29.10.2011

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 318/82

---

Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «Η περιφερειακή πολιτική συμβάλλει στην έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της Ευρώπης 2020»

[COM(2010) 553 τελικό]

2011/C 318/13

Εισηγητής: ο κ. CEDRONE

Στις 20 Οκτωβρίου 2010, και σύμφωνα με το άρθρο 304 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα:

Η περιφερειακή πολιτική συμβάλλει στην έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της Ευρώπης 2020

COM(2010) 553 τελικό.

Το ειδικευμένο τμήμα «Οικονομική και Νομισματική Ένωση, Οικονομική και Κοινωνική Συνοχή», στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 24 Ιουνίου 2011.

Κατά την 473η σύνοδο ολομέλειας της 13ης και 14ης Ιουλίου 2011 (συνεδρίαση της 14ης Ιουλίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 114 ψήφους υπέρ, 6 ψήφους κατά και 9 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1.   Συμπεράσματα

1.1   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι η ΕΕ χρειάζεται την έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» για να ανταποκριθεί στις σημερινές και τις αυριανές προκλήσεις. Μεγάλο μέρος της ΕΕ δεν αντιμετωπίζει απλώς προβλήματα βραδείας ανάπτυξης και έλλειψης Ε&Α και καινοτομίας, αλλά και προβλήματα όπως υψηλή ανεργία, ιδίως μεταξύ των νέων, κοινωνικά προβλήματα, όπως φτώχεια και ένταξη, νέοι που εγκαταλείπουν τη σχολική εκπαίδευση χωρίς να έχουν αποκτήσει ικανές γνώσεις να βρουν εργασία, δημογραφικές προκλήσεις και δημοσιονομικοί περιορισμοί.

1.2   Η πολιτική συνοχής δημιουργήθηκε με σκοπό την προάσπιση του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου όπου τα στοιχεία του ελεύθερου ανταγωνισμού και της κοινωνικής οικονομίας της αγοράς συνάδουν με τους στόχους της αλληλεγγύης και της προώθησης συγκεκριμένων οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών αναπτυξιακών προτεραιοτήτων, όπως ορίζονται στο άρθρο 174 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση.

1.3   Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η περιφερειακή πολιτική αποτελεί καίριο μέσο υλοποίησης της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» καθότι η επίτευξη των στόχων της θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από αποφάσεις σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο, όπως ανέφερε ο Ευρωπαίος Επίτροπος κ. Johannes Hahn (1).

1.4   Η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή (ΕΟΚΕ), πιστεύει ότι ένας από τους βασικούς στόχους της πολιτικής, οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής συνοχής παραμένει η προώθηση της αρμονικής ανάπτυξης σε ολόκληρη την Ένωση, ιδίως με τη μείωση των ανισοτήτων μεταξύ των επιπέδων ανάπτυξης στις διάφορες περιφέρειες ώστε να ενσωματωθούν πλήρως στον χώρο της Ένωσης, και αυτό πρέπει να είναι το «σωστό» σημείο αναφοράς της Επιτροπής όταν μιλάει για έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 (2).

1.5   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της και επικροτεί την πρόθεση της Επιτροπής να προαγάγει «την καινοτομία σε όλες τις περιφέρειες, διασφαλίζοντας, παράλληλα, τη συμπληρωματικότητα μεταξύ της ευρωπαϊκής, της εθνικής και της περιφερειακής στήριξης για την καινοτομία, την Ε&Α», αλλά φρονεί πως θα ήταν χρήσιμο η έρευνα να χρηματοδοτηθεί από όλα τα κονδύλια και όχι μόνο από την πολιτική συνοχής.

1.6   Η Ανακοίνωση της Επιτροπής «Η περιφερειακή πολιτική συμβάλλει στην έξυπνη ανάπτυξη» πρέπει να θεωρηθεί συμπλήρωμα της πιλοτικής πρωτοβουλίας «ΕΕ καινοτομίας» και έκκληση για έναρξη της διαδικασίας επιτάχυνσης των επενδύσεων στην καινοτομία αντί της αναμονής της επόμενης δημοσιονομικής περιόδου όπου η στρατηγική Ευρώπη 2020 θα αποτελεί αδιαμφισβήτητα επίκεντρο των ταμείων συνοχής (3).

1.7   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το γεγονός ότι η πολιτική συνοχής έχει αποσυνδεθεί και απομακρυνθεί από τους αρχικούς της στόχους χρηματοδότησης για την άμβλυνση των περιφερειακών ανισοτήτων, μέσω των πολιτικών του τομέα, όπως επιβεβαιώνεται και από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας. Πρέπει να διασφαλιστεί ότι η προσέγγιση αυτή θα λάβει υπόψη τις προκλήσεις, τις ανάγκες και τις δυνατότητες, ήτοι την αφετηρία κάθε σχετικής περιφέρειας και κράτους μέλους και δεν θα αποβεί επιζήμια για τη συνοχή, όχι μόνο από οικονομικής, κοινωνικής και εδαφικής πλευράς, αλλά πρωτίστως από πολιτικής και πολιτιστικής πλευράς.

