17.11.2005   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 286/8

1.1

Η υπό εξέταση πρόταση οδηγίας αποβλέπει στην τροποποίηση της Οδηγίας 98/71/ΕΚ. Με την τροποποίηση αυτή επιδιώκει να εξαλείψει, σε όλες τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, τη δυνατότητα να ασκούνται τα δικαιώματα επί των σχεδίων, σε σχέση με τα ανταλλακτικά σύνθετων προϊόντων, έναντι εκείνων των τρίτων (ανεξάρτητων προμηθευτών) που κατασκευάζουν, χρησιμοποιούν ή/και πωλούν τα ανταλλακτικά αυτά για λόγους επισκευής, προκειμένου να αποκατασταθεί η αρχική εμφάνιση του σύνθετου προϊόντος.

1.2

Μεταξύ των κλάδων που καλύπτονται από την οδηγία (οικιακά ηλεκτρικά σκεύη, μοτοσυκλέτες, ρολόγια κ.λπ.) εκείνος στον οποίο αυτή θα έχει τον μεγαλύτερο αντίκτυπο είναι σαφώς ο κλάδος των αυτοκινήτων.

1.3

Υπενθυμίζεται ότι, πριν από την οδηγία 98/71/ΕΚ («η Οδηγία»), προηγήθηκε δημοσίευση εκ μέρους της Επιτροπής «Πράσινου Βιβλίου για τη νομική προστασία των βιομηχανικών σχεδίων» το οποίο, πέρα από το ότι εξέθετε τα αποτελέσματα ευρύτατης μελέτης για το θέμα αυτό, περιείχε επίσης προκαταρκτικό σχέδιο πρότασης οδηγίας για την προσέγγιση των νομοθεσιών των κρατών μελών, όπως επίσης και προκαταρκτικό σχέδιο πρότασης κανονισμού.

1.4

Tο Πράσινο Βιβλίο αναφερόταν επίσης στο πρόβλημα της δυνατότητας ή μη για την προστασία ενός σύνθετου προϊόντος, και ειδικότερα των στοιχείων εκείνων που χρησιμεύουν στην σύνδεση ενός προϊόντος με ένα άλλο. Το Πράσινο Βιβλίο θεωρούσε ότι θα έπρεπε να προστατεύονται τα ανταλλακτικά που πληρούν από μόνα τους τις απαιτήσεις προστασίας, διευκρινίζοντας ωστόσο ότι θα έπρεπε να αποκλειστούν από την προστασία τα χαρακτηριστικά ή απαραίτητα στοιχεία εκείνα (που αποκαλούνται «διεπαφές» ή «διασυνδέσεις») «τα οποία πρέπει υποχρεωτικώς να αναπαραχθούν με την ακριβή μορφή και τις διαστάσεις τους, ώστε το προϊόν στο οποίο ενσωματώνεται ή εφαρμόζεται το σχέδιο ή υπόδειγμα να μπορεί να συνδεθεί μηχανικά με άλλο προϊόν ή να τοποθετηθεί μέσα, γύρω ή επάνω σε άλλο προϊόν».

1.5

Η πρόταση οδηγίας που υποβλήθηκε επισήμως από την Επιτροπή το Δεκέμβριο του 1993 (1) επιβεβαίωνε ότι το συστατικό ενός σύνθετου προϊόντος θα πρέπει επίσης να τύχει προστασίας εάν ικανοποιεί «αυτό καθεαυτό» τις απαιτήσεις προστασίας δηλαδή τον «νεωτερισμό» και την «ατομικότητα» (άρθρο 3) και επανέλαβε αντιθέτως τη μη προστασία των «διεπαφών» ή «διασυνδέσεων» (άρθρο 7.2).

