52001IE0236

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής "Ενδιάμεση επισκόπηση των τριών διαδικασιών στις οποίες στηρίζεται η ευρωπαϊκή στρατηγική για την απασχόληση"

(2001/C 139/10)

Κατά τη σύνοδο ολομέλειας της 2ας Μαρτίου 2000, και σύμφωνα με τα άρθρα 23(3) του Εσωτερικού Κανονισμού της, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση με θέμα την "Ενδιάμεση επισκόπηση για την απασχόληση"

Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή συγκρότησε υποεπιτροπή, βάσει των άρθρων 11.4 και 19.1 του Εσωτερικού Κανονισμού της, στην οποία ανέθεσε τις σχετικές εργασίες.

Η υποεπιτροπή υιοθέτησε το σχέδιο γνωμοδότησης στις 14 Φεβρουαρίου 2001, με βάση την εισηγητική έκθεση του εισηγητή κ. Olsson και της συνεισηγήτριας κας Engelen-Kefer.

Κατά την 379η σύνοδο ολομέλειας της 28ης Φεβρουαρίου και 1ης Μαρτίου 2001 (συνεδρίαση της 8ης Φεβρουαρίου), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 93 ψήφους υπέρ, 1 ψήφο κατά και με 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Ιστορικό της επισκόπησης

1.1. Στόχος της παρούσας γνωμοδότησης είναι:

- η επισκόπηση των διαφορετικών διαδικασιών (Λουξεμβούργου, Κάρντιφ, Κολονίας) στο πλαίσιο μίας σφαιρικής προσέγγισης·

- η προετοιμασία του Εαρινού Συμβουλίου της Στοκχόλμης του 2001, του πρώτου γεγονότος με το οποίο δίνεται συνέχεια στη Σύνοδο Κορυφής της Λισσαβόνας, η οποία επιβεβαίωσε την ανάγκη συντονισμού των τριών διαδικασιών καθώς και της εισαγωγής νέων στοιχείων.

Δεδομένου ότι στην ΟΚΕ εκπροσωπούνται διάφοροι παράγοντες της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, η επισκόπησή της βασίζεται στα ακόλουθα κριτήρια:

- στη συμμετοχή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στην προετοιμασία και εφαρμογή των τριών διαδικασιών και στη συνέχεια που θα δοθεί στη στρατηγική της Λισσαβόνας.

- στο ρόλο και τις αρμοδιότητες των διαφόρων παραγόντων σε ό,τι αφορά την ανάγκη να επιτευχθεί η κατάλληλη ισορροπία ανάμεσα στα νομοθετικά και στα λοιπά μέτρα, ενώ ταυτόχρονα θα υλοποιούνται οι στόχοι για την ανάπτυξη της οικονομίας που θα βασίζεται στις γνώσεις, μέσα στα πλαίσια της κοινωνικής συνοχής, της αύξησης της απασχόλησης, της αειφόρου ανάπτυξης καθώς και ισότιμες και ίσες ευκαιρίες για όλους.

Οι διαρθρωτικοί δείκτες που υπέβαλε η Επιτροπή προκειμένου να δοθεί συνέχεια στην Σύνοδο Κορυφής της Λισσαβόνας αξιολογούνται σε άλλη γνωμοδότηση της ΟΚΕ(1).

1.1.1. Η διαδικασία του Λουξεμβούργου

Η διαδικασία του Λουξεμβούργου (Νοέμβριος 1997) αποσκοπεί στην ενίσχυση του συντονισμού των εθνικών πολιτικών για την απασχόληση. Η ουσία της διαδικασίας συνίσταται στο να δεσμευτούν τα κράτη μέλη ως προς ένα ολοκληρωμένο σύνολο κοινών σκοπών και στόχων που θα συσπειρωθούν κάτω από τους τέσσερις στυλοβάτες της απασχολησιμότητας, του επιχειρηματικού πνεύματος, της προσαρμοστικότητας και της ισότητας. Έχει ήδη καθιερωθεί μία διαδικασία τακτικού προγραμματισμού, κατάρτισης εκθέσεων, επισκόπησης από ομότιμους, αξιολόγησης και προσαρμογής των στόχων. Την κύρια έκφρασή της σε ευρωπαϊκό επίπεδο αποτελούν οι κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση οι οποίες αναπροσαρμόζονται κάθε χρόνο και στη συνέχεια μετατρέπονται σε εθνικά σχέδια για την απασχόληση σε όλα κράτη μέλη.

Το Συμβούλιο της Λισσαβόνας, με σκοπό να καταστήσει τη διαδικασία του Λουξεμβούργου αποτελεσματικότερη ζήτησε την υποβολή ενδιάμεσης επισκόπησης στα συμπεράσματα της οποίας θα περιλαμβάνονται οι κατευθυντήριες γραμμές της απασχόλησης για το έτος 2001.

Στην ενδιάμεση επισκόπηση(2) διαπιστώνεται ότι η διαδικασία αυτή συνέβαλε στο να στραφεί η προσοχή στην απασχόληση και ότι πολλοί παράγοντες υιοθέτησαν μία ολοκληρωμένη προσέγγιση. Ταυτόχρονα, διαπιστώνονται αφενός, αύξηση των περιφερειακών διαφορών και αφετέρου μια παράλληλα αυξανόμενη έλλειψη εργατικού δυναμικού με επαγγελματική κατάρτιση. Διαπιστώνεται επίσης μία ανισορροπία σε ό,τι αφορά την υλοποίηση των διάφορων κατευθυντήριων γραμμών, ιδίως για τον πυλώνα της προσαρμοστικότητας. Και το "mainstreaming" των φύλων υλοποιήθηκε μόνο μερικώς. Στο μέλλον θα προτείνονται λιγότερες κατευθυντήριες γραμμές, ο αποτελεσματικότερος συντονισμός με άλλες διαδικασίες, η εξέλιξη των δεικτών αναφοράς, η βελτιωμένη παρακολούθηση και η διάδοση ορθών πρακτικών. Αναζητείται επίσης η σαφέστερη διανομή των ρόλων μεταξύ των παραγόντων ώστε να συμμετέχουν περισσότερο οι κοινωνικοί εταίροι. Τέλος, η διαδικασία πρέπει να καταστεί προς τα έξω πιο ορατή.

Η ΟΚΕ συμφωνεί με τα συμπεράσματα της ενδιάμεσης επισκόπησης και επιθυμεί ιδιαίτερα να δοθεί προσοχή στα σημαντικά θέματα, που παλαιότερα ήταν ποσοτικά και ποιοτικά, στη σημασία που έχει η προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος στους στόχους καθώς και στις υποχρεώσεις και στο ρόλο των κοινωνικών εταίρων σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές που αφορούν όλα τα επίπεδα. Η ΟΚΕ επιθυμεί επίσης να τονίσει ότι είναι ανάγκη να διασφαλισθεί ευρέως η διαδικασία του Λουξεμβούργου στα κράτη μέλη, τόσο σε τοπικό όσο και σε επίπεδο οργανώσεων της οικονομικής ζωής και της κοινωνίας. Μετά το τέλος της 5ετούς περιόδου πρέπει να εξετασθεί μία διακοπή ενός έτους ώστε όλοι οι ενδιαφερόμενοι παράγοντες να αναλάβουν πραγματικά τις υποχρεώσεις τους. Είναι επίσης επιθυμητή η απλούστευση των διαδικασιών για να καταστεί δυνατός ο εντοπισμός και η διασαφήνιση των στόχων.

1.1.2. Η διαδικασία του Κάρντιφ

Η διαδικασία του Κάρντιφ (Ιούνιος 1998) έχει ως στόχο τις οικονομικές μεταρρυθμίσεις που μπορούν να καταστήσουν την ενιαία αγορά κινητήρια δύναμη για τη δημιουργία νέες θέσεων απασχόλησης και την προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος και της ανταγωνιστικότητας.

Η διαδικασία περιλαμβάνει μέτρα με τα οποία θα αρθούν τα εμπόδια που τίθενται στο εμπόριο ανάμεσα στα κράτη μέλη, θα αυξηθεί η αποδοτικότητα του τομέα των υπηρεσιών, θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις ώστε οι μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις να συμβάλλουν περισσότερο στην ανάπτυξη και την απασχόληση, θα διασφαλισθεί η πρόσβαση σε αποτελεσματικές κεφαλαιαγορές και η επαρκής προσφορά κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου, θα προωθηθεί μία αποτελεσματική πολιτική ανταγωνισμού και θα μειωθούν οι κρατικές ενισχύσεις.

