52002IE0858

Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την "Ενταξιακή πορεία της Ρουμανίας"

(2002/C 241/22)

Την 1η Μαρτίου 2001, και σύμφωνα με το άρθρο 23 της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, η Επιτροπή αποφάσισε να ζητήσει από την Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας με θέμα "Η ενταξιακή πορεία της Ρουμανίας".

Το τμήμα "Εξωτερικές σχέσεις", στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 27 Ιουνίου 2002 με βάση εισηγητική έκθεση του κ. Bedossa.

Κατά την 392η σύνοδο ολομέλειας (συνεδρίαση της 17ης Ιουλίου 2002), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 124 ψήφους υπέρ, 1 κατά και 2 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Η Ρουμανία άρχισε της διαπραγματεύσεις της Ευρωπαϊκής Συμφωνίας το Μάιο του 1992 και τις ολοκλήρωσε το Φεβρουάριο του 1993. Μετά τη σύναψη της προσωρινής Συμφωνίας για το εμπόριο, που τέθηκε σε ισχύ το 1993, κατέστη συνδεδεμένο μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης το Φεβρουάριο του 1995. Η Ρουμανία υπέβαλε την αίτηση προσχώρησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση στις 22 Ιουνίου 1995. Κατά συνέπεια, το Συμβούλιο των Υπουργών, μετά από διαβούλευση με την Επιτροπή, αποφάσισε στις 17 Ιουλίου 1995 να εφαρμόσει τη διαδικασία που προβλέπεται στο άρθρο 49 της Συνθήκης. Η Ευρωπαϊκή Συμφωνία αποτελεί σήμερα τη νομική βάση των σχέσεων της Ρουμανίας με την Ένωση.

1.2. Το 1997 το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Λουξεμβούργου ανέθεσε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να συντάσσει τακτικές εκθέσεις για την πρόοδο που σημειώνει κάθε υποψήφια χώρα. Οι εκθέσεις αυτές έχουν ιδιαίτερη σημασία στη διαδικασία των διαπραγματεύσεων προσχώρησης, η οποία εξαρτάται από αυτές. Η Επιτροπή παρουσίασε, το 1997, στην Ατζέντα 2000, την πρώτη επίσημη Ανακοίνωση για την υποψηφιότητα προσχώρησης της Ρουμανίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η τελευταία τακτική έκθεση της Επιτροπής όσον αφορά τη Ρουμανία δημοσιεύτηκε το Νοέμβριο του 2001 και έχει ληφθεί υπόψη στην παρούσα γνωμοδότηση.

2. Γενικές παρατηρήσεις

2.1. Στην παρούσα γνωμοδότηση γίνεται επισκόπηση της επικρατούσας στη Ρουμανία κατάστασης όσον αφορά διάφορες κοινωνικοοικονομικές πτυχές. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να παρουσιάσει το ρόλο και την άποψη των ομάδων κοινωνικοοικονομικών συμφερόντων στην πορεία ένταξης της Ρουμανίας.

2.2. Είναι σημαντικό για την επιτυχή προσχώρηση της Ρουμανίας στην ΕΕ, ο ζωτικός ρόλος της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στη δημοκρατική κοινωνία να μην αναγνωρίζεται θεωρητικά μόνον αλλά και στην πράξη τόσο διαμέσου του κοινωνικού διαλόγου (στον οποίο εμπλέκονται οι εργοδότες, οι εργατικές ενώσεις και, ενδεχομένως η κυβέρνηση) όσο διαμέσου του αστικού διαλόγου (διαρθρωμένη διμερής και πολυμερής επικοινωνία μεταξύ ΜΚΟ και άλλων ομάδων ενδιαφερόντων).

2.3. Η παρούσα γνωμοδότηση δεν έχει ως στόχο να απαριθμήσει απλώς τις προόδους που πραγματοποιήθηκαν από τη Ρουμανία από την τελευταία τακτική έκθεση που δημοσίευσε η Επιτροπή το Νοέμβριο 2001 ή να υπενθυμίσει τις εκτιμήσεις του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο θέμα αυτό, αλλά να διαμορφώσει μια θέση της ΕΟΚΕ μέσω αξιολόγησης της ισχύουσας κατάστασης.

2.4. Η εξέλιξη της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών

2.4.1. Ο νόμος του 1924 επιτρέπει τη σύσταση ενώσεων και ιδρυμάτων στη Ρουμανία. Το πνεύμα του συνεταιρίζεσθαι της ρουμανικής κοινωνίας εκδηλώθηκε κατά τα τελευταία έτη με τη δημιουργία νέων ενώσεων και ιδρυμάτων, καθώς και με την αύξηση του αριθμού των ΜΚΟ.

2.4.2. Η ευνοϊκή νομοθεσία και η συμμετοχή ορισμένων δημόσιων και ιδιωτικών παραγόντων επέτρεψαν τη θετική εξέλιξη της κοινωνίας των πολιτών στη Ρουμανία. Αυτή η θετική εξέλιξη παρατηρήθηκε, επίσης, στο επίπεδο της γεωγραφικής θέσης των ΜΚΟ οι οποίες στην αρχή της εμφάνισής τους εγκαταστάθηκαν κυρίως σε αστικές περιοχές, ενώ αυτή τη στιγμή βρίσκονται και σε αγροτικές περιοχές Μια άλλα σημαντική πρόοδος σημειώθηκε στις σχέσεις των ΜΚΟ με τις δημόσιες αρχές οι οποίες αρχίζουν να αντιμετωπίζουν τις ΜΚΟ ως εταίρους για την επίλυση πραγματικών κοινωνικοοικονομικών προβλημάτων και όχι πλέον ως "υποκινητές". Το γεγονός αυτό αποτελεί απόδειξη μιας ωριμότητας της σχέσης κράτους - πολίτη στα πλαίσια της ρουμανικής κοινωνίας, γενικότερα.

2.4.3. Αντίθετα, η αρνητική πλευρά συνίσταται στη σημαντική έλλειψη χρηματοδοτικών μέσων, ανθρώπινων και υλικών πόρων σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες της ρουμανικής κοινωνίας των πολιτών. Πρέπει, εξάλλου, να αναφερθούν οι επιφυλάξεις ορισμένων πολιτών - λόγω της νοοτροπίας που είχε αναπτυχθεί κατά την κομμουνιστική περίοδο -, οι οποίοι φοβούνται κάθε "οργανωμένη" δραστηριότητα.

2.4.4. Ένα νέο γενικό κανονιστικό πλαίσιο όσον αφορά την οργανωμένη κοινωνία των πολιτών θεσπίστηκε με την κυβερνητική διάταξη του 2000, η οποία ρυθμίζει τη σύσταση, την οργάνωση και τη λειτουργία των ενώσεων, των ιδρυμάτων, των ΜΚΟ και άλλων οργανισμών.

2.4.5. Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων ενισχύθηκε με τη δημιουργία του ρουμανικού Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου το 1998. Σε κάθε υπουργείο και νομό έχουν δημιουργηθεί επιτροπές κοινωνικού διαλόγου. Πρέπει να ζητείται η γνώμη των εν λόγω επιτροπών για κάθε θέμα οικονομικής αναδιάρθρωσης και ιδιωτικοποίησης.

2.4.6. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει το γεγονός ότι αυτή τη στιγμή το πλαίσιο διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών στη Ρουμανία είναι ανύπαρκτο και ότι οι ΜΚΟ δεν έχουν τη δυνατότητα να συζητήσουν επίσημα με την κυβέρνηση.

2.4.7. Οι εκπρόσωποι του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Ρουμανίας ζήτησαν την τεχνική στήριξη της ΕΟΚΕ για την ενίσχυση της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών, την πλήρωση των ελλείψεων της οργανωτικής διαχείρισης, και αντιμετώπιση των συνακόλουθων δυσκολιών.

2.5. Η εξέλιξη του κοινωνικού διαλόγου και ο ρόλος του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Ρουμανίας στην εξέλιξη αυτή

2.5.1. Η κυβέρνηση συνειδητοποίησε τη σημασία του κοινωνικού διαλόγου στη Ρουμανία. Για το λόγο αυτό αποφάσισε να υπογράψει με τα συνδικάτα και τις συνομοσπονδίες των εργοδοτών ένα κοινωνικό σύμφωνο το οποίο προβλέπει κοινές κοινωνικές, οικονομικές και νομοθετικές προτεραιότητες.

2.5.2. Η παρουσία του κυβερνητικού εταίρου στο Οικονομικό και Κοινωνικό Συμβούλιο διαδραμάτισε έναν πολύ σημαντικό ρόλο στην μεταβατική περίοδο μετάβασης, ωστόσο, υποβλήθηκε μικρός αριθμός νομοθετικών σχεδίων που παρουσιάζουν μια σημαντική οικονομική και κοινωνική πτυχή.

