32001D0156

Απόφαση της Επιτροπής

της 19ης Ιουλίου 2000

σχετικά με την κρατική ενίσχυση την οποία η Ισπανία έθεσε σε εφαρμογή υπέρ του τομέα θαλάσσιων μεταφορών (νέα σύμβαση παροχής δημοσίων υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών)

[κοινοποιηθείσα υπό τον αριθμό Ε(2000) 2447]

(Το κείμενο στην ισπανική γλώσσα είναι το μόνο αυθεντικό)

(Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ)

(2001/156/ΕΚ)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΩΝ ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ,

Έχοντας υπόψη:

τη συνθήκη για την ίδρυση της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, και ιδίως το άρθρο 88 παράγραφος 2 πρώτο εδάφιο,

τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο, και ιδίως το άρθρο 62 παράγραφος 1, στοιχείο α),

Αφού κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σύμφωνα με τα προαναφερθέντα άρθρα(1) και έχοντας υπόψη τις παρατηρήσεις αυτές,

Εκτιμώντας τα ακόλουθα:

I. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

(1) Με καταγγελία που υποβλήθηκε στις 8 Ιανουαρίου 1998, η Επιτροπή πληροφορήθηκε ότι η Ισπανία είχε προξηρύξει μειοδοτικό διαγωνισμό για την παροχή υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών οι οποίες συμπεριελάμβαναν υποχρεώσεις παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας (εφεξής καλούμενες "ΥΚΩ"), μεταξύ της ηπειρωτικής Ισπανίας και των νήσων της. Με επιστολή της 26ης Ιανουαρίου 1998, η Επιτροπή ενημέρωσε τις ισπανικές αρχές σχετικά με την ανησυχία της για τη σύμβαση και τον τρόπο κατακύρωσής της.

(2) Με επιστολή της 5ης Μαρτίου 1998, η Επιτροπή ενημέρωσε την Ισπανία για την απόφασή της να κινήσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 88 παράγραφος 2 της συνθήκης ΕΚ σχετικά με την προαναφερόμενη σύμβαση, η οποία συνήφθη μεταξύ της Ισπανίας και της εταιρείας Trasmediterránea, (εφεξής καλούμενη "Trasmed"), στις 20 Ιανουαρίου 1998. Η Επιτροπή παραχώρησε στις ισπανικές αρχές χρόνο ενός μηνός προκειμένου, οι τελευταίες, να απαντήσουν στις παρατηρήσεις που διατυπώθηκαν σχετικά με τα θεμελιώδη σχετικά ζητήματα και ταυτόχρονα ζήτησε από αυτές να επιβεβαιώσουν την αναστολή της χορήγησης κρατικής ενίσχυσης εντός 10 εργάσιμων ημερών από την κοινοποίηση της επιστολής.

(3) Η απόφαση της Επιτροπής να κινήσει τη διαδικασία δημοσιεύθηκε στην Επίσημη Εφημερίδα των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων(2). Η Επιτροπή κάλεσε τους ενδιαφερόμενους να υποβάλουν τις παρατηρήσεις τους σχετικά με τη σύμβαση.

(4) Η Επιτροπή έλαβε σχετικές παρατηρήσεις εκ μέρους των ενδιαφερόμενων, τις οποίες διεβίβασε στην Ισπανία, παρέχοντάς της τη δυνατότητα να τις σχολιάσει και έλαβε τα σχόλιά της με επιστολές της 18ης Μαρτίου, 7ης Απριλίου και 23ης Ιουλίου 1998. Διεξήχθησαν επίσης διάφορες συνεδριάσεις, μεταξύ άλλων, και μία στις 3 Ιουνίου 1999.

II. ΛΕΠΤΟΜΕΡΗΣ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

ΤΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ

(5) Με την από 30 Ιουλίου 1997 επιστολή τους, οι ισπανικές αρχές, σύμφωνα με υποχρέωσή τους που απορρέει από το άρθρο 9 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92(3), του Συμβουλίου κοινοποίησαν στην Επιτροπή τη πρόθεσή τους να τροποποιήσουν το ισχύον στην Ισπανία καθεστώς που ρυθμίζει την ακτοπλοΐα. Οι ισπανικές αρχές ενημερώθηκαν ότι οι υπηρεσίες της Επιτροπής είχαν διαπιστώσει διάφορα προβλήματα τόσον όσον αφορά τη βασική έννοια του σχεδίου του διατάγματος διά του οποίου τροποποιείται το καθεστώς όσο και τη σύνταξή του. Οι ισπανικές αρχές κατέθεσαν τροπολογίες σε τμήμα των άρθρων, αλλά στις 19 Σεπτεμβρίου 1997 προχώρησαν τη διαδικασία και ενέκριναν το Βασιλικό διάταγμα αριθ. 1466/1997(4) χωρίς να συμβουλευθούν εκ νέου τις υπηρεσίες της Επιτροπής. Αυτό θεωρήθηκε αθέτηση των υποχρεώσεών τους και απεστάλη επιστολή στις ισπανικές αρχές στις 22 Οκτωβρίου 1997, στην οποία οι τελευταίες απάντησαν στις 9 Δεκεμβρίου 1997. Τους εστάλη προειδοποιητική επιστολή στις 20 Απριλίου 1998, και οι αντίστοιχες απαντήσεις παραλήφθηκαν μέσω επιστολών στις 27 Μαΐου και 8 Ιουλίου 1998.

(6) Το διάταγμα εμπίπτει σε ένα καθεστώς χορήγησης αδειών λειτουργίας στις τακτικές γραμμές ακτοπλοΐας στην Ιβηρική Χερσόνησο και τα εδάφη εκτός αυτής, καθώς επίσης και μεταξύ των τελευταίων. Η παροχή των εν λόγω υπηρεσιών απαιτεί προηγούμενη σχετική άδεια, η ισχύς της οποίας εξαρτάται από την συμμόρφωση προς τις ΥΚΩ [όπως ορίζει το άρθρο 4 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92] την οποία η ισπανική θαλάσσια διοίκηση έχει τη διακριτική ευχέρεια να απαιτεί από τους μεταφορείς. Το διάταγμα ορίζει επίσης ότι, σε περίπτωση που το καθεστώς χορήγησης αδειών δεν παρέχει επαρκές επίπεδο υπηρεσιών στις προαναφερθείσες τακτικές γραμμές ακτοπλοΐας, οι ισπανικές αρχές θα μπορούν να συνάπτουν τις απαραίτητες δημόσιες συμβάσεις, αφήνοντας τις εν λόγω γραμμές διαθέσιμες σε άλλους ενδιαφερόμενους παροχείς υπηρεσιών.

Η ΣΥΜΒΑΣΗ

(7) Με επιστολή της 2ας Οκτωβρίου 1997, οι ισπανικές αρχές διαβίβασαν στις υπηρεσίες της Επιτροπής αντίγραφο της συγγραφής υποχρεώσεων που θα χρησιμοποιούσαν για την ανάθεση της σύμβασης παροχής υπηρεσιών ΥΚΩ σε εννέα γραμμές με τις περιοχές της χερσονήσου. Η εικοσαετής σύμβαση ΥΚΩ με την Trasmed η οποία ίσχυε τότε, θα έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 1997(5).

(8) Πραγματοποιήθηκε σειρά συναντήσεων στις 10, 15 και 16 Οκτωβρίου 1997 για τη συζήτηση των προβλημάτων τόσο του τροποποιημένου διατάγματος όσο και της νέας σύμβασης ΥΚΩ. Εφόσον υπήρχε διαφωνία σχετικά με το συμβιβάσιμο του βασιλικού διατάγματος με τη νέα συμφωνία ΥΚΩ, οι υπηρεσίες της Επιτροπής απέστειλαν σειρά ερωτήσεων στις ισπανικές αρχές και πραγματοποιήθηκαν διάφορες συναντήσεις για τη διεξοδικότερη συζήτηση και διασαφήνιση των εν λόγω ζητημάτων.

(9) Με τις από 27 Νοεμβρίου 1997 επιστολή της, απευθυνόμενη στον ισπανό υπουργό Ανάπτυξης, η Επιτροπή δήλωσε ότι αν οι ισπανικές αρχές δεν μπορούσαν να κάνουν χρήση της διαδικασίας των συμβάσεων ΥΚΩ ως ορίζεται στις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές περί κρατικών ενισχύσεων για τις θαλάσσιες μεταφορές(6), τότε ήταν υποχρεωμένες να κοινοποιήσουν καθε νέα σύμβαση ΥΚΩ ως κρατική ενίσχυση. Οι ισπανικές αρχές δεν συμμορφώθηκαν με αυτή την παρατήρηση.

(10) Τα κύρια χαρακτηριστικά της σύμβασης που συνήφθη είναι τα ακόλουθα:

- η σύμβαση αφορά την παροχή τακτικών υπηρεσιών θαλασσίων μεταφορών επιβατών και οχημάτων υπό το καθεστώς αποσκευών σε δέκα διαδρομές (εννέα με αποζημίωση και ένα όχι) μεταξύ Βαρκελώνης - Βαλένθια και Βαλεαρίδων Νήσων, Κάδιθ και Καναρίων Νήσων, Αλμερία - Μάλαγα και Μελίγια, και Αλχεθίρας και Θέουτα (για την τελευταία αυτή διαδρομή δεν υφίστατο αποζημίωση),

- καταρτίστηκε προϋπολογισμός αποζημίωσης ύψους 6,6 δισεκατομμυρίων ισπανικών πεσετών για περίοδο έξι ετών, αρχής γενομένης το 1998,

- η σύμβαση καταρτίστηκε υπό τη μορφή δέσμης: όλες οι γραμμές θα εκχωρηθούν σε μία εταιρία μέσω διαγωνισμού. Ωστόσο, αυτό δεν συνεπάγεται αποκλειστικότητα ως προς τις διαδρομές, οι οποίες θα είναι ανοιχτές και σε άλλους παροχείς, οι οποίοι θα πρέπει να πληρούν μια σειρά από προϋποθέσεις προκειμένου να τους χορηγηθεί η σχετική άδεια. Αυτές οι προϋποθέσεις συμπεριλαμβάνονται ως ΥΚΩ,

- η σύμβαση θα είναι διάρκειας 6 + 2 + 2 (10) ετών, ενώ η δεύτερη ανανέωση θα υπόκειται σε προηγούμενη διαβούλευση με την Επιτροπή και έγκριση αυτής.

(11) Η προκήρυξη του διαγωνισμού δημοσιεύθηκε στο φύλλο της εφημερίδας της ισπανικής κυβέρνησης στις 17 Δεκεμβρίου 1999, καθώς και σύνοψη αυτής στην Lloyd's List στις 23 Δεκεμβρίου 1997. Η προθεσμία για την υποβολή των προσφορών ήταν η 31 Δεκεμβρίου 1997. Στις 8 Ιανουαρίου 1998, η Επιτροπή έλαβε καταγγελία από μια εταιρεία η οποία θεωρούσε ότι είχε ζημιωθεί από τον ελάχιστο χρόνο που είχε στη διάθεσή της για την προετοιμασία της προσφοράς της.

(12) Δεδομένου ότι σύμφωνα με την άποψη της ισπανικής κυβέρνησης η σύμβαση ήταν σύμφωνη προς τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τη χορήγηση ενίσχυσης για τις θαλάσσιες μεταφορές, αυτή δεν κοινοποιήθηκε ως κρατική ενίσχυση σύμφωνα με την παράγραφο 3 του άρθρου 88 της συνθήκης.

(13) Η Επιτροπή, εφόσον κίνησε τη διαδικασία και βασιζόμενη στις πληροφορίες που είχε στη διάθεσή της, εξέφρασε αμφιβολίες βασιζόμενες στο συμβιβάσιμο του μέτρου με την κοινή αγορά τόσο όσον αφορά την ουσία της σύμβασης όσο και τον τρόπο με τον οποίο αυτή είχε κατακυρωθεί. Η Επιτροπή εξέφραζε ανησυχίες σχετικά με τις ακόλουθες πλευρές:

1. Κοινοποίηση και απουσία κατάλληλου μειοδοτικού διαγωνισμού: δεδομένων του μεγέθους, της διάρκειας και της σπουδαιότητας της σύμβασης, η κοινοποίηση της προκήρυξης και ο χρόνος που παραχωρήθηκε στους διαγωνιζόμενους προκειμένου να υποβάλουν τις προσφορές τους δεν ήταν επαρκείς.

2. Δεν καθορίστηκαν επαρκώς και εκ των προτέρων οι ισχύοντες όροι για άλλους παροχείς υπηρεσιών που δραστηριοποιούνται στις ίδιες γραμμές εκ παραλλήλου με και ως ανταγωνιστές του παροχέα των υπηρεσιών ΥΚΩ με αποζημίωση.

3. Γραμμή Αλχεθίρας - Θέουτα: επί του παρόντος διάφοροι ιδιωτικοί παροχείς καλύπτουν αυτή τη διαδρομή, οι οποίοι ενεργούν εμπορικά. Στη σύμβαση υπάρχει επιφύλαξη του δικαιώματος χορήγησης κρατικής οικονομικής ενίσχυσης προς τον υπερθεματιστή της σύμβασης ΥΚΩ στο μέλλον, σε περίπτωση που υπάρξει κάποια έλλειψη σταθερότητας στην παροχή υπηρεσιών στη συγκεκριμένη διαδρομή. Όντως, δεν υπήρξε καμία πραγματική προκήρυξη διαγωνισμού για τις εν λόγω υπηρεσίες και συνεπώς καμία μέθοδος κατάλληλη για τον καθορισμό του απαραίτητου επιπέδου οικονομικής αντιστάθμισης του κράτους λόγω των ενδεχόμενων ΥΚΩ.

