1.1.

Δυνάμει του άρθρου 248 της συνθήκης ΕΚ, το Ελεγκτικό Συνέδριο παρέχει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο μία δήλωση αξιοπιστίας σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών, καθώς και τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων (DAS). Από το οικονομικό έτος 2002 και εξής, δυνάμει της συνθήκης της Νίκαιας που επέκτεινε την εντολή του δίδοντάς του τη δυνατότητα να συμπληρώνει τη δήλωση αξιοπιστίας με ειδικές εκτιμήσεις για κάθε μείζονα τομέα της κοινοτικής δραστηριότητας, το Συνέδριο θέλησε να εμπλουτίσει τις βάσεις της δήλωσής του, στηριζόμενο κατά συστηματικότερο τρόπο σε εξέταση της λειτουργίας των συστημάτων και ελέγχων εποπτείας που θέσπισε η Επιτροπή σε καθέναν από τους μείζονες τομείς.

1.2.

Οι εργασίες σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έχουν ως στόχο την αποκόμιση εύλογης βεβαιότητας ότι το σύνολο των εσόδων, των δαπανών και των στοιχείων του ενεργητικού έχουν καταχωριστεί ορθά και ότι οι ετήσιοι λογαριασμοί αντικατοπτρίζουν πιστά τη δημοσιονομική κατάσταση στο τέλος του οικονομικού έτους.

1.3.

Οι εργασίες που αφορούν τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων έχουν ως στόχο τη συγκέντρωση επαρκών αποδεικτικών στοιχείων, άμεσων ή έμμεσων, τα οποία να βεβαιώνουν ότι οι πράξεις είναι σύμφωνες με τις ισχύουσες κανονιστικές ή συμβατικές διατάξεις και ότι το ποσό των εν λόγω πράξεων υπολογίστηκε ορθά.

1.4.

Όσον αφορά τη νομιμότητα και τη κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων, το Συνέδριο, προς υποστήριξη της δήλωσής του, χρησιμοποίησε πολλές διαφορετικές πηγές:

1.5.

Το Συνέδριο έδωσε και πάλι ιδιαίτερη προσοχή στις προσπάθειες που κατέβαλε η Επιτροπή στο πλαίσιο της αναμόρφωσης του συστήματος εσωτερικού ελέγχου της, καθώς και στη συνέχεια που δόθηκε στα σχέδια δράσης που συνόδευαν τη σύνθεση του 2001 και 2002 των ετήσιων εκθέσεων και δηλώσεων των γενικών διευθυντών της (βλέπε σημεία 1.55 έως 1.87).

1.6.

Τέλος, το Συνέδριο θέλησε να παρουσιάσει, τόσο για το σύνολο όσο και για κάθε μείζονα τομέα που αποτέλεσε αντικείμενο ειδικής εκτίμησης, διάφορα στοιχεία παρακολούθησης που έχουν σκοπό την εκτίμηση της εξέλιξης των διαφόρων καταστάσεων μέσα στο χρόνο. Τα στοιχεία αυτά παρουσιάζονται υπό μορφή πινάκων που επισυνάπτονται στο παρόν κεφάλαιο, καθώς και σε καθένα από τα κεφάλαια 3 έως 9 κατωτέρω.

1.7.

Οι παρατηρήσεις του Συνεδρίου αφορούν τους οριστικούς ενοποιημένους ετήσιους λογαριασμούς για το οικονομικό έτος 2003, όπως καταρτίστηκαν από την Επιτροπή σύμφωνα με τις διατάξεις του δημοσιονομικού κανονισμού της 25ης Ιουνίου 2002 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.8.

Εν αναμονή της θέσης εφαρμογή του σχεδίου δράσης για τον εκσυγχρονισμό της λογιστικής από το οικονομικό έτος 2005 και εξής (βλέπε σημεία 1.22 έως 1.26) και ελλείψει κατάλληλου λογιστικού συστήματος, η κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων του τέλους του οικονομικού έτους στηρίζεται ευρέως σε εξωλογιστικές απογραφές. Οι αξιολογήσεις που επελέγησαν με την ευκαιρία αυτή δεν συνδέονται με τις πράξεις του προϋπολογισμού από τις οποίες προκύπτουν και οι κεντρικές λογιστικές υπηρεσίες δεν είναι πάντοτε σε θέση να εγγυηθούν την ακρίβεια ούτε την πληρότητά τους. Εξάλλου, το ισχύον λογιστικό σύστημα, το οποίο στηρίζεται σε μεγάλο βαθμό σε αρχές λογιστικής σε ταμειακή βάση, δεν παρέχει την δυνατότητα διάκρισης μεταξύ δαπανών λειτουργίας και επενδυτικών δαπανών, μεταξύ οριστικών πληρωμών και προχρηματοδοτήσεων, ούτε καν τη δυνατότητα καθορισμού του ποσού των οφειλών και των απαιτήσεων. Λόγω της κατάστασης αυτής, ο υπολογισμός του οικονομικού αποτελέσματος επηρεάζεται αρνητικά. Οι επιφυλάξεις που περιλαμβάνονται στη δήλωση του γενικού διευθυντή προϋπολογισμών (ελλιπής παρουσίαση τόσο της κατάστασης στοιχείων ενεργητικού όσο και της χρηματοοικονομικής κατάστασης των Κοινοτήτων και του ΕΤΑ, και αρχιτεκτονική του λογιστικού συστήματος που στηρίζεται σε δύο υποσυστήματα αντί ενός ολοκληρωμένου συστήματος) επιβεβαιώνονται από τις διαπιστώσεις του Συνεδρίου.

1.8.

Οι Ευρωπαϊκές Κοινότητες χρησιμοποιούν το σύστημα λογιστικής βάσει ταμειακών συναλλαγών, όπως και οι περισσότεροι οργανισμοί δημοσίου τομέα σε παγκόσμιο επίπεδο. Η Επιτροπή γνωρίζει τους περιορισμούς της προσέγγισης αυτής και γι’ αυτό ανέλαβε το σχέδιο εκσυγχρονισμού του λογιστικού συστήματος και τη μετάβαση προς τη λογιστική με βάση την αυτοτέλεια των χρήσεων, όπως αναφέρεται από το Συνέδριο. Η Επιτροπή έχει την πρόθεση να συμμορφωθεί με τα Διεθνή Λογιστικά Πρότυπα του Δημόσιου Τομέα (IPSAS) μέχρι το 2005, δηλαδή την προθεσμία που προβλέπεται στον δημοσιονομικό κανονισμό, και επεξεργάζεται τα θέματα που επισημαίνει το Συνέδριο.

1.9.

Ο πίνακας 1.1 περιλαμβάνει παρακολούθηση των τεσσάρων επιφυλάξεων σχετικά με την αξιοπιστία των λογαριασμών που περιλαμβάνονταν στη DAS 2002, καθώς και άλλων σημείων που έθιξε το Συνέδριο στην ετήσια έκθεση για το οικονομικό έτος 2002, τα οποία, σύμφωνα με την Επιτροπή, πρέπει να ρυθμιστούν στο πλαίσιο του εκσυγχρονισμού του κοινοτικού λογιστικού πλαισίου.

1.10.

Παρά την πρόοδο που διαπιστώθηκε, ιδίως όσον αφορά την παρουσίαση των οικονομικών καταστάσεων και τη μείωση του αριθμού και της έκτασης των επιφυλάξεων, ο έλεγχος του Συνεδρίου κατέδειξε ότι τα ακόλουθα προβλήματα, τα οποία είχαν ήδη επισημανθεί στις προγενέστερες εκθέσεις, εξακολουθούν να υπάρχουν:

1.10.

α)

γεωργικές δαπάνες — διακύμανση: λογιστικές εγγραφές καταχωρίστηκαν σε κονδύλιο του προϋπολογισμού στο οποίο δεν θα καταλογιστεί τελικά η σχετική δαπάνη (88,9 εκατομμύρια ευρώ το 2003) και δαπάνες που δεν είχαν ακόμη εκτελεστεί (237,9 εκατομμύρια ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003) παρουσιάστηκαν στους λογαριασμούς ως ήδη πραγματοποιηθείσες (βλέπε σημεία 1.13 και 1.14 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

α)

Όσον αφορά τη λογιστική εγγραφή 88,9 εκατ. ευρώ το 2003, οι διαδικασίες εγγραφής των ποσών που επιλέχθηκαν σύμφωνα με τα άρθρα 3 και 4 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1259/1999 εφαρμόζονται σύμφωνα με το άρθρο 1 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1017/2001 της Επιτροπής [για την τροποποίηση του άρθρου 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 296/1996].

β)

ECIP (European Community Investment Partners): η Επιτροπή ενέγραψε μείωση αξίας όσον αφορά δάνεια, συμμετοχές και προκαταβολές (88,5 εκατομμύρια ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003) κατά 100 % επί αμφίβολης βάσης, δεδομένου ότι τα συστατικά στοιχεία στα οποία εφαρμόζεται δεν έχουν καν εντοπιστεί (βλέπε σημείο 1.18 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

β)

Εφαρμόστηκε μείωση αξίας κατά 100 % γιατί δεν ήταν διαθέσιμες οι απαιτούμενες πληροφορίες για την ακριβή αποτίμηση των επενδύσεων και των δανείων που χορηγήθηκαν στο πλαίσιο του μέσου ECIP (επενδυτικοί εταίροι της Ευρωπαϊκής Κοινότητας). Στο πλαίσιο της μετάβασης στη λογιστική με βάση την αυτοτέλεια των χρήσεων (κυρίως όσον αφορά τις προχρηματοδοτήσεις), εξετάζονται επί του παρόντος όλοι οι ανοικτοί φάκελοι. Η εξέταση αυτή πρέπει να ολοκληρωθεί μέχρι τον Ιανουάριο 2005 και να παρέχει τη σταθερή βάση για την εκτίμηση των μη ανακτήσιμων υπολοίπων προς εκκαθάριση στους λογαριασμούς του 2004. Μέχρι την ολοκλήρωση της εξέτασης αυτής, κρίνεται ότι δεν είναι μόνο λογικό αλλά και συνετό να συνεχιστεί η μείωση αξίας κατά 100 %.

γ)

Eurotech Capital, Venture Consort και Joint Venture Programme: ελλείψει ακριβούς και λεπτομερούς ενημέρωσης σχετικά με τα ποσά που επενδύθηκαν, η Επιτροπή καταχώρισε λογιστικά μείωση αξίας για το συνολικό ποσό των συμμετοχών της (12,7 εκατομμύρια ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003), μολονότι εξακολουθούν να πραγματοποιούνται επιστροφές (βλέπε σημεία 1.21 και 1.22 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

γ)

Όσον αφορά την παρουσίαση των επενδεδυμένων ποσών στον ισολογισμό των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι η μείωση αξίας των επενδεδυμένων ποσών δικαιολογείται πλήρως βάσει της αρχής της σύνεσης. Η ίδια η φύση των επενδύσεων σε επιχειρηματικά κεφάλαια και σε άλλους επιχειρηματικούς τομείς υψηλού κινδύνου όπως είναι οι κοινές επιχειρήσεις στις χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης καθώς και στα Νέα Ανεξάρτητα Κράτη ενέχει κινδύνους ζημιών. Η Επιτροπή επισημαίνει ότι έγιναν σημαντικές πρόοδοι σε σχέση με τον περασμένο χρόνο όσον αφορά την ολοκλήρωση και το κλείσιμο συμβάσεων των οποίων έληξε η περίοδος ισχύος.

δ)

ΕΓΤΠΕ-Εγγυήσεις: αρκετοί οργανισμοί πιστοποίησης διατύπωσαν επιφυλάξεις σχετικά με την ορθότητα και την πληρότητα των ποσών (905,9 εκατομμύρια ευρώ καθαρά στις 31 Δεκεμβρίου 2003) που οφείλονται στην Επιτροπή (βλέπε σημείο 1.25 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

δ)

Όσον αφορά την ορθή αξιολόγηση των χρεών, η ρήτρα για τα επισφαλή χρέη βασίζεται στις άριστες εκτιμήσεις των οργανισμών πληρωμής — δηλαδή, πρόκειται για την ίδια διαδικασία που χρησιμοποιήθηκε το 2002. Αυτό βασίζεται στην υπόθεση ότι οι οργανισμοί πληρωμής είναι στην κατάλληλη θέση για την αξιολόγηση των πιθανοτήτων ανάκτησης.

ε)

απογραφή των διαφόρων οφειλετών (3 610,4 εκατομμύρια ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003): το Συνέδριο αδυνατεί να εκφέρει γνώμη σχετικά με την ακρίβεια και την πληρότητα της απογραφής των διαφόρων οφειλετών (βλέπε σημείο 1.23 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002 και σημεία 1.14 και 1.15 της παρούσας έκθεσης)·

ε)

Η Επιτροπή συνεχίζει να βελτιώνει τις μεθόδους που εφαρμόζει για τη διαχείριση αυτού του τομέα χρησιμοποιώντας τα συστήματα που έχει επί του παρόντος στη διάθεσή της, όπως επιβεβαιώνεται στην απάντηση που δόθηκε στην παρατήρηση 1.23 της ετήσιας έκθεσης 2002 (για παράδειγμα, με την τακτική κοινοποίηση των ληξιπρόθεσμων υπερήμερων οφειλών από τα μέσα του 2003). Ωστόσο, όπως επιβεβαιώνεται ήδη στην περσινή απάντησή της, σημαντικές βελτιώσεις στον τομέα αυτό μπορούν να γίνουν μόνο με την καθιέρωση του νέου λογιστικού συστήματος το 2005, ιδιαίτερα με τη λογιστική καταχώριση της καταβολής των προχρηματοδοτήσεων.

στ)

απογραφή των ποσών τα οποία κατείχαν ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί φορείς (που περιλαμβάνονται στους διάφορους οφειλέτες [βλέπε στοιχείο ε) ανωτέρω] για ποσό 1 008,6 εκατομμυρίων ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003) (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78): ελλείψει κατάλληλου λογιστικού συστήματος, το Συνέδριο αδυνατεί να βεβαιώσει την ορθότητα και την πληρότητα των ποσών που είναι εγγεγραμμένα για τους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς φορείς (βλέπε σημείο 1.27 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

στ)

Όπως αναφέρθηκε το 2002, η Επιτροπή έχει ήδη κάνει σημαντικές εργασίες στον τομέα αυτό. Ωστόσο, τα προβλήματα αυτά θα μπορέσουν να επιλυθούν οριστικά μόνο με την καθιέρωση του νέου λογιστικού συστήματος, το 2005. Προς το παρόν, τα αριθμητικά στοιχεία καταχωρούνται με το χέρι με βάση τις εκθέσεις που υποβάλλουν οι ενδιάμεσοι χρηματοπιστωτικοί φορείς.

ζ)

τόκοι που εισπράχθηκαν επί των προκαταβολών που καταβλήθηκαν στους ενδιάμεσους χρηματοπιστωτικούς φορείς: η Επιτροπή εξακολουθεί να μην είναι σε θέση να αποδείξει ότι οι τόκοι τους οποίους αποφέρουν οι προκαταβολές έχουν εγγραφεί συστηματικά και χωρίς καθυστερήσεις στα έσοδα του προϋπολογισμού, γεγονός που δημιουργεί αμφιβολίες σχετικά με την πλήρη καταγραφή της κοινοτικής συνεισφοράς σε ορισμένα προγράμματα (βλέπε σημείο 1.29 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

ζ)

Όπως επισημάνθηκε πέρσι, μολονότι όλοι οι τόκοι δεν καταχωρήθηκαν ως έσοδα του προϋπολογισμού, συμπεριλήφθηκαν, ωστόσο, στους ετήσιους λογαριασμούς. Μετά την καθιέρωση του νέου δημοσιονομικού κανονισμού, σύμφωνα με τον οποίον όλοι οι τόκοι πρέπει να καταβάλλονται στην Επιτροπή, η Επιτροπή δεν σταμάτησε να βελτιώνει τις διαδικασίες καταχώρησης των τόκων αυτών.

η)

πρόβλεψη για συντάξεις: η ισχύουσα παρουσίαση στον ισολογισμό της πρόβλεψης για συντάξεις (22,8 δισεκατομμύρια ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003 βάσει αναλογιστικής μελέτης) και της αντίστοιχης απαίτησης από τα κράτη μέλη έχει ως αποτέλεσμα την αναίρεση της επίδρασης στο οικονομικό αποτέλεσμα (βλέπε σημεία 1.31 και 1.32 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002)·

η)

Όπως συζητήθηκε στο πλαίσιο της επιτροπής λογιστικών προτύπων, επί του παρόντος δεν υπάρχει στον τομέα αυτό καμία λογιστική καθοδήγηση για τον δημόσιο τομέα σε διεθνές επίπεδο. Έτσι, κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου θα εξακολουθήσει να ισχύει η τρέχουσα πρακτική.

θ)

βραχυπρόθεσμες οφειλές: η παρουσίαση στην εν λόγω θέση του ισολογισμού ενός τμήματος των πιστώσεων πληρωμών που έχουν μεταφερθεί (176,5 εκατομμύρια ευρώ στις 31 Δεκεμβρίου 2003) δεν είναι ορθή (βλέπε σημείο 1.34 της ετήσιας έκθεσης για το οικονομικό έτος 2002).

θ)

Σύμφωνα με την απάντηση που δόθηκε το 2002, το θέμα αυτό εξετάζεται στο πλαίσιο της διαδικασίας εκσυγχρονισμού του λογιστικού συστήματος και, το 2005, θα γίνουν ορισμένες τροποποιήσεις της παρούσας λογιστικής μεθόδου.

1.11.

Παρά την παρατήρηση του Συνεδρίου στην ετήσια έκθεσή του για το οικονομικό έτος 2002 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), οι πράξεις που ενδέχεται να διορθωθούν μεταγενέστερα από τις υπηρεσίες της Επιτροπής ή των κρατών μελών (εκκαθάριση των λογαριασμών των οργανισμών πληρωμών στο πλαίσιο του ΕΓΤΠΕ-Εγγυήσεις, προσαρμογή των προσωρινών ποσών στην περίπτωση των ιδίων πόρων ΦΠΑ και ΑΕΕ, κλείσιμο σχεδίων ή προγραμμάτων στον τομέα των εσωτερικών πολιτικών, των εξωτερικών δράσεων ή των διαρθρωτικών ταμείων), και ιδίως η ενδεχόμενη έκτασή τους, δεν αναφέρονται πάντοτε στους λογαριασμούς του τέλους του έτους. Εξάλλου, και άλλες αβεβαιότητες μπορούν να επηρεάσουν προσωρινά τους λογαριασμούς, όπως οι επιφυλάξεις που διατυπώνουν οι οργανισμοί πιστοποίησης σχετικά με τους λογαριασμούς των οργανισμών πληρωμών για τη γεωργία για περίπου 11,3 δισεκατομμύρια ευρώ (βλέπε σημείο 4.54) και η αναβολή από την Επιτροπή της απόφασης δημοσιονομικής εκκαθάρισης για το οικονομικό έτος 2003 των λογαριασμών οργανισμών πληρωμών που αντιστοιχούν στο 43 % των δαπανών οι οποίες δηλώθηκαν στο πλαίσιο του οικονομικού έτους 2003, εν αναμονή συμπληρωματικών πληροφοριών ή ολοκλήρωσης ορισμένων ελεγκτικών εργασιών (βλέπε σημείο 4.69).

1.11.

Οι ετήσιοι λογαριασμοί παρουσιάζουν υποχρεωτικά τις δημοσιονομικές πληροφορίες που είναι γνωστές τη στιγμή του κλεισίματος. Η αξιοπιστία των πληροφοριών αυτών εξαρτάται πάντα από τα πορίσματα των λογιστικών ελέγχων που διενεργήθηκαν τότε ή μεταγενέστερα. Οι λογαριασμοί προσδιορίζουν τα ποσά που πρέπει να ανακτηθούν, μόνο όταν η Επιτροπή εκδώσει τις αποφάσεις της στο πλαίσιο της εκκαθάρισης των λογαριασμών ή άλλων συναφών διαδικασιών.

1.12.

Σύμφωνα με το νέο δημοσιονομικό κανονισμό, που ισχύει από την 1η Ιανουαρίου 2003, οι αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού για δράσεις των οποίων η υλοποίηση εκτείνεται σε περισσότερα από ένα οικονομικά έτη μπορούν να υποδιαιρούνται σε ετήσιες δόσεις, εάν αυτό προβλέπεται από τη βασική πράξη (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Η πρακτική αυτή, που έχει ήδη εφαρμοστεί στο παρελθόν για τις διαρθρωτικές ενέργειες (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), σύμφωνα με την τομεακή κανονιστική ρύθμιση, προβλέπεται στο εξής ρητά και για άλλους τομείς (π.χ. για τις διεθνείς συμφωνίες στον τομέα της αλιείας και για λοιπές εξωτερικές δράσεις). Τα ποσά τα οποία, κατ' εφαρμογή του δημοσιονομικού κανονισμού, δεν έχουν ακόμη καταχωριστεί ως αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού παρουσιάζονται ως ενδεχόμενα στοιχεία παθητικού. Ωστόσο, οι εν λόγω διαφορές ορισμού των αναλήψεων υποχρεώσεων μεταξύ των διαφόρων τομέων προξενούν δυσκολίες ερμηνείας των αριθμητικών στοιχείων που παρουσιάζονται στις καταστάσεις σχετικά με την εκτέλεση του προϋπολογισμού.

1.12.

Η Επιτροπή, έχοντας επίγνωση του θέματος αυτού, βελτίωσε τις επεξηγηματικές σημειώσεις που επισυνάπτονται στις δημοσιονομικές καταστάσεις, έτσι ώστε να υπάρχει σαφέστερη επεξήγηση της λογιστικής καταχώρησης των αναλήψεων υποχρεώσεων που προβλέπονται στον δημοσιονομικό κανονισμό, υπογραμμίζοντας κυρίως την συμπερίληψη ενδεχόμενων στοιχείων παθητικού σχετικά με τις αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού μη διαχωριζόμενων πιστώσεων που δεν αποφασίστηκαν ακόμη για τα προσεχή έτη.

1.13.

