52003AE1399

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 του Συμβουλίου περί εφαρμογής των συστημάτων κοινωνικής ασφαλίσεως στους μισθωτούς, στους μη μισθωτούς και στα μέλη των οικογενειών τους που διακινούνται εντός της Κοινότητας και του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 574/72 του Συμβουλίου περί του τρόπου εφαρμογής του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71, όσον αφορά την ευθυγράμμιση των δικαιωμάτων και την απλούστευση των διαδικασιών"

(COM(2003) 378 τελικό - 2003/0032 (COD))

(2004/C 32/16)

Στις 10 Ιουλίου 2003, και σύμφωνα με το άρθρο 262, παράγραφος 1, της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής σχετικά με την ανωτέρω τροποποίηση.

Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να ορίσει ως μόνο εισηγητή τον κ. Peter Boldt για την επεξεργασία σχετικής γνωμοδότησης.

Κατά την 403η σύνοδο ολομέλειάς της, της 29ης και 30ής Οκτωβρίου 2003 (συνεδρίαση της 29ης Οκτωβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 71 ψήφους υπέρ και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 έχει τροποποιηθεί πολλές φορές για να προσαρμοστεί στις αλλαγές των συστημάτων ασφάλισης των κρατών μελών καθώς και σε αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, που επηρεάζουν τη μελλοντική εφαρμογή του κανονισμού. Οι εργασίες για την αναθεώρηση του κανονισμού με στόχο την απλούστευση και τον εκσυγχρονισμό του άρχισαν το 1999. Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάνθηκε για προτάσεις τροποποίησης στις ακόλουθες γνωμοδοτήσεις της: "Τροποποίηση του συστήματος κοινωνικής ασφάλισης - ανεργία"(1), "Κοινωνική ασφάλιση - εφαρμογή"(2), "Η κοινωνική ασφάλιση σε περίπτωση παραμονής σε άλλο κράτος μέλος"(3), "Επέκταση σε τρίτες χώρες - κοινωνική ασφάλιση"(4), "Κοινωνική ασφάλιση για τους μισθωτούς που διακινούνται εντός της Κοινότητας"(5) και "Συστήματα κοινωνικής ασφάλισης"(6).

1.2. Ταυτόχρονα με τις τροποποιήσεις του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 πρέπει επίσης να τροποποιηθεί ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 574/72 για την εφαρμογή του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 σύμφωνα με τις τροποποιήσεις του προαναφερόμενου κανονισμού.

1.3. Κατά τα τελευταία χρόνια δόθηκε ιδιαίτερη προσοχή στη διευκόλυνση της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων εντός της Ένωσης. Έχει προφανώς μεγάλη σημασία να μπορούν οι πολίτες της Ένωσης, χωρίς περιττές δυσκολίες, να τυγχάνουν της περίθαλψης που χρειάζονται σε περίπτωση προσωρινής παραμονής σε κράτος μέλος διαφορετικό από το αρμόδιο.

1.4. Σύμφωνα με τη σημερινή διατύπωση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71, τα άτομα που βρίσκονται προσωρινά σε κράτος μέλος διαφορετικό από το αρμόδιο, έχουν δικαίωμα, υπό τους ίδιους όρους με τους πολίτες του κράτους μέλους στο οποίο βρίσκονται, σε "αμέσως αναγκαία" ή "αναγκαία" περίθαλψη, ανάλογα με το λόγο της προσωρινής παραμονής τους (διακοπές, αποστολή από τους εργοδότες τους, σπουδές ή αναζήτηση εργασίας ή σε περίπτωση διεθνών οδικών μεταφορών).

1.5. Η πρόσβαση σε περίθαλψη και αποζημίωση των εξόδων διασφαλίζεται σήμερα μέσω ενός εντύπου το οποίο ο ασφαλισμένος λαμβάνει, κατόπιν αιτήσεως, από το όργανο του κράτους στο οποίο διαμένει που είναι αρμόδιο για την κοινωνική ασφάλιση. Διαφορετικά έντυπα (E110, E111, E119 ή Ε128) μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανάλογα με το κατά πόσο ο ασφαλισμένος είναι σε διακοπές, βρίσκεται σε αποστολή από τον εργοδότη του, σπουδάζει ή αναζητεί εργασία ή όταν πρόκειται για διεθνείς οδικές μεταφορές.