2.5.3. Η τροποποίηση του νόμου 109/1997 για την οργάνωση και τη λειτουργία του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Ρουμανίας επιβάλλει να συνεχιστεί η μεταφορά αρμοδιοτήτων και ευθυνών προς τους κοινωνικούς εταίρους.

2.6. Πρόσφατα στοιχεία στην πορεία προς την ένταξη

2.6.1. Ο υπεύθυνος για τη διεύρυνση Επίτροπος, κ. G. Verheugen, δήλωσε κατά την επίσκεψή του στις 17 Δεκεμβρίου 2001 στην Τιμισοάρα, ότι η Ρουμανία μπορεί να υπολογίζει περισσότερο στην υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεδομένης της βούλησής της να επιταχύνει τις προετοιμασίες της προκειμένου να μπορέσει να φθάσει στο επίπεδο των άλλων υποψήφιων χωρών που έχουν σημειώσει μεγαλύτερη πρόοδο. Σ' αυτά τα πλαίσια, στις 18 Δεκεμβρίου, η ρουμανική κυβέρνηση υπέβαλε τη στρατηγική της για να επιταχύνει τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης.

2.6.2. Στις 25 Απριλίου, Επίτροπος Verheugen ανακοίνωσε ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πρόκειται να προτείνει μια πιο λεπτομερή προενταξιακή στρατηγική και έναν οδηγό για όλα τα υποψήφια κράτη που δεν μπορούν να ολοκληρώσουν τις διαπραγματεύσεις προσχώρησης εφέτος. Ανέφερε σχετικά τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.

2.6.3. Στις 17 Ιανουαρίου 2002, η ρουμανική κυβέρνηση υιοθέτησε ένα νέο ειδικό εθνικό πρόγραμμα για να ανοίξουν όλα τα κεφάλαια διαπραγματεύσεων το 2002 και να ολοκληρωθούν οι διαπραγματεύσεις το 2003 ή το αργότερο στις αρχές του 2004.

2.6.4. Ο ρουμάνος υπουργός Εξωτερικών ζήτησε στις 12 Μαρτίου 2002 από την ΕΕ να υποβάλει ένα νέο χρονοδιάγραμμα διαπραγματεύσεων, καθώς και τους ακριβείς οικονομικούς όρους της ένταξης. Υπογράμμισε ότι το γεγονός ότι η Ρουμανία δεν περιλαμβάνεται στο χρηματοδοτικό προγραμματισμό μέχρι το 2006 συνιστά σοβαρό εμπόδιο ένταξής της στην ΕΕ πριν από το 2006 - εάν η Ρουμανία είναι έτοιμη πριν από την ημερομηνία αυτή.

3. Ειδικές παρατηρήσεις

3.1. Δημοκρατία και κράτος δικαίου

3.1.1. Η νομοθετική εξουσία, η οποία βρέθηκε για μεγάλο διάστημα σε κατάσταση παραλυσίας, βελτιώθηκε μετά τις εκλογές τα τέλη του 2000. Ελήφθη η πρωτοβουλία να μεταρρυθμιστούν η άνω και η κάτω βουλή με στόχο την επιτάχυνση της διαδικασίας έκδοσης των νομικών πράξεων προτεραιότητας, μεταξύ των οποίων τα κείμενα σχετικά με την ένταξη στην ΕΕ.

3.1.2. Η ρουμανική κυβέρνηση διόρισε υπουργό υπεύθυνο για τις σχέσεις με το Κοινοβούλιο, καθώς και υφυπουργούς σε όλα τα εκτελεστικά υπουργεία. Η κυβέρνηση μείωσε την προσφυγή σε διατάγματα και σε διατάγματα κατεπείγοντος χαρακτήρα, προκειμένου να προστατεύσει τις νομοθετικές διαδικασίες.

3.1.3. Οι μεταρρυθμίσεις που εφαρμόστηκαν μετά τις εκλογές βελτίωσαν αισθητά τη λειτουργία της εκτελεστικής εξουσίας: παρατηρήθηκε ενίσχυση των δομών που ευθύνονται για τη διαχείριση της διαδικασίας ένταξης καθώς και λήψη νέων μέτρων όσον αφορά την τοπική διοίκηση και την αποκέντρωση. Με στόχο τη βελτίωση του συντονισμού της πολιτικής δράσης, διαπιστώθηκε μια προσπάθεια διαβούλευσης με τους κοινωνικούς εταίρους, τις ΜΚΟ, τον επιχειρηματικό κόσμο, η οποία, όμως, παραμένει ακόμη πολύ περιορισμένη.

3.1.4. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι παρά τα μέτρα που έχουν ληφθεί για τη μεταρρύθμιση της δημόσιας διοίκησης, ο τομέας αυτός δεν σημείωσε ουσιαστική πρόοδο. Είναι αναγκαίο να χαραχθεί μια στρατηγική συνολικής μεταρρύθμισης όσον αφορά την πρόσληψη, τις αποδοχές, τις δομές επαγγελματικής εξέλιξης, και τα μέτρα για την ανεξαρτησία και την ευθύνη των δημοσίων υπαλλήλων.

3.2. Τα άλλα πολιτικά ενδιαφέροντα της κυβέρνησης: η καταπολέμηση της διαφθοράς

3.2.1. Κατόπιν διαφόρων επίσημων παρατηρήσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, το ρουμανικό Υπουργείο Εσωτερικών υπέβαλε στις αρχές Ιανουαρίου 2002 ένα νέο σχέδιο για την καταπολέμηση της διαφθοράς. Το σχέδιο ακολουθεί τους κανόνες της ΕΕ, του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης, και του Συμβουλίου της Ευρώπης.

Στις αρχές Μαρτίου του 2002, η Ρουμανία εισήγαγε ένα νέο μέσο για την καταπολέμηση της διαφθοράς: ένα ηλεκτρονικό σύστημα προσκλήσεων για την υποβολή προσφορών.

3.3. Αξιολόγηση του ρόλου της ρουμανικής μικτής συμβουλευτικής επιτροπής (ΜΣΕ)

3.3.1. Μετά από τρία χρόνια εμπειρίας συνεργασίας με τη μικτή συμβουλευτική επιτροπή, εκτιμάται ότι η Ρουμανία αντιλαμβάνεται καλύτερα τη σημασία της εξέλιξης του κοινωνικού διαλόγου και του διαλόγου της κοινωνίας των πολιτών.

3.3.2. Η ΜΣΕ απεδείχθη χρήσιμη για τις ρουμανικές ομάδες συμφερόντων μέσω των συνεδριάσεων και των συζητήσεων που πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Το γεγονός αυτό επέτρεψε να αναδειχθεί συγκεκριμένα ο ρόλος της ευρωπαϊκής οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών που εκπροσωπείται από την ΕΟΚΕ.

3.3.3. Έκθεση του ταξιδιού μελέτης στην Τιμισοάρα(1)

3.3.3.1. Κατόπιν πρωτοβουλίας της Ένωσης των Γενικών Συμβουλίων των Σπουδαστών της Ευρώπης, ένα μέλος της ΕΟΚΕ κλήθηκε να παρέμβει λόγο στα πλαίσια της Διεθνούς Διάσκεψης για τις "Επιπτώσεις της διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης στην κοινωνία των πολιτών". Οι σπουδαστές των υποψήφιων χωρών που παρέστησαν έδειξαν ιδιαίτερο ενδιαφέρον για το θέμα αυτό και συμμετείχαν πολύ δραστήρια στις συζητήσεις. Οι σπουδαστές θεωρούν ότι δεν έχει ακόμη αναπτυχθεί αρκετά ο διάλογος στα πλαίσια της κοινωνίας των πολιτών και ότι ο ρόλος του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Ρουμανίας δεν είναι αρκετά γνωστός.

3.3.3.2. Πραγματοποιήθηκαν επαφές μεταξύ του αντιπροσώπου της ΕΟΚΕ και των εκπροσώπων των εργαζομένων των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και του αγροτικού τομέα, οι οποίοι εξέφρασαν την επιθυμία τους να υλοποιήσουν μια βιώσιμη οικονομία της αγοράς. Διατύπωσαν την έντονη ανησυχία τους (αύξηση της ανεργίας, έλλειψη κοινωνικής συνδρομής εκ μέρους της κυβέρνησης, έλλειψη προγραμμάτων επαγγελματικής επανένταξης κ.λπ.) όσον αφορά τις συνέπειες αυτής της οικονομίας. Θεωρούν ότι σημερινή κυβέρνηση δεν ζητεί αρκετά τη γνώμη τους για τέτοια θέματα.