1.6

Η εν λόγω πρόταση περιείχε εξάλλου και μια άλλη σημαντική διάταξη, σύμφωνα με την οποία τα αποκλειστικά δικαιώματα επί των προστατευόμενων σχεδίων δεν θα πρέπει να ασκούνται έναντι τρίτων οι οποίοι, μετά την παρέλευση τριών χρόνων από την πρώτη διάθεση στην αγορά ενός «σύνθετου» προϊόντος που περιείχε ένα ορισμένο σχέδιο ή υπόδειγμα, θα χρησιμοποιούσαν (αντέγραφαν) αυτό το σχέδιο ή υπόδειγμα, υπό την προϋπόθεση ότι το σχέδιο ή υπόδειγμα «εξαρτάται» από την «εμφάνιση» του σύνθετου προϊόντος και ότι η χρήση είχε ως στόχο «την επισκευή ενός σύνθετου προϊόντος κατά τρόπον ώστε να αποκατασταθεί η αρχική του εμφάνιση» (άρθ. 14). Προβλέπονταν με λίγα λόγια μια σημαντική εξαίρεση από την προστασία των σχεδίων και υποδειγμάτων για λόγους αντικατάστασης ή επισκευής (όπως και αν αποκληθεί: «spare parts exception» ή «repair clause»).

1.6.1

Όσον αφορά αυτή την πτυχή της πρότασης οδηγίας του 1993, η ΕΟΚΕ, στη γνωμοδότησή της IND/504 της 6ης Ιουλίου 1994, με εισηγητή τον κ. PARDON, επισήμαινε κυρίως τα παρακάτω:

1.6.1.1

Όπως και όλα τα άλλα δικαιώματα προστασίας της επαγγελματικής πνευματικής ιδιοκτησίας, και η προστασία των σχεδίων και υποδειγμάτων συνεπάγεται αποκλειστικά δικαιώματα (δικαιώματα μονοπωλίου). Το μονοπώλιο που παρέχεται στον κάτοχο του δικαιώματος που αφορά το «Design» αφορά πάντως, την εξωτερική μορφή (το «Design») του προϊόντος και όχι το ίδιο το προϊόν.

1.6.1.2

Μ' αυτόν τον τρόπο τα δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας που αφορούν τα σχέδια και υποδείγματα, παρέχουν ένα μονοπώλιο επί της μορφής, όχι όμως μονοπώλιο και επί του προϊόντος. «Η προστασία του σχεδίου και υποδείγματος σ' ένα ρολόι δεν παρακωλύει τον ανταγωνισμό στην αγορά ρολογιών» (αιτιολογική έκθεση 9.2 της Επιτροπής στην πρόταση κανονισμού).

1.6.1.3

Όσον αφορά τα εξαρτήματα στα οποία αναφέρεται η ρήτρα για τις επισκευές (π.χ. ένα φτερό ή ένας προβολέας αυτοκινήτου) δεν ισχύει το αυτό. Η μορφή, το «Design», αυτών των εξαρτημάτων δεν μπορεί να αλλάξει έναντι του αρχικού προϊόντος που πρέπει να αντικατασταθεί.

1.6.1.4

Εάν περιληφθούν στην προστασία σχεδίων και υποδειγμάτων και παρόμοια εξαρτήματα, τούτο οδηγεί σε μονοπώλια προϊόντων στις αγορές ανταλλακτικών· δικαιώματα επί σχεδίων και υποδειγμάτων για ένα ανταλλακτικό φτερού ή προβολέα, αποκλείουν κάθε ανταγωνισμό σ' αυτό τον τομέα προϊόντων.

1.6.1.5

Αυτό όμως αντιβαίνει στο βασικό περιεχόμενο της προστασίας σχεδίων και υποδειγμάτων, για τον αντικειμενικό ορισμό του περιεχομένου των οποίων αρμόδιος είναι ο νομοθέτης.

1.6.1.6

Η ρήτρα για τις επισκευές περιέχει τον εξής ορισμό: Η ρήτρα αυτή επιτρέπει την απόκτηση και άσκηση δικαιώματος πνευματικής ιδιοκτησίας επί σχεδίων και προτύπων, εκεί όπου τα δικαιώματα αυτά τυγχάνουν μιας συστηματικής εφαρμογής· ενώ κατά κανόνα εμποδίζει την άσκηση των δικαιωμάτων αυτών, εκεί όπου — όπως στον τομέα των επισκευών — δεν μπορούν να τύχουν συστηματικής εφαρμογής. Με τον τρόπο αυτό η ρήτρα εμποδίζει τη δημιουργία μονοπωλίων, τον αποκλεισμό από την αγορά ανταγωνιστικών προσφορών και την εξάρτηση των καταναλωτών από τις τιμές που θα υπαγορεύει ο εκάστοτε μοναδικός προσφέρων.