1.6. Στα πλαίσια της έγκρισης του προγράμματος δράσης για την άρση των εμποδίων στη διακίνηση μέχρι το τέλος του 2005, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβώνας έλαβε το Μάρτιο του 2002 την πολιτική απόφαση να θεσπιστεί μια ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθενείας. Κατά τη συνεδρίασή του την Άνοιξη του τρέχοντος έτους στις Βρυξέλλες, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ζήτησε να ληφθούν οι αποφάσεις που είναι απαραίτητες για να εξασφαλιστεί ότι η ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθενείας θα αρχίσει να χρησιμοποιείται από το θέρος του 2004. Η κάρτα αυτή "θα αντικαταστήσει τα έντυπα που απαιτούνται σήμερα για την παροχή περίθαλψης σε άλλο κράτος μέλος". Η κάρτα αυτή "θα απλουστεύσει τις διαδικασίες, αλλά δεν θα αλλάξει τα υφιστάμενα δικαιώματα και υποχρεώσεις". Η παρούσα πρόταση τροποποίησης ανταποκρίνεται στις αποφάσεις της Βαρκελώνης και των Βρυξελλών.

2. Σύνοψη της πρότασης κανονισμού της Επιτροπής

2.1. Κύριος στόχος της υπό εξέταση πρότασης κανονισμού είναι να καταστεί δυνατή η χρησιμοποίηση μιας ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης ασθενείας. Ένα σημαντικό μέρος της τροποποίησης είναι η πρόταση σύμφωνα με την οποία όλα τα ασφαλισμένα άτομα πρέπει να έχουν δικαίωμα ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, καθώς και η πρόταση για απλούστευση των διαδικασιών που απαιτούνται για την παροχή περίθαλψης.

2.2. Όλες οι κατηγορίες ατόμων πρέπει, σύμφωνα με την πρόταση, να έχουν σε όλες τις καταστάσεις δικαίωμα σε "παροχές οι οποίες αποδεικνύονται ιατρικά αναγκαίες" στη διάρκεια διαμονής σε άλλο κράτος.

2.3. Επίσης, θεσπίζονται διατάξεις για τις σχέσεις και τη συνεργασία μεταξύ των φορέων κοινωνικής ασφάλισης και των προσώπων (άρθρο 84α). Στην πρόταση για ένα νέο άρθρο 84α προτείνονται διατάξεις για τις υποχρεώσεις πληροφόρησης και συνεργασίας μεταξύ των ατόμων και των φορέων κοινωνικής ασφάλισης. Στον ισχύοντα κανονισμό υπάρχουν μόνο διατάξεις για τη συνεργασία μεταξύ των φορέων κοινωνικής ασφάλισης στα διάφορα κράτη μέλη.

2.4. Προτείνεται η τροποποίηση του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 547/72 ώστε να γίνεται απλώς λόγος για "έγγραφα" αντί για έντυπα, εκθέσεις, δηλώσεις, αιτήσεις και άλλα έγγραφα. Στα πλαίσια της τροποποίησης αυτής, τα ισχύοντα έντυπα Ε μπορούν να αντικατασταθούν από τη μελλοντική κάρτα ασφάλισης ασθενείας.

2.5. Η πρόταση της Επιτροπής για τροποποίηση των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 και 574/72 αποτελεί συνέχεια της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 17ης Φεβρουαρίου 2003(7) και θεωρείται ότι δημιουργεί τις νομικές προϋποθέσεις για τη χρησιμοποίηση της ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης ασθενείας κατά το 2004.

3. Γενικές παρατηρήσεις

3.1. Η θέσπιση μιας ευρωπαϊκής κάρτας ασφάλισης ασθενείας είναι ένα σχέδιο το οποίο θα συμβάλει με συγκεκριμένο τρόπο στην ενίσχυση της Ευρώπης των πολιτών. Ωστόσο, το σχέδιο αυτό δεν είναι καθόλου απλό, ούτε από τεχνική ούτε από νομική άποψη. Οι πρακτικές, σύμφωνα με τις οποίες τα κράτη μέλη αποφασίζουν ποιος έχει δικαίωμα για περίθαλψη, είναι διαφορετικές και οι ικανότητες μετάβασης σε μια ενιαία κάρτα, εάν χρειαστεί, ποικίλουν.