Ανταποκρινόμενα στην εντολή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Κάρντιφ, τα κράτη μέλη και η Επιτροπή καταρτίζουν ετήσιες εκθέσεις για θέματα που σχετίζονται με την μεταρρύθμιση της παραγωγής και των κεφαλαιαγορών.

Στη δεύτερη έκθεσή της για το Κάρντιφ(3), η Επιτροπή καλεί την ΕΕ και τα κράτη μέλη να εισαγάγουν οικονομικές μεταρρυθμίσεις, που θα είναι συμβατές με την οικονομική και κοινωνική συνοχή, και θα διασφαλίζουν τη συμμετοχή όλων των ενδιαφερόμενων κύκλων συμφερόντων, οι οποίοι με τη σειρά τους θα προτρέψουν τις δημόσιες αρχές να εγγυηθούν ότι θα υπάρξει όντως αντίκτυπος στην ανταγωνιστικότητα λόγω των μεταβολών που θα οδηγήσουν σε βελτιώσεις προς όφελος των καταναλωτών, και σ' ένα απλό και υψηλής ποιότητας κανονιστικό περιβάλλον.

Η ΟΚΕ υποστηρίζει τα εν λόγω αιτήματα, επιθυμεί όμως να τονίσει ότι για να εφαρμοσθεί η διαδικασία του Κάρντιφ, με την ανάληψη μεγαλύτερων υποχρεώσεων από τους κοινωνικούς εταίρους και τις λοιπές οργανώσεις της οικονομικής ζωής και της κοινωνίας, είναι αναγκαία η πιο συστηματική και συνολική παρακολούθηση της.

1.1.3. Η διαδικασία της Κολονίας

Η διαδικασία της Κολονίας (Ιούνιος 1999) συμπληρώνει τις διαδικασίες του Λουξεμβούργου και του Κάρντιφ στο πλαίσιο μίας συνεκτικής σφαιρικής προσέγγισης - του Ευρωπαϊκού Συμφώνου για την Απασχόληση - και συγκεντρώνει όλα τα μέτρα της ΕΕ για την απασχόληση. Η διαδικασία επιβάλλει το συντονισμό των οικονομικών πολιτικών και τη βελτίωση της συνέργιας ανάμεσα στις μισθολογικές εξελίξεις και την νομισματική, δημοσιονομική και φορολογική πολιτική. Εξάλλου, με τη βοήθεια του μακροοικονομικού διαλόγου, αποσκοπεί στη διατήρηση μίας σταθερής μη πληθωριστικής ανάπτυξης και της βιωσιμότητας της επιτυχίας της Οικονομικής και Νομισματικής Ένωσης.

Οι Γενικοί Προσανατολισμοί των Οικονομικών Πολιτικών (ΓΠΟΠ) αποτελούν κεντρικό στοιχείο της διαδικασίας συντονισμού των οικονομικών πολιτικών. Αποτελούν τον σύνδεσμο ανάμεσα στις οικονομικές πολιτικές και τις διαδικασίες του Λουξεμβούργου και του Κάρντιφ και από το 2000 εξετάζονται και σε συνεδριάσεις άλλων υπουργών εκτός των υπουργών οικονομικών.

Στο μακροοικονομικό διάλογο συμμετέχουν το Συμβούλιο, η Επιτροπή, η ΕΚΤ και οι κοινωνικοί εταίροι. Από το 1999, οι σχετικές συνεδριάσεις πραγματοποιούνται δύο φορές τον χρόνο και διευθύνονται από τον πρόεδρο του Συμβουλίου Εcofin.

Η ΟΚΕ διαπιστώνει μεν ότι η διαδικασία της Κολονίας άρχισε, επιθυμεί όμως να τονίσει την κοινή άποψη των ευρωπαϊκών οργανώσεων των κοινωνικών εταίρων ότι οι υπουργοί οικονομικών πρέπει όντως να συμμετέχουν στη διαδικασία και ότι στο διάλογο πρέπει να συμπεριληφθούν και οι σχέσεις μακροοικονομικής πολιτικής και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων(4).

2. Η Σύνοδος Κορυφής της Λισσαβόνας - Η νέα ανοικτή μέθοδος συντονισμού

2.1. Με αφετηρία τα Ευρωπαϊκά Συμβούλια της Κολονίας και του Ελσίνκι, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Λισσαβόνας έδωσε έμφαση στην ανάγκη αφενός να υπάρχει συνοχή ανάμεσα στις διάφορες διαδικασίες συντονισμού και αφετέρου οι εν λόγω διαδικασίες να είναι καλύτερα συναρθρωμένες.

Ωστόσο, αντί να θέσει σε εφαρμογή μία νέα διαδικασία, το Συμβούλιο εισήγαγε μία νέα πολιτική μέθοδο, την αποκαλούμενη νέα ανοικτή μέθοδο συντονισμού, προκειμένου να εφαρμόσει το νέο στρατηγικό στόχο που υιοθετήθηκε κατά τη Σύνοδο Κορυφής της Λισσαβόνας.

2.2. Η νέα μέθοδος συνεπάγεται τη χάραξη κατευθυντήριων γραμμών και την κατάρτιση συγκεκριμένων χρονοδιαγραμμάτων, καθώς και τον προσδιορισμό ποσοτικών και ποιοτικών δεικτών, και σημείων αναφοράς για να καταστεί δυνατό να συγκριθούν οι βέλτιστες πρακτικές. Οι ευρωπαϊκές κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να μεταφερθούν στις εθνικές και περιφερειακές πολιτικές με βάση συγκεκριμένους στόχους και με τη βοήθεια μέτρων που να λαμβάνουν υπόψη τις εθνικές και περιφερειακές ιδιομορφίες.

2.3. Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και με μία αποκεντρωμένη προσέγγιση, το Συμβούλιο πρότεινε η Ευρωπαϊκή Ένωση, τα κράτη μέλη, οι περιφερειακές και τοπικές αρχές, καθώς και "οι κοινωνικοί εταίροι και η κοινωνία των πολιτών" να συμμετάσχουν ενεργά στην εφαρμογή της εν λόγω μεθόδου. Η στρατηγική, συνεπώς, βασίζεται κυρίως στον ιδιωτικό τομέα, καθώς και στις εταιρικές σχέσεις ιδιωτικών και δημοσίων φορέων.

2.4. Η ΟΚΕ σημειώνει ότι η νέα μέθοδος απαιτεί τη συμμετοχή του συνόλου της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών προκειμένου να καταστεί δυνατό να εφαρμοστεί η στρατηγική. Το ευρωπαϊκό σχέδιο θα προχωρήσει όχι με βάση μία προσέγγιση "εκ των άνω προς τα κάτω", αλλά με βάση έναν "εκ των κάτω προς τα άνω" συντονισμό των πολιτικών των δημόσιων και ιδιωτικών φορέων.

2.5. Η ΟΚΕ έχει επανειλημμένως υποδείξει ότι οι κοινωνικές και οικονομικές οργανώσεις θα πρέπει να συμμετέχουν στη χάραξη, την εφαρμογή και την παρακολούθηση των πολιτικών της ΕΕ, τόσο σε ευρωπαϊκή όσο και σε εθνική κλίμακα σε ό,τι αφορά, π.χ., τους γενικούς προσανατολισμούς για τις οικονομικές πολιτικές, τους προσανατολισμούς για την απασχόληση, την πολιτική για τις επιχειρήσεις, την ενιαία αγορά, την εκπαίδευση και την κατάρτιση, την κοινωνική προστασία, το πρόγραμμα δράσης για τον κοινωνικό αποκλεισμό, τη ρύθμιση των χρηματοπιστωτικών αγορών, κ.λπ. Η ΟΚΕ σημειώνει ότι η στρατηγική της Λισσαβόνας κατέστησε δυνατή την εισαγωγή νέων "διαδικασιών" σε άλλους τομείς της πολιτικής, όπως για την πολιτική καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και της φτώχειας.

2.6. Το επόμενο βήμα που πρέπει να σημειωθεί είναι η ένταξη στη στρατηγική της Λισσαβόνας της πολιτικής μεταφορών, ενέργειας και περιβάλλοντος της ΕΕ.