4. Διάρκεια: η διάρκεια της σύμβασης είναι εξαετής με δυνατότητα ανανέωσης δύο φορές, για δύο έτη κάθε φορά. Η πρώτη ανανέωση θα ήταν εφικτή για δύο έτη αν σε τουλάχιστον πέντε από τις δέκα διαδρομές που καλύπτει η σύμβαση, δεν είχε εμφανισθεί καμία παράλληλη εμπορική παροχή υπηρεσιών. Η δεύτερη ανανέωση θα λάμβανε χώρα κατόπιν κοινοποίησης της Επιτροπής. Το χρονικό διάστημα μεταξύ των προκηρύξεων διαγωνισμού (η ελάχιστη διάρκεια ισχύος της σύμβασης) θα ήταν μεταξύ έξι και δέκα ετών, το οποίο σύμφωνα με την άποψη της Επιτροπής είναι υπερβολικά μεγάλο και θα δυσχεράνει άνευ λόγου την ανάπτυξη της αγοράς. Από την άλλη, εκφράστηκαν ανησυχίες σχετικά με την παρουσίαση της σύμβασης υπό τη μορφή δέσμης ή συνολικής σύμβασης, γιατί αυτό σημαίνει ότι θα μπορούσαν να συμμετέχουν στο διαγωνισμό μόνον μεγάλες εταιρείες ή όμιλοι εταιρειών.

(14) Η σύμβαση, με την τρέχουσα σύνταξή της, αποκλείει εμπράκτως την εφαρμογή του δικαιώματος για την ελεύθερη παροχή υπηρεσιών ακτοπλοΐας μεταξύ των ισπανικών νήσων από την 1η Ιανουαρίου 1999, όπως αναφέρεται στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92, τόσο όσον αφορά τη διάρκεια της σύμβασης όσο και τη δημιουργία μίας δέσμης όλων των διαδρομών.

III. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ ΤΩΝ ΕΝΔΙΑΦΕΡΟΜΕΝΩΝ

ΕΤΑΙΡΕΙΑ TRASMEDITERRÁNEA

(15) Η Trasmed, στη δήλωσή της που υπέβαλε στην Επιτροπή στις 11 Ιουνίου 1998, διέψευσε την ύπαρξη επιπτώσεων στις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών λόγω του ότι δεν έχουν ελευθερωθεί ακόμη οι θαλάσσιες μεταφορές ατόμων και οχηματαγωγών, καθώς και η ακτοπλοΐα μεταξύ των νήσων της Ισπανίας. Το άρθρο 6 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 απαλλάσσει την Ισπανία (όπως και άλλα κράτη μέλη) από την υποχρέωση ελευθέρωσης της ακτοπλοΐας έως τις αρχές του 1999, γεγονός που σημαίνει ότι δεν υφίσταται κανένας ανταγωνισμός μεταξύ των ισπανικών εταιρειών θαλάσσιων μεταφορών και των εφοπλιστών σε άλλα κράτη μέλη, τα πλοία των οποίων είναι νηολογημένα σε άλλα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην εσωτερική αγορά. Συνεπώς, το εμπόριο μεταξύ των κρατών μελών ουδόλως επηρεάζεται. Αναφέρθηκε η απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων η οποία επισημαίνει ότι οι επιδοτήσεις που έχουν χορηγηθεί στις εταιρείες που παράγουν εμπορεύματα ή παρέχουν υπηρεσίες σε έναν τομέα στον οποίο δεν υφίσταται διακοινοτικό εμπόριο δεν περιλαμβάνονται στη σφαίρα εφαρμογής του άρθρου 87 της συνθήκης (αποφάσεις της 21ης Ιανουαρίου 1976 σχετικά με την υπόθεση αριθ. C-40/75, Produits Bertrand SA κατά της Επιτροπής, και της 3ης Φεβρουαρίου 1977 σχετικά με την υπόθεση αριθ. C-52/76, Benedetti κατά Munari)(7).

(16) Επιπλέον, ισχυρίστηκε ότι τα μέτρα που έλαβε η Ισπανία είναι σε πλήρη συμφωνία με τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις προς τις θαλάσσιες μεταφορές. Ως προς τη διάρκεια της σύμβασης, οι κατευθυντήριες γραμμές επικαλούνται τη γενική αρχή εύλογου χαρακτήρα και καθορίζουν μια ενδεικτική προθεσμία, προσφέροντας έτσι κάποιο περιθώριο αξιολόγησης στα κράτη μέλη.

(17) Όσον αφορά τις ανανεώσεις της διάρκειας της σύμβασης, η πρώτη εξαρτιόταν από την τήρηση συγκεκριμένων προϋποθέσεων, μόνο στην περίπτωση που δεν θα εμφανιζόταν παράλληλη εμπορική προσφορά για πέντε από τις δέκα διαδρομές που καλύπτει η σύμβαση. Το ενδεχόμενο μιας δεύτερης ανανέωσης είναι απρόοπτη και έκτακτη, και μπορεί να εμφανιστεί μόνο για λόγους δημόσιου συμφέροντος και θα πρέπει να κοινοποιηθεί στην Επιτροπή, η οποία μπορεί να προβάλει την αντίθεσή της.

(18) Όσον αφορά την κοινοποίηση και προκήρυξη μειοδοτικού διαγωνισμού, η Trasmed δήλωσε ότι, κατά τη γνώμη της, ούτε οι κατευθυντήριες γραμμές αλλά ούτε και ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 (περί θαλάσσιας ακτοπλοΐας) δεν καθορίζουν τις προϋποθέσεις για την κοινοποίηση και το περιεχόμενο των προκηρύξεων κοινοποιηθέντων δημόσιων διαγωνισμών που διοργανώνονται από τα κράτη μέλη. Συνεπώς, εκτιμά ότι εναπόκειται στα κράτη μέλη να καθορίσουν τις προϋποθέσεις για την εν λόγω κοινοποίηση.

(19) Επεσήμανε ότι οι προϋποθέσεις κοινοποίησης που καθορίζει η ισπανική νομοθεσία προσαρμόζονται επαρκώς στους κοινοτικούς κανόνες και υπενθύμισε ότι "η προθεσμία των δεκατριών ημερών που προβλέπεται από την ισπανική νομοθεσία για τις διαδικασίες κατεπείγοντος δεν είναι τόσο σύντομη ή δεν δημιουργεί διακρίσεις, όπως πιστεύει η Επιτροπή. Πράγματι, παρότι δεν ισχύει στο παρόν θέμα, αξίζει να αναφερθούμε στο άρθρο 20" της οδηγίας 92/50/ΕΟΚ του Συμβουλίου, της 18ης Ιουνίου 1992, σχετικά με το συντονισμό των διαδικασιών κατακύρωσης των δημοσίων συμβάσεων για την παροχή υπηρεσιών(8), της οποίας τελευταία τροποποίηση αποτελεί η οδηγία 97/52/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου(9). Κατά την άποψη της Trasmed, η εν λόγω πληρωμή δεν αποτελεί κρατική ενίσχυση σύμφωνα με την παράγραφο 1 του αρθρου 87 της συνθήκης, αλλά κάποιες ΥΚΩ για τις οποίες η Ισπανία είναι υποχρεωμένη να παρέχει αποζημίωση.

(20) Σχετικά με την εφαρμογή της παραγράφου 2 του άρθρου 86 της συνθήκης, η Trasmed επανέλαβε τη βούλησή της να παρέχει στην Επιτροπή τις πληροφορίες που αφορούν τις δαπάνες που επιβαρύνουν την παροχή αυτών των υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος σε καθεμιά από τις θαλάσσιες διαδρομές που καλύπτει η σύμβαση, χάρη στις οποίες η Επιτροπή θα έχει αποδείξεις ότι η αποζημίωση που κατέβαλε η Ισπανία δεν υπερβαίνει αυτές τις επιπλέον δαπάνες. Επεσήμανε ότι το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, με την απόφασή του της 19ης Μαρτίου 1991 επί της υπόθεσης C-202/88, Γαλλία κατά της Επιτροπής(10), όρισε ότι πρέπει να πληρούνται δύο προϋποθέσεις προκειμένου να εφαρμοστεί η εξαίρεση της παραγράφου 2 του άρθρου 86: α) ότι η εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού εμποδίζει την επιχείρηση ως προς τη διεξαγωγή των δραστηριοτήτων της και β) ότι οι εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών δεν επηρεάζονται με κανέναν τρόπο ενάντιο προς το κοινοτικό συμφέρον.

(21) Στην παρούσα υπόθεση, θεωρεί ότι οι αποζημιώσεις που καταβλήθηκαν από την κυβέρνηση βάσει της σύμβασης αφορούν την παροχή των απαραίτητων αυτών υπηρεσιών και η εφαρμογή των κανόνων ανταγωνισμού θα παρακώλυε την παροχή των συγκεκριμένων υπηρεσιών και, εφόσον η Trasmed δεν δραστηριοποιείται σε τομείς ανοιχτούς στον κοινοτικό ανταγωνισμό(11), αυτό δεν επηρεάζει τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών.

(22) Στην απόφαση κίνησης διαδικασίας της Επιτροπής, αυτή ζήτησε από τις ισπανικές αρχές να επιβεβαιώσουν την αναστολή της καταβολής της αποζημίωσης. Η Trasmed επισημαίνει ότι η πλήρης και αυτόματη αναστολή της καταβολής της αποζημίωσης αυτής θα αποτελούσε σοβαρή απειλή για τη συνέχιση της παροχής των υπηρεσιών.

ANAVE (ΕΝΩΣΗ ΙΣΠΑΝΩΝ ΠΛΟΙΚΤΗΤΩΝ)

(23) Η Anave ένωση ισπανών πλοιοκτητών) επισημαίνει ότι στην παράγραφο 1 του άρθρου 6 του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 ορίζεται ότι ο κανονισμός δεν εφαρμόζεται στην περίπτωση της εν λόγω σύμβασης. Επιπλέον, επισημαίνει ότι η προθεσμία της πενταετούς διάρκειας της ισχύος μιας σύμβασης ΥΚΩ είναι απλώς ενδεικτική: το κείμενο αναφέρει κατά λέξη ότι "καταρχάς, δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα πέντε έτη", συνεπώς μια εξαετής διάρκεια είναι απολύτως εύλογη και συνάδει προς τις κατευθυντήριες γραμμές.

(24) Η Anave διαμαρτύρεται για το γεγονός ότι η Επιτροπή δεν έκανε καμία διάκριση μεταξύ του τμήματος της αποζημίωσης που θα μπορούσε πιθανώς να θεωρηθεί ως κρατική ενίσχυση και του τμήματος εκείνου που αφορά την παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, και δεν προέβη σε αξιολόγηση των δύο αυτών σκελών. Χωρίς αυτή την αποζημίωση, η Trasmed θα αντιμετώπιζε τέτοια οικονομικά προβλήματα ώστε να μην μπορεί να παρέχει τις εν λόγω υπηρεσίες τηρώντας τους απαραίτητους κανόνες για τη απρόσκοπτη και τακτική παροχή των υπηρεσιών και την ποιότητα αυτών.

(25) Επίσης, αναφέρει ότι οι ίδιες οι επιχειρήσεις οι οποίες έχουν εκφράσει παράπονα προς την Επιτροπή λόγω της τελευταίας αυτής σύμβασης απευθύνθηκαν στην επιτροπή τακτικών γραμμών της Anave (αποτελούμενη από 21 εταιρείες θαλάσσιων μεταφορών, πολλές εκ των οποίων ανταγωνίζονται την Trasmed στη μεταφορά επιβατών και εμπορευμάτων) και επικαλέστηκαν την πιθανότητα προσφυγής της ένωσης ενώπιον των ισπανικών δικαστηρίων για την υπόθεση της σύμβασης. Η εν λόγω επιτροπή εξέτασε διεξοδικά την υπόθεση και δεν βρήκε καμία βάση για τέτοια προσφυγή και συνεπώς απέρριψε την πρόταση.

FRED OLSEN SA

(26) Η Fred Olsen SA είναι ισπανική εταιρεία παροχής υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών, ανταγωνίστρια της Trasmed στις διαδρομές μεταξύ των Καναρίων Νήσων (παρότι δεν πρόκειται για καμία από τις διαδρομές που αναφέρονται στην εν λόγω σύμβαση). Κατα την άποψη της Fred Olsen SA, ο καλύτερος και αποτελεσματικότερος τρόπος με τον οποίον η Ισπανία μπορεί να χορηγήσει οικονομική ενίσχυση σε διασυνδέσεις θαλάσσιων μεταφορών θα ήταν η επιδότηση των τιμών των εισιτηρίων, ανεξάρτητα από τον χρησιμοποιούμενο μεταφορέα. Κάτι τέτοιο θα προλάμβανε τη στρέβλωση των τιμών των ναύλων μεταξύ των μεταφορέων. Η Fred Olsen SA προσέφυγε στα ισπανικά δικαστήρια κατά της Ισπανίας σχετικά με την εν λόγω σύμβαση.

ASEMAR (ΕΝΩΣΗ ΝΑΥΤΙΛΙΑΚΩΝ ΕΤΑΙΡΕΙΩΝ)

(27) Η Asemar είναι ένωση ισπανικών ιδιωτικών εμπορικών εταιρειών, συμπεριλαμβανομένων των εφοπλιστών, χειριστών ρυμουλκών, και άλλων παροχέων υπηρεσιών θαλασσίων μεταφορών.

(28) Σχετικά με την κοινοποίηση, τις προθεσμίες και την ορθή παρουσίαση της προκήρυξης του διαγωνισμού, επισημαίνει ότι οι δεκατρείς ημερολογιακές ημέρες, οι οποίες συμπίπτουν με τις διακοπές των Χριστουγέννων δεν ήταν καθόλου επαρκείς, όπως αποδεικνύεται από το γεγονός ότι πέραν του προϋπάρχοντος παροχέα, κανένας δεν υπέβαλε εγκαίρως την προσφορά του. Επιπλέον, δεν υπήρξε σχεδόν καμία κοινοποίηση του εν λόγω διαγωνισμού εκτός Ισπανίας, παρά μόνο μια σύντομη σύνοψη στην Lloyd's List στις 23 Δεκεμβρίου 1997.

(29) Η Asemar φρονεί ότι οι ισπανικές αρχές θα έπρεπε να είχαν προβλέψει ένα εύλογο ελάχιστο χρονικό περιθώριο, εν πάση περιπτώσει όχι μικρότερο του ενός μηνάς, ούτως ώστε οι διαγωνιζόμενοι να καταρτίσουν και να υποβάλουν τις προσφορές τους, ειδικά για μια σύμβαση που αφορά δέκα διαδρομές θαλάσσιων μεταφορών. Επιπλέον, επισημαίνει ότι η προκήρυξη του διαγωνισμού (η οποία δημοσιεύθηκε στο φύλλο της εφημερίδας της ισπανικής κυβερνήσεως και σύνοψη της ιδίας στην Lloyd's List στις 23 Δεκεμβρίου 1997) δεν περιείχε καμία συμβατική πληροφορία παρά απλώς μια αναφορά στη συγγραφή υποχρεώσεων την οποία οι ενδιαφερόμενοι έπρεπε να παραλάβουν από τη Γενική Διεύθυνση Εμπορικής Ναυτιλίας.