3.3.3.3. Ο αντιπρόσωπος της ΕΟΚΕ διαπίστωσε την παρουσία του Διεθνούς Οργανισμού Ανάπτυξης - ΜΚΟ με στόχο να εξεταστεί με άλλους τοπικούς ΜΚΟ η αποτελεσματική συμμετοχή των διαφόρων σχηματισμών στον κοινωνικό διάλογο και τον διάλογο της κοινωνίας των πολιτών. Έγινε συζήτηση σχετικά με την ανάγκη να εκπροσωπηθεί η ομάδα ΙΙΙ στα πλαίσια του Οικονομικού και Κοινωνικού Συμβουλίου της Ρουμανίας, αλλά οι συμμετέχοντες στις σημερινές τριμερείς συμφωνίες δεν ενδιαφέρονται ιδιαίτερα ούτε κινητοποιούνται για οποιαδήποτε αλλαγή.

3.3.3.4. Υπογραμμίστηκε το γεγονός ότι ένας άλλος ΜΚΟ, το Κέντρο Αγροτικής Συνδρομής, πληροί κατά τον καλύτερο τρόπο την αποστολή του να διευκολύνει τη βιώσιμη και συμμετοχική ανάπτυξη των αγροτικών κοινοτήτων, αυξάνοντας την ατομική και θεσμική τους ικανότητα να διαχειρίζονται τους πόρους τους που προορίζονται για την ανάπτυξη.

3.3.3.5. Ο Πρόεδρος του Κέντρου Πόρων για τις Κοινότητες των Ρομ, συζήτησε επίσης με την ΕΟΚΕ κυρίως ως προς το θέμα της εφαρμογής της κυβερνητικής στρατηγικής για τη βελτίωση της κατάστασης των Ρομ.

3.3.4. Η κατάσταση της γεωργίας(2)

3.3.4.1. Στην αρχή του εικοστού αιώνα, η Ρουμανία ήταν ο κυριότερος προμηθευτής γεωργικών προϊόντων στην ευρωπαϊκή αγορά. Κατά τα τελευταία 11 έτη, η ρουμανική γεωργία είχε πολύ χαμηλά αποτελέσματα. Η γεωργία αντιπροσωπεύει έναν μη αμελητέο τομέα στη χώρα αυτή. Το ποσοστό του ενεργού πληθυσμού στη γεωργία (που εκτιμάται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπής σε 42 %) αποτελεί, μεταξύ άλλων, μια από τις συνέπειες της αναδιάρθρωσης του βιομηχανικού τομέα και του τομέα των κατασκευών.

3.3.4.2. Ένα από τα μείζονα προβλήματα της ρουμανικής γεωργίας συνίσταται στο γεγονός ότι δεν εξειδικεύεται στον τομέα των προϊόντων εξαγωγής. Επιπλέον, και άλλα σημαντικά εμπόδια προκύπτουν από την καθυστέρηση των γεωργικών μεταρρυθμίσεων και τη βραδεία εναρμόνιση της ρουμανικής νομοθεσίας με την κοινοτική.

3.3.4.3. Η ΕΟΚΕ ανησυχεί με τη σημερινή κατάσταση λόγω του ότι ένα πολύ υψηλό ποσοστό του πληθυσμού απασχολείται στον γεωργικό τομέα με ένα μεγάλο αριθμό μικρών οικογενειακών εκμεταλλεύσεων οι οποίες διαβιούν σε μια οικονομία αυτοκατανάλωσης. Η κατάσταση αυτή καθίσταται ακόμη πιο ανησυχητική δεδομένου ότι οι δημοσιονομικές προοπτικές για την περίοδο 2000-2006, που ορίστηκαν από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο του Βερολίνου το 1999, δεν έλαβαν την εφαρμογή αμέσων ενισχύσεων προς τους γεωργούς των μελλοντικών κρατών μελών.

3.3.4.4. Το 62% των γαιών είναι αγροτικές γαίες και αντιπροσωπεύουν 15 εκατομμύρια εκτάρια από τα οποία τα 80 % είναι καλλιεργήσιμα. Ένα σημαντικό τμήμα των γεωργικών εκμεταλλεύσεων είναι ιδιωτικές (85 %), με μέση έκταση ίση προς 2,35 εκτάρια, γεγονός που σημαίνει ότι πρόκειται για μάλλον οικογενειακού τύπου γεωργία. Οι μεγάλες γεωργικές εκμεταλλεύσεις αποτέλεσαν αντικείμενο αρκετά αργής ιδιωτικοποίησης και παρατηρούμε ότι η αγορά των μικρών εκμεταλλεύσεων δεν λειτουργεί κατά συνεκτικό τρόπο. Η ΕΟΚΕ τονίζει την ανάγκη επενδύσεων και αναδιάρθρωσης στον τομέα των γεωργικών προϊόντων διατροφής για την δημιουργία σταθερών και δίκαιων θέσεων απασχόλησης.

3.3.4.5. Οι γεωργικές οργανώσεις είναι ασθενείς γενικά, αλλά οι τομεακές οργανώσεις κατά κλάδο παραγωγής είναι περισσότερο αξιόπιστες από οικονομική άποψη. Οι οργανώσεις αυτές κατέβαλαν προσπάθειες προκειμένου να ασκήσουν θετική επίδραση στα θεμελιώδη ζητήματα της γεωργικής πολιτικής.

3.3.4.6. Η Ρουμανία είναι η δεύτερη υποψήφια χώρα μετά την Πολωνία η οποία θα λάβει το 30 % των πόρων του προενταξιακού προγράμματος Sapard. Σήμερα έχουν ήδη ξεκινήσει οι εργασίες για την διαπίστευση του ρουμανικού οργανισμού Sapard.

3.3.4.7. Τα συμπεράσματα των εγγράφων της ΜΣΕ ΕΕ-Ρουμανίας περιλαμβάνουν προβληματισμούς σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο η ΕΟΚΕ θα μπορούσε να παρέμβει μελλοντικά προκειμένου να στηρίξει τις γεωργικές οργανώσεις με στόχο να καταλάβουν τη θέση που τους αρμόζει στα πλαίσια της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών.

3.3.4.8. Προκειμένου να διασφαλιστεί η εσωτερική προετοιμασία των διαπραγματεύσεων σχετικά με το κεφάλαιο της γεωργίας, ο ρουμάνος υπουργός για την ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, καθώς και ο υπουργός Γεωργίας έδωσαν, κατά το πρώτο εξάμηνο του 2002, ιδιαίτερη προσοχή στην εδραίωση της διοικητικής ικανότητας του υπουργείου Γεωργίας, καθώς και του Τμήματος για την προσχώρηση στην Ευρωπαϊκή Ένωση και την Κοινή Γεωργική Πολιτική. Μεταξύ των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης στον τομέα της γεωργίας υπενθυμίζονται: η μετάφραση, η υιοθέτηση και η μεταφορά του κεκτημένου, καθώς και ο έλεγχος των σχεδίων που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Phare 2000,η λήψη μέτρων στο φυτοϋγειονομικό και κτηνιατρικό σύστημα. Η κυβέρνηση ανέφερε την έντονη επιθυμία της να εφαρμόσει κατά το έτος 2002 τα μέτρα και τις δεσμεύσεις που δεν εκπληρώθηκαν στο παρελθόν. Η Ρουμανία κατέθεσε τη διαπραγματευτική της θέση για το κεφάλαιο αυτό στις 10 Ιανουαρίου 2002.

3.3.5. Το θέμα του Δουνάβεως(3)

3.3.5.1. Η ΕΕ σχεδιάζει να δημιουργήσει τρόπους μεταφοράς που να μπορούν να υποκαταστήσουν τις οδικές μεταφορές προκειμένου να ανακουφιστεί η συμφόρηση στις οδικές μεταφορές. Λόγω της κρίσης στο Κοσσυφοπέδιο, η ναυσιπλοΐα στο Δούναβη κατέστη ένας από τους τομείς της θαλάσσιας ναυσιπλοΐας που έχει περισσότερο θιγεί.

3.3.5.2. Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη που διατυπώνεται στη Λευκή Βίβλο για την Πολιτική των Μεταφορών 2010, σύμφωνα με την οποία "η υποδομή συνιστά καίρια παράμετρο της στρατηγικής οικονομικής ανάπτυξης και ενσωμάτωσης των υποψήφιων χωρών στην εσωτερική αγορά".

3.3.5.3. Οι πλωτές οδοί του Δούναβη περιλαμβάνονται στα διευρωπαϊκά δίκτυα μεταφορών και αποτελούν τμήμα της πανευρωπαϊκής λωρίδας VII. Εντούτοις, ο Δούναβης δεν μπορεί να λειτουργήσει με το σύνολο του δυναμικού του λόγω, αφενός, πρακτικών προβλημάτων υποδομής (μετά τη διένεξη στη Γιουγκοσλαβία, πρέπει να ανακαινιστούν η κοίτη του Δούναβη και οι όχθες του και να διευθετηθεί ο βυθός του) και, αφετέρου, νομικών (δεν υπάρχει σαφής και ακριβής πρόβλεψη του νομικού πλαισίου του δικαιώματος ναυσιπλοΐας, της πρόσβασης στην αγορά στο Δούναβη και της ελευθερίας παροχής υπηρεσιών). Υπάρχουν δύο Συμβάσεις αλλά δεν γνωρίζουμε με σαφήνεια ποια από τις δύο θα εφαρμοστεί υπό την προοπτική της προσχώρησης της Ρουμανίας.