2.7. Η νέα ανοικτή μέθοδος συντονισμού ανταποκρίνεται στην ποικιλότητα των πολιτισμών, των τρόπων ζωής και των οικονομικών και κοινωνικών συνθηκών που απαντώνται στην Ευρώπη. Με το πέρασμα του χρόνου, η ποικιλότητα αυτή επιτείνεται και χρειάζεται μία ποικιλία μέσων - κανονιστικών και μη. Είναι επίσης απαραίτητο να καλλιεργηθεί μία νοοτροπία που να προϋποθέτει τη συμμετοχή όλων των παραγόντων - όπως είναι οι επιχειρήσεις τόσο της "νέας" όσο και της "παλαιάς" οικονομίας, επαγγελματικές οργανώσεις, οι οργανισμοί κοινωνικής προστασίας, οι άλλοι κοινωνικοί και οικονομικοί παράγοντες, οι αναγνωρισμένοι και μη επαγγελματικοί κλάδοι, οι ιδιωτικές οργανώσεις και οι κρατικές υπηρεσίες. Εξάλλου, για να μπορέσει να αντιμετωπισθεί το θέμα αυτής της ποικιλότητας έχει καθοριστική σημασία να ληφθεί υπόψη και η γεωγραφική διάσταση της πολιτικής η οποία στηρίζεται σε ευρείες εταιρικές σχέσεις.

Η ΟΚΕ όμως, επιθυμεί συγχρόνως να τονίσει τις κοινές αξίες στις οποίες στηρίζεται το ευρωπαϊκό πρότυπο και ότι η νέα συντονιστική μέθοδος απαιτεί όπως η παρακολούθηση και η αξιολόγηση των πολιτικών (πράγμα που μπορεί να γίνει με διαφορετικό τρόπο στα διάφορα κράτη μέλη) που βασίζονται στα κοινά κριτήρια, εφαρμόζονται σε όλα τα κράτη μέλη της ΕΕ.

2.8. Η συνυπευθυνότητα του ιδιωτικού τομέα αποτελεί μία πρόκληση για την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών και κατ' επέκταση και για την ΟΚΕ ως εκπροσώπου ενός ευρέος φάσματος αντιπροσωπευτικών κοινωνικοοικονομικών οργανώσεων.

Η ΟΚΕ έχει συνεπώς την ευθύνη της κινητοποίησης των εν λόγω φορέων, κατά τρόπο ώστε να παρέχει προστιθέμενη αξία στη διαδικασία.

2.9. Η ΟΚΕ επιθυμεί να τονίσει ότι είναι αναγκαίο για τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες να προετοιμασθούν το ταχύτερο δυνατόν για να συμμετάσχουν στη νέα μέθοδο συντονισμού, εφόσον προσχώρηση στην ΕΕ δεν σημαίνει μόνο την τυπική προσαρμογή στο ισχύον κοινοτικό κεκτημένο και την ίδρυση δημόσιων οργανισμών για την υλοποίηση του. Σημαίνει την όσο το δυνατόν ενεργητικότερη συμμετοχή των κοινωνικοοικονομικών οργανώσεων ώστε να αποκτήσει η διαδικασία διεύρυνσης την ευρύτερη δυνατή βάση. Στα πλαίσια των δικών της δραστηριοτήτων, η ΟΚΕ θα παρακολουθήσει επιμελώς την εν λόγω εξέλιξη προκειμένου να συμμετάσχουν σ' αυτήν οι οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.

2.10. Η νέα μέθοδος συντονισμού θα πρέπει επίσης να εξετασθεί σε συνάρτηση με το υπό κατάρτιση Λευκό Βιβλίο για τις νέες μορφές διακυβέρνησης της Ευρώπης, που θα δημοσιοποιηθεί μετά το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Στοκχόλμης.

3. Συμμετέχει η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών; Έρευνα

3.1. Για το σκοπό αυτό θα αποσταλεί ερωτηματολόγιο στα μέλη της ΟΚΕ, σε διάφορες ευρωπαϊκές οργανώσεις καθώς και στις εθνικές Οικονομικές και Κοινωνικές Επιτροπές. Τα ερωτήματα που τίθενται είναι π.χ. σε ποιό βαθμό και σε ποιό πολιτικό τομέα συμμετείχατε δραστήρια (στο μακροοικονομικό διάλογο, στις κατευθυντήριες γραμμές της απασχόλησης, στα προγράμματα για τις επιχειρήσεις, στην εσωτερική αγορά, στις οικονομικές υπηρεσίες, στην κοινωνική ασφάλιση, στα προγράμματα καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού και στα προγράμματα περιφερειακής ανάπτυξης).

Οι απαντήσεις από τα μέλη της ΟΚΕ καλύπτουν 13 από τα 15 κράτη μέλη. Απάντησαν επίσης 20 περίπου διεθνείς οργανώσεις και 8 εθνικές Οικονομικές και Κοινωνικές Επιτροπές.

Μολονότι το ποσοστό απαντήσεων είναι, κάπως, χαμηλό μπορεί προς το παρόν από αυτές να αντληθούν τα εξής συμπεράσματα: Η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων είναι γενικά ικανοποιητική, τόσο σε ευρωπαϊκό και εθνικό, όσο και σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο. Αυτό ισχύει ιδίως για τα ερωτήματα που ενδιαφέρουν τους κοινωνικούς εταίρους. Ακόμη, και οι οργανώσεις που εκπροσωπούν συγκεκριμένα συμφέροντα (π.χ. οικονομικές υπηρεσίες, ή τον κοινωνικό αποκλεισμό) παρουσιάζουν υψηλό επίπεδο δραστηριοτήτων. Από τις απαντήσεις των κρατών μελών εξάγεται επίσης το συμπέρασμα ότι οι κοινωνικοί εταίροι δεν συμμετέχουν όταν π.χ. πρόκειται για την πολιτική απασχόλησης. Για τα θέματα της εσωτερικής αγοράς η συμμετοχή είναι χαμηλή, όπως δείχνουν οι απαντήσεις. Η συμμετοχή από τις "λοιπές οργανώσεις" (ομάδα 3) είναι γενικά χαμηλή (εκτός όταν πρόκειται για τα προγράμματα για τις επιχειρήσεις και για τα προγράμματα καταπολέμησης του κοινωνικού αποκλεισμού σε εθνικό επίπεδο) σε σύγκριση με τη συμμετοχή των οργανώσεων των εργαζομένων και των επιχειρήσεων. Οι απαντήσεις δείχνουν ότι οι εθνικές Οικονομικές και Κοινωνικές Επιτροπές δεν συμμετέχουν πάντοτε με ενιαίο τρόπο σε εθνικό επίπεδο (μόνο 6 από τις 8 απάντησαν για ορισμένους από τους προαναφερθέντες πολιτικούς τομείς). Η ΟΚΕ φρονεί συνεπώς ότι είναι σημαντικό να επιτραπεί, τόσο από την Επιτροπή όσο και από τις εθνικές κυβερνήσεις, στους κοινωνικούς εταίρους να διαδραματίσουν τους ρόλους τους, χωρίς αυτές να επεμβαίνουν με τρόπο ακατάλληλο και βιαστικό, έτσι ώστε να έχουν την πλήρη ευθύνη στους τομείς αρμοδιοτήτων τους.

3.2. Προκειμένου να αυξηθεί η συμμετοχή στη διαδικασία, η ΟΚΕ καλεί τις μεν κοινωνικοοικονομικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών να εκφέρουν τη γνώμη τους σε εθνικό, περιφερειακό και τοπικό επίπεδο, τις δε αρχές στα ίδια επίπεδα να αναπτύξουν, όπως έχει προταθεί, εταιρικές σχέσεις ανάμεσα στους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς που να βασίζονται στη διαφάνεια, την αμοιβαία εμπιστοσύνη και την ισότητα.

Στη σύνοδο κορυφής της Στοκχόλμης το Συμβούλιο πρέπει να τονίσει και πάλι τη σημασία της συμμετοχής της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, απευθύνοντας το αίτημα αυτό σε κάθε κράτος μέλος.

Η ΟΚΕ φρονεί ωστόσο ότι είναι σημαντικό να επιτραπεί, τόσο από την Επιτροπή όσο και από τις εθνικές κυβερνήσεις, στους κοινωνικούς εταίρους να διαδραματίσουν τους ρόλους τους, χωρίς αυτές να επεμβαίνουν με τρόπο ακατάλληλο και βιαστικό, έτσι ώστε να έχουν την πλήρη ευθύνη στους τομείς αρμοδιοτήτων τους.

4. Οι εταιρικές σχέσεις δημόσιου/ιδιωτικού τομέα και ο ρόλος του κράτους

4.1. Στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων που είναι κοινές στο δημόσιο και τον ιδιωτικό τομέα και οι οποίες αποτελούν τη βάση της στρατηγικής της Λισσαβόνας, ο δημόσιος τομέας θα πρέπει να διασφαλίσει ένα κανονιστικό πλαίσιο το οποίο να παρέχει τη δυνατότητα στην οργανωμένη κοινωνία των πολιτών να συμβάλει στην επίτευξη των στόχων που έθεσαν οι διαδικασίες και η Σύνοδος Κορυφής της Λισσαβόνας. Η ΟΚΕ στην περίπτωση αυτή υποστηρίζει τη σύσταση της έκθεσης του Κάρντιφ-ΙΙ σχετικά με μία απλή και υψηλής ποιότητας νομοθεσία(5).