(30) Σύμφωνα με την άποψη της Asemar, θα έπρεπε να είχαν δημοσιευθεί τρεις ξεχωριστές προκηρύξεις διαγωνισμού για τις υφιστάμενες υπηρεσίες, ήτοι Ιβηρική Χερσόνησος - Βαλεαρίδες Νήσοι, Ιβηρική Χερσόνησος - Κανάριοι Νήσοι και Ιβηρική Χερσόνησος - Βόρειος Αφρική, κάτι που θα είχε καταστήσει εφικτή τη σύσταση ομάδων κοινοπραξιών για την υποβολή προσφορών. Στην προκειμένη περίπτωση θα μπορούσαν να είχαν ανατεθεί μία ή περισσότερες συμβάσεις, λαμβανομένων υπόψη μεμονωμένα, στον όμιλο που θα υπέβαλλε την πλέον συμφέρουσα προσφορά, κάτι που θα είχε προαγάγει τον ανταγωνισμό και θα παρείχε στους καταναλωτές μεγαλύτερη δυνατότητα επιλογής.

(31) Κατά την άποψή της, η διάρκεια της προαναφερθείσας σύμβασης, ήτοι έξι χρόνια συν μια ανανέωση δύο ετών και άλλη μια έκτακτη ανανέωση δύο επιπλέον ετών, είναι απαράδεκτη σύμφωνα με τις ισχύουσες κατευθυντήριες γραμμές για την παροχή ενισχύσεων για θαλάσσιες μεταφορές και έχει σοβαρές επιπτώσεις στον ελεύθερο ανταγωνισμό στην αντίστοιχη αγορά της ακτοπλοΐας, η οποία θα απελευθερωθεί πλήρως την 1η Ιανουαρίου 1999.

(32) Επιπλέον, ισχυρίζεται ότι η Γενική Διεύθυνση Εμπορικής Ναυτιλίας, κατά την άσκηση των καθηκόντων της ρύθμισης της διαδικασίας του διαγωνισμού, στερείτο της απαραίτητης αντικειμενικότητας και αμεροληψίας, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την εξασφάλιση του θεμιτού ανταγωνισμού. Η εν λόγω Γενική Διεύθυνση συμμετέχει απευθείας στη διαχείριση της Trasmed.

(33) Η Asemar επισημαίνει ότι, καθώς η παράγραφος 2 του αρθρου 86 ορίζει μια εξαίρεση της εφαρμογής των κανόνων περί ανταγωνισμού, θα πρέπει να τύχει περιοριστικής ερμηνείας. Κατά την άποψη της Asemar, η Ισπανία ποτέ δεν απέδειξε με τελειωτικό τρόπο ότι οι εν λόγω υπηρεσίες δεν θα μπορούσαν να παρασχεθούν για εμπορικούς σκοπούς χωρίς αποζημιώσεις.

(34) Η Asemar δηλώνει ότι έχει προσφύγει κατά των ισπανικών αρχών ενώπιον των ισπανικών δικαστηρίων σχετικά με την εν λόγω σύμβαση στην προκειμένη περίπτωση, διότι είναι της άποψης ότι η προκήρυξη διαγωνισμού και η διαδικασία κατακύρωσης της σύμβασης παραβιάζουν την ισπανική νομοθεσία.

FLEBASA

(35) Η Flebasa, παροχέας υπηρεσιών θαλασσίων μεταφορών στην ισπανική αγορά, σχετικά με τη "γεωγραφική αγορά" των τακτικών θαλάσσιων γραμμών ακτοπλοΐας στην Ισπανία, επισημαίνει ότι η συγκεκριμένη αγορά αποτελείται από τρεις γεωγραφικές αγορές αναφοράς που περιλαμβάνουν τη θαλάσσια ακτοπλοΐα μεταξύ: α) Ιβηρικής Χερσονήσου - Βαλεαρίδων Νήσων, β) Γιβραλτάρ - Βορείου Αφρικής, και Ιβηρικής Χερσονήσου - Καναρίων Νήσων. Για το λόγο αυτό θεωρεί παράλογη τη δήλωση ότι η προκήρυξη του διαγωνισμού αποτελεί μόνο μία δέσμη και εκχωρεί τις γραμμές σε μία και μόνο επιχείρηση. Η Flebasa φρονεί ότι όσον αφορά το δημόσιο διαγωνισμό, αυτός θα έπρεπε να είχε διαχωριστεί σε επιμέρους τμήματα για καθεμιά από τις προαναφερόμενες γεωγραφικές αγορές, όπως θα ήταν προσήκον λαμβάνοντας υπόψη τη δυνατότητα χρήσης άλλων μέσων μεταφορών. Οι καταναλωτές μπορούν, στις περισσότερες περιπτώσεις, να επιλέξουν μεταξύ των θαλάσσιων και των εναέριων μεταφορών στις αγορές των Βαλεαρίδων Νήσων και των Καναρίων Νήσων. Αυτή η επιλογή δεν υφίσταται στην περίπτωση της Βόρειας Αφρικής, όπου υπάρχει μόνο μία επιλογή, αυτή των θαλάσσιων μεταφορών.

(36) Η Flebasa δηλώνει επίσης ότι το ρυθμιστικό όργανο στην Ισπανία (η Γενική Διεύθυνση Εμπορικής Ναυτιλίας) δεν είχε την ανεξαρτησία που απαιτείται σε ένα σύστημα θεμιτού ανταγωνισμού.

(37) Κατά τη γνώμη της, οι προϋποθέσεις που ισχύουν για άλλους οικονομικούς φορείς θα πρέπει να είναι αντικειμενικές και να μην δημιουργούν διακρίσεις, και δεν είναι σαφές ποια κριτήρια θα χρησιμοποιήσουν οι ισπανικές ναυτιλιακές αρχές προκειμένου να χορηγήσουν άδειες σε άλλες επιχειρήσεις οι οποίες επιθυμούν να ασκήσουν δραστηριότητα σε θαλάσσιες διαδρομές, εκ παραλλήλου με αυτές στις οποίες δραστηριοποιείται ο υπερθεματιστής. Πριν από την ένταξή τους στην αγορά, οι οικονομικοί φορείς των "μη κατειλημμένων" τομέων θα πρέπει να γνωρίζουν τις συνέπειες των δραστηριοτήτων τους και των υποχρεώσεών τους και ότι αυτές θα πρέπει να είναι διαφανείς, αντικειμενικές και δεν θα πρέπει να δημιουργούν διακρίσεις, κάτι που δεν ισχύει προς το παρόν, διότι οι αρχές έχουν τη διακριτική ευχέρεια να επιβάλλουν προϋποθέσεις.

(38) Η Flebasa ενημερώνει σχετικα με άλλες ενδείξεις της ύπαρξης τριών γεωγραφικών αγορών αναφοράς στον τομέα των τακτικών θαλάσσιων γραμμών ακτοπλοΐας στην Ισπανία, οι οποίες μπορούν επίσης να συναχθούν από την επιχειρησιακή έκθεση της Trasmed, όπου εμφανίζονται τα σχετικά οικονομικά αποτελέσματα σε τρεις κατηγορίες, τις οποίες ονομάζει "Βαλεαρίδες Νήσοι", "Γιβραλτάρ" και "Κανάριοι Νήσοι".

IV. ΣΧΟΛΙΑ ΤΗΣ ΙΣΠΑΝΙΑΣ

(39) Σχετικά με το αίτημα της Επιτροπής για την αναστολή όλων των καταβολών κρατικής ενίσχυσης που προβλέπονται βάσει της σύμβασης, οι ισπανικές αρχές ενημερώνουν ότι αυτό είναι ανέφικτο για λόγους πρακτικούς και νομικούς. Σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές, τα καταβλητέα ποσά προς την Trasmed δυνάμει της συγκεκριμένης σύμβασης αποτελούν αποζημίωση για την παροχή υπηρεσιών κοινής ωφέλειας και όχι κρατική ενίσχυση, και ακόμη και αν επρόκειτο για κρατική ενίσχυση, η Επιτροπή δεν καθόρισε ούτε συνέβαλε στον καθορισμό του μέρους της πληρωμής που αποτελούσε την εν λόγω ενίσχυση. Επιπλέον, αν το κράτος θα ήθελε να αναστείλει τις καταβολές δυνάμει της σύμβασης, η Trasmed θα είχε το δικαίωμα να αναστείλει την παροχή των υπηρεσιών που αντιστοιχούν στην εν λόγω σύμβαση, οι οποίες είναι ουσιαστικής σημασίας για τις μεταφορές σε περιφερειακές περιοχές εκτός της Ιβηρικής Χερσονήσου τις οποίες το κράτος υποχρεούται να διασφαλίζει σύμφωνα με τη νομοθεσία.

(40) Οι ισπανικές αρχές αναφέρονται σε μια σειρά συναντήσεων και σε μια ανταλλαγή επιστολών μεταξύ της Επιτροπής και του ισπανικού Υπουργείου Ανάπτυξης και επικαλούνται το επιχείρημα ότι οι ίδιες πάντα επιχειρούσαν να συνεργάζονται σχετικά με το εν λόγω θέμα.

(41) Σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές, εφόσον οι κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις προς τις θαλάσσιες μεταφορές δεν καθορίζουν συγκεκριμένους κανόνες σχετικά με την κοινοποίηση των δημοσίων συμβάσεων και αναφέρουν μόνον ότι "οι διαγωνισμοί θα πρέπει να τυγχάνουν επαρκούς κοινοποίησης", και δεδομένου ότι η κατακύρωση της εν λόγω σύμβασης έγινε σύμφωνα με τους κανόνες που ορίζονται από τα άρθρα 72 και 79 του νόμου αριθ. 13/1995, της 18ης Μαΐου, περί δημοσίων συμβάσεων(12), [νόμος ο οποίος ενσωματώνει ακριβώς τις οδηγίες του Συμβουλίου σχετικά με τις δημόσιες συμβάσεις, 92/50/ΕΟΚ(13), 93/36/ΕΟΚ(14) και 93/37/ΕΟΚ(15) τις τελευταίες τροποποιήσεις των οποίων αποτελεί η οδηγία 97/52/ΕΚ], οι νομίμως απαιτούμενες προθεσμίες τόσο σύμφωνα με την κοινοτική όσο και με την εθνική νομοθεσία τηρήθηκαν στην προκειμένη περίπτωση.

(42) Κατέστη αναγκαία η προσφυγή στη διαδικασία κατεπείγοντας η οποία προβλέπεται από την ισπανική νομοθεσία διότι η περίοδος ισχύος της παραπάνω σύμβασης επρόκειτο να εκπνεύσει και οι ισπανικές αρχές ήθελαν να αποφύγουν μια διακοπή στην παροχή των υπηρεσιών, κάτι που θα είχε άκρως σοβαρές επιπτώσεις.

(43) Οσον αφορά τη διαδρομή Αλχεθίρας - Θέουτα, οι ισπανικές αρχές φρονούν ότι η Επιτροπή δεν έχει κατανοήσει τον πραγματικό σκοπό αυτού του μέτρου, που έχει προληπτικό χαρακτήρα και έχει ως στόχο να παρέχει ένα ελάχιστο επίπεδο εξυπηρέτησης σε αυτή τη διαδρομή. Είναι αποτέλεσμα του γεγονότος ότι ένας από τους ιδιωτικούς παροχείς ο οποίος καλύπτει προς το παρόν τη διαδρομή προσφάτως αντιμετώπιζε τεχνικές δυσκολίες, ενώ κάποιος άλλος αντιμετώπιζε οικονομικά προβλήματα. Σύμφωνα με τις ισπανικές αρχές, η εν λόγω ρήτρα αποτελεί μια υποθετική πιθανότητα και όχι μια απτή και υπαρκτή κατάσταση.

(44) Έπειτα από άλλες επαφές με τις υπηρεσίες της Επιτροπής, οι ισπανικές αρχές δεσμεύθηκαν να αποσύρουν αυτή τη ρήτρα από εκείνες που προβλέπονται από τη σύμβαση, και στην περίπτωση που θα προέκυπτε η ανάγκη για μια υπηρεσία με την παροχή αποζημίωσης σε αυτή τη διαδρομή, κάποια δεδομένη στιγμή στο μέλλον, θα διεξαγόταν ένας δημόσιος πλήρως ανοιχτός διαγωνισμός, σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται στις κατευθυντήριες γραμμές περί χορήγησης κρατικών ενισχύσεων.

(45) Σύμφωνα με τις προϋποθέσεις που εφαρμόζονται στην περίπτωση άλλων παρόχων υπηρεσιών δυνάμει του βασιλικού διατάγματος αριθ. 1466/1997, οι ισπανικές αρχές επιβεβαίωσαν με την από 7 Απριλίου 1998 επιστολή τους ότι οι προϋποθέσεις αυτές θα είναι λιγότερο αυστηρές από εκείνες που απαιτούνται για τις διαδρομές που καλύπτονται από τη συγκεκριμένη σύμβαση. Πραγματοποιήθηκε μια σειρά συναντήσεων με τις ισπανικές αρχές προκειμένου να επιλυθούν τα σχετικά με το διάταγμα προβλήματα που εκκρεμούσαν. Έπειτα από την διαβίβαση, τον Δεκέμβριο του 1998, έγγραφης δέσμευσης για την τροποποίηση του εν λόγω βασιλικού διατάγματος λαμβάνοντας υπόψη τις αντιρρήσεις της Επιτροπής, οι ισπανικές αρχές υπέβαλαν αναθεωρημένο σχέδιο διατάγματος που αυτή τη στιγμή εξετάζεται στα πλαίσια της αντίστοιχης διαδικασίας επί παραβάσει.