1.8   Η ΕΟΚΕ θεωρεί πρώτιστης σημασίας την πολιτική προώθησης της έρευνας και της καινοτομίας που προτείνει η Επιτροπή, θέματα τα οποία ωστόσο πρέπει να προσεγγιστούν με ιδιαίτερη προσοχή όσον αφορά τις εδαφικές ιδιαιτερότητες. Η καινοτομία της παραγωγικής διαδικασίας μπορεί να είναι το αποτέλεσμα μιας έρευνας που διεξάγεται σε μια γεωγραφική περιοχή και από φορείς άλλους από αυτούς που το εφαρμόζουν και, ως εκ τούτου, πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στα θέματα μεταφοράς και αξιοποίησης των διαδικασιών καινοτομίας και της διάδοσής τους σε περιφερειακό επίπεδο. Είναι συνεπώς θετική η προσπάθεια δημιουργίας μιας θετικής συνέργειας της πολιτικής συνοχής με τις άλλες πολιτικές της ΕΕ και βελτίωσης της χρήσης του ΕΤΠΑ.

1.9   Η ΕΟΚΕ πιστεύει, όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση, ότι η επιδίωξη της έξυπνης ανάπτυξης πρέπει να έχει δική της περιφερειακή δομή που να βασίζεται στις ειδικές απαιτήσεις του κλάδου, των ζωνών, των συνεργατικών σχηματισμών ή των μακροπεριφερειών σε συνεργασία με τα υφιστάμενα ή προς ενίσχυση ερευνητικά ιδρύματα και πανεπιστήμια και με τοπικές επιχειρήσεις και δίκτυα επικοινωνιών που να συμβάλουν στην επιτόπου εγκατάσταση και ανάπτυξη, με την ενθάρρυνση της εξειδίκευσης και της περιφερειακής διακυβέρνησης.

1.10   Η ΕΟΚΕ εκτιμά εξάλλου ότι η πολιτική συνοχής και η στρατηγική Ευρώπη 2020 πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο εξέτασης σε ειδικό Ευρωπαϊκό Συμβούλιο· είναι αδιανόητο η πολιτική συνοχής από μια στρατηγική πολιτική της ΕΕ να μεταβληθεί σε «φτωχό συγγενή», και είναι εξίσου αδιανόητο να θεωρείται ότι η πολιτική αυτή από μόνη της μπορεί να αποτελέσει τον άξονα της στρατηγικής Ευρώπη 2020.

1.11   Η υποβολή της πρότασης αυτής από την Επιτροπή δεν πρέπει να αποτελέσει ευκαιρία παροχής λίγων πόρων στις περιφέρειες, ακόμα και στις πλούσιες περιφέρειες, με την υπόσχεση ενός φιλόδοξου στόχου, αλλά ευκαιρία αξιοποίησης της πρότασης για την αναζήτηση περιφερειακής σύγκλισης ούτως ώστε, χάρη σε κοινούς δείκτες, να επιβεβαιωθεί η ευρωπαϊκή αντίληψη μια άριστης συνοχής!

1.12   Όπως επίσης χρειάζεται να διασφαλισθεί ότι όλα τα κράτη μέλη μπορούν να συμμετέχουν στα διάφορα προγράμματα της ΕΕ και να προωθηθεί η δημιουργία συνεργιών μεταξύ των διαφόρων προγραμμάτων, μέσω της απλοποίησης των διαδικασιών και της άρσης των εμποδίων που υφίστανται μεταξύ των διαφόρων Γενικών Διευθύνσεων, δηλαδή μεταξύ της Επιτροπής στο σύνολό της, των κρατών μελών και των περιφερειών, με τη συνείδηση ότι οι κυβερνήσεις υπάρχουν για να υπηρετούν τους πολίτες, τις επιχειρήσεις τους, τις κοινότητες στις οποίες θα πρέπει να απλοποιηθεί η ζωή, και όχι το αντίθετο.

