Ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων: γενική εικόνα των δικαιωμάτων

Η παρούσα ανακοίνωση αποσκοπεί στην ενημέρωση των Ευρωπαίων πολιτών για τα δικαιώματά τους όταν επιθυμούν να εργαστούν σε άλλη χώρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ). Η μεταχείρισή τους πρέπει να είναι η ίδια με αυτή των ημεδαπών εργαζομένων όσον αφορά την απασχόληση, τις συνθήκες εργασίας, τη φορολογία και τις κοινωνικές παροχές.

ΠΡΑΞΗ

Ανακοίνωση της Επιτροπής προς το Συμβούλιο, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή και την Επιτροπή των Περιφερειών, της 13ης Ιουλίου 2010, με τίτλο: Επιβεβαίωση της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων: δικαιώματα και σημαντικές εξελίξεις [COM(2010) 373 τελικό - δεν δημοσιεύτηκε στην Επίσημη Εφημερίδα].

ΣΥΝΟΨΗ

Από τότε που καθιερώθηκε η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) άρθηκε μεγάλος αριθμός εμποδίων κινητικότητας. Η Επιτροπή παρουσιάζει τις μείζονες νομοθετικές εξελίξεις που ενίσχυσαν τα δικαιώματα των διακινούμενων Ευρωπαίων εργαζομένων. Επιπλέον, η προαγωγή της κινητικότητας είναι μεταξύ των στόχων της νέας στρατηγικής Ευρώπη 2020.

Ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων

Η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των προσώπων ισχύει για όλους τους Ευρωπαίους πολίτες των οποίων η διαμονή δεν υπερβαίνει τους τρεις μήνες. Μετά το πέρας της εν λόγω περιόδου, τίθενται ορισμένες προϋποθέσεις για την ελεύθερη κυκλοφορία. Ωστόσο, οι διακινούμενοι εργαζόμενοι απολαμβάνουν καλύτερων προϋποθέσεων σε σχέση με τους μη ενεργούς πολίτες.

Ουσιαστικά, η αρχή της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων δίνει το δικαίωμα σε κάθε Ευρωπαίο πολίτη να εργαστεί σε άλλη χώρα της ΕΕ (άρθρο 45 της Συνθήκης για τη λειτουργία της ΕΕ - ΣΛΕΕ). Ορισμένες χώρες δύνανται να επιβάλουν υποχρεωτικές διατυπώσεις εγγραφής των εργαζομένων μετά την παρέλευση τριών μηνών, αλλά όχι άλλους όρους παραμονής.

Οι αυτοαπασχολούμενοι εργαζόμενοι (άρθρο 49 της ΣΛΕΕ) και οι αποσπασμένοι εργαζόμενοι στο πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών, υπάγονται σε άλλες διατάξεις.

Ως διακινούμενοι εργαζόμενοι νοούνται όσοι έχουν:

• κάποιο εισόδημα, ακόμα και περιορισμένο, ή ωφελήματα σε είδος. Αποκλείεται μόνον η εθελοντική εργασία·
• κάποια σχέση εξάρτησης που αφορά σε αμειβόμενη εργασία (δηλ. ο εργοδότης καθορίζει την επιλογή της δραστηριότητας, την αμοιβή, τους όρους εργασίας, κλπ)·
• μία γνήσια και πραγματική εργασία, δηλαδή δραστηριότητα που δεν έχει χαρακτήρα περιθωριακό και παρεπόμενο. Εντούτοις, οι εργαζόμενοι με μερική απασχόληση, οι ασκούμενοι (stages) και ορισμένοι κλάδοι κατάρτισης αναγνωρίζονται·
• μια διασυνοριακή σύνδεση, δηλαδή: ο εργαζόμενος πρέπει να κατοικεί ή να εργάζεται σε κράτος μέλος της ΕΕ άλλο από τη χώρα προέλευσής του.

Κι άλλες κατηγορίες πολιτών μπορούν να ωφεληθούν από την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων, όταν η παραμονή τους υπερβαίνει τους τρεις μήνες:

• τα μέλη της οικογένειας του διακινούμενου εργαζομένου, ασχέτως εθνικότητας. Έχουν πρόσβαση στα κοινωνικά οφέλη της χώρας υποδοχής·
• πρόσωπα που διατηρούν την ιδιότητα του μισθωτού, ακόμα κι αν δεν απασχολούνται πλέον στη χώρα υποδοχής (περιπτώσεις προσωρινής ανικανότητας εργασίας, ακούσιας ανεργίας, κλπ)·
• τα πρόσωπα που αναζητούν εργασία, εάν δύνανται να παράσχουν στοιχεία ότι συνεχίζουν την αναζήτηση απασχόλησης.