Στις 31 Δεκεμβρίου 2003, τα βεβαιωθέντα δικαιώματα στο πλαίσιο της χωριστής λογιστικής, της καλούμενης «λογιστικής Β», είχαν αποτελέσει αντικείμενο μείωσης αξίας 1 043,9 εκατομμυρίων ευρώ, με συνέπεια να εμφανίζεται καθαρό ποσό 729,3 εκατομμυρίων ευρώ στις οικονομικές καταστάσεις της Επιτροπής. Η διόρθωση αυτή αποτελεί την αναγνώριση του αμφίβολου χαρακτήρα της είσπραξης για μεγάλο αριθμό των εν λόγων απαιτήσεων. Η εν λόγω μείωση αξίας υπολογίζεται σε στατιστική βάση και αντιστοιχεί σε ποσό κατ' εκτίμηση.

1.13.

Μέχρι το τέλος του 2004 προβλέπεται να εγκριθούν επισήμως οι τροποποιήσεις των κανονισμών βάσει των οποίων τα κράτη μέλη υποχρεούνται να υποβάλουν ετήσιες εκτιμήσεις για τα οφειλόμενα ποσά που είναι εγγεγραμμένα στη χωριστή λογιστική και για τα οποία κρίνουν ότι η ανάκτηση δεν είναι πιθανή.

1.14.

Η καταγραφή των διαφόρων οφειλετών εξακολουθεί να δημιουργεί προβλήματα (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Εξακολουθούν να καταλογίζονται προσωρινές πληρωμές ως οριστικές δαπάνες και δεν διαπιστώνονται έγκαιρα στους λογαριασμούς οφειλές προς είσπραξη. Ελλείψει κατάλληλων διαδικασιών εσωτερικού ελέγχου των διαφόρων εσόδων στις υπηρεσίες των διατακτών, το Συνέδριο αδυνατεί να εξακριβώσει την πληρότητα και την ορθότητα της καταγραφής των απαιτήσεων.

1.14.

Βλέπε επίσης απάντηση στο σημείο 1.10 ε).

1.15.

Παρά τις βελτιώσεις που διαπιστώθηκαν, ιδίως κατόπιν της θέσης σε εφαρμογή της διαδικασίας συμψηφισμού των απαιτήσεων με τις οφειλόμενες πληρωμές, η ανάκτηση σημαντικού αριθμού απαιτήσεων εξακολουθεί να παρουσιάζει σημαντική καθυστέρηση. Επιπλέον οι τόκοι υπερημερίας δεν υπολογίζονται ούτε απαιτούνται συστηματικά και δεν υπάρχει διαδικασία στο τέλος του έτους για τον υπολογισμό και τη λογιστική καταχώριση των τόκων. Το Συνέδριο φρονεί ότι η παρακολούθηση της καθυστέρησης των ανακτήσεων θα έπρεπε να είναι αποτελεσματικότερα συντονισμένη σε κεντρικό επίπεδο και ότι πρέπει να θεσπιστεί μηχανισμός που να παρέχει τη δυνατότητα εξακρίβωσης της άμεσης καταχώρισης των απαιτήσεων από τις αρμόδιες υπηρεσίες.

1.15.

Από την αρχή του 2003, η Επιτροπή καθιέρωσε τον κεντρικό συντονισμό των ανακτήσεων και παρακολουθεί τις εκκρεμείς εντολές ανάκτησης, μέσω ενός τριμηνιαίου ισολογισμού ο οποίος δείχνει το ποσό των εκκρεμών εντολών ανάκτησης ανά τρίμηνο και ανά διατάκτη. Επίσης, η Επιτροπή καταχωρεί στη βάση δεδομένων που διαθέτει τις συνέχειες που δίνονται για κάθε εντολή ανάκτησης καθώς και τους δείκτες που συνοδεύουν τον τριμηνιαίο ισολογισμό.

1.16.

Από το οικονομικό έτος 1999 και εξής, το Συνέδριο διατύπωσε πολυάριθμες παρατηρήσεις σχετικά με το ηλεκτρονικό σύστημα Sincom2. Αυτές που αφορούν τις πτυχές ασφάλειας (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) έθιγαν ιδιαίτερα το σύστημα πληρωμών που χρησιμοποιήθηκε από το ταμείο της Επιτροπής, η οποία αποδέχτηκε τις εν λόγω παρατηρήσεις και δεσμεύτηκε να επιλύσει τα προβλήματα που επισημάνθηκαν (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Το 2002 και στις αρχές του 2003, το κλιμάκιο εσωτερικού ελέγχου της Γενικής Διεύθυνσης Προϋπολογισμού και η υπηρεσία εσωτερικού ελέγχου διενέργησαν ελέγχους του ταμείου της Επιτροπής, οι οποίοι επιβεβαίωσαν τη συνεχιζόμενη ύπαρξη των προβλημάτων που επεσήμανε το Συνέδριο.

1.17.

Η παρακολούθηση των προγενέστερων παρατηρήσεων του Συνεδρίου, που πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο των εργασιών της DAS 2003, κατέδειξε ότι παραμένουν διάφορα εκκρεμή σημεία, ιδίως όσον αφορά ορισμένες πτυχές της ασφάλειας και του διαχωρισμού καθηκόντων.

1.18.

Προκειμένου να καταπολεμηθούν οι υπάρχοντες κίνδυνοι, το ισχύον πρότυπο ασφάλειας πρέπει να βελτιωθεί όσον αφορά τον καθορισμό και τη διαχείριση των τύπων χρηστών, καθώς και το δικαίωμα πρόσβασης των χρηστών στις διάφορες λειτουργίες του συστήματος. Διάφοροι χρήστες συνδυάζουν λειτουργίες που δεν είναι συμβατές στους κόλπους τους ταμείου. Υπερβολικά υψηλός αριθμός χρηστών διαδραματίζουν ρόλο διαχειριστή του συστήματος ή ασκούν ισοδύναμο έργο, γεγονός που τους παρέχει τη δυνατότητα να εκτελούν όλες τις πράξεις στο σύστημα. Οι τύποι ορισμένων από τους εν λόγω χρήστες είναι γενικοί και όχι εξατομικευμένοι, γεγονός που δυσχεραίνει την εποπτεία των δραστηριοτήτων τους. Επίσης, το Συνέδριο διαπίστωσε τη δημιουργία γενικών χρηστών ad hoc για καθορισμένες περιόδους και σκοπούς, οι οποίοι όμως διαθέτουν εκτεταμένα δικαιώματα πρόσβασης.

1.18.

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ο αριθμός των χρηστών με εκτεταμένα δικαιώματα πρόσβασης ήταν πάρα πολύ μεγάλος. Ο αριθμός αυτός μειώθηκε τώρα σημαντικά. Η Επιτροπή αναπτύσσει και προτίθεται να θέσει σε λειτουργία μέχρι το τέλος του 2004, ένα σύστημα που θα δίνει τη δυνατότητα στο μέλλον να εντοπίζονται οι περιπτώσεις αυτές.

1.19.

Κατά την έναρξη των πληρωμών στο κεντρικό λογιστικό σύστημα, τα αρχεία που περιέχουν όλα τα δεδομένα των πληρωμών μεταφέρονται σε ένα σύστημα που εξασφαλίζει τη σύνδεση με τις τράπεζες. Η Επιτροπή θα πρέπει να εξακολουθήσει να καταβάλλει προσπάθειες προκειμένου να εξασφαλίσει απόλυτο έλεγχο της πληρότητας των δεδομένων που περιέχονται στα εν λόγω αρχεία, τα οποία διαβιβάζονται στις τράπεζες.

1.19.

Τον Νοέμβριο 2003, η Γενική Διεύθυνση Προϋπολογισμού καθιέρωσε έναν νέο μηχανισμό προστασίας των συναλλαγών πληρωμής μεταξύ του Sincom2 και του δικτύου SWIFT. Ο μηχανισμός αυτός δεν έχει ακόμη γενικευθεί πλήρως. Οι συναλλαγές που δεν καλύπτονται ακόμη από αυτόν τον νέο μηχανισμό προστασίας είναι οι συναλλαγές που αφορούν μικροποσά τα οποία είναι πιο δύσκολο να αλλοιωθούν στη βάση λόγω της ειδικής τους μορφής. Η Γενική Διεύθυνση Προϋπολογισμού προβλέπει να παρατείνει την εφαρμογή του νέου μηχανισμού προστασίας — που είναι πιο πολύπλοκος για αυτού του είδους τις συναλλαγές — μέχρι το τέλος του 2004.

1.20.

Το 2003, η Επιτροπή τροποποίησε την τεχνική υποδομή της. Τελειοποίησε ένα νέο βοηθητικό σχέδιο, το οποίο δεν έχει ακόμη δοκιμαστεί. Όσον αφορά το ταμείο, μία δοκιμή επαναχρησιμοποίησης του συστήματος τραπεζικής σύνδεσης από εναλλακτικό δικτυακό τόπο σε περίπτωση δυσλειτουργίας (17 Φεβρουαρίου 2004) επεσήμανε ότι πρέπει να πραγματοποιηθούν βελτιώσεις σε επίπεδο διαδικασίας εκκίνησης.

1.20.

Το σχέδιο επείγουσας επέμβασης Sincom2 δοκιμάστηκε τον Νοέμβριο 2002. Οι αλλαγές στο επιχειρησιακό επίπεδο και στο επίπεδο της τεχνικής υποδομής που προβλέπονται με τη λειτουργία του νέου λογιστικού και δημοσιονομικού συστήματος της Επιτροπής (ABAC), από τον Ιανουάριο του 2005, θα οδηγήσουν στην επεξεργασία ενός νέου σχεδίου επείγουσας επέμβασης. Όσον αφορά την ταμειακή διαχείριση, η Γενική Διεύθυνση Προϋπολογισμού θα βελτιώσει, μέχρι το τέλος του 2004, τη διαδικασία έναρξης του σχεδίου επείγουσας επέμβασης SWIFT σύμφωνα με τα κριτήρια που επισημάνθηκαν κατά τη διάρκεια της δοκιμής.

1.21.

Εξαιρουμένων των προβλημάτων που εντοπίστηκαν στο σημείο 1.16, άλλα σημεία που επισημάνθηκαν δεν έτυχαν ακόμη ικανοποιητικής απάντησης:

1.21.

α)

κατόπιν της εφαρμογής του νέου δημοσιονομικού κανονισμού, απομένει να πραγματοποιηθεί η πλαισίωση των πάγιων προκαταβολών·

α)

Μολονότι το τμήμα «πάγιες προκαταβολές» του δημόσιου ταμείου δεν είχε προσαρμοστεί πλήρως, χορηγήθηκαν σ’ αυτό επιπρόσθετοι πόροι, κυρίως για τον έλεγχο των τραπεζικών λογαριασμών όλων των πάγιων προκαταβολών.

β)

απομένει ακόμη να τεθεί σε εφαρμογή μια λύση που να εμποδίζει την καταγραφή των λογιστικών εγγραφών σε τραπεζικούς λογαριασμούς που έχουν κλείσει, διατηρώντας ταυτόχρονα την ιστορική πληροφορία·

β)

Από την αρχή του 2004, ισχύει μια διαδικασία πληροφορικής η οποία απορρίπτει κάθε προσπάθεια εγγραφής στους λογαριασμούς του γενικού καθολικού ό, τι αφορά τους κλειστούς τραπεζικούς λογαριασμούς.

γ)

πρέπει να καταρτιστεί μία σαφής και επίσημη περιγραφή των καθηκόντων και αρμοδιοτήτων στους κόλπους του ταμείου, προκειμένου να παρασχεθεί δυνατότητα, αφενός, επαρκούς διαχωρισμού των καθηκόντων και, αφετέρου, αποτελεσματικής διαχείρισης των απαιτουμένων μεταβιβάσεων καθηκόντων.

γ)

Η τυποποίηση της μεταβίβασης αρμοδιοτήτων από τον υπόλογο στο προσωπικοό του δημόσιου ταμείου ολοκληρώθηκε τον Σεπτέμβριο του 2004.

1.22.

Στις 17 Δεκεμβρίου 2002, η Επιτροπή ενέκρινε το σχέδιο δράσης για τον εκσυγχρονισμό του λογιστικού συστήματος των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), το οποίο αποτελεί ανταπόκριση σε σειρά προγενέστερων παρατηρήσεων του Συνεδρίου και λαμβάνει υπόψη τις διατάξεις του νέου δημοσιονομικού κανονισμού που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 2002 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Το εν λόγω σχέδιο δράσης, που θα πρέπει να είναι πλήρως λειτουργικό από την 1η Ιανουαρίου 2005, περιλαμβάνει δύο πτυχές: η μία αφορά την έγκριση νέου λογιστικού πλαισίου (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) και η άλλη την ανάπτυξη του ηλεκτρονικού συστήματος που είναι αναγκαία για την εφαρμογή του (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Οι δύο επιτροπές που προβλέπονται από το σχέδιο δράσης, η επιτροπή εποπτείας και η συμβουλευτική επιτροπή λογιστικών προτύπων, συγκροτήθηκαν πράγματι κατά το πρώτο τρίμηνο του 2003.

1.23.

Η συμβουλευτική επιτροπή λογιστικών προτύπων, με πρόεδρο τον υπόλογο της Επιτροπής, περιλάμβανε εκπροσώπους μερικών θεσμικών οργάνων (Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, Δικαστήριο και Επιτροπή) και ορισμένων αποκεντρωμένων οργανισμών (υπηρεσιών) (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), καθώς και εξωτερικούς εμπειρογνώμονες. Είχε ως στόχο την πραγματοποίηση εξέτασης των διεθνών λογιστικών προτύπων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) και τη προσαρμογή τους στο κοινοτικό περιβάλλον, όπως το απαιτούν οι διατάξεις του άρθρου 133, παράγραφος 2 του δημοσιονομικού κανονισμού. Η εν λόγω εξέταση οδήγησε, τον Απρίλιο του 2004, στην κατάθεση 15 σχεδίων βασικών λογιστικών κανόνων που καλύπτουν τα διάφορα θέματα που ενδέχεται να απαιτήσουν λογιστική επεξεργασία με την προοπτική της παρουσίασης των οικονομικών καταστάσεων του τέλους του οικονομικού έτους σύμφωνα με την αρχή της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.24.

Αυτοί οι βασικοί κανόνες πρέπει ακόμη να εγκριθούν οριστικά από τον υπόλογο της Επιτροπής, ο οποίος πρέπει επιπλέον να διασφαλίσει τη μεταφορά τους υπό μορφή λογιστικών σχεδίων που εφαρμόζονται στα θεσμικά όργανα και τους οργανισμούς των οποίων οι λογαριασμοί θα ενοποιηθούν (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Όσον αφορά το χρονοδιάγραμμα που αναφέρθηκε στο σχέδιο δράσης της Επιτροπής, η πρόοδος των εργασιών δίνει την εντύπωση ότι οι προαναγγελθείσες προθεσμίες θα τηρηθούν. Έτσι, οι βασικοί λογιστικοί κανόνες και τα λογιστικά σχέδια των φορέων που θα ενοποιηθούν θα πρέπει να είναι διαθέσιμοι για την κατάρτιση των λογαριασμών του οικονομικού έτους 2005.

1.24.

Τον Ιούνιο 2004, ζητήθηκε η γνώμη όλων των Γενικών Διευθύνσεων για το σχέδιο λογιστικών κανόνων καθώς και των υπολόγων των κοινοτικών οργάνων και των κοινοτικών οργανισμών (σύμφωνα με το άρθρο 133 του δημοσιονομικού κανονισμού). Οι παρατηρήσεις τους λήφθηκαν υπόψη στην οριστικοποίηση των κανόνων αυτών. Οι κανόνες αυτοί χρησιμοποιήθηκαν ως βάση για την προετοιμασία του λογιστικού εγχειριδίου. Στόχος του εγχειριδίου αυτού είναι η περιγραφή και η λειτουργία των κανόνων αυτών καθώς και του νέου λογιστικού συστήματος. Τον Ιούλιο 2004, ζητήθηκε η γνώμη όλων των Γενικών Διευθύνσεων για το σχέδιο εγχειριδίου.

1.25.

Όσον αφορά την πτυχή της πληροφορικής, προβλέπεται η ανάπτυξη ενός ολοκληρωμένου συστήματος πληροφοριών που θα περιέχει γενικά (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) όλα τα δεδομένα λογιστικού χαρακτήρα που είναι αναγκαία για τη θέσπιση λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση την 1η Ιανουαρίου 2005 σύμφωνα με τις απαιτήσεις του δημοσιονομικού κανονισμού. Η πρόοδος στον τομέα των λογιστικών προτύπων κατέστησε δυνατό τον καθορισμό της διάρθρωσης και του τρόπου λειτουργίας του συστήματος. Τα τοπικά συστήματα των κύριων διατακτών πρέπει να συνδέονται με το κεντρικό σύστημα πληροφοριών. Εντούτοις, όπως το Συνέδριο έχει ήδη αναφέρει (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), το χρονοδιάγραμμα των αναγκαίων προσαρμογών και επικυρώσεων είναι ιδιαίτερα φιλόδοξο και υπάρχει κίνδυνος να αναγκαστεί η Επιτροπή να προβεί σε προοδευτικές προσαρμογές των ισχυόντων συστημάτων.

1.25.

Η εφαρμογή του σχεδίου συνεχίζεται σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα της ανακοίνωσης της Επιτροπής της 17ης Δεκεμβρίου 2002 καθώς και με το λεπτομερέστερο προσχέδιο που προτάθηκε στις 8 Ιουλίου 2003. Με την επιφύλαξη των αποτελεσμάτων της δοκιμής της λειτουργικότητας του συστήματος πληροφορικής μόλις ολοκληρωθεί, το νέο κεντρικό σύστημα πληροφορικής «ABAC» πρέπει να είναι έτοιμο για τη μετάβαση στη λογιστική με βάση την αυτοτέλεια των χρήσεων, το 2005. Οι σημαντικές εξελίξεις στον τομέα της πληροφορικής που απαιτούνται από άλλες υπηρεσίες εκτός από τη Γενική Διεύθυνση Προϋπολογισμού προγραμματίστηκαν για το δεύτερο εξάμηνο του 2004. Με βάση τις αυτοαξιολογήσεις που παραλήφθηκαν στο τέλος Ιουνίου 2004, όλοι οι ενδιαφερόμενοι προβλέπουν ότι οι εξελίξεις αυτές θα έχουν ολοκληρωθεί μέχρι το τέλος του 2004. Ωστόσο, δεδομένου του ελάχιστου διαθέσιμου χρόνου, σε πολλές περιπτώσεις η προθεσμία που έχει τεθεί δεν αφήνει περιθώρια για απρόβλεπτες καταστάσεις.

1.26.

Η κατάρτιση του αρχικού ισολογισμού την 1η Ιανουαρίου 2005 αποτελεί κρίσιμη φάση για την επιτυχία της μετάβασης από λογιστική σε ταμειακή βάση σε λογιστική σε δεδουλευμένη βάση. Υπό αυτό το πρίσμα, τα λογιστικά δεδομένα θα πρέπει να υποστούν επεξεργασία προκειμένου να είναι διαθέσιμα τα αναγκαία συγκριτικά στοιχεία για την κατάρτιση των οικονομικών καταστάσεων του 2005. Επομένως, είναι σημαντικό να προβλεφθούν επαρκείς πόροι στις υπηρεσίες των διατακτών προκειμένου να ολοκληρωθεί αυτό το μεγάλης κλίμακας έργο, καθώς και κατάλληλη πλαισίωση και παρακολούθηση από τις κεντρικές λογιστικές υπηρεσίες. Επίσης, είναι σημαντικό να εξακριβώσει ο υπόλογος ότι οι διαδικασίες έναρξης και επικύρωσης των λογιστικών πράξεων στις υπηρεσίες των διατακτών οργανώνονται κατά τρόπο ώστε να υπάρχει εγγύηση για τον ορθό καταλογισμό τους μόλις πραγματοποιούνται, ακόμη και εάν σύμφωνα με το δημοσιονομικό κανονισμό (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) η αξιοπιστία των δεδομένων εμπίπτει στην αρμοδιότητα του διατάκτη.

1.26.

Η Επιτροπή έχει επίγνωση της σημασίας και της κλίμακας που αντιπροσωπεύει η διαδικασία ανοίγματος του ισολογισμού και αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον χορήγησε κατάλληλους πόρους στις υπηρεσίες της για την επίτευξη αυτού του έργου. Επιπλέον, χορηγήθηκαν συμπληρωματικοί ανθρώπινοι πόροι στις Γενικές Διευθύνσεις για συνεισφέρουν στον προσδιορισμό των ισολογισμών ανοίγματος για τις προχρηματοδοτήσεις, τα τιμολόγια, τις εγγυήσεις καθώς και τη δημιουργία νέων αρχείων νομικών προσώπων. Επίσης, οι κεντρικές υπηρεσίες προβλέπουν την οργάνωση συνεδριάσεων με τις Γενικές Διευθύνσεις για την ανταλλαγή περισσότερων πληροφοριών και την παροχή στήριξης. Ο διάλογος μεταξύ τους παραμένει ανοικτός και ενεργοποιείται με τον κατάλογο συχνών ερωτήσεων που υπάρχει στο Intranet.

1.27.

Η εμβέλεια του ελεγκτικού έργου του Συνεδρίου καθορίστηκε από τους περιορισμούς που αναλύονται στα σημεία 3.6 και 3.42.

1.28.

Μολονότι συνολικά οι πράξεις που εξέτασε το Συνέδριο δεν επηρεάζονται από σημαντικά σφάλματα, με τον έλεγχο του Συνεδρίου διαπιστώθηκαν ορισμένα στοιχεία στα συστήματα και τους ελέγχους εποπτείας, καθώς και στη λογιστική των παραδοσιακών ιδίων πόρων των κρατών μελών που χρήζουν βελτιώσεων προκειμένου να μειωθούν οι κίνδυνοι λανθασμένης και ελλιπούς διάθεσης των κοινοτικών ιδίων πόρων (βλέπε σημεία 3.59 έως 3.62).

1.28.