1.13   Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η Επιτροπή ορθώς προτείνει μια ευρεία αντίληψη της καινοτομίας, η οποία δεν περιορίζεται μόνο στα τεχνικά ή τα τεχνολογικά ζητήματα. Η ΕΟΚΕ θα προτιμούσε, ωστόσο, να επιστήσει η Επιτροπή περισσότερο την προσοχή στις πρακτικές δυνατότητες των διάφορων ενδιαφερομένων να επωφεληθούν από τα προγράμματα καινοτομίας. Οι ΜΜΕ, για παράδειγμα, μπορούν να επωφεληθούν από τα εν λόγω προγράμματα, αλλά μόνο λίγες από αυτές διαθέτουν ερευνητές. Πολλές ΜΜΕ είναι πράγματι καινοτόμες, αλλά δεν χρησιμοποιούν τις δυνατότητες που τους προσφέρονται προκειμένου να έχουν την υποστήριξη των προγραμμάτων της ΕΕ, ακόμη και εάν έχουν πολλά να ωφεληθούν από την υποστήριξη αυτή. Η πρόσβαση σε κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου θα πρέπει να αυξηθεί. Στο πλαίσιο αυτό, το πρόγραμμα JEREMIE θα πρέπει να ενισχυθεί, μολονότι η χρήση αυτού του μέσου δεν θα πρέπει να γίνει υποχρεωτική και θα πρέπει να εναπόκειται στα κράτη μέλη να αποφασίσουν εάν θα χρησιμοποιήσουν επιδοτήσεις, δάνεια ή συνδυασμό των δύο, καθώς και το θεματικό πεδίο εφαρμογής. Επιπλέον, η απλούστευση είναι απαραίτητη στον τομέα αυτόν.

1.14   Ένα μέσο προς την κατεύθυνση αυτή μπορεί να δημιουργηθεί από νέες μορφές «αποτελεσματικής εταιρικής σχέσης» - ΠΛΑΤΦΟΡΜΑ ΣΥΝΑΙΝΕΣΗΣ - για να συνοδεύσει τη στρατηγική της καινοτομίας, με τη συμμετοχή και τη συνεργασία όλων των ενδιαφερομένων φορέων, δημόσιων και ιδιωτικών, συμπεριλαμβανομένων των τραπεζών, με κανόνες απλούς, σαφείς και αποτελεσματικούς, που να διέπουν ολόκληρη την πορεία των έργων, με τον καθορισμό χρονοδιαγραμμάτων, ευθυνών και πιθανών κυρώσεων.

1.15   Η ΕΟΚΕ εκτιμά επίσης ότι η σημερινή προσέγγιση της Επιτροπής θα πρέπει να αντιστραφεί, διότι ασχολείται περισσότερο με τις τυπικές πτυχές των προγραμμάτων και όχι με το περιεχόμενο ούτε, πιο συγκεκριμένα, με τα επιτευχθέντα αποτελέσματα, που αποτελούν τον πρώτιστο προς επίτευξη στόχο.

1.15.1   Ενδείκνυται αντιθέτως η παράλληλη και από κοινού στήριξη, στη βάση εδαφικών αναλύσεων, των δύο αντίθετων πόλων που είναι η κάλυψη της απόκλισης και η καινοτομία.

1.16   Η ΕΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για τις τεράστιες διαφορές που υφίστανται, όχι μόνο μεταξύ διαφόρων περιφερειών στην Ε.Ε., αλλά και στο εσωτερικό διαφόρων χωρών. Οι διαφορές αυτές εκδηλώνονται και στο πεδίο της Ε&Α και της καινοτομίας, πράγμα που καθιστά ακόμη περισσότερο αναγκαία την άσκηση μιας δραστικότερης πολιτικής για την οικονομική, κοινωνική και εδαφική συνοχή έως το 2020.

1.17   Παράλληλα, τα κράτη-μέλη της Ε.Ε. αντιμετωπίζουν τον εντεινόμενο ανταγωνισμό των αναπτυσσόμενων χωρών, οι οποίες εξελίσσονται ταχέως και στον χώρο της Ε&Α και της καινοτομίας, ενώ είναι βέβαιο ότι προηγούνται ήδη στους τομείς υψηλής τεχνολογίας.

1.18   Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την πρωτοβουλία της «Ένωση Καινοτομίας» στο πλαίσιο της στρατηγικής Ευρώπη 2020 και με την ανακοίνωση που εξέδωσε για την έξυπνη ανάπτυξη, εφιστά την προσοχή σε συγκεκριμένα προβλήματα και αναγνωρίζει τον ρόλο της περιφερειακής πολιτικής. Εάν πράγματι αληθεύει ότι η καινοτομία μπορεί να προαχθεί κυρίως με τη θέσπιση αποκεντρωμένων μέτρων, αυτό δεν μπορεί να γίνει χωρίς ενισχύσεις οι οποίες, όπως και οι πολιτικές, πρέπει να είναι ίδιες σε ολόκληρη της ΕΕ.

1.19   Η ΕΟΚΕ συμφωνεί ότι οι διαφορές μεταξύ των περιφερειών πρέπει να αξιοποιηθούν, και ότι για να γίνει αυτό χρειάζονται νέες μορφές συνεργασίας στα πλαίσια των οποίων θα πρέπει να υπάρξει καθολική συσπείρωση δυνάμεων σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο.