3.2. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή επικροτεί την πρόταση για την καθιέρωση ίσων δικαιωμάτων για όλες τις κατηγορίες σύμφωνα με την έννοια της "αναγκαίας θεραπείας" πράγμα που η ΕΟΚΕ ζήτησε στη γνωμοδότησή της της 18ης Ιουνίου 2003 για την ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθένειας(8).

3.3. Οι πραγματικές δυνατότητες των πολιτών όσον αφορά την κυκλοφορία τους εντός της Ένωσης βελτιώνονται από το γεγονός ότι το δικαίωμα σε ιατρικώς αναγκαία θεραπεία εμπεριέχει επίσης μορφές περίθαλψης που απαιτούν εκ των προτέρων συμφωνία. Οι διοικητικές επιτροπές πρέπει να καταρτίσουν χωρίς καθυστέρηση έναν κατάλογο για τις μορφές αυτές περίθαλψης στα πλαίσια της κοινωνικής προστασίας των διακινούμενων εργαζόμενων.

3.4. Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή, που υποστηρίζει τις προσπάθειες για μια ενιαία κάρτα, διαπιστώνει ταυτόχρονα τις δυσκολίες που συνεπάγονται τα στενά χρονικά περιθώρια που ορίστηκαν για την εφαρμογή της μεταρρύθμισης, ιδίως εάν ληφθεί υπόψη το γεγονός ότι μόνο ένα μέρος των σημερινών κρατών μελών και μόνο ορισμένα από τα νέα κράτη που θα ενταχθούν στην Ένωση την 1η Μαΐου 2004 έχουν την δυνατότητα να καθιερώσουν μια ευρωπαϊκή κάρτα ασφάλισης ασθενείας σύμφωνα με το προτεινόμενο χρονοδιάγραμμα.

3.5. Οι εργασίες για την απλούστευση και την αναθεώρηση ολόκληρων των κανονισμών (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 και 574/72 έχουν αρχίσει και οι εργασίες αυτές δεν διευκολύνονται από το γεγονός ότι κατά τη διάρκειά τους προτείνονται επιμέρους αναθεωρήσεις των κανονισμών.

4. Ειδικές παρατηρήσεις

4.1. Το άρθρο 1, παράγραφος 1 όσον αφορά τις τροποποιήσεις του ισχύοντος άρθρου 22 προβλέπει μια ρύθμιση που είναι προφανώς περίπλοκη και πρέπει να διασαφηνιστεί προς το καλύτερο.

4.2. Η πρόταση για ένα νέο άρθρο 84α βελτιώνει την υλοποίηση του κανονισμού μέσω του καθορισμού υποχρεώσεων τόσο για τους φορείς κοινωνικής ασφάλισης όσο και για τα άτομα. Ωστόσο, η διατύπωση του άρθρου είναι τέτοια που η ερμηνεία του μπορεί να είναι ασαφής. Ειδικότερα, το άρθρο 84α 1, τρίτη περίπτωση είναι υπερβολικά γενικό όσον αφορά την υποχρέωση πληροφόρησης για όλες τις αλλαγές στην προσωπική ή την οικογενειακή κατάσταση. Θα έπρεπε να περιορίζεται στην υποχρέωση πληροφόρησης για σχετικές αλλαγές. Επίσης, ο όρος "ισοδύναμες" στο άρθρο 84α 2 επιδέχεται κάθε ερμηνείας.

4.3. Ο στόχος της απλούστευσης των διαδικασιών δεν μπορεί να επιτευχθεί αμέσως μετά την έγκριση της πρότασης τροποποίησης. Όλα τα κράτη μέλη δεν έχουν τη δυνατότητα να αρχίσουν να χρησιμοποιούν την εν λόγω κάρτα πριν την παρέλευση μιας (σχετικά μακράς) μεταβατικής περιόδου. Κατά την περίοδο αυτή θα εφαρμόζονται παράλληλα οι παλαιές και οι νέες διαδικασίες. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ορισμένη σύγχυση και να δημιουργήσει υπερβολικά μεγάλες απαιτήσεις ενημέρωσης τόσο από τις αρμόδιες αρχές όσο και από τους πολίτες.