4.2. Οι εταιρικές σχέσεις δημόσιου/ιδιωτικού τομέα πρέπει να ενισχυθούν και να θεσπισθεί μία διαδικασία συγκριτικής αξιολόγησης προκειμένου να προσδιορισθούν οι ορθές πρακτικές σε ό,τι αφορά την κατανομή των αρμοδιοτήτων.

4.3. Οι κυβερνήσεις έχουν ανάγκη μιας συνολικής στρατηγικής για να αποφύγουν τον κατακερματισμό, αφενός για να αυξηθεί η αποτελεσματικότητα, και αφετέρου για να υπάρξει ομοφωνία με την ολοκληρωμένη προσέγγιση της κοινωνίας των πολιτών. Με τον τρόπο αυτό υπάρχει συμφωνία με τη διοικητική μεταρρύθμιση που προτάθηκε από την Σύνοδο Κορυφής της Λισσαβόνας ως μέρος της οικονομικής μεταρρύθμισης. Προκειμένου να υποστηριχθεί η διοικητική μεταρρύθμιση και να διασφαλισθεί η υψηλή ποιότητα των υπηρεσιών, χρειάζεται να ληφθούν μέτρα, πρώτον για την ανάπτυξη της πολιτικής προσωπικού, δεύτερον για τη συμμετοχή του προσωπικού, και τρίτον για την καλύτερη διαχείριση του προσωπικού. Απαιτείται επίσης η κατάστρωση μίας πολιτικής για τη δημιουργία καλύτερων προοπτικών για τις γυναίκες και τα άτομα που υποβάλλονται σε δυσμενείς διακρίσεις, και πρέπει επίσης να υπάρξει "εσωτερικός εκσυγχρονισμός", καινοτομίες και μεγαλύτερη παροχή υπηρεσιών, με ταυτόχρονη κατάργηση των άκαμπτων ιεραρχιών. Θα πρέπει επίσης να εξετασθούν οι συνέπειες που θα έχουν οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις στην περιφέρεια.

Η ΟΚΕ κρίνει ότι οι δημόσιες διοικήσεις πρέπει να ενθαρρυνθούν σε μία ανταλλαγή εμπειριών μεταξύ των κρατών μελών για τις διοικητικές μεταρρυθμίσεις, ώστε με παρόμοιο τρόπο με την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών, να αξιοποιηθούν τα καλά πρότυπα που υπάρχουν σε άλλα μέρη.

5. Διατήρηση και βελτίωση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας

5.1. Τα μέτρα της ΕΕ που αποσκοπούν στην προώθηση της ανταγωνιστικότητας επηρεάζουν ολοένα περισσότερο τις δραστηριότητες του δημόσιου τομέα. Πολλοί τομείς δεν υπάγονται πλέον στην δικαιοδοσία των κρατών μελών, αλλά στους νόμους της ελεύθερης αγοράς.

Η εξέλιξη αυτή είναι ευπρόσδεκτη δεδομένου ότι εξασφαλίζει υψηλότερη ποιότητα υπηρεσιών, χαμηλότερες τιμές και παρέχει σε όλους τους χρήστες τη δυνατότητα πρόσβασης σε υπηρεσίες σε λογικές τιμές.

5.2. Ωστόσο, το κράτος είναι υπεύθυνο για τη βελτίωση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας οι οποίες αποτελούν καθοριστικό στοιχείο του ευρωπαϊκού κοινωνικού προτύπου. Η απουσία υπηρεσιών αυτού του είδους έχει αρνητικές επιπτώσεις στους πολίτες, τις θέσεις απασχόλησης, όπως και στην ποιότητα του περιβάλλοντος σε τοπική κλίμακα.

5.3. Η ποιότητα των προσφερόμενων υπηρεσιών κοινής ωφέλειας πρέπει να διασφαλίζεται. Ο στόχος θα πρέπει να είναι ένας παραγωγικός, αποτελεσματικός δημόσιος τομέας ο οποίος να συνδυάζει τη συμμετοχή των χρηστών, την οικονομική βιωσιμότητα και καλές συνθήκες για τους εργαζόμενους, παρέχοντας υπηρεσίες υψηλής ποιότητας σε λογικές τιμές. Ο στόχος αυτός πρέπει να ισχύει ανεξάρτητα από το ποιός είναι ο παραγωγός, δημόσιος ή ιδιωτικός, των υπηρεσιών αυτών.

5.4. Πρέπει να υιοθετηθούν καινοτομίες και να αυξηθεί η παραγωγικότητα, πράγμα που οδηγεί σε καλύτερες υπηρεσίες, σε ευρύτερο φάσμα επιλογών και σε χαμηλότερες τιμές. Ταυτόχρονα πρέπει να ανευρεθούν νέοι τρόποι με τους οποίους να αντιμετωπισθεί η αυξανόμενη ζήτηση των υπηρεσιών κοινής ωφέλειας, ιδίως για νέες κοινωνικές και φιλικές προς το περιβάλλον υπηρεσίες. Αυτό συμφωνεί και με το αίτημα των κατευθυντήριων γραμμών για την απασχόληση σχετικά με την πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων απασχόλησης στον τομέα των υπηρεσιών.

6. Απασχόληση

6.1. Η ΟΚΕ σημειώνει με ικανοποίηση το γεγονός ότι η Σύνοδος Κορυφής της Λισσαβόνας έθεσε ως στόχο την πλήρη αξιοποίηση του εργατικού δυναμικού.

6.2. Προκειμένου να επιτευχθεί ο εν λόγω στόχος, χρειάζεται να αυξηθεί ο συντονισμός και η συνοχή των διάφορων διαδικασιών, μέσα στα πλαίσια της στρατηγικής της Λισσαβόνας η οποία αποτελεί το επίκεντρο της πολιτικής. Η ΟΚΕ επιθυμεί εν προκειμένω να τονίσει τη σημασία της κατάρτισης συγκρίσιμων δεικτών για την αξιολόγηση του τρόπου εξέλιξης της απασχόλησης.

Ωστόσο, δεν αρκεί να επιδιώκουν τα κράτη μέλη μόνο τη μείωση της ανεργίας. Θα πρέπει επίσης να έχουν ως στόχο την αύξηση των γενικών επιπέδων απασχόλησης, ώστε να επιτύχουν τα μέσα ποσοστά απασχόλησης που αναφέρονται στο σημείο 6.9.

6.3. Η ΟΚΕ ζητεί την ανάληψη συντονιστικών προσπαθειών για τη δημιουργία συνεργιών μεταξύ ανεξάρτητων φορέων, σύμφωνα με τις κατευθύνσεις της ΕΚΤ στα πλαίσια της νομισματικής πολιτικής και των κοινωνικών εταίρων κατά τη χάραξη της μισθολογικής πολιτικής. Ο συντονισμός αυτός βελτιώνει στην πράξη την κατανόηση των στόχων και των περιορισμών των διάφορων πρωταγωνιστών της οικονομικής πολιτικής.

Μια βιώσιμη αντικυκλική δημοσιονομική πολιτική που να μην θέτει σε κίνδυνο τη μεσοπρόθεσμη ισορροπία των δημόσιων οικονομικών είναι απαραίτητη. Προς το σκοπό αυτό, η ΟΚΕ κρίνει ότι είναι απόλυτα αναγκαίο να συνεχισθούν οι προσπάθειες για την εξασφάλιση βιώσιμων δημόσιων οικονομικών στο πλαίσιο του Συμφώνου Ανάπτυξης και Σταθερότητας, λαμβάνοντας ταυτόχρονα μέριμνα ώστε να διατηρηθεί η βέλτιστη διάρθρωση μεταξύ των δαπανών για δημόσια κατανάλωση και δημόσιες επενδύσεις.

6.4. Η ΟΚΕ υποστηρίζει τη διεξαγωγή τακτικού μακροοικονομικού διαλόγου στον οποίο θα συμμετέχουν οι υπουργοί οικονομικών και ο πρόεδρος της ΕΚΤ. Ο σκοπός του εν λόγω διαλόγου θα είναι η συμφωνία μεταξύ οικονομικών συνθηκών και της απαίτησης για κοινωνική συνοχή και η ανάληψη της ευθύνης εκ μέρους των κοινωνικών εταίρων για μία πολιτική μισθών που θα ευνοεί την απασχόληση και να προωθεί τις επενδύσεις. Ο διάλογος είναι απαραίτητος προκειμένου να αυξηθεί η εμπιστοσύνη των πολιτών στο ευρώ, και να αντιμετωπισθούν απρόβλεπτοι κίνδυνοι που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε οικονομική αστάθεια και κοινωνικά προβλήματα. Ενώ χρειάζεται να διεξαχθεί ένας μακροοικονομικός διάλογος και να υιοθετηθεί μία συντονισμένη οικονομική πολιτική προκειμένου να διατηρηθεί η οικονομική ανάπτυξη, θα πρέπει ταυτόχρονα να ληφθεί υπόψη το ζήτημα της ποικιλότητας σε εθνική κλίμακα και η επιλογή των μέτρων που θα ληφθούν στον οικονομικό τομέα και στον τομέα της φορολογίας θα πρέπει να εναπόκειται στα κράτη μέλη, στο πλαίσιο μίας συνεκτικής σφαιρικής στρατηγικής.

6.5. Η ΟΚΕ εφιστά την προσοχή στους ισχυρούς δεσμούς που συνδέουν άρρηκτα τη μακροοικονομική και τη διαρθρωτική πολιτική. Συνεπώς, πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για την επίτευξη ενός "μίγματος πολιτικής", δηλαδή ενός συνεκτικού μίγματος μακροοικονομικών και διαρθρωτικών μέτρων τέλεια προσαρμοσμένων στους επιθυμητούς στόχους ανάπτυξης και απασχόλησης.

Το εν λόγω μίγμα πολιτικής δεν πρέπει να περιορίζεται μόνο στις μακροοικονομικές και διαρθρωτικές πολιτικές, αλλά ο συνεχής αυτός συντονισμός πρέπει να εφαρμόζεται στο πλαίσιο καθεμιάς χωριστά εκ των δύο αυτών πολιτικών. Με άλλα λόγια, πρέπει να επιδιωχτεί η καλύτερη δυνατή ισορροπία μεταξύ νομισματικής, δημοσιονομικής και μισθολογικής πολιτικής, που συνιστούν τη μακροοικονομική πολιτική. Επίσης, οι τεχνολογικές καινοτομίες, η έρευνα, ο ανταγωνισμός, η αγορά εργασίας, οι υποδομές και άλλες μεταρρυθμίσεις πρέπει όλες να στηρίζουν η μία την άλλη στο πλαίσιο της διαρθρωτικής πολιτικής.

6.6. Η ΟΚΕ σημειώνει ότι το Φόρουμ Υψηλού Επιπέδου που διοργανώθηκε τον Ιούνιο 2000, δεν θεωρήθηκε επιτυχές. Το Φόρουμ θα έπρεπε να είχε οργανωθεί με λειτουργικότερο τρόπο και να είχε πραγματοποιηθεί μεταξύ της δημοσίευσης της "έκθεσης" και πριν από την εαρινή σύνοδο του Συμβουλίου.

6.7. Η ΟΚΕ καλεί τις κυβερνήσεις των κρατών μελών να συνεργαστούν, ιδιαίτερα με τους κοινωνικούς εταίρους, προκειμένου να συζητηθεί και να εφαρμοσθεί η στρατηγική για την απασχόληση. Για να είναι επιτυχής η στρατηγική οι κοινωνικοί εταίροι θα πρέπει να προσδιορίσουν με απόλυτη ελευθερία τις συγκεκριμένες συμβολές που θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους οι κυβερνήσεις.

Η ΟΚΕ ζητεί να διαθέσουν οι ευρωπαϊκές χώρες σημαντικούς πόρους στον τομέα των γνώσεων και της κατάρτισης, δεδομένου ότι η επιτυχία της στρατηγικής απασχόλησης εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από αυτό. Τούτο αναφέρεται σε πολλές γνωμοδοτήσεις της ΟΚΕ(6).

Η ΟΚΕ επισημαίνει με έμφαση ότι στις συζητήσεις για τις κατευθυντήριες γραμμές πρέπει να συμμετάσχουν και οι υπουργοί παιδείας.

Η ΟΚΕ αναμένει να σημειωθεί ένα περαιτέρω βήμα, στη σύνοδο Κορυφής της Στοκχόλμης, για να ξεκινήσει μία γενική ανύψωση της ποιότητας των γνώσεων που θα αφορά όλους.

6.8. Η ΟΚΕ φρονεί ότι η εξέλιξη προς μία γήρανση του ευρωπαϊκού πληθυσμού και η ανάγκη ποιοτικής απασχόλησης θα πρέπει να εξετασθούν με ιδιαίτερη προσοχή κατά τη χάραξη της στρατηγικής για την απασχόληση κατά τα επόμενα χρόνια. Η ΟΚΕ σημειώνει σχετικά ότι η δημογραφική τάση προς έναν γηράσκοντα πληθυσμό μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση των αποταμιεύσεων, οι οποίες θα πρέπει να διοχετευθούν σε επενδύσεις σε ανθρώπινο δυναμικό, σε Ε& Α και στην τεχνολογία της γνώσης έτσι ώστε να καλυφθούν τα κενά στα ποσοστά συμμετοχής ανά ειδικότητα, ηλικία και φύλο, καθώς και ανάμεσα στις διάφορες ομάδες και περιφέρειες.

6.9. Η κύρια πρόκληση θα είναι η αύξηση των μέσων όρων των ποσοστών απασχόλησης όλων των κρατών μελών προκειμένου να επιτευχθούν οι γενικοί στόχοι (60 % για τις γυναίκες και 70 % για τους άνδρες). Η αύξηση αυτή θα πρέπει να συνοδευτεί με κατάλληλα μέτρα προκειμένου να επιτευχθεί κοινωνική συνοχή. Για να συμβούν αυτά, χρειάζεται η συμμετοχή ολόκληρης της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

6.10. Κατά την ΟΚΕ αυτό σημαίνει ότι θα πρέπει να ληφθούν μέτρα στα πλαίσια ενός συστήματος που θα ευνοεί την απασχόληση τη φορολογία και την κοινωνική ασφάλιση προκειμένου:

- να αυξηθεί η συμμετοχή των ηλικιωμένων εργαζομένων στην εργασία: η ΟΚΕ επανέρχεται στην πρότασή της(7) να αναληφθεί μία εκστρατεία πληροφόρησης σε ευρωπαϊκή κλίμακα, για να συνειδοτοποιηθεί ο ρόλος που μπορούν να διαδραματίσουν οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι καθώς και ο κοινωνικός διάλογος που μπορεί, πιθανόν, να ενισχύσει τις υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές της απασχόλησης·

- να αυξηθεί το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών με τη βελτίωση των δυνατοτήτων συνδυασμού της οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής. Αποτελεί βασική προϋπόθεση το να οργανωθεί η φροντίδα των παιδιών και άλλων μη εργαζομένων μελών των νοικοκυριών, να διευκολυνθεί ο επαγγελματικός αναπροσανατολισμός, να εισαχθούν νέες μορφές οργάνωσης εργασίας και να καταστούν οι γυναίκες οικονομικά ανεξάρτητες·

- να ενσωματωθούν οι ευάλωτες ομάδες στην αγορά εργασίας, πράγμα που απαιτεί την υιοθέτηση πολιτικών στήριξης στις οποίες να συμμετέχει το σύνολο της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, ώστε να δημιουργηθούν οι διέξοδοι για όλα τα μειονεκτούντα άτομα με στόχο την αποφυγή καταστάσεων φτώχειας·

- να προωθηθεί η ισότητα των ευκαιριών και η ισότητα μεταχείρισης για τα άτομα με ειδικές ανάγκες στην αγορά εργασίας και σε όλους τους τομείς που συνδέονται με την απασχόληση (εσωτερική αγορά, κοινωνία των πληροφοριών, κλπ.)·

- να βελτιωθεί η κατάσταση των πολιτών των τρίτων χωρών όπως και άλλων μεταναστών που έχουν εγκατασταθεί στην ΕΕ, έτσι ώστε να μπορούν να βρίσκουν απασχόληση στην ανοικτή αγορά εργασίας και να τους παρέχεται η δέουσα κοινωνική ασφάλιση και να τους αναγνωρίζονται τα θεμελιώδη δικαιώματα·

- να επανεξετασθεί από όλες τις πλευρές η μεταναστευτική πολιτική με στόχο τον έλεγχο της μετανάστευσης που συμβάλει στην ευημερία τόσο της Ευρώπης όσο και της χώρας προέλευσης των μεταναστών. Η ΟΚΕ εξετάζει τώρα το εν λόγω θέμα, όπως και τη μεταναστευτική πολιτική, αλλά τονίζει ότι θα πρέπει μάλλον να εξετασθεί χωριστά από τη μεταναστευτική πολιτική.

6.11. Η ΟΚΕ φρονεί ότι το Συμβούλιο της Στοκχόλμης θα πρέπει να δώσει το έναυσμα για νέες πρωτοβουλίες προκειμένου να βελτιωθεί η επαγγελματική ζωή, όπως:

- να βελτιωθεί το επίπεδο εκπαίδευσης με τη βοήθεια μίας εκστρατείας σε ευρωπαϊκή κλίμακα σχετικά με τη δια βίου κατάρτιση στην οποία δεν συμμετέχουν μόνον οι επιχειρήσεις αλλά και όλοι παράγοντες, που σχετίζονται επίσημα και μη με την εκπαίδευση. Ταυτόχρονα, πρέπει να ανευρεθούν τρόποι για την καλύτερη διαφύλαξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων·

- να βελτιωθεί η υγεία και η ασφάλεια στον τόπο εργασίας, πράγμα που μπορεί να επιτευχθεί με την ανάληψη ενός νέου προγράμματος που προβλέπεται στην Ατζέντα Κοινωνικής Πολιτικής·

- να καταβληθούν προσπάθειες ώστε οι πολιτικές της απασχόλησης και των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων της αγοράς εργασίας να οδηγούν στην κατανόηση της παρεχομένης εργασίας και σε συγκεκριμένες μορφές πρόσληψης·

- να ληφθούν μέτρα που να ενισχύουν τις νεοϊδρυθείσες οργανώσεις εργασίας, την ορθή εργασιακή καθοδήγηση και τις ρυθμίσεις ελαστικού ωραρίου που να ανταποκρίνονται στις ανάγκες τόσο των επιχειρήσεων όσο και των εργαζομένων. Η αμοιβή της εργασίας πρέπει να αυξηθεί και να προωθηθεί η κινητικότητα·

- να εξετασθούν με προσοχή οι τρόποι με τους οποίους θα μπορούσε να βελτιωθεί η κατάσταση των γυναικών, καθώς και άλλων ομάδων που πληρώνονται χαμηλότερα και που έχουν περιορισμένες δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης.

7. Η εργατική νομοθεσία και η κοινωνική πρόνοια

7.1. Προκειμένου να επιτευχθεί ισορροπία μεταξύ των νομοθετικών και μη νομοθετικών μέτρων, πρέπει η επικείμενη νομοθεσία της ΕΕ στον κοινωνικό και στον τομέα της αγοράς εργασίας να εξετασθεί σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους, αλλά και με άλλες ενδιαφερόμενες κοινωνικοοικονομικές οργανώσεις.

7.2. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για τη σύσταση της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας και τη σημασία που η εν λόγω επιτροπή δίνει τώρα στις συντάξεις και τον κοινωνικό αποκλεισμό. Επισημαίνεται ταυτόχρονα, ότι η επιτροπή αυτή έχει δύο άλλα καθήκοντα, δηλαδή την αποδοτικότητα της εργασίας και την υγειονομική περίθαλψη σε μακρόπνοη προοπτική.

7.3. Η βιωσιμότητα των συντάξεων συνδέεται, σε τελική ανάλυση, αναπόσπαστα με τη μακροπρόθεσμα βιώσιμη οικονομική ανάπτυξη, ανεξάρτητα από τον τρόπο με τον οποίο είναι οργανωμένο το συνταξιοδοτικό σύστημα - είτε αυτές είναι κρατικές, συμβατικές ή αμοιβαίες, επικουρικές είτε ιδιωτικές, ατομικές.

7.4. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές τονώνονται χάρη στην αύξηση του αριθμού των συνταξιοδοτικών ταμείων τόσο σε ατομική βάση όσο και σε αμοιβαία και κατόπιν συμφωνίας ανάμεσα στους εργαζομένους και τους εργοδότες. Καθώς οι χρηματοδοτούμενες συντάξεις αποτελούν εισόδημα που καταβάλλεται εκ των υστέρων, οι εκπρόσωποι των δικαιούχων εισοδήματος θα πρέπει να διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην τοποθέτηση κεφαλαίων εάν αυτό δεν αποβαίνει εις βάρος των εσόδων των εν λόγω δικαιούχων. Η ΟΚΕ προτείνει οι κατευθυντήριες γραμμές για την τοποθέτηση κεφαλαίων των συνταξιοδοτικών ταμείων να καθορισθούν είτε με συμφωνίες ανάμεσα στους κοινωνικούς εταίρους, είτε με τη βοήθεια κωδίκων ορθής συμπεριφοράς σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια, με στόχο τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη και βιωσιμότητα.

Στην Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας θα πρέπει κατά συνέπεια να δοθεί εντολή για να εξετάσει επίσης τις εξελίξεις στα συστήματα επικουρικών συντάξεων, σε στενή συνεργασία με τους κοινωνικούς εταίρους.

Η κινητικότητα των εργαζομένων δεν θα πρέπει να εμποδίζεται από τα διάφορα συνταξιοδοτικά συστήματα(8).

7.5. Η Επιτροπή Κοινωνικής Προστασίας θα πρέπει εξάλλου να εξετάσει επειγόντως τα συστήματα κοινωνικής πρόνοιας τα οποία συνδυάζουν ευελιξία και ασφάλεια, καταγράφοντας συγκεκριμένα τις καλές εμπειρίες και λύσεις που υπάρχουν στον τομέα αυτό.

7.6. Ένας άλλος τομέας στον οποίο τα κράτη μέλη έχουν αναλάβει τη δέσμευση να εκσυγχρονίσουν την κοινωνική προστασία, είναι ο τομέας της παροχής ποιοτικών υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης.

7.7. Σχετικά με το δικαίωμα της ίσης πρόσβασης στις υπηρεσίες ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης, η ΟΚΕ φρονεί ότι τα προβλεπόμενα από το νόμο και τα επικουρικά συνταξιοδοτικά συστήματα θα μπορούσαν να συνδυαστούν, υπό τον όρο ότι και τα δύο θα διατηρήσουν μία κοινή αντίληψη ότι το δικαίωμα αυτό είναι μία υπηρεσία κοινής ωφελείας, και ότι ούτε η επιλογή του κινδύνου ούτε η χρήση των γενετικών δεδομένων αποτελούν λόγο άσκησης διακρίσεων στον τομέα των ασφαλίσεων. Η ΟΚΕ κρίνει ότι, όπως τόνισε σε προηγούμενη γνωμοδότηση(9) πρέπει να χαραχθούν κατευθυντήριες γραμμές αντί να θεσπίζονται νόμοι σε έναν τομέα του οποίου ο πολυσύνθετος χαρακτήρας είναι τόσο εμφανής. Στόχος είναι να διαμορφωθούν από τα κράτη μέλη, κατόπιν συνεργασίας και διαπραγματεύσεων με τους ασφαλιστικούς οργανισμούς, συμβατικές προδιαγραφές απαιτήσεων που να λειτουργούν ως κώδικες ορθής συμπεριφοράς.

8. Ο ρόλος των επιχειρήσεων

8.1. Οι επιχειρήσεις θα πρέπει να θεωρούνται ως ένας οικονομικός παράγοντας που προάγει την κοινωνική συνοχή. Τα κράτη μέλη θα πρέπει συνεπώς να προωθούν το επιχειρηματικό πνεύμα σε όλους τους τομείς της κοινωνίας.

8.2. Οι προσπάθειες που αποβλέπουν στη διευκόλυνση της σύστασης και μεταβολής της ιδιοκτησίας επιχειρήσεων είναι πολύ σημαντικές για την αύξηση του ποσοστού απασχόλησης. Έχει εξαιρετική σημασία να βελτιωθούν οι συνθήκες μέσα στις οποίες αναπτύσσονται οι μικρές επιχειρήσεις και να απλοποιηθούν οι διοικητικές διαδικασίες προκειμένου να αξιοποιηθούν νέα πεδία ανάπτυξης και απασχόλησης, και ιδιαίτερα ο τομέας των υπηρεσιών. Η ΟΚΕ διατυπώνει εκ νέου την πρότασή(10) της για να καταστεί ο "Ευρωπαϊκός Χάρτης για τις Μικρές Επιχειρήσεις" σημείο αναφοράς για την αξιολόγηση της προόδου.

8.3. Είναι σημαντικό να διασφαλισθεί ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων και να μην δίνεται έμφαση μόνον στους τομείς που χαρακτηρίζονται από καινοτομίες και υψηλή τεχνολογία. Οι περισσότερες επιχειρήσεις είναι μικρές, έχουν τοπικό χαρακτήρα και ανάγκη πολλών εργατικών χειρών, ιδιαίτερα στον τομέα των υπηρεσιών. Παρατηρείται σημαντική ανάπτυξη νέων τύπων επιχειρήσεων, και μάλιστα με πλήρη ή μερική αυτοαπασχόληση, και επιχειρήσεων που έχουν συσταθεί από μη παραδοσιακούς ιδρυτές επιχειρήσεων, π.χ. γυναίκες, νέους ή ομάδες μειονοτήτων. Είναι απαραίτητο να προβλεφθούν οι κατάλληλες διαρθρώσεις στήριξης. Θα πρέπει επίσης να καθοριστεί η κατάλληλη κοινωνική προστασία - τόσο για τους κατόχους, όσο και τους εργαζόμενους - σε ό,τι αφορά την εργασία στους νέους αυτούς τύπους επιχειρήσεων.

8.4. Ωστόσο, σημαντική προϋπόθεση για την ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος σε όλους τους τομείς της κοινωνίας αποτελεί η καλλιέργεια μίας νοοτροπίας ανεξαρτησίας και υπευθυνότητας στο χώρο εργασίας. Οι επιχειρηματίες προέρχονται συνήθως από το χώρο των εργαζόμενων. Η αναβάθμιση της ποιότητας της εργασίας και η συμμετοχή των εργαζομένων στον προσδιορισμό της εργασίας αποτελούν αναπόσπαστα στοιχεία του πνεύματος επιχειρηματικής ανεξαρτησίας.

8.5. Η με διάφορους τρόπους συμμετοχή των εργαζομένων στο καθεστώς ιδιοκτησίας θα μπορούσε επίσης να χρησιμεύσει για την ενίσχυση του επιχειρηματικού πνεύματος και την προώθηση ταυτόχρονα της κοινωνικής συνοχής, και ακόμη για την αύξηση της ποιότητας της εργασίας. Η Επιτροπή θα πρέπει να δώσει συνέχεια στην έκθεση Pepper εξετάζοντας διαφορετικά πρότυπα στα οποία να στηριχθεί η ανταλλαγή ορθών πρακτικών.

8.6. Η κοινωνική οικονομία διαδραματίζει σημαντικό ρόλο ως πρότυπο των επιχειρήσεων με κοινωνικούς και αμοιβαίους στόχους που βασίζονται στην συνεπιρροή και αποδίδουν μεγάλη σημασία στα άτομα και τις ανάγκες τους.

8.7. Δεδομένου ότι οι περισσότερες επιχειρήσεις αναπτύσσονται αρχικά σε τοπικό επίπεδο, θα πρέπει να τονισθεί περισσότερο η γεωγραφική διάσταση της στρατηγικής για την απασχόληση. Η ΟΚΕ προτείνει το σχέδιο δράσης που προβλέπει η Επιτροπή της ΕΕ για το 2001 να δίνει ιδιαίτερη προσοχή στις νέες και μικρές επιχειρήσεις, καθώς και στη δημιουργία "εταιρικών σχέσεων για την ανάπτυξη δεξιοτήτων και καινοτομιών" ανάμεσα σε διάφορους παράγοντες (μικρές και μεγάλες επιχειρήσεις, συνδικαλιστικές οργανώσεις, ΜΚΟ της κοινωνικής οικονομίας, τοπικές αρχές, δημόσιες υπηρεσίες) προκειμένου να αυξηθεί η ανταγωνιστικότητα(11). Τα Τοπικά Σύμφωνα για την Απασχόληση και τα αντίστοιχα τοπικά σχέδια δράσης θα μπορούσαν να χρησιμεύσουν ως πρότυπο για επιτυχείς τοπικές εταιρικές σχέσεις.

8.8. Με την έγκριση του Καταστατικού της Ευρωπαϊκής Εταιρείας και της σχετικής οδηγίας θα πρέπει επίσης να θεσπισθούν οι δέουσες διατάξεις για τις συνεταιριστικές επιχειρήσεις, ενώσεις και αλληλασφαλιστικές οργανώσεις.

8.9. Τα συμπεράσματα της Λισσαβόνας καλούν τις επιχειρήσεις να επιδείξουν κοινωνική υπευθυνότητα. Η Ατζέντα Κοινωνικής Πολιτικής προτείνει να δοθεί συνέχεια στο θέμα αυτό.

8.10. Η ΟΚΕ θα επιθυμούσε, εκτός από τις ρυθμίσεις που θεσπίζουν οι κοινωνικοί εταίροι ή τα νομοθετικά όργανα, να υπάρχουν και κοινωνικά υπεύθυνες επιχειρήσεις που θα φροντίζουν για όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη (μετόχους). Είναι της γνώμης ότι οι επιχειρηματίες θα πρέπει να καταβάλουν προσπάθειες για να αποκτήσουν ηθικό έρεισμα, διακηρύσσοντας ότι αναλαμβάνουν μακροπρόθεσμη δέσμευση απέναντι στην κοινωνία και τη σταθερή ανάπτυξη, με την προαγωγή των ορθών πρακτικών σε ό,τι αφορά την ενσωμάτωση στο τοπικό περιβάλλον, καθώς και με την προώθηση του κοινωνικού διαλόγου σε βάθος, των προσπαθειών ισότητας και ίσης μεταχείρισης, της ένταξης των μειονοτήτων, της χρηματοδότησης των μικρών επιχειρήσεων, και ότι μπορούν κατά συνέπεια να εμπνευσθούν μεταξύ άλλων από τους προσανατολισμούς που υιοθέτησε πρόσφατα ο ΟΟΣΑ για τις πολυεθνικές επιχειρήσεις στους οποίους περιλαμβάνονται μη δεσμευτικοί δεοντολογικοί, κοινωνικοί και περιβαλλοντικοί κανόνες.

9. Απαιτείται απλοποίηση των κανόνων της εσωτερικής αγοράς

9.1. Η Σύνοδος Κορυφής της Λισσαβόνας ανέλαβε τη δέσμευση να ολοκληρώσει την εσωτερική αγορά προκειμένου να διασφαλισθούν τα συμφέροντα των επιχειρήσεων και των καταναλωτών.

9.2. Η ΟΚΕ αναγνωρίζει ότι επείγει να τεθεί σε εφαρμογή μία νέα πολιτική απλοποίησης προκειμένου να διασφαλισθεί η ορθή λειτουργία της ενιαίας αγοράς.

Η ΟΚΕ φρονεί ότι πρέπει να θεσπισθούν ισορροπημένοι κανόνες με τους οποίους θα αποφεύγεται το ενδεχόμενο εισαγωγής νέων περιορισμών που να είναι δυσανάλογοι προς τον επιδιωκόμενο στόχο, χωρίς όμως για το λόγο αυτό να τεθούν σε κίνδυνο η ποιότητα των προϊόντων και των υπηρεσιών. Η ΟΚΕ έχει υποβάλει πρόταση για έναν κώδικα ορθής συμπεριφοράς για τους φορείς της ΕΕ που συμμετέχουν στην κανονιστική διαδικασία.

9.3. Με βάση τα παραπάνω, η ΟΚΕ ζητεί από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να υιοθετήσει μέχρι το 2001 ένα πολυετές πρόγραμμα για την απλούστευση των κανόνων που θα ισχύουν μέχρι το 2005, το οποίο θα καθορίσει τις προτεραιότητες και ένα χρονοδιάγραμμα δράσης και θα περιλαμβάνει τους πόρους που απαιτούνται για την παρακολούθηση, τον έλεγχο και την κατάρτιση των ετήσιων εκθέσεων και των πινάκων με τα αποτελέσματα.

9.4. Το πολυετές πρόγραμμα θα πρέπει μεταξύ άλλων να προβλέπει:

- την αποτελεσματικότερη χρήση δελτίων επιπτώσεων·

- εναλλακτικούς τρόπους δράσης, όπως είναι οι κώδικες συμπεριφοράς, οι συμβατικοί διακανονισμοί, καθώς και η εντατικότερη χρήση ετικετών, πιστοποίησης και άλλων διαδικασιών αυτορρύθμισης που, στην πορεία, απαιτούν την συμμετοχή των επιχειρήσεων, των συνδικαλιστικών ενώσεων και των καταναλωτών.