1.20   Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι η έμφαση στους καινοτόμους χώρους εργασίας συνάδει με την πολιτική έξυπνης ανάπτυξης και τη χάραξη στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης (4). Η ΕΟΚΕ τονίζει στη γνωμοδότησή της SC/034 «Οι καινοτόμοι χώροι εργασίας ως πηγή παραγωγικότητας και ποιοτικής απασχόλησης» ότι οι καινοτόμοι χώροι εργασίας βρίσκονται στην καρδιά της στρατηγικής «Ευρώπη 2020». Η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή να ξεκινήσει πιλοτικό πρόγραμμα για καινοτόμους χώρους εργασίας στο πλαίσιο της εμβληματικής πρωτοβουλίας «Ένωση καινοτομίας».

1.21   Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει το γεγονός ότι η Επιτροπή σχεδιάζει για το επόμενο έτος μεγαλύτερο ερευνητικό πρόγραμμα για το δημόσιο τομέα και την κοινωνική καινοτομία. Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την εισαγωγή πίνακα επιδόσεων για την καινοτομία στο δημόσιο τομέα, με πιλοτικά προγράμματα για την ευρωπαϊκή κοινωνική καινοτομία που θα στηρίζουν τους σχετικούς φορείς και με προτάσεις για την κοινωνική καινοτομία σε προγράμματα του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου. Συμφωνεί επίσης ότι οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών πρέπει να συμμετέχουν. Αυτές οι πρωτοβουλίες μπορούν να συμβάλουν στην έξυπνη ανάπτυξη.

1.22   Η ΕΟΚΕ στηρίζει την ιδέα της ανάπτυξης στρατηγικών ευφυούς εξειδίκευσης που πρέπει να αναπτυχθούν από τις ίδιες τις τοπικές και περιφερειακές οντότητες, βάσει των ειδικών τους αναγκών και λαμβανομένου υπόψη του επιπέδου ανάπτυξής τους. Η έξυπνη και ευφυής ανάπτυξη σε ορισμένες περιοχές συνίσταται ακόμα στην ανάπτυξη ζωτικών υποδομών όπως οι τηλεπικοινωνίες, η ενέργεια και η επεξεργασία των υδάτων.

1.23   Η περιφερειακή πολιτική, ιδίως δε η περιφερειακή χρηματοδότηση της ΕΕ, είναι απαραίτητη για την επίτευξη της ευφυούς ανάπτυξης και για την ενθάρρυνση και υποστήριξη των εθνικών και περιφερειακών αρχών στη χάραξη στρατηγικών έξυπνης εξειδίκευσης που θα επιτρέψουν στις περιφέρειες να εντοπίσουν τα δυνατά τους σημεία.

1.24   Όπως επισημαίνει η Επιτροπή στην ανακοίνωσή της, η συγκέντρωση των πόρων σε περιορισμένο αριθμό δραστηριοτήτων θα εξασφαλίσει την αποτελεσματικότερη και αποδοτικότερη χρήση των πόρων και θα συμβάλει στην αύξηση των επιπέδων ιδιωτικών επενδύσεων, εφόσον οι τομείς προτεραιότητας για τις δραστηριότητες και τις επενδύσεις καθορίζονται από τις αντίστοιχες τοπικές αρχές μαζί με τους οικονομικούς εταίρους τους και τους εταίρους της κοινωνίας των πολιτών.

1.25   Συνεπώς οι στόχοι της στρατηγικής «Ευρώπη 2020» και οι στόχοι της συνοχής συγκλίνουν. Η πολιτική συνοχής μέσω μιας μοναδικής δομής πολυεπίπεδης διακυβέρνησης είναι σε θέση να παρέχει κίνητρα και βοήθεια για την οικείωση των στόχων της στρατηγικής Ευρώπη 2020 σε μακροπεριφερειακό, διαπεριφερειακό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο. Ωστόσο, το θεσμικό πλαίσιο εφαρμογής τους στερείται των κοινών οικονομικών και νομικών στοιχείων που θα μπορούσαν να μεταβληθούν, με την αλληλεπίδραση, σε παράγοντες αύξησης της αποτελεσματικότητας.

1.25.1   Κρίνεται κατά συνέπεια σκόπιμο να υπάρξει στενότερη συνεργασία η οποία θα χρησιμεύσει στην επίτευξη των προαναφερθέντων στόχων.

2.   Προτάσεις

2.1   Ορισμοί: υπάρχουν πολλοί ορισμοί της καινοτομίας. Στο σχέδιο της Ένωσης καινοτομίας, η καινοτομία συνίσταται στην αλλαγή που επιταχύνει και βελτιώνει τον τρόπο σύλληψης, ανάπτυξης, παραγωγής και πρόσβασης νέων προϊόντων, βιομηχανικών διαδικασιών και υπηρεσιών. Αλλαγές που δημιουργούν θέσεις εργασίας, βελτιώνουν τις ζωές των ανθρώπων και οικοδομούν πιο πράσινες και καλύτερες κοινωνίες. Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει τον ορισμό, πρωτίστως επειδή καλύπτει πολυάριθμους πολιτικούς τομείς.