1.6.1.7

Συγχρόνως, η ρήτρα για τις επισκευές εμποδίζει τη δημιουργία μονοπωλίων. Διότι η απαραίτητη προϋπόθεση για τη χορήγηση χρηματικής επιβράβευσης για το σχέδιο, δηλαδή η ύπαρξη μιας αγοράς και η δυνατότητα των καταναλωτών να εκφράζουν τις προτιμήσεις τους, αναιρείται αν η προστασία των σχεδίων και υποδειγμάτων επεκταθεί και στα ανταλλακτικά στα οποία αναφέρεται η ρήτρα για τις επισκευές.

1.6.1.8

Συνεπώς, η ΟΚΕ επιδοκιμάζει τη ρήτρα επισκευών που προτείνει η Επιτροπή.

1.7

Η εν λόγω εξαίρεση, ή ρήτρα επισκευής, ερχόταν σε αντίθεση προς τα αιτήματα ορισμένων βιομηχανικών κλάδων, δηλαδή της βιομηχανίας απομίμησης εξαρτημάτων αυτοκινήτων, και ειδικότερα των παραγωγών απομίμησης των καλούμενων «crash parts». Αυτοί οι «ανεξάρτητοι προμηθευτές» είχαν ήδη επιδιώξει να πετύχουν εξαίρεση από το καθεστώς προστασίας σχεδίων και υποδειγμάτων, βάσει της ισχύουσας νομοθεσίας, με προσφυγή στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, χωρίς ωστόσο επιτυχία (βλ. υποθέσεις CICRA vs. Renault (2), Volvo vs. Veng (3)).

1.8

Η ρήτρα επισκευής που περιέχεται στην πρόταση οδηγίας του 1993 αποτέλεσε αντικείμενο επικρίσεων εκ μέρους των βιομηχανικών κύκλων με διαφορετικά (ή αντίθετα) συμφέροντα από αυτά των ανεξάρτητων κατασκευαστών εξαρτημάτων, δηλαδή τις αυτοκινητοβιομηχανίες. Η Επιτροπή επιχείρησε συνεπώς νέα προσέγγιση με τροποποιημένη πρόταση (4). Η νέα πρόταση προέβλεπε κυρίως ότι οι τρίτοι που ενδιαφέρονταν να αντιγράψουν το σχέδιο ενός συγκεκριμένου σύνθετου προϊόντος με στόχο την επισκευή θα μπορούσαν να το πράξουν αμέσως (χωρίς να περιμένουν την προθεσμία των τριών ετών από την πρώτη διάθεση στην αγορά του ίδιου του σύνθετου προϊόντος) υπό την προϋπόθεση να καταβάλλουν «προσήκουσα και λογική αντικαταβολή» (άρθρο 14).

1.9

Η λύση όμως της «προσήκουσας και λογικής αντικαταβολής» δεν θεωρήθηκε αποδεκτή ούτε από τους ανεξάρτητους κατασκευαστές (5) ούτε από τις αυτοκινητοβιομηχανίες που κατείχαν δικαιώματα επί του σχεδίου (6).

1.10

Σημαντικές αποκλίσεις εμφανίστηκαν επίσης και κατά τη διάρκεια της διαδικασίας συναπόφασης του Συμβουλίου και του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου· θεωρήθηκε έτσι αναγκαίο να προωθηθεί η διαδικασία «συμβιβασμού» που έληξε το Σεπτέμβριο του 1998 με την παραίτηση στην πράξη από την υλοποίηση της εναρμόνισης του δικαίου των κρατών μελών σε σχέση με το ζήτημα αυτό, με το «πάγωμα» (το αποκαλούμενο στην αργκό των σχετικών παραγόντων «freeze plus») των εθνικών νομοθεσιών και με την παραπομπή της επίλυσης του προβλήματος σε επόμενη περίοδο.