3.3.5.4. Διάφορες διεθνείς συμβάσεις καλύπτουν τις πτυχές της εσωτερικής ναυσιπλοΐας στο Δούναβη. Επιπλέον, στις διμερείς συμφωνίες μεταξύ των κρατών μελών της ΕΕ και της Ρουμανίας, αναφέρονται διάφορες πτυχές της ναυσιπλοΐας στο Δούναβη. Η ΕΟΚΕ έχει τονίσει ότι η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Δούναβη αποτελεί οριζόντιο πρόβλημα που αφορά πολλές υποψήφιες χώρες και είναι πεπεισμένη ότι η νέα αυτή αντίληψη θα μπορούσε να συμβάλει στην πλήρη αξιοποίηση των δυνατοτήτων του Δούναβη ώστε να διαδραματίσει το ρόλο που του αρμόζει ως διευρωπαϊκού διαδρόμου και ποταμού της ειρήνης.

3.3.5.5. Η ΕΟΚΕ συνιστά να εξεταστεί το νομικό καθεστώς των διατάξεων αυτών στα πλαίσια των διαπραγματεύσεων για την προσχώρηση της Ρουμανίας, ούτως ώστε μετά την προσχώρησης στην ΕΕ, η Ρουμανία να εφαρμόζει μόνον την ευρωπαϊκή νομοθεσία στον τομέα της εσωτερικής ναυσιπλοΐας.

4. Λοιπές παρατηρήσεις

4.1. Η Ρουμανία και τα ανθρώπινα δικαιώματα

4.1.1. Η μεταρρύθμιση του συστήματος προστασίας των παιδιών έχει προοδεύσει και εκτιμάται ως ικανοποιητική. Ο προϋπολογισμός που χορηγείται για την προστασία των παιδιών έχει σχεδόν διπλασιαστεί σε σχέση με το προηγούμενο έτος και έχει αυξηθεί ο αριθμός των υπηρεσιών προστασίας των παιδιών που προσφέρονται ως εναλλακτική λύση στην τοποθέτηση παιδιών σε ιδρύματα. Οι Πρόεδροι των γενικών συμβουλίων ορίστηκαν ως υπεύθυνοι των ιδρυμάτων που συνδέονται με την προστασία του παιδιού. Ολοκληρώθηκε η αναθεώρηση της μετάφρασης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα του παιδιού που παρουσίαζε σοβαρά λάθη. Η κυβέρνηση υιοθέτησε, επίσης, αναθεωρημένη στρατηγική για την προστασία των παιδιών που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης για την περίοδο 2001-2004.

4.1.2. Η Ρουμανία απαγόρευσε την διεθνή υιοθεσία παιδιών τον Ιούνιο 2002 υπό την πίεση της ΕΕ (πιο συγκεκριμένα κατόπιν έκθεσης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου) που συγκρίνει την πρακτική αυτή με την "εμπορία ανθρώπων"(4). Ο εισηγητής του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου ανέφερε πρόσφατα ότι η Ρουμανία έλαβε ουσιαστικά μέτρα για την προστασία των παιδιών που βρίσκονται σε άσυλο και ότι εν προκειμένω θα καταρτιστεί νέα έκθεση τον Μάρτιο 2002, από ανεξάρτητη ομάδα επιφορτισμένη να επανεξετάσει τις διεθνείς υιοθεσίες. Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η Ρουμανία έχει σημειώσει πρόοδο στον τομέα της προστασίας των παιδιών αλλά ότι πρέπει να αναπτυχθούν σε επίπεδο ΕΕ κατευθυντήριες γραμμές προς τους οργανισμούς που ασχολούνται με τα παιδιά για την εξασφάλιση συνεκτικών προτύπων.

4.1.3. Η εθνική στρατηγική που έχει ως στόχο τη βελτίωση της κατάστασης των Ρομ αποτελεί έγγραφο που καταρτίστηκε κατόπιν συνεννόησης με τους αντιπροσώπους των Ρομ οι οποίοι το δέχτηκαν ευνοϊκά. Η ΕΟΚΕ θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στο βαθμό εφαρμογής της εν λόγω στρατηγικής από την κυβέρνηση της Ρουμανίας.

4.1.4. Το Φεβρουάριο του 2002, η ρουμανική κυβέρνηση και η αντιπροσωπία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Ρουμανία άνοιξαν ένα κέντρο πόρων για την κοινότητα των Ρομ, προκειμένου να αναπτύξουν εταιρική σχέση μεταξύ των τοπικών δημόσιων αρχών, της εν λόγω κοινότητας, και των ΜΚΟ. Το κέντρο αυτό εντάσσεται στα πλαίσια της στρατηγικής της ρουμανικής κυβέρνησης η οποία υιοθετήθηκε το 2001 η οποία προβλέπει, επίσης, μέτρα για την πρόσβαση των Ρομ στην παιδεία και την τριτοβάθμια εκπαίδευση.

4.1.5. Εξάλλου, η έκδοση του νόμου για την τοπική δημόσια διοίκηση δίδει στις γλωσσικές μειονότητες το δικαίωμα να επωφελούνται από τις υπηρεσίες που παρέχουν οι τοπικές αρχές, στη μητρική τους γλώσσα. Πρόκειται, επίσης, να δημιουργηθεί ένα ουγγρικό ιδιωτικό πανεπιστήμιο, χρηματοδοτούμενο με τη συνδρομή του ουγγρικού κράτους.

4.1.6. Ο εκσυγχρονισμός του ποινικού συστήματος αποτέλεσε επίσης αντικείμενο σημαντικής μεταρρύθμισης με τη δημιουργία κέντρων δικαστικών επιμελητών. Ο ποινικός κώδικας τροποποιήθηκε σε ουσιαστικά σημεία και καταργήθηκε η νομοθεσία που αντιμετώπιζε την ομοφυλοφιλία. Υιοθετήθηκε από τη ρουμανική κυβέρνηση ένα νέο, σαφέστερο νομοθετικό κείμενο ως προς τη μεταχείριση των αιτούντων άσυλο και των προσφύγων.

4.1.7. Το Μάρτιο 2001, το Συμβούλιο εξέδωσε κανονισμό με τον οποίο προσδιορίζονται οι τρίτες χώρες οι υπήκοοι των οποίων πρέπει να έχουν θεώρηση στο εσωτερικό των συνόρων της ΕΕ. Το άρθρο 8, παράγραφος 2, του κανονισμού αυτού χορηγεί εξαίρεση θεώρησης για τους ρουμάνους υπηκόους, αλλά η απόφαση αυτή θα αρχίσει να ισχύει υπό τον όρο να καταρτιστεί έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής όσον αφορά τα μέτρα που προτίθεται να λάβει η ρουμανική κυβέρνηση μεταξύ άλλων, κατά της παράνομης μετανάστευσης, τον εκπατρισμό όσων παρανόμως διαμένουν στην ΕΕ, την προστασία των συνόρων, κ.λπ. Από 1ης Ιανουαρίου 2002, το Συμβούλιο αποφάσισε να καταργήσει την υποχρέωση θεώρησης για τους ρουμάνους υπηκόους. Έχουν τώρα το δικαίωμα να ταξιδεύουν χωρίς θεώρηση στη ζώνη Σένγκεν.

4.1.8. Εξάλλου, η βρετανική και η ρουμανική κυβέρνηση αποφάσισαν αρχές Μαρτίου 2002 να δημιουργήσουν μονάδα πληροφοριών για την καταπολέμηση της παράνομης μετανάστευσης μεταξύ των δύο αυτών χωρών. Η ρουμανική κυβέρνηση οργανώνει από τις 15 Μαρτίου 2002 κατάρτιση των αστυνομικών της (που θα είναι υπεύθυνοι μετά τη διεύρυνση για την προστασία των ανατολικών εξωτερικών συνόρων της ΕΕ) στο κοινοτικό δίκαιο στον τομέα της Δικαιοσύνης και των Εσωτερικών Υποθέσεων.

4.2. Μακροοικονομική σταθεροποίηση

4.2.1. Μετά από τρία χρόνια επιβράδυνσης της οικονομικής δραστηριότητας, η αύξηση του ΑΕγχΠ έγινε θετική το 2000 (1,6 %) και επιταχύνθηκε το 2001 (4,9 % αύξηση του πραγματικού ΑΕγχΠ). Σύμφωνα με το προενταξιακό Οικονομικό Πρόγραμμα της Ρουμανίας, το οποίο εγκρίθηκε από την ΕΕ και το ΔΝΤ, για το 2002 προβλέπεται αύξηση η ίση προς 5 %. Η κυβέρνηση σκοπεύει να διατηρήσει το ρυθμό αυτό ώστε μεταξύ 2002-2005 η ανάπτυξη να φθάσει το 5,5 %.