2.1.1   Ο ορισμός δείχνει παράλληλα ότι πολλές γενικές διευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής πρέπει να συμμετέχουν στην καινοτομία και στην κοινωνική, οικονομική και εδαφική συνοχή και ότι όλα τα χρηματοδοτικά ταμεία της ΕΕ πρέπει να μετέχουν στη διαδικασία.

2.2   Από κοινού συγκέντρωση των πόρων: η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι για να επιτευχθεί ο στόχος της περιφερειακής καινοτομίας ως εργαλείου «απελευθέρωσης του δυναμικού ανάπτυξης της ΕΕ» θα πρέπει να προσφύγει και σε άλλους κοινοτικούς πόρους, όπως, για παράδειγμα, στην ΚΓΠ - τουλάχιστον όσον αφορά τις επενδύσεις που αποσκοπούν στη καινοτομία και την έξυπνη ανάπτυξη στον γεωργικό τομέα- και στο Ευρωπαϊκό Κοινωνικό Ταμείο. Επιπλέον, τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ θα πρέπει να είναι συντονισμένα και σε αρμονία με τα εθνικά και περιφερειακά μέσα· όλα τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να αξιοποιούν πλήρως τις δυνατότητες που παρέχουν τα χρηματοδοτικά μέσα της ΕΕ, και η απλούστευση είναι απαραίτητη στον τομέα αυτόν.

2.3   Επιλογή προτεραιοτήτων: η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι θα ήταν σκόπιμο να προσδιορισθούν τα είδη της καινοτομίας, με τη διασφάλιση των περιφερειακών χαρακτηριστικών· να πραγματοποιηθούν επιλογές για τα προγράμματα, για τους εμπλεκόμενους τομείς (π.χ. αειφόρος ανάπτυξη, ενέργεια, περιβάλλον, μεταφορές …) και για τις περιφέρειες που συμμετέχουν, χωρίς να αγνοούνται οι προκλήσεις, οι ανάγκες και οι δυνατότητές τους, ήτοι η αφετηρία, καθώς και η επιχειρηματική αποστολή τους, οι δυνατότητες έρευνας και η ικανότητά τους να ανανεώσουν ή να αλλάξουν τις παραγωγικές τους εγκαταστάσεις. Θα πρέπει να ενισχυθούν οι δεσμοί μεταξύ των μακροπεριφερειών και να εγκαταλειφθεί η πολιτική των «χιλίων λουλουδιών» (κατανομή των επενδύσεων σε διάφορους επιχειρηματικούς τομείς). Οι προτεραιότητες πρέπει να καθορίζονται σε συνεννόηση με τις δημόσιες αρχές, τον ιδιωτικό τομέα και την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, σε διάφορα επίπεδα.

2.4   Γνώση, επικοινωνία και ενημέρωση: είναι καθοριστικής σημασίας η διάδοση και η ανταλλαγή ορθών πρακτικών μεταξύ των κλάδων και των ενδιαφερόμενων περιφερειών, και για τον λόγο αυτό χρειάζεται μια κατάλληλη στρατηγική επικοινωνίας και πληροφοριών που να προβλέπεται απευθείας στα προγράμματα της Επιτροπής.

2.5   Κατάρτιση: η κατάρτιση είναι ένα άλλο σημαντικό εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την επίτευξη των στόχων που θέτει η Επιτροπή στην παρούσα ανακοίνωση. Θα είναι πολύ χρήσιμο, ιδίως για τους νέους, να ενθαρρυνθεί η διάδοση του πνεύματος της καινοτομίας. Επιπλέον, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η κατάρτιση θα συμβάλει στη βελτίωση της χρήσης των πόρων, θα μειώσει τις μη χρησιμοποιηθείσες πιστώσεις και θα αποτρέψει τις δαπάνες προκειμένου να επιτευχθεί άριστη χρήση των πόρων, θα βοηθήσει δε στη διακυβέρνηση της περιφέρειας.

2.6   Εδραίωση της εταιρικής σχέσης: σύμφωνα με την ΕΟΚΕ πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε προγράμματα και σχέδια που εκπονούνται απευθείας από τις ενώσεις των ΜΜΕ ή από ήδη υφιστάμενα ερευνητικά κέντρα, μαζί με τους εκπροσώπους των εργαζομένων και της κοινωνίας των πολιτών και με τη συμμετοχή των τοπικών αρχών. Η εταιρική σχέση ως μέθοδος που εφαρμόζεται σε όλα τα επίπεδα είναι μια προστιθέμενη αξία που έχει μεγάλη σημασία και, επομένως, θα πρέπει να δίνεται προτεραιότητα στα σχέδια που αναπτύσσονται στο πλαίσιο της διαδικασίας αυτής. Θα βοηθήσει επίσης τα μάλα την τοπική διακυβέρνηση.