2.1

Σύμφωνα με την οδηγία, το «σχέδιο ή υπόδειγμα» που προστατεύεται μπορεί να αφορά την εμφάνιση του συνολικού προϊόντος ή ενός μόνο μέρους του (άρθρο 1 στοιχείο α)).

2.2

Επίσης προστατεύονται τα σχέδια ή τα υποδείγματα εξαρτημάτων, εάν πληρούν τις προϋποθέσεις που προβλέπονται για κάθε τύπο «προϊόντος», δηλαδή να είναι «νέα» και να παρουσιάζουν «ατομικότητα» (άρθρο 3, παρ. 2). Όμως η δυνατότητα προστασίας του σχεδίου ή του προτύπου ενός εξαρτήματος αναγνωρίζεται μόνο εάν:

Ως «συνήθης χρήση» κατά την έννοια της παραγράφου 3 στοιχείο α) νοείται η χρήση εκ μέρους του τελικού καταναλωτή, χωρίς να περιλαμβάνονται η συντήρηση, η εξυπηρέτηση ή οι εργασίες επισκευής (άρθρο 3, παρ. 4).

Στην πράξη, εάν εφαρμοστούν στον κλάδο των αυτοκινήτων οι εν λόγω διατάξεις, επιφέρουν ως συνέπεια το γεγονός ότι δεν προστατεύονται από δικαιώματα επί του σχεδίου όλα τα εξαρτήματα και ανταλλακτικά που βρίσκονται «κάτω από το καπό» και συνεπώς δεν είναι ορατά κατά την συνήθη χρήση ενός οχήματος (για παράδειγμα η εμφάνιση του άνω τμήματος του κινητήρα).

2.3

Στα σχέδια ή υποδείγματα εξαρτημάτων εφαρμόζεται επίσης η διάταξη βάσει της οποίας δεν προστατεύονται τα χαρακτηριστικά της εμφάνισης ενός προϊόντος που υπαγορεύονται αποκλειστικά από την τεχνική του λειτουργία (άρθρο 7, παρ. 1). Επίσης δεν προστατεύονται τα χαρακτηριστικά εκείνα της εμφάνισης (του εξαρτήματος) που θα πρέπει αναγκαστικά να αναπαραχθούν με την ακριβή μορφή και τις διαστάσεις τους προκειμένου να επιτραπεί η σύνδεση ή αλληλοσύνδεση με άλλο προϊόν (ή εξάρτημα) (άρθρο 7, παρ. 2). Στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, αυτό συνεπάγεται, για παράδειγμα, ότι μπορεί να προστατεύεται βάσει των δικαιωμάτων επί των σχεδίων η μορφή του προφυλακτήρα ή του εσωτερικού καθρέφτη, όχι όμως η μορφή των συνδέσμων για τη μηχανική σύνδεση του ανταλλακτικού στο αμάξωμα.

2.4

Τέλος, πρέπει να υπενθυμίσουμε ότι:

2.4.1

Η οδηγία θεσπίζει ότι, τρία έτη μετά τη λήξη της προθεσμίας για την μεταφορά της (στην πράξη έως τον Οκτώβριο του 2004), η Επιτροπή υποχρεώνεται να υποβάλει ανάλυση των συνεπειών της οδηγίας για την κοινοτική βιομηχανία -και ειδικότερα για τους κατασκευαστές σύνθετων προϊόντων και συστατικών-, για τους καταναλωτές, για τον ανταγωνισμό και για τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς. Το αργότερο ένα έτος μετά την εν λόγω προθεσμία (στην πράξη έως τον Οκτώβριο του 2005), η Επιτροπή θα πρέπει να προτείνει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τις τροποποιήσεις της οδηγίας που είναι αναγκαίες για να ολοκληρωθεί η εσωτερική αγορά σε ό,τι αφορά τα συστατικά σύνθετων προϊόντων, αλλά και όποιες άλλες τροποποιήσεις κρίνει αναγκαίες (άρθρο 18).