Η Επιτροπή θα δώσει συνέχεια στα ειδικά συμπεράσματα του Συνεδρίου με τα σχετικά κράτη μέλη. Εν τω μεταξύ, η Επιτροπή προβλέπει ότι η τροποποίηση των λογιστικών κριτηρίων των παραδοσιακών ιδίων πόρων θα βοηθήσει τα κράτη μέλη να τηρούν πιο ακριβή και πιο αξιόπιστη χωριστή λογιστική.

1.29.

Εξαιρουμένων των επιφυλάξεων σχετικά με την εποπτεία της εφαρμογής των προτιμησιακών συμφωνιών, οι υπεύθυνοι γενικοί διευθυντές δηλώνουν ότι οι διαδικασίες ελέγχου που θεσπίστηκαν παρέχουν τις αναγκαίες εγγυήσεις όσον αφορά τη νομιμότητα και την κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων, γεγονός που υποστηρίζεται από τα αποτελέσματα του ελέγχου του Συνεδρίου (βλέπε σημείο 3.58).

1.30.

Η γενική κατάσταση για το σύνολο του τομέα είναι σταθερή σε σχέση με τα προηγούμενα έτη. Ωστόσο, είναι αναγκαία η πραγματοποίηση περαιτέρω προόδου προκειμένου να εξαλειφθούν οι κίνδυνοι σχετικά με την ακρίβεια των στατιστικών δεδομένων που υπόκεινται του υπολογισμού των πόρων (ΦΠΑ και ΑΕΕ), καθώς και σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα ορισμένων πράξεων.

1.30.

Η Επιτροπή λαμβάνει υπό σημείωση τις αδυναμίες, που επισημαίνονται στα συμπεράσματα του Συνεδρίου στο κεφάλαιο 3 και θα εξετάσει τα μέτρα που μπορούν να εφαρμοστούν για την αποκατάστασή τους.

1.31.

Με τον έλεγχο του Συνεδρίου σχετικά με τη λειτουργία των συστημάτων και ελέγχων εποπτείας στα κράτη μέλη αποκαλύφθηκε ότι, σε γενικές γραμμές, το ΟΣΔΕ αποτελεί χρήσιμη πηγή πληροφοριών για την εκτίμηση της νομιμότητας και κανονικότητας των πληρωμών σε ποσοστό περίπου 58 % της ΚΓΠ. Ωστόσο, διαπιστώθηκαν ασυνέπειες και αδυναμίες σχετικά με τον έλεγχο για τις ενισχύσεις που χορηγούνται ανάλογα με τις παραχθείσες ποσότητες (ελαιόλαδο, βαμβάκι, καπνός και αποξηραμένες ζωοτροφές), τις ενισχύσεις στην αγροτική ανάπτυξη, τις επιστροφές κατά την εξαγωγή και την αποθεματοποίηση παρέμβασης (βλέπε σημεία 4.24 έως 4.46).

1.31.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι η εποπτεία και ο έλεγχος που ασκεί όσον αφορά την κοινή γεωργική πολιτική (ΚΓΠ) αποτελεί υγιή βάση για την εξουδετέρωση των κινδύνων παρατυπίας στις σχετικές συναλλαγές. Τα σφάλματα και οι ανεπάρκειες που επισημάνθηκαν στους προαναφερθέντες τομείς εξακολουθούν να αποτελούν αντικείμενο ανάκτησης εκ μέρους των κρατών μελών στο πλαίσιο της διαδικασίας εκκαθάρισης των λογαριασμών.

1.32.

Όπως διαπίστωσε ήδη το Συνέδριο κατά τα προηγούμενα έτη, οι δαπάνες της ΚΓΠ, στο σύνολό τους, επηρεάζονται σημαντικά από σφάλματα. Ωστόσο, οι κύριες κατηγορίες γεωργικών δαπανών επηρεάζονται σε διαφορετικό βαθμό από κινδύνους όσον αφορά τη νομιμότητα και κανονικότητα. Οι αροτραίες καλλιέργειες είναι λιγότερο εκτεθειμένες από τις πριμοδοτήσεις για τα ζώα, ενώ οι λοιπές κατηγορίες δαπανών παρουσιάζουν υψηλότερο βαθμό κινδύνου, ενώ ταυτόχρονα αποτελούν αντικείμενο λιγότερο αποτελεσματικών ελέγχων (βλέπε σημείο 4.47).

1.32.

Η Επιτροπή υπενθυμίζει ότι ο προϋπολογισμός της είναι εκτεθειμένος στον κίνδυνο αντικανονικότητας των σχετικών συναλλαγών λόγω της φύσης των καθεστώτων ενισχύσεων που χρηματοδοτούνται από την Κοινότητα. Η Επιτροπή προσπαθεί να περιορίσει τον κίνδυνο αυτό κατά την κατάρτιση των καθεστώτων ενισχύσεων και με την εφαρμογή των σχετικών συστημάτων ελέγχου και εποπτείας. Όλα τα συστήματα ελέγχου αποτελούν συμβιβασμό μεταξύ του κόστους λειτουργίας της προβλεπόμενης έντασης των ελέγχων, αφενός, και των οφελών που εξασφαλίζουν οι διαδικασίες αυτές, αφετέρου. Στο κοινοτικό πλαίσιο, τα οφέλη σημαίνουν μείωση των κινδύνων κατασπατάλησης των κεφαλαίων και τον περιορισμό των κινδύνων σφάλματος σε ανεκτό επίπεδο, πράγμα το οποίο ποικίλλει μεταξύ των διαφόρων τομέων του προϋπολογισμού τόσο ανάλογα με το κόστος των ελέγχων όσο και ανάλογα με τους εγγενείς κινδύνους σφαλμάτων και παρατυπιών που συνεπάγονται οι συναλλαγές. Η άποψη αυτή είναι σύμφωνη με την γνώμη αριθ. 2/2004 του Συνεδρίου σχετικά με το πρότυπο του «ενιαίου ελέγχου».

1.33.

Η ετήσια έκθεση δραστηριότητας και η δήλωση του γενικού διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας θα μπορούσε να παράσχει καλύτερη εκτίμηση της νομιμότητας και κανονικότητας των υποκειμένων πράξεων, εάν αντλούσε περισσότερες πληροφορίες από τις πιο συναφείς υπάρχουσες πηγές, όπως το ΟΣΔΕ, αντί να στηρίζεται σε στοιχεία σχετικά με τα οικονομικά έτη που είναι προγενέστερα του 2003, των οποίων η χρησιμότητα παραμένει ελάχιστη στο πλαίσιο της δήλωσης αξιοπιστίας του Συνεδρίου (βλέπε σημεία 4.18 έως 4.23).

1.33.

Η δήλωση αξιοπιστίας του Γενικού Διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας όσον αφορά το ΕΓΤΠΕ τμήμα Εγγυήσεων, στηρίζεται στα ακόλουθα στοιχεία.

1.34.

Μολονότι όσον αφορά το ΟΣΔΕ οι κίνδυνοι σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα ελέγχονται ικανοποιητικότερα σε γενικές γραμμές, απομένει να πραγματοποιηθεί πρόοδος για το σύνολο των γεωργικών δαπανών προκειμένου να διορθωθούν οι σημαντικές ανεπάρκειες που διαπιστώθηκαν στα συστήματα και τους ελέγχους εποπτείας. Εξάλλου, το περιεχόμενο της ετήσιας έκθεσης δραστηριότητας και η διατύπωση της δήλωσης του γενικού διευθυντή θα μπορούσαν να βελτιωθούν, προκειμένου να αποτελούν πηγή πληροφοριών για τη δήλωση αξιοπιστίας του Συνεδρίου.

1.34.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι το ισχύον σύστημα κοινοποίησης των στατιστικών στοιχείων στον ΟΣΔΕ είναι αποτελεσματικό. Αναγνωρίζει ότι στις περιπτώσεις που οι έλεγχοι δεν διεξάγονται ικανοποιητικά από τα κράτη μέλη (για παράδειγμα, ορισμένοι εκ των υστέρων έλεγχοι), πρέπει να γίνουν βελτιώσεις. Σε κάθε περίπτωση, οι διαφορές ελέγχονται και αντιμετωπίζονται όπως πρέπει με βάση τη διαδικασία εκκαθάρισης των λογαριασμών.

1.35.

Με τον έλεγχο του Συνεδρίου επιβεβαιώθηκε η συνεχιζόμενη ύπαρξη αδυναμιών στα συστήματα, σε επίπεδο κρατών μελών, τα οποία προορίζονται να διασφαλίσουν την εποπτεία και τον έλεγχο της εκτέλεσης του κοινοτικού προϋπολογισμού. Για το κλείσιμο των μορφών παρέμβασης της περιόδου προγραμματισμού 1994-1999, η πρόοδος που διαπιστώθηκε παραμένει περιορισμένη λόγω του ότι τα κράτη μέλη υποβάλλουν ελλιπή και ακατάλληλη τεκμηρίωση προς υποστήριξη των αιτήσεων τελικών πληρωμών. Σε αυτό προστίθενται οι δυσχέρειες επεξεργασίας των φακέλων από την Επιτροπή (βλέπε σημείο 5.67). Για τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου της περιόδου 2000-2006, ο έλεγχος του Συνεδρίου επιβεβαίωσε τη συνέχιση ύπαρξης αδυναμιών ίδιας φύσης με τα προηγούμενα έτη (βλέπε σημείο 5.68).

1.35.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι η εποπτεία και ο έλεγχος που ασκεί όσον αφορά τα διαρθρωτικά μέτρα αποτελούν υγιή βάση για την αντιμετώπιση των κινδύνων παρατυπίας στις σχετικές συναλλαγές.

1.36.

Τα αποτελέσματα των ελέγχων που διενέργησε το Συνέδριο στους δικαιούχους αποκάλυψαν τη συνέχιση ύπαρξης σφαλμάτων ίδιας φύσης και συχνότητας με τα προηγούμενα έτη, γεγονός που επιβεβαιώνει τις διαπιστώσεις ανεπάρκειας των συστημάτων (βλέπε σημείο 5.56).

1.36.

Όπως και στο παρελθόν, η Επιτροπή συνεχίζει να αφιερώνει σημαντικό ποσοστό των ελεγκτικών της πόρων για τον έλεγχο των συστημάτων των κρατών μελών. Εάν χρειαστεί, χρησιμοποιεί τις εξουσίες που διαθέτει για να αναστείλει πληρωμές σχετικά με προγράμματα τα συστήματα των οποίων παρουσιάζουν σοβαρές αδυναμίες που συνιστούν κίνδυνο για τα κοινοτικά κεφάλαια και, σε περίπτωση παρατυπίας, εφαρμόζει δημοσιονομικές διορθώσεις. Η Επιτροπή παρακολουθεί τα σφάλματα που επισημαίνονται από το Συνέδριο και από τους δικούς της λογιστικούς ελέγχους και λαμβάνει τα απαιτούμενα μέτρα για τη αποκατάστασή τους.

1.37.

Στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητάς τους και τις δηλώσεις τους, οι γενικοί διευθυντές παρέσχαν διαβεβαίωση σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων, αλλά το Συνέδριο διαπίστωσε ότι για το σύνολο των διαρθρωτικών δράσεων οι επιφυλάξεις που διατυπώθηκαν είναι ελάχιστα συμβατές με τη διαβεβαίωση που παρασχέθηκε. Επιπλέον, δεν διατυπώθηκαν επιφυλάξεις στις δηλώσεις των αρμόδιων γενικών διευθυντών σχετικά με τους κινδύνους που συνδέονται με το κλείσιμο της περιόδου προγραμματισμού 1994-1999 (βλέπε σημεία 5.57 έως 5.62).

1.37.

Η δήλωση αξιοπιστίας που δόθηκε από τις τέσσερις Γενικές Διευθύνσεις που είναι αρμόδιες για τους πόρους των διαρθρωτικών ταμείων αιτιολογείται από τις προόδους που έγιναν κατά την εξέταση και τον έλεγχο των συστημάτων των κρατών μελών. Η έλλειψη επιφυλάξεων για τα προγράμματα της περιόδου 1994-99 οφείλεται στις αυστηρές διαδικασίες που εφαρμόζονται από τις Γενικές Διευθύνσεις και στους ελέγχους κλεισίματος που διενεργούνται για την επαλήθευση της αξιοπιστίας των δηλώσεων κλεισίματος

1.38.

Σε γενικές γραμμές, το Συνέδριο σημειώνει ότι η λειτουργία των συστημάτων και ελέγχων εποπτείας στο πλαίσιο προγραμματισμού 2000-2006 δεν έχει φτάσει ακόμη σε ικανοποιητικό επίπεδο, γεγονός που αντικατοπτρίζεται στη συνέχιση ύπαρξης μεγάλου αριθμού σημαντικών σφαλμάτων που ανιχνεύτηκαν στο εν λόγω τομέα.

1.38.

Όσον αφορά την περίοδο 2000-2006, η Επιτροπή εφαρμόζει πολυετή στρατηγική, η οποία περιλαμβάνει όχι μόνο ένα επίπεδο λογιστικού ελέγχου για την τρέχουσα περίοδο σε συνάρτηση με τους κινδύνους και τις λοιπές προτεραιότητες, αλλά εφαρμόζει επίσης την προσέγγιση του «ενιαίου ελέγχου» με σκοπό τη μεγιστοποίηση των αποτελεσμάτων τόσο του δικού της λογιστικού ελέγχου όσο και των κρατών μελών. Επιπλέον, η Επιτροπή παρέχει καθοδήγηση και παραδείγματα καλής πρακτικής στα κράτη μέλη.

1.39.

Εντοπίστηκαν ανεπάρκειες για τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου του 6ου προγράμματος-πλαισίου ΕΤΑ και του ευρωπαϊκού ταμείου για τους πρόσφυγες στον τομέα της ελευθερίας, της ασφάλειας και της δικαιοσύνης. Εξάλλου, στο πλαίσιο των συστημάτων και ελέγχων εποπτείας σε επίπεδο Επιτροπής πρέπει να εξακολουθήσουν να καταβάλλονται προσπάθειες, προκειμένου να ολοκληρωθεί η θέση σε εφαρμογή των προτύπων εσωτερικού ελέγχου (βλέπε σημεία 6.4 έως 6.16 και 6.41).

1.39.

Η Επιτροπή υποστηρίζει πλήρως τους στόχους που αναφέρει το Συνέδριο στην έκθεσή του και τους ακολουθεί στο πλαίσιο της τρέχουσας διαχείρισης. Τα συστήματα ελέγχου ενισχύθηκαν στο πλαίσιο της διοικητικής μεταρρύθμισης και θα συνεχίσουν να αποτελούν αντικείμενο αυστηρής παρακολούθησης.

1.40.

Με τους ελέγχους τεκμηρίωσης των πράξεων του τομέα των εσωτερικών πολιτικών αποκαλύφθηκαν αδυναμίες στη λειτουργία των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής, καθώς και πολυάριθμα σφάλματα σε επίπεδο τελικών δικαιούχων, γεγονός που επιβεβαιώνει τόσο τις προγενέστερες παρατηρήσεις του Συνεδρίου σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων όσο και τις αδυναμίες που εντοπίστηκαν στις διαδικασίες ελέγχου που εφαρμόστηκαν (βλέπε σημεία 6.17 έως 6.26 και 6.42). Η ανάλυση των εκ των υστέρων οικονομικών ελέγχων της Επιτροπής στον τομέα των εσωτερικών πολιτικών καταδεικνύει επίσης ότι σημαντικός αριθμός τελικών δικαιούχων διογκώνουν τις δηλώσεις για το κόστος των ενεργειών που συγχρηματοδοτούνται από την Ένωση. Στον τομέα αυτό, το Συνέδριο φρονεί ότι τα διορθωτικά μέτρα που προβλέπονται στην περίπτωση του 6ου προγράμματος-πλαισίου ΕΤΑ είναι ανεπαρκή για τη μείωση των κινδύνων που συνδέονται με τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων (βλέπε σημεία 6.27 έως 6.33 και 6.43).

1.40.

Ιδιαίτερα, μετά την εφαρμογή της διοικητικής της μεταρρύθμισης, η Επιτροπή είναι πεπεισμένη ότι τηρεί τα κριτήρια του δημοσιονομικού κανονισμού όσον αφορά τους εκ των προτέρων και τους εκ των υστέρων ελέγχους για τις δαπάνες που τελούν υπό άμεση διαχείριση. Η Επιτροπή επιδιώκει διαρκώς να βελτιώνει τα συστήματα εποπτείας και ελέγχου που διαθέτει και χαιρετίζει τις συστάσεις του Συνεδρίου για το θέμα αυτό. Στο επίπεδο των τελικών δικαιούχων, από την εξέταση των εκ των υστέρων δημοσιονομικών ελέγχων της Επιτροπής προκύπτει ότι οι τελικοί δικαιούχοι κάνουν σφάλματα, τα οποία οφείλονται συχνά στον πολύπλοκο χαρακτήρα του υποδείγματος συμβάσεων του 5ου προγράμματος πλαισίου. Τα σφάλματα αυτά γίνονται προς δύο κατευθύνσεις: ορισμένοι αντισυμβαλλόμενοι υπερεκτιμούν τις δαπάνες τους και ορισμένοι άλλοι τις υποτιμούν. Ο καθαρός αντίκτυπος των σφαλμάτων αυτών στον προϋπολογισμό της Επιτροπής παραμένει περιορισμένος.

1.41.

Η ποιότητα και η αξιοπιστία των πληροφοριών που περιέχονται στις εκθέσεις δραστηριότητας 2003 βελτιώθηκαν, παρέχοντας κατ' αυτόν τον τρόπο τη δυνατότητα καλύτερης εκτίμησης της νομιμότητας και κανονικότητας των υποκειμένων πράξεων. Ωστόσο, εξακολουθούν να υπάρχουν αδυναμίες στη διατύπωση των επιφυλάξεων (βλέπε σημεία 6.34 έως 6.40 και 6.44).

1.41.

Η διατύπωση επιφυλάξεων προκύπτει από την διεξοδική εξέταση των δραστηριοτήτων των ΓΔ, στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας των οποίων περιλαμβάνονται τα σημαντικότερα στοιχεία. (Κάθε επιφύλαξη αποτελεί αντικείμενο ενός σχεδίου δράσης το οποίο παρακολουθείται συστηματικά).

1.42.

Γενικά, το Συνέδριο σημειώνει ότι οι βελτιώσεις που διαπιστώθηκαν, το 2003, στον εσωτερικό έλεγχο δεν επαρκούν ακόμη προκειμένου να αποφεύγονται τόσο πολυάριθμα σφάλματα σε επίπεδο τελικών δικαιούχων όσο και αδυναμίες στη λειτουργία των συστημάτων της ίδιας της Επιτροπής (βλέπε σημείο 6.45).

1.42.

Η Επιτροπή προσπαθεί πάντα να βελτιώνει τα συστήματα που καθιερώνονται, ιδιαίτερα με βάση τις συστάσεις του Συνεδρίου (βλέπε σημείο 6.44).

1.43.

Ενώ το 2003 υπήρξε, κατ' αρχήν, το τελευταίο έτος της διοικητικής αποκέντρωσης για τα γεωγραφικά προγράμματα (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), η πραγματικότητα και η αποτελεσματικότητα των ελέγχων (επαληθεύσεις, ανασκοπήσεις, επιθεωρήσεις, εσωτερικοί έλεγχοι και έλεγχοι που διενεργήθηκαν από εταιρείες εξωτερικού ελέγχου) διαφέρουν αισθητά ανάλογα με τις αντιπροσωπείες και τις διευθύνσεις του Γραφείου συνεργασίας EuropeAid (βλέπε σημεία 7.14 έως 7.32).

1.43.

Τα κυριότερα γεωγραφικά προγράμματα που είναι εγγεγραμμένα στον προϋπολογισμό αποκεντρώθηκαν σχεδόν όλα κατά τη διάρκεια της περιόδου 2001-2003, αλλά η αποκέντρωση των θεματικών κονδυλίων του προϋπολογισμού έγινε το 2004. Η σταδιακή εφαρμογή της αποκέντρωσης εξηγεί σε μεγάλο βαθμό τη διαφορά μεταξύ των αντιπροσωπειών και των διαφόρων διευθύνσεων της EuropeAid.

1.44.

Σε επίπεδο κεντρικών υπηρεσιών και αντιπροσωπειών της Επιτροπής (βλέπε σημείο 7.36), διαπιστώθηκε περιορισμένος αριθμός σφαλμάτων χωρίς σημαντική δημοσιονομική επίδραση. Ωστόσο, ο έλεγχος του Συνεδρίου κατέστησε δυνατό τον εντοπισμό αδυναμιών στα συστήματα εσωτερικού ελέγχου και έναν σχετικά υψηλό αριθμό παρατυπιών σε επίπεδο οργανισμών επιφορτισμένων με την εφαρμογή των σχεδίων, καθώς και στο επίπεδο των ίδιων των σχεδίων (βλέπε σημεία 7.37 έως 7.39).

1.44.

Η Επιτροπή συμφωνεί με το Συνέδριο ότι η τήρηση των διαδικασιών προκήρυξης διαγωνισμών και δημοσίων συμβάσεων από τις μονάδες διαχείρισης των έργων και τους ΜΚΟ παραμένει ένα ανησυχητικό θέμα. Με την αποκέντρωση των έργων, μπορούν να διενεργούνται αυστηρότεροι επιτόπιοι έλεγχοι από τις αντίστοιχες αντιπροσωπείες. Επιπλέον, από τον Ιούνιο του 2003, σύμφωνα με τις αναθεωρημένες διατάξεις των συμβάσεων επιχορήγησης, οι λογαριασμοί των έργων γίνονται αντικείμενο λογιστικού ελέγχου πριν από την καταβολή της τελικής πληρωμής.

1.45.

Οι αρμόδιοι γενικοί διευθυντές δηλώνουν ότι οι διαδικασίες ελέγχου που θεσπίστηκαν παρέχουν τις αναγκαίες εγγυήσεις ως προς τη νομιμότητα και τη κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων. Οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας της Υπηρεσίας Ανθρωπιστικής Βοήθειας και του Γραφείου συνεργασίας EuropeAid περιγράφουν τα ισχύοντα συστήματα ελέγχου. Ωστόσο, όσον αφορά το Γραφείο συνεργασίας EuropeAid, το Συνέδριο διαπίστωσε ότι τα συστήματα που διασφαλίζουν την επίβλεψη της νομιμότητας και κανονικότητας των δαπανών που υπόκεινται των οικονομικών καταστάσεων τις οποίες υποβάλλουν οι οργανισμοί υλοποίησης δεν είναι ακόμη σε θέση να εγγυηθούν τη νομιμότητα και κανονικότητα των πληρωμών που πραγματοποιούν οι εν λόγω οργανισμοί.