2.7   Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων: πρέπει να αποτελεί επιτακτική ανάγκη, η οποία πρέπει να υποστηριχθεί χωρίς δισταγμό από την Επιτροπή. Αυτό πρέπει να γίνει με κοινά συστήματα και παραμέτρους αξιολόγησης των αποτελεσμάτων, τόσο για την καινοτομία όσο και για την έρευνα. Αποτελεί δε προτεραιότητα της Επιτροπής και της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Να προβλεφθούν, για τις περιφέρειες ή περιοχές που δεν πληρούν ή δεν ξοδεύουν τα κεφάλαια, εναλλακτικές μορφές παρεμβάσεων από τα εθνικά κράτη και / ή την Επιτροπή, η οποία θα πρέπει να καθοδηγεί αυτή τη διαδικασία.

2.8   Προώθηση της σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα, έστω και μέσω ενός μικτού συστήματος χρηματοδότησης των ιδιαίτερα σημαντικών προγραμμάτων ή των προγραμμάτων ιδιαίτερου ενδιαφέροντος, είτε για την έρευνα είτε για την καινοτομία.

2.9   Παρότρυνση των κρατών μελών ώστε μαζί με την Επιτροπή και την ΕΕ να δρουν με μεγαλύτερη αποφασιστικότητα· θα πρέπει να μην παραιτηθούν του ρόλου τους για τους λόγους που κατ 'επανάληψη έχουν λεχθεί, πρέπει να δοθεί προτεραιότητα σε διαπεριφερειακά έργα, τα οποία έχουν μια λογική και ένα ευρωπαϊκό πλαίσιο, ενώ η Επιτροπή πρέπει να διαδραματίζει και πάλι πρωταγωνιστικό ρόλο στη διαδικασία του σχεδιασμού, της εφαρμογής και, ιδίως, της αξιολόγησης των αποτελεσμάτων.

2.10   Ενθάρρυνση της παροχής υποστήριξης και συμβουλών: η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι οι ΜΜΕ και ιδίως οι μικρές επιχειρήσεις, που δε διαθέτουν δικούς τους ερευνητές και εμπειρογνώμονες, πρέπει να έχουν εύκολη πρόσβαση σε μόνιμες και προσαρμοσμένες υπηρεσίες υποστήριξης και συμβουλών για να αντιμετωπίσουν αυτήν την έλλειψη. Ζητά προς τούτο πολιτική στήριξης των δράσεων των ενδιάμεσων οργανισμών για την υποστήριξη των δραστηριοτήτων υποστήριξης και συμβουλών, ιδίως μέσω συμβάσεων περιφερειακής εμβέλειας και χρηματοδότησης θέσεων συμβούλων για την καινοτομία σε αυτούς τους ενδιάμεσους οργανισμούς.

2.11   Σαφέστερη διατύπωση της ανακοίνωσης· η ΕΟΚΕ πιστεύει ότι η ανακοίνωση θα πρέπει να απλοποιηθεί και να καταστεί σαφέστερη όσον αφορά τους στόχους που θέτει. Θα πρέπει να αντιστραφεί η προσέγγιση ώστε οι προτάσεις να υποβάλλονται από τη βάση, με την πεποίθηση ότι πρέπει να είναι το «χρήμα» που ακολουθεί τις ιδέες και όχι το αντίθετο.

2.12   Απλοποίηση - η απλοποίηση συνιστά σε όλα τα επίπεδα απαραίτητη προϋπόθεση. Πρέπει να επιδιώκεται πάντα μια στρατηγική απλοποίησης για τη μείωση του χρόνου και του κόστους με τη δημιουργία ενός ενιαίου εντύπου και σύμφωνα με την αρχή «μόνο μία φορά»· επίσης πρέπει να επιταχύνονται οι πληρωμές και να διευκολύνονται οι προπληρωμές προς τις επιχειρήσεις, ιδίως τις ΜΜΕ, και τέλος να εναρμονιστούν οι κανόνες χρηματοδότησης και να ισχύει ένας ενιαίος λογιστικός έλεγχος για όλες τις αρχές.

3.   Αναθεώρηση του προϋπολογισμού της ΕΕ, συνοχή, και έξυπνη ανάπτυξη

3.1   Η Επιτροπή στην ανακοίνωση για την αναθεώρηση του προϋπολογισμού αφιερώνει ένα μεγάλο κεφάλαιο στην πολιτική συνοχής και ένα πολύ μικρότερο, για παράδειγμα, στην ΚΓΠ που αντιπροσωπεύει ακόμη το 43 % των δαπανών της Ένωσης. Το τμήμα που αφορά τη συνοχή αποκαλείται «ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς»: υποβλητικός ως τίτλος αλλά πρέπει να εφαρμοστεί στην πράξη.

3.2   Ήδη οι τίτλοι των κεφαλαίων είναι πλήρεις: α) Πολιτική συνοχής και στρατηγική Ευρώπη 2020· β) Περισσότερη συγκέντρωση και συνοχή· γ) Ένα κοινό στρατηγικό πλαίσιο· δ) Σύμβαση εταιρικής σχέσης για την ανάπτυξη και τις επενδύσεις· ε) Καλύτερη ποιότητα των δαπανών. Εκτός του τελευταίου, σημαντικού, στόχου, οι υπόλοιποι θα έπρεπε να είχαν ήδη υλοποιηθεί.

3.3   Η ΕΟΚΕ επικροτεί την προσπάθεια και τις προτάσεις της Επιτροπής που έχουν ως στόχο τη δημιουργία συνεργιών μεταξύ της πολιτικής συνοχής και των υπόλοιπων πολιτικών της ΕΕ καθώς και των εθνικών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένων και ορισμένων προτεραιοτήτων που αναφέρονται στην στρατηγική Ευρώπη 2020. Θεωρεί ωστόσο αναγκαία την αξιοποίηση όλων των πόρων για την επίτευξη των στόχων της «έξυπνης ανάπτυξης».

3.4   Η αναθεώρηση του προϋπολογισμού θα πρέπει να αποτελέσει μια ευκαιρία ώστε να τεθούν από κοινού, η πολιτική συνοχής, η ΚΓΠ και η στρατηγική Ευρώπη 2020, συμπεριλαμβανομένου του υπό αναθεώρηση Συμφώνου Σταθερότητας, με στόχο την επανεξέταση και τον επαναπροσδιορισμό του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού και των προϋπολογισμών των κρατών της ευρωζώνης (π.χ. η εκπαίδευση και η έρευνα δεν θα πρέπει να θεωρούνται τρέχουσες δαπάνες).

3.5   Η ενίσχυση των ΜΜΕ είναι πρωταρχικής σημασίας ζήτημα για την επιτυχία της πρότασης. Αυτό πρέπει να γίνει με την απλούστευση και τη διευκόλυνση της χρηματοδότησης, συμπεριλαμβανομένου του ασφαλιστικού κινδύνου για τη χορήγηση πίστωσης, σύμφωνα με τις αρχές που διατυπώθηκαν κατά την επανεξέταση της πρωτοβουλίας «Small Business Act» (SBA), ή άμεσης χρηματοδότησης για την καινοτομία με μια πολιτική υποστήριξης και καθοδήγησης. Αυτό μπορεί να διευκολυνθεί με την ενοποίηση και τη χρησιμοποίηση των ενώσεων των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων. Θα πρέπει να εναπόκειται στα κράτη μέλη, στο κατάλληλο επίπεδο, να αποφασίσουν εάν θα χρησιμοποιήσουν επιδοτήσεις, δάνεια ή συνδυασμό των δύο.

4.   Παρατηρήσεις

4.1   Η ΕΟΚΕ θεωρεί θετικές τις δράσεις που θα μπορούσε να αναλάβει η Επιτροπή ώστε να διευκολυνθεί η επίτευξη των στόχων, ιδίως όσον αφορά την ανάλυση και τις πληροφορίες σχετικά με τα επιτευχθέντα αποτελέσματα και την παροχή επιχειρηματικών κεφαλαίων και εγγυήσεων στις ΜΜΕ που ασχολούνται με την καινοτομία με την χορήγηση χρηματοδότησης προσαρμοσμένης στην πραγματικότητα των ΜΜΕ και των πολύ μικρών επιχειρήσεων.

4.2   Οι πέντε δράσεις έξυπνης ειδίκευσης που αναφέρονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής φαίνονται πολύ γενικές, ανήκουν δε σε τομείς και πεδία αναφοράς πολύ διαφορετικά μεταξύ τους· δεν είναι προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των περιοχών, δεν περιλαμβάνουν πιθανές συνέργιες που να προκύπτουν από πολιτικές ενθάρρυνσης της καινοτομίας που προβλέπονται σε άλλους τομείς της κοινοτικής δράσης (ανταγωνισμός, γεωργία, εσωτερική αγορά, περιβάλλον και ενέργεια, εκπαίδευση, κλπ.) ή σε άλλα κοινοτικά προγράμματα· για παράδειγμα, δεν υπάρχει καμία αναφορά στην κοινωνική οικονομία. Όπως επίσης δεν προβλέπεται η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων ή άλλων φορέων της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στον καθορισμό και στην εφαρμογή των πολιτικών που σχετίζονται με την έξυπνη ειδίκευση.

4.3   Εντούτοις, δεν γίνεται καμιά αναφορά στην ανάγκη συντονισμού της κοινοτικής πρωτοβουλίας για την καινοτομία με τις πολιτικές καινοτομίας των κρατών μελών τα οποία διαθέτουν, προφανώς, περισσότερους πόρους και έχουν ήδη εκπονήσει και ξεκινήσει προγράμματα έρευνας και παρεμβάσεις σε τομείς όπου μπορούν να ενισχυθούν οι δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης. Επίσης, αν και το θέμα είναι πολύ σοβαρό, έχουν πραγματοποιηθεί λίγες αναλύσεις σχετικά με τους λόγους που εμπόδισαν ή δεν επέτρεψαν τη χρήση των πόρων. Και ας μην αναφερθούμε στον αριθμό των αναλύσεων που πραγματοποιεί η Ευρωπαϊκή Επιτροπή!

4.4   Η Επιτροπή όμως ενδιαφέρεται κυρίως για τις περιφέρειες που βρίσκονται σε καλύτερη θέση, όταν δηλώνει για παράδειγμα ότι υπάρχουν ορισμένες περιφέρειες οι οποίες είναι ανταγωνιστικές σε παγκόσμια κλίμακα, ενώ άλλες προσπαθούν να φτάσουν σε αυτό το επίπεδο. Αυτό δεν σημαίνει όμως ότι ορισμένες περιφέρειες σημειώνουν πλήρη υστέρηση. Για να καλυφθεί αυτή η διαφορά, πρέπει η περιφερειακή πολιτική να οργανωθεί κατά τρόπο ώστε ο βασικός της στόχος να είναι ολοένα και περισσότερο η ανάπτυξη των ασθενέστερων περιφερειών, πράγμα το οποίο είναι άλλωστε και ο στόχος της όλης πολιτικής για τη συνοχή.

4.5   Ωστόσο, η ΕΟΚΕ ανησυχεί επειδή το χάσμα μεταξύ πλούσιων και φτωχών περιφερειών στην Ε.Ε. συνεχίζει να διευρύνεται και τα οικονομικά ασθενέστερα κράτη μέλη είναι αυτά τα οποία εμφανίζουν και τη μεγαλύτερη καθυστέρηση στα πεδία της έρευνας, της ανάπτυξης και της καινοτομίας. Ωστόσο, από τον νέο πίνακα επιδόσεων προκύπτει ότι αυτές οι περιφέρειες και τα κράτη επιτυγχάνουν και την υψηλότερη πραγματική ανάπτυξη στον χώρο της Ε&Α.

4.6   Ενδείκνυται συνεπώς η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συνεργαστεί με τις επιμέρους χώρες για τη διάδοση της πολιτικής για την Ε&Α και την καινοτομία, ώστε να μην μονοπωλούν όλους τους πόρους οι πλούσιες περιφέρειες των κρατών μελών, με τη συνακόλουθη περαιτέρω στρέβλωση της κατανομής στο εθνικό επίπεδο.

4.7   Η ανακοίνωση προετοιμάζει το έδαφος για την καλύτερη εφαρμογή των διάφορων τεχνικών εργαλείων χρηματοδότησης της έρευνας έτσι ώστε να υποστηριχθεί η καινοτομία. Πρόκειται για δάνεια με χαμηλό επιτόκιο, εγγυήσεις δανείων και επιχειρηματικά κεφάλαια. Ο όμιλος ΕΤΕ ανήκει και αυτός στις αρχές που πρέπει να λάβουν πρόσθετους πόρους, προς όφελος κυρίως των ΜΜΕ.

---

(1)  Δηλώσεις κατά την παρουσίαση από τον Επίτροπο, τον Ιανουάριο, της ανακοίνωσης «Η περιφερειακή πολιτική συμβάλλει στην έξυπνη ανάπτυξη στο πλαίσιο της Ευρώπης 2020» – που πρέπει να θεωρηθεί ως «έξυπνη ή ευφυής ανάπτυξη».

(2)  COM(2010) 553 τελικό.

(3)  ό.π.

(4)  Νέες εκθέσεις στη Δανία αναφέρουν πως έχει ενισχυθεί η αποτελεσματικότητα των νοσοκομείων – περισσότερες λειτουργίες – ενώ παράλληλα οι εργαζόμενοι είναι πιο ικανοποιημένοι με την εργασία τους παρά τις περικοπές των προϋπολογισμών και τη μείωση της στελέχωσης των νοσοκομείων. Οι μέθοδοι εργασίας άλλαξαν, σε ορισμένες περιπτώσεις απαγορεύθηκε η δεύτερη εργασία των ιατρών και οι ασθενείς απολαμβάνουν περισσότερης φροντίδας. Οι εκθέσεις δείχνουν ότι οι ασθενείς είναι πλέον περισσότερο ικανοποιημένοι (το συμπέρασμα δεν είναι «απλά μειώστε τον προϋπολογισμό», αλλά «αλλάξτε τις μεθόδους εργασίας και την οργάνωση της εργασίας»).

---