Πρόσβαση στην απασχόληση

Οι διακινούμενοι εργαζόμενοι πρέπει να μπορούν να ασκούν τις επαγγελματικές δραστηριότητές τους στις ίδιες συνθήκες με τους ημεδαπούς εργαζομένους. Δεν επιτρέπονται επομένως εις βάρος τους διακρίσεις όσον αφορά:

• την άσκηση ενός νομικά κατοχυρωμένου επαγγέλματος, γιατί μπορούν να ζητήσουν αναγνώριση των επαγγελματικών τους προσόντων ή της κατάρτισής τους·
• τις γλωσσικές τους γνώσεις, που πρέπει να είναι εύλογες και αναγκαίες ως προς την επιδιωκόμενη εργασία και μόνο·
• την πρόσβαση σε θέσεις εργασίας του δημοσίου τομέα. Εξαιρούνται ορισμένες μορφές απασχόλησης που απαιτούν τη συμμετοχή στην άσκηση εξουσιών δημοσίου δικαίου·
• την ελεύθερη κυκλοφορία επαγγελματιών και ημιεπαγγελματιών του αθλητισμού.

Τα πρόσωπα που αναζητούν εργασία έχουν πρόσβαση στις δημόσιες υπηρεσίες απασχόλησης και στις παροχές οικονομικής αρωγής που διευκολύνουν την πρόσβαση στην απασχόληση εντός της αγοράς εργασίας του κράτους μέλους υποδοχής.

Ίση μεταχείριση των εργαζομένων

Απαγορεύεται κάθε διάκριση ως προς την απασχόληση, την αμοιβή και τις συνθήκες εργασίας.

Οι διακινούμενοι εργαζόμενοι εξομοιώνονται προς τους ημεδαπούς εργαζομένους:

• υπάγονται στο δίκαιο και τις συλλογικές συμβάσεις της χώρας υποδοχής·
• απολαμβάνουν των ίδιων κοινωνικών ωφελημάτων που συνεπάγεται η ιδιότητα του κατοίκου ή του εργαζομένου, από την πρώτη μέρα της δραστηριότητάς τους·
• δεν επιτρέπονται διακρίσεις σε βάρος τους σε επίπεδο φορολογίας λόγω εθνικότητας ή ιδιότητας διακινούμενου εργαζομένου.

Ενίσχυση των δικαιωμάτων των ευρωπαίων πολιτών

Σε συνέχεια της δημοσίευσης της ανακοίνωσης της Επιτροπής, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο ενέκριναν την οδηγία 2014/54/ΕΕ τον Απρίλιο του 2014 για μέτρα που διευκολύνουν την άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων.

Βασικά, η οδηγία αποσκοπεί:

• να εγγυάται κατάλληλη έννομη προστασία σε εθνική κλίμακα για εργαζόμενους που μεταναστεύουν στην ΕΕ όταν πιστεύουν ότι έχουν υποστεί διάκριση λόγω ιθαγένειας·
• να προσφέρει σε ενώσεις, οργανώσεις και άλλες νομικές οντότητες τη δυνατότητα διοικητικών ή νομικών διαδικασιών εξ ονόματος ή προς υποστήριξη εργαζομένων που ταξιδεύουν εντός της ΕΕ και έχουν υποστεί προσβολή των δικαιωμάτων τους·
• να παρέχει καλύτερη πληροφόρηση στους εργαζόμενους που θέλουν να ασκήσουν το δικαίωμα ελεύθερης κυκλοφορίας καθώς και στους εργοδότες με δημόσιο ή ιδιωτικό χαρακτήρα σε αυτόν τον τομέα·
• να ενθαρρύνει τον διάλογο με μη κυβερνητικές οργανώσεις (ΜΚΟ).

ΣΥΝΑΦΕΊΣ ΠΡΆΞΕΙΣ

Οδηγία 2014/54/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 16ης Απριλίου 2014 περί μέτρων που διευκολύνουν την άσκηση των δικαιωμάτων των εργαζομένων στο πλαίσιο της ελεύθερης κυκλοφορίας των εργαζομένων

Ημερομηνία τελευταίας τροποποίησης: 04.06.2014