1.45.

Τα ουσιαστικά συστήματα εποπτείας και ελέγχου του EuropeAid ίσχυαν ήδη το 2003. Οι έλεγχοι αυτοί θεωρήθηκαν επαρκείς για να αποκομιστεί συνολική αξιοπιστία στο πλαίσιο της δήλωσης του Γενικού Διευθυντή. Βλέπε επίσης τις απαντήσεις στα σημεία 7.45 και 7.48.

1.46.

Για τον τομέα στο σύνολό του, τα αναγκαία στοιχεία για την εποπτεία και τον έλεγχο των συστημάτων και των δαπανών είχαν ήδη θεσπιστεί το 2003. Εντούτοις, είναι ουσιώδες να καταστούν τα εν λόγω στοιχεία λειτουργικά ενόψει της πάντοτε αναγκαίας βελτίωσης της νομιμότητας και κανονικότητας των υποκειμένων πράξεων σε επίπεδο οργανισμών που είναι επιφορτισμένοι με τη θέση σε εφαρμογή των σχεδίων, καθώς και σε επίπεδο τελικών δικαιούχων.

1.46.

Κατά τα τελευταία χρόνια, η χρησιμοποίηση τυποποιημένων συμβατικών εγγράφων (συμβάσεων, επιχορηγήσεων και χρηματοδοτικών συμφωνιών) συνέβαλε στη βελτίωση του επιπέδου ελέγχου που ασκεί η Επιτροπή. Οι πληρωμές και ο έλεγχος των εγγράφων στήριξης γίνονται σύμφωνα με τα κριτήρια των δημοσιονομικών κανονισμών. Οι συμβατικές διατάξεις για τους «ελέγχους πιστοποίησης» βελτιώθηκαν επίσης (βλέπε τις απαντήσεις στα σημεία 7.30 και 7.32). Επίσης, η στρατηγική εξωτερικού ελέγχου ενισχύθηκε χάρη στην κατάρτιση των ετήσιων προγραμμάτων ελέγχου — με βάση την εκτίμηση των κινδύνων — που διεξάγονται από τις κεντρικές υπηρεσίες της Επιτροπής και τις αντιπροσωπείες της.

1.47.

Παρά τις βελτιώσεις που διαπιστώθηκαν, με την αξιολόγηση των συστημάτων εποπτείας και ελέγχου εντοπίστηκαν εκ νέου ορισμένες αδυναμίες στους ελέγχους που διενέργησε η Επιτροπή σχετικά με τα συστήματα διαχείρισης και ελέγχου στις υποψήφιες χώρες, αδυναμίες που πρέπει να διορθωθούν προκειμένου να μειωθεί ο κίνδυνος που προκύπτει από την κατάργηση του εκ των προτέρων ελέγχου στις αντιπροσωπείες της Κοινότητας (βλέπε σημεία 8.40 έως 8.43).

1.47.

Η Επιτροπή δίνει συνέχεια στα συμπεράσματα του Συνεδρίου για τις προενταξιακές ενισχύσεις και προτίθεται να λάβει όλα τα κατάλληλα μέτρα. Η Επιτροπή παρείχε εκτεταμένη στήριξη και καθοδήγηση στις υποψήφιες χώρες και προέβη σε ουσιαστικές εργασίες ελέγχου για να τις βοηθήσει να βελτιώσουν τη διαχείρισή τους σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ. Επί του παρόντος, συνεχίζει τις εργασίες της ώστε να εξασφαλίσει ότι οι χώρες που έχουν προσχωρήσει στη Ευρωπαϊκή Ένωση διαθέτουν κατάλληλα συστήματα για τη διαχείριση των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής.

1.48.

Με τους ελέγχους που διενέργησε το Συνέδριο σχετικά με τις πληρωμές αποκαλύφθηκαν σφάλματα. Εξάλλου, υπάρχει κίνδυνος να μην τηρηθούν εθνικές υποχρεώσεις όσον αφορά την παράλληλη συγχρηματοδότηση (βλέπε σημεία 8.30 έως 8.34).

1.48.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι ορισμένα από τα σφάλματα που επισήμανε το Συνέδριο είναι τυπικά και ότι δεν έχουν δημοσιονομικό αντίκτυπο.

1.49.

Στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητάς τους, οι γενικοί διευθυντές παρέσχαν διαβεβαίωση για τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων, ενώ ταυτόχρονα διατύπωσαν σημαντικές επιφυλάξεις σχετικά με το Phare και το Ispa (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Το Συνέδριο φρονεί ότι ο κίνδυνος να μην τηρήσουν οι υποψήφιες χώρες τις υποχρεώσεις τους στον τομέα της συγχρηματοδότησης φαίνεται αρκετά σημαντικός ώστε να δικαιολογεί τη διατύπωση επιφύλαξης στη δήλωση 2003 που συνοδεύει την ετήσια έκθεση δραστηριότητας του γενικού διευθυντή Διεύρυνσης (βλέπε σημείο 8.36).

1.49.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι οι εκθέσεις ετήσιας δραστηριότητας των Γενικών Διευθυντών επισημαίνουν σαφώς του κινδύνους που συνδέονται με τις προενταξιακές ενισχύσεις.

1.50.

Μολονότι το 2003 οι υποψήφιες χώρες σημείωσαν πραγματική πρόοδο στη δημιουργία δομών διαχείρισης, καθώς και στη καθιέρωση μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου, είναι αναγκαίο να καταβληθούν περαιτέρω προσπάθειες ενόψει της πραγματικής λειτουργίας τους, προκειμένου να εξελιχθεί θετικά η κατάσταση ως προς τη νομιμότητα και κανονικότητα των κοινοτικών δαπανών, καθώς και να ληφθεί υπόψη η κατάργηση του εκ των προτέρων ελέγχου στις αντιπροσωπείες. Ο εις βάθος έλεγχος που διενέργησε το Συνέδριο το 2003 κατέδειξε, σε γενικές γραμμές, την ύπαρξη μη ικανοποιητικής κατάστασης ως προς τα συστήματα και τους ελέγχους εποπτείας που συνδέονται με την Επιτροπή, η οποία αντικατοπτρίζεται από τον αριθμό των σφαλμάτων που διαπιστώθηκαν σε επίπεδο πράξεων. Τα εν λόγω σφάλματα επιβεβαιώνουν τον κίνδυνο που είχε ήδη διαπιστωθεί το 2002 λόγω των αδυναμιών που εντοπίστηκαν στα εν λόγω συστήματα.

1.50.

Η Επιτροπή έχει συνειδητοποιήσει ότι είναι ανάγκη να βελτιωθούν περισσότερο τα συστήματα ελέγχου και διαχείρισης στα νέα κράτη μέλη καθώς και στις υποψήφιες για προσχώρηση χώρες. Η Επιτροπή συνεχίζει να στηρίζει τις βελτιώσεις αυτές, κυρίως χάρη στις οικείες εργασίες λογιστικού ελέγχου.

1.51.

Παρά τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν το 2003, με τους ελέγχους του Συνεδρίου επισημάνθηκε το γεγονός ότι οι αναγκαίες αλλαγές για την πλήρη υλοποίηση του νέου πλαισίου εσωτερικού ελέγχου που προβλέπει ο δημοσιονομικός κανονισμός δεν είχαν ακόμη τεθεί πλήρως σε ισχύ για την πλειονότητα των θεσμικών οργάνων (βλέπε σημείο 9.65).

1.51.

Η Επιτροπή θεωρεί την εφαρμογή της μεταρρύθμισης είναι μια από τις πρώτες προτεραιότητές της. Έτσι, μέχρι το τέλος του 2002, όλες οι υπηρεσίες πραγματοποίησαν λεπτομερή εκτίμηση ετοιμότητας η οποία απέδειξε ότι είναι έτοιμες να εφαρμόσουν τα κριτήρια του νέου Δημοσιονομικού Κανονισμού.

1.52.

Με τον έλεγχο του Συνεδρίου δεν αποκαλύφθηκαν σημαντικά προβλήματα που να επηρεάζουν τη νομιμότητα και κανονικότητα του συνόλου των πράξεων που εξετάστηκαν (βλέπε σημεία 9.66 και 9.68).

1.53.

Οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας των κύριων διατακτών της πλειονότητας των θεσμικών οργάνων και οι δηλώσεις των γενικών διευθυντών παρέχουν εύλογη διαβεβαίωση ως προς τη νομιμότητα και κανονικότητα των δαπανών διοικητικής λειτουργίας (βλέπε σημεία 9.16 και 9.17, 9.24, 9.29, 9.34, 9.46, 9.53, 9.63 και 9.67). Εντούτοις, ο γενικός διευθυντής της Επιτροπής που είναι υπεύθυνος για τις εξωτερικές σχέσεις διατύπωσε στη δήλωσή του δύο επιφυλάξεις ως προς τη θέση σε εφαρμογή των προτύπων εσωτερικού ελέγχου στις αντιπροσωπείες της Κοινότητας (βλέπε σημείο 9.64).

1.53.

Η Επιτροπή επισημαίνει ότι συγκαταλέγεται μεταξύ των κοινοτικών οργάνων των οποίων οι διατάκτες διατυπώνουν εύλογη αξιοπιστία.

1.54.

Μολονότι ο έλεγχος των πράξεων δείχνει μία σταθερή κατάσταση σε σχέση με τα προηγούμενα έτη, τα θεσμικά όργανα πρέπει να καταβάλουν περαιτέρω προσπάθειες για την ενίσχυση των συστημάτων και ελέγχων εποπτείας, προκειμένου να ελαχιστοποιήσουν τους κινδύνους που επιφέρουν οι υπάρχουσες αδυναμίες όσον αφορά τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων.

1.54.

Όσον αφορά τα συστήματα εποπτείας, η Επιτροπή κρίνει ότι υπάρχει πραγματική εποπτεία στις υπηρεσίες. Ωστόσο, όπως αναφέρθηκε στην επισκόπηση της κατάστασης προόδου των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι υπάρχουνει ακόμη σημαντικά περιθώρια βελτίωσης της εποπτείας αυτής. Η Επιτροπή προτίθεται να οργανώσει ειδικά σεμινάρια για το σκοπό αυτό εντός του δεύτερου εξαμήνου του 2004.

1.55.

Στο πλαίσιο της δήλωσης αξιοπιστίας του (DAS) για το οικονομικό έτος 2002, το Συνέδριο είχε πραγματοποιήσει εξέταση της κατάστασης προόδου της διοικητικής μεταρρύθμισης της Επιτροπής (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), πραγματοποιώντας μια πρώτη αξιολόγηση του νέου συστήματος εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής, καθώς και των εγγυήσεων που αυτό παρείχε ως προς τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων στις πληρωμές του προϋπολογισμού (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.56.

Το 2003, συνεχίστηκε η αξιολόγηση του συστήματος εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής. Αφενός, το Συνέδριο ανέλυσε τον τρόπο κατά τον οποίο οι θέσεις (management representations) που περιέχονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας και οι δηλώσεις των γενικών διευθυντών, καθώς και η σύνθεση την οποία εκπόνησε η Επιτροπή, επιβεβαιώνονται από τα αποτελέσματα του ελέγχου του Συνεδρίου και θα μπορούσαν, ενδεχομένως, να ληφθούν υπόψη στο πλαίσιο της DAS. Αφετέρου, το Συνέδριο εξέτασε την κατάσταση προόδου της εφαρμογής των βασικών στοιχείων της αναμόρφωσης του συστήματος εσωτερικού ελέγχου της (δράσεις της Λευκής Βίβλου, σχέδια δράσης που επισυνάπτονται στη σύνθεση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριότητας των γενικών διευθυντών της Επιτροπής για το 2002 και το 2001, καθώς και ελάχιστα πρότυπα εσωτερικού ελέγχου).

1.57.

Δυνάμει του άρθρου 274 της συνθήκης ΕΚ, η Επιτροπή είναι υπεύθυνη για την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Ωστόσο, όλες οι πράξεις δεν ακολουθούν το ίδιο πρότυπο διαχείρισης και η μεταρρύθμιση της Επιτροπής έχει διαφορετικά αποτελέσματα ανάλογα με τον τομέα. Για τις δαπάνες, ο δημοσιονομικός κανονισμός (άρθρο 53) πραγματοποιεί διάκριση ιδίως μεταξύ των ακόλουθων περιπτώσεων:

1.57

α)

η Επιτροπή εκτελεί τον προϋπολογισμό κατά συγκεντρωτικό τρόπο (δαπάνες διοικητικής λειτουργίας και εσωτερικές πολιτικές). Στην περίπτωση αυτή, τα καθήκοντα εκτέλεσης ασκούνται είτε άμεσα στις υπηρεσίες της (απευθείας κεντρική διαχείριση), είτε έμμεσα, όταν η Επιτροπή χρησιμοποιεί εντολείς (έμμεση κεντρική διαχείριση). Για την πρώτη κατηγορία, η μεταρρύθμιση αφορά όλους τους λεπτομερείς κανόνες εκτέλεσης της δαπάνης. Για τη δεύτερη κατηγορία, η μεταρρύθμιση έχει επίδραση ιδίως στις πτυχές του καθορισμού, της εποπτείας και της εκτέλεσης των σχετικών καθηκόντων·

β)

η διαχείριση των πράξεων ανατίθεται στις εθνικές αρχές των κρατών μελών (ΕΓΤΠΕ-Εγγυήσεις και διαρθρωτικά ταμεία). Στην προκειμένη περίπτωση πρόκειται για επιμερισμένη διαχείριση και η Επιτροπή πρέπει να εξακριβώνει την τήρηση της εφαρμογής των κανονιστικών ρυθμίσεων εκ μέρους των εθνικών αρχών. Στην περίπτωση αυτή, η μεταρρύθμιση της Επιτροπής έχει επίδραση μόνο στις δραστηριότητες εποπτείας της θέσης σε εφαρμογή·

β)

Η Επιτροπή ανέπτυξε μια στρατηγική λογιστικού ελέγχου που βασίζεται στην προσέγγιση του ενιαίου ελέγχου, σκοπός του οποίου είναι η βελτίωση των συστημάτων ελέγχου και διαχείρισης στα κράτη μέλη.

γ)

η Επιτροπή μπορεί να μεριμνήσει για την εκτέλεση ορισμένων πτυχών των πράξεων από τα κράτη μέλη αφού ασκήσει εκ των προτέρων έλεγχο (προενταξιακές ενισχύσεις). Στην περίπτωση αυτή, η διαχείριση καλείται αποκεντρωμένη και η μεταρρύθμιση επηρεάζει την πλειονότητα των πτυχών της διαχείρισης, όπως όταν η Επιτροπή απευθύνεται σε εντολέα στο πλαίσιο της κεντρικής διαχείρισης.

1.58.

Με τη σύνθεση των ετήσιων εκθέσεων 2003 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), η Επιτροπή εξακολουθεί τις προσπάθειές της για την επίτευξη διαφάνειας όσον αφορά την υποχρέωση λογοδοσίας της σχετικά με τη διαχείριση που ασκεί (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Το Συνέδριο διαπιστώνει ότι για πρώτη φορά η Επιτροπή παρουσίασε ανάλυση του βαθμού βεβαιότητας που παρέχουν τα συστήματα και οι έλεγχοι εποπτείας όσον αφορά τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων. Έτσι, αναλαμβάνει ως θεσμικό όργανο την ευθύνη εκτέλεσης του προϋπολογισμού που προβλέπει η συνθήκη (άρθρο 274), υιοθετώντας τις θέσεις των κύριων διατακτών.

1.58 έως 1.60.

Όπως και για τα προηγούμενα οικονομικά έτη [βλέπε τμήμα 5.3.3 της σύνθεσης των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων 2002 COM(2003) 391 για την από κοινού διαχείριση], η Επιτροπή όταν εξέδωσε τη σύνθεση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριοτήτων 2003, προέβη στην επισκόπηση των δηλώσεων αξιοπιστίας που δόθηκαν από διάφορους κύριους διατάκτες και θέσπισε διορθωτικά μέτρα στο επίπεδο του κοινοτικού οργάνου σε περίπτωση επαναλαμβανόμενων αδυναμιών σε ορισμένους τομείς.

1.59.

Η Επιτροπή δηλώνει ότι δεν είναι ακόμη σε θέση να διατυπώσει βεβαιότητα χωρίς επιφύλαξη για ένα σημαντικό τομέα της επιμερισμένης διαχείρισης (διαρθρωτικά ταμεία). Εξάλλου, διαπιστώνει ότι, παρά το ικανοποιητικό επίπεδο βεβαιότητας στους τομείς της απευθείας και της έμμεσης κεντρικής διαχείρισης, εξακολουθεί να υπάρχει πρόβλημα όσον αφορά τις επιχορηγήσεις που στηρίζονται στη μερική επιστροφή δαπανών που δηλώνουν οι δικαιούχοι. Πράγματι, διατυπώθηκαν επιφυλάξεις σχετικά με τη συχνότητα των σφαλμάτων από την πλειονότητα των γενικών διευθύνσεων που ασκούν τη διαχείριση αυτού του είδους προγραμμάτων. Όλες οι απόψεις που προαναφέρθηκαν επιβεβαιώνονται από τα αποτελέσματα του ελέγχου του Συνεδρίου (βλέπε σημεία 5.66 έως 5.69 και 6.41 έως 6.45).

1.59.

Βλέπε τις απαντήσεις στα σημεία 1.35. έως 1.38.

1.60.

Ωστόσο, η Επιτροπή δεν λαμβάνει θέση σχετικά με την κατάσταση της κοινής γεωργικής πολιτικής, η οποία αποτελεί το σημαντικότερο τομέα επιμερισμένης διαχείρισης. Το ίδιο συμβαίνει για την αποκεντρωμένη διαχείριση (ίδιοι πόροι και προενταξιακές ενισχύσεις) και την από κοινού διαχείριση (εξωτερικές ενισχύσεις).

1.60.

Βλέπε απάντηση στο σημείο 1.58.

1.61.

Η νέα εγκύκλιος (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) για τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας 2003, η οποία παραπέμπει για τις γενικές πτυχές στις κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν τη μεθοδολογία κατάρτισης των ετήσιων εκθέσεων δραστηριότητας 2002 και σε ορισμένες πτυχές που συνδέονται με την επιμερισμένη διαχείριση (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), καθιερώνει τροποποιήσεις και νέα στοιχεία:

1.62.

Τα εν λόγω στοιχεία, καθώς και η αξιολόγηση από ομοτίμους (peer review), συνεισέφεραν στη βελτίωση της ποιότητας των ετήσιων εκθέσεων δραστηριότητας. Έτσι, σε γενικές γραμμές, οι σχετικές ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας παρουσίασαν τη συνέχεια που δόθηκε στα σχέδια δράσης τα οποία υιοθετήθηκαν στο πλαίσιο των ετήσιων εκθέσεων δραστηριότητας και της σύνθεσης 2002 της Επιτροπής (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), καθώς και την παρακολούθηση των δράσεων που προκύπτουν από τις συστάσεις του εσωτερικού και εξωτερικού ελέγχου. Η θέσπιση ειδικής εγκυκλίου σχετικά με τα εν λόγω σχέδια δράσης (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) που ενσωματώνονται στα ετήσια σχέδια διαχείρισης των υπηρεσιών της Επιτροπής κατέστησε δυνατή την αποτελεσματικότερη παρακολούθηση της προόδου. Ωστόσο, το Συνέδριο φρονεί ότι θα πρέπει, συνολικά, να εξακολουθήσουν να καταβάλλονται προσπάθειες παγίωσης σχετικά, προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική εφαρμογή.

1.62.

Η Επιτροπή πιστεύει ότι οι εκθέσεις ετήσιας δραστηριότητας αποτελούν χρήσιμο εργαλείο διαχείρισης για την παροχή πληροφοριών σχετικά με τις αδυναμίες που διαπιστώνονται και την αποτελεσματική αποκατάστασή τους. Επίσης, κρίνει ότι έγιναν σημαντικές βελτιώσεις στις εκθέσεις αυτές καθώς και στις δηλώσεις που τις συνοδεύουν, το 2003, και θα συνεχίσει να καταβάλλει προσπάθειες προς την κατεύθυνση αυτή.

1.63.

Στις δηλώσεις τους που επισυνάπτονται στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας, οι γενικοί διευθυντές αναφέρουν ότι ο εσωτερικός έλεγχος που θεσπίστηκε στις υπηρεσίες τους τούς παρέχει εύλογη βεβαιότητα όσον αφορά τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων. Σε περίπτωση αδυναμιών του εσωτερικού ελέγχου ή παρατυπιών, διατυπώνουν επιφυλάξεις και καταρτίζουν σχέδια δράσης που συνοδεύονται από προθεσμίες εκτέλεσης.

1.64.

Προκειμένου να καθοριστεί η πραγματική εμβέλεια των επιφυλάξεων, ζητείται από τους γενικούς διευθυντές να αναφέρουν το κριτήριο που επέλεξαν προκειμένου να καθορίσουν το όριο σημαντικότητας. Εξαιρουμένης της σημαντικότητας εκ φύσεως και λόγω πλαισίου, οι κατευθυντήριες γραμμές το καθορίζουν όσον αφορά τη σχετική σημασία του προϋπολογισμού της αντίστοιχης δραστηριότητας, ήτοι το όριο σημαντικότητας ύψους 2 % του ποσού της αντίστοιχης δραστηριότητας (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Το Συνέδριο φρονεί ότι η εν λόγω έννοια της σημαντικότητας δεν είναι αρκετά κατάλληλη για τον εντοπισμό των ανεπαρκειών του συστήματος (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.64.

