακτικά μέτρα όπως η σφαγή των ζώων που έχουν έρθει σε επαφή με τη μολυνθείσα εκμετάλλευση, η απαγόρευση κάθε μετακίνησης ζώντων ζώων (εκτός από ελάχιστες ζώνες κ.λπ.) θα πρέπει να ενισχυθούν πριν από την οποιαδήποτε δράση εμβολιασμού.

3.5.2. Ο επείγων εμβολιασμός θα πρέπει να αρχίζει ύστερα από προκαταρκτικές συζητήσεις στη Μόνιμη Κτηνιατρική Επιτροπή (άρθρο 26).

3.5.3. Στο σημείο 9 περιγράφονται οι συνθήκες για την ενδεχόμενη χρήση ιχνηθετικού εμβολίου. Η έγκριση του ιχνηθετικού εμβολίου, η διεθνής αποδοχή και η χρήση του εμβολιασμού θα πρέπει να αποτελούν προϋποθέσεις για τη χρήση του εμβολιασμού. Αυτό έχει ουσιαστική σημασία σε σχέση με τις εξαγωγές της ΕΕ προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η χρήση ιχνηθετικού εμβολιασμού σε μία περιοχή δεν θέτει σε κίνδυνο τις εξαγωγές από άλλες περιφέρειες της ΕΕ.

4. Συμπεράσματα

4.1. Ουσιαστικό χαρακτηριστικό κάθε προγράμματος για τον έλεγχο της νόσου αποτελεί η δίκαιη και σωστή αποζημίωση των κτηνοτρόφων που υπέστησαν χρηματικές απώλειες λόγω των μέτρων για τον έλεγχο της νόσου.

4.2. Η ορθή εφαρμογή της οδηγίας 92/102/ΕΟΚ σε σχέση με τη "σήμανση χοίρων" έχει μεγάλη σημασία προκειμένου να εξασφαλισθεί ότι όλες οι αρμόδιες αρχές έχουν πλήρη επίγνωση της γεωγραφικής θέσης και της πυκνότητας του πληθυσμού των χοίρων.

4.3. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τις προτάσεις υπέρ της δυνατότητας καθιέρωσης ενός ιχνηθετικού εμβολιασμού ΚΠΧ σε ορισμένες περιορισμένες περιστάσεις.

4.4. Η ΟΚΕ πιστεύει ότι έχει ζωτική σημασία να αποσαφηνιστούν προηγουμένως όλες οι επιπτώσεις στο εμπόριο.

4.5. Η ΟΚΕ επισημαίνει ότι έως τώρα δεν έχει εγκριθεί κανένα ιχνηθετικό εμβόλιο και ότι δεν υφίστανται δοκιμές διαφοροποίησης. Ωστόσο, η θέσπιση των κανόνων αυτών θα πρέπει να δράσει ως κατευθυντήρια γραμμή για τους ενδεχόμενους παρασκευαστές ιχνηθετικών εμβολίων.

4.6. Πριν χρησιμοποιηθεί ο εμβολιασμός θα πρέπει προηγουμένως να γίνουν διαβουλεύσεις με τη Μόνιμη Κτηνιατρική Επιτροπή.

Βρυξέλλες, 24 Ιανουαρίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) EE C 83 της 30.3.1987, σ. 3 και ΕΕ C 40 της 17.2.1992, σ. 87.