(46) Όσον αφορά τη διάρκεια της σύμβασης, εφόσον σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις η διάρκεια της σύμβασης θα πρέπει να περιορίζεται σε εύλογο χρονικό διάστημα το οποίο "καταρχήν δεν θα πρέπει να υπερβαίνει την πενταετία", οι ισπανικές αρχές θεωρούν ότι αυτό σημαίνει ότι ενδέχεται να υπάρχουν λόγοι που να αιτιολογούν μια μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Ωστόσο, κατόπιν των συζητήσεων με τις υπηρεσίες της Επιτροπής, οι ισπανικές αρχές δεσμεύθηκαν να μειώσουν τη διάρκεια ισχύος της σύμβασης σε 42 μήνες. Συνεπώς, η σύμβαση ισχύει μέχρι τις 26 Ιουλίου 2001.

(47) Ως προς τη διαμόρφωση μιας δέσμης ή τη γενίκευση της σύμβασης, οι ισπανικές αρχές επισημαίνουν ότι η επιλογή των διαδρομών στη σύμβαση είναι σύμφωνη προς τις διατάξεις του κανονισμού (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92. Εφόσον επιλέχθηκαν οι διαδρομές, ξεκίνησε μια διεξοδική μελέτη με στόχο τον καθορισμό του επιπέδου και της συχνότητας παροχής υπηρεσιών που θα πρέπει να εξασφαλιστούν προκειμένου να ικανοποιείται η προβλεπόμενη ζήτηση. Τότε είχε διεξαχθεί οικονομική ανάλυση των τριών βιώσιμων εναλλακτικών λύσεων για τη διαμόρφωση της σύμβασης, με βάση τις εξής επιλογές: α) ξεχωριστές συμβάσεις ανά διαδρομή· β) συμβάσεις θαλάσσιας ζώνης, ήτοι τρεις ξεχωριστές συμβάσεις για τις μεταφορές προς τις Βαλεαρίδες Νήσους, τις Καναρίους Νήσους και τη Θέουτα και τη Μελίλια, αντίστοιχα, και γ) σύμβαση συνολικής δέσμης. Αφού εξετάστηκαν και οι τρεις εναλλακτικές λύσεις, επετεύχθη το συμπέρασμα ότι μία μόνο σύμβαση θα επιβάρυνε οικονομικά λιγότερο το κράτος.

(48) Οι ισπανικές αρχές διαφωνούν διότι θεωρούν το χαρακτηρισμό της κρατικής ενίσχυσης από την Επιτροπή ως αόριστο, εφόσον η τελευταία δεν διαχωρίζει ούτε προσδιορίζει ποιο μέρος του καταβληθέντος προς την Trasmed ποσού μπορεί να θεωρηθεί ως κρατική ενίσχυση. Ούτε αποδέχονται τη δήλωση ότι οι πραγματοποιηθείσες πληρωμές προς την Trasmed θα μπορούσαν να θέσουν την επιχείρηση σε περισσότερη πλεονεκτική θέση σε σχέση με άλλες επιχειρήσεις. Κατά τη γνώμη τους, το περιεχόμενο της σύμβασης αντιστοιχεί στον ορισμό μιας μη κοινοποιήσιμης σύμβασης κοινής ωφέλειας.

(49) Σύμφωνα με τη διαδικασία που προβλέπεται από την παράγραφο 2 του άρθρου 88 της συνθήκης, οι ισπανικές αρχές είχαν την ευκαιρία να σχολιάσουν τις παρατηρήσεις των ενδιαφερόμενων τρίτων μερών.

V. ΕΚΤΙΜΗΣΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

(50) Τα κυριότερα ζητήματα που συζητήθηκαν στην κίνηση της ερευνητικής διαδικασίας C 10/98 ήταν η κοινοποίηση, η έλλειψη επαρκούς διαδικασίας διαγωνισμού, η γραμμή Αλχεθίρας - Θέουτα, οι προϋποθέσεις που ισχύουν για άλλους παρόχους υπηρεσιών, η διάρκεια της σύμβασης, και η κατάρτιση δέσμης/γενίκευση της σύμβασης.

ΥΠΑΡΞΗ ΤΗΣ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ

Κοινοποίηση και απουσία κατάλληλης διαδικασίας διαγωνισμού

(51) Οι κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις προς τις θαλάσσιες μεταφορές καθορίζουν ότι "οι διαγωνισμοί θα πρέπει να υπόκεινται σε επαρκή κοινοποίηση (...) προκειμένου να εξασφαλίζουν ότι όλες οι κοινοτικές επιχειρήσεις (...) απολαμβάνουν ίσες ευκαιρίες". Από την άλλη, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 "όταν ένα κράτος μέλος συνάπτει δημόσιες συμβάσεις ή επιβάλλει υποχρεώσεις παροχής υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, θα το κάνει χωρίς να προβαίνει σε διακρίσεις εναντίον οποιουδήποτε κοινοτικού εφοπλιστή" (δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 1 του άρθρου 4) και "όταν ισχύει οποιαδήποτε αποζημίωση η οποία προκύπτει από υποχρεώσεις κοινής ωφέλειας τότε σε αυτήν θα έχει πρόσβαση οποιοσδήποτε κοινοτικός εφοπλιστής" (δεύτερο εδάφιο της παραγράφου 2 του άρθρου 4).

(52) Η προκήρυξη διαγωνισμού για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης δημοσιεύθηκε στο φύλλο της εφημερίδας της ισπανικής κυβερνήσεως στις 17 Δεκεμβρίου 1997 και σύνοψη αυτής στη ναυτιλιακή έκδοση Lloyd's List στις 23 Δεκεμβρίου 1997. Η προθεσμία υποβολής των προσφορών έληγε στις 31 Δεκεμβρίου 1997.

(53) Η Επιτρόπη, αφού κίνησε διαδικασία, εξέφρασε τη γνώμη ότι, δεδομένων του μεγέθους, της διάρκειας και της σπουδαιότητας της σύμβασης, ο χρόνος που δόθηκε στους διαγωνιζόμενους ώστε να υποβάλουν τις προσφορές τους δεν ήταν επαρκής. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε δεν ήταν επαρκής τόσο όσον αφορά τους παρόχους υπηρεσιών εντός της Ισπανίας όσο και άλλους κοινοτικούς παρόχους υπηρεσιών.

(54) Τόσο η ισπανική κυβέρνηση όσο και η Trasmed υπενθυμίζουν ότι οι κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις ενισχύσεις προς τις θαλάσσιες μεταφορές δεν καθορίζουν ακριβείς κανόνες για την κοινοποίηση δημοσίων συμβάσεων. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι η ανακοίνωση του διαγωνισμού διεξήχθη σύμφωνα με τους κανόνες που θεσπίζονται από την ισπανική νομοθεσία, οι οποίοι ακριβώς έχουν ενσωματώσει τις οδηγίες 92/50/ΕΟΚ, 93/36/ΕΟΚ και 93/37/ΕΟΚ. Τόσο η ισπανική κυβέρνηση όσο και η Trasmed φρονούν ότι η προκήρυξη διαγωνισμού δημοσιεύθηκε σύμφωνα με τη σχετική ισχύουσα νομοθεσία.

(55) Από την άλλη πλευρά, υποστηρίζουν ότι το κατεπείγον του τρόπου ανάθεσης της σύμβασης ήταν πλήρως δικαιολογημένο, δεδομένου ότι η προηγούμενη σύμβαση είχε λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 1997. Με τη δημοσίευση της προκήρυξης του διαγωνισμού, στις 17 Δεκεμβρίου 1997, οι ισπανικές αρχές είχαν προσπαθήσει να αποφύγουν κάποια διακοπή στην παροχή των υπηρεσιών η οποία φρονούν ότι πολύ γρήγορα θα είχε σοβαρότατες επιπτώσεις.

(56) Η δημοσιοποίηση της προκήρυξης ήταν πάρα πολύ σύντομη ούτως ώστε να μπορέσουν οι διαγωνιζόμενοι να προετοιμάσουν σωστά τις προσφορές τους. Το γεγονός ότι δεν παραλήφθηκε καμία άλλη προσφορά παρά μόνον εκείνη του προϋπάρχοντος παρόχου υποστηρίζει την άποψη της Επιτροπής ότι ο διαγωνισμός δεν ήταν ορθός δεδομένης της ανεπαρκούς δημοσίευσής του και του χρόνου που διέθεταν οι ενδιαφερόμενοι για να προετοιμάσουν τις προτάσεις τους.

(57) Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη το επιχείρημα των ισπανικών αρχών ότι οι τελευταίες ήταν υποχρεωμένες να κάνουν χρήση αυτής της διαδικασίας προκειμένου να αποφευχθεί διακοπή στην παροχή ζωτικής σημασίας υπηρεσιών. Ωστόσο, δεν μπορεί να συμφωνήσει με αυτό το επιχείρημα, διότι οι ισπανικές αρχές θα μπορούσαν να είχαν ξεκινήσει τη διαδικασία περισσότερο έγκαιρα ούτως ώστε η διεξαγωγή του διαγωνισμού να μην έθετε σε κίνδυνο τις προαναφερόμενες υπηρεσίες ζωτικής σημασίας.

(58) Συνεπώς, και για τους λόγους παυ προαναφέρθηκαν, η Επιτροπή είναι της άποψης ότι η διαδικασία που ακολουθήθηκε ως προς τη δημοσίευση της προκήρυξης του διαγωνισμού και την ανάθεση της σύμβασης δεν είναι σύμφωνη με τις κατευθυντήριες γραμμές περί κρατικών ενισχύσεων.

Γραμμή Αλχεθίρας - Θέουτα

(59) Η Επιτροπή, αφού κίνησε διαδικασία, παρατήρησε ότι η Ισπανία είχε επιφυλάξει το δικαίωμά της να αναθέσει στην Trasmed κάποιες ΥΚΩ με αποζημίωση στην εν λόγω διαδρομή για λόγους και με τιμή κατά την κρίση της και χωρίς δημόσιο διαγωνισμό, παρότι αυτή τη στιγμή την εν λόγω διαδρομή εξασφαλίζουν τρεις διαφορετικοί πάροχοι υπηρεσιών εκτός της Trasmed.

(60) Παρότι η εν λόγω διαδρομή δεν συμπεριλήφθηκε στην προκήρυξη του διαγωνισμού, στη συγγραφή υποχρεώσεων της σύμβασης η εν λόγω διαδρομή προστίθετο στον κατάλογο των διαδρομών ΥΚΩ που θα πρέπει να καλύψει ο πάροχος των υπηρεσιών, αν και υποχρεούται να παρέχει κάποιο συγκεκριμένο επίπεδο υπηρεσιών στη συγκεκριμένη διαδρομή άνευ αποζημίωσης.

(61) Οι ισπανικές αρχές έλαβαν υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασε η Επιτροπή και αφαίρεσαν τη συγκεκριμένη γραμμή από τον κατάλογο των διαδρομών που καλύπτει η σύμβαση. Επιπλέον, ενημέρωσαν την Επιτροπή ότι η Trasmed εξασφαλίζει τη διαδρομή αυτή χωρίς οικονομική αποζημίωση. Η Επιτροπή θεωρεί την εν λόγω πτυχή του θέματος λήξασα.

Ισχύουσες προϋποθέσεις για αλλους φορείς παροχής υπηρεσιών

(62) Η Επιτροπή, αφού κίνησε διαδικασία, παρατήρησε ότι δεν είχαν καθοριστεί επαρκώς οι προϋποθέσεις για άλλους παρόχους υπηρεσιών που επιθυμούν να λειτουργήσουν τις ίδιες διαδρομές ανταγωνιζόμενες τον πάροχο των αποζημιούμενων ΥΚΩ.

(63) Έπειτα από αριθμό συναντήσεων σχετικά με το συγκεκριμένο θέμα, οι ισπανικές αρχές δεσμεύθηκαν να αναθεωρήσουν το σχετικό ρυθμιστικό πλαίσιο (βασιλικό διάταγμα αριθ. 1466/1997), ούτως ώστε να λάβουν υπόψη τις ανησυχίες που εξέφρασαν οι υπηρεσίες της Επιτροπής, στις οποίες υπεβλήθη αναθεωρημένο σχέδιο του κειμένου που καταρχάς συμμορφώνεται με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 (θαλάσσια ακτοπλοΐα). Εντούτοις, η Επιτροπή πρότεινε προσωρινά διαδικασία επί παραβάσει σχετικά με το ισπανικό βασιλικό διάταγμα, διότι εκκρεμεί προδικαστική απόφαση σχετικά με την ίδια υπόθεση ενώπιον του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων(16).

(64) Συνεπώς, όσον αφορά τα προαναφερθέντα σημεία, και ιδιαίτερα αυτό που αναφέρεται στην κοινοποίηση και την έλλειψη επαρκούς διαδικασίας διαγωνισμού, θα πρέπει να επισημανθεί ότι στην παρούσα υπόθεση δεν τηρήθηκαν όλες οι προϋποθέσιες που ορίζονται σχετικά από τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές περί κρατικών ενισχύσεων προς τις θαλάσσιες μεταφορές. Η διαδικασία που ακολουθήθηκε δεν πληροί τις προϋποθέσεις, και ιδιαίτερα αυτές που αναφέρονται στην έκταση δημοσιοποίησης της προκήρυξης του διαγωνισμού. Επιπλέον, η προθεσμία που δόθηκε στους ενδιαφερόμενους για την προετοιμασία των προσφορών τους ήταν πάρα πολύ σύντομη.

(65) Θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι η εν λόγω δημόσια σύμβαση τέθηκε σε ισχύ στις αρχές του 1998, ήτοι πριν από την πλήρη ελευθέρωση του τομέα της ακτοπλοΐας στην Ισπανία, όπως προβλέπεται από τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92. θα πρέπει να ληφθεί υπόψη, ωστόσο, το γεγονός ότι η Trasmed όχι μόνο εκτελούσε λειτουργίες ακτοπλοΐας, αλλά επίσης παρείχε και διεθνείς θαλάσσιες υπηρεσίες (όπως αυτές προς τους επιβάτες και τα εμπορεύματα στη γραμμή μεταξύ Αλχεθίρας στην Ισπανία και Ταγγέρης στο Μαρόκο). Εφόσον οι διεθνείς θαλάσσιες υπηρεσίες είχαν ήδη ελευθερωθεί πριν από το 1987(17), οι εν λόγω συναλλαγές ήταν απαραιτήτως ανοιχτές σε ανταγωνισμό με άλλους κοινοτικούς παρόχους υπηρεσιών κατά τη διάρκεια αυτού του έτους.