4.2.2. Παρά την αύξηση των εξαγωγών(5) το 2002, το έλλειμμα του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών αυξήθηκε ακόμα περισσότερο λόγω των εισαγωγών που είναι σημαντικές(6). Μετά από πολλά χρόνια δημοσιονομικής εξυγίανσης, ο στόχος της κυβέρνησης ήταν να μειώσει ελαφρώς το έλλειμμα, φθάνοντάς το στο 3,5 % του ΑΕγχΠ το 2001. Το ενοποιημένο δημοσιονομικό έλλειμμα για το 2002 ορίστηκε ήδη σε 3 % του ΑΕγχΠ και ο στόχος αυτός πρέπει να συνεχιστεί μεταξύ 2003-2005.

4.2.3. Παρά το γεγονός ότι ο πληθωρισμός έχει πτωτική τάση, παρέμεινε πολύ υψηλός καθ' όλη τη διάρκεια του 2001 (30,3 %). Ο στόχος για το 2002 είναι να μειωθεί στο 22 %.

4.2.4. Το Νοέμβριο του 2001, η Ρουμανία υπέβαλε επίσημα τη διαπραγματευτική της θέση για την ΟΝΕ, δεσμευόμενη να μειώσει το ρυθμό πληθωρισμού της σε λιγότερο από 10 % από το 2004 και να εισάγει το ευρώ ως μόνο νόμισμα αναφοράς για το ρουμανικό λέι. Στο πλαίσιο αυτό, οι εκπρόσωποι της Εθνικής Ρουμανικής Τράπεζας οργάνωσαν κατά τα τέλη του 2001 εθνική ενημερωτική εκστρατεία για το ευρώ.

4.2.5. Το Νοέμβριο 2001, ποσοστό ανεργίας στη Ρουμανία ανήλθε σε 7,1 % και αυξάνει μετά από κάθε μέτρο αναδιάρθρωσης. Φέτος, η ανεργία εκτιμάται επισήμως σε 12,4 %(7) ενώ η κυβέρνηση της Ρουμανίας προβλέπει στο πρόγραμμά της σταθεροποίηση του εν λόγω ποσοστού σε 9 % το 2002. Περισσότεροι από τους μισούς ανέργους είναι μακροχρόνια άνεργοι. Η ΕΟΚΕ εμμένει στην ανάγκη βελτίωσης της κατάστασης αυτής με προσπάθειες της κυβέρνησης της Ρουμανίας..

4.2.6. Στην οικονομία, η ιδιωτικοποίηση και η αναδιάρθρωση των μεγάλων κρατικών επιχειρήσεων θα επιταχυνθούν κατά το 2002: Η Εμπορική Τράπεζα της Ρουμανίας πρέπει να ιδιωτικοποιηθεί πλήρως μέχρι τα τέλη του έτους. Τρεις μεγάλες ελλειμματικές επιχειρήσεις (Roman, Suderurgica, και Νitramonia) θα διαιρεθούν σε "βιώσιμες" και "μη βιώσιμες οντότητες" το πρώτο εξάμηνο του 2002 με σημαντικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις. Στη γεωργία, επίσης, σημειώθηκαν μείζονες δυσχέρειες στη διαδικασία αναδιάρθρωσης.

4.2.7. Η ΕΟΚΕ εμμένει στην ανάγκη παρακολούθησης των επιπτώσεων των αναδιαρθρώσεων αυτών και ζητά από τη ρουμανική κυβέρνηση να προβλέψει συγκεκριμένα και αποτελεσματικά μέτρα για τον επαγγελματικό επαναπροσανατολισμό και την επαρκέστερη χρηματοδοτική στήριξη των προσώπων που βρίσκονται σε εξαιρετικά αβέβαιη κατάσταση.

4.2.8. Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι η Ρουμανία πρέπει να μεριμνήσει ιδιαίτερα για την οικονομική πειθαρχία των επιχειρήσεων θέτοντας τέλος στη συσσώρευση των καθυστερούμενων και στη χορήγηση κρατικής ενίσχυσης στις προβληματικές επιχειρήσεις. Αλλά η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει άλλη μια φορά την ανάγκη να υπάρξουν συνοδευτικά μέτρα για την αναδιάρθρωση και την ιδιωτικοποίηση των επιχειρήσεων.

4.2.9. Τελικά, η Ρουμανία προόδευσε γενικά στη μακροοικονομική σταθεροποίηση: επανήλθε η ανάπτυξη και αυξήθηκαν οι εξαγωγές, αλλά το έλλειμμα του ισοζυγίου των τρεχουσών συναλλαγών και ο υψηλός πληθωρισμός πρέπει να μειωθούν προκειμένου να εξομαλυνθούν οι οικονομικές ανισορροπίες που εξακολουθούν να υπάρχουν. Η ΕΟΚΕ σημειώνει πολλές προσπάθειες πρέπει να καταβληθούν ακόμα αλλά ότι η ρουμανική ότι η κυβέρνηση έχει συνείδηση της ανάγκης να υλοποιηθούν το πρόγραμμα που καταρτίστηκε με το ΔΝΤ και το προενταξιακό οικονομικό πρόγραμμα.

4.3. Η ανάπτυξη των μικρομεσαίων επιχειρήσεων

4.3.1. Η Ρουμανία κατέθεσε τη διαπραγματευτική της θέση για τις ΜΜΕ στις 28 Μαρτίου 2000. Δέχτηκε πλήρως το κοινοτικό κεκτημένο και δεν ζήτησε ούτε μεταβατική περίοδο, ούτε παρεκκλίσεις. Η ρουμανική κυβέρνηση, προκειμένου να άρει τα εμπόδια που τίθενται στις ΜΜΕ, διαμόρφωσε μια στρατηγική και ένα σχέδιο δράσης προβαίνοντας σε απλούστευση των διαδικασιών καταχώρησης και χορήγησης άδειας, αναθεώρηση του νομικού πλαισίου, μείωση της φορολογίας και απλούστευση του φορολογικού συστήματος, καθώς και σε ενθάρρυνση των δημοσίων συμβάσεων.

4.3.2. Εκτελέστηκαν προγράμματα κατάρτισης για τους επιχειρηματίες και δημιουργήθηκε ένα εθνικό συμβούλιο παροχής συμβουλών για τις ΜΜΕ. Η κυβέρνηση συνέστησε ένα εθνικό ταμείο εγγυήσεων για τις πιστώσεις, με στόχο να βελτιωθεί η πρόσβαση των ΜΜΕ στα μέσα χρηματοδότησης και θεσπίστηκε ένα απλοποιημένο φορολογικό σύστημα για τις πολύ μικρές επιχειρήσεις. Χορηγήθηκαν φορολογικές απαλλαγές στις ΜΜΕ για ορισμένες εισαγωγές καθώς και για την επανεπένδυση των κερδών. Η δημιουργία "ενιαίας θυρίδας" στα εμπορικά επιμελητήρια θα πρέπει να συμβάλει στην καταχώρηση των νέων επιχειρήσεων και στη χορήγηση όλων των αναγκαίων αδειών σε μικρό χρονικό διάστημα (20 ημέρες). Πρέπει, όμως, να σημειωθεί η ύπαρξη πολλών γραφειοκρατικών δυσκολιών.

4.3.3. Επίσης, τον Ιούνιο του 2002 σε μία έκθεση του Συμβουλίου Αλλοδαπών Επενδυτών στη Ρουμανία διαπιστώνεται ότι επήλθαν θετικές αλλαγές στις προκαταρκτικές διαβουλεύσεις σχετικά με τη νομοθεσία που επηρεάζει το επιχειρηματικό κλίμα, τη νομοθεσία για την επίσπευση των ιδιωτικοποιήσεων και την ίδρυση οργανισμού για την προώθηση των ξένων επενδύσεων.

4.3.4. Η κυβέρνηση ανέλαβε, επίσης, την πρωτοβουλία της δημιουργίας ενός υπουργείου των ΜΜΕ και των συνεταιρισμών προκειμένου να προωθήσει τον εν λόγω τομέα. Το υπουργείο αυτό κατάρτισε στις αρχές του 2002 τέσσερα ειδικά προγράμματα για τις ΜΜΕ, ύψους 87 δις. λέι (ROL) που θα προστεθούν στο πρόγραμμα Phare το 2002, και τα οποία κανονικά θα καταστούν λειτουργικά τον Ιούλιο του 2002.

