3.2.2009   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 27/22

1.1

Αντίθετα με ό,τι μπορεί να πιστεύουν ορισμένοι, το μέλλον της βιομηχανίας δομικών έργων θα εξαρτηθεί λιγότερο από τις δημόσιες πιστώσεις που θα εισπράξει (παρά το γεγονός ότι μια μεγαλύτερη συνέχεια στο προγραμματισμό θα αποτελούσε σημαντικό όφελος) και περισσότερο από την ικανότητα των αρμόδιων αρχών να διαμορφώσουν ένα κανονιστικό πλαίσιο που θα ισχύει για όλους και θα επιτρέπει τη μεγαλύτερη δυνατή διαφάνεια στον ανταγωνισμό και την καλύτερη αξιοποίηση του δυναμικού και της τεχνογνωσίας των επιχειρήσεων κάθε μεγέθους.

1.2

Υπό αυτό το πνεύμα, η παρούσα γνωμοδότηση συνιστά, κυρίως, τα εξής:

1.3

Μόνον έτσι θα μπορέσει να γίνει η προετοιμασία για την πιθανή άφιξη, στο προσεχές μέλλον, ανταγωνιστών εκτός Ευρώπης.

2.1

Με την επιστολή της 6ης Δεκεμβρίου 2007, τα μέλη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής κυρία Margot Wallström και κ. Günter Verheugen, στο πλαίσιο της συνέχισης της ατζέντας της Λισσαβόνας, ζήτησαν από την ΕΟΚΕ να καταρτίσει διερευνητική γνωμοδότηση προκειμένου να εξεταστεί εάν η νομοθεσία που διέπει τον τομέα των δομικών έργων και τον τομέα των υπηρεσιών προς τις επιχειρήσεις «αποτελεί ένα συνεκτικό σύνολο, εάν συνάδει με τις τρέχουσες και μελλοντικές μεταλλαγές και, τέλος, σε ποιο βαθμό θα ήταν απαραίτητη μια προσπάθεια απλούστευσης, εξορθολογισμού και εκσυγχρονισμού της νομοθεσίας στους τομείς αυτούς. Πρέπει να επισημανθεί ότι η προσπάθεια αυτή δεν πρέπει να περιοριστεί στη νομοθεσία που αφορά ειδικά τους ενδιαφερόμενους τομείς αλλά να επεκταθεί σε κάθε νομοθετική πράξη που επηρεάζει την ανάπτυξη τους (υγεία, ασφάλεια στην εργασία, προστασία του περιβάλλοντος κτλ) και να ενσωματώσει τα θεμιτά συμφέροντα που συνδέονται με αυτούς».

2.2

Είναι λοιπόν απαραίτητο να εξεταστεί το σύνολο των σημείων που αναφέρονται στην αίτηση γνωμοδότησης με αυστηρότητα και μέθοδο διότι το πεδίο έρευνας είναι εκτεταμένο και είχε αποτελέσει στο παρελθόν αντικείμενο διαφόρων σφαιρικών ερευνών, οι οποίες είχαν ανατεθεί από την Επιτροπή σε διαφόρους εξωτερικούς συμβούλους.

2.3

Όμως, η παρούσα γνωμοδότηση θα περιοριστεί μόνο στις πτυχές που αναφέρει ο αποδέκτης της, δηλαδή στις νομοθετικές ή κανονιστικές τροποποιήσεις ή απλουστεύσεις που αφορούν τον τομέα των δομικών έργων και, στο πλαίσιο μιας στρατηγικής και αντικειμενικής θεώρησης του τομέα, δύνανται να προσφέρουν βελτιώσεις που να οδηγούν σε καλύτερες συνθήκες λειτουργίας και ανάπτυξης.

2.4

Συνεπώς, η παρούσα γνωμοδότηση περιλαμβάνει ορισμένες χρήσιμες υπενθυμίσεις για τον τομέα των δομικών έργων, έτσι ώστε να προσεγγίζει τα επαγγέλματα του τομέα αυτού μέσα στο δικό τους περιβάλλον και με τους δικούς τους χαρακτηριστικούς περιορισμούς.