(66) Συνεπώς, υπενθυμίζεται ότι βάσει των προβλεπομένων στην απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 25ης Μαρτίου 1998, σχετικά με την υπόθεση C-174/97, FFSA και αλλοι κατά της Επιτροπής (La Poste)(18), η οποία παρέκαμψε την αίτηση αναιρέσεως κατά της απόφασης του Πρωτοδικείου της 27ης Φεβρουαρίου 1997 σχετικά με την υπόθεση Τ-106/95(19), η Ισπανία εκχώρησε κρατικούς πόρους (ως συνέπεια της μη ορθής εφαρμογής της διαδικασίας) που απειλούν να στρεβλώσουν τον ανταγωνισμό ευνοώντας μια συγκεκριμένη επιχείρηση (την Trasmed), επηρεάζοντας έτσι τις εμπορικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών από τις αρχές του 1998. Κατά συνέπεια, η προαναφερθείσα σύμβαση αποτελεί χορήγηση κρατικής ενίσχυσης σύμφωνα με τις διατάξεις της παραγράφου 1 του άρθρου 87 της σύμβασης. Οι εν λόγω ενισχύσεις θα πρέπει να κοινοποιούνται σύμφωνα με το άρθρο 88 προκειμένου να αξιολογηθούν βάσει των γενικών κανόνων περί κρατικών ενισχύσεων. Σχετικά με αυτό, η συγκεκριμένη σύμβαση συνήφθη χωρίς προηγουμένως να κοινοποιηθεί από τις ισπανικές αρχές και επομένως αντίκειται στην παράγραφο 3 του άρθρου 88 της συνθήκης.

ΣΥΜΒΙΒΑΣΙΜΟ

(67) Παρότι η εν λόγω ενίσχυση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της παραγράφου 1 του άρθρου 87 της συνθήκης, είναι απαραίτητο να καθοριστεί αν υπάρχει πιθανότητα απαλλαγής ή εξαίρεσης σύμφωνα με τις παραγράφους 2 και 3 του άρθρου 87 ή την παράγραφο 2 του άρθρου 86 της συνθήκης.

(68) Δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η εν λόγω ενίσχυση καλύπτεται από την παράγραφο 2 του άρθρου 87 της συνθήκης, εφόσον δεν πρόκειται για ενίσχυση κοινωνικού χαρακτήρα χορηγούμενη σε μεμονωμένους καταναλωτές ούτε για την αποκατάσταση ζημιών που έχουν προκληθεί από φυσικές καταστροφές ή για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της διαίρεσης της Γερμανίας.

(69) Η παράγραφος 3 του αρθρου 87 της συνθήκης προβλέπει ότι οι ενισχύσεις μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμες με την κοινή αγορά. Το συμβιβάσιμο με τη συνθήκη πρέπει να καθοριστεί στα πλαίσια της Κοινότητας στο σύνολό της, και στα πλαίσιο ενός μόνο κράτους μέλους. Προκειμένου να εξασφαλιστεί η καλή λειτουργία της κοινής αγοράς, και λαμβανομένης υπόψη της αρχής που αναφέρεται στο στοιχείο ζ) του άρθρου 3 της συνθήκης, οι εξαιρέσεις που προβλέπονται από την παράγραφο 3 του άρθρου 87 θα πρέπει να ερμηνεύονται περιοριστικά κατά την εξέταση οποιουδήποτε καθεστώτος ή συγκεκριμένης χορήγησης ενίσχυσης. Το αντίθετο θα ισοδυναμούσε με την ευνόηση τομέων ή επιχειρήσεων συγκεκριμένων κρατών μελών, ενισχύοντας την οικονομική τους κατάσταση τεχνητά, καθώς και με την αλλοίωση των συναλλαγών μεταξύ των κρατών μελών και με τη στρέβλωση του ανταγωνισμού, χωρίς αυτό να αιτιολογείται από τις έννοιες κοινής ωφέλειας που απαιτούνται από την παράγραφο 3 του άρθρου 87.

(70) Σύμφωνα με το στοιχείο α) της παραγράφου 3 του άρθρου 87, επιτρέπονται οι ενισχύσεις που προορίζονται για την ενίσχυση της οικονομικής ανάπτυξης εκείνων των περιφερειών στις οποίες το βιοτικό επίπεδο είναι ασυνήθιστα χαμηλό ή στις οποίες υφίσταται σοβαρή κατάσταση υποαπασχόλησης. Παρότι διάφορες περιοχές της Ισπανίας πληρούν τις προϋποθέσεις για τη χορήγηση σε αυτές της περιφερειακής ενίσχυσης που αναφέρεται στο στοιχείο α) της παραγράφου 3 του άρθρου 87, η εν λόγω ενίσχυση δεν χορηγήθηκε στα πλαίσια ενός καθεστώτος ενισχύσεων προοριζόμενο ουσιαστικά για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης. Εν πάση περιπτώσει, στο στοιχείο α) της παραγράφου 3 του άρθρου 87 δεν παρέχεται εξουσιοδότηση σε κανένα καθεστώς ενισχύσεων, όπως το παρόν, το οποίο δεν είναι συμβατό με τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές περί ενισχύσεων προς συγκεκριμένους ευαίσθητους τομείς όπως είναι ο τομέας των θαλάσσιων μεταφορών.

(71) Όσον αφορά τις εξαιρέσεις που προβλέπονται στο στοιχείο β) της παραγράφου 3 του αρθρου 87, το εν λόγω καθεστώς ενισχύσεων δεν προορίζεται ούτε για την προώθηση της υλοποίησης ενός σημαντικού έργου κονής ωφέλειας, ούτε για τη διευθέτηση κάποιας σημαντικής αναταραχής της ισπανικής οικονομίας, ούτε επίσης έχει τα χαρακτηριστικά τέτοιων σχεδίων.

(72) Όσον αφορά την εξαίρεση που προβλέπεται στο στοιχείο γ) της παραγράφου 3 του άρθρου 87 για τις ενισχύσεις που προορίζονται για τη διευκόλυνση της ανάπτυξης διαφόρων οικονομικών δραστηριοτήτων, συνάγεται το συμπέρασμα ότι η συγκεκριμένη ενίσχυση δεν αποσκοπεί σε κάτι τέτοιο, σύμφωνα με τα προβλεπόμενα στο προαναφερθέν εδάφιο, διότι έχει χαρακτήρα ενίσχυσης προς την εμπορική εκμετάλλευση.

(73) Η ενίσχυση που εξετάζεται δεν πληροί τις απαραίτητες προϋποθέσεις προκειμένου να αποτελεί εξαίρεση, και οι ισπανικές αρχές δεν έχουν επικαλεστεί κάποια από αυτές τις εξαιρέσεις στις επαφές τους με την Επιτροπή.

(74) Εν πάση περιπτώσει, ακόμη και αν συμπεριελαμβανόταν σε κάποια από αυτές τις κατηγορίες, αυτό δεν θα σήμαινε ότι δεν θα έπρεπε να κοινοποιηθεί η εν λόγω ενίσχυση στην Επιτροπή σύμφωνα με το άρθρο 88 πριν από την εφαρμογή του καθεστώτος ενισχύσεων, κάτι στο οποίο δεν προέβησαν οι ισπανικές αρχές.

Η εξαίρεση της παραγράφου 2 του άρθρου 86

Υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος

(75) Η Επιτροπή, αφού κίνησε διαδικασία, δήλωσε ότι δεν είχε επαρκή στοιχεία προκειμένου να αποφασίσει αν η παράγραφος 2 του άρθρου 86 της συνθήκης έχει εφαρμογή στην περίπτωση της συγκεκριμένης σύμβασης.

(76) Η παράγραφος 2 του άρθρου 86 ορίζει τα εξής:"Οι επιχειρήσεις που είναι επιφορτισμένες με τη διαχείριση υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος [...] θα υπόκεινται στους κανόνες περί ανταγωνισμού, στο βαθμό που η εφαρμογή των εν λόγω κανόνων δεν εμποδίζει, εμπράκτως ή νομικώς, την εκτέλεση της συγκεκριμένης αποστολής που τους έχει ανατεθεί(20)."

(77) Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, στην απόφασή του της 10ης Δεκεμβρίου 1991 σχετικά με την υπόθεση C-179/90, Merci convencionali porto di Genova(21) καθορίζει ότι "σχετικά με αυτό θα πρέπει να επισημανθεί ότι ούτε από τις αποφάσεις της εθνικής δικαστικής αρχής, ούτε από τις παρατηρήσεις που έχουν υποβληθεί στο Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων προκύπτει ότι οι λιμενικές λειτουργίες είναι γενικού οικονομικού συμφέροντος το οποίο να έχει συγκεκριμένα χαρακτηριστικά σχετικά με άλλες οικονομικές δραστηριότητες, και ακόμη και αν υποτεθεί ότι είναι έτσι, ούτε η εφαρμογή των κανόνων της συνθήκης, ειδικά εκείνες που αφορούν τον ανταγωνισμό και την ελεύθερη κυκλοφορία θα μπορούσε να εμποδίσει την εκτέλεση της εν λόγω αποστολής".

(78) Στην παρούσα περίπτωση, η σύμβαση στην οποία αναφερόταν ο διαγωνισμός ανέθετε μια σειρά συγκεκριμένων αποστολών τις οποίες ο διαγωνιζόμενος θα έπρεπε να εκτελέσει. Τα κριτήρια αφορούν είτε τις διαφορετικές γραμμές εξυπηρέτησης, ή τη χειμερινή και θερινή περίοδο, ή περιέχουν γενικές προϋποθέσεις όσον αφορά τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχουν τα πλοία. Θα πρέπει επίσης να επισημάνουμε ότι η εν λόγω δημόσια σύμβαση αφορά τη μεταφορά επιβατών και οχημάτων. Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται κάποιες από τις κύριες προϋποθέσεις που θα πρέπει να πληροί η επιχείρηση που έχει επιφορτιστεί με την εκτέλεση της δημόσιας σύμβασης:

Πίνακας 1

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

(79) Ακολουθώντας τη λογική της παραπάνω υπόθεσης C-179/90, Merci convencionali porto di Genova, το πρώτο ερώτημα που γεννάται είναι σε ποιο βαθμό μπορούν να χαρακτηριστούν ως υπηρεσίες γενικού οικονομικού συμφέροντος οι ειδικές απαιτήσεις της σύμβασης δημόσιας υπηρεσίας που έχει ανατεθεί στην Trasmed.

(80) Οι ισπανικές αρχές δήλωσαν ότι στην περίπτωση μη αντιστάθμισης οι δυνάμεις της αγοράς θα μπορούσαν να παρέχουν το απαραίτητο επίπεδο για την εξασφάλιση της παροχής υπηρεσιών θαλασσίων μεταφορών ζωτικής σημασίας υπό κατάλληλες συνθήκες τακτικής και απρόσκοπτης παροχής, χωρητικότητας, ποιότητας και τιμής καθ' όλη τη διάρκεια του χρόνου.

(81) Σύμφωνα με τις κοινοτικές κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις για τις θαλάσσιες μεταφορές, "ως ΥΚΩ νοείται οποιαδήποτε υποχρέωση επιβάλλεται σε κάποια εταρεία για την εξασφάλιση της παροχής κάποιας υπηρεσίας που πληροί συγκεκριμένους κανόνες τακτικής και απρόσκοπτης παροχής, χωρητικότητας και τιμών που η εταιρεία δεν θα αποδεχόταν αν λάμβανε υπόψη μόνο τις οικονομικά της συμφέροντα. Κάποιες ΥΚΩ μπορούν να επιβληθούν σε τακτικές υπηρεσίες ... σε εκείνες τις περιπτώσεις που οι δυνάμεις της αγοράς δεν εξασφαλίζουν επαρκές επίπεδο παροχής υπηρεσιών".

(82) Η Επιτροπή, βάσει των πληροφοριών που διαθέτει(22), διαπίστωσε ότι η αρμοδιότητα της Trasmed στις εν λόγω γραμμές είναι η μεταφορά φορτίου, κάτι που δεν περιλαμβάνεται στο πλαίσιο της δημόσιας σύμβασης, και τα πλοία της δεν πληρούν όλα τα κριτήρια χωρητικότητας επιβατών που ορίζονται στην εν λόγω σύμβαση. Από την άλλη, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι κατά τη διάρκεια της διαδικασίας κανείς από τους πιθανούς ανταγωνιστές της Trasmed δεν δήλωσε ότι μπορούσε να ικανοποιήσει τα ελάχιστα κριτήρια που ορίζονται στη σύμβαση που συνήφθη με την Ισπανία χωρίς ανάγκη αποζημίωσης.

(83) Οι ισπανικές αρχές παρείχαν στην Επιτροπή μια μελέτη(23) ανεξάρτητου φορέα, του Πολυτεχνείου της Μαδρίτης, σχετικά με τις επιπλέον δαπάνες που επιβάλλει η εκτέλεση της δημόσιας σύμβασης.

(84) Σύμφωνα με την εν λόγω ανάλυση, τα δύο κύρια βάρη που δημιουργούν επιπλέον δαπάνες και τις οποίες η μεταφορική εταιρεία δεν θα αποδεχόταν αν δεν επρόκειτο για υποχρεώσεις δημόσιας σύμβασης είναι οι εξής:

- η υποχρέωση του συμβαλλόμενου να παρέχει τις υπηρεσίες του όλο το χρόνο και καθ' όλη τη διάρκεια εκχώρησης των γραμμών, με τις διαφοροποιήσεις των υπηρεσιών μεταξύ περίοδου αιχμής και και περιόδου ύφεσης που ορίζονται στον διαγωνισμό και

- η ανάγκη για αντικατάσταση εντός ελάχιστης χρονικής περιόδου οποιουδήποτε πλοίου που δεν δύναται πλέον να παρέχει τις συγκεκριμένες υπηρεσίες (όχι για λόγους συντήρησης, αλλά λόγω βλάβης, ατυχημάτων κ.λπ.)· η ελάχιστη περίοδος αντικατάστασης είναι ένα ταξίδι μετά επιστροφής αν διαρκεί περισσότερο από 24 ώρες, ή 24 ώρες αν το ταξίδι μετά επιστροφής διαρκεί λιγότερο.

(85) Σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν παράσχει οι ισπανικές αρχές, όλες οι γραμμές που αποτελούν αντικείμενο του διαγωνισμού έχουν ακραία χαρακτηριστικά εποχής, με μεγάλη συγκέντρωση επιβατών με τα οχήματά τους κατά την περίοδο αιχμής. Αν αναλυθεί ο αριθμός επιβατών και οχημάτων που μεταφέρθηκαν σε αυτές τις γραμμές το 1993, 1994, 1995 και 1996 - η περίοδος που εξετάστηκε πριν από την προκήρυξη του διαγωνισμού - μπορεί να διαπιστωθεί ότι μεταξύ 55 και 60 % της ετήσιας ζήτησης για τη μεταφορά επιβατών και οχημάτων προκύπτει κατά την περίοδο αιχμής, ουσιαστικά κατά τις καλοκαιρινές διακοπές(24), και μεταξύ 40 και 45 % τον υπόλοιπο χρόνο (περίπου επτά μήνες). Έτσι εξηγείται το χαμηλό επίπεδο χρήσης που παρατηρείται κατά τη διάρκεια του μεγαλύτερου μέρους του χρόνου.

(86) Αλλά αυτό δεν είναι όλο: από οικονομικής απόψεως, η κίνηση είναι ακόμη υψηλότερη κατά την περίοδο αιχμής, γιατί εκτός της τελευταίας οι τιμές είναι κατά μέσο όρο πολύ χαμηλότερες από την εποχή μαζικής κίνησης επιβατών και οχημάτων. Τα σωρευτικά αποτελέσματα, όσον αφορά τα έσοδα, έχουν ως εξής: 60 έως 65 % των εσόδων συγκεντρώνεται το καλοκαίρι, αφήνοντας ένα 35 έως 40 % για τον υπόλοιπο χρόνο.

(87) Από όλα αυτά συνεπάγεται ότι δεν υπάρχει κανένας σημαντικός ανταγωνιστής που να εξυπηρετεί την κίνηση επιβατών και οχημάτων στις συγκεκριμένες γραμμές και που θα μπορούσε να παρέχει υπηρεσίες που πληρούν τα κριτήρια συχνότητας, χωρητικότητας και απρόσκοπτης παροχής όλο το χρόνο, καθώς και το κριτήριο αντικατάστασης του πλοίου εντός 24 ωρών (εφεξής καλούμενα "θεμελιώδεις απαιτήσεις"), όπως απαιτείται από τη δημόσια σύμβαση.

(88) Για όλους αυτούς τους λόγους, η Επιτροπή αποδέχεται το επιχείρημα ότι οι δύο προαναφερόμενες θεμελιώδεις απαιτήσεις καθορίζουν τη διαφορά μεταξύ των παρεχόμενων από την Trasmed υπηρεσιών σύμφωνα με τη σύμβαση και των υπηρεσιών που παρέχονται σύμφωνα με τα κριτήρια της αγοράς (όπως αυτές των ανταγωνιστών). Οι συμπληρωματικές απαιτήσεις για την Trasmed μπορούν συνεπώς να χαρακτηριστούν ως γενικού οικονομικού συμφέροντος.

(89) Οι θεμελιώδεις απαιτήσεις, καθώς και όλες οι υπόλοιπες (μέγιστες τιμές κ.λπ.) που συνοδεύουν απαραιτήτως τις πρώτες ως αναπόσπαστο τμήμα της δημόσιας σύμβασης, ισχύουν μόνο για την επιχείρηση στην οποία έχει ανατεθεί η εκτέλεση της σύμβασης, εν προκειμένω για την Trasmed.

(90) Οι δαπάνες που δημιουργούνται από την τήρηση αυτών των ειδικών κριτηρίων, οι οποίες προστίθενται σε εκείνες που αφορούν την παροχή των συγκεκριμένων υπηρεσιών σύμφωνα με τα κριτήρια της αγοράς, είναι οι επιπλέον δαπάνες που αντιστοιχούν στις ΥΚΩ που ειβαλλονται από τη δημόσια σύμβαση.

(91) Συμπερασματικά μπορεί να ειπωθεί ότι ελλείψει σημαντικών ανταγωνιστών που να παρέχουν υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών και οχημάτων στις εν λόγω γραμμές, η Επιτροπή θεώρησε ότι οι επιπρόσθετες δαπάνες που υπολογίστηκαν από τον εμπειρογνώμονα και για τις οποίες η Trasmed πρέπει να αποζημιωθεί, είναι οι επιπλέον δαπάνες που δημιουργούνται από την παροχή των εν λόγω υπηρεσιών κατά τη περίοδο ύφεσης (λαμβάνοντας υπόψη την ικανοποίηση τόσο των θεμελιωδών όσο και των δευτερευουσών απαιτήσεων) καθώς και οι συμπληρωματικές δαπάνες που αφορούν την ανάγκη παροχής της πιθανότητας αντικατάστασης των πλοίων εντός 24 ωρών.

Ανάγκη - Ισοδυναμία

(92) Απουσία επαρκούς διαγωνισμού (βλέπε αιτιολογικές σκέψεις 51 έως 58), δεν μπορεί να υποτεθεί ότι η αποζημίωση που χορηγείται στην Trasmed αντιστοιχεί στις τιμές που θα είχαν καθοριστεί σύμφωνα με τα κριτήρια της αγοράς κάτω από τις ίδιες συνθήκες. Για αυτόν το λόγο, θα πρέπει να εξεταστεί αν η χορηγούμενη αποζημίωση υπερβαίνει εκείνη που απαιτείται για την εξισορρόπηση των δαπανών των ΥΚΩ που επιβάλλονται από τη δημόσια σύμβαση.

(93) Στην απόφαση επί της προαναφερόμενης υπόθεσης La Post(25), το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων όρισε ότι "η καταβολή κρατικής ενίσχυσης μπορεί, βάσει της παραγράφου 2 του άρθρου 86 της συνθήκης, να παρακάμψει την απαγόρευση του άρθρου 87 της εν λόγω συνθήκης, εφόσον η συγκεκριμένη ενίσχυση έχει ως μοναδικό στόχο να αποζημιώσει τις επιπλέον δαπάνες που έχουν δημιουργηθεί από την εκτέλεση της συγκεκριμένης αποστολής μιας επιχείρησης που έχει αναλάβει τη διαχείριση μιας υπηρεσίας γενικού οικονομικού συμφέροντος και αν η χορήγηση της ενίσχυσης καθίσταται απαραίτητη προκειμένου η εν λόγω επιχείρηση να μπορέσει να εκτελέσει τις υποχρεώσεις της για την παροχή υπηρεσιών δημοσίου συμφέροντος κάτω από συνθήκες οικονομικής ισορροπίας".

(94) Θα πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι οι ισπανικές αρχές δημοσίευσαν την ανακοίνωση του διαγωνισμού για την ανάθεση δημόσιας σύμβασης στις 17 Δεκεμβρίου 1997· ο προϋπολογισμός της τελευταίας ήταν 1,1 δισεκατομμύρια ισπανικές πεσέτες (περίπου 6,6 εκατομμύρια ευρώ) ετησίως. Στα πλαίσια του διαγωνισμού, η προσφορά της Trasmed για τη σύμβαση ήταν 950 εκατομμύρια ισπανικές πεσέτες (περίπου 5,7 εκατομμύρια ευρώ) ετησίως.

(95) Εφόσον καθορίστηκαν οι συγκεκριμένες ΥΚΩ στο πλαίσιο της δημόσιας σύμβασης, θα πρέπει να καθοριστεί σε ποιο βαθμό θα πρέπει να επιδοτηθεί η υπηρεσία και αν οι αποζημιώσεις μπορούν να βλάψουν τις κοινοτικές εμπορικές συναλλαγές.

(96) Σύμφωνα με τη μελέτη του εμπειρογνώμονα, η μέθοδος που χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση της απαραίτητης αποζημίωσης βασίζεται στις επιπλέον δαπάνες που απαιτούνται για την εξασφάλιση της ικανοποίησης των ΥΚΩ κατά την περίοδο ύφεσης. Η περίοδος ύφεσης είναι εκείνη κατά την οποία σύμφωνα με τα όσα έχουν ειπωθεί προκαλούνται σημαντικές ζημίες εκμετάλλευσης ως αποτέλεσμα των προαναφερθεισών ΥΚΩ (επιπλέον υπηρεσίες κατά την περίοδο ύφεσης, ικανοποιώντας όλες τις υπόλοιπες απαιτήσεις καθώς και τη δυνατό τα αντικατάστασης των πλοίων εντός 24 ωρών) που επιβάλλει η δημόσια σύμβαση(26).

(97) Βάσει αυτών των στοιχείων, ο εμπειρογνώμονας συμπεριελάμβανε στην πρώτη στήλη του πίνακα που ακολουθεί τις επιπλέον δαπάνες των επτά εκ των εννέα γραμμών, οι οποίες κατά τη γνώμη του δημιουργούσαν ετήσιο έλλειμμα. Οι υπόλοιπες δύο στήλες παρουσιάζουν τα πραγματικά αποτελέσματα της Trasmed για την περίοδο 1998/99, ή για όλες τις γραμμές ή για εκείνες που παρουσιάζουν καθαρό ετήσιο έλλειμμα:

Πίνακας 2

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

(98) Η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη ότι κάποιες από τις γραμμές δεν παρουσιάζουν ετήσιο έλλειμμα. Ωστόσο, η δημόσια σύμβαση επιβάλλει ακόμη και για αυτές κάποιες συμπληρωματικές απαιτήσεις απρόσκοπτης παροχής υπηρεσιών, συχνότητας και χωρητικότητα που δημιουργούν δαπάνες και μειώνουν τα κέρδη της επιχείρησης. Παρότι οι εν λόγω γραμμές δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως ΥΚΩ, συμβάλλουν στην ελάφρυνση του δημοσιονομικού βάρους της Trasmed και κατά συνέπεια στο μέγεθος των κρατικών πόρων που απαιτούνται για αποζημίωση.

(99) Από αυτήν την άποψη και παρότι δεν έχουν εκχωρηθεί στην Trasmed αποκλειστικά δικαιώματα πρόσβασης στην αγορά, θα πρέπει να υπενθυμίσουμε την απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων της 19ης Μαΐου 1993, επί της υπόθεσης C-320/91 (Corbeau)(27). Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων καθόρισε ότι "η υποχρέωση που βαρύνει τον επιφορτισμένο με τη συγκεκριμένη αποστολή εξασφάλισης της παροχής των υπηρεσιών του υπό συνθήκες οικονομικής ισορροπίας προϋποθέτει τη δυνατότητα αντιστάθμισης μεταξύ των κερδοφόρων τομέων και των λιγότερο κερδοφόρων τομέων, και συνεπώς αιτιολογεί κάποιον περιορισμό του ανταγωνισμού από τους ιδιωτικούς επιχειρηματίες στους κερδοφόρους τομείς".

(100) Όντως, αν οι ιδιωτικοί επιχειρηματίες είχαν την άδεια να ανταγωνιστούν τους κατόχους των αποκλειστικών δικαιωμάτων στους επιλεγμένους από τους πρώτους τομείς που αντιστοιχούν στα εν λόγω δικαιώματα, θα μπορούσαν να συγκεντρωθούν στους κερδοφόρους τομείς και σε αυτούς να προσφέρουν τιμές ανταγωνιστικότερες των κατόχων των αποκλειστικών δικαιωμάτων, δεδομένου ότι, σε αντίθεση με τους τελευταίους, δεν είναι υποχρεωμένοι από οικονομικής σκοπιάς να προβούν σε αντιστάθμιση μεταξύ των ζημιών σε μη κερδοφόρους τομείς και των κερδών που προέρχονται από περισσότερο κερδοφόρους τομείς.

(101) Λαμβάνοντας υπόψη την πιθανότητα διεπιδότησης των διαφόρων γραμμών, από τα λεχθέντα προκύπτει ότι η κρατική ενίσχυση που χορηγήθηκε στην Trasmed δεν υπερβαίνει την ελάχιστη αποζημίωση που είναι απαραίτητη για την εξισορρόπηση των επιπρόσθετων δαπανών που προκύπτουν από την ικανοποίηση των θεμελιωδών απαιτήσεων της δημόσιας σύμβασης. Το συνολικό έλλειμμα που σημείωσε η Trasmed το 1998 και 1999 ήταν 931 εκατομμύρια και 1,002 δισεκατομμύρια ισπανικές πεσέτες, αντιστοίχως. Τα συγκεκριμένα ποσά σε γενικές γραμμές αντιστοιχούν στα 950 εκατομμύρια ισπανικές πεσέτες κρατικής ενίσχυσης που λαμβάνονται ετησίως, και η οποία είναι μικρότερη από τις προβλεπόμενες συνολικές επιπρόσθετες δαπάνες των 1,33 δισεκατομμυρίων πεσετών που υπολογίστηκαν από τον εμπειρογνώμονα.

(102) Τα ποσά που παρουσιάζονται στον πίνακα παραπάνω δείχνουν επίσης ότι η μέθοδος που επέλεξε η Trasmed για τον υπολογισμό των ζημιών και στην οποία, λαμβάνονται υπόψη τα αποτελέσματα όλων των γραμμών του πακέτου, απαιτεί λιγότερους κρατικούς πόρους (μικρότερη αποζημίωση) από εκείνη που θα απαιτούταν αν είχε επιλεχθεί κάποιος μηχανισμός που θα καθόριζε μια αποζημίωση ανά γραμμή, εφόσον δεν θα λαμβάνονταν υπόψη τα κέρδη που προκύπτουν από τις δύο κερδοφόρες γραμμές.

(103) Κατόπιν αναφοράς της Επιτροπής και με σκοπό να ελεγχθούν τα αποτελέσματα που προέκυψαν σύμφωνα με τη μέθοδο που ακολουθείται στον πίνακα 2, ο εμπειρογνώμονας προέβη σε σφαιρική αξιολόγηση των συνολικών εσόδων και εξόδων που θα είχε κάποια επιχείρηση που θα εκτελούσε τη δημόσια σύμβαση (λαμβάνοντας υπόψη της σφαιρική δράση σε όλες τις εν λόγω γραμμές, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς φορτίων) τόσο κατά την περίοδο αιχμής όσο και κατά την περίοδο ύφεσης(28).