9.5. Η ΟΚΕ καλεί επίσης το Συμβούλιο να προτείνει ειδικά μέτρα που θα διασφαλίζουν το θετικό αντίκτυπο της ενιαίας αγοράς στα μόνιμα ιδιάζοντα προβλήματα των μειονεκτικών νήσων και αγροτικών περιοχών, καθώς επίσης και των απομακρυσμένων περιφερειών της ΕΕ(12)

10. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές και υπηρεσίες πρέπει να συμβάλλουν στην κοινωνική συνοχή

10.1. Η ΟΚΕ επιδοκιμάζει τους κανόνες που ενοποιούν μεν τις κατακερματισμένες χρηματοπιστωτικές και τραπεζικές αγορές στην ΕΕ, λαμβάνουν ωστόσο υπόψη τα συμφέροντα όλων των κύριων κύκλων συμφερόντων (καταναλωτών, αποταμιευτών, επιχειρήσεων και επενδυτών).

10.2. Οι χρηματοπιστωτικές αγορές και υπηρεσίες δεν θα πρέπει να συμβάλλουν μόνον στις οικονομικές επιδόσεις, αλλά και στην κοινωνική συνοχή.

10.3. Υπάρχει η ανησυχία ότι η ανάπτυξη των χρηματοπιστωτικών αγορών και υπηρεσιών ενδέχεται να οδηγήσει στον αποκλεισμό των πολιτών που διαθέτουν περιορισμένους πόρους, των περιφερειακών περιοχών και των μικρών επιχειρήσεων. Με βάση όλα αυτά, θα ήταν σκόπιμο να εξετασθεί ο τρόπος με τον οποίο, χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο το τραπεζικό απόρρητο, θα μπορούσαν οι τράπεζες, οι ασφαλιστικές εταιρείες καθώς και άλλοι φορείς παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών, να αναλάβουν την υποχρέωση, σε ευρωπαϊκή κλίμακα, να γνωστοποιούν με ποιόν τρόπο κατανέμονται οι υπηρεσίες τους σύμφωνα με κοινωνικά και περιφερειακά κριτήρια.

10.4. Η ΟΚΕ φρονεί ότι, καθώς υπάγονται στα συνήθη τραπεζικά κριτήρια,

- οι πολίτες θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να έχουν πρόσβαση σε ένα βασικό τραπεζικό λογαριασμό και σε βασικές, ποιοτικές χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες που να εξυπηρετούν τις ανάγκες τους, όπως και πρόσβαση στην καταναλωτική πίστη και προστασία από την τοκογλυφία και από άλλες μορφές εκμετάλλευσης, καθώς και τη δυνατότητα να αποταμιεύουν για λόγους που συνδέονται με τον ηθικό τους κώδικα και για κοινωνικούς και οικολογικούς σκοπούς·

- οι μικρές επιχειρήσεις θα πρέπει να έχουν πρόσβαση σε πιστώσεις.

Για να ανταποκριθούν σε αυτές τις δεσμεύσεις, οι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί μπορούν να κάνουν χρήση διαμεσολαβητών, όπως π.χ. μικρών επιχειρήσεων ή ακόμη και πολιτών.

11. Έρευνα και καινοτομία

11.1. Η ΟΚΕ έχει υποστηρίξει σε διάφορες γνωμοδοτήσεις τη δέσμευση που ανέλαβε η ΕΕ να προβεί στην καθιέρωση ενός Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας και Καινοτομίας με στόχο την στήριξη της κοινωνίας της γνώσης(13).

11.2. Για να βελτιστοποιηθούν οι επιδόσεις στον τομέα της έρευνας, καθώς και η αξιοποίηση των χρηματοπιστωτικών πόρων, χρειάζεται τόσο συντονισμός, όσο και αποκέντρωση. Η ΟΚΕ θα ήθελε να τονίσει ότι είναι σημαντικό να καταστεί η έρευνα προσιτή ακόμη και στις κοινωνικές ομάδες που ήταν προηγουμένως σε μειονεκτική θέση.

11.3. Συνεπώς η ΟΚΕ προτείνει ότι το προσεχές 6ο ευρωπαϊκό πρόγραμμα ΕΤΑ θα πρέπει να δώσει έμφαση σε έναν περιορισμένο αριθμό προτεραιοτήτων υπό τον άμεσο έλεγχο της Επιτροπής, να προβλέψει την αποκεντρωμένη διαχείριση, σε εθνικό και τοπικό επίπεδο, των σχεδίων περιορισμένης κλίμακας, καθώς και την περιορισμένη χρηματοοικονομική συμμετοχή της ΕΕ σε εθνικά σχέδια που περιλαμβάνονται στις προτεραιότητες(14) της Κοινότητας

11.4. Η ΟΚΕ ελπίζει επίσης ότι η Σύνοδος Κορυφής της Στοκχόλμης θα υποστηρίξει την πρότασή της να ιδρυθούν ορισμένα "δίκτυα αριστείας" (πειραματικά δίκτυα) που θα λειτουργήσουν πειραματικά για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Συμφωνεί επίσης με την σύσταση ενός δικτύου συστημάτων στρατηγικής ευφυΐας για την επιστήμη και την τεχνολογία για τη διάδοση των αποτελεσμάτων και την οργάνωση ανταλλαγών(15).

11.5. Τέλος, η ΟΚΕ υποστηρίζει την σύσταση ευρωπαϊκής υπηρεσίας για την τεχνολογία της πληροφορίας, προκειμένου να προωθηθεί μία ανταγωνιστική ευρωπαϊκή κοινωνία των πληροφοριών.

Βρυξέλλες, 28 Φεβρουαρίου 2001.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) Διαρθρωτικοί δείκτες.

(2) Εσωτερικό έγγραφο της Επιτροπής: Ενδιάμεση επισκόπηση της διαδικασίας του Λουξεμβούργου.

(3) COM(1999) 061 τελικό. Οι οικονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ (ΙΙ).

(4) Κοινές απόψεις της Ένωσης των Συνομοσπονδιών της Βιομηχανίας και των Εργοδοτών της Ευρώπης (Unice), του Ευρωπαϊκού Κέντρου Δημοσίων Επιχειρήσεων (CEEP), της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Συνδικαλιστικών Οργανώσεων, πριν από το φόρουμ υψηλού επιπέδου (EFS), που πραγματοποιήθηκε τον Ιούνιο του 2000.

(5) COM(1999) 061 τελικό. Οι οικονομικές και διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στην ΕΕ (Κάρντιφ ΙΙ).

(6) EE C 14 της 16.1.2001. Νέες γνώσεις, νέες δυνατότητες απασχόλησης, ΕΕ C 117 της 26.4.2000, σ. 62, Απασχόληση, οικονομική μεταρρύθμιση και κοινωνική συνοχή· Η ευρωπαϊκή διάσταση της εκπαίδευσης: Φύση, περιεχόμενο, μελλοντικές προοπτικές. ΕΕ C 168 της 16.6.2000, σ. 30, Ευρωπαϊκή συνεργασία: αξιολόγηση της ποιότητας στη σχολική εκπαίδευση.

(7) ΕΕ C 14 της 16.1.2001, Ηλικιωμένοι εργαζόμενοι, σημεία 5.3 και 5.5. ΕΕ C 14 της 16.1.2001, Κατευθυντήριες γραμμές για την απασχόληση 2001.

(8) ΕΕ C 157 της 25.5.1998. Η επικουρική σύνταξη σε περίπτωση μετακόμισης εντός της ΕΕ.

(9) ΕΕ C 204 της 18.7.2000, παράγραφος 3, σημείο Γ. Επικουρική ασφάλιση ασθένειας.

(10) ΕΕ C 14 της 16.1.2001.

(11) ΕΕ C 14 της 16.1.2001.

(12) Άρθρα 158 και 299 της Συνθήκης ΕΕ.

(13) ΕΕ C 14 της 16.1.2001. ΕΕ C 117 της 26.4.2000, σ. 62, Απασχόληση, οικονομική μεταρρύθμιση και κοινωνική συνοχή.

(14) ΕΕ C 367 της 20.12.2000, Παρακολούθηση, αξιολόγηση και μεγιστοποίηση της οικονομικής και κοινωνικής επίδρασης της ΕΤΑ: από το 5ο Πρόγραμμα Πλαίσιο προς το 6ο Πρόγραμμα Πλαίσιο.

(15) ΕΕ C 14 της 16.1.2001, Νέες γνώσεις, νέες δυνατότητες απασχόλησης. ΕΕ C 204 της 18.7.2000, σ. 70, Προς ένα ευρωπαϊκό χώρο ερευνών.