3.1

Με 2,7 εκατομμύρια επιχειρήσεις, ο κλάδος των δομικών έργων χαρακτηρίζεται από τα ακόλουθα ποσοστά το 2006, στην Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών:

3.2.1

Η βιομηχανία δομικών έργων είναι μια δραστηριότητα που δεν επιδέχεται μετεγκατάσταση και, συνεπώς, είναι καθοριστική για τις μελλοντικές εξελίξεις της ευρωπαϊκής ανάπτυξης και του ευρωπαϊκού βιομηχανικού ιστού.

3.2.2

Η βιομηχανία δομικών έργων, λαμβανομένης υπόψη της ίδιας της δομής της παραγωγής της και της ανάγκης να διαθέτει σταθερά γεωγραφικά σημεία κατανεμημένα σε όλες τις εθνικές επικράτειες και βαθιά ριζωμένα στην τοπική ζωή, διαδραματίζει ένα ρόλο στην κοινωνία και στη ζωή του πολίτη· το ρόλο αυτό δεν πρέπει να τον παραγνωρίζουμε, αλλά αντίθετα να τον ενθαρρύνουμε.

3.2.3

Τέλος, ο κλάδος αυτός οφείλει να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο σε όλες τις δράσεις που συνδέονται με τη βιώσιμη ανάπτυξη:

3.2.4

Προκειμένου να είναι πλήρης η περιγραφή του συνολικού περιβάλλοντος αυτού του τομέα δραστηριοτήτων, θα πρέπει να αναφερθεί το γεγονός ότι, παρά τις σημαντικές προσπάθειες που κατέβαλε ο τομέας τα τελευταία τριάντα χρόνια, τα επαγγέλματα του κλάδου των δομικών έργων συνεχίζουν να έχουν μια σχετικά αρνητική εικόνα. Η διαπίστωση αυτή πρέπει να ληφθεί υπόψη στην παρούσα γνωμοδότηση διότι αντικατοπτρίζεται:

3.2.5

Η ίδια η φύση των επαγγελμάτων αυτών, όσον αφορά τόσο τις ανάγκες των πελατών όσο και τα διάφορα τεχνικά δεδομένα, οδηγεί στο γεγονός ότι βρισκόμαστε σήμερα και θα βρισκόμαστε και στο μέλλον αντιμέτωποι με μια αγορά άκρως «κατακερματισμένη», με συνέπεια την συνύπαρξη μεταξύ βιοτεχνών, μικρών, μεσαίων και μεγάλων επιχειρήσεων.

Στο πλαίσιο αυτό, η έννοια της μεγάλης επιχείρησης που ασχολείται μόνον με μεγάλα έργα πρέπει να σχετικοποιηθεί με βάση τη διαπίστωση ότι, στη συνολική ευρωπαϊκή αγορά, ο όγκος των έργων που υπερβαίνουν το μοναδιαίο ποσό των 20 εκατομμυρίων ευρώ, αποτελεί μόλις το 2 έως 5 % της συνολικής αγοράς των δομικών έργων.

3.2.6

Για το λόγο αυτό, οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί όμιλοι που συχνά έχουν έντονη παρουσία στο παγκόσμιο επίπεδο αποτελούν, σε μεγάλο βαθμό, «ομοσπονδίες» μικρών και μεσαίων δομών που είναι εγκατεστημένες στο τοπικό επίπεδο και λειτουργούν στο ίδιο ανταγωνιστικό πλαίσιο με τον τοπικό ιστό των ανεξάρτητων ΜΜΕ.

3.2.7

Οι μεγάλοι ευρωπαϊκοί φορείς του τομέα αυτού αναπτύχθηκαν συνήθως σύμφωνα με ένα πρότυπο διαφορετικό από το λεγόμενο «αμερικανικό», δηλαδή ενσωμάτωσαν οι ίδιοι τρόπους διατήρησης και ανάπτυξης της τεχνογνωσίας τους βασιζόμενοι στην οξυδέρκεια τους και τη συμμετοχή στο σχεδιασμό.