4.4. Τα αιτήματα ενημέρωσης που πρέπει να απευθύνονται σε όλες τις αρχές εντός της Κοινότητας οι οποίες μπορούν να θεωρηθούν ότι έχουν σχέση με την εν λόγω κάρτα, θα είναι προφανώς πολυάριθμα. Δεν θα υπάρχουν συγχρόνως έντυπα και μια ευρωπαϊκή κάρτα, αλλά κάθε κράτος μέλος μπορεί να αποφασίζει για τους λεπτομερείς κανόνες όσον αφορά την εν λόγω κάρτα. Η κάρτα αυτή μπορεί να είναι μια χωριστή ευρωπαϊκή κάρτα ή μπορεί να είναι ταυτόχρονα εθνική και ευρωπαϊκή κάρτα. Οι διοικητικές επιτροπές θα αποφασίζουν όσον αφορά τις λεπτομέρειες που θα περιέχει η εν λόγω κάρτα.

4.5. Δεδομένου ότι στόχος είναι να έχουν όλοι τα ίδια δικαιώματα και κατά τη μεταβατική περίοδο και να απλουστευτούν οι διαδικασίες παροχής περίθαλψης ανεξάρτητα από το κατά πόσο διαθέτει κανείς τα παλαιά έντυπα ή τη νέα κάρτα, είναι απαραίτητο να θεσπίσουν οι διοικητικές επιτροπές το ταχύτερο δυνατό τις απαιτούμενες οδηγίες/κανόνες όσον αφορά τον τρόπο χρησιμοποίησης των διάφορων εντύπων κατά τη μεταβατική περίοδο.

4.6. Ο κίνδυνος χρησιμοποίησης μιας λανθασμένης κάρτας αντιμετωπίζεται απλώς με πρόταση για ένα νέο άρθρο 84α. Ο κίνδυνος εσκεμμένης ή μη εσκεμμένης κατάχρησης μπορεί να είναι μεγάλος, ιδίως κατά τη μεταβατική περίοδο, και πρέπει να εξεταστεί στα κράτη μέλη.

4.7. Σύμφωνα με το άρθρο 2, παράγραφος 1, τα έγγραφα μπορούν να διαβιβαστούν είτε με έντυπη μορφή είτε με ηλεκτρονικό μήνυμα μέσω των υπηρεσιών τηλεματικής. Ωστόσο, στην περίπτωση αυτή απαιτείται πάντα συμφωνία μεταξύ των αρχών των κρατών μελών αποστολής και παράληψης των εγγράφων δηλαδή πολλές εκατοντάδες διμερών συμφωνιών. Δεδομένου ότι μια παρόμοια διαδικασία είναι προφανώς γραφειοκρατική και δυσκίνητη θα πρέπει να εξευρεθεί το συντομότερο δυνατό στα πλαίσια του προγράμματος TESS (τεχνική επιτροπή τηλεματικής τον τομέα της κοινωνικής ασφάλισης) λύση που να μην προϋποθέτει χωριστές διμερείς συμφωνίες σε περίπτωση ηλεκτρονικής διαβίβασης πληροφοριών.

5. Συμπεράσματα

5.1. Η ΕΟΚΕ επικροτεί την πρόταση τροποποίησης αμφότερων των κανονισμών. Η ΕΟΚΕ συμπεραίνει ότι οι τροποποιήσεις που θα επέλθουν στους κανονισμούς (ΕΟΚ) αριθ. 1408/71 και 574/72 μπορούν να προστεθούν στις μείζονες συνολικές αλλαγές των κανονισμών αυτών.

5.2. Η συναπόφαση πρέπει να σημαίνει ότι η ΕΟΚΕ, ως συμβουλευτικό όργανο, έχει τη δυνατότητα να γνωμοδοτήσει για όλες τις αλλαγές που επέρχονται στα κείμενα κατά τη διαδικασία λήψης αποφάσεων.

Βρυξέλλες, 29 Οκτωβρίου 2003.

Ο Πρόεδρος

της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Roger Briesch

(1) ΕΕ C 295 της 7.10.1996.

(2) ΕΕ C 89 της 19.3.1997.

(3) ΕΕ C 73 της 9.3.1998.

(4) ΕΕ C 157 της 25.5.1998.

(5) ΕΕ C 101 της 12.4.1999.

(6) ΕΕ C 367 της 20.12.2000.

(7) COM(2003) 73 τελικό.

(8) ΕΕ C 220 της 16.9.2003.