4.3.5. Η ΜΣΕ εξέτασε πολλά προβλήματα αναφορικά με την ανάπτυξη των ΜΜΕ στη Ρουμανία και ιδιαίτερα την εξέλιξη του νομοθετικού και ρυθμιστικού πλαισίου της οργάνωσης και ανάπτυξης αυτού του κλάδου της οικονομίας καθώς και θέματα που συνδέονται με την μετεγκατάσταση των ΜΜΕ των χωρών της ΕΕ στη Ρουμανία. Αναλύθηκαν, επίσης, η έκταση του φαινομένου αυτού καθώς και τα οικονομικά, περιφερειακά, και κοινωνικά προβλήματα και οι συνθήκες εργασίας στις εν λόγω επιχειρήσεις(8).

4.3.6. Η ΕΟΚΕ, αναφέρει, επίσης, το γεγονός ότι το πρόγραμμα RICOP που συνοδεύει διαρθρωτικά μέτρα (βιομηχανικές και κοινωνικές αναδιαρθρώσεις) καθυστέρησε διότι δεν βρέθηκε ακόμη διαχειριστής των κεφαλαίων. Αυτό δεν είναι αμελητέο διότι το πρόγραμμα αυτό που χρηματοδοτείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή αφορά 68 επιχειρήσεις.

4.3.7. Παρ' όλα αυτά τα μέτρα, το επιχειρησιακό περιβάλλον χρήζει βελτιώσεων λόγω του μεγάλου αριθμό ελέγχων από διάφορους οργανισμούς που δημιουργούν δυνατότητες δωροδοκίας των επιθεωρητών καθώς και του τραπεζικού συστήματος που χαρακτηρίζεται από υψηλά επιτόκια και μη ευέλικτες διαδικασίες παροχής εγγυήσεων.

4.4. Η κοινωνική πολιτική

4.4.1. Τον Οκτώβριο του 2001, η ρουμανική κυβέρνηση άρχισε διαπραγματεύσεις για την κοινωνική πολιτική και δέχτηκε πλήρως την ισχύουσα κοινοτική νομοθεσία θεωρώντας ότι θα μπορούσε να εφαρμόσει το κεκτημένο αυτό ήδη από την προσχώρηση. Διοργανώθηκαν εκστρατείες ευαισθητοποίησης των εργατικών ενώσεων, των ενώσεων των εργοδοτών, της κοινωνίας των πολιτών και του κοινού για το άνοιγμα του κεφαλαίου αυτού.

4.4.2. Εξάλλου, οι ρουμάνοι αντιπρόσωποι στις Βρυξέλλες εξέφρασαν στην ΕΟΚΕ τον ενθουσιασμό τους που μπόρεσαν να συμμετέχουν στην Ευρωπαϊκή Σύνοδο Κορυφής της Βαρκελώνης(9) ως πλήρως υποψήφια χώρα και όχι μόνον ως παρατηρητές, διότι για πρώτη φορά τα δεκαπέντε κράτη μέλη και οι δεκατρείς υποψήφιες χώρες συμμετέχουν ενεργά σε μια συνεδρίαση εργασίας κατά τη διάρκεια ευρωπαϊκής συνόδου κορυφής.

4.4.3. H αναθεώρηση του Κοινωνικού Συμφώνου 2001 πραγματοποιήθηκε στις 6 Μαρτίου 2002. Το έγγραφο αυτό υπογράφηκε από τους κοινωνικούς εταίρους, που εκπροσωπήθηκαν από επτά συνομοσπονδίες των εργοδοτών(10), τρεις συνδικαλιστικές συνομοσπονδίες(11), και από την κυβέρνηση(12). Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι το έγγραφο αυτό μπορεί να θεωρηθεί ως απόδειξη μιας ορθής έναρξης του κοινωνικού διαλόγου και αναγνωρίζει ότι το έγγραφο αυτό παρουσιάζει μια ιδιαίτερα θεμελιωμένη και τολμηρή στρατηγική στον κοινωνικό τομέα, αλλά εξέφρασε επιφυλάξεις όσον αφορά τους υπογράφοντες το σύμφωνο αυτό.

4.4.4. Η ΕΟΚΕ διαπιστώνει ότι το Κοινωνικό Σύμφωνο 2002 επιτεύχθηκε χωρίς την εφαρμογή των κανόνων του κοινωνικού διαλόγου στον οποίο συμμετέχουν μόνο οι κοινωνικοί εταίροι (εργοδοτικές και εργατικές ενώσεις), ενώ το εν λόγω σύμφωνο είναι απλώς αποτέλεσμα κοινωνικής διαβούλευσης της κυβέρνησης η οποία δεν διασφάλισε τη συμφωνία όλων των εργατικών συνομοσπονδιών(13).

4.4.5. Ένα αξιοσημείωτο βήμα πραγματοποιήθηκε με την έκδοση νόμου για τη θέσπιση ενός ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος το οποίο τέθηκε σε ισχύ την 1η Ιανουαρίου 2002. Ο νόμος αυτός επιτρέπει στους πλέον άπορους να λαμβάνουν κοινωνική συνδρομή, αλλά που δυστυχώς δεν είναι προς το παρόν επαρκής σε σχέση με τις πραγματικές ανάγκες. Η χορήγηση αυτού του ελάχιστου εγγυημένου εισοδήματος εξαρτάται από παροχή εργασίας "προς όφελος της κοινότητας". Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η ρουμανική κυβέρνηση προσπάθησε να καταβάλει δημοσιονομική προσπάθεια, εκτιμώμενη σε ποσοστό 0,4 % του ΑΕγχΠ, για την εφαρμογή αυτού του νόμου.

4.4.6. Γενικά, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι τα μέτρα που θέσπισε η ρουμανική κυβέρνηση στο πλαίσιο του Κοινωνικού Συμφώνου 2002 αναφορικά με την πολιτική μισθών δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα. Το επίπεδο τόσο των σημερινών μισθών όσο και των συντάξεων είναι χαμηλότατο σε σύγκριση με το ισχύον σήμερα στη ρουμανική αγορά.

4.4.7. Τον Ιανουάριο του 2002, τέθηκαν σε ισχύ δύο άλλοι νόμοι, από τους οποίους ο ένας αφορά το εθνικό σύστημα κοινωνικής βοήθειας και ο άλλος την πρόληψη και την καταπολέμηση της κοινωνικής περιθωριοποίησης.

4.4.8. Όσον αφορά την υιοθέτηση του νέου κώδικα εργασίας, διεξάγονται αυτή τη στιγμή συζητήσεις αλλά δεν υπάρχει συγκεκριμένη απόφαση στον τομέα αυτό. Δημιουργήθηκε μια εθνική υπηρεσία για την απασχόληση, αλλά δεν υπάρχουν πληροφορίες όσον αφορά αποτελεσματικότητά της.

4.4.9. Η ΕΟΚΕ σημειώνει ότι η εφαρμογή πολλών πτυχών του κεκτημένου στον τομέα της κοινωνικής πολιτικής στην πράξη εξαρτάται από την δράση των επιχειρήσεων και των εργαζομένων σ' αυτές. Η πλήρης συμμετοχή των οργανώσεών τους στις διαπραγματεύσεις προσχώρησης επιτρέπει τον εντοπισμό και την επίλυση προβλημάτων εφαρμογής της νομοθεσίας σε πρώιμα στάδια. Η ΕΟΚΕ δεν είναι πεπεισμένη ότι υπάρχει στη Ρουμανία ευρεία και σε βάθος εμπλοκή στον τομέα αυτό.

4.4.10. Η ΕΟΚΕ διερωτάται σχετικά με την εξέλιξη του διμερούς κοινωνικού διαλόγου, την αποτελεσματικότητα του εθνικού προγράμματος για την απασχόληση, την προετοιμασία της διοίκησης του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου, υπό την προοπτική της προσχώρησης, την κοινωνική ασφάλιση, την προστασία των καταναλωτών, κλπ, καθώς και σχετικά με θέματα που αφορούν τις διατάξεις εφαρμογής της νομοθεσίας όσον αφορά την πρόληψη κάθε μορφής διακρίσεων. Το κεφάλαιο της κοινωνικής πολιτικής έκλεισε προσωρινά στις 19 Απριλίου 2002.

4.5. Το περιβάλλον

4.5.1. Η ρουμανική κυβέρνηση υιοθέτησε διαπραγματευτική θέση για το περιβάλλον στα τέλη Οκτωβρίου 2001(14). Πριν από την παρουσίαση της θέσης αυτής, η υπεύθυνη για τις διαπραγματεύσεις ρουμανική αντιπροσωπία προέβη σε διάφορες συζητήσεις με τις τοπικές αρχές, τους κοινωνικούς εταίρους, τα πολιτικά κόμματα και άλλα μέλη της κοινωνίας των πολιτών, δηλαδή όλους όσους ενδιαφέρονται για την υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου στον τομέα του περιβάλλοντος.