2.4.2

Έως την υιοθέτηση των προαναφερθέντων τροποποιήσεων, τα κράτη μέλη οφείλουν να διατηρήσουν σε ισχύ τις νομικές διατάξεις όσον αφορά τη χρήση των σχεδίων ή προτύπων που προστατεύονται σχετικά με τα εξαρτήματα που χρησιμοποιούνται για την επισκευή ενός σύνθετου προϊόντος προκειμένου να ανακτήσει την αρχική του εμφάνιση. Τα κράτη μέλη μπορούν να καθιερώσουν τροποποιήσεις στις εν λόγω νομικές διατάξεις μόνο από τη στιγμή που ο στόχος είναι η φιλελευθεροποίηση της αγοράς των εξαρτημάτων αυτών (άρθρο 14 — προαναφερθείσα μεταβατική διάταξη γνωστή ως «freeze plus»). Η οδηγία έχει πλέον μεταφερθεί στην εθνική νομοθεσία όλων των κρατών μελών. Από τα 25 κράτη μέλη της ΕΕ, 9 έχουν καθιερώσει κάποια μορφή «repair clause», εφαρμόζοντας συνεπώς την «φιλελευθεροποίηση» (Βέλγιο, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Ην. Βασίλειο, Ισπανία και Ουγγαρία), όμως η πλειοψηφία (16 κράτη μέλη) προβλέπει την προστασία και για τα εξαρτήματα που προορίζονται για αντικατάσταση ή επισκευή.

2.4.3

Ενόψει της ελευθέρωσης της δευτερογενούς αγοράς, το άρθρο 110, παράγραφος 1, του κανονισμού ΕΚ 6/2002, της 12ης Δεκεμβρίου 2001, για τα κοινοτικά σχέδια και υποδείγματα, προέβλεπε ήδη ότι «δεν προστατεύεται ως κοινοτικό σχέδιο ή υπόδειγμα ένα σχέδιο ή υπόδειγμα που αποτελεί συστατικό σύνθετου προϊόντος, το οποίο χρησιμοποιείται για την επισκευή του εν λόγω σύνθετου προϊόντος, προς αποκατάσταση της αρχικής του εμφάνισης».

2.4.4

Ο κανονισμός ΕΚ 1400/2002 του Συμβουλίου, της 31ης Ιουλίου 2002, σχετικά με ορισμένες κατηγορίες κάθετων συμφωνιών και εναρμονισμένων πρακτικών στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας, τοποθετείται προς την ίδια κατεύθυνση, με την επιφύλαξη εντούτοις της αναγκαιότητας της υπό εξέταση πρότασης της Επιτροπής.

3.1

Το «ρυθμιστικό» περιεχόμενο της πρότασης είναι πολύ απλό. Έγκειται στην πρόταση να τροποποιηθεί το άρθρο 14 (μεταβατικές διατάξεις) της οδηγίας 98/71, θεσπίζοντας την πράξη ότι δεν υφίσταται προστασία σχεδίου ή υποδείγματος που αποτελεί κατασκευαστικό στοιχείο σύνθετου προϊόντος το οποίο χρησιμοποιείται για την επισκευή του εν λόγω σύνθετου προϊόντος προς αποκατάσταση της αρχικής του εμφάνισης. Πρόκειται στην πράξη για την «free repair clause from day one», που από καιρό όπως είδαμε επιθυμούν ορισμένες ενδιαφερόμενες πλευρές.

3.2

Στην αιτιολογία της πρότασης αναφέρεται ποιοι μπορεί να είναι οι θεμελιώδεις λόγοι γι' αυτό το καθεστώς πλήρους, άμεσης και δωρεάν «απελευθέρωσης»:

3.3

Υπογραμμίζεται επίσης ότι, προς το παρόν, το νομικό καθεστώς των σχεδίων και υποδειγμάτων στα διάφορα κράτη μέλη ποικίλει, πράγμα που παρεμποδίζει τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς και μπορεί να νοθεύσει τον ανταγωνισμό.