3.2.8

Χάρη στην προσέγγιση αυτή, οι ευρωπαϊκές επιχειρήσεις κατέλαβαν στις παγκόσμιες αγορές μια θέση που οι ίδιες δημιούργησαν. Το πρότυπο αυτό, το οποίο βασίζεται στην ενσωμάτωση της σύλληψης και της υλοποίησης, δεν αποτελεί απαραίτητα προνόμιο των μεγάλων ομίλων αλλά μπορεί και πρέπει να εφαρμόζεται σε όλα τα μεγέθη επιχειρήσεων.

4.1

Το ζητούμενο αυτής της διερευνητικής γνωμοδότησης, που ζήτησε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πέρα από το στόχο της απλούστευσης της νομοθεσίας, πρέπει να είναι να προτείνει μια προσέγγιση που θα επιτρέπει:

4.2

Τα διάφορα στοιχεία που πρέπει να ληφθούν υπόψη στα νομοθετικά κείμενα θα πρέπει να επιτρέψουν (πέρα από τις διακυμάνσεις του όγκου των αγορών, που δεν αφορούν την παρούσα γνωμοδότηση) μια φυσιολογική ανάπτυξη των φορέων του τομέα, έτσι ώστε να εξασφαλιστεί η τήρηση μιας συνεκτικής κοινωνικής πολιτικής (απασχόληση — ασφάλεια — αμοιβές) και να βελτιωθεί η ελκυστικότητα του κλάδου για τους διάφορους ενδιαφερόμενους φορείς (νέοι, γονείς, εκπαιδευτικοί κλπ.).

5.1

Τα κύρια στοιχεία στα οποία προτείνουμε να επικεντρωθούν οι προσπάθειες των αρμόδιων αρχών αφορούν κυρίως τα ακόλουθα:

5.2.1

Δράση πρέπει να αναληφθεί σχετικά με τα εξής:

Στον κατάλογο αυτό, πρέπει να είναι σαφές ότι, με το αίτημα για ορισμένες εξελίξεις της νομοθεσίας, το ζητούμενο δεν είναι να επιβάλλονται έτοιμες λύσεις, αλλά να παρέχεται στους κύριους των έργων ένα πλήρες φάσμα μηχανισμών, απ' όπου θα μπορούν να επιλέγουν εκείνον που ανταποκρίνεται στις ανάγκες τους.

5.2.2

Το σύνολο των τροποποιήσεων ή προσαρμογών αυτών αναμένεται να βελτιώσει τη διαφάνεια και την ισότητα των ευκαιριών μεταξύ φορέων του ιδιωτικού, του δημόσιου ή του ευρύτερου δημόσιου τομέα, και να καταστήσει σαφές ότι κάθε οικονομική παροχή απαιτεί πρόσκληση για υποβολή προσφορών και επίσημη σύμβαση.

5.3.1

Ο ιδιαίτερος χαρακτήρας του κλάδου των δομικών έργων συνίσταται στο ότι τα έργα που παράγονται είναι πάντοτε «πρωτότυπα». Τούτο οδηγεί στην εξεύρεση μιας ευρωπαϊκής νομοθεσίας που να προστατεύει την πνευματική ιδιοκτησία και να λαμβάνει υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά των προστατευόμενων ιδεών: πρόκειται κυρίως για ιδέες που συλλαμβάνονται με την ευκαιρία μιας συγκεκριμένης πρόσκλησης για υποβολή προσφορών και δεν έχουν απαραίτητα ένα συστηματικό επαναληπτικό χαρακτήρα. Πρέπει να διαμορφωθεί ειδική νομοθεσία σε ευρωπαϊκό επίπεδο για την προστασία των τεχνικών ιδεών κατά τις διαδικασίες υποβολής προσφορών και τη θέσπιση δικαιωμάτων υπέρ των συμμετεχόντων στις διαδικασίες αυτές.