Για να προβληθούν μόνο οι πιο σοβαρές αδυναμίες στον τομέα της διαχείρισης (της κατ’ εξαίρεση διαχείρισης — management by exception) ο όρος «επιφύλαξη» περιορίστηκε στις ελλείψεις που έχουν πραγματικό και επαληθεύσιμο αντίκτυπο — με εξαίρεση, επομένως, των αδυναμιών που παρουσιάζουν μόνο δυνητικό κίνδυνο — σχετικά με την αξιοπιστία των διαδικασιών ελέγχου που αφορούν τις απαιτούμενες εγγυήσεις για τη νομιμότητα και την κανονικότητα των πράξεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους αναφοράς. Με βάση τον ορισμό αυτό της έννοιας «επιφύλαξη», πρέπει να γίνουν ακόμη ορισμένες πρόοδοι για τον ακριβή προσδιορισμό από τον κύριο διατάκτη του αντικτύπου που έχουν οι ενδεχόμενες επιφυλάξεις στη δήλωση αξιοπιστίας.

1.65.

Οι γενικοί διευθυντές μπορούν να απομακρύνονται από το εν λόγω κριτήριο εάν εκτιμούν ότι το πλαίσιο το επιβάλλει ή εάν η ανεπάρκεια είναι εκ φύσεως σημαντική. Σε τέτοιου είδους περιπτώσεις, η επιλογή νέου ορίου ή άλλου κριτηρίου σημαντικότητας πρέπει να αιτιολογείται στην ετήσια έκθεση δραστηριότητας. Στην περίπτωση αυτή, η εν λόγω επιλογή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη τους εγγενείς κινδύνους για καθέναν από τους τομείς που εξετάζονται. Η Επιτροπή θα έπρεπε να καθορίσει σχετικά καταλληλότερη και πιο συγκεκριμένη πολιτική για τον καθορισμό των ορίων σημαντικότητας σε συνάρτηση με τη φύση των σχετικών πράξεων, με τους αποδεκτούς κινδύνους για τον εν λόγω τομέα, καθώς και με τους πόρους που αφιερώθηκαν στον έλεγχο (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.65.

Η Επιτροπή προτίθεται να εξετάσει τη δυνατότητα καθιέρωσης ενός επιπέδου ευελιξίας κατά τον καθορισμό του πλαισίου σημαντικότητας για τους διάφορους τομείς διαχείρισης.

1.66.

Όλοι οι γενικοί διευθυντές ανέφεραν ότι απεκόμισαν την εύλογη βεβαιότητα ότι οι πόροι που τους χορηγήθηκαν διατέθηκαν στους προβλεπόμενους σκοπούς και ότι ο εσωτερικός έλεγχος που θέσπισαν εξασφάλισε τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων. Για τις 21 από τις 39 δηλώσεις, διάφορες επιφυλάξεις περιορίζουν τη διαβεβαίωση που παρέχουν οι γενικοί διευθυντές. Έτσι, όπως και κατά το προηγούμενο έτος (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), ο γενικός διευθυντής της Γενικής Διεύθυνσης Προϋπολογισμού επανέλαβε τις επιφυλάξεις σχετικά με τις ατέλειες των λογιστικών συστημάτων της Επιτροπής (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) (βλέπε σημείο 1.8).

1.66.

Βλέπε απάντηση της Επιτροπής στο σημείο 1.8.

1.67.

Οι κύριες επιφυλάξεις παρουσιάζονταιστον πίνακα 1.2 . Μεταξύ των 49 επιφυλάξεων που διατυπώθηκαν το 2003 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), η πλειονότητα αφορά αδυναμίες που είχαν ήδη διαπιστωθεί για το οικονομικό έτος 2002 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Οι λοιπές επιφυλάξεις, σε γενικές γραμμές, είχαν ήδη αναφερθεί με διάφορες ευκαιρίες στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας των γενικών διευθύνσεων κατά το προηγούμενο έτος (βλέπε σημεία 3.58, 4.18, 5.57 έως 5.62, 6.36, 7.47, 8.35, 8.37 και 9.64). Το γεγονός αυτό καταδεικνύει ότι οι ανεπάρκειες που διαπιστώθηκαν θα μπορέσουν να διορθωθούν μόνο σε μεσοπρόθεσμη προοπτική (βλέπε σημεία 1.73, 1.76 και 1.79).

1.67.

Η Επιτροπή, μολονότι δεν συμφωνεί με τις κριτικές που διατύπωσε το Συνέδριο στον πίνακα 1.2 για τον αντίκτυπο και την έκταση των επιφυλάξεων, λαμβάνει υπό σημείωση τις παρατηρήσεις του Συνεδρίου και θα συνεχίσει να εμπλουτίζει τις πληροφορίες αυτές, έτσι ώστε το Συνέδριο να μπορέσει να τις χρησιμοποιήσει πιο αποτελεσματικά για τη στήριξη της δήλωσης αξιοπιστίας του.

1.68.

Οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας και το χάρτη αποστολής του κύριου διατάκτη (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) προσδιορίζουν ότι οι επιφυλάξεις δεν πρέπει να αφαιρούν την ουσία της δήλωσης και ότι, σε ακραίες περιπτώσεις (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) ο γενικός διευθυντής μπορεί να μην είναι σε θέση να παράσχει τη ζητούμενη διαβεβαίωση.

1.69.

Για το 2003, η έκταση των επιφυλάξεων που διατύπωσαν ορισμένες υπηρεσίες (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) είναι ελάχιστα συμβατή ή ανεπαρκώς τεκμηριωμένη σε σχέση με τη βεβαιότητα που εκφράζεται στις δηλώσεις (βλέπε πίνακα 1.2 και σημεία 5.57 έως 5.62, 7.48, 8.36 και 8.38). Ωστόσο, ο προσδιορισμός της επίδρασης των επιφυλάξεων στη βεβαιότητα που εκφράζουν οι δηλώσεις βελτιώθηκε σε σχέση με το οικονομικό έτος 2002.

1.69.

Ο προσδιορισμός του αντικτύπου των επιφυλάξεων στη δήλωση αξιοπιστίας βελτιώνεται σταδιακά στο βαθμό που η πρακτική αυτή σταθεροποιείται. Η Επιτροπή πιστεύει ότι ήδη τώρα και ακόμη περισσότερο στο μέλλον, η διατύπωση του αντικτύπου των επιφυλάξεων για τον εν λόγω τομέα καθιστά και θα καταστήσει ακόμη πιο σαφές ότι η δήλωση αξιοπιστίας του κύριου διατάκτη πρέπει να είναι απόλυτα αιτιολογημένη.

1.70.

Οι εργασίες του Συνεδρίου καταδεικνύουν ότι τα συστήματα και οι έλεγχοι εποπτείας σε αρκετούς τομείς των δημοσιονομικών προοπτικών δεν έφθασαν ακόμη σε ικανοποιητικό επίπεδο και ότι είναι ακόμη αναγκαίο να καταβληθούν πρόσθετες προσπάθειες για την ενίσχυσή τους. Έτσι, ορισμένες αδυναμίες που διαπίστωσε το Συνέδριο κατά τους ελέγχους του θα έπρεπε να είχαν αναφερθεί στις δηλώσεις των γενικών διευθυντών (βλέπε πίνακα 1.2 και σημεία 4.22, 5.62, 6.37, 7.48 και 8.36). Επιπλέον, η δήλωση του γενικού διευθυντή της Γενικής Διεύθυνσης Γεωργίας δεν στηρίζεται σε εξέταση των πράξεων του οικονομικού έτους 2003 (βλέπε σημεία 4.19 και 4.20).

1.70.

Βλέπε απαντήσεις στα σημεία 1.33, 1.37 και 1.67 καθώς και στα ειδικά σημεία που αναφέρονται από το Συνέδριο.

1.71.

Παρά μια κάποια βελτίωση, το Συνέδριο φρονεί ότι οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας και οι δηλώσεις των γενικών διευθυντών δεν μπορούν ακόμη να αποτελέσουν συστηματικά χρήσιμη πηγή (βλέπε σημείο 1.4) για τη στήριξη των συμπερασμάτων ελέγχου του στους διάφορους τομείς των δημοσιονομικών προοπτικών (βλέπε πίνακα 1.2 ).

1.71.

Χάρη στις εργασίες της με σκοπό τη βελτίωση του περιεχομένου των δηλώσεων και στην παρακολούθηση της τήρησης των κανόνων στους οποίους στηρίζονται οι δηλώσεις, η Επιτροπή προσπαθεί να καταστήσει τις ετήσιες δηλώσεις έναν αξιόπιστο δείκτη των αποτελεσμάτων που έχει επιτύχει καθώς και της στρατηγικής που εφαρμόζει για την αντιμετώπιση των κινδύνων που επισημαίνονται, ώστε το Συνέδριο να μπορεί να τις χρησιμοποιεί ως βάση για τη δήλωση αξιοπιστίας του.

1.72.

Σε γενικές γραμμές, η Επιτροπή αναφέρει στη συνοπτική έκθεση ότι το οικονομικό έτος 2003 χαρακτηρίστηκε από ουσιαστική πρόοδο στην εφαρμογή της διοικητικής μεταρρύθμισης, ότι στην πράξη όλες οι δράσεις της Λευκής Βίβλου ολοκληρώθηκαν και ότι η πλειονότητα των σχεδίων δράσης που προέβλεπαν οι συνοπτικές εκθέσεις 2002 και 2001 συμπληρώθηκαν ή έχουν προχωρήσει σημαντικά. Ωστόσο, οι έλεγχοι του Συνεδρίου καταδεικνύουν ότι η εκτίμηση αυτή είναι υπερβολικά αισιόδοξη. Εξάλλου, η ίδια η Επιτροπή αναγνωρίζει στα διάφορα τμήματα της συνοπτικής έκθεσής της ότι ορισμένα στοιχεία εξακολουθούν να χρήζουν παρακολούθησης κατά τα επόμενα έτη, γεγονός που επιβεβαιώνει τις διαπιστώσεις ελέγχου του Συνεδρίου για τα ακόλουθα σημεία:

1.72.

Οι σημαντικές πρόοδοι που πραγματοποιήθηκαν το 2003, δεν καταργούν την ανάγκη να εφαρμόζονται σωστά οι διορθωτικές ενέργειες στους διάφορους τομείς που επισημαίνονται στη συγκεφαλαιωτική έκθεση του 2003. Η αποτελεσματική και ικανοποιητική επίλυση των προβλημάτων που διέπουν τις ενέργειες αυτές εντάσσεται, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε μεσοπρόθεσμο πλαίσιο. Έτσι, κάθε χρόνο η συγκεφαλαιωτική παρουσίαση των εκθέσεων ετήσιας δραστηριότητας περιγράφει τις προόδους που επιτεύχθηκαν και ανακεφαλαιώνει και αναθεωρεί όλες τις ενέργειες που πρέπει να πραγματοποιηθούν στο επίπεδο της Επιτροπής.

1.73.

Το Συνέδριο συμμερίζεται τη γνώμη της Επιτροπής ότι τα σημεία που προαναφέρθηκαν έχουν ήδη καλυφθεί από τις δράσεις που προέβλεπαν οι συνοπτικές εκθέσεις των προγενέστερων ετών. Υπογραμμίζει τη σημασία για την Επιτροπή να φέρει σε πέρας την πρωτοβουλία ενοποίησης των οριζόντιων σχεδίων δράσης και σημειώνει τη βούληση που εξέφρασε η Επιτροπή να λάβει υπόψη της τις συστάσεις που περιέχονται στη γνωμοδότησή του σχετικά με το πρότυπο του ενιαίου ελέγχου (single audit) (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.74.

Στο πλαίσιο της παρακολούθησης της προόδου της διοικητικής μεταρρύθμισης, η Επιτροπή εξήγγειλε ότι, από 36 δράσεις του κεφαλαίου V της Λευκής Βίβλου (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) με τίτλο «Έλεγχοι, δημοσιονομική διαχείριση και δημοσιονομικός έλεγχος», 32 είχαν ολοκληρωθεί το 2003. Έτσι, καταρτίστηκε έκθεση προόδου σχετικά με την εφαρμογή της Λευκής Βίβλου (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), που αναφέρει λεπτομερώς τους στόχους που απομένουν να επιτευχθούν και τα μέτρα που πρέπει ακόμη να τεθούν σε εφαρμογή.

1.74 έως 1.76.

Μετά την υλοποίηση των μέσων που προβλέπονται από τις διάφορες ενέργειες, η επίλυση των εκκρεμών θεμάτων αντιμετωπίζεται κάθε χρόνο στο πλαίσιο των συγκεφαλαιωτικών εκθέσεων (βλέπε απάντηση στο σημείο 1.72). Στο πλαίσιο αυτό, η Επιτροπή κρίνει ότι οι περισσότερες από τις ενέργειες στις οποίες αναφέρεται το Συνέδριο, είχαν ολοκληρωθεί στις 31 Δεκεμβρίου 2003.

1.75.

Το Συνέδριο σημειώνει την πρόοδο που πραγματοποίησε η Επιτροπή ως προς το σχεδιασμό του νέου κανονιστικού πλαισίου ελέγχου, αλλά φρονεί ότι τα αποτελέσματα όσον αφορά τη θέση σε εφαρμογή και την αποτελεσματική λειτουργία δεν είναι ακόμη ικανοποιητικά. Έτσι, για 18 από τις 36 δράσεις του κεφαλαίου V της Λευκής Βίβλου που παρέμεναν ανολοκλήρωτες στο τέλος του οικονομικού έτους 2002 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), οκτώ βρίσκονταν ακόμη σε διαδικασία θέσπισης (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) στις 31 Δεκεμβρίου 2003. Για οκτώ από τους λοιπούς 10 τομείς που καλύπτουν οι δράσεις οι οποίες έχουν καταρχήν ολοκληρωθεί, ο στόχος δεν έχει ακόμη επιτευχθεί πλήρως, η εφαρμογή δεν είναι ακόμη ικανοποιητική ή ο μόνιμος χαρακτήρας δεν έχει διασφαλιστεί (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.75.

Όσον αφορά την δράση 83, η Επιτροπή επιθυμεί να κάνει δύο παρατηρήσεις:

1.76.

Σημαντικός αριθμός μη ολοκληρωμένων δράσεων θίγεται επίσης στη συνοπτική έκθεση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριότητας και δηλώσεων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) (βλέπε σημεία 1.77 έως 1.79) και απαιτεί αλλαγή αντιμετώπισης εκ μέρους των υπηρεσιών ή θέσπιση νέων δραστηριοτήτων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Η πλήρης ολοκλήρωσή τους, που θα καταστήσει δυνατή την επίτευξη των στόχων που έχουν οι δράσεις, μπορεί να εξεταστεί μόνον σε μεσοπρόθεσμη προοπτική (βλέπε πίνακα 1.3 ).

1.77.

Για το οικονομικό έτος 2002, η σύνθεση των ετήσιων εκθέσεων δραστηριότητας και των δηλώσεων των γενικών διευθυντών (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) περιλαμβάνει απολογισμό της μεταρρύθμισης του συστήματος του εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής και καταρτίζει νέο σχέδιο δράσης για τη διόρθωση των ανεπαρκειών που διαπιστώθηκαν. Αυτό αποτελείται από 25 διορθωτικές δράσεις που συμπληρώνουν, αφενός, τα σχέδια δράσης που παρουσιάζουν οι γενικοί διευθυντές στις ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητάς τους και, αφετέρου, την παρακολούθηση του σχεδίου δράσης που καταρτίστηκε στη σύνθεση 2001 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Μεταξύ των δράσεων που ενδέχεται να επιδράσουν στη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), το Συνέδριο διαπίστωσε ότι, στις 31 Δεκεμβρίου 2003, όσες ήταν οριζόντιες (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) δεν είχαν ακόμη ολοκληρωθεί πλήρως (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.77 και 1.78.

Με βάση την απάντηση του σημείου 1.72, σύμφωνα με την οποία πρέπει να ενημερώνονται κάθε χρόνο οι προς υλοποίηση ενέργειες, πράγμα το οποίο συνεπάγεται την κατάργηση των ενεργειών που αναφέρονται στις προηγούμενες συγκεφαλαιωτικές εκθέσεις, οι ενέργειες των συγκεφαλαιωτικών εκθέσεων του 2001 και του 2002 που δεν είχαν ολοκληρωθεί στις 31 Δεκεμβρίου 2003, μεταφέρθηκαν και ενημερώθηκαν στη συγκεφαλαιωτική έκθεση του 2003.

1.78.

Ομοίως, η παρακολούθηση του σχεδίου δράσης που καταρτίστηκε στη σύνθεση 2001 καταδεικνύει ότι, μεταξύ των δράσεων που δεν είχαν ολοκληρωθεί στο τέλος του οικονομικού έτους 2002 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78), η πλειονότητα εξακολουθούσε να βρίσκεται υπό θέσπιση (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) στις 31 Δεκεμβρίου 2003. Για δύο από τους τομείς που καλύπτουν δράσεις οι οποίες έχουν καταρχήν ολοκληρωθεί, ο στόχος δεν έχει ακόμη επιτευχθεί πλήρως, η εφαρμογή δεν είναι ακόμη ικανοποιητική ή ο μόνιμος χαρακτήρας δεν έχει διασφαλιστεί (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Για δύο τομείς, οι δράσεις δεν έχουν ολοκληρωθεί και ο στόχος έχει επιτευχθεί εν μέρει (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.78.

Όσον αφορά τις δράσεις σχετικά με την από κοινού διαχείριση, η Επιτροπή παραπέμπει στην απάντησή της στο σημείο 1.77.

1.79.

Το Συ νέδριο ενθαρρύνει την Επιτροπή να διασφαλίσει την εφαρμογή των σχεδίων δράσης που παραμένουν ανολοκλήρωτα, προκειμένου να καταστήσει δυνατή την αποτελεσματική λειτουργία του νέου συστήματος εσωτερικού ελέγχου, ιδίως στους τομείς της επιμερισμένης διαχείρισης, της αξιολόγησης των κινδύνων για την πλαισίωση και της ανάκτησης των απαιτήσεων (βλέπε πίνακα 1.3 ).

1.79.

Η Επιτροπή καταβάλλει σημαντικές προσπάθειες και δείχνει μεγάλο ενδιαφέρον όσον αφορά την παρακολούθηση αυτών των τριών θεμάτων που επισημαίνονται από το Συνέδριο (δηλαδή την από κοινού διαχείριση, τη διαχείριση των κινδύνων και την ανάκτηση) όπως αναφέρονται τόσο στις συγκεφαλαιωτικές εκθέσεις ετήσιας δραστηριότητας του 2003 και του 2002 όσο και στην επισκόπηση της κατάστασης προόδου των συστημάτων εσωτερικού ελέγχου των υπηρεσιών της.

1.80.

Το Συνέδριο πραγματοποίησε ανάλυση της εφαρμογής των προτύπων εσωτερικού ελέγχου (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) για 16 γενικές διευθύνσεις της Επιτροπής (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Ο στόχος ήταν όχι μόνο να μετρηθεί ο βαθμός εφαρμογής αλλά και να αναλυθούν τα αποτελέσματα της εφαρμογής από τις υπηρεσίες της Επιτροπής, προκειμένου να εκτιμηθεί η νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων του σχετικού τομέα.

1.81.

Το Συνέδριο σημειώνει ότι, σε γενικές γραμμές, η έκταση και η ουσία των βασικών συστημάτων και ελέγχων που υπόκεινται στους κανόνες όπως αυτοί παρουσιάστηκαν το 2003 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) δεν είναι εύκολα συγκρίσιμοι με αυτούς που καθορίστηκαν το 2002.

1.81.

Το γεγονός ότι οι βασικές απαιτήσεις που ορίστηκαν το 2003 δεν είναι απόλυτα συγκρίσιμες με αυτές που ορίστηκαν το 2002, είναι σύμφωνη με τη φιλοσοφία των κριτηρίων αυτών. Πράγματι, οι βασικές απαιτήσεις ορίστηκαν, αρχικά, το 2000, για να καταστήσουν σαφέστερα, στην πράξη, τα 24 πρότυπα εσωτερικού ελέγχου, με τον καθορισμό των τότε ελάχιστων κριτηρίων. Κάθε χρόνο, οι βασικές απαιτήσεις ενημερώνονται, ώστε να λαμβάνονται υπόψη όλες οι συμπληρωματικές απαιτήσεις που απορρέουν από κάθε σχετική απόφαση/ανακοίνωση που εκδίδει εν τω μεταξύ η Επιτροπή.

1.82.

Η Επιτροπή δηλώνει ότι το 91 % των βασικών απαιτήσεων είχαν θεσπιστεί στις υπηρεσίες της στις 31 Δεκεμβρίου 2003 (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78). Μεταξύ αυτών, το 26 % φαίνεται ότι είχε θεσπιστεί από τα τέλη Σεπτεμβρίου 2003, ημερομηνία κατά την οποία οι γενικές διευθύνσεις απέδειξαν την ικανότητά τους να τηρήσουν την προθεσμία της 31 Δεκεμβρίου 2003 για την πλήρωση όλων των βασικών απαιτήσεων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.82 και 1.83.

Όπως επισημαίνεται από το Συνέδριο, οι Γενικές Διευθύνσεις δήλωσαν ότι, τον Δεκέμβριο 2003, καλύφθηκε το 91 % του συνόλου των βασικών απαιτήσεων, έναντι του 65 % τον Σεπτέμβριο 2003. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι σε πολλές περιπτώσεις, αυτές οι βασικές απαιτήσεις που δεν είχαν ολοκληρωθεί τον Σεπτέμβριο 2003, αντιπροσώπευαν τρέχουσες ενέργειες στο πλαίσιο των οποίων σημειώθηκαν ήδη σημαντικές πρόοδοι για την ολοκλήρωση των οποίων απαιτούνται ακόμη ελάχιστες εργασίες.

1.83.

Το Συνέδριο φρονεί ότι η πρόοδος αυτή δύσκολα μπορεί να έχει άμεση επίδραση στην πραγματική λειτουργία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου στο οποίο βασίζεται η νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων. Όσον αφορά τη θέσπιση διαδικαστικών κανόνων ή μέσων ελέγχου, θα φανεί αναγκαίο πρόσθετο χρονικό διάστημα για τη διασφάλιση της αποτελεσματικής εφαρμογής των εν λόγω κανόνων. Έτσι, οι ελεγκτικές εργασίες του Συνεδρίου είχαν ως στόχο, στην πλειονότητα των περιπτώσεων, να αξιολογήσουν τη συμφωνία της πρακτικής των γενικών διευθύνσεων με τις βασικές απαιτήσεις στον τομέα του εσωτερικού ελέγχου (βλέπε σημεία 4.23, 6.54, 7.40 και 7.41 και 9.55).