Πίνακας 3

>ΘΕΣΗ ΠΙΝΑΚΑ>

(104) Όπως μπορούμε να δούμε στον πίνακα 3, τα αποτελέσματα χρήσης των ταξιδιών λαμβάνοντας υπόψη μόνο τους επιβάτες και τα οχήματά τους (που καλύπτονται από τη δημόσια σύμβαση) είναι αρνητικά, τόσο κατά τη περίοδο ύφεσης όσο και την περίοδο αιχμής. Ωστόσο, λαμβάνοντας υπόψη όλη τη ροή κίνησης(29), το έλλειμμα αντισταθμίζεται κατά κάποιον τρόπο από την παράλληλη παροχή υπηρεσιών μεταφοράς εμπορευμάτων (που δεν καλύπτεται από τη δημόσια σύμβαση), η οποία παρουσιάζει έλλειμμα κατά την περίοδο ύφεσης (- 1,803 δισεκατομμύρια ισπανικές πεσέτες) ενώ κατά την περίοδο αιχμής παρουσιάζει πλεόνασμα (267 εκατομμύρια ισπανικές πεσέτες). Αυτό επιβεβαιώνει τον έντονο χαρακτήρα της περιόδου μεταφοράς οχηματαγωγών όπου αναφέρεται η δημόσια σύμβαση, όπως επισημάνθηκε παραπάνω.

(105) Προκειμένου να υπολογίσουμε με αυτή τη μέθοδο τις συμπληρωματικές δαπάνες που δημιουργούν οι ΥΚΩ της δημόσιας σύμβασης, πρέπει να λάβουμε υπόψη ότι η κίνηση επιβατών/οχημάτων κατά την περίοδο ύφεσης δημιουργεί έλλειμμα της τάξης των 4,2 δισεκατομμυρίων ισπανικών πεσετών. Το ποσό αυτό παρότι αντισταθμίζεται από τα θετικά αποτελέσματα της μεταφοράς φορτίου, ωστόσο δημιουργεί ένα γενικό έλλειμμα των 1,803 δισεκατομμυρίων πεσετών κατά την περίοδο ύφεσης. Αν το έλλειμμα που δημιουργείται κατά την περίοδο ύφεσης αντισταθμιστεί με τα κέρδη της περιόδου αιχμής, τότε έχουμε συνολική ζημία 1,536 δισεκατομμυρίων πεσετών. Εφόσον το ποσό αυτό αντανακλά, τη ζημία που δημιουργεί η μεταφορά μόνο επιβατών και οχημάτων κατά την περίοδο ύφεσης, η οποία αντισταθμίζεται από όλα τα υπόλοιπα ετήσια αποτελέσματα, μπορεί να ειπωθεί ότι η ζημία εκμετάλλευσης των 1,536 δισεκατομμυρίων πεσετών αποτελεί τις επιπλέον δαπάνες που αντιστοιχούν στις ΥΚΩ της δημόσιας σύμβασης.

(106) Συνεπώς καταλήγουμε στο συμπέρασμα ότι τόσο η μέθοδος που χρησιμοποιείται στον πίνακα 2 όσο και αυτή που χρησιμοποιείται στον πίνακα 3 οδηγούν σε παρόμοια αποτελέσματα όσον αφορά τις επιπλέον δαπάνες των ΥΚΩ: 1,3 και 1,536 δισεκατομμύρια ισπανικές πεσέτες.

(107) Δεδομένου ότι οι δύο υπολογισμοί που διεξήχθησαν από τον εμπειρογνώμονα συμβαδίζουν μεταξύ τους, και ότι ο δεύτερος, στον οποίον λαμβάνονται υπόψη οι συνολικές δαπάνες και τα έσοδα τόσο της περίοδου αιχμής όσο και της περιόδου ύφεσης, επιβεβαιώνεται η ισχύς της κάπως πραγματικής γραμμής του πρώτου, και η Επιτροπή μπορεί να αποδεχτεί την ανάλυση. Από αυτή την άποψη πρέπει να παρατηρήσουμε ότι κανένα ενδιαφερόμενο μέρος δεν υπέβαλλε καμία συγκριτική μελέτη αυτού του είδους κατά τη διάρκεια της διαδικασίας.

(108) Θα πρέπει επίσης να υπενθυμίσουμε ότι η Trasmed υπέβαλλε προσφορά 950 εκατομμυρίων πεσετών η οποία έγινε αποδεκτή από τις ισπανικές αρχές και η οποία είναι χαμηλότερη από το χαμηλότερο αποτέλεσμα, στο οποίο κατέληξε ο εμπειρογνώμονας (1,3 δισεκατομμύρια πεσέτες).

(109) Συνεπώς, δεδομένου ότι η Επιτροπή αποδέχεται τη μέθοδο που χρησιμοποιήθηκε για την εκτίμηση των επιπλέον δαπανών που δημιουργήθηκαν κατά την εκτέλεση της δημόσιας σύμβασης, μπορούμε να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι τα 950 εκατομμύρια πεσέτες που χορηγήθηκαν στην Trasmed δεν υπερβαίνουν το ελάχιστο ποσό που απαιτείται για την τήρηση των ΥΚΩ, ούτε όσον αφορά τις θεμελιώδεις απαιτήσεις αλλά ούτε και οποιεσδήποτε άλλες περιλαμβάνονται στο πλαίσιο της δημόσιας σύμβασης.

(110) Μπορούμε επίσης να συμπεράνουμε ότι η συγκεκριμένη δημόσια σύμβαση δεν απαιτεί επιπλέον αντιστάθμιση, και κατά συνέπεια ο μηχανισμός αντιστάθμισης δεν επιτρέπει τη δεπιδότηση άλλων διαδρομών (εκτός της δημόσιας σύμβασης) της Trasmed.

(111) Για όλα αυτά, παρότι η ενίσχυση δεν χορηγήθηκε ως αποτέλεσμα κάποιας επαρκούς διαδικασίας διαγωνισμού, όπως έχει επισημανθεί, ωστόσο είναι απαραίτητη για την εξασφάλιση της παροχής κάποιων ουσιαστικών υπηρεσιών και συνάδει με τους προς επίτευξη στόχους, όπως αποδείχτηκε παραπάνω.

ΑΝΤΙΚΤΥΠΟΣ ΣΤΙΣ ΔΙΑΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΜΠΟΡΙΚΕΣ ΣΥΝΑΛΛΑΓΕΣ

(112) Αφενός, όπως απαιτείται από την παράγραφο 2 του άρθρου 86 της συνθήκης, καμία εξαίρεση, ιδιαίτερα ως προς τους κανόνες ανταγωνισμού, δεν θα πρέπει να ισχύσει για τις συναλλαγές που να αντιτίθεται στα συμφέροντα της Κοινότητας. Όσον αφορά τις πιθανές επιπτώσεις στους όρους των συναλλαγών, η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη τις ακόλουθες ακραίες περιπτώσεις:

- Πρώτο έτος σύμβασης (1998): Κατά το πρώτο έτος ισχύος της σύμβασης οι εν λόγω γραμμές εξυπηρετούνται ή εξυπρετούνταν από πλοία με ισπανική σημαία, σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92(30).

- Διάρκεια: στην κίνηση διαδικασίας η Επιτροπή επεσήμανε ότι στο διαγωνισμό η διάρκεια ισχύος της σύμβασης ήταν έξι χρόνια, με τη δυνατότητα δύο ανανεώσεων διάρκειας δύο ετών έκαστη. Στη συγγραφή υποχρεώσεων της σύμβασης, η δεύτερη ανανέωση (έπειτα από οκτώ χρόνια) θα γινόταν υπό τον όρο ότι θα υπήρχε προηγούμενη διαβούλευση με την Επιτροπή. Η διάρκεια ισχύος της σύμβασης σύμφωνα με τα παραπάνω θα εμπόδιζε την απελευθέρωση των θαλάσσιων ενδομεταφορών σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92. [...] Από την άλλη, θα ήταν αντίθετη προς τις κατευθυντήριες γραμμές περί κρατικών ενισχύσεων για τις θαλάσσιες μεταφορές, δεδομένου ότι αφορούν τις ΥΚΩ. Σύμφωνα με τις κατευθυντήριες γραμμές, "η διάρκεια των δημοσίων συμβάσεων θα πρέπει να περιορίζεται σε εύλογο διάστημα (κατ' αρχάς δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα πέντε χρόνια) (...). Κατά τη λήξη της σύμβασης, θα πρέπει να διεξάγεται νέος διαγωνισμός σύμφωνα με τη διαδικασία που περιγράφεται παραπάνω".

Για το λόγο αυτό, οι ισπανικές αρχές δεσμεύτηκαν για το ότι η σύμβαση δεν θα ισχύσει πέρα από τις 26 Ιουλίου 2001 (42 μήνες). Οποιαδήποτε σύμβαση αντικαταστήσει αυτήν την τελευταία θα τεθεί σε ισχύ κατά τη λήξη της τρέχουσας και θα πρέπει να είναι σύμφωνη με την ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία (διαδικασία διαγωνισμού που θα πρέπει να βασίζεται στις αρχές της δημοσιοποίησης, της διαφάνειας και της μη διάκρισης). Οι ισπανικές αρχές δεσμεύτηκαν να πάψουν καταβάλλουν τις ενισχύσεις που αφορούν την εν λόγω σύμβαση κατά τη συγκεκριμένη ημερομηνία ή πριν από αυτήν.

- Δημιουργία πακέτου/γενίκευση της σύμβασης: στην κίνηση της διαδικασίας, η Επιτροπή επεσήμανε ότι οι ισπανικές αρχές δεν είχαν εξηγήσει ικανοποιητικά γιατί οι εννέα (ή δέκα) γραμμές θα έπρεπε να αποτελούν πακέτο και ότι το γεγονός ότι αποτελούν αντικείμενο μιας μόνο σύμβασης στην πράξη αποτελεί απειλή παρακώλυσης της διαδικασίας απελευθέρωσης των θαλάσσιων ενδομεταφορών [που προβλέπεται από τον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92].

Η Επιτροπή θα ήθελε να διασαφηνίσει ότι, προκειμένου να επιτευχθεί μια ισορροπία μεταξύ των ζητημάτων δημοσίου ταμείου και των απαιτήσεων για την πρόσβαση στην αγορά, τα κράτη μέλη διαθέτουν ένα περιθώριο εκτίμησης για να αποφασίσουν ως προς διαγωνισμούς ανάθεσης δημοσίων συμβάσεων με ΥΚΩ ανά γραμμή ή τον συνδυασμό κάποιων διαδρομών σε ένα πακέτο. Καθώς επεσήμανε η Επιτροπή στην κίνηση διαδικασίας, υπήρχαν κάποιες ανησυχίες σχετικά με κάποιες διατυπώσεις της σύμβασης, τόσο όσον αφορά τη διάρκειά της όσο και τη γενίκευση των διαδορομών που καλύπτει, γιατί μπορούσαν να παρακωλύσουν την απελευθέρωση των ενδομεταφορών και να βλάψουν τον ανταγωνισμό(31). Ωστόσο, εφόσον τώρα η σύμβαση περιορίζεται σε διάρκεια 42 μηνών, και εφόσον έχει μειωθεί ο κίνδυνος των αρνητικών επιπτώσεων στην ανάπτυξη του εμπορίου και του ανταγωνισμού, η Επιτροπή αποφάσισε να μην επιμείνει σε αυτό το σημείο.

- Οι ισπανικές αρχές δεσμεύτηκαν επίσης για το ότι κάθε διάδοχη σύμβαση θα πρέπει να πληροί τις ισχύουσες κοινοτικές προϋποθέσεις (διάρκεια σύμβασης όχι πέρα των 5 ετών, διαχωρισμός των διαδρομών και αυστηρή τήρηση της υποχρέωσης να μην καταβάλλεται υπερβολική αποζημίωση και να μην επιτρέπονται οι διεπιδοτήσεις σε ανταγωνιστικές δραστηριότητες) και ότι η εν λόγω σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ μόνον εφόσον θα έχει δοθεί επαρκής δημοσιοποίηση και προθεσμία, ούτως ώστε οι κοινοτικές επιχειρήσεις θαλασσίων μεταφορών να έχουν την ευκαιρία να προετοιμάσουν τις προσφορές τους.

- Οι ισπανικές αρχές συμφωνούν με την άμεση αφαίρεση από την ισχύουσα σύμβαση της διαδρομής μεταξύ Αλχεθίρας και Θέουτα για την οποία δεν υφίσταται οικονομική αποζημίωση.

(113) Από την άλλη, η Επιτροπή γνωρίζει ότι θα μεσολαβήσει κάποιο χρονικό διάστημα έως την πλήρη τήρηση των προηγούμενων δεσμεύσεων. Συνεπώς, θα εγκριθεί η ισχύς της σύμβασης έως τις 26 Ιουλίου 2001 (συνεπώς η σύμβαση θα είναι διάρκειας 42 μηνών). Αποφασίστηκε η εν λόγω προθεσμία, προκειμένου να καταστεί δυνατή η πλήρης κατάρτιση του ρυθμιστικού πλαισίου και των νέων συμβάσεων με διαβούλευση με τις υπηρεσίες της Επιτροπής και τη βιομηχανία θαλασσίων μεταφορών, ούτως ώστε οι ενδεχόμενοι υποψήφιοι να διαθέτουν επαρκή χρόνο για την προετοιμασία των προσφορών τους για τις νέες συμβάσεις.

(114) Θα πρέπει επίσης να επισημανθεί ότι η περίοδος χορήγησης της ενίσχυσης έχει μειωθεί σε μεγάλο βαθμό, ούτως ώστε να εξασφαλίσει τον περιορισμό της. Ο μεταβατικός χαρακτήρας της ενίσχυσης θα επιτρέψει επίσης την εξέλιξη του συστήματος που ίσχυε πριν στην Ισπανία (σύμφωνα με το οποίο παρεχόταν οι υπηρεσίες θαλασσίων μεταφορών στα νησιά), καθώς επίσης και την εγκαθίδρυση ενός επαρκούς συστήματος διαγωνισμού για τη μελλοντική σύμβαση.

