E2000C0308

Απόφαση της Εποπτεύουσας αρχής της ΕΖΕΣ

αριθ. 308/2000/COL

της 30ής Οκτωβρίου 2001

για τη θέσπιση νέων κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με την εφαρμογή των διατάξεων περί κρατικών ενισχύσεων του ΕΟΧ στις κρατικές ενισχύσεις και τα επιχειρηματικά κεφάλαια και για την εικοστή ενάτη τροποποίηση των διαδικαστικών και ουσιαστικών κανόνων στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων

Η ΕΠΟΠΤΕΥΟΥΣΑ ΑΡΧΗ ΤΗΣ ΕΖΕΣ,

Έχοντας υπόψη:

τη συμφωνία για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο(1), και ιδίως τα άρθρα 61 μέχρι 63,

τη συμφωνία μεταξύ των κρατών της ΕΖΕΣ για τη σύσταση Εποπτεύουσας Αρχής και Δικαστηρίου(2), και ιδίως το άρθρο 24 και το άρθρο 1 του πρωτοκόλλου αριθ. 3,

Εκτιμώντας ότι το άρθρο 24 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου προβλέπει ότι η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ θέτει σε εφαρμογή τις διατάξεις της συμφωνίας ΕΟΧ περί κρατικών ενισχύσεων.

Εκτιμώντας ότι σύμφωνα με το άρθρο 5 παράγραφος 2 στοιχείο β) της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου, η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ εκδίδει ανακοινώσεις ή κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με ζητήματα που εμπίπτουν στη συμφωνία για τον ΕΟΧ, εφόσον τούτο προβλέπεται ρητώς από την εν λόγω συμφωνία ή από τη συμφωνία περί Εποπτείας και Δικαστηρίου ή κρίνεται αναγκαίο από την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ.

Υπενθυμίζοντας τους διαδικαστικούς και ουσιαστικούς κανόνες στον τομέα των κρατικών ενισχύσεων(3) τους οποίους εξέδωσε η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ στις 19 Ιανουαρίου 1994 (ΕΕ L 231 της 3.9.1994, Συμπλήρωμα ΕΖΕΣ αριθ. 32).

Εκτιμώντας ότι στις 23 Μαΐου 2001, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε ανακοίνωση σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις και τα επιχειρηματικά κεφάλαια (ΕΕ C 235 της 21.8.2001, σ. 3).

Εκτιμώντας ότι η ανακοίνωση αυτή παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.

Εκτιμώντας ότι θα πρέπει να εξασφαλισθεί ενιαία εφαρμογή των κανόνων ΕΟΧ σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις σε ολόκληρο τον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο.

Εκτιμώντας ότι σύμφωνα με το σημείο II του κεφαλαίου "ΓΕΝΙΚΑ" στο τέλος του παραρτήματος XV της συμφωνίας ΕΟΧ, η Εποπτεύουσα Αρχή ΕΖΕΣ θα πρέπει να εκδώσει, κατόπιν διαβούλευσης με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, πράξεις αντίστοιχες με αυτές που έχει εκδώσει η Επιτροπή για την εξασφάλιση των αυτών όρων ανταγωνισμού.

Έπειτα από διαβουλεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.

Επικαλούμενη το γεγονός ότι η Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ έχει διαβουλευθεί με τα κράτη ΕΖΕΣ στο πλαίσιο μιας πολυμερούς σύσκεψης επ' αυτού του θέματος,

ΕΞΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΠΑΡΟΥΣΑ ΑΠΟΦΑΣΗ:

1. Οι κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις τροποποιούνται μέσω της προσθήκης ενός νέου κεφαλαίου 10 A, "Κρατικές ενισχύσεις και επιχειρηματικά κεφάλαια", το οποίο περιλαμβάνεται στο παράρτημα I της παρούσας απόφασης.

2. Η απόφαση, περιλαμβανομένου του παραρτήματος Ι, δημοσιεύεται στο Τμήμα ΕΟΧ και στο Συμπλήρωμα ΕΟΧ της Επίσημης Εφημερίδας των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων.

3. Tα κράτη ΕΖΕΣ ενημερώνονται με την αποστολή αντιγράφου της παρούσας απόφασης, περιλαμβανομένου του παραρτήματος Ι.

4. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ενημερώνεται, σύμφωνα με το στοιχείο δ) του πρωτοκόλλου αριθ. 27 της συμφωνίας ΕΟΧ, με την αποστολή αντιγράφου της παρούσας συμφωνίας, περιλαμβανομένου του παραρτήματος Ι.