1.84.

Το Συνέδριο διαπιστώνει ότι, για τα πρότυπα εσωτερικού ελέγχου που εξετάστηκαν στο πλαίσιο των γενικών διευθύνσεων που επελέγησαν, οι πληροφορίες που παρουσιάστηκαν είναι ισορροπημένες διότι αναφέρονται περισσότερο στην ύπαρξη και τη συμφωνία των μηχανισμών εσωτερικού ελέγχου παρά στην πραγματική λειτουργία τους (βλέπε πίνακα 1.4 και σημεία 4.23, 5.10, 6.5, 7.43 και 9.55). Συνολικά, αυτός ο βαθμός εφαρμογής δεν μπορεί ακόμη να θεωρηθεί επαρκής προκειμένου το σύστημα εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής να παρέχει εύλογη διαβεβαίωση σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων.

1.84.

Ο πίνακας 1.4 διαφέρει από το αποτέλεσμα της αξιολόγησης των υπηρεσιών της Επιτροπής, σύμφωνα με το οποίο στις 31 Δεκεμβρίου 2003, τα πρότυπα εσωτερικού ελέγχου χαρακτηριζόταν από ποσοστό εφαρμογής 91 %. Αυτή η ελλιπής εφαρμογή αφορά κυρίως τομείς που έχουν ελάχιστες επιπτώσεις στον κίνδυνο αντικανονικότητας.

1.85.

Οι ετήσιες εκθέσεις δραστηριότητας 2003 περιλαμβάνουν γενικά στοιχεία παρακολούθησης που καλύπτουν την υλοποίηση των αποτελεσμάτων (οικονομία, αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα) των γενικών διευθύνσεων, όσον αφορά τις πολιτικές δραστηριότητες και τη διαχείριση των χορηγούμενων πόρων.

1.85.

Οι εκθέσεις ετήσιας δραστηριότητας αποσκοπούν στη συνεκτίμηση της επίτευξης των στόχων που έχουν τεθεί σύμφωνα με τις προτεραιότητες της Επιτροπής και των απαιτούμενων πόρων για τον σκοπό αυτό. Οι εκθέσεις αυτές αποτελούν εργαλείο για την παρακολούθηση της επίτευξης των αποτελεσμάτων των δραστηριοτήτων σε σχέση με τους στόχους που έχουν τεθεί, τους σχετικούς κινδύνους, τη χρησιμοποίηση των χορηγούμενων πόρων και τη λειτουργία του συστήματος εσωτερικού ελέγχου.

1.86.

Ωστόσο, η ανάλυση του Συνεδρίου αποκαλύπτει ότι ο σχεδιασμός και η χρησιμοποίηση των εν λόγω στοιχείων παρακολούθησης από τις υπηρεσίες της Επιτροπής (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) εξακολουθούν να μην επαρκούν (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) για τη μέτρηση της ποιότητας του συστήματος εσωτερικού ελέγχου και των πτυχών που συνδέονται με τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78).

1.86.

Για τον λόγο αυτό, οι πτυχές της παρακολούθησης επισημαίνονται στις εκθέσεις ετήσιας δραστηριότητας. Επίσης, η «επισκόπηση» που αναφέρεται στο σημείο 1.53 παραπάνω περιγράφει λεπτομερέστερα τα συστήματα εσωτερικού ελέγχου της Επιτροπής.

1.87.

Το Συνέδριο φρονεί ότι η κατάρτιση των στοιχείων παρακολούθησης σχετικά με τη νομιμότητα και κανονικότητα των υποκειμένων πράξεων παρακολούθησης θα έπρεπε να αποτελεί προτεραιότητα για την Επιτροπή. Στο πλαίσιο του κύκλου στρατηγικού σχεδιασμού και προγραμματισμού, τα στοιχεία αυτά θα αποτελούσαν απαραίτητο εργαλείο διαχείρισης για τη διασφάλιση της ποιότητας των εσόδων και δαπανών, καθώς και για τη μέτρηση της πραγματοποιηθείσας προόδου (1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78) εάν καλύψουν το βαθμό εφαρμογής των βασικών στοιχείων των συστημάτων και ελέγχων εποπτείας, καθώς και τις πληροφορίες σχετικά με τη συχνότητα, τη φύση και τη δημοσιονομική επίδραση των σφαλμάτων που δεν έχουν εντοπιστεί και διορθωθεί από α υτά.

1.87.

Η συνεχής βελτίωση των επιδόσεών της και η ανάληψη ευθύνης εκ μέρους των διαχειριστών για την επίτευξη των στόχων που έχουν οριστεί και την εφαρμογή ενός αποτελεσματικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου, αποτελούν βασικές προτεραιότητες για την Επιτροπή.

2.1.

Το παρόν κεφάλαιο πραγματεύεται την εκτέλεση του κοινοτικού προϋπολογισμού του 2003, που είναι το τελευταίο έτος πριν από τη διεύρυνση της Ένωσης και βρίσκεται στα μέσα της περιόδου 2000-2006 των δημοσιονομικών προοπτικών.

2.2.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης εγκρίνεται από την αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή (Κοινοβούλιο και Συμβούλιο) βάσει προτάσεων που υποβάλλει η Επιτροπή. Η Επιτροπή εκτελεί τον προϋπολογισμό σε συνεργασία με τα κράτη μέλη και άλλα δικαιούχα κράτη για τις δαπάνες σχετικά με τη γεωργία, τις διαρθρωτικές ενέργειες, τις εξωτερικές δράσεις και την προενταξιακή βοήθεια.

2.3.

Υπάρχουν χωριστοί προϋπολογισμοί για τις αναλήψεις υποχρεώσεων και για τις πληρωμές. Οι περισσότερες δαπάνες σχετικά με τις διαρθρωτικές ενέργειες και τις εσωτερικές και εξωτερικές πολιτικές παρουσιάζονται υπό τη μορφή προγραμμάτων, η διαχείριση των οποίων τελείται επί πολλά έτη (π.χ. από το 2000 έως το 2006 για την τρέχουσα περίοδο προγραμματισμού των διαρθρωτικών ταμείων)· στο πλαίσιο των εν λόγω προγραμμάτων οι αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού — που αντιστοιχούν στις αναληφθείσες νομικές υποχρεώσεις — πραγματοποιούνται κατά τη διάρκεια ενός οικονομικού έτους, η πληρωμή όμως («εκκαθάριση») των οποίων εκτείνεται σε πολλά έτη («διαχωριζόμενες πιστώσεις») (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37).

2.4.

Αναλυτικότερα πληροφοριακά στοιχεία για την εκτέλεση του προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2003 μπορούν να ληφθούν από το έγγραφο της Επιτροπής που φέρει τον τίτλο «Έκθεση για τη δημοσιονομική και οικονομική διαχείριση - Οικονομικό έτος 2003». Στο άρθρο 29 του δημοσιονομικού κανονισμού απαιτείται η έκθεση αυτή να δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τούτο δε συνέβη για την έκθεση του 2002, το έγγραφο όμως ήταν διαθέσιμο στο δικτυακό τόπο της Επιτροπής (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Η έκδοση του 2003 είναι διαθέσιμη στον ίδιο δικτυακό τόπο. Το Συνέδριο λαμβάνει υπόψη τις προσπάθειες που καταβλήθηκαν για τη βελτίωση του εγγράφου σε σύγκριση με το 2002, θεωρεί όμως ότι η συνολική ανάλυση θα μπορούσε να καταστεί χρησιμότερη με τη συμπερίληψη πληροφοριακών στοιχείων για την πρόοδο της εφαρμογής των κοινοτικών προγραμμάτων και για την ταχύτητα με την οποία τα μέλη και τα δικαιούχα κράτη πραγματοποιούν πληρωμές στους τελικούς δικαιούχους.

2.4.

Η Επιτροπή χαιρετίζει τη δήλωση του Ελεγκτικού Συνεδρίου σχετικά με τη βελτίωση που αφορά την «Έκθεση για τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση» και συμφωνεί με την παρατήρησή του σύμφωνα με την οποία υπάρχουν ακόμη περιθώρια και για άλλες βελτιώσεις. Όσον αφορά τις πληρωμές στους τελικούς δικαιούχους, οι κανονισμοί (για παράδειγμα, ο κανονισμός (EE) αριδ. 1260/1999 για τα διαρθρωτικά ταμεία και ο κανονισμός (EE) αριδ. 1663/95 για το ΕΓΤΠΕ-τμήμα Εγγυήσεων) επιβάλλουν στα κράτη μέλη και στα λοιπά δικαιούχα κράτη την υποχρέωση να εξοφλούν αμέσως τους τελικούς δικαιούχους. Στο μέλλον, η Επιτροπή, με βάση τις πληροφορίες που παρέχονται για τα διαρθρωτικά ταμεία στην «Έκθεση για τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση» που καταρτίζει, θα μπορεί να διακρίνει τις προκαταβολές που καταβάλλονται στην αρχή της περιόδου και χρησιμεύουν για τη δημιουργία κεφαλαίου κινήσεως για την προχρηματοδότηση των δαπανών, από τις επιστροφές δαπανών που δηλώνονται από τους τελικούς δικαιούχους. Το ποσό των προκαταβολών (7 % για τα διαρθρωτικά ταμεία) μπορεί να θεωρηθεί ισοδύναμο με το μέγιστο επίπεδο των πληρωμών που δεν έχουν ακόμη καταβληθεί στους τελικούς δικαιούχους από την Επιτροπή.

2.5.

Το 2003, οι συνολικές πιστώσεις πληρωμών που ήταν εγγεγραμμένες στον αρχικό εγκεκριμένο προϋπολογισμό (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) αυξήθηκαν κατά 1,9 % σε σύγκριση με τον οριστικό προϋπολογισμό του 2002. Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων αυξήθηκαν μόλις κατά 0,3 %. Κατά τη γνώμη της Επιτροπής, το σταθερό σχεδόν επίπεδο των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων «αποδεικνύει την κοινή βούληση της δημοσιονομικής αρχής και της Επιτροπής να θέσουν υπό έλεγχο τα υπόλοιπα προς εκκαθάριση που αποτελούνται από υποχρεώσεις που έχουν μεν αναληφθεί αλλά για τις οποίες δεν έχουν ακόμα πραγματοποιηθεί πληρωμές» (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37).

2.6.

Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και πληρωμών παρέμειναν αντίστοιχα κατά 2,6 δισεκατομμύρια ευρώ και 5,4 δισεκατομμύρια ευρώ κατώτερες από τα ανώτατα ετήσια όρια των δημοσιονομικών προοπτικών (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Η απόκλιση αυτή σχετικά με τις αναλήψεις υποχρεώσεων αφορά κυρίως τη γεωργία: οι υπόλοιποι τομείς δαπανών βρίσκονται στα αντίστοιχα ανώτατα όριά τους ή πλησίον αυτών. Όσον αφορά τις πληρωμές, το ανώτατο όριο των δημοσιονομικών προοπτικών εφαρμόζεται στον προϋπολογισμό στο σύνολό του και όχι κατά τομέα.

2.7.

Ο πίνακας 2.1 παρουσιάζει μια επισκόπηση του αποτελέσματος της εκτέλεσης του προϋπολογισμού για το οικονομικό έτος 2003 τόσο για τις αναλήψεις υποχρεώσεων όσο και για τις πληρωμές. Το 2003 το ποσοστό των πιστώσεων των αναλήψεων υποχρεώσεων που χρησιμοποιήθηκαν (ποσοστό εκτέλεσης για τις αναλήψεις υποχρεώσεων) ήταν 99 %, παρόμοιο με εκείνο του 98 % το 2002. Το ποσοστό των πιστώσεων πληρωμών που χρησιμοποιήθηκαν (το ποσοστό εκτέλεσης για τις πληρωμές) ήταν 92 %, το οποίο αντιστοιχεί σε αύξηση έναντι του 86 % που επιτεύχθηκε το 2002. Η αύξηση αυτή οφειλόταν αρχικά στις υψηλότερες δαπάνες στον τομέα των διαρθρωτικών ενεργειών — χρησιμοποιήθηκε το 90 % των πιστώσεων πληρωμών σε σύγκριση με το 74 % το 2002 (βλέπε σημεία 2.27 έως 2.30).

2.8.

Αυτά τα συνολικά ποσοστά εκτέλεσης δεν εκφράζουν όλη την πραγματικότητα της εκτέλεσης του προϋπολογισμού για δύο βασικούς λόγους. Πρώτον, μόνο ένα μικρό ποσοστό των υποχρεώσεων που αναλήφθηκαν σε ένα δεδομένο έτος οδηγεί σε πληρωμές κατά τη διάρκεια του ίδιου οικονομικού έτους (βλέπε σημεία 2.3 και 2.16 έως 2.22). Δεύτερον, οι «πληρωμές» όπως εμφανίζονται στους λογαριασμούς της Επιτροπής, περιλαμβάνουν προκαταβολές πιστώσεων που πραγματοποιήθηκαν προς τις διοικήσεις των κρατών μελών και των δικαιούχων κρατών ή άλλων ενδιάμεσων φορέων για να καταβληθούν ως πληρωμές στους τελικούς δικαιούχους. Σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως το Sapard (βλέπε σημείο 2.43), η καταβολή των κεφαλαίων στους τελικούς δικαιούχους μπορεί να χρειαστεί σημαντικά περισσότερο χρόνο.

2.8.

Στην περίπτωση του προγράμματος Sapard, οι πληρωμές γίνονται μετά την παραλαβή των επιλέξιμων αιτήσεων, στις οποίες οι δικαιούχοι πρέπει να αποδείξουν ότι πρόκειται για επιλέξιμες δαπάνες του έργου τους. Η διαδικασία αυτή μπορεί να είναι μακροχρόνια. Κατά την αρχική περίοδο εφαρμογής του Sapard, οι χώρες αντιμετώπισαν τεχνικά και διαδικαστικά προβλήματα τα οποία οδήγησαν σε καθυστερήσεις όσον αφορά τη διαχείριση των αιτήσεων πληρωμών. Γενικά, όμως, μολονότι σε μερικές χώρες εξακολουθούν να υπάρχουν ακόμη ορισμένα προβλήματα, η κατάσταση έχει βελτιωθεί σημαντικά.

2.9.

Για το 2003 το πλεόνασμα (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) του προϋπολογισμού ανήλθε συνολικά σε 5,5 δισεκατομμύρια ευρώ — για την ανάλυση βλέπε πίνακα 2.2 . Μολονότι παραμένει υψηλό σε απόλυτους όρους, το πλεόνασμα είναι κατά πολύ κατώτερο σε σύγκριση με τα 7,4 δισεκατομμύρια ευρώ το 2002 και τα 15,0 δισεκατομμύρια ευρώ του 2001.

2.10.

Όσον αφορά το οικονομικό έτος 2002, το Συνέδριο επέκρινε την Επιτροπή που δεν έλαβε μέτρα για τη σημαντική υποχρησιμοποίηση των πιστώσεων, μολονότι η κατάσταση είχε προβλεφθεί πριν από το τέλος του οικονομικού έτους (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Το 2003 η Επιτροπή έλαβε ειδικά μέτρα για να βελτιώσει τις προβλέψεις σχετικά με τη χρησιμοποίηση του προϋπολογισμού λαμβάνοντας υπόψη τα πληροφοριακά στοιχεία που κοινοποίησαν τα κράτη μέλη και τα δικαιούχα κράτη. Η βελτίωση των πληροφοριακών στοιχείων που έλαβε η Επιτροπή της έδωσε τη δυνατότητα να παρουσιάσει τον προαναφερθέντα διορθωτικό προϋπολογισμό μειώνοντας τις πιστώσεις πληρωμών κατά 5, δισεκατομμύρια ευρώ και τα έσοδα ανάλογα.

2.11.

Η δράση της Επιτροπής κατά το 2003 αντιπροσώπευε σημαντική βελτίωση κατά τη διαχείριση του προϋπολογισμού σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Εντούτοις, παρά τα μέτρα που έλαβε, το υψηλό πλεόνασμα που απέμενε (5,5 δισεκατομμύρια ευρώ) δείχνει ότι υπήρχε περιθώριο για σημαντικά μεγαλύτερη μείωση των πιστώσεων.

2.12.

Ο πίνακας 2.3 δείχνει το επίπεδο της συνολικής υποχρησιμοποίησης, καθώς και τις συνέπειές της κατά τα τελευταία πέντε έτη. Κατά τη διάρκεια της περιόδου αυτής η υποχρησιμοποίηση υπήρξε η αιτία ακύρωσης πιστώσεων πληρωμών ύψους 39,9 δισεκατομμυριών ευρώ. Για την ίδια περίοδο, ο προϋπολογισμός αυξήθηκε κατά 16,3 % αντιπροσωπεύοντας ένα αθροιστικό σύνολο επιπλέον πιστώσων ύψους 53,6 δισεκατομμυρίων ευρώ.

2.13.

Το Συνέδριο παρατηρεί ότι είναι αβάσιμο να αναμένεται ότι ο προϋπολογισμός μπορεί να εκτελεστεί κατά 100 %. Οι δαπάνες πρέπει να είναι νόμιμες και κανονικές και να τηρούνται οι αρχές της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης. Στους τομείς του προϋπολογισμού που τελούν υπό κοινή διαχείριση (άνω του 80 % κατά αξία) η Επιτροπή δεν μπορεί να πραγματοποιήσει πληρωμές αν τα κράτη μέλη ή άλλοι ενδιάμεσοι φορείς δεν υποβάλουν αίτηση. Ακόμη και στην περίπτωση δαπανών που υπάγονται στην απευθείας διαχείριση, η Επιτροπή συχνά εξαρτάται από τις αιτήσεις χρηματοδότησης των δικαιούχων. Αυτή η συνεχής υποχρησιμοποίηση έχει ως συνέπεια τη συσσώρευση των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων (βλέπε σημεία 2.16 έως 2.22) και τη συγκέντρωση των πληρωμών κατά το τέλος της περιόδου προγραμματισμού, πράγμα που έχει ως αποτέλεσμα να υπάρχουν δυσκολίες διαχείρισης.

2.14.

Όπως υπογράμμισε το Συνέδριο στην ετήσια έκθεσή του για το οικονομικό έτος 2002 (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), η μεταφορά των πιστώσεων από το ένα έτος στο άλλο δυσχεραίνει άσκοπα τη διαχείριση, το υπολογιστικό σύστημα και τη διαδικασία αναφοράς του προϋπολογισμού. Η μεταφορά των πιστώσεων πληρωμών από το 2002 ύψους 5,0 δισεκατομμυρίων ευρώ, η οποία μείωσε σημαντικά το διαπιστωθέν πλεόνασμα κατά το έτος αυτό, ήταν σημαντικά ανώτερη από τις μεταφορές των προηγουμένων οικονομικών ετών (βλέπε πίνακα 2.3 ). Από το μεταφερθέν ποσό, 3,3 δισεκατομμύρια ευρώ αντιστοιχούσαν σε πιστώσεις για τον διακανονισμό των αιτήσεων καταβολής του υπολοίπου για την περίοδο προγραμματισμού 1994 έως 1999 των διαρθρωτικών ταμείων. Το Συνέδριο, στην ετήσια έκθεσή του για το οικονομικό έτος 2002 (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), προειδοποίησε ότι ήταν ελάχιστα πιθανό η Επιτροπή να είναι σε θέση να εκκαθαρίσει τις εν λόγω πιστώσεις, πράγμα το οποίο αποδείχθηκε: 1,9 δισεκατομμύρια ευρώ από τις πιστώσεις αυτές ακυρώθηκαν το 2003 και προστέθηκαν στο πλεόνασμα.

2.14.

Η Επιτροπή είναι της γνώμης ότι η διαδικασία μεταφοράς που προβλέπεται στο ρυθμιστικό πλαίσιο είναι γρήγορη, σχετικά απλή, πρακτική και διαφανής (βλέπε απάντηση της Επιτροπής στην ετήσια έκθεση 2002, σημεία 2.11 και 2.48).

2.15.

Η μεταφορά των πιστώσεων πληρωμών από το 2003 έως το 2004 ανέρχεται σε 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ, εκ των οποίων 1,2 δισεκατομμύρια ευρώ για τον επιχειρησιακό προϋπολογισμό και 1,0 δισεκατομμύριο ευρώ για τα ταμεία τρίτων (βλέπε σημείο 2.37). Σε σύγκριση με το 2002, το επίπεδο μεταφοράς των πιστώσεων είναι περισσότερο ρεαλιστικό.

2.16.

Στην αρχή του κύκλου προγραμματισμού των δαπανών που υπάγονται στα πολυετή προγράμματα, τα κράτη μέλη και τα δικαιούχα κράτη μπορεί να χρειαστούν μεγάλο χρονικό διάστημα για να καθιερώσουν τις απαιτούμενες διοικητικές διαδικασίες και διαδικασίες ελέγχου, να καθορίσουν και να εγκρίνουν τα επιλέξιμα σχέδια για την κοινοτική χρηματοδότηση, καθώς και να παράσχουν την αναγκαία εθνική συγχρηματοδότηση. Εκτός από την πληρωμή των πρώτων προκαταβολών, η οποία προηγείται των υποκειμένων δαπανών ενός σχεδίου, είναι δύσκολο συχνά για την Επιτροπή να πραγματοποιεί σημαντικές πληρωμές από τον προϋπολογισμό προτού προχωρήσει αρκετά ο κύκλος προγραμματισμού. Ο προϋπολογισμός των πιστώσεων πληρωμών θα πρέπει να είναι ρεαλιστικότερος λαμβάνοντας περισσότερο υπόψη τον κύκλο του προγράμματος και την ικανότητα των κρατών μελών να απορροφούν τις δαπάνες. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων πραγματοποιούνται στην αρχή του προγράμματος (εκτός από την περίπτωση των διαρθρωτικών ταμείων, όπου πραγματοποιούνται σε ετήσια βάση — βλέπε σημείο 2.33) και μεταφέρονται (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) έως ότου πραγματοποιηθούν οι αντίστοιχες πληρωμές.

2.16.

Η Επιτροπή αναγνωρίζει ότι ο προϋπολογισμός για πιστώσεις πληρωμών πρέπει να είναι πιο ρεαλιστικός και να λαμβάνει καλύτερα υπόψη τον κύκλο προγραμματισμού και την ικανότητα των κρατών μελών να απορροφούν τις δαπάνες. Οι προϋπολογισμοί πληρωμών που υποβλήθηκαν από την Επιτροπή αντιπροσωπεύουν τις άριστες εκτιμήσεις της σχετικά με τις τρέχουσες ανάγκες πληρωμών. Δεδομένου ότι με βάση τις προβλέψεις πληρωμών των κρατών μελών οι ανάγκες υπερεκτιμήθηκαν, κατά την κατάρτιση του προϋπολογισμού η Επιτροπή στηρίχθηκε περισσότερο στις δικές της εκτιμήσεις που βασίζονται στα πρόσφατα πρότυπα εφαρμογής και σε προβλεπόμενες τάσεις. Κατά συνέπεια, κατά τα τελευταία οικονομικά έτη τα ποσοστά εφαρμογής βελτιώθηκαν.

2.17.

Όσο υψηλότερη είναι η αξία των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων, τόσο μεγαλύτερη θα είναι η ζήτηση για πληρωμές από τον προϋπολογισμό στα επόμενα έτη. Ο πίνακας 2.4 καταδεικνύει τις διαφορές που ενυπάρχουν στη διαδικασία του προϋπολογισμού. Για τις «διαχωριζόμενες» πιστώσεις (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), οι πληρωμές το 2003 για τις υποχρεώσεις που αναλήφθηκαν κατά το 2003 ανέρχονται συνολικά σε 5,7 δισεκατομμύρια ευρώ από τα 49,6 δισεκατομμύρια ευρώ που είχαν αναληφθεί, ή το 11 % περίπου. Στην πράξη, οι αναλήψεις υποχρεώσεων μπορεί να χρειαστούν πολλά έτη για να εκκαθαριστούν και άλλες να μην οδηγήσουν ποτέ σε πληρωμή και να χρειαστεί να ακυρωθούν (βλέπε σημείο 2.21).

2.17.

Το χρονικό διάστημα που μεσολαβεί ανάμεσα στις αναλήψεις υποχρεώσεων και τις πληρωμές των «διαχωριζόμενων» δαπανών, οι οποίες ευθύνονται για το «ΥΠΕ», χαρακτηρίζει τη διαδικασία καταλογισμού των δαπανών αυτών στον προϋπολογισμό. Όπως επισημάνθηκε στην απάντηση που δόθηκε στο προηγούμενο σημείο, το πρότυπο των δαπανών αυτών βελτιώθηκε σιγά σιγά με την επικάλυψη των περιόδων των δημοσιονομικών προοπτικών.

2.18.

Κατά το τέλος του 2003 οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων ανέρχονταν σε 104,8 δισεκατομμύρια ευρώ – βλέπε πίνακα 2.4 . τντό ανπστοιχεί στο 94 % του προϋπολογισμού ανάληψης υποχρεώσεων για το 2004 (EU-25) και αντιστοιχεί σε αύξηση ύψους 5,0 % σε σχέση με το 2002. Η αύξηση πραγματοποιήθηκε παρά:

—

τις αποδεσμεύσεις ύψους 4,1 δισεκατομμυρίων ευρώ, εκ των οποίων τα 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ αφορούσαν μια ειδική διαδικασία (βλέπε σημείο 2.21),

—

έναν σχεδόν σταθερό προϋπολογισμό αναλήψεων υποχρεώσεων το 2003 (βλέπε σημείο 2.5) και

—

τη συμπερίληψη στον προϋπολογισμό πρόσθετων πιστώσεων πληρωμών που προορίζονταν ειδικά να επιλύσουν το πρόβλημα.

2.18.

Η σύγκριση του επιπέδου των αναλήψεων υποχρεώσεων που απομένουν προς εκκαθάριση από το 1996 έως το 2003 πρέπει να εξεταστεί στο πλαίσιο ενός τροποποιημένου συστήματος τόσο για τις ετήσιες αναλήψεις υποχρεώσεων όσο και για τις πληρωμές στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων.

2.19.

Εντούτοις, το υπόλοιπο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων δεν αντιπροσωπεύει το σύνολο των νομικών υποχρεώσεων των δαπανών που ανέλαβε η Ένωση, λόγω κυρίως της επίπτωσης της διαδικασίας ανάληψης υποχρεώσων των διαρθρωτικών ταμείων (βλέπε σημείο 2.33). Το υπόλοιπο των δαπανών, για τις οποίες είχαν αναληφθεί νομικές υποχρεώσεις στο τέλος του 2003 για την περίοδο προγραμματισμού 2000-2006 και οι οποίες γνωστοποιήθηκαν ως θέσεις εκτός ισολογισμού στους ετήσιους λογαριασμούς αλλά δεν εμφανίζονται ακόμη ως αναλήψεις υποχρεώσεων στους ετήσιους προϋπολογισμούς, ανέρχεται σε 95 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου (βλέπε σημείο 2.34). Αν ληφθεί αυτό υπόψη, οι συνολικές αναλήψεις υποχρεώσεων που παρέμεναν εκκρεμείς σχεδόν τρία έτη πριν από τη λήξη της σημερινής περιόδου προγραμματισμού αντιστοιχούν επομένως σε 200 δισεκατομμύρια ευρώ περίπου, ήτοι πληρωμές πέντε ετών με το σημερινό ρυθμό ανάλωσης (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Μολονότι το χρονικό όριο για την πραγματοποίηση των πληρωμών υπερβαίνει το τέλος της περιόδου προγραμματισμού (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), θα ασκηθεί πίεση στον προϋπολογισμό των πληρωμών από το υψηλό επίπεδο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων και πιθανόν να καθυστερήσει το κλείσιμο των προγραμμάτων. Οι παράγοντες αυτοί είναι δυνατόν να επηρεάσουν την εκτέλεση του προϋπολογισμού των πρώτων χρόνων της επόμενης περιόδου προγραμματισμού όπως συνέβη στο παρελθόν.

2.19.

Η Επιτροπή παραπέμπει στην απάντησή της στο σημείο 2.48.

2.20.

Η παράσταση 2.1 εμφανίζει την αξία των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων για διαχωριζόμενες πιστώσεις κατά τα δέκα τελευταία έτη, σε σύγκριση με τις αναλήψεις υποχρεώσων που είναι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό για κάθε έτος. Κατά τα τελευταία πέντε έτη το ποσό των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων αυξήθηκε κατά 47 % για τις διαχωριζόμενες πιστώσεις. Το γεγονός αυτό οφειλόταν σε δύο παράγοντες: πρώτον τα οικονομικά έτη από το 2000 έως το 2003 αντιστοιχούν στην περίοδο εκκίνησης για τα σημαντικά προγράμματα (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) (βλέπε σημείο 2.16), και δεύτερον, στη συνεχή υποχρησιμοποίηση των πιστώσεων πληρωμών (βλέπε σημεία 2.12 και 2.13).

2.21.

Εδώ και πολλά έτη το Συνέδριο υπογραμμίζει την ανάγκη για την Επιτροπή να εντοπίσει και να λάβει μέτρα για τις παλαιές και αδρανείς εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων οι οποίες μπορεί να μην οδηγήσουν ποτέ σε πληρωμές. Κατά το τέλος του 2002 σε κοινή δήλωση η αρμόδια για τον προϋπολογισμό αρχή και η Επιτροπή ανέλαβαν να εξετάσουν τις «δυνητικά αφύσικες» εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) πριν από το τέλος του 2003. Κατά το 2003, από τα 17,3 δισεκατομμύρια ευρώ που εξακριβώθηκαν ως «δυνητικά αφύσικες» αναλήψεις υποχρεώσεων, πραγματοποιήθηκαν πληρωμές για 4,0 δισεκατομμύρια ευρώ, 2,7 δισεκατομμύρια ευρώ αποδεσμεύτηκαν και 10,6 δισεκατομμύρια ευρώ θεωρήθηκαν έγκυρα και επομένως διατηρήθηκαν.

2.22.

Tα σημερινά δεδομένα του προϋπολογισμού και η ανάλυσή τους παρέχουν ελάχιστες πληροφορίες για τις συνέπειες του υψηλού επιπέδου των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων, καθώς και για την πρόοδο της εκτέλεσης των διαφόρων κοινοτικών προγραμμάτων. Το υψηλό επίπεδο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων αντιπροσωπεύει σημαντική ζήτηση για τις μελλοντικές πληρωμές, η δε διαχείρισή τους θα είναι δύσκολη στο πλαίσιο της διαδικασίας του προϋπολογισμού και της τήρησης του ανώτατου ορίου των δημοσιονομικών προοπτικών.

2.22.

Όσον αφορά τα διαρθρωτικά ταμεία, η Επιτροπή παρέχει ήδη, μεταξύ άλλων, πληροφορίες σχετικά με το συνολικό επίπεδο υλοποίησης των προγραμμάτων στην «Ανάλυση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού των διαρθρωτικών ταμείων» που δημοσιεύει κάθε χρόνο. Ωστόσο, η Επιτροπή προτίθεται να παράσχει κι άλλες πληροφορίες (βλέπε απάντηση στο σημείο 2.50). Στο μέλλον, οι αιτήσεις πληρωμής πρέπει να περιοριστούν με βάση τον κανόνα «ν+2» (βλέπε απάντηση στο σημείο 2.48).

2.23.

Ο πίνακας 3.1 συνοψίζει τα κοινοτικά έσοδα για το 2003 και η παράσταση 3.1 παρουσιάζει την κατανομή των διαφόρων τύπων εσόδων. Η παράσταση 3.2 καταδεικνύει την εξέλιξη των πραγματικών εσόδων κατά την περίοδο 1989 έως 2003. Ιδιαίτερα, οι παραδοσιακοί ίδιοι πόροι και οι πόροι του ΦΠΑ μειώθηκαν σημαντικά, ενώ αυξήθηκαν οι πόροι του ακαθάριστου εθνικού εισοδήματος (ΑΕΕ). Ο διορθωτικός προϋπολογισμός αριθ. 6/2003 της 4ης Δεκεμβρίου 2003 μείωσε το ποσό των αναγκαίων εσόδων για το 2003 κατά 5,0 δισεκατομμύρια ευρώ.

2.24.

Τα ποσά του πόρου που υπολογίζεται βάσει του ΦΠΑ μειώθηκαν κατά 5,0 % σε σχέση με το 2002 λόγω της προσαρμογής της βάσης του ΦΠΑ των προηγουμένων ετών, των διακυμάνσεων της τιμής συναλλάγματος μεταξύ της λίρας στερλίνας και του ευρώ και λόγω ενός ομοιόμορφου συντελεστή καταβολής του ΦΠΑ χαμηλότερου από ό, τι στο παρελθόν. Επιπλέον, μια μείωση των προβλέψεων για το ΑΕΕ κατά 2 % είχε επίπτωση στον ίδιο πόρο του ΦΠΑ μέσω της διαδικασίας περικοπής (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37).

2.25.

Οι συνολικές διαθέσιμες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και πληρωμών για τη γεωργία κατά το 2003 ανέρχονταν σε 44,9 δισεκατομμύρια ευρώ και 45,1 δισεκατομμύρια ευρώ αντίστοιχα (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), ήτοι μια αύξηση κατά 1,2 % σε σχέση με το 2002. Οι τελικές δαπάνες ανέρχονταν σε 44,5 δισεκατομμύρια ευρώ για τις αναλήψεις υποχρεώσεων (ποσοστό εκτέλεσης κατά 99 %) και σε 44,4 δισεκατομμύρια ευρώ για τις πληρωμές (ποσοστό εκτέλεσης κατά 98 %).

2.26.

Tο χαμηλότερο ποσοστό χρησιμοποίησης (64 %) αφορούσε μια ποικιλία μέτρων τα οποία ανέρχονταν συνολικά στο 3 % των συνολικών εγκεκριμένων πιστώσεων και περιλάμβαναν τις επιστροφές κατά την εξαγωγή για μεταποιημένα προϊόντα, προγράμματα διατροφής και κτηνιατρικά μέτρα («δευτερεύουσες δαπάνες»). Η υποχρησιμοποίηση οφειλόταν κυρίως σε καθυστερήσεις εφαρμογής των κτηνιατρικών και των φυτοϋγειονομικών μέτρων. Τέτοιες δαπάνες περιλαμβάνουν επίσης τον κύριο όγκο των μεταφορών στο 2004. Η εκτέλεση σε άλλους τομείς του προϋπολογισμού, ιδίως της αγροτικής ανάπτυξης (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), ήταν σχεδόν ολοκληρωτική.

2.26.

Όσον αφορά τα κτηνιατρικά και φυτοϋγειονομικά μέτρα για το 2003, χρησιμοποιήθηκε το 99,7 % των πιστώσεων ανάληψης υποχρεώσεων. Η μεταφορά ενός μεγάλου ποσού πληρωμών στο 2004 οφείλεται στο γεγονός ότι, σύμφωνα με τη νομική βάση, τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να υποβάλουν αίτηση πληρωμής για τις δραστηριότητες που συμφωνήθηκαν με την Επιτροπή και εκτελέστηκαν εντός του έτους ν (2003) μέχρι μια ορισμένη ημερομηνία του έτους ν+1 (2004). Όσον αφορά την Επιτροπή, οι πληρωμές αυτές καλύπτονται από τις αναλήψεις υποχρεώσεων που έγιναν το έτος ν (2003).

2.27.

Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων του οικονομικού έτους αυξήθηκαν κατά 0,4 % σε σύγκριση με το 2002, ενώ οι πιστώσεις πληρωμών αυξήθηκαν κατά 3,2 % σε σχέση με το ίδιο έτος. Το συνολικό ποσοστό χρησιμοποίησης των πληρωμών (μετά την ακύρωση που αναφέρεται στο επόμενο σημείο) έφθασε στο 90 %, πράγμα που αποτελεί σημαντική αύξηση εκτέλεσης σε σχέση με το 2002 (74 %).

2.28.

Η συνολική υποχρησιμοποίηση των πιστώσεων σε σχέση με τον αρχικό προϋπολογισμό ανερχόταν σε 8,3 δισεκατομμύρια ευρώ [ήτοι σε ένα παρόμοιο επίπεδο με εκείνο του 2002 (βλέπε πίνακα 2.2 ]. Εντούτοις, το αποτέλεσμα στο συνολικό πλεόνασμα μειώθηκε με την ακύρωση πιστώσεων πληρωμών ύψους 5,0 δισεκατομμυρίων ευρώ επειδή η Επιτροπή διαπίστωσε ότι δεν θα μπορούσε να γίνει η ανάλωση των εν λόγω πιστώσεων πληρωμών (βλέπε σημείο 2.31). Παρά την καθαρή υποχρησιμοποίηση των 3,3 δισεκατομμυρίων ευρώ για διαρθρωτικές ενέργειες γενικά, πραγματοποιήθηκε μια μεγάλη αύξηση δαπανών σχετικά με το στόχο 2, όπου το ποσοστό εκτέλεσης αυξήθηκε από 48 % το 2002 σε 91 % το 2003 (βάσει ενός υψηλότερου προϋπολογισμού ύψους 1,1 %).

2.29.

Για τις κοινοτικές πρωτοβουλίες, οι οποίες είναι προγράμματα που εφαρμόζονται στα κράτη μέλη με την πρωτοβουλία της Επιτροπής, το ποσοστό εκτέλεσης το 2002 ήταν μόνο 25 % και ο προϋπολογισμός μειώθηκε κατά 2,0 % το 2003. Το ποσοστό χρησιμοποίησης το 2003 ήταν 48 %, πράγμα που οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό σε καθυστερήσεις κατά το κλείσιμο των προγραμμάτων της περιόδου 1994 έως 1999 λόγω της καθυστερημένης υποβολής των τελικών αιτήσεων των κρατών μελών (ποσοστό χρησιμοποίησης 30 %). Για πληρωμές του 2003 που αφορούσαν την περίοδο 2000 έως 2006 το ποσοστό χρησιμοποίησης ήταν 75 %.

2.30.

Όσον αφορά τις υπό εκτέλεση πληρωμές στο πλαίσιο των σημερινών προγραμμάτων των διαρθρωτικών ταμείων (περίοδος 2000 έως 2006), που αντιπροσωπεύουν το 74 % περίπου του συνολικού αρχικού προϋπολογισμού του τομέα αυτού, το ποσοστό χρησιμοποίησης ήταν σχεδόν 96 %, ήτοι μία αύξηση σε σχέση με το ποσοστό 91 % που επιτεύχθηκε το 2002. Το ποσοστό εκτέλεσης των πληρωμών σχετικά με το κλείσιμο των προγραμμάτων 1994-1999 ήταν αρκετά χαμηλότερο. Ενώ υπήρχαν διαθέσιμες για το οικονομικό έτος πιστώσεις πληρωμών ύψους 11,0 δισεκατομμυρίων ευρώ, μόνο 3,5 δισεκατομμύρια ευρώ (32 %) χρησιμοποιήθηκαν (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Η Επιτροπή αντέδρασε με ακύρωση των πιστώσεων πληρωμών ύψους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ, οι οποίες αφορούσαν προγράμματα πριν από το 2000 με διορθωτικό προϋπολογισμό που αύξησε το συνολικό ποσοστό εκτέλεσης (βλέπε σημείο 2.27).

2.30.

Εκτός από τις πληρωμές που αφορούν τα προγράμματα της περιόδου 1994-1999 (3,5 δισεκατ. ευρώ), αποδεσμεύθηκαν περίπου 2,8 δισεκατ. ευρώ. Το συνδυασμένο αποτέλεσμα των πληρωμών και των αποδεσμεύσεων μείωσε το «ΥΠΕ» για την προγραμματική περίοδο 1994-1999 από 15,4 δισεκατ. ευρώ στο τέλος του 2002, σε 9,1 δισεκατ. ευρώ στο τέλος του 2003, πράγμα που ισοδυναμεί σε μείωση 41 %.

2.31.

Το Συνέδριο, στην ετήσια έκθεσή του για το οικονομικό έτος 2002 (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), τόνισε τις ανεπαρκείς προβλέψεις των κρατών μελών ως έναν από τους κύριους λόγους που δεν ήταν σε θέση η Επιτροπή να λάβει ενδεδειγμένα και έγκαιρα μέτρα για την υποχρησιμοποίηση. Το 2003 καταβλήθηκαν προσπάθειες για τη βελτίωση της διαδικασίας πρόβλεψης, και το συνολικό σφάλμα πρόβλεψης για τα διαρθρωτικά ταμεία μειώθηκε από 73 % σε 50 %. Ωστόσο, το σφάλμα αυτό εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει μια διαφορά μεταξύ των προβλέψεων και των πραγματικών πληρωμών ύψους 13,0 δισεκατομμυρίων ευρώ. Για τα προγράμματα της περιόδου 2000 έως 2006 η καλύτερη εκτίμηση ενός κράτους μέλους ήταν κατά 12 % υψηλότερη από τις πραγματικές ανάγκες, και η χειρότερη εκτίμηση ήταν περισσότερο από δυόμισι φορές πάνω από τις πραγματικές ανάγκες (πέντε κράτη μέλη είχαν διαφορές πρόβλεψης άνω του 1 δισεκατομμυρίου ευρώ).

2.31.

Η Επιτροπή παραπέμπει στην απάντησή της στο σημείο 2.16.

2.32.

Παρά τα μέτρα που αποβλέπουν να εξασφαλίσουν ώστε τα κράτη μέλη να κατανέμουν τις αιτήσεις πληρωμής εξίσου καθόλη τη διάρκεια του έτους (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), κατά τη διάρκεια του 2003 περισσότερο από το ήμισυ των πληρωμών πραγματοποιήθηκε μεταξύ του Σεπτεμβρίου και του Δεκεμβρίου και το ένα τέταρτο μόνο τον Δεκέμβριο. Αυτή η συγκέντρωση εξέτασης των πράξεων κατά το τέλος του έτους αποτελεί παράλογη επιβάρυνση για τις δυνατότητες διαχείρισης της Επιτροπής.

2.32.

Η Επιτροπή δεν έχει καμία επιρροή στο ρυθμό των δηλώσεων δαπανών των κρατών μελών. Ο κανονισμός ορίζει ότι οι αιτήσεις πληρωμής πρέπει να υποβάλλονται τρεις φορές το χρόνο, η δε τρίτη φορά να γίνεται μέχρι το τέλος του Οκτωβρίου, χωρίς όμως να προβλέπει κυρώσεις. Ο κανόνας «ν+2» έχει διπλό αντίκτυπο: από τη μια πλευρά, ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να υποβάλουν τις αιτήσεις σημαντικών πληρωμών ακριβώς πριν από το τέλος του έτους, από την άλλη πλευρά, οι τακτικές υπενθυμίσεις της Επιτροπής για την κατάσταση των προγραμμάτων όσον αφορά τον κανόνα τους ενθαρρύνουν να επιταχύνουν τις αιτήσεις τους.

2.33.

Οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων για την περίοδο 2000 έως 2006 σχετικά με τα διαρθρωτικά ταμεία πρέπει να είναι εγγεγραμμένες στον προϋπολογισμό σύμφωνα με τη χορήγηση των δημοσιονομικών προοπτικών, όπως καθορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Βερολίνου. Η συνολική χορήγηση για την επταετή περίοδο ανέρχεται σε 230,2 δισεκατομμύρια ευρώ (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) (για το σύνολο των διαρθρωτικών ταμείων και του Ταμείου Συνοχής). Από τα 210,6 δισεκατομμύρια ευρώ που αφορούσαν τα διαρθρωτικά ταμεία, τα 201,1 δισεκατομμύρια ευρώ (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) χορηγήθηκαν σε κράτη μέλη (ήτοι αναλήφθηκαν νομικές υποχρεώσεις) στο πλαίσιο προγραμμάτων που αφορούσαν δαπάνες οι οποίες εγκρίθηκαν μεταξύ του 2000 και του 2002. Στη συνέχεια, πραγματοποιούνταν αναλήψεις υποχρεώσεων κάθε χρόνο κατά τη διάρκεια της επταετούς περιόδου προγραμματισμού. Λόγω των καθυστερήσεων κατά την έγκριση των νέων προγραμμάτων, δεν μπορούσε να επιτευχθεί το προβλεπόμενο επίπεδο των νομικών υποχρεώσεων· έτσι τα ανώτατα όρια των δημοσιονομικών προοπτικών από το 2002 και μετά αυξήθηκαν με τις πιστώσεις που δεν χρησιμοποιήθηκαν το 2000 και το 2001.