(115) Δεδομένου του χαρακτηρισμού των θεμελιωδών και δευτερευουσών απαιτήσεων (ΥΚΩ) που ισχύουν για την Trasmed μέσω της δημόσιας σύμβασης ως "υπηρεσιών γενικού οικονομικού συμφέροντος", δεδομένου ότι η χρηματοδότηση της σύμβασης με δημόσιους πόρους συμπίπτει με τις επιπλέον δαπάνες του παροχέα, και ότι η εν λόγω σύμβαση δεν απαιτεί επιπλέον αποζημίωση καθώς και ότι η διάρκειά της και οι πιθανές επιπτώσεις της στην ανάπτυξη του εμπορίου έχουν μειωθεί σημαντικά, μπορεί να ειπωθεί ότι η αποζημίωση δεν έχει επηρεάσει την ανάπτυξη των συναλλαγών κατά τρόπο που να αντιτίθεται στο κοινοτικό συμφέρον, όπως απαιτείται από την παράγραφο 2 του άρθρου 86 της συνθήκης.

VI. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ

(116) Η Επιτροπή διαπιστώνει ότι η Ισπανία έθεσε παράνομα σε εφαρμογή κρατική ενίσχυση προς την εταιρεία Trasmediterránea, κατά παράβαση του άρθρου 88 παράγραφος 3 της συνθήκης. Ωστόσο, η αποζημίωση μπορεί να επιτραπεί σύμφωνα με την παράγραφο 2 του άρθρου 86, παρότι ισχύει η παράγραφος 1 του άρθρου 87 και δεν μπορεί να συμπεριληφθεί στις εξαιρέσεις των παραγράφων 2 και 3 του άρθρου 87.

(117) Το πεδίο εφαρμογής της παρούσας απόφασης περιορίζεται στις πτυχές που αφορούν τις κρατικές ενισχύσεις και δεν προδικάζει την εφαρμογή άλλων κοινοτικών κανόνων,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

Άρθρο 1

Η Ισπανία έθεσε παράνομα σε εφαρμογή κρατική ενίσχυση της εταιρείας Trasmediterránea, κατά παράβαση του άρθρου 88 παράγραφος 3 της συνθήκης. Ωστόσο, η αποζημίωση μπορεί να επιτραπεί σύμφωνα με το άρθρο 86 παράγραφος 2, όταν και εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 2.

Άρθρο 2

Η Ισπανία υποχρεούται να λύσει την τρέχουσα σύμβαση στις 26 Ιουλίου 2001, ή πριν από τη συγκεκριμένη ημερομηνία, παύοντας την κατάβολη κάθε ενίσχυσης κατά την παραπάνω ημερομηνία ή πριν από αυτήν.

Κάθε διάδοχη σύμβαση θα πρέπει να πληροί τις ισχύουσες κοινοτικές προϋποθέσεις (διάρκεια σύμβασης όχι πέρα των πέντε ετών, διαχωρισμός των διαδρομών και αυστηρή τήρηση της υποχρέωσης να μην καταβάλλεται υπερβολική αποζημίωση και να μην επιτρέπονται οι διεπιδοτήσεις σε ανταγωνιστικές δραστηριότητες). Η εν λόγω σύμβαση θα τεθεί σε ισχύ μόνον εφόσον θα έχει δοθεί επαρκής δημοσιοποίηση και προθεσμία, ούτως ώστε οι κοινοτικές επιχειρήσεις θαλασσίων μεταφορών να έχουν την ευκαιρία να προετοιμάσουν τις προσφορές τους.

Η γραμμή Αλχεθίρας - Θέουτα δεν αποτελεί μέρος της παρούσας σύμβασης και η εταιρεία Trasmediterránea δεν θα μπορεί να λαμβάνει οικονομική αποζημίωση σχετικά με τη συγκεκριμένη γραμμή.

Άρθρο 3

Η παρούσα απόφαση απευθύνεται στο Βασίλειο της Ισπανίας.

Βρυξέλλες, 19 Ιουλίου 2000.

Για την Επιτροπή

Pedro Solbes Mira

Μέλος της Επιτροπής

(1) ΕΕ C 147 της 13.5.1998, σ. 10.

(2) Βλέπε υποσημείωση 1.

(3) ΕΕ L 364 της 12.12.1992, σ. 7.

(4) Φύλλο της Εφημερίδας της Ισπανικής Κυβερνήσεως 226 της 20.9.1997, σ. 27712.

(5) Σχετικά με αυτή τη σύμβαση, η Επιτροπή, σύμφωνα με την παράγραφο 1 τον άρθρου 93 της συνθήκης, αποφάσισε στις 5 Νοεμβρίου 1997 να προτείνει στις ισπανικές αρχές τη λήψη των κατάλληλων μέτρων για την εναρμόνιση των διατάξεων που διέπουν την παροχή οικονομικής ενίσχυσης στην Trasmed με το κοινοτικό δίκαιο, και η απόφαση διαβιβάστηκε στις ισπανικές αρχές μέσω επιστολής (αριθ. 10045) της 3ης Δεκεμβρίου 1997.

(6) ΕΕ C 205 της 5.7.1997, σ. 5.

(7) Συλλογή 1976, σ. 1 και Συλλογή 1977, σ. 163, αντιστοίχως.

(8) ΕΕ L 209 της 24.7.1992, σ. 1.

(9) ΕΕ L 328 της 28.11.1997, σ. 1.

(10) Συλλογή 1991, σ. Ι-1223.

(11) Έως την 1η Ιανουαρίου 1999 μόνον οι κοινοτικοί εφοπλιστές των οποίων τα πλοία έχουν νηολογηθεί στην Ισπανία είχαν το προνόμιο να παρέχουν τις εν λόγω υπηρεσίες.

(12) Φύλλο της εφημερίδας της ισπανικής κυβερνήσεως αριθ. 119, της 19.5.1995, σ. 14601.

(13) Βλέπε υποσημειώσεις 8 και 9.

(14) ΕΕ L 199 της 9.8.1993, σ. 1.

(15) ΕΕ L 199 της 9.8.1993, σ. 54.

(16) Υπόθεση C-205/99· αναπομπή του Ανώτατου Ισπανικού Δικαστηρίου προς το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, της 12ης Μαΐου 1999, σύμφωνα με το άρθρο 234 της συνθήκης, σχετικά με προδικαστική απόφαση για την υπόθεση που εκκρεμεί ενώπιον του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου σχετικά με το Βασιλικό Διάταγμα αριθ. 1466/1997.

(17) Κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 4055/86 του Συμβουλίου, της 22ας Δεκεμβρίου 1986, σχετικά με την εφαρμογή της αρχής της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών θαλασσίων μεταφορών μεταξύ των κρατών μελών και μεταξύ των κρατών μελών και τρίτων χωρών (ΕΕ L 378 της 31.12.1986, σ. 1).

(18) Συλλογή 1998, σ. Ι-1303.

(19) Συλλογή 1997, σ. ΙΙ-229.

(20) Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο επεσήμανε στην υπόθεση 127/73, BRT ΙΙ (Συλλογή 1974, σ. 313), ότι η παράγραφος 2 του άρθρου 86 ισχύει μόνο στην περίπτωση πού κάποια επιχείρηση έχει επιφορτιστεί με κάποια εργασία γενικού οικονομικού συμφέροντος μέσω πράξης της δημόσιας διοίκησης. Το δικαστήριο έδωσε κάποιες ενδείξεις ως προς τι πρέπει να εννοηθεί ως 'υπηρεσία γενικού οικονομικού συμφέροντος': στην υπόθεση C-66/86, Ahmed Saeed Flugreisen (Συλλογή 1989, σ. 803), δήλωσε ότι η κάλυψη των μη εμπορικά βιώσιμων εναέριων διαδρομών αποτελεί τέτοια υπηρεσία.

(21) Συλλογή 1991, σ. Ι-5889.

(22) Συγκριτικά με τα στοιχεία της μελέτης: Αντίκτυπος της απελευθέρωσης των θαλάσσιων ενδομεταφορών στα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης [κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92]. Τρίτη έκθεση· Οκτώβριος 1998 (Bilbao Plaza Marítima, SL; Escuela Técnica Superior de Ingenieros Navales Universidad Politécnica de Madrid).

(23) Επιστολή της 30ής Μαρτίου 1999 της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Ισπανίας προς τη ΓΔ Μεταφορών.

(24) Η μελέτη τον Πολυτεχνείου της Μαδρίτης, στην οποία βασίζονται τα εν λόγω στοιχεία, οδηγεί στο συμπέρασμα ότι η υψηλή περίοδος είναι διάρκειας πέντε μηνών. Η εκτίμηση που γίνεται είναι πιο μέτρια όσον αφορά τη διάρκεια της υψηλής και χαμηλής περιόδου από αυτή του διαγωνισμού, εφόσον στο διαγωνισμό αναφέρεται ότι η υψηλή περίοδος διαρκεί τρεις μήνες, από τις 15 Ιουνίου έως τις 15 Σεπτεμβρίου κάθε χρόνο. Συνεπώς, όσο μικρότερης διάρκειας είναι η χαμηλή περίοδος (ελάχιστα κερδοφόρος), τόσο μικρότερη θα πρέπει να είναι η αναμενόμενη από το κράτος αμοιβή.

(25) Βλέπε υποσημειώσεις 18 και 19.

(26) Η ανάλυση των εμπειρογνωμόνων διεξήχθη καταρχάς με σκοπό τη διερεύνηση των δαπανών που το κράτος θα έπρεπε να καλύψει βάσει διαφορετικών πιθανοτήτων συμβάσεων σχετικά με τις εννέα γραμμές που αποτελούν αντικείμενο της δημόσια σύμβασης. Η ανάλυση με σκοπό τον καθορισμό των ελάχιστων επιπλέον δαπανών σχετικά με τη δημόσια σύμβαση κατά την χαμηλή περίοδο διεξήχθη σε επόμενο στάδιο, επί της βάσης της προϋπάρχουσας σχέσης δαπανών/κέρδους.

Οι πίνακες 2 και 3 που ακολουθούν δείχνουν τις συμπληρωματικές δαπάνες και τα έσοδα που προκύπτουν από την τήρηση των ΥΚΩ που επιβάλλονται από τη δημόσια σύμβαση. Ο υπολογισμός των εν λόγω δαπανών και εσόδων βασίζεται στην έννοια των "τυπικών πλοιοημερών" (π.χ. "τυπικό οχηματαγωγό") που πληροί τις θεμελιώδεις προϋποθέσεις που ανταποκρίνονται στις λειτουργικές και τεχνικές απαιτήσεις.

Τα έσοδα καθορίστηκαν βάσει του μέσου όρου των εισιτηρίων που εισπράχθηκαν με το "τυπικό οχηματαγωγό" κατά τα τελευταία δύο χρόνια, λαμβάνοντας υπόψη τις παρατηρούμενες τάσεις. Τα διάφορα συστατικά μέρη των εσόδων που λήφθηκαν υπόψη ήταν οι επιβάτες, τα οχήματά τους το επίπεδο εξυπηρέτησης εν πλω και το φορτίο.

Οι άμεσες δαπάνες (ΑΔ) προκύπτουν από τους επιβάτες, τα οχήματά τους το επίπεδο εξυπηρέτησης εν πλω και το φορτίο.

Οι μεταβλητές δαπάνες (ΜΔ) αντιστοιχούν στα καύσιμα και τα λιμενικά τέλη, λαμβανόμενα υπόψη σε συνάρτηση με τον χρόνο πλεύσης και τη χρήση των λιμένων.

Οι σταθερές δαπάνες (ΣΔ) τον πλοίου υπολογίστηκαν βάσει περιόδου λειτουργίας 5400 ωρών ετησίως (350 ημέρες) εκτός από τα ποσά απόσβεσης, δημοσιονομικών δαπανών και ασφάλειας, που υπολογίζονται για το ημερολογιακό έτος (365 ημέρες). Οι ΣΔ που προκύπτουν από την ανεξάρτητη εκμετάλλευση των διαφόρων γραμμών υπολογίζονται βάσει των προαναφερόμενων "τυπικών πλοιοημερών". Οι ΣΔ όλων των πλοίων λαμβανόμενες συνολικά είναι ανάλογες προς τον ελάχιστο αριθμό εισόδων σε λιμένες που απαιτούνται από τις τεχνικές περιγραφές κάθε γραμμής.

Οι δαπάνες αντικατάστασης ενός πλοίου με σκοπό την εξασφάλιση της συνεχούς παροχής των υπηρεσιών υπολογίστηκαν υπό την υπόθεση ύπαρξης ενός ανταλλακτικού οχηματαγωγού. Έχουν υπολογιστεί διάφορες δυνατότητες, ανάλογα με την ιδιοκτησία ή τη σύμβαση ναύλωσής του, καταλήγοντας σε έναν μέσο όρο 631 εκατομμύρια ισπανικές πεσέτες ετησίως.

(27) Συλλογή 1993, σ. Ι-2533.

(28) Επιστολή της Ισπανίας με ημερομηνία 10 Ιουνίου 1999: "Υπόμνημα της συνεδρίασης με την ΓΔ VΙΙ στις Βρυξέλλες σχετικά με τη σύμβαση παροχής τακτικών υπηρεσιών θαλάσσιων ενδομεταφορών επιβατών και οχημάτων".

(29) Τα οχηματαγωγά που μπορούν να μεταφέρουν επιβάτες και οχήματα μπορούν επίσης να μεταφέρουν φορτηγά και κάποια ποσότητα εμπορευμάτων, ακόμη και αν η δημόσια σύμβαση δεν απαιτεί την παροχή τέτοιων υπηρεσιών.

(30) Ο κανονισμός (ΕΟΚ) αριθ. 3577/92 εφαρμόζει την αρχή της ελεύθερης παροχής υπηρεσιών θαλάσσιων μεταφορών στα κράτη μέλη. Σύμφωνα με το άρθρο 6, οι τακτικές υπηρεσίες μεταφοράς επιβατών και με τη χρήση οχηματαγωγών που παρέχονται για παράδειγμα στη Μεσόγειο ή στις ισπανικές ακτές, εξαιρούνται από την εφαρμογή του κανονισμού έως την 1η Ιανουαρίου 1999.

(31) Λαμβάνοντας υπόψη το μερίδιο της Trasmed στην ισπανική αγορά επιβατηγών και οχηματαγωγών, στην εν λόγω έκθεση σχετικά με τις ενδομεταφορές (βλέπε συνοπτικό πίνακα 3) αναφέρεται ότι η Trasmed εκμεταλλεύεται 25 πλοία εκ συνόλου 68, χωρητικότητας 179102 κωχ από το σύνολο των 287160 κωχ.