5. Το αγγλικό κείμενο της παρούσας απόφασης είναι το μόνο αυθεντικό.

Βρυξέλλες, 30 Οκτωβρίου 2001.

Για την Εποπτεύουσα Αρχή της ΕΖΕΣ

Ο Πρόεδρος

Knut Almestad

(1) Στο εξής: "η συμφωνία ΕΟΧ".

(2) Στο εξής: "η συμφωνία περί Εποπτείας και Δικαστηρίου".

(3) Στο εξής: "κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις".

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι

"10A. ΚΡΑΤΙΚΕΣ ΕΝΙΣΧΥΣΕΙΣ ΚΑΙ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ(1)

10A.1. Εισαγωγή

(1) Στην ανακοίνωση για τις κρατικές ενισχύσεις και τα επιχειρηματικά κεφάλαια,(2) η Ευρωπαϊκή Επιτροπή καθορίζει τον τρόπο με τον οποίο θα εφαρμόσει τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων σε μέτρα που αποσκοπούν στην προώθηση των επιχειρηματικών κεφαλαίων. Η Επιτροπή καθόρισε μία γενική πολιτική για την προώθηση των επιχειρηματικών κεφαλαίων(3) στην Κοινότητα. Εξέφρασε ιδίως τις ανησυχίες της για τους κινδύνους που διατρέχουν οι κοινοτικές επιχειρήσεις λόγω της υπερβολικά μεγάλης εξάρτησής τους από τη χρηματοδότηση μέσω δανειοληψίας(4), και υπογράμμισε τις δυνατότητες ανάπτυξης και δημιουργίας θέσεων απασχόλησης που θα προσέφερε η επέκταση των αγορών επιχειρηματικού κεφαλαίου(5). Η Επιτροπή θεωρεί ότι ορισμένα είδη επιχειρήσεων, ή οι επιχειρήσεις σε ορισμένα στάδια της ύπαρξής τους, θα μπορούσαν να εξυπηρετηθούν καλύτερα με χρηματοδότηση σε ίδια κεφάλαια ή σε οιονεί ίδια κεφάλαια παρά με χρηματοδότηση μέσω δανειοληψίας μόνον, δεδομένου του κόστους εξυπηρέτησης του χρέους και της απροθυμίας πολυάριθμων πιστωτικών ιδρυμάτων όσον αφορά την ανάληψη κινδύνων.

(2) Κατά την άποψη της Επιτροπής, το έλλειμμα ιδίων κεφαλαίων, που υποδηλώνει την ύπαρξη χρόνιας ατέλειας της αγοράς κεφαλαίων η οποία δεν επιτρέπει στην προσφορά να ικανοποιήσει τη ζήτηση σε αποδεκτή και για τα δύο μέρη τιμή, πλήττει τις ευρωπαϊκές μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) σε σχέση με τις αναλόγου μεγέθους επιχειρήσεις στη Βόρεια Αμερική. Το έλλειμμα αυτό αφορά, αφενός, επιχειρήσεις υψηλής τεχνολογίας, καινοτόμες, κυρίως νέες και με ισχυρό αναπτυξιακό δυναμικό και, αφετέρου, ένα ευρύ φάσμα επιχειρήσεων διαφόρων ηλικιών που δραστηριοποιούνται σε διαφορετικούς τομείς, το αναπτυξιακό δυναμικό των οποίων είναι λιγότερο ισχυρό και οι οποίες αδυνατούν να εξεύρουν χρηματοδοτικούς πόρους για τα σχέδια επέκτασής τους χωρίς την εισφορά εξωτερικών επιχειρηματικών κεφαλαίων.