2.34.

Για την περίοδο 2000-2002, η καθαρή υποχρησιμοποίηση των πιστώσεων πληρωμών για τις διαρθρωτικές ενέργειες ανήλθε συνολικά σε 26,6 δισεκατομμύρια ευρώ (2000: 8,0 δισεκατομμύρια ευρώ· 2001: 10,5 δισεκατομμύρια ευρώ· 2002: 8,1 δισεκατομμύρια ευρώ). Το 2003 οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων για τις διαρθρωτικές ενέργειες αυξήθηκαν κατά 2,5 δισεκατομμύρια ευρώ για να φθάσουν τα 69,3 δισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι σχεδόν η αξία πληρωμών δυόμισι ετών με τον ρυθμό ανάλωσης του 2003. Σχετικά με την περίοδο προγραμματισμού 2000 έως 2006, οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων αυξήθηκαν κατά 19 % σε 53,2 δισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι 2,3 φορές η σημερινή χρησιμοποίηση. Επιπλέον, οι νομικές υποχρεώσεις που αναλήφθησαν ύστερα από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Βερολίνου, αλλά που δεν είχαν ακόμη μετατραπεί σε αναλήψεις υποχρεώσεων του προϋπολογισμού (βλέπε σημείο 2.33), ανέρχονται συνολικά σε 95 δισεκατομμύρια ευρώ (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), με αποτέλεσμα να υπάρχει ένα σύνολο εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων άνω των 164 δισεκατομμυρίων ευρώ, ήτοι το ισοδύναμο πληρωμών σχεδόν έξι ετών.

2.35.

Για την περιόδο προγραμματισμού 2000-2006 θεσπίστηκαν νέοι κανόνες για την αυτόματη αποδέσμευση των πιστώσεων για τις οποίες δεν πραγματοποιήθηκε καμία πληρωμή κατά τη διάρκεια των δύο ετών μετά το έτος κατά το οποίο πραγματοποιήθηκε η ανάληψη υποχρέωσης. Το 2003 οι αποδεσμεύσεις σύμφωνα με τους εν λόγω κανόνες ανέρχονταν σε 31 εκατομμύρια ευρώ ακριβώς, αντιπροσωπεύοντας 24 εκατομμύρια ευρώ για το ΕΚΤ και 7 εκατομμύρια ευρώ για το ΕΓΤΠΕ-τμήμα Προσανατολισμού. Δεν πραγματοποιήθηκε καμία αποδέσμευση για το ΕΤΠΑ, διότι τα κράτη μέλη υπέβαλαν αιτήσεις για ενδιάμεσες πληρωμές. Εντούτοις, υπάρχει κίνδυνος να υποβάλλονται αιτήσεις από τα κράτη μέλη για μη επιλέξιμες δαπάνες προκειμένου να μην ακυρωθούν οι αναλήψεις υποχρεώσεων.

2.35.

Η Επιτροπή αναγνωρίζοντας τον κίνδυνο στον οποίο αναφέρεται το Συνέδριο, έλαβε μέτρα αυξάνοντας τους ελέγχους της σχετικά με τις αιτήσεις πληρωμής.

2.36.

Οι δαπάνες που υπάγονται στην κατηγορία των εσωτερικών πολιτικών των δημοσιονομικών προοπτικών τελούν κυρίως υπό την άμεση διαχείριση της Επιτροπής. Στις δαπάνες αυτές δεσπόζουν οι δαπάνες της έρευνας και της τεχνολογικής ανάπτυξης, οι οποίες αντιπροσώπευαν το 58 % των πληρωμών το 2003. Οι εγκεκριμένες πιστώσεις πληρωμών παρουσίασαν μια μέση αύξηση ύψους 0,8 % το 2002, με σημαντικές αποκλίσεις μεταξύ των διαφόρων κονδυλίων. Παραδείγματος χάρη, οι πιστώσεις πληρωμών για τις δαπάνες έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης υπόκεινταν σε μείωση 2,7 %, ενώ για τα διευρωπαϊκά δίκτυα υπήρχε αύξηση 12 %. Οι εγκεκριμένες πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων αυξήθηκαν κατά μέσο όρο κατά 3,4 %.

2.37.

Το ποσοστό εκτέλεσης των πληρωμών ήταν 78 %, αντιπροσωπεύοντας μια μείωση σε σχέση με το 2002 (83 %). Ωστόσο, αυτή η υποχρησιμοποίηση, η οποία συνέτεινε στο συνολικό πλεόνασμα κατά 626 εκατομμύρια ευρώ, εξηγείται κατά ένα μεγάλο μέρος από τις ειδικές διατάξεις σχετικά με τα «προερχόμενα από τρίτους έσοδα συγκεκριμένης διάθεσης» (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Όταν τρίτες χώρες συμμετέχουν σε κοινοτικά προγράμματα, οι συνεισφορές τους καταχωρίζονται στο οικονομικό έτος κατά το οποίο εισπράχθηκαν συγχρόνως ως πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και ως πιστώσεις πληρωμών, μολονότι ο απαιτούμενος χρόνος για την εφαρμογή των σχεδίων συνεπάγεται τη χρονική κατανομή των αιτήσεων πληρωμών σε πολλά έτη. Οι μη χρησιμοποιηθείσες πιστώσεις πληρωμών μεταφέρονται αυτόματα μέχρις ότου μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κεφάλαια, πράγμα το οποίο έχει αντίστοιχη αρνητική επίπτωση στο ποσοστό εκτέλεσης. Από τη συνολική υποχρησιμοποίηση του 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ για το έτος, 0,8 δισεκατομμύρια ευρώ αντιστοιχούν στις δαπάνες σχετικά με τα προερχόμενα από τρίτους έσοδα συγκεκριμένης διάθεσης (ποσοστό εκτέλεσης 27 %), το δε υπόλοιπο προκύπτει από την υποχρησιμοποίηση των κανονικών πιστώσεων του προϋπολογισμού των οποίων το ποσοστό εκτέλεσης ανήλθε σε 93 %.

2.38.

Κατά το τέλος του οικονομικού έτους 2003, οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων ανέρχονταν σε 12,2 δισεκατομμύρια ευρώ — ήτοι μια αύξηση 8,9 % σε σχέση με το 2002 — πράγμα το οποίο αντιστοιχεί σε πληρωμές άνω των δύο ετών με το σημερινό ρυθμό ανάλωσης. Η εξέλιξη αυτή απεικονίζει την μεγαλύτερη αύξηση των αναλήψεων υποχρεώσεων από εκείνη των πληρωμών για το οικονομικό έτος (3,4 % έναντι 0,8 %) και εξηγείται εν μέρει από το γεγονός ότι το 2003 ήταν κοντά στην έναρξη του έκτου προγράμματος-πλαισίου (ΠΠ 6) για την έρευνα και την τεχνολογική ανάπτυξη (2002 έως 2006).

2.39.

Κατά γενικό κανόνα, η Επιτροπή διαχειρίζεται απευθείας τις δαπάνες για τις εξωτερικές δράσεις, οι οποίες περιλαμβάνουν ένα μεγάλο αριθμό διαφορετικών κονδυλίων, το καθένα από τα οποία δεν αντιπροσωπεύει περισσότερο από το 16 % του συνόλου. Οι αναλήψεις υποχρεώσεων που εγκρίθηκαν ήταν κατά 3 % υψηλότερες από εκείνες του 2002. Στην περίπτωση των πληρωμών η αύξηση ήταν 3,8 %. Το ποσοστό εκτέλεσης των πιστώσεων πληρωμών ήταν 87 %, παρόμοιο με εκείνο του 2002 (89 %), πράγμα το οποίο δείχνει ότι οι επιπλέον πιστώσεις απορροφήθηκαν, αλλά τίποτα περισσότερο.

2.40.

Κατά τα τέλη του 2003, οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων ανέρχονταν σε 12,9 δισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι μια αύξηση 1,0 % σε σχέση με το 2002. Το υπόλοιπο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων αντιστοιχεί σε πληρωμές τριών ετών με το σημερινό ρυθμό ανάλωσης.

2.41.

Η προενταξιακή βοήθεια περιλαμβάνει ποσά τα οποία καταβάλλονται στις υπό ένταξη και υποψήφιες για ένταξη χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση. η διαχείριση της εν λόγω βοήθειας τελείται κυρίως σε συνεργασία με τα δικαιούχα κράτη. Μόνο το 67 % των πιστώσεων πληρωμών δαπανήθηκε το 2002. Στον προϋπολογισμό του 2003, οι πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων και οι πιστώσεις πληρωμών αυξήθηκαν κατά 1,7 και 4,3 %, αντίστοιχα. Το 2003 οι πληρωμές ανέρχονταν συνολικά σε 2,2 δισεκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας ένα ποσοστό εκτέλεσης 80 %. Η υποχρησιμοποίηση, μολονότι μικρότερη αναλογικά από εκείνη του 2002, συνέτεινε στο συνολικό πλεόνασμα κατά 0,5 δισεκατομμύρια ευρώ.

2.42.

Για το Phare οι δαπάνες ανέρχονταν σε 1,5 δισεκατομμύριο ευρώ, αντιπροσωπεύοντας ποσοστό εκτέλεσης 94 % και μια σημαντική αύξηση από το 69 % του 2002.

2.43.

Το Sapard (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), το μικρότερο από τα τρία προενταξιακά μέσα, έλαβε αύξηση των πιστώσεων πληρωμών κατά 20 % σε σχέση με το προηγούμενο έτος (73 εκατομμύρια ευρώ από τα 112 εκατομμύρια ευρώ της συνολικής αύξησης), παρά ένα ποσοστό εκτέλεσης μόλις 34 % το 2002. Οι πληρωμές που πραγματοποιήθηκαν στα δικαιούχα κράτη το 2003 αυξήθηκαν σε 264 εκατομμύρια ευρώ (ποσοστό 61 %), αλλά δεν ήταν επαρκείς για να απορροφήσουν την αύξηση του προϋπολογισμού. Η εκτέλεση του προϋπολογισμού εξαρτάται από τις αιτήσεις πληρωμών που υποβάλλουν τα δικαιούχα κράτη και οι αιτήσεις αυτές παρελήφθησαν με μεγαλύτερη καθυστέρηση από ό, τι αναμενόταν. Κατά τα τέλη του 2003, 323 εκατομμύρια ευρώ είχαν μεταφερθεί σε τελικούς δικαιούχους. Το ποσό αυτό αντιπροσωπεύει σημαντική αύξηση σε σχέση με το 2002 (34 εκατομμύρια ευρώ), αλλά οι σωρευτικές πληρωμές στους τελικούς δικαιούχους για το Sapard μέχρι το τέλος του 2003 εξακολουθούσαν να αντιπροσωπεύουν μόνο το 15 % των διαθέσιμων κεφαλαίων (2 % κατά τα τέλη του 2002).

2.43.

Η Επιτροπή, στην απάντησή της στο σημείο 2.39 της ετήσιας έκθεσης 2002 του Συνεδρίου, ορίζει τους λόγους της υποχρησιμοποίησης των πιστώσεων του προϋπολογισμού Sapard, μεταξύ των οποίων ήταν η προτεραιότητα που δόθηκε στην αυστηρή διαχείριση των πιστώσεων.

2.44.

Όσον αφορά το ISPA (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37), το ποσοστό εκτέλεσης των πιστώσεων πληρωμών μειώθηκε από 79 % το 2002 σε 60 % το 2003. Το χαμηλό ποσοστό εκτέλεσης οφειλόταν σε έναν υψηλότερο προϋπολογισμό απ' ό, τι απαιτείτο και σε μια βραδύτερη εφαρμογή των σχεδίων απ' ό, τι προβλεπόταν. Σημειώθηκαν καθυστερήσεις στις διαδικασίες πρόσκλησης για υποβολή προσφορών και ανάθεσης συμβάσεων, καθώς και κατά την υποβολή αιτήσεων από τις διοικήσεις των δικαιούχων κρατών για την πρώτη προκαταβολή πληρωμών ύστερα από την έγκριση του σχεδίου.

2.44.

Σε ορισμένες περιπτώσεις οι προκηρύξεις διαγωνισμών παρατάθηκαν επειδή έπρεπε να εξασφαλιστεί αμερόληπτη και διαφανής διαδικασία. Η Επιτροπή ενθάρρυνε τις διοικητικές υπηρεσίες των δικαιούχων κρατών να ζητήσουν γρήγορα την πληρωμή των πρώτων προκαταβολών, αυτές όμως συχνά καθυστέρησαν.

2.45.

Κατά τα τέλη του 2003, οι εκκρεμείς αναλήψεις υποχρεώσεων για το σύνολο της προενταξιακής βοήθειας ανέρχονταν σε 9,5 δισεκατομμύρια ευρώ, αντιπροσωπεύοντας ποσό δαπανών άνω των τεσσάρων ετών με το σημερινό ρυθμό ανάλωσης (το υψηλότερο από όλους τους τομείς του προϋπολογισμού). Παρά την αύξηση των πιστώσεων πληρωμών που απέβλεπε στη μείωση του επιπέδου των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων, το υπόλοιπο των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων αυξήθηκε κατά 13,2 % σε σχέση με το 2002.

2.45.

Η Επιτροπή παραπέμπει στην απάντησή της στο σημείο 2.48.

2.46.

Οι διοικητικές δαπάνες περιλαμβάνουν κυρίως τα έξοδα προσωπικού και τα έξοδα ακινήτων. Τα δύο τρίτα του προϋπολογισμού των εν λόγω δαπανών χρησιμοποιούνται από την Επιτροπή και το υπόλοιπο από τα άλλα όργανα και οργανισμούς. Το 2003, ο προϋπολογισμός αυτός αυξήθηκε κατά 3,5 % (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37) για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων του πληθωρισμού και την προετοιμασία της διεύρυνσης· η Επιτροπή έλαβε αύξηση 2,1 %, τα άλλα όργανα αύξηση 4,5 %, στις δε συντάξεις δόθηκε αύξηση 6,3 %. Η αύξηση του προϋπολογισμού της Επιτροπής μετριάστηκε από την προκαταβολική επιβάρυνση των δαπανών για τη διεύρυνση στον προϋπολογισμό του 2002 (1 2 3 4 5 8 14 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37). Χωρίς το μέτρο αυτό, ο προϋπολογισμός θα υπερέβαινε το ανώτατο όριο των δημοσιονομικών προοπτικών. Το ποσοστό εκτέλεσης ήταν 87 %, ήτοι μια μικρή μείωση σε σχέση με το 2002 (89 %).

2.47.

Βάσει της εκτέλεσης του προϋπολογισμού το 2003, η διαχείριση από την Επιτροπή μπορεί να θεωρηθεί εν μέρει επιτυχία: οι προβλέψεις βελτιώθηκαν, η υποχρησιμοποίηση μειώθηκε και ελήφθησαν μέτρα για τη μείωση των πιστώσεων πριν από το τέλος του έτους. Εντούτοις, το πλεόνασμα του έτους, ύψους 5,5 δισεκατομμυρίων ευρώ (και η υποκείμενη υποχρησιμοποίηση) παραμένει σημαντικό και δείχνει ότι είναι δυνατή μια περαιτέρω βελτίωση.

2.47.

Ο ετήσιος προϋπολογισμός πληρωμών καταρτίζεται κυρίως μέσω μιας διαδικασίας από τη βάση προς την κορυφή («bottom-up»). Για κάθε ανάληψη υποχρέωσης, προσδιορίζονται τα σχετικά χαρακτηριστικά πληρωμής, λαμβάνοντας κατά κανόνα ως βάση το κανονικό ποσοστό εκτέλεσης. Συνεπώς, οι απρόβλεπτες καθυστερήσεις και οι προσαρμογές των προγραμμάτων προς τα κάτω οδηγούν στην υποχρησιμοποίηση των πιστώσεων (δηλαδή στην εγγραφή υπερβολικών πιστώσεων στον προϋπολογισμό).

2.48.

Το ποσό των εκκρεμών αναλήψεων υποχρεώσεων συνέχισε να αυξάνεται το 2003 και έφθασε στα 104 δισεκατομμύρια ευρώ κατά το τέλος του οικονομικού έτους, παρά τα μέτρα που έλαβε η Επιτροπή, όπως η πρόβλεψη πρόσθετων πιστώσεων πληρωμών και ειδικής δράσης για όλες τις «δυνητικά αφύσικες» αναλήψεις υποχρεώσεων. Επιπλέον, το ποσό αυτό δεν περιλαμβάνει τις νομικές υποχρεώσεις ύψους 95 δισεκατομμυρίων ευρώ που αναλήφθησαν στο πλαίσιο των διαρθρωτικών ταμείων. Το αυξανόμενο χρονικό διάστημα μεταξύ των αναλήψεων υποχρεώσεων και των πληρωμών, η πιθανόν επιπλέον ζήτηση που θα έχουν οι υπηρεσίες διαχείρισης κατά το τέλος των σημερινών περιόδων προγραμματισμού και η πιθανή ζήτηση για την επόμενη περίοδο προγραμματισμού είναι τομείς που απαιτούν όλοι επείγουσα προσοχή.

2.48.

Το χρονικό διάστημα ανάμεσα στις αναλήψεις υποχρεώσεων και τις πληρωμές των «διαχωριζόμενων» δαπανών, οι οποίες ευθύνονται για το «ΥΠΕ», χαρακτηρίζει τη διαδικασία καταλογισμού στον προϋπολογισμό των δαπανών αυτών στον προϋπολογισμό.

2.49.

Η συνεχής υποχρησιμοποίηση των πιστώσεων θα πρέπει να αντιπαραβληθεί με τις επαναλαμβανόμενες αυξήσεις του προϋπολογισμού κατά την ίδια περίοδο. Είναι αντιφατικό να αυξάνεται ο προϋπολογισμός κάθε χρόνο όταν δεν υπάρχει η δυνατότητα απορρόφησης των πόρων από πολυετή προγράμματα μέσα στις προβλεφθείσες προθεσμίες. Το Συνέδριο συνιστά να λαμβάνεται υπόψη κατά τη διαδικασία κατάρτισης του προϋπολογισμού η ρεαλιστική ικανότητα πραγματοποίησης πληρωμών τόσο για τις πιστώσεις ανάληψης υποχρεώσεων όσο και για τις πιστώσεις πληρωμών.

2.49.

Τα προβλήματα απορρόφησης πιστώσεων που αντιμετωπίστηκαν στο παρελθόν συνιστούν μόνον ένα από τα κριτήρια για τις προβλέψεις πληρωμών. Για παράδειγμα, οι παλαιές καθυστερήσεις κατά την εκτέλεση μπορεί στην πραγματικότητα να σημαίνουν ότι στο μέλλον απαιτείται αύξηση των πιστώσεων.

2.50.

Το Συνέδριο συνιστά στην Επιτροπή να συνεχίσει να βελτιώνει τα πληροφοριακά της στοιχεία όσον αφορά την εκτέλεση του προϋπολογισμού. Η ανάλυσή της για τον προϋπολογισμό θα πρέπει να παρέχει σαφείς πληροφορίες για τη συνολική κατάσταση εκτέλεσης των κοινοτικών προγραμμάτων, λαμβανομένης υπόψη της χρησιμοποίησης των αναλήψεων υποχρεώσεων, του επιπέδου των πληρωμών στους τελικούς δικαιούχους και των αναλήψεων υποχρεώσεων που απομένουν να πραγματοποιηθούν. Οι βελτιώσεις αυτές θα απαιτήσουν σημαντικές προσπάθειες εκ μέρους της Επιτροπής και των κρατών μελών όσον αφορά την παροχή των αναγκαίων πληροφοριακών στοιχείων. Ωστόσο, μια μεγαλύτερη διαφάνεια θα έδινε τη δυνατότητα να βελτιωθεί η διαχείριση του προϋπολογισμού καθώς και η δυνατότητα λογοδοσίας στον πολίτη για τη χρησιμοποίηση των κοινοτικών κεφαλαίων.

2.50.

Η έκθεση για τη δημοσιονομική και χρηματοοικονομική διαχείριση επικεντρώθηκε στην ετήσια εκτέλεση. Επιπλέον, σε μερικούς τομείς, η Επιτροπή κατάρτισε διεξοδικότερες εκθέσεις. Όσον αφορά τα διαρθρωτικά ταμεία, η Επιτροπή προετοιμάζει κάθε χρόνο το έγγραφο «Ανάλυση της εκτέλεσης του προϋπολογισμού των διαρθρωτικών ταμείων», το οποίο, μεταξύ άλλων, παρουσιάζει τη συνολική κατάσταση εκτέλεσης των προγραμμάτων.

3.1.

Τα έσοδα του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελούνται από τους ιδίους πόρους και από λοιπά έσοδα. Όπως εμφαίνεται στον πίνακα 3.1 , καθώς και στις παραστάσεις 3.1 και 3.2, οι ίδιοι πόροι αποτελούν μακράν την κύρια πηγή χρηματοδότησης των δαπανών του προϋπολογισμού (89 %). Υπάρχουν τρεις κατηγορίες ιδίων πόρων: οι παραδοσιακοί ίδιοι πόροι (δασμοί, γεωργικά τέλη και εισφορές ζάχαρης) (13 %), οι ίδιοι πόροι που υπολογίζονται βάσει του φόρου προστιθέμενης αξίας που εισπράττουν τα κράτη μέλη (26 %) και οι ίδιοι πόροι που προκύπτουν από το ακαθάριστο εθνικό εισόδημα των κρατών μελών (61 %). Όσον αφορά τη δημοσιονομική διαχείριση των ιδίων πόρων, βλέπε τα σημεία 2.23 έως 2.24.