5.4.1

Μια αρκετά γενική διαπίστωση, στην οποία έχουν καταλήξει οι επαγγελματίες του κλάδου των δομικών έργων στα περισσότερα από τα κράτη μέλη, αφορά το γεγονός ότι, στο σύνολό τους, τα εθνικά εκπαιδευτικά συστήματα ανταποκρίνονται πλημμελέστατα στις ανάγκες του επαγγέλματος, και τούτο σε όλα τα επίπεδα κατάρτισης. Συνεπώς, είναι βέβαια σκόπιμο να βελτιωθούν οι σχέσεις μεταξύ των επαγγελμάτων και των εθνικών εκπαιδευτικών συστημάτων, χρειάζεται όμως επίσης να δοθεί μια ώθηση σε ευρωπαϊκό επίπεδο, που θα μπορούσε να αφορά τα ακόλουθα:

5.5.1

Η ισχύουσα νομοθεσία είχε πολύ θετικό και ουσιαστικό αντίκτυπο στον τρόπο εργασίας στον τομέα των δομικών έργων. Ωστόσο, χρειάζεται:

5.6.1

Όπως προαναφέρθηκε, οι επαγγελματίες του κλάδου των δομικών έργων καλούνται να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο στην αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και των παγκόσμιων προκλήσεων. Είναι σήμερα έτοιμοι να αναλάβουν την ευθύνη αυτή, στο μέτρο που η νομοθεσία και τα κίνητρα θα τους το επιτρέψουν, έτσι ώστε να προσφέρουν την προστιθέμενη αξία τους στην ευρωπαϊκή αγορά και να διαδώσουν την τεχνογνωσία τους σε άλλα μέρη του κόσμου, εκεί όπου γνωρίζουμε ότι πρέπει να καταβληθούν γιγάντιες και απαραίτητες προσπάθειες για να γίνουν ορατά σε όλους τα αποτελέσματα των ενεργειών.

5.6.2

Συνεπώς, χρειάζεται:

5.6.3

Τόσο στον τομέα της οικοδομής, όσο και των μεταφορών, οι επιχειρήσεις του κλάδου, εάν τους δοθεί η δυνατότητα παρέμβασης στο σύνολο της αλυσίδας «σύλληψη-υλοποίηση-συντήρηση», είναι σε θέση να προσφέρουν αποφασιστική συμβολή, κυρίως όσον αφορά την εξασφάλιση της χρηματοδότησης των αναγκαίων εργασιών, με βάση την ικανότητά τους να διαχειρίζονται τις συνολικές δαπάνες και τη χρηματοδότηση των επενδύσεων μέσω μελλοντικών οικονομιών ενέργειας.

5.7.1

Το πρόβλημα των μικρών και μεσαίων επιχειρήσεων του τομέα των δομικών έργων δεν αφορά πραγματικά την πρόσβαση σε συγκεκριμένου είδους αγορές, όπως ισχύει για άλλες δραστηριότητες (βλ. σημείο 3.2.5 ανωτέρω).

5.7.2

Επομένως, η σκέψη των «ποσοστώσεων», που κάποιοι είχαν διατυπώσει και που οι ευρωπαϊκές αρχές απέρριψαν, δικαίως δεν θεωρείται δικαιολογημένη από τους εκπροσώπους των επαγγελμάτων αυτών, πολύ περισσότερο μάλιστα που, στην πράξη, τα συγκεκριμένα ποσοστά που είχαν προταθεί από τις διάφορες πλευρές είναι κατά πολύ ανώτερα στο σύνολο των ευρωπαϊκών χωρών.

5.7.3

Επομένως, το πρόβλημα των ΜΜΕ, εκτός των θεμάτων που εξετάζονται στον νόμο «Small Business Act», μπορεί να διευθετηθεί καλύτερα, εάν διασφαλισθεί: