18.9.2008

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

L 249/23

---

ΑΠΌΦΑΣΗ ΤΗΣ ΕΠΟΠΤΕΫΟΥΣΑΣ ΑΡΧΉΣ ΤΗΣ ΕΖΕΣ

αριθ. 127/07/COL

της 18ης Απριλίου 2007

σχετικά με τη χορήγηση ενίσχυσης για έρευνα και ανάπτυξη από το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας για το πρόγραμμα λογισμικού Turborouter (Νορβηγία)

Η ΕΠΟΠΤΕΥΟΥΣΑ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΖΕΣ (1),

Έχοντας υπόψη:

τη Συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο (2), και ιδίως τα άρθρα 61 έως 63 και το Πρωτόκολλο 26,

τη συμφωνία μεταξύ των κρατών της ΕΖΕΣ για την ίδρυση Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου (3), και ιδίως το άρθρο 24,

το άρθρο 1 παράγραφοι 2 και 3 του Μέρους Ι και τα άρθρα 1, 4, 6, 7 παράγραφοι 3, 10, 13, 14, 16 και 20 του Μέρους ΙΙ του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου (4),

τις κατευθυντήριες γραμμές της Εποπτεύουσας Αρχής (5) σχετικά με την εφαρμογή και ερμηνεία των άρθρων 61 και 62 της Συμφωνίας ΕΟΧ, και ιδίως το κεφάλαιο 14, «Ενισχύσεις για την έρευνα και την ανάπτυξη»,

την απόφαση αριθ. 194/04/COL, της 14ης Ιουλίου 2004, για τις διατάξεις εφαρμογής που αναφέρονται σύμφωνα με το άρθρο 27 στο Μέρος ΙΙ του Πρωτοκόλλου 3 (6),

την απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής αριθ. 217/94/COL, της 1ης Δεκεμβρίου 1994, με την οποία πρότεινε στη Νορβηγία ενδεδειγμένα μέτρα σχετικά, μεταξύ άλλων, με το καθεστώς ενισχύσεων στα Προγράμματα βιομηχανικής Ε&A,

την αποδοχή εκ μέρους της Νορβηγίας των προταθέντων ενδεδειγμένων μέτρων με επιστολή της 19ης Δεκεμβρίου 1994,

την απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής αριθ. 60/06/COL, της 8ης Μαρτίου 2006, να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας όσον αφορά τη χορηγούμενη από το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας ενίσχυση για Ε&Α σε σχέση με την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter (7),

αφού κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με την παρούσα απόφαση και αφού έλαβε υπόψη τις παρατηρήσεις τους,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

I.   ΤΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΑ ΠΕΡΙΣΤΑΤΙΚΑ

1.   Διαδικασία

Με επιστολή της 5ης Μαρτίου 2002 (έγγραφο αριθ. 02-1733-A), η Εποπτεύουσα Αρχή έλαβε καταγγελία με τον ισχυρισμό ότι η Νορβηγία είχε χορηγήσει κρατική ενίσχυση μέσω του Συμβουλίου Ερευνών της Νορβηγίας (στη συνέχεια: «ΣΕΝ») σε διάφορα ερευνητικά έργα σε σχέση με την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter.

Η Εποπτεύουσα Αρχή ζήτησε πληροφορίες από τις νορβηγικές αρχές με επιστολή της 26ης Απριλίου 2002 (έγγραφο αριθ. 02-2605-D). Το Υπουργείο Εμπορίου και Βιομηχανίας απάντησε με επιστολή της 3ης Ιουνίου 2002 (έγγραφο αριθ. 02-4177-A), η οποία περιείχε τις παρατηρήσεις του ΣΕΝ σχετικά με το επονομαζόμενο έργο Turborouter.

Μετά την ανταλλαγή διαφόρων επιστολών (8), με επιστολή της 8ης Μαρτίου 2006 (Σχετ. αριθ. 363353), η Εποπτεύουσα Αρχή ενημέρωσε τις νορβηγικές αρχές ότι είχε αποφασίσει να κινήσει τη διαδικασία η οποία ορίζεται στο άρθρο 1 παράγραφο 2 του Μέρους Ι του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου όσον αφορά τη χορηγούμενη από το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας ενίσχυση για Ε&Α σε σχέση με την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter.

Με επιστολή της 7ης Απριλίου 2006, οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν παρατηρήσεις στην απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας.

Η απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής αριθ. 60/06/COL να κινήσει διαδικασία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο συμπλήρωμα ΕΟΧ (9). Η Εποπτεύουσα Αρχή κάλεσε τα ενδιαφερόμενα μέρη να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους.

Η Εποπτεύουσα Αρχή έλαβε παρατηρήσεις από ένα ενδιαφερόμενο μέρος. Με επιστολή της 1ης Δεκεμβρίου 2006 (Σχετ. αριθ. 400677), η Εποπτεύουσα Αρχή διαβίβασε τις παρατηρήσεις αυτές στις νορβηγικές αρχές. Με επιστολή του Υπουργείου Δημόσιας Διοίκησης και Μεταρρύθμισης της 8ης Ιανουαρίου 2007 (Σχετ. αριθ. 405517) που κοινοποιούσε επιστολή του Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας της 5ης Ιανουαρίου 2007, οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν παρατηρήσεις.

2.   Τα τέσσερα έργα που συνδέονται με το χρηματοδοτούμενο με κεφάλαια του ΣΕΝ πρόγραμμα λογισμικού Turborouter

2.1.   Περιγραφή των έργων

Στη συνέχεια, η Εποπτεύουσα Αρχή παρουσιάζει μόνο μια σύντομη περιγραφή των εξεταζόμενων έργων. Για λεπτομερή περιγραφή του καθενός από αυτά, γίνεται αναφορά στην απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής αριθ. 60/06/COL (10).

2.1.1.   Έργο 40049 — Στρατηγικές δραστηριότητες στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και της εφοδιαστικής (πρώτη εκδοχή του προγράμματος λογισμικού Turborouter)

Το Turborouter είναι ένα εργαλείο (11) για τη βελτιστοποίηση του σχεδιασμού των δρομολογίων των πλοίων, δηλαδή για τη λήψη αποφάσεων σχετικά με την κατανομή των φορτίων στα διάφορα πλοία. Συνδυάζει τη γνώση και εμπειρία των υπεύθυνων σχεδιασμού με τις υπολογιστικές ικανότητες του ηλεκτρονικού υπολογιστή. Το Turborouter βασίζεται σε ηλεκτρονικούς θαλάσσιους χάρτες στους οποίους μπορούν να απεικονιστούν πληροφορίες σχετικά με το χρονοδιάγραμμα των δρομολογίων και περιλαμβάνει βάση δεδομένων για πλοία, λιμένες, εμπορεύματα κλπ.· διαθέτει ικανότητα αυτόματου υπολογισμού των αποστάσεων μεταξύ λιμένων, αναφοράς θέσεως πλοίου και αυτόματης ενημέρωσης σχετικά με τον εκτιμώμενο χρόνο άφιξης πλοίων, σύνθετες μεθόδους βελτιστοποίησης προγραμματισμού των δρομολογίων και απεικόνισης του χρονοδιαγράμματος ή υπολογιστικής μηχανής για χειροκίνητο σχεδιασμό.

Η πρώτη εκδοχή του πρότυπου λογισμικού Turborouter αναπτύχθηκε το πρώτο έτος έρευνας στο πλαίσιο ενός από τα υποέργα του έργου 40049 «Στρατηγικές δραστηριότητες στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και της εφοδιαστικής» με την ονομασία «Μέθοδοι και αναλυτικά εργαλεία για τον σχεδιασμό και τη λειτουργία ολοκληρωμένων δικτύων μεταφορών και εφοδιαστικής».

2.1.2.   Περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έδωσαν ο νορβηγικές αρχές, το ΣΕΝ επέλεξε διάφορα έργα που συνδέονται με την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter για χορήγηση ενίσχυσης Ε&A.

2.1.2.1.   Έργο 38811 — AlgOpt

Στόχος αυτού του έργου (12) ήταν η ανάπτυξη και δοκιμαστική εφαρμογή αλγορίθμων για τον σχεδιασμό της βέλτιστης χρησιμοποίησης ενός στόλου πλοίων, με βάση τις υποχρεώσεις φόρτωσης εμπορευμάτων για διαφορετικούς πελάτες, τις απαιτήσεις σχετικά με τις ημερομηνίες φόρτωσης των εμπορευμάτων και εκφόρτωσης στον λιμένα προορισμού, την δυνατότητα μεταφοράς μεικτών φορτίων ενός περιορισμένου αριθμού εμπορευμάτων χύδην σε κάθε ταξίδι, καθώς και τους περιορισμούς οι οποίοι συνεπάγονται ότι δεν είναι κατάλληλα όλα τα πλοία να εξυπηρετούν όλους τους πελάτες ή όλους τους λιμένες. Οι αλγόριθμοι έπρεπε να ενσωματωθούν σε ένα πρόγραμμα λογισμικού το οποίο θα μπορούσε να προσφέρει στους χρήστες πλήρη έλεγχο και τη δυνατότητα να παρακάμπτουν τις προτάσεις που προκύπτουν από τους αλγορίθμους.

Σύμφωνα με τα στοιχεία που υπέβαλαν οι νορβηγικές αρχές, το έργο AlgOpt ήταν απλώς μια προμελέτη για τον προσδιορισμό των αναγκών των χρηστών και για τη διερεύνηση της δυνατότητας να χρησιμοποιηθεί το πρόγραμμα Turborouter από τον συμβαλλόμενο εταίρο, την εταιρεία Beltship Management AS.

2.1.2.2.   Έργο 144265 — Shiplog II

Το έργο Shiplog αφορούσε κυρίως τις θαλάσσιες μεταφορές. Το εν λόγω έργο (13) επρόκειτο να χρησιμοποιήσει τα αποτελέσματα ενός προηγούμενου έργου με την ονομασία Shiplog (το οποίο δεν προέβλεπε την χρησιμοποίηση του Turborouter) και εστιαζόταν στην οργάνωση της παράδοσης εμπορευμάτων «κατ’ οίκον» στις περιπτώσεις που η θαλάσσια μεταφορά αποτελούσε βασικό στοιχείο της μεταφοράς. Ένα από τα βασικά στοιχεία του αφορούσε την ενοποίηση του συστήματος διαχείρισης δικτύου μεταφοράς (TCMS) και του Turborouter, που έπρεπε να προσδιορίζει τη διάδραση και να παρουσιάζει την ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ του Turborouter και του μηχανισμού επίδειξης της TCMS. Το έργο αυτό δεν μπόρεσε να επιτύχει το στόχο του, κυρίως διότι δεν στάθηκε δυνατό να γίνει ικανοποιητική ενοποίηση του TCMS και του Turborouter.

2.1.2.3.   Έργο 144214 — Library of optimasation routines for scheduling in shipping (Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης για τον σχεδιασμό στον τομέα θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών)

Το έργο προανταγωνιστικής έρευνας «Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης του σχεδιασμού στον τομέα των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών» είχε στόχο την ανάπτυξη αλγορίθμων για τη βελτιστοποίηση και τον προηγμένο σχεδιασμό πολύ σύνθετων δραστηριοτήτων θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών. Οι νορβηγικές αρχές ανέφεραν ότι η βιβλιοθήκη αλγορίθμων αφορά πολύ συγκεκριμένες δραστηριότητες και εταιρείες και, για το λόγο αυτό, πρέπει να αποτελεί περιουσιακό στοιχείο των εταιρειών που την χρησιμοποιούν και όχι μέρος της τυποποιημένης «εργαλειοθήκης» Turborouter.

2.2.   Περιγραφή της σχέσης μεταξύ των τεσσάρων ενισχύσεων και του νορβηγικού συστήματος ενισχύσεων για Προγράμματα βιομηχανικής Ε&A

Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έδωσαν οι νορβηγικές αρχές, οι τέσσερις ενισχύσεις που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας απόφασης χορηγήθηκαν στο πλαίσιο του συστήματος ενισχύσεων «Προγράμματα Βιομηχανικής Ε&A» (brukerstyrte forskningsprogrammer).

Το σύστημα ενισχύσεων με την ονομασία «Προγράμματα βιομηχανικής Ε&A» (brukerstyrte forskningsprogrammer), που το διαχειριζόταν το ΣΕΝ, είχε θεσπιστεί πριν να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία ΕΟΧ.

Το Δεκέμβριο του 1994, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέδωσε απόφαση για διάφορα συστήματα ενισχύσεων για έρευνα και ανάπτυξη στη Νορβηγία πριν να τεθεί σε ισχύ η συμφωνία ΕΟΧ και, μεταξύ άλλων, το σύστημα ενισχύσεων για το Πρόγραμμα βιομηχανικής Ε&A ((brukerstyrte forskningsprogrammer, υπόθεση αριθ. 93-183). Σε αυτή την απόφαση, η Εποπτεύουσα Αρχή πρότεινε τη λήψη αναγκαίων μέτρων, έτσι ώστε το εν λόγω σύστημα να καταστεί συμβατό με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της συμφωνίας ΕΟΧ (14). Ειδικότερα, η Εποπτεύουσα Αρχή πρότεινε στη Νορβηγία να θεσπίσει λεπτομερείς διατάξεις που θα διασφάλιζαν ότι οι χορηγήσεις της ενίσχυσης ήταν σύμφωνες με τις αρχές του κεφαλαίου 14 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

Με επιστολή της 19ης Δεκεμβρίου 1994 η Νορβηγία δέχτηκε τα αναγκαία μέτρα που πρότεινε η Εποπτεύουσα Αρχή. Η αποδοχή των ενδεδειγμένων μέτρων συνεπαγόταν ότι η χορήγηση ενίσχυσης βάσει του Προγράμματος βιομηχανικής Ε&A θα ήταν σύμφωνη με τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών της Εποπτεύουσας Αρχής για την Ε&A, όπως αυτές είχαν διατυπωθεί το 1994.

Το ΣΕΝ χορήγησε την ενίσχυση σε αυτά τα έργα στο πλαίσιο του συστήματος ενισχύσεων για το πρόγραμμα βιομηχανικής Ε&A.

3.   Επιφυλάξεις της Εποπτεύουσας Αρχής στην απόφαση αριθ. 60/06/COL

Στις 8 Μαρτίου 2006 η Εποπτεύουσα Αρχή αποφάσισε να κινήσει την επίσημη διαδικασία έρευνας η οποία προβλέπεται στο άρθρο 1 παράγραφος 2 του Μέρους ΙΙ του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου σχετικά με τη χορηγηθείσα από το ΣΕΝ ενίσχυση για Ε&A όσον αφορά την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter (απόφαση αριθ. 60/06/COL). Στην απόφαση για την κίνηση της διαδικασίας η Εποπτεύουσα Αρχή περιέγραψε τον καταγγέλλοντα, τα τέσσερα έργα που συνδέονται με το πρόγραμμα λογισμικού Turborouter τα οποία χρηματοδοτήθηκαν με κεφάλαια του ΣΕΝ και τη σχέση μεταξύ των τεσσάρων ενισχύσεων και του νορβηγικού συστήματος ενισχύσεων για προγράμματα βιομηχανικής Ε&A.

Η Εποπτεύουσα Αρχή πραγματοποίησε αναλυτική αξιολόγηση του εφαρμοστέου νομικού πλαισίου στην εκτίμηση των τεσσάρων εν λόγω έργων (15). Μετά την αποδοχή των ενδεδειγμένων μέτρων που προτάθηκαν στην απόφαση αριθ. 217/94/COL της Εποπτεύουσας Αρχής, κάθε χορήγηση ενίσχυσης στο πλαίσιο του προγράμματος βιομηχανικής Ε&A έπρεπε να πραγματοποιείται σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές του 1994 για την Ε&A. Συνεπώς, εξ ορισμού, κάθε ενίσχυση που χορηγήθηκε βάσει προγραμμάτων βιομηχανικής Ε&A η οποία δεν είναι σύμφωνη με τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A δεν εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος. Κατά συνέπεια, θα συνιστούσε νέα ατομική ενίσχυση και έπρεπε, ως τέτοια, να κοινοποιείται χωριστά στην Εποπτεύουσα Αρχή και να αξιολογείται βάσει των κατευθυντήριων γραμμών Ε&A οι οποίες εφαρμόζονταν όταν χορηγήθηκε η ενίσχυση.

Όσον αφορά τους λόγους κίνησης της επίσημης έρευνας, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφρασε αρκετές επιφυλάξεις σχετικά με το αν τα τέσσερα εξεταζόμενα έργα E&A είχαν λάβει ενίσχυση εντός του πλαισίου του συστήματος ενισχύσεων για προγράμματα βιομηχανικής Ε&A.

Η Εποπτεύουσα Αρχή είχε επιφυλάξεις μήπως τα εν λόγω έργα υπερέβαιναν το στάδιο της εφαρμοσμένης ή προανταγωνιστικής έρευνας και συνιστούσαν εμπορικό προϊόν. Η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα σε ένα πρότυπο έργο που δεν θα ήταν δυνατό να αξιοποιηθεί εμπορικά και σε ένα εμπορικά αξιοποιήσιμο τελικό προϊόν ήταν πολύ ασαφής στην προκειμένη περίπτωση, διότι το λογισμικό πρέπει να προσαρμόζεται κάθε φορά σε κάθε νέα εφαρμογή η οποία αφορά ειδικά τον κάθε τελικό χρήστη. Η Εποπτεύουσα Αρχή ρώτησε κατά πόσο θα μπορούσε να καλυφθεί από τον ορισμό της εφαρμοσμένης έρευνας η περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter το οποίο προοριζόταν να χρησιμοποιηθεί στην ανάπτυξη εφαρμογών που εξυπηρετούν συγκεκριμένες ανάγκες των τελικών χρηστών.

Με βάση τα στοιχεία που ήταν διαθέσιμα σε εκείνο το στάδιο της διαδικασίας, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν μπορούσε να είναι βέβαιη αν τα εν λόγω έργα είχαν σωστά χαρακτηρισθεί ως προανταγωνιστικές δραστηριότητες ή εάν, αντιθέτως, βρίσκονταν υπερβολικά κοντά στο στάδιο της εμπορικής αξιοποίησης, γεγονός που θα τα καθιστούσε μη επιλέξιμα για κρατική ενίσχυση.

Ακόμη, η Εποπτεύουσα Αρχή είχε αμφιβολίες ως προς τη χρηματοδότηση των έργων, και κυρίως αν οι δικαιούχοι των έργων κατέβαλλαν όντως τη δική τους συνεισφορά σε είδος.

Με βάση τους ισχυρισμούς του καταγγέλλοντος, η Εποπτεύουσα Αρχή είχε υπόνοιες μήπως γινόταν τεχνητή διόγκωση του συνολικού κόστους των έργων, με στόχο να καλυφθούν λειτουργικές δαπάνες των δικαιούχων επιχειρήσεων, και αμφιβολίες αν το πραγματικό ερευνητικό κόστος των έργων αντιστοιχούσε στα ποσά τα οποία χορηγούσε το ΣΕΝ.

Η Εποπτεύουσα Αρχή είχε την εντύπωση ότι ο φορέας που διέθετε την απαραίτητη τεχνογνωσία και τεχνολογική ικανότητα να υλοποιήσει το έργο ήταν το Marintek, το ερευνητικό ίδρυμα που ανέπτυξε το πρώτο πρόγραμμα λογισμικού Turborouter. Ως εκ τούτου, ήταν λογικό να υποθέσει ότι το μεγαλύτερο μέρος της εργασίας είχε πραγματοποιηθεί από το δικό του προσωπικό. Αυτό σήμαινε, καταρχήν, ότι η συμμετοχή του προσωπικού των συμμετεχουσών επιχειρήσεων θα συνδεόταν κατά πάσα πιθανότητα με τον καθορισμό των αναγκών των χρηστών ή/και σε κάποιο βαθμό με τις δοκιμές. Στο βαθμό που η συνεισφορά σε είδος των συμμετεχουσών επιχειρήσεων ενδέχεται να μην αντιστοιχούσε στο ερευνητικό κόστος, το συνολικό κόστος του ερευνητικού έργου θα ήταν χαμηλότερο και, κατά συνέπεια, η ένταση της ενίσχυσης μεγαλύτερη.

Για τους ανωτέρω λόγους, η Εποπτεύουσα Αρχή είχε αμφιβολίες και για το αν τα προαναφερθέντα έργα είχαν λάβει ενίσχυση σύμφωνα με τις εφαρμοστέες κατευθυντήριες γραμμές για την Ε&A όσο και υπόνοιες μήπως οι δικαιούχοι είχαν χρησιμοποιήσει την ενίσχυση κατά παράβαση των ενδεδειγμένων μέτρων που είχαν γίνει αποδεκτά για το σύστημα ενισχύσεων στο πλαίσιο των προγραμμάτων βιομηχανικής Ε&A.

4.   Παρατηρήσεις τρίτων μερών

Στις 24 Νοεμβρίου 2006, η Εποπτεύουσα Αρχή έλαβε παρατηρήσεις από έναν ενδιαφερόμενο οι οποίες ήταν μάλλον γενικού περιεχομένου και δεν συνδέονταν άμεσα με τις επιφυλάξεις που είχε εκφράσει η Εποπτεύουσα Αρχή στην απόφαση αριθ. 60/06/COL για την κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας σχετικά με τη χορήγηση ενισχύσεων Ε&A για την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter. Ο εν λόγω ενδιαφερόμενος ισχυρίστηκε ότι το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας είχε χορηγήσει μεγάλα ποσά σε ένα νέο έργο με την ονομασία OPTIMAR (16). Το έργο αυτό χρηματοδοτείται εξ ολοκλήρου από το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας για την περίοδο 2005-2009. Η διαχείριση αυτού του έργου ασκείται από το τμήμα λειτουργικής έρευνας του Νορβηγικού Πανεπιστημίου Επιστημών και Τεχνολογίας (στη συνέχεια NTNU) του Trondheim. Τελικός στόχος του έργου αυτού είναι η περαιτέρω ανάπτυξη του Turborouter σε ένα εμπορικά αξιοποιήσιμο πρόγραμμα, διαδικασία η οποία βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη.

Ο εν λόγω ενδιαφερόμενος πρόσθεσε: «Η καθηγήτρια Marielle Christiansen (Υπεύθυνη του έργου OPTIMAR) στο Trondheim θεωρεί ότι είναι πολύ δύσκολο να συμμετάσχουν οι εταιρείες και να επωφεληθούν από τα αποτελέσματα αυτού του προγράμματος, το οποίο λέγεται ότι είναι ένα δημόσιο ερευνητικό πρόγραμμα που αποσκοπεί στο να διευρυνθεί η βάση για όλες τις νορβηγικές εταιρείες, διότι συνεργάζονται ήδη στενά με το SINTEF και MARINTEK και είχαν υποσχεθεί να αξιοποιήσουν τα αποτελέσματα της έρευνας από κοινού με αυτό τον εμπορικό οργανισμό (τόσο το SINTEF όσο και το MARINTEK είναι ιδρύματα εγκατεστημένα στο Trondheim και έχουν για διαφόρους λόγους στενές σχέσεις με το Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο NTNU).»

Κατά την άποψη αυτού του ενδιαφερόμενου μέρους «το Turborouter αποτελεί σε πολύ μεγάλο βαθμό κοινό στοιχείο αυτού του θέματος, διότι όλοι όσοι εργάζονται στο NTNU/τμήμα Oper Res/Marintek/SINTEF θεωρούν το TURBOROUTER ως τον κοινό στόχο τους».

Ο ίδιος ενδιαφερόμενος ισχυρίζεται ότι οι εταιρείες που εργάζονται για την ανάπτυξη του TURBOROUTER λαμβάνουν ακόμη μεγαλύτερα ποσά ενίσχυσης μέσω του NTNU τα οποία χαρακτηρίζονται κεφάλαια για βασική έρευνα.

Τελική παρατήρηση ήταν ότι καμία από τις επιχειρήσεις οι οποίες ελάμβαναν χρηματοδότηση για την ανάπτυξή του δεν χρησιμοποιούσε το Turborouter, γεγονός που οδήγησε τον εν λόγω ενδιαφερόμενο στο συμπέρασμα ότι τα κεφάλαια που λαμβάνονταν για το ερευνητικό πρόγραμμα ήταν απλώς επιδοτήσεις για τα τρέχοντα έξοδά τους.

5.   Παρατηρήσεις των νορβηγικών αρχών

5.1.   Παρατηρήσεις για την απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας

5.1.1.   Παρατηρήσεις του Υπουργείου Δημόσιας Διοίκησης και Μεταρρύθμισης

Στην επιστολή της 7ης Απριλίου 2006, το Υπουργείο Δημόσιας Διοίκησης και Μεταρρύθμισης αναφέρθηκε στον τρόπο με τον οποίο η απόφαση αριθ. 60/06/COL της Εποπτεύουσας Αρχής περιγράφει την επίσημη αλληλογραφία με τις νορβηγικές αρχές. Οι νορβηγικές αρχές αναφέρθηκαν ακόμη στις συνεδριάσεις μεταξύ της Εποπτεύουσας Αρχής και των νορβηγικών αρχών τον Οκτώβριο του 2002 και το Σεπτέμβριο του 2004 και πρόσθεσαν ότι είχε πραγματοποιηθεί και μία συνεδρίαση μεταξύ της Εποπτεύουσας Αρχής και των νορβηγικών αρχών στις Βρυξέλλες, στις 22 Μαΐου του 2003.

Οι νορβηγικές αρχές επισήμαναν ότι η απόφαση αριθ. 60/06/COL δεν εξηγούσε γιατί η ενίσχυση για την ανάπτυξη του προγράμματος Turborouter συνιστούσε νόθευση του ανταγωνισμού στον ΕΟΧ ή σε αγορές τρίτων χωρών. Κατά την άποψή τους, το ζήτημα αυτό έπρεπε να διασαφηνιστεί, διότι το πρόγραμμα Ε&A Turborouter δεν είχε δώσει τα αναμενόμενα αποτελέσματα. Αν και οι νορβηγικές αρχές παραδέχτηκαν ότι η άυλη τεχνογνωσία που προέκυψε από το έργο είχε διαδοθεί σε άλλα έργα Ε&A, δεν θεωρούσαν προφανές ότι αυτό είχε επηρεάσει τον ανταγωνισμό στην εσωτερική αγορά ή σε αγορές τρίτων χωρών.

Οι νορβηγικές αρχές αμφισβήτησαν ορισμένα από τα πραγματικά περιστατικά στους ισχυρισμούς του καταγγέλλοντος τα οποία επαναλαμβάνονταν στην απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής, και ιδίως τους ισχυρισμούς στο τρίτο τμήμα της σελίδας 3 της απόφασης αριθ. 60/06/COL και τα σχετικά αποσπάσματα από τους ισχυρισμούς του καταγγέλλοντος.

Καταρχάς, οι νορβηγικές αρχές αμφισβήτησαν ότι ο καταγγέλλων ήταν σε θέση να εκτιμήσει ότι τα έργα βρίσκονταν πάρα πολύ κοντά στο στάδιο της εμπορικής αξιοποίησης. Ακόμη, αμφισβήτησαν ότι ο καταγγέλλων ήταν και σε θέση να ισχυριστεί ότι τα αποτελέσματα της Ε&A δεν είχαν διαδοθεί, παρά το γεγονός ότι το Marintek είχε αποκτήσει τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας του προγράμματος. Τέλος, αμφισβήτησαν ότι ο καταγγέλλων ήταν σε θέση να ισχυριστεί ότι οι εισφορές των συμμετεχουσών εταιρειών σε ίδια κεφάλαια ήταν στην πραγματικότητα χαμηλότερες από αυτές που δηλώνονταν στο έντυπο της αίτησης. Κατά την άποψη του ΣΕΝ, η αίτηση του καταγγέλλοντος για πρόσβαση στα έντυπα των αιτήσεων και στις συμβάσεις Ε&A είχαν απορριφθεί για λόγους επιχειρηματικού απορρήτου. Με βάση τα ανωτέρω, οι νορβηγικές αρχές πίστευαν ότι οι ισχυρισμοί του καταγγέλλοντος γενικώς δεν τεκμηριώνονται. Οι νορβηγικές αρχές πρόσθεσαν: «Οι ισχυρισμοί του καταγγέλλοντος ότι οι συνεισφορές των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων σε ίδια κεφάλαια ήταν χαμηλότερες από τα ποσά που δηλώνονταν στα έντυπα της αίτησης συνιστούν επίσης κατηγορία ότι οι εν λόγω εταιρείες κάνουν κατάχρηση κρατικής ενίσχυσης. Αυτό εγείρει επίσης ζητήματα ασφάλειας δικαίου για τις επιχειρήσεις οι οποίες συμμετείχαν στα έργα Turborouter. Θα πρέπει, συνεπώς, οι εν λόγω ισχυρισμοί του καταγγέλλοντος να τεκμηριωθούν με σαφήνεια.»

5.1.2.   Παρατηρήσεις του Συμβουλίου Ερευνών της Νορβηγίας

Σε επιστολή που επισυνάφθηκε στην προαναφερθείσα επιστολή του Υπουργείου Δημόσιας Διοίκησης και Μεταρρύθμισης, το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας (στη συνέχεια ΣΕΝ) διατύπωσε παρατηρήσεις για την απόφαση αριθ. 60/06/COL της Εποπτεύουσας Αρχής. Το ΣΕΝ επισήμανε ότι είχε διαβιβάσει όλες τις διαθέσιμες πληροφορίες στην Εποπτεύουσα Αρχή και έδωσε τις ζητηθείσες διευκρινήσεις μαζί με τα αντίγραφα όλων των εγγράφων που αφορούν και τα τέσσερα έργα σχετικά με την ανάπτυξη του χρηματοδοτούμενου με κεφάλαια του ΣΕΝ έργου Turborouter. Κατά την άποψη του ΣΕΝ, τόσο στις συνεδριάσεις όσο και στην αλληλογραφία η οποία περιλαμβάνει μέχρι και την επιστολή των νορβηγικών αρχών της 20ής Ιουνίου 2003, το μοναδικό θέμα συζήτησης ήταν ο σωστός χαρακτηρισμός των έργων σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις ενισχύσεις για Ε&A.

Αναφορικά με την περιγραφή των έργων, το ΣΕΝ ισχυρίστηκε ότι οι πίνακες που παρουσιάζονται στην περιγραφή της χρηματοδότησης των έργων στην απόφαση αριθ. 60/06/COL της Εποπτεύουσας Αρχής δεν ήταν απολύτως σύμφωνοι με τα αριθμητικά στοιχεία που αναφέρονται στο κείμενο. Τα κεφάλαια που χορηγούσε το ΣΕΝ για τα έργα αποτελούνταν από δύο μέρη. Ένα μέρος των κεφαλαίων του ΣΕΝ αποτελούνταν πράγματι από ιδιωτικά κεφάλαια της Ένωσης Νορβηγών Εφοπλιστών, ενώ το υπόλοιπο αποτελούνταν από δημόσια κεφάλαια. Ο κατωτέρω πίνακας, που είναι ο ίδιος με αυτόν που υποβλήθηκε στην Εποπτεύουσα Αρχή με την επιστολή της 11ης Απριλίου 2003, παρουσιάζει την κατάσταση. Αναφορικά με το έργο 138811 AlgOpt, ο πίνακας στην απόφαση αριθ. 60/06/COL παρουσιάζει τα αριθμητικά στοιχεία όπως αυτά ήταν κατά την έναρξη του έργου. Κατά τη διάρκεια της εκτέλεσης, το έργο έλαβε πρόσθετα κεφάλαια 100 000 ΝΟΚ εκ των οποίων τα 25 000 ΝΟΚ χορηγήθηκαν από το ΣΕΝ.

Πίνακας 1

Έργα που χρηματοδοτούνται από το ΣΕΝ και αφορούν την ανάπτυξη του Turborouter

	p 40049		p 144265		p 138811		p 144214
	Στρατηγικές δραστηριότητες στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και της εφοδιαστικής		Shiplog II		AlgOpt		Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης για τον σχεδιασμό ναυτιλιακών δραστηριοτήτων
	1 000 NOK	%	1 000 NOK	%	1 000 NOK	%	1 000 NOK	%
Ίδια κεφάλαια	4 500	43	800	13	625	61	1 950	28
Άλλα ιδιωτικά κεφάλαια	0	0	3 250	52	75	7	2 750	39
Άλλα δημόσια κεφάλαια	0	0	0	0	0	0	0	0
RCN prgr. MARITIM	6 000	57	2 150	35	325	32	2 300	33
εκ των οποίων NSA	1 380	13	750	12	120	12	805	12
εκ των οποίων δημόσια	4 620	44	1 400	23	205	20	1 495	21
Συνολικά κεφάλαια	10 500	100	6 200	100	1 025	100	7 000	100
Προσωπικό και έμμεσο	8 700	83	800	13	545	53	4 100	59
Αγορά Ε&A	600	6	2 150	35	380	37	2 900	41
Εξοπλισμός	450	4	100	2	0	0	0	0
Άλλες λειτουργικές δαπάνες	750	7	3 150	51	100	10	0	0
Συνολικό κόστος	10 500	100	6 200	100	1 025	100	7 000	100
Συμβατικός εταίρος	Marintek		UECC		Beltship Management AS		Beltship Management AS
Συμμετέχοντες	NTNU		Marintek		Marintek		Marintek
			R.S. Platou Shipbrokers				Iver Ships AS
			Iver Ships AS				Shipnet AS
			LogIT AS				Laycon Solutions AS
			Lorentsen & Stemoco AS
			Astrup Fearnleys AS
			DFDS Tollpost Globe
			Shipnet AS
			Wallenius Wilhelmsen
			SINTEF Tele og data
Περίοδος έργου	Ιαν. 1996-Δεκ. 1998		Ιαν. 2001-Δεκ. 2002		Ιαν. 2000-Δεκ. 2000		Ιαν. 2001-Δεκ. 2002

Σε σχέση με την παρατήρηση της Εποπτεύουσας Αρχής στην απόφαση αριθ. 60/06/COL ότι το ΣΕΝ δεν φαινόταν να ελέγχει τον τρόπο κατανομής των ίδιων συνεισφορών των δικαιούχων στις διάφορες δραστηριότητες ούτε αν οι συνεισφορές καταβάλλονταν πράγματι, το ΣΕΝ θεώρησε ότι είχε περιγράψει στην προηγούμενη αλληλογραφία με την Εποπτεύουσα Αρχή (17) τον τρόπο ελέγχου των επιλέξιμων δαπανών πριν από την καταβολή της ενίσχυσης στον συμβαλλόμενο εταίρο και τον τρόπο καταβολής των διαφόρων συνεισφορών.

Όσον αφορά τον χαρακτηρισμό των έργων 138811 AlgOpt, 144265 Shiplog II και 144214 Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης του σχεδιασμού των ναυτιλιακών δραστηριοτήτων, το ΣΕΝ ανέφερε εκ νέου ότι και τα τρία έργα είχαν χαρακτηρισθεί ως προανταγωνιστική ανάπτυξη με βάση διεξοδική εκτίμηση και αξιολόγηση των εφαρμογών του έργου, σύμφωνα με τις διαδικασίες του ΣΕΝ και τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των έργων. Αυτές οι διαδικασίες και οι κατευθυντήριες γραμμές εφαρμόστηκαν για να διασφαλιστεί ότι η χορηγούμενη ενίσχυση στο πλαίσιο του συστήματος ενισχύσεων σε προγράμματα βιομηχανικής Ε&A είναι σύμφωνη με τους κανόνες που καθορίζονται στο κεφάλαιο 14 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

Το ΣΕΝ εξήγησε ότι διαθέτει εσωτερικό σύστημα διασφάλισης της ποιότητας των δραστηριοτήτων του. Το σύστημα καλείται DOKSY. Το DOKSY περιλαμβάνει μια εκτενή τεκμηρίωση των κατευθυντήριων γραμμών, των διαδικασιών και των πρακτικών που ακολουθεί το ΣΕΝ. Ένα από αυτά τα έγγραφα είναι οι κατευθυντήριες γραμμές για τον καθορισμό της έντασης της ενίσχυσης που εφαρμόζεται στα επιλεγόμενα έργα. Αυτό το εσωτερικό έγγραφο, DOKSY-5-6-1-4-IE, με τίτλο «Støtteandel etter EØS-bestemmelser» (ένταση των ενισχύσεων σύμφωνα με τους κανόνες του ΕΟΧ) είναι αντίστοιχο με τις κατευθυντήριες γραμμές της Εποπτεύουσας Αρχής για την Ε&A. Το έγγραφο εφαρμόζει τους ορισμούς και τις αντίστοιχες εντάσεις ενισχύσεων, σύμφωνα με τον ορισμό των διαφόρων σταδίων Ε&A στις κατευθυντήριες γραμμές της Εποπτεύουσας Αρχής για την Ε&A. Η αξιολόγηση και ο χαρακτηρισμός όλων των έργων που λαμβάνουν ενίσχυση από το ΣΕΝ βασίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές DOKSY.

Μετά το 1999, εκτός από το έγγραφο DOKSY. 5-6-1-4-IE, όλα τα έργα αξιολογήθηκαν με τη βοήθεια του ηλεκτρονικού συστήματος «Provis». Το Provis περιγράφεται στο Doksy αριθ. 5-6-1-2-EE «Prosjektvurdering i Provis». Στο Provis, κάθε έργο αξιολογείται με βάση έντεκα διαφορετικά στοιχεία. Τα σημαντικότερα στοιχεία αξιολόγησης του Provis που αφορούσαν τον χαρακτηρισμό των κατηγοριών έρευνας είναι το στοιχείο υπ. αριθ. 3 «Περιεχόμενο έρευνας» και το στοιχείο υπ. αριθ. 9 «Προσθετικότητα». Για καθένα από τα εξεταζόμενα στοιχεία, εφαρμόζονται διάφορα κριτήρια ή ιδιαίτερα χαρακτηριστικά για να διαπιστωθεί η συμβατότητα του έργου.

Στην περιγραφή του οδηγού αξιολόγησης του στοιχείου υπ. αριθ. 3 στο έγγραφο Doksy αριθ. 5-6-1-2-IE, υπογραμμίζεται ότι «Περιεχόμενο έρευνας σημαίνει σε ποιο βαθμό το έργο παράγει νέα γνώση». Αυτό το κριτήριο είναι άμεσα συνδεδεμένο με την περιγραφή της βιομηχανικής έρευνας στις κατευθυντήριες γραμμές για την Ε&A οι οποίες περιέχουν την απαίτηση η δραστηριότητα να «αποσκοπεί στην απόκτηση νέας γνώσης».

Στον οδηγό για την αξιολόγηση του στοιχείου αριθ. 9 στο έγγραφο Doksy αριθ. 5-6-1-2-EE, υπάρχει η ακόλουθη περιγραφή: «Ο όρος προσθετικότητα δηλώνει σε ποιο βαθμό η ενίσχυση του Συμβουλίου Ερευνών θα αποτελέσει κίνητρο για προσπάθειες, δράσεις, αποτελέσματα και επιπτώσεις που δεν θα είχαν επιτευχθεί χωρίς τη χορήγηση της ενίσχυσης». Αυτό το κριτήριο συνδέεται με το σημείο 14.7, χαρακτήρας κινήτρου της ενίσχυσης Ε&A, των κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A.

Με βάση τα ανωτέρω, το ΣΕΝ υποστήριξε ότι, εφόσον η αξιολόγηση των έργων πραγματοποιούνταν αυστηρά σύμφωνα με τις διαδικασίες του ΣΕΝ και τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση έργου, δεν θα έπρεπε να αμφισβητείται η ορθότητα του χαρακτηρισμού τους. Το ΣΕΝ, μετά την υποβολή της καταγγελίας και την έναρξη της προκαταρκτικής έρευνας από την Εποπτεύουσα Αρχή, επανεξέτασε αυτά τα έργα και επέμεινε στην αρχική του θέση.

Στην περίπτωση του έργου 144265 Shiplog II, αναφορικά με την παρατήρηση της Εποπτεύουσας Αρχής ότι το χορηγηθέν από το ΣΕΝ ποσό της ενίσχυσης ήταν ίσο με το ποσό που απαιτείται για την αγορά Ε&A, το ΣΕΝ υποστήριξε ότι αυτό δεν σημαίνει ότι τα ιδιωτικά κεφάλαια που επενδύονταν στο έργο Shiplog II δεν χρησιμοποιούνταν σε δραστηριότητες Ε&A: «Στα έργα που έχουν ως βάση τη βιομηχανία, τα οποία εφαρμόζονται από ιδιωτικές εταιρείες, ενθαρρύνουμε τη συνεργασία μεταξύ ιδιωτικών εταιρειών και δημόσιων ιδρυμάτων Ε&A Για να προωθήσουμε αυτή τη συνεργασία αναφέρουμε σε ορισμένες προσκλήσεις υποβολής προτάσεων για έργα που έχουν ως βάση τη βιομηχανία, ότι η αίτηση θα αξιολογηθεί ευνοϊκά, εάν το ύψος των εξωτερικών αγορών Ε&A από οργανισμούς έρευνας (ιδρύματα ή πανεπιστήμια) είναι τουλάχιστον ισόποσο με την ενίσχυση που χορηγεί το ΣΕΝ. Στόχος αυτής της προσέγγισης είναι να δοθούν κίνητρα για περισσότερες επενδύσεις από τον ιδιωτικό τομέα σε αγορά Ε&A από ερευνητικούς οργανισμούς. Αυτός είναι και ο λόγος που τα χορηγούμενα από το ΣΕΝ κεφάλαια είναι ισόποσα με το ποσό που είναι απαραίτητο για την αγορά υπηρεσιών Ε&A σε διάφορα έργα.»

Στην απόφασή της αριθ. 60/06/COL, η Εποπτεύουσα Αρχή, διερωτούνταν αν αυτή η μέθοδος εκ μέρους του ΣΕΝ ωθούσε τους δικαιούχους να περιλαμβάνουν τις συνήθεις λειτουργικές τους δαπάνες στις δαπάνες Ε&A. Διερωτούνταν συνεπώς μήπως οι αριθμοί για το συνολικό κόστος των έργων ήταν «διογκωμένοι» προκειμένου να λάβουν μεγαλύτερη χρηματοδότηση από το δημόσιο. Κατά την άποψη του ΣΕΝ, είναι ακατανόητο πώς αυτή η μέθοδος του ΣΕΝ η οποία εμπεριείχε χαρακτήρα κινήτρου για την προώθηση αγορών υπηρεσιών Ε&A μπορούσε να οδηγήσει σε τέτοια συμπεράσματα.

Στην επιστολή του προς την Εποπτεύουσα Αρχή της 31ης Ιανουαρίου 2005, το ΣΕΝ εξήγησε την πάγια διαδικασία τεκμηρίωσης του κόστους των έργων που ίσχυε την περίοδο υλοποίησης αυτών των έργων: «Για τα εξεταζόμενα έργα, ζητήθηκε από τον συμβαλλόμενο εταίρο να υποβάλλει έκθεση δαπανών (regnskapsrapport) τρεις φορές κάθε έτος, αναλύοντας το κόστος του έργου, περιλαμβανομένης επαλήθευσης της εργασίας των ατόμων που συμμετέχουν σε αυτό (ονομαστικά), του αριθμού των ωρών εργασίας κάθε προσώπου και του κόστους ανά ώρα εργασίας που χρεώνεται στον λογαριασμό του έργου. Η έκθεση υπογράφεται από τον υπεύθυνο έργου. Στο τέλος του έτους, οι λογαριασμοί του έτους ελέγχονται επίσης και υπογράφονται από ορκωτό λογιστή. Ο λογιστής είναι εξωτερικός σε σχέση με το συμβαλλόμενο εταίρο. Η καταβολή της ενίσχυσης από το ΣΕΝ εξαρτάται από την έγκριση των υποβαλλόμενων λογαριασμών.»

Το ΣΕΝ ενημέρωσε την Εποπτεύουσα Αρχή ότι ήταν σε επαφή με την United European Car Carriers (UECC) και την Jebsens (διάδοχο της Beltship Management) και ζήτησε περισσότερα έγγραφα για τις δαπάνες που συνδέονται με αυτά τα έργα. Οι επιστολές της Jebsens, της 17ης Μαρτίου 2006, και της UECC, της 29ης Μαρτίου 2006, διαβιβάστηκαν στην Εποπτεύουσα Αρχή. Οι δηλώσεις δαπανών για το έργο 144265 Shiplog II που περιέχονταν στην επιστολή της UECC περιλάμβαναν υπογεγραμμένες καταστάσεις δαπανών από τους άλλους συμμετέχοντες εταίρους. Οι εταιρείες δεν διέθεταν κανένα γενικό σύστημα καταγραφής ωρών εργασίας, γεγονός που σημαίνει ότι οι ώρες εργασίες που δαπανήθηκαν στα έργα ήταν καταχωρημένες μόνο στις δηλώσεις δαπανών οι οποίες αποστέλλονταν στο ΣΕΝ τρεις φορές το έτος. Δεν υπάρχουν άλλα έγγραφα. Κατά την άποψη του ΣΕΝ, αυτό σημαίνει ότι το κόστος των έργων έπρεπε να εκτιμηθεί με βάση τις διαθέσιμες δηλώσεις δαπανών.

Τέλος, το ΣΕΝ επισήμανε ότι οι εν λόγω δηλώσεις δαπανών ήταν σύμφωνες με τις διαδικασίες υποβολής αναφορών του ΣΕΝ και ότι οι δικαιούχοι είχαν εκπληρώσει όλες τις υποχρεώσεις τους με βάση τους όρους των συμβάσεων για τη χορήγηση των ενισχύσεων. Κατά την άποψη του ΣΕΝ, «εάν δεν υπάρχουν σαφείς αποδείξεις περί του αντιθέτου, δεν υφίσταται λόγος να θεωρηθεί ότι υπήρξε οποιαδήποτε κατάχρηση της ενίσχυσης».

5.2.   Παρατηρήσεις επί των παρατηρήσεων τρίτων μερών

Με επιστολή του Υπουργείου Δημόσιας Διοίκησης και Μεταρρύθμισης, της 8ης Ιανουαρίου 2007 (Σχετ. αριθ. 405517), που κοινοποιήθηκε με επιστολή του Υπουργείου Παιδείας και Έρευνας της 5ης Ιανουαρίου 2007, οι νορβηγικές αρχές υπέβαλαν παρατηρήσεις στις παρατηρήσεις του τρίτου μέρους.

Κατά την άποψη των νορβηγικών αρχών, οι παρατηρήσεις όσον αφορά το έργο OPTIMAR δεν παρέχουν καμία πληροφορία σχετικά με τα τέσσερα έργα που αποτελούν αντικείμενο της απόφασης 60/06/COL της Εποπτεύουσας Αρχής: «Αν και δεν αναφέρεται ρητά, είναι πιθανό το τρίτο μέρος να έχει την άποψη ότι χορηγήθηκε παρανόμως κρατική ενίσχυση για τη στήριξη ενός έργου βασικής έρευνας με την ονομασία βελτιστοποίησης των δραστηριοτήτων θαλάσσιων μεταφορών και της εφοδιαστικής, OPTIMAR. Πιστεύουμε ότι αυτό δεν είναι σωστό. Για τη χρηματοδότηση του έργου OPTIMAR, το Νορβηγικό Πανεπιστήμιο Επιστημών και Τεχνολογίας (NTNU) του Trondheim λαμβάνει κεφάλαια από το ΣΕΝ βάσει του έργου αριθ. 1666S6. Οι βιομηχανικοί εταίροι που συμμετείχαν στα τέσσερα αρχικά έργα δεν συμμετέχουν σε αυτό το έργο βασικής έρευνας.»

Το ΣΕΝ έχει την άποψη ότι ο ισχυρισμός του τρίτου ενδιαφερόμενου πως καμία από τις επιχειρήσεις που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Turborouter δεν το χρησιμοποιεί, ακόμη και αν αληθεύει, δεν αποτελεί επιχείρημα που τεκμηριώνει την παράνομη χρήση κρατικής ενίσχυσης στην περίπτωση των τεσσάρων έργων που αποτελούν αντικείμενο της απόφασης αριθ. 60/06/COL της Εποπτεύουσας Αρχής. Ένα από τα συνηθέστερα χαρακτηριστικά της έρευνας και ανάπτυξης είναι ότι ενέχει ένα βαθμό κινδύνου. Άλλες φορές τα αποτελέσματα της έρευνας μπορούν να εφαρμοστούν στην πράξη ή να χρησιμοποιούνται σε εμπορικά προϊόντα ή υπηρεσίες και άλλες φορές αυτό δεν είναι δυνατό.

II.   ΕΚΤΙΜΗΣΗ

1.   Η παρουσία κρατικής ενίσχυσης

1.1.   Η κρατική ενίσχυση κατά την έννοια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ

Σύμφωνα με το άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ

Συνεπώς, για να θεωρηθεί ένα μέτρο κρατική ενίσχυση πρέπει να συνιστά επιλεκτικό πλεονέκτημα προς όφελος ορισμένων επιχειρήσεων, να χορηγείται από κρατικούς πόρους, να νοθεύει τον ανταγωνισμό και να επηρεάζει το εμπόριο μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ.

Η Εποπτεύουσα Αρχή έχει ήδη καταλήξει στο συμπέρασμα ότι οι χορηγηθείσες από το ΣΕΝ ενισχύσεις στα έργα που αφορούν την ανάπτυξη του εξεταζόμενου προγράμματος λογισμικού Turborouter συνιστούν κρατική ενίσχυση, στην εκτίμησή της στην απόφαση αριθ. 60/06/COL. Ως προς αυτό, υπάρχει αναφορά στο σημείο ΙΙ.2 αυτής της απόφασης. Αυτή η εκτίμηση δεν έχει αμφισβητηθεί από το τρίτο μέρος ούτε από τις νορβηγικές αρχές. Συνεπώς, η Εποπτεύουσα Αρχή εμμένει στην άποψή της ότι οι επιδοτήσεις συνιστούν κρατική ενίσχυση.

1.2.   Το εφαρμοστέο νομοθετικό πλαίσιο

Στην απόφαση αριθ. 60/06/COL για την κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας σχετικά με την χορηγηθείσα από το ΣΕΝ ενίσχυση Ε&A για την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter, η Εποπτεύουσα Αρχή εξήγησε διεξοδικά ποιο νομοθετικό πλαίσιο πρέπει να εφαρμοστεί για την εκτίμηση των τεσσάρων έργων που αποτελούν αντικείμενο της παρούσας έρευνας. Για την κατανόηση της ακόλουθης εκτίμησης, η Εποπτεύουσα Αρχή παρουσιάζει συνοπτικά τη νομική κατάσταση (18) κατωτέρω.

Τα τέσσερα έργα που αξιολογούνται στην παρούσα απόφαση ελάμβαναν ενίσχυση Ε&A στο πλαίσιο του προγράμματος βιομηχανικής Ε&A (brukerstyrte forskningsprogrammer, υπόθεση αριθ. 93-183). Το πρόγραμμα βιομηχανικής Ε&A υπήρχε ήδη πριν από το 1994. Με την απόφαση αριθ. 217/94/COL του Δεκεμβρίου 1994, η Εποπτεύουσα Αρχή εκτίμησε το πρόγραμμα βιομηχανικής Ε&A και πρότεινε συγκεκριμένα μέτρα για να διαπιστωθεί αν η χορήγηση της ενίσχυσης ήταν σύμφωνη με τους κανόνες που ορίζονται στο κεφάλαιο 14 των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

Η αποδοχή εκ μέρους των νορβηγικών αρχών των προταθέντων ενδεδειγμένων μέτρων σήμαινε ότι, από εκείνο το σημείο και μετά, κάθε ενίσχυση που χορηγείται στο πλαίσιο του προγράμματος βιομηχανικής Ε&A πρέπει να είναι σύμφωνη με τους κανόνες Ε&A οι οποίοι ίσχυαν όταν η Εποπτεύουσα Αρχή έλαβε την απόφαση αριθ. 217/94/COL, δηλ. με τις κατευθυντήριες γραμμές Ε&A του 1994 (19).

1.3.   Η εκτίμηση των έργων βάσει του συστήματος ενισχύσεων για τα προγράμματα βιομηχανικής Ε&A

Με το να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας με την απόφαση αριθ. 60/06/COL, η Εποπτεύουσα Αρχή έκρινε ότι τα τέσσερα έργα ελάμβαναν ενίσχυση Ε&A στο πλαίσιο του προγράμματος βιομηχανικής Ε&A. Αυτό το πρόγραμμα εφαρμοζόταν ήδη πριν από το 1994. Μετά την έκδοση των νέων κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A το 1994, κάθε χορήγηση ενίσχυσης βάσει του συστήματος Ε&A έπρεπε να είναι σύμφωνη με τους νέους κανόνες. Συνεπώς, η Εποπτεύουσα Αρχή έκρινε ότι, εξ ορισμού, οποιαδήποτε ενίσχυση χορηγούνταν βάσει του συστήματος ενισχύσεων για τα προγράμματα βιομηχανικής Ε&A η οποία δεν είναι σύμφωνη με τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A του 1994 δεν ενέπιπτε στο πεδίο εφαρμογής του συστήματος. Κατά συνέπεια, το μέτρο θα συνιστούσε νέα ατομική ενίσχυση και ως τέτοια θα έπρεπε να κοινοποιείται χωριστά στην Εποπτεύουσα Αρχή.

Στη συνέχεια, η Εποπτεύουσα Αρχή θα εκτιμήσει αν η εφαρμογή του συστήματος ενισχύσεων για προγράμματα βιομηχανικής Ε&A στα τέσσερα συγκεκριμένα έργα που θεωρήθηκε ότι αφορούν την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter ήταν σύμφωνη με το άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ βάσει των διατάξεων των κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A του 1994.

1.3.1.   Έργο 40049 — Στρατηγικές δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών και εφοδιαστικής (Η πρώτη εκδοχή του προγράμματος λογισμικού Turborouter)

Ένα από τα υποέργα που καλύπτονται από το έργο 40049 «Στρατηγικές δραστηριότητες θαλάσσιων μεταφορών και εφοδιαστικής ως βιομηχανική έρευνα» συνέβαλε στην ανάπτυξη της πρώτης εκδοχής του προγράμματος λογισμικού Turborouter. Το ΣΕΝ χαρακτήρισε το όλο έργο υπ. Αριθ. 40049 «Στρατηγικές δραστηριότητες στις θαλάσσιες μεταφορές και την εφοδιαστικής» ως βιομηχανική έρευνα συνολικά.

Ο ορισμός της βασικής βιομηχανικής έρευνας περιεχόταν στο σημείο 14.1.(2) των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A ως «μια πρωτότυπη θεωρητική ή πειραματική δραστηριότητα που αποσκοπεί στην απόκτηση νέων γνώσεων ή στην καλύτερη κατανόηση των νόμων της επιστήμης και της τεχνολογίας στα πλαίσια μιας ενδεχόμενης εφαρμογής τους σε έναν βιομηχανικό τομέα ή στις δραστηριότητες μιας συγκεκριμένης επιχείρησης».

Αν και το Turborouter έγινε ένα εμπορικό πρόγραμμα λογισμικού, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι τα κεφάλαια που χορήγησε το ΣΕΝ στο υποέργο «Μέθοδοι και αναλυτικά εργαλεία για τον σχεδιασμό και τη λειτουργία ολοκληρωμένων δικτύων μεταφορών και εφοδιαστικής» του έργου 40049, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα την ανάπτυξη του πρώτου προγράμματος λογισμικού Turborouter, αφορούσαν ένα στάδιο Ε&A το οποίο χαρακτηρίστηκε ως βιομηχανική έρευνα κατά την έννοια των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A. Όπως ανέφερε η Εποπτεύουσα Αρχή στην απόφαση αριθ. 60/06/COL, εφόσον το πρώτο λογισμικό αναπτύχθηκε κατά το πρώτο στάδιο του υποέργου ήδη στις αρχές του 1996, το λογισμικό βελτιώθηκε περαιτέρω και αξιοποιήθηκε εμπορικά. Εντούτοις, φαίνεται ότι η χορήγηση ενίσχυσης στο έργο 40049, το οποίο είχε ως αποτέλεσμα, μεταξύ άλλων, και την ανάπτυξη του πρώτου λογισμικού Turborouter, δεν είναι δυνατό εξαιτίας αυτού του γεγονότος να θεωρηθεί λόγω της εγγύτητας προς την εμπορική αξιοποίηση ότι υπερβαίνει το στάδιο της βιομηχανικής έρευνας, όπως το χαρακτήρισε το ΣΕΝ. Η Εποπτεύουσα Αρχή δεν έχει λόγο να αμφισβητήσει την εκτίμηση του ΣΕΝ ότι το υποέργο «Μέθοδοι και αναλυτικά εργαλεία για τον σχεδιασμό και τη λειτουργία ολοκληρωμένων δικτύων μεταφορών και εφοδιαστικής» συνέβαλε σε μία νέα ή καλύτερη κατανόηση των νόμων της επιστήμης και της τεχνολογίας που εφαρμόζονται σε έναν βιομηχανικό κλάδο, το οποίο αποτελεί τον ορισμό της βιομηχανικής έρευνας κατά την έννοια των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 όσον αφορά την Ε&A.

Ως έργο βιομηχανικής έρευνας, το έργο 40049 έλαβε ενίσχυση από το ΣΕΝ ποσού που αντιστοιχεί στο 43,8 % του κόστους του έργου. Το ποσοστό αυτό είναι κατώτερο από την ανώτατη επιτρεπόμενη από τις κατευθυντήριες γραμμές ένταση ενίσχυσης, σύμφωνα με την οποία «το επίπεδο της ενίσχυσης για βασική βιομηχανική έρευνα δεν πρέπει να υπερβαίνει το 50 % του κόστους του σχεδίου ή του προγράμματος».

Για τον υπολογισμό του ύψους της ενίσχυσης για δραστηριότητες Ε&A, το τμήμα 14.5.1 των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A προέβλεψε τις ακόλουθες επιλέξιμες δαπάνες.

«—	δαπάνες προσωπικού (ερευνητές, τεχνικό και βοηθητικό προσωπικό) που θα υπολογίζονται σαν ένα στοιχείο του συνολικού ποσού το οποίο είναι απαραίτητο για την υλοποίηση του σχεδίου·

—	άλλες τρέχουσες δαπάνες (υλικά, προμήθειες κλπ.) που θα υπολογίζονται με τον ίδιο τρόπο·

—	όργανα και εξοπλισμός, γήπεδα και κτίρια·

—	υπηρεσίες εμπειρογνωμόνων και άλλες ανάλογες υπηρεσίες, συμπεριλαμβανομένης της αγοράς υπηρεσιών έρευνας, τεχνογνωσίας, διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας κλπ.·

—	συμπληρωματικά γενικά έξοδα που προκύπτουν άμεσα από την υλοποίηση ενός επιδοτούμενου σχεδίου ή προγράμματος Ε&A.»

Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσαν οι νορβηγικές αρχές, το κόστος του έργου που ελήφθη υπόψη για τον καθορισμό του ποσού της ενίσχυσης καλυπτόταν από τον ορισμό των επιλέξιμων δαπανών οι οποίες προβλέπονται στις κατευθυντήριες γραμμές του 1994 για την Ε&A. Το τμήμα 3 του «Retningslinjer for Norges Forskningsråds behandling av brukerstyrte og næringsrettede prosjekter» αναφέρεται στις δαπάνες που θα μπορούσαν να θεωρηθούν επιλέξιμες από το ΣΕΝ κατά την εκτίμηση για τη χορήγηση ενίσχυσης σε ένα έργο Ε&A Οι δαπάνες αυτές κάλυπταν τις δαπάνες προσωπικού (μισθοί και κοινωνικές εισφορές για το προσωπικό Ε&A, δηλαδή για ερευνητές, τεχνικό και βοηθητικό προσωπικό που συμμετέχουν στην υλοποίηση του σχεδίου και είναι απαραίτητοι για την εκτέλεσή του), αγορές υπηρεσιών Ε&A (υπηρεσίες εμπειρογνωμόνων και άλλες ανάλογες υπηρεσίες), λειτουργικά έξοδα (περιλαμβανομένων των δαπανών υλικού και άλλα λειτουργικά έξοδα που συνδέονται άμεσα με το έργο και είναι απαραίτητα για την ολοκλήρωσή του) και δαπάνες εξοπλισμού και οργάνων, εάν χρησιμοποιούνται μόνο για Ε&A. Έτσι, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι η περιγραφή των επιλέξιμων δαπανών είναι σύμφωνη με τον ορισμό των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A.

Το έργο εκτελέστηκε αποκλειστικά από το ερευνητικό ίδρυμα Marintek χωρίς την περαιτέρω συμμετοχή ή συνεργασία ιδιωτικών επιχειρήσεων σε αυτό το στάδιο της Ε&A.

Όπως έχει ήδη αναφερθεί στην απόφαση για την κίνηση της επίσημης διαδικασίας έρευνας, βάσει των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A και σύμφωνα με τις διατάξεις του συστήματος ενισχύσεων για προγράμματα βιομηχανικής Ε&A, δεν υπήρχε γραπτή υποχρέωση για τη διάδοση των αποτελεσμάτων της έρευνας. Έτσι, ακόμη και αν ευσταθεί ο ισχυρισμός του καταγγέλλοντος ότι δεν είχαν διαδοθεί τα αποτελέσματα της έρευνας και ότι το ερευνητικό ίδρυμα Marintek είχε αποκτήσει τα δικαιώματα ιδιοκτησίας για να πωλήσει το πρόγραμμα, αυτό δεν καταστρατηγεί τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A οι οποίες ίσχυαν εκείνη την περίοδο για τη χορήγηση μιας ενίσχυσης.

Για τους ανωτέρω λόγους, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι η χορήγηση ενίσχυσης στο έργο υπ. Αριθ. 40049 εντάσσεται στο σύστημα ενισχύσεων για προγράμματα βιομηχανικής Ε&A, όπως τροποποιήθηκε με βάση το κεφάλαιο 14 των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A της Εποπτεύουσας Αρχής. Κατά συνέπεια, η ενίσχυση είναι σύμφωνη με το άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ.

1.3.2.   Τα έργα που συνδέονται με την περαιτέρω χρήση του προγράμματος λογισμικού Turborouter

1.3.2.1.   Επιφυλάξεις της Εποπτεύουσας Αρχής που διατυπώθηκαν στην απόφαση 60/06/COL

Το 2000, το ΣΕΝ επέτρεψε τη χορήγηση ενίσχυσης Ε&A σε τρία έργα Ε&A τα οποία αφορούσαν τη χρήση και περαιτέρω ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter: έργο 138811 «AlgOpt», έργο 144265 «Shiplog II» και έργο 144214 «Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης του σχεδιασμού στον τομέα των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών».

Στην απόφαση αριθ. 60/06/COL για την κίνηση επίσημης διαδικασίας έρευνας, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφρασε επιφυλάξεις σχετικά με τον χαρακτηρισμό των έργων Ε&A ως έργα προανταγωνιστικής έρευνας και όσον αφορά τον χαρακτηρισμό των διαφόρων μερών του κάθε έργου στο εσωτερικό της κάθε κατηγορίας έρευνας. Ακόμη, η Εποπτεύουσα Αρχή αμφέβαλε αν τηρήθηκαν οι εντάσεις της ενίσχυσης και αν η χρηματοδότηση των έργων ήταν σύμφωνη με τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 σχετικά με την Ε&A και σύμφωνα με το άρθρο 66 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ. Η Εποπτεύουσα Αρχή είχε αμφιβολίες αν η χρηματοδοτική συνεισφορά των ιδιωτών συμμετεχόντων, η οποία έπρεπε να καταβάλλεται σε είδος, αντιστοιχούσε πράγματι στις ώρες εργασίες οι οποίες συνδέονταν με την ανάπτυξη έργων Ε&A ή, αντιθέτως, κάλυπταν λειτουργικές δαπάνες των εν λόγω επιχειρήσεων.

1.3.2.2.   Οι εφαρμοστέες διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A

Το ΣΕΝ χαρακτήρισε και τα τρία έργα ως δραστηριότητα προανταγωνιστικής ανάπτυξης. Το σημείο 14.1(2) των κατευθυντήριων γραμμών Ε&A του 1994 έκανε διάκριση ανάμεσα σε τρεις κατηγορίες έρευνας: τη βασική έρευνα, τη βασική βιομηχανική έρευνα και την εφαρμοσμένη έρευνα και ανάπτυξη. Η εφαρμοσμένη έρευνα και ανάπτυξη αντιστοιχούσε στην έννοια της προανταγωνιστικής έρευνας η οποία χρησιμοποιείται από την έκδοση των κατευθυντήριων γραμμών Ε&A του 1996 και μετά. Σύμφωνα με αυτή τη διάταξη, η εφαρμοσμένη έρευνα «καλύπτει τις ερευνητικές ή πειραματικές εργασίες οι οποίες, βάσει των αποτελεσμάτων της βασικής βιομηχανικής έρευνας, πραγματοποιούνται για την απόκτηση νέων γνώσεων που πρέπει να διευκολύνουν την υλοποίηση υλικών πρακτικών στόχων, όπως η δημιουργία νέων προϊόντων, νέων διαδικασιών παραγωγής ή νέων υπηρεσιών. Μπορεί να λεχθεί ότι, κανονικά, η εφαρμοσμένη έρευνα καταλήγει στη δημιουργία ενός πρωτοτύπου». Η ανάπτυξη θεωρείται ότι καλύπτει «τις δραστηριότητες οι οποίες, βάσει της εφαρμοσμένης έρευνας, τείνουν στη δημιουργία νέων ή ουσιαστικά βελτιωμένων προϊόντων, μεθόδων παραγωγής ή υπηρεσιών, και φθάνουν μέχρι τα όρια του σταδίου των βιομηχανικών εφαρμογών και της εμπορικής εκμετάλλευσης».

Το τμήμα 14.4 των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A καθορίζει τις επιτρεπόμενες εντάσεις ενίσχυσης. «Το αποδεκτό επίπεδο έντασης των ενισχύσεων εξαρτάται από την εξέταση στην οποία προβαίνει η εποπτεύουσα αρχή της ΕΖΕΣ για κάθε περίπτωση. Κατά την εξέταση αυτή λαμβάνονται υπόψη παράγοντες όπως η φύση του σχεδίου ή προγράμματος, οι κίνδυνοι από τεχνικής ή οικονομικής απόψεως, γενικές σκέψεις όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και οι κίνδυνοι στρέβλωσης του ανταγωνισμού και επηρεασμού του εμπορίου μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ. Η εποπτεύουσα αρχή της ΕΖΕΣ, βασιζόμενη σε μια γενική αξιολόγηση αυτών των κινδύνων, θεωρεί ότι το ύψος των ενισχύσεων που διατίθενται για τη βασική βιομηχανική έρευνα μπορεί να είναι υψηλότερο από το ύψος των ενισχύσεων για την εφαρμοσμένη έρευνα και την ανάπτυξη που αποτελούν δραστηριότητες πιο άμεσα συνδεδεμένες με την εισαγωγή στην αγορά των αποτελεσμάτων των εργασιών Ε&A και οι οποίες, ενισχυόμενες, θα μπορούσαν να οδηγήσουν πιο εύκολα στις στρεβλώσεις του ανταγωνισμού και των συναλλαγών». Λαμβανομένων υπόψη αυτών των παραγόντων, οι κατευθυντήριες γραμμές του 1994 για την Ε&A αναφέρουν ότι το επίπεδο της ενίσχυσης για τη βασική βιομηχανική έρευνα δεν είναι δυνατόν να υπερβαίνει το 50 % του κόστους του σχεδίου και θεωρούν ότι, όσο η ενισχυόμενη δραστηριότητα βρίσκεται εγγύτερα προς την εμπορική αξιοποίηση, το ποσοστό της ενίσχυσης πρέπει να είναι χαμηλότερο. Μόνο στις κατευθυντήριες γραμμές του 1996 για την Ε&A το επιτρεπόμενο συνολικό ποσοστό ενίσχυσης για τις δραστηριότητες προανταγωνιστικής ανάπτυξης καθορίστηκε στο 25 % του επιλέξιμου κόστους.

1.3.2.3.   Εκτίμηση του αν η ενίσχυση χορηγήθηκε σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για την Ε&A και αν υπήρξε κατάχρηση της ενίσχυσης

α)   Χαρακτηρισμός ως δραστηριότητα προανταγωνιστικής ανάπτυξης

Όπως έχει προαναφερθεί και εξηγεί λεπτομερώς στην απόφαση αριθ. 60/06/COL, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφρασε επιφυλάξεις ως προς την ορθότητα του χαρακτηρισμού του έργου 138811 «AlgOpt», του έργου 144265 «Shiplog II» και του έργου 144214 «Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης σχεδιασμού στον τομέα των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών» ως δραστηριότητες προανταγωνιστικής ανάπτυξης.

Στην απόφασή της αριθ. 60/06/COL, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες ως προς την ύπαρξη διαφοράς ανάμεσα στο προανταγωνιστικό στάδιο ενός προϊόντος και στο τελικό εμπορικό προϊόν όσον αφορά αυτά τα είδη έργων ΤΠ (τεχνολογίες της πληροφόρησης). Οι νορβηγικές αρχές δεν κατέστησαν σαφές ποια θα έπρεπε να είναι αυτή η διαφορά. Εντούτοις, επισήμαναν ότι ο χαρακτηρισμός των έργων βασίστηκε σε αυστηρή εκτίμηση και αξιολόγηση των σχεδίων σύμφωνα με τις διαδικασίες που ακολουθεί το ΣΕΝ και τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση των σχεδίων. Σύμφωνα με τις παρασχεθείσες πληροφορίες, οι εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές ενσωματώνουν τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών της Εποπτεύουσας Αρχής για την Ε&A

Το ΣΕΝ εξήγησε ότι διαθέτει ένα εσωτερικό σύστημα διασφάλισης της ποιότητας με την ονομασία DOKSY. Το DOKSΥ περιλαμβάνει ένα ευρύ φάσμα εγγράφων με κατευθυντήριες γραμμές, διαδικασίες και μεθόδους που ακολουθεί το ΣΕΝ. Ένα από τα έγγραφα αυτά είναι οι κατευθυντήριες γραμμές για τον καθορισμό της έντασης των ενισχύσεων που εφαρμόζονται στα επιλεγόμενα σχέδια. Αυτό το εσωτερικό έγγραφο, DOKSY-5-6-1-4-IE με τίτλο «Støtteandel etter EØS-bestemmelser» (εντάσεις των ενισχύσεων σύμφωνα με του κανόνες του ΕΟΧ) ανταποκρίνεται στις κατευθυντήριες γραμμές της Εποπτεύουσας Αρχής για την Ε&A. Το έγγραφο εφαρμόζει τους ορισμούς και τις αντίστοιχες εντάσεις ενίσχυσης σύμφωνα με τον ορισμό των διαφόρων σταδίων Ε&Α που περιέχουν οι κατευθυντήριες γραμμές της Εποπτεύουσας Αρχής για την Ε&A. Η εκτίμηση και κατάταξη σε κατηγορίες όλων των σχεδίων που λαμβάνουν ενίσχυση από το ΣΕΝ βασίζεται στις κατευθυντήριες γραμμές του συστήματος DOKSY.

Μετά το 1999, εκτός από το έγγραφο DOKSY. 5-6-1-4-IE, όλα τα έργα αξιολογήθηκαν με την αξιοποίηση του ηλεκτρονικού συστήματος «Provis» το οποίο περιγράφεται στο έγγραφο Doksy αριθ. 5-6-1-2-EE «Prosjektvurdering i Provis». Σύμφωνα με τις διατάξεις του Ρrovis, κάθε σχέδιο έργου αξιολογείται με βάση έντεκα διαφορετικά στοιχεία (20). Για κάθε στοιχείο, το Ρrovis προβλέπει την εφαρμογή διαφόρων κριτηρίων ή χαρακτηριστικών προκειμένου να προσδιοριστεί σε ποιό βαθμό το σχέδιο είναι σύμφωνο με αυτά τα στοιχεία. Ένα από τα σημαντικότερα στοιχεία που αφορούν την κατάταξη στις διάφορες κατηγορίες έρευνας είναι το περιεχόμενο της έρευνας.

Στην περιγραφή του οδηγού για την αξιολόγηση του περιεχομένου της έρευνας ενός σχεδίου στο έγγραφο Doksy αριθ. 5-6-1-2-IE, τονίζεται ότι «Το περιεχόμενο της έρευνας δηλώνει σε ποιο βαθμό το έργο παράγει νέα γνώση». Σύμφωνα με τα στοιχεία που έδωσε το ΣΕΝ, το κριτήριο αυτό συνδέεται άμεσα με την περιγραφή των κατευθυντήριων γραμμών για την Ε&A που απαιτεί η δραστηριότητα να «αποσκοπεί στην απόκτηση νέας γνώσης».

Το ΣΕΝ ενημέρωσε την Εποπτεύουσα Αρχή ότι η αξιολόγηση των σχεδίων πραγματοποιούνταν αυστηρά σύμφωνα με τις διαδικασίες του ΣΕΝ και τις κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση σχεδίων και, ειδικότερα, βάσει των απαιτήσεων που ορίζονται στα εσωτερικά έγγραφα των συστημάτων Doksy και Ρrovis σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για την Ε&A.

Με βάση τα στοιχεία που κοινοποιήθηκαν πριν και κατά τη διάρκεια της επίσημης διαδικασίας έρευνας, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν μπορούσε να συμπεράνει ότι υπήρξε κακοδιαχείριση ή λανθασμένη εκτίμηση των σχεδίων. Επειδή δεν υπάρχουν τέτοια αποδεικτικά στοιχεία και σύμφωνα με τις μεθόδους που περιγράφονται ανωτέρω και τις ικανότητες του επαγγελματικού προσωπικού που εργάζεται για το ΣΕΝ, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν έχει στη διάθεσή της στοιχεία για να συμπεράνει ότι λανθασμένα χαρακτήρισαν τα σχέδια έργων ως προανταγωνιστική έρευνα.

β)   Η συμμετοχή των δικαιούχων επιχειρήσεων και οι εντάσεις της ενίσχυσης

Οι νορβηγικές αρχές έδωσαν εξηγήσεις για τα αριθμητικά στοιχεία όσον αφορά τη χρηματοδότηση των έργων, όπως αναφέρθηκε προηγουμένως στο τμήμα 4.1.2 αυτής της απόφασης.

Στην απόφασή της αριθ. 60/06/COL για την έναρξη της επίσημης διαδικασίας έρευνας, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέφρασε αμφιβολίες σχετικά με τη συμμετοχή των εμπλεκόμενων επιχειρήσεων στο ερευνητικό έργο. Κατά την άποψή της, θα ήταν λογικό να υποθέσουμε ότι το μεγαλύτερο μέρος των εργασιών είχε διεκπεραιωθεί από το ίδιο το προσωπικό του ερευνητικού ιδρύματος Marintek, που σήμαινε ότι η συμμετοχή του προσωπικού των συμμετεχουσών ναυτιλιακών εταιρειών ως τελικοί χρήστες του λογισμικού αφορούσε κατά πάσα πιθανότητα τον ορισμό των αναγκών των χρηστών ή/και σε κάποιο βαθμό δοκιμές. Συνεπώς, η Εποπτεύουσα Αρχή διερωτήθηκε μήπως τα αριθμητικά στοιχεία των συνολικών δαπανών του έργου είχαν διογκωθεί προκειμένου να χορηγηθεί μεγαλύτερη χρηματοδότηση.

Οι νορβηγικές αρχές έδωσαν στην Εποπτεύουσα Αρχή αντίγραφα των δηλώσεων δαπανών που οι συμμετέχουσες επιχειρήσεις υπέβαλλαν στο ΣΕΝ τρεις φορές το έτος, οι οποίες περιγράφουν τις δαπάνες του έργου, περιλαμβανομένης επαλήθευσης των προσώπων που συμμετέχουν, του αριθμού των ωρών εργασίας του κάθε ατόμου και του ωριαίου κόστους που χρεώνεται στον λογαριασμό του έργου. Σύμφωνα με τις εξηγήσεις που έδωσαν οι νορβηγικές αρχές, οι δηλώσεις αυτές υπογράφονται από τον υπεύθυνο του έργου και ελέγχονται και υπογράφονται από ορκωτό λογιστή στο τέλος του έτους. Η Εποπτεύουσα Αρχή δεν έχει λόγο να αμφισβητήσει την ειλικρίνεια αυτών των δηλώσεων βάσει των οποίων οι δικαιούχες επιχειρήσεις έλαβαν τα ποσά της ενίσχυσης Ε&A.

Αν και θα μπορούσε, γενικά, να ειπωθεί ότι θα ήταν επιθυμητό να εισαχθούν ορισμένοι έλεγχοι κατά το στάδιο της ανάπτυξης των ερευνητικών έργων για να επαληθεύεται η ακρίβεια αυτών των δηλώσεων δαπανών, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι το ΣΕΝ εφάρμοσε σωστά τις διατάξεις των κατευθυντήριων γραμμών του 1994 για την Ε&A οι οποίες δεν απαιτούν τη διενέργεια περαιτέρω ελέγχων.

1.4.   Συμπέρασμα

Με βάση την προηγηθείσα εκτίμηση, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι η χορήγηση ενίσχυσης στα προαναφερόμενα έργα Ε&A πραγματοποιήθηκε σύμφωνα με τις διατάξεις του υφισταμένου συστήματος ενισχύσεων σε Προγράμματα Βιομηχανικής Ε&A, το οποίο ήταν σύμφωνο με τις εφαρμοστέες κατευθυντήριες γραμμές για την Ε&A. Η Εποπτεύουσα Αρχή δεν διαπίστωσε κατά τη διάρκεια αυτής της επίσημης διαδικασίας έρευνας ότι οι δικαιούχοι της ενίσχυσης Ε&A για το έργο υπ. Αριθ. 40049 «Στρατηγικές δραστηριότητες στον τομέα των θαλάσσιων μεταφορών και της εφοδιαστικής», το έργο 138811 «AlgOpt», το έργο 144265 «Shiplog II» και το έργο 144214 «Βιβλιοθήκη μεθόδων βελτιστοποίησης του σχεδιασμού στον τομέα των θαλάσσιων εμπορευματικών μεταφορών» χρησιμοποίησαν την ενίσχυση κατά παράβαση του καθεστώτος ενισχύσεων ή του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ.

Εφόσον τα έργα έλαβαν κρατική ενίσχυση στο πλαίσιο του καθεστώτος ενισχύσεων για Προγράμματα Βιομηχανικής Ε&A και δεν έλαβαν ατομική ενίσχυση, δεν είναι απαραίτητο να εκτιμηθεί αν η ενίσχυση θα ήταν συμβατή εάν χορηγούνταν εκτός του πεδίου αυτού του συστήματος,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ αποφάσισε να περατώσει την επίσημη διαδικασία έρευνας σύμφωνα με το άρθρο 1, παράγραφος 2 του Μέρους Ι του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου αναφορικά με την ενίσχυση για Ε&A που χορήγησε το Συμβούλιο Ερευνών της Νορβηγίας για την ανάπτυξη του προγράμματος λογισμικού Turborouter, διότι η ενίσχυση χορηγήθηκε σύμφωνα με το υφιστάμενο καθεστώς ενισχύσεων σε Προγράμματα Βιομηχανικής Ε&A και σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) της συμφωνίας ΕΟΧ και των κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις για έρευνα και ανάπτυξη.

Άρθρο 2

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στο Βασίλειο της Νορβηγίας.

Άρθρο 3

Το αγγλικό κείμενο της παρούσας απόφασης είναι το μόνο αυθεντικό.

---

(1)  Στη συνέχεια αποκαλείται «η Εποπτεύουσα Αρχή».

(2)  Στη συνέχεια αποκαλείται «συμφωνία ΕΟΧ».

(3)  Στη συνέχεια αποκαλείται «συμφωνία περί Εποπτείας και Δικαστηρίου».

(4)  Στη συνέχεια αποκαλείται «Πρωτόκολλο 3».

(5)  Διαδικαστικοί και ουσιαστικοί κανόνες στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων, κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή και ερμηνεία των άρθρων 61 και 62 της συμφωνίας ΕΟΧ και του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου, που εγκρίθηκαν και εκδόθηκαν από την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ στις 19 Ιανουαρίου 1994, ΕΕ 1994 L 231, συμπληρώματα ΕΟΧ 3.9.1994 αριθ. 32, όπως τροποποιήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2007. Στη συνέχεια αποκαλούνται «κατευθυντήριες γραμμές».

(6)  Δημοσιεύθηκε στην ΕΕ L 139 της 25.5.2006, σ. 37 και στο συμπλήρωμα ΕΟΧ αριθ. 26 της 25.5.2006, σ. 1.

(7)  ΕΕ C 258 της 26.10.2006, σ. 42.

(8)  Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις διάφορες επιστολές μεταξύ της Εποπτεύουσας Αρχής και των νορβηγικών αρχών, υπάρχει αναφορά στην απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής να κινήσει επίσημη διαδικασία έρευνας, απόφαση αριθ. 60/06/COL, που δημοσιεύθηκε στην ΕΕ C 258 της 26.10.2006, σ. 42 και συμπλήρωμα ΕΟΧ αριθ. 53 της 26.10.2006, σ. 15.

(9)  Βλ. υποσημείωση 7.

(10)  Βλ. υποσημείωση 7.

(11)  Τα ακόλουθα στοιχεία έχουν ληφθεί από το φυλλάδιο «TurboRouter Vessel schedule optimizing software», το οποίο διατίθεται στον δικτυακό τόπο της Marintek: http://www.marintek.no

(12)  Πληροφορίες που ελήφθησαν από τον δικτυακό τόπο του Marintek: http://www.marintek.no

(13)  Πληροφορίες που ελήφθησαν από τον δικτυακό τόπο του Marintek: http://www.marintek.no.

(14)  Απόφαση της Εποπτεύουσας Αρχής της ΕΖΕΣ αριθ. 217/94/COL της 1.12.1994. Τα συστήματα ενισχύσεων που καλύπτονται από την παρούσα απόφαση είναι: συμβάσεις βιομηχανικές Ε&A (υπόθεση 93-147) και δημόσιες συμβάσεις Ε&A (υπόθεση 93-182) που χορηγήθηκαν από το SND και Έργα Βιομηχανικής Ε&A (υπόθεση 93-181) και Προγράμματα Βιομηχανικής Ε&A (υπόθεση 93-183) που χορηγήθηκαν από το ΣΕΝ.

(15)  Βλ. τμήμα II.1 της απόφασης αριθ. 60/06/COL, σελίδα 11.

(16)  Βλ. http://www.iot.ntnu.no/optimar/

(17)  Και ιδίως στην επιστολή τους της 31ης Ιανουαρίου 2005, σελίδα 4.

(18)  Για περισσότερες πληροφορίες, υπάρχει αναφορά στην απόφαση αριθ. 60/06/COL, Τμήμα II.1, σελίδα 11.

(19)  Τον Ιανουάριο του 1994, η Εποπτεύουσα Αρχή εξέδωσε την απόφαση 4/94/COL για τη θέσπιση και την έκδοση των διαδικαστικών και ουσιαστικών κανόνων στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων (κατευθυντήριες γραμμές για την εφαρμογή και ερμηνεία των άρθρων 61 και 62 της συμφωνίας ΕΟΧ και του άρθρου 1 του Πρωτοκόλλου 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου). Το κεφάλαιο 14 αφορά την ενίσχυση για έρευνα και ανάπτυξη, η οποία αντιστοιχεί κυρίως στο κοινοτικό πλαίσιο για τις κρατικές ενισχύσεις για την έρευνα και ανάπτυξη. Η απόφαση δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα L 231 της 3.9.1994, σελίδες 1 έως 84 και στο συμπλήρωμα ΕΟΧ αριθ. 32 της 3.9.1994, σελίδα 1.

(20)  Οι κατευθυντήριες γραμμές για την αξιολόγηση σχεδίων στο σύστημα Provis λαμβάνουν υπόψη διάφορα στοιχεία: i) τη γενική ποιότητα του σχεδίου, ii) αξιολόγηση του σχεδίου βάσει σημαντικών κριτηρίων, όπως το επίπεδο καινοτομίας, το επίπεδο έρευνας και το περιεχόμενο, ο διεθνής προσανατολισμός, η επιχειρηματική αξία, η κοινωνικοοικονομική επίπτωση, ο κίνδυνος, iii) η επίπτωση της ενίσχυσης, iv) η σημασία για το πρόγραμμα και για τον τομέα αρμοδιότητας καθώς και v) η επιλεξιμότητα.

---