4.5.2. Μεταξύ των προτεραιοτήτων της κυβέρνησης περιλαμβάνονται μέτρα ολοκλήρωσης της εναρμόνισης της νομοθεσίας και της μεταφοράς του κεκτημένου σε συγκεκριμένους τομείς όπως: η αξιολόγηση των επιπτώσεων στο περιβάλλον ή η ελεύθερη πρόσβαση στις πληροφορίες σχετικά με το περιβάλλον, κλπ.

4.5.3. Η ΕΟΚΕ παρατηρεί ότι υπάρχει μια μικρή εξέλιξη όσον αφορά την ανάπτυξη των διοικητικών ικανοτήτων στον τομέα αυτό, χάρη στα πρόσφατα προγράμματα κατάρτισης των υπαλλήλων των σχετικών υπηρεσιών και το πρόγραμμα ενίσχυσης της διοικητικής ικανότητας που υιοθέτησε η ρουμανική κυβέρνηση τον Μάρτιο 2002.

4.6. Περιφερειακή πολιτική

4.6.1. Παρατηρείται ορισμένη πρόοδος, ιδίως στο επίπεδο της βελτίωσης του θεσμικού πλαισίου. Η Ρουμανία αρχίζει επιτέλους να ασχολείται με τις μεσοπρόθεσμες προτεραιότητες της περιφερειακής πολιτικής, στα πλαίσια της εταιρικής σχέσης προσχώρησης.

4.6.2. Η Ρουμανία ανέπτυξε ορισμένες δομές για την εφαρμογή των διαρθρωτικών ταμείων. Η περιφερειακή πολιτική ανατίθεται, αφενός, στον υφυπουργό Επενδύσεων και Ανάπτυξης (για τον προγραμματισμό και τη διαχείριση) και, αφετέρου, στο γενικό γραμματέα του Υπουργείου (για τις πληρωμές). Βελτιώθηκε κάπως η διαχείριση του οικονομικού ελέγχου. Το υπουργείο Ανάπτυξης ορίστηκε, μεταξύ άλλων, για την κατάρτιση του εθνικού σχεδίου ανάπτυξης και διαχείρισης των περιφερειακών ταμείων ανάπτυξης και των κοινοτικών προενταξιακών κεφαλαίων για την οικονομική και κοινωνική συνοχή. Η κυβέρνηση καθόρισε 11 περιοχές βιομηχανικής ανασυγκρότησης στις οποίες πρέπει να δοθεί κατά προτεραιότητα κοινοτική ενίσχυση στον τομέα της κοινωνικής συνοχής. Προκειμένου να εξασφαλισθεί η πρόσβαση στα διαρθρωτικά και περιφερειακά ταμεία, οι κοινωνικοί εταίροι, σύμφωνα με την αρχή της "διευρυμένης εταιρικής σχέσης" εκπροσωπούνται στους φορείς εθνικών και περιφερειακών προγραμμάτων, που είναι οι πραγματικοί αιτούντες και παραλήπτες της χρηματοδότησης της ΕΕ. Ο ρόλος των κοινωνικών εταίρων του Ευρωπαϊκού Κοινωνικού Ταμείου προβλέπεται από τη Συνθήκη. Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η Ρουμανία μπορεί και πρέπει, χωρίς καθυστέρηση, να εντάξει τους κοινωνικούς εταίρους και όπου χρειάζεται, άλλους ΜΚΟ, στις περιφερειακές και διαρθρωτικές πολιτικές της.

4.6.3. Η ΕΟΚΕ κρίνει ότι η Ρουμανία πρέπει να εξακολουθήσει να καταβάλει σημαντικές προσπάθειες στα πλαίσια της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την απασχόληση και της διαδικασίας κοινωνικής ένταξης.

4.7. Κοινοτική ενίσχυση

4.7.1. Τρία προενταξιακά μέσα τα οποία χρηματοδοτούνται από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στηρίζουν την ενταξιακή προετοιμασία της Ρουμανία. Στο πλαίσιο του προγράμματος PHARE (θεσμική ανάπτυξη), η Ρουμανία θα λάβει το 2002 ένα κονδύλιο 242 εκατ. ευρώ(15). Επίσης, θα λάβει ετήσια χρηματοδότηση 153 εκατ. EUR κατά την περίοδο 2000-2006 στο πλαίσιο του προγράμματος Sapard(16). Δυνάμει του προγράμματος ΙSPA ο ετήσιος προϋπολογισμός που διατίθεται στη Ρουμανία κυμαίνεται μεταξύ 208 και 270 εκατ. EUR(17).

4.7.2. Η εφαρμογή του προγράμματος Sapard βασίζεται στο εθνικό πρόγραμμα αγροτικής και γεωργικής ανάπτυξης. Προς το σκοπό αυτό, η ρουμανική κυβέρνηση κατέβαλε σημαντικές προσπάθειες για την προετοιμασία της έγκρισης του οργανισμού Sapard. Η ΕΟΚΕ τονίζει τη βραδύτητα των διοικητικών διαδικασιών της ΕΕ για τη λήψη πόρων από τους γεωργούς όλων των υποψήφιων χωρών.

4.7.3. Η Ρουμανία συμμετέχει επίσης σε πολυεθνικά και οριζόντια προγράμματα που χρηματοδοτούνται από το πρόγραμμα Phare, όπως το TAIEX και ο μηχανισμός υπέρ των μικρομεσαίων επιχειρήσεων και το πρόγραμμα Αccess σχετικά με την κοινωνία των πολιτών κ.λπ.

5. Πρόοδοι που πραγματοποιήθηκαν αναφορικά με την υιοθέτηση και την εφαρμογή του κοινοτικού κεκτημένου

5.1. Η παρούσα κατάσταση

5.1.1. Σήμερα, η ΕΕ έχει αρχίσει διαπραγματεύσεις με τη Ρουμανία σχετικά με 26 κεφάλαια του κοινοτικού κεκτημένου εκ των οποίων τα 12 έχουν ολοκληρωθεί.

5.1.2. Γενικά, η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι η Ρουμανία συνέχισε τις προόδους για την υιοθέτηση του κοινοτικού κεκτημένου, αλλά ότι οι πρόοδοι αυτοί δεν αντιστοιχούν αναγκαστικά σε βελτιώσεις στο επίπεδο των διοικητικών ικανοτήτων και σε εφαρμογή του εν λόγω κεκτημένου.

5.1.3. Όσον αφορά τη νομοθεσία για την εσωτερική αγορά, εκτός από την υιοθέτηση της νέας νομοθεσίας για τις δημόσιες συμβάσεις, η ΕΟΚΕ διαπιστώνει λίγες προόδους. Η διοικητική ικανότητα βελτιώθηκε κάπως στον εν λόγω τομέα, αλλά πρέπει να καταβληθούν ακόμη προσπάθειες.

5.1.4. Αναφορικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων (θέμα που συζητήθηκε κατά τις συζητήσεις της ΜΣΕ ΕΕ-Ρουμανίας), υπογράφηκε διμερής συμφωνία με την Πορτογαλία και συζητείται, επίσης, συμφωνία με την Ιταλία. Εξάλλου, υπογράφηκε και μια άλλη συμφωνία όσον αφορά την ανταλλαγή ασκούμενων υπαλλήλων με το Λουξεμβούργο. Όσον αφορά το μελλοντικό συντονισμό των συστημάτων κοινωνικής ασφάλισης των εργαζομένων αυτών, η Ρουμανία θα πρέπει να συγκροτήσει επαρκείς διοικητικές δομές. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει την απόφαση αριθμ. 93/569/ΕΟΚ της Επιτροπής, της 22ας Οκτωβρίου 1993, σχετικά με την ελεύθερη κυκλοφορία των εργαζομένων όσον αφορά το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Απασχόλησης (ΕURES). Με την απόφαση αυτή η Επιτροπή ζητεί τη δημιουργία συνεργιών μεταξύ των δημόσιων υπηρεσιών, των τοπικών αρχών και των κοινωνικών εταίρων, ώστε να βελτιωθεί η διαφάνεια της αγοράς εργασίας και να προωθηθεί η κινητικότητα των εργαζομένων στις παραμεθόριες περιοχές. Η ΕΟΚΕ συνιστά στη Ρουμανία να εντείνει τις προσπάθειές της για τη συμμετοχή της στο Ευρωπαϊκό αυτό δίκτυο.

5.1.5. Η ρουμανική κυβέρνηση υπέβαλε μια βιομηχανική στρατηγική συγχρόνως με ένα σχέδιο δράσης το οποίο περιλαμβάνει ορισμένα μέτρα για την εφαρμογή της βιομηχανικής πολιτικής. Το έγγραφα αυτά καταρτίστηκαν μετά από διαβουλεύσεις με τα "ενδιαφερόμενα μέρη"(18). Η ΕΟΚΕ διερωτάται σχετικά με τις μεθόδους υλοποίησης της στρατηγικής αυτής, της αποτελεσματικής εφαρμογής της και, κυρίως, τα συνοδευτικά μέτρα των κοινωνικών της συνεπειών.