3.4

Περαιτέρω και πιο λεπτομερείς λόγοι αναφέρονται στην αιτιολογική έκθεση που, κατά κύριο λόγο, επαναλαμβάνει ή συνοψίζει τα συμπεράσματα της AIA και, εν μέρει μόνο, της έκθεσης EPEC. Με λίγα λόγια, μεταξύ των διαφόρων επιλογών, μόνο η «απελευθέρωση» προσφέρει πλεονεκτήματα από πολλές απόψεις, χωρίς σοβαρά μειονεκτήματα. Αυτή πράγματι «θα βελτίωνε τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, θα επέτρεπε μεγαλύτερο ανταγωνισμό στη δευτερογενή αγορά, θα μείωνε τις τιμές για τους καταναλωτές και θα δημιουργούσε ευκαιρίες και θέσεις εργασίας για τις ΜΜΕ.» (παρ. 2.2, σελ. 9).

3.5

Αντιθέτως, οι άλλες επιλογές δεν μπορούν να προταθούν, κυρίως διότι:

4.1

Η έκθεση EPEC, που προαναφέρεται επανειλημμένως, παραδέχεται (παρ. 3.7) ότι τα μη αυθεντικά ανταλλακτικά δεν εξασφαλίζουν τα ίδια ποιοτικά επίπεδα με τα αυθεντικά, κι αυτό γιατί συχνά οι ανεξάρτητοι προμηθευτές (ΑΠ) δεν διαθέτουν τις ειδικές ικανότητες επεξεργασίας, ποιότητας και τεχνολογίας που χαρακτηρίζουν τους ΚΟ.

4.2

Τα σύγχρονα αυτοκίνητα είναι το πολυσύνθετο αποτέλεσμα της συναρμολόγησης ανεξάρτητων εξαρτημάτων υψηλού τεχνολογικού περιεχομένου (για παράδειγμα χάλυβες υψηλής αντοχής) των οποίων οι προδιαγραφές δεν περιλαμβάνουν μόνο μορφή και διαστάσεις, αλλά επίσης και ποιότητα συναρμολόγησης (τεχνικές συγκόλλησης και χρησιμοποιηθέντα συγκολλητικά) και υλικών. Συνεπώς, είναι πιθανόν τα μη αυθεντικά εξαρτήματα να αποκλίνουν από τις αρχικές προδιαγραφές.

4.3

Πράγματι, ένα αυτοκίνητο, προκειμένου να εγκριθεί, υπόκειται σε μια σειρά δοκιμών μετωπικής και πλάγιας σύγκρουσης (crash tests), για να εξακριβωθεί κατά πόσον ανταποκρίνεται στις απαιτήσεις των ειδικών οδηγιών για την προστασία των επιβατών σε περίπτωση σύγκρουσης. Στις οδηγίες αυτές, προστίθεται τώρα και η πρόσφατη οδηγία για την προστασία των πεζών, που έχει ως στόχο να μειώσει τις συνέπειες που έχει για τους πεζούς η σύγκρουσή τους με αυτοκίνητο. Η τελευταία αυτή οδηγία υποχρεώνει τους κατασκευαστές αυτοκινήτων να σχεδιάζουν τα εμπρόσθια τμήματα των αυτοκινήτων σύμφωνα με καθορισμένες απαιτήσεις ασφάλειας και να πραγματοποιούν ειδικά crash tests.

4.4

Αντιθέτως, οι ανεξάρτητοι προμηθευτές ανταλλακτικών δεν υπόκεινται σε κανενός είδους προληπτικό τεχνικό έλεγχο των εξαρτημάτων που διαθέτουν στην αγορά, στο βαθμό που δεν προβλέπεται διαδικασία έγκρισης των επιμέρους εξαρτημάτων του οχήματος, εκτός από ορισμένα ειδικά στοιχεία, δηλαδή τις αποκαλούμενες «ανεξάρτητες τεχνικές μονάδες». Αυτές είναι, για τα τμήματα του αμαξώματος, οι υαλοπίνακες, τα εσωτερικά κάτοπτρα οδήγησης, οι προβολείς και οι οπίσθιοι φανοί θέσης. Για τα άλλα τμήματα (καπό, προφυλακτήρες κλπ.) δεν υφίσταται καμία υποχρέωση τεχνικών δοκιμών πριν από τη διάθεση στο εμπόριο και, συνεπώς, καμία βεβαιότητα ότι έχουν τα ίδια χαρακτηριστικά με αυτά που παράγονται για τον αρχικό εξοπλισμό. Οι ανεξάρτητοι προμηθευτές υπόκεινται μόνο στους γενικούς κανόνες ασφάλειας των προϊόντων και ευθύνης για ζημιές οφειλόμενες σε ελαττώματα του προϊόντος.

4.5

Η πρόταση φαίνεται επίσης να έρχεται σε αντίφαση και με τη σημαντική οδηγία για τα οχήματα στο τέλος ζωής, τη λεγόμενη «End of Life Vehicles». Πράγματι, αυτή η οδηγία υποχρεώνει τους κατασκευαστές να μην χρησιμοποιούν στα εξαρτήματα των αυτοκινήτων βαρέα μέταλλα και να αναφέρουν τις ουσίες που βρίσκονται σε αυτά, προκειμένου να διευκολύνεται η ανακύκληση. Επιπλέον, ο κατασκευαστής είναι υποχρεωμένος να σχεδιάζει το όχημα με τρόπο ώστε να διευκολύνεται η αποσυναρμολόγηση τη στιγμή του τέλους της ζωής του οχήματος και η σχετική ανακύκληση. Δεδομένου, προφανώς, ότι αυτές οι υποχρεώσεις δεν εφαρμόζονται στους ανεξάρτητους προμηθευτές, στην περίπτωση αντικατάστασης με εξαρτήματα (για παράδειγμα προφυλακτήρες) που δεν είναι γνωστή η σύνθεσή τους, μπορεί να υπάρχει κίνδυνος να παρεμποδιστεί ο κύκλος επεξεργασίας στο τέλος ζωής, με ενδεχόμενες συνέπειες στο περιβαλλοντικό επίπεδο και περαιτέρω αύξηση του κόστους.

4.6

Έχει δίκιο η Επιτροπή όταν δηλώνει ότι η προστασία ενός σχεδίου ή υποδείγματος αποβλέπει στην επιβράβευση της πνευματικής προσπάθειας του δημιουργού του σχεδίου ή του προτύπου και όχι στη διασφάλιση των τεχνικών λειτουργιών ή της ποιότητας (βλ. πρόταση οδηγίας, αιτιολογική έκθεση σελ. 9). Είναι συνεπώς δίκαιο να ειπωθεί ότι, από εννοιολογική άποψη, η προστασία του σχεδίου και η ασφάλεια τοποθετούνται σε δύο διαφορετικά επίπεδα. Δεν μπορεί όμως κανείς να παραγνωρίζει ότι, από πρακτική σκοπιά, η προτεινόμενη εκ μέρους της Επιτροπής απελευθέρωση μπορεί να οδηγήσει στην κυκλοφορία στην αγορά μεγαλύτερου αριθμού εξαρτημάτων που δεν έχουν επαρκώς δοκιμαστεί στα πλαίσια των δοκιμών που αναφέρονται στην παράγραφο 4.3 και δεν ανταποκρίνονται στις επιταγές της οδηγίας «End of life vehicles». Συνεπώς, πέρα από τα θεωρούμενα πλεονεκτήματα που σύμφωνα με την Επιτροπή θα επιφέρει η απελευθέρωση για τους καταναλωτές από την άποψη του μεγαλύτερου ανταγωνισμού, θα πρέπει να εξεταστούν επίσης και οι ενδεχόμενοι μεγαλύτεροι κίνδυνοι που ενδέχεται να διατρέξουν οι ίδιοι οι καταναλωτές.

5.1

Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη θέση που έλαβε σε διάφορες γνωμοδοτήσεις, αναγνωρίζοντας την αυξανόμενη σημασία στις εμπορικές συναλλαγές των δικαιωμάτων πνευματικής ιδιοκτησίας, μεταξύ των οποίων και της νομικής προστασίας των βιομηχανικών σχεδίων και υποδειγμάτων, ως θεμελιώδους στοιχείου της τεχνικής καινοτομίας και της επακόλουθης ανάγκης για την καταπολέμηση της απομίμησης.

5.2

Εντούτοις, η ΕΟΚΕ επαναβεβαιώνει την άποψή της σύμφωνα με την οποία το μονοπώλιο που παραχωρείται στους ιδιοκτήτες σχεδίων και υποδειγμάτων αφορά αποκλειστικά την εξωτερική διαμόρφωση ενός προϊόντος και όχι το ίδιο το προϊόν.

5.3

Αυτού δοθέντος, η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει την άποψη που έχει ήδη εκφράσει σε προηγούμενες γνωμοδοτήσεις της, σύμφωνα με την οποία, όσον αφορά τα ανταλλακτικά που καλύπτονται από τη ρήτρα για τις επισκευές, η υπαγωγή τους στο καθεστώς προστασίας των σχεδίων ή υποδειγμάτων θα οδηγήσει σε μονοπώλιο των προϊόντων στη δευτερογενή αγορά, το οποίο έρχεται σε αντίθεση με την ίδια τη φύση της νομικής προστασίας των σχεδίων και υποδειγμάτων.

5.4

Προσθέτει ότι το καθεστώς που θέσπισε η οδηγία 98/71/ΕΚ επέτρεψε τη διατήρηση των διαφορετικών, και συχνά ανταγωνιστικών, εθνικών καθεστώτων και σε συνέχεια της διεύρυνσης συνέβαλε στην αύξηση του αριθμού τους, σε έναν κλάδο εξαιρετικά σημαντικό για έναν τομέα με μεγάλη οικονομική σημασία για την ευρωπαϊκή αγορά.

5.5

Ούτως, η πρόταση της Επιτροπής επιδιώκει την υλοποίηση της εσωτερικής αγοράς σε αυτόν τον τομέα, μέσω της προσέγγισης των εθνικών συστημάτων στη βάση της ελευθέρωσης της χρήσης των προστατευόμενων σχεδίων και υποδειγμάτων με σκοπό την επισκευή σύνθετων προϊόντων για την αποκατάσταση της αρχικής εμφάνισής τους (δευτερογενής αγορά).

5.6

Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής, η οποία εγγράφεται στη σειρά άλλων νομοθετικών πρωτοβουλιών που έτυχαν της συμφωνίας της και η οποία μπορεί να συμβάλει στην ενίσχυση του ανταγωνισμού, στη μείωση των τιμών και στη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, κυρίως στις ΜΜΕ.

5.7

Εντούτοις, η ΕΟΚΕ εκτιμά ότι η πρόταση της Επιτροπής θα ωφελούνταν εάν είχε θεμελιωθεί καλύτερα, όσον αφορά τη σαφή κατάδειξη της συμβατότητάς της με τη Συμφωνία TRIPS, την καλύτερη παρουσίαση των συνεπειών της επί της απασχόλησης και ιδιαίτερα τη διασφάλιση, πέραν του δικαιώματος πληροφόρησης το οποίο είναι ήδη κατοχυρωμένο, του μη επηρεασμού της δυνατότητας επιλογής του καταναλωτή, είτε άμεσα όσον αφορά την ασφάλεια και την αξιοπιστία των χρησιμοποιούμενων προϊόντων που προέρχονται από ανεξάρτητους κατασκευαστές, είτε έμμεσα εξαιτίας των συνεπειών της χρήσης των εν λόγω ανταλλακτικών για την επισκευή των σύνθετων προϊόντων για τα οποία προορίζονται (κυρίως αυτοκινήτων), και αυτό επί της τρέχουσας τιμής τους ή επί των έμμεσων βαρών (για παράδειγμα ασφαλειών).