5.1.6. Όσον αφορά το κεκτημένο στον τομέα των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, όπως προαναφέρθηκε, η κυβέρνηση πραγματοποίησε σημαντικές προόδους. Εντούτοις η ΕΟΚΕ τονίζει ακόμη μια φορά την καθυστέρηση της εφαρμογής του Προγράμματος RICOP και την έκταση της μετεγκατάστασης ΜΜΕ της ΕΕ στη Ρουμανία.

5.1.7. Η ΕΟΚΕ επιβεβαιώνει ότι η Ρουμανία σημείωσε σημαντικές προόδους ως προς την υιοθέτηση του κεκτημένου στον τομέα των μεταφορών. Αυτό που πρέπει να παρατηρηθεί είναι η έλλειψη μέτρων ως προς τη φορολογική εναρμόνιση των οδικών μεταφορών, η ασφάλεια της ναυσιπλοΐας, η αναδιάρθρωση της TAROM (εθνική αεροπορική εταιρία) και το θέμα του Δούναβη.

5.1.8. Στον τομέα της γεωργίας, η αναδιάρθρωση μόλις έχει αρχίσει, τα συνοδευτικά μέτρα της ρουμανικής κυβέρνησης δεν έχουν διευκρινιστεί, και η διοικητική ικανότητα είναι ιδιαιτέρως περιορισμένη, μολονότι σημειώθηκε ορισμένη πρόοδος στη μεταφορά αυτού του κεκτημένου. Μεταξύ 2002 και 2004, η ρουμανική κυβέρνηση οφείλει να λάβει μέτρα για να θεμελιώσει τις νομικές και θεσμικές βάσεις του πλαισίου εφαρμογής της ΚΓΠ.

5.2. Εφαρμογή

5.2.1. Τα κράτη μέλη της ΕΕ δεν πρέπει μόνο να προσαρμόσουν την εθνική νομοθεσία τους στους κανόνες της ΕΕ, δηλ. να μεταφέρουν σε εθνικό επίπεδο τους κανόνες της ΕΕ. Πρέπει να εφαρμοσθεί επίσης και το "κοινοτικό κεκτημένο", δηλ. να τηρείται στην πράξη. Μεγάλο μέρος των κανόνων που διέπουν την εσωτερική αγορά αφορούν τω όντι τα προϊόντα και την ασφάλεια των προϊόντων, τις διαδικασίες παραγωγής, το εργασιακό περιβάλλον, το εργατικό δίκαιο κ.λ.π. και οι κανόνες αυτοί μπορούν να τεθούν σε εφαρμογή μόνο στις επιχειρήσεις και από το προσωπικό τους.

5.2.2. Για να βελτιωθεί η εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου, τα σχέδια τεχνικής και νομικής στήριξης των δικαστών, των δικηγόρων και των ανώτερων δημόσιων υπαλλήλων της Ρουμανίας εφαρμόζονται σήμερα σε στενή συνεργασία με ευρωπαίους εμπειρογνώμονες ειδικευμένους στον τομέα αυτό.

5.2.3. Έτσι οι διαπραγματεύσεις για την προσχώρηση δεν είναι μόνο ζήτημα των δημοσίων υπαλλήλων και των πολιτικών. Πρέπει να συμμετέχουν και να ενημερώνονται επίσης οι κοινωνικοί εταίροι και οι λοιποί εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών, όπως οι οργανώσεις που εκπροσωπούν τους γεωργούς, τους καταναλωτές, το περιβάλλον κ.λπ.

5.2.4. Η ΕΟΚΕ έχει την πεποίθηση ότι η συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων και λοιπών ΜΚΟ από τα πρώτα στάδια θα εξασφαλίσει καλύτερη κατανόηση των κανόνων της ΕΕ. και τη δέουσα εφαρμογή τους.

Βρυξέλλες, 17 Ιουλίου 2002.

Ο Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Göke Frerichs

(1) Βλ. έκθεση του Tim Pape προς τη ΜΣΕ ΕΕ-Ρουμανίας, "Επίσκεψη στη Τιμισοάρα (Ρουμανία)", 30 Νοεμβρίου-1η Δεκεμβρίου 2001.

(2) Βλ. σημείωμα του κ. Nilsson "Η γεωργία" και έγγραφο εργασίας του κ. Neagoe "Η γεωργία" που εκπονήθηκαν για την 4η συνεδρίαση της ΜΣΕ ΕΕ-Ρουμανίας του Νοεμβρίου 2001.

(3) Για περισσότερες διευκρινίσεις πρβ. τα έγγραφα εργασίας για το Δούναβη της κας Α. Μπρεδήμα-Σαββοπούλου για την 4η και 5η συνεδρίαση της ΜΣΕ ΕΕ-Ρουμανίας (5-6 Νοεμβρίου 2001 και 23-24 Μαΐου 2002).

(4) Σχετικά με το σημείο αυτό, επιστολή της 8ης Απριλίου 2002, διευκρίνιζε ότι το Κογκρέσο των Ηνωμένων Πολιτειών θα μπορούσε να εμποδίσει την προσχώρηση της Ρουμανία στο ΝΑΤΟ εάν η χώρα αυτή δεν άρει την απαγόρευση των υιοθεσιών των παιδιών.

(5) Οι εξαγωγές που καταγράφηκαν στη Ρουμανία το 2002 αυξήθηκαν κατά 11,5 % σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2001, οι εξαγωγές προς τις αναπτυσσόμενες χώρες αυξήθηκαν κατά 2,9 % και οι εξαγωγές προς τις χώρες της ΕΕ κατά 2,6 %.

(6) Αν και μειώθηκαν κατά 17 % το 2002 σε σχέση με το Δεκέμβριο του 2001, οι εισαγωγές είναι πάντα μεγαλύτερες από τις εξαγωγές.

(7) Το ποσοστό αυτό είναι αμφισβητήσιμο γιατί δεν αντικατοπτρίζει πλήρως την πραγματική κατάσταση που η ΕΟΚΕ μπόρεσε να διαπιστώσει κατά τις επισκέψεις που πραγματοποίησε στη Ρουμανία (π.χ. ο σημαντικός αριθμός των προσυνταξιοδοτούμενων, των ιδιαίτερα επισφαλών εποχιακών θέσεων εργασίας κ.λπ).

(8) Έγγραφα εργασίας για τους "Προσανατολισμούς της πολιτικής υπέρ των ΜΜΕ στην ΕΕ και τη Ρουμανία" - DI 66/2002 (εισηγητής: ο κ. Kirschen), DI 73/2002 (εισηγητής: ο κ. Bulemte)

(9) Αυτή η Σύνοδος Κορυφής πραγματεύθηκε κυρίως θέματα κοινωνικής πολιτικής.

(10) Conpir, CNPR, CNIMPMNR, CoNPR, PNR, UGIR και 1903.

(11) CNSLR - Fratia, CSDR και Meridian.

(12) Ο Πρωθυπουργός, ο Υπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης, ο Υφυπουργός.

(13) Έτσι, δυο εργατικές συνομοσπονδίες που είχαν υπογράψει το Σύμφωνο 2001, Block (BNS) και Cartel Alfa, φέτος αρνήθηκαν να υπογράψουν το Κοινωνικό Σύμφωνο 2002.

(14) Ζητώντας 11 μεταβατικές περιόδους που κυμαίνονται μεταξύ 3 και 15 ετών.

(15) Το 33 % των πόρων επενδύονται σε μέτρα "θεσμικής ανάπτυξης" και σε σχέδια αδελφοποίησης, ενώ το 70 % θα χρησιμοποιηθεί για επενδύσεις έργων τεχνικής βοήθειας, αδελφοποιήσεις, την οικονομική και κοινωνική συνοχή, κλπ.

(16) Η βοήθεια αυτή προορίζεται κυρίως για την ανάπτυξη και διαφοροποίηση της αγροτικής οικονομίας, την ανάπτυξη των ανθρωπίνων πόρων στην γεωργία, τις γεωργικές υποδομές, κ.λπ.

(17) Η ενίσχυση αυτή διατίθεται στον τομέα του περιβάλλοντος για τις αποκαλούμενες "βαρείες επενδύσεις": πόσιμο νερό, επεξεργασία λυμάτων, και στον τομέα των μεταφορών για τη χρηματοδότηση έργων που συνδέονται με τα διευρωπαϊκά δίκτυα, τις σιδηροδρομικές γραμμές, τους δρόμους, και τους λιμένες, κ.λπ.

(18) Επαγγελματικές ενώσεις, συνδικάτα, εργοδότες, υπουργεία, ιδιωτικός τομέας, πανεπιστημιακοί και άλλα δημόσια ιδρύματα.