(3) Η Επιτροπή σημειώνει επίσης ότι η παροχή επιχειρηματικού κεφαλαίου συνιστά ουσιαστικά μία εμπορική δραστηριότητα που συνεπάγεται τη λήψη εμπορικών αποφάσεων. Οι οικονομικοί και δημοσιονομικοί όροι είναι τέτοιοι που μέσω των κρατικών πόρων μόνον δεν θα καταστεί δυνατή, ούτε και πρέπει να επιδιωχθεί, η συνολική ανάπτυξη των δραστηριοτήτων επιχειρηματικού κεφαλαίου που επιδιώκει η Κοινότητα. Η κυριότερη πρόκληση συνίσταται στη δημιουργία των απαιτούμενων προϋποθέσεων ώστε οι σημαντικοί αποταμιευτικοί πόροι ιδιωτικών κεφαλαίων που υπάρχουν στην Ευρώπη να χρησιμοποιηθούν για τέτοιου είδους επενδύσεις. Η πρόκληση αφορά επίσης την αύξηση της ζήτησης κεφαλαίων εκ μέρους των επιχειρηματιών καθώς και την προσφορά κεφαλαίων από τους επενδυτές. όσον αφορά τη δημόσια χρηματοδότηση των μέτρων για τα επιχειρηματικά κεφάλαια· η Επιτροπή αναγνώρισε επίσης ότι 'ο ρόλος της χρηματοδότησης αυτής πρέπει να περιορίζεται στην κάλυψη εντοπισμένων αδυναμιών της αγοράς'(6).

(4) Η Εποπτεύουσα Αρχή συμφωνεί με την άποψη που έχει διατυπώσει η Επιτροπή. Η δημόσια χρηματοδότηση των μέτρων για τα επιχειρηματικά κεφάλαια θα εγείρει, ωστόσο, αναπόφευκτα το ερώτημα κατά πόσο κάτι τέτοιο συμβιβάζεται με τους κανόνες περί κρατικών ενισχύσεων της συμφωνίας ΕΟΧ.

10A.2. Σκοπός και πεδίο εφαρμογής του παρόντος εγγράφου και σχέση του με άλλα κείμενα

(1) Οι κατευθυντήριες γραμμές έχουν δύο βασικούς στόχους:

- να περιγράψουν τον τρόπο με τον οποίο η Εποπτεύουσα Αρχή θα εφαρμόσει τον ορισμό των κρατικών ενισχύσεων του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ στα μέτρα για την παροχή ή την προώθηση των επιχειρηματικών κεφαλαίων ('μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου'),

- να προσφέρουν νέα κριτήρια δυνάμει των οποίων η Εποπτεύουσα Αρχή μπορεί να εγκρίνει ανάλογα μέτρα τα οποία συνιστούν κρατική ενίσχυση, έστω και αν αυτά δεν συμβιβάζονται με τις άλλες διατάξεις των κατευθυντηρίων γραμμών της Εποπτεύουσας Αρχής σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις.

(2) Επιπλέον, το παρόν έγγραφο παραθέτει τους λόγους για τους οποίους πρέπει να διενεργείται έλεγχος των κρατικών ενισχύσεων στον τομέα αυτόν, εξηγεί τις δυσχέρειες που συνεπάγεται η εφαρμογή των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών σε αυτή την κατηγορία μέτρων, και απαριθμεί τους λόγους για τους οποίους η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί απαραίτητη και ενδεδειγμένη τη θέσπιση νέων κριτηρίων για την εκτίμηση του συμβιβάσιμου.

(3) Το έγγραφο αυτό δεν επιδιώκει κατά κανένα τρόπο να θέσει υπό αμφισβήτηση το συμβιβάσιμο μέτρων κρατικών ενισχύσεων που πληρούν τα καθοριζόμενα κριτήρια σε άλλες διατάξεις των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

(4) Το παρόν έγγραφο δεν παρεκκλίνει κατά κανένα τρόπο από τις διατάξεις των κοινοτικών κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις για τη διάσωση και την αναδιάρθρωση προβληματικών επιχειρήσεων.

(5) Η Εποπτεύουσα Αρχή θα δώσει ιδιαίτερη προσοχή στην ανάγκη να αποτραπεί η χρήση των εν λόγω κατευθυντήριων γραμμών για την καταστρατήγηση των αρχών που θεσπίζονται στα κεφάλαια των υπόψη κατευθυντήριων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

10A.3. Λόγοι για τη διενέργεια ελέγχου των χρηματοδοτικών πόρων που χορηγεί το δημόσιο σε μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου

(1) Πέραν του ότι η συμφωνία ΕΟΧ και η συμφωνία περί Εποπτείας και Δικαστηρίου επιβάλλουν στην Εποπτεύουσα Αρχή την υποχρέωση να ελέγχει τις κρατικές ενισχύσεις που χορηγούνται στις χώρες ΕΖΕΣ, και σύμφωνα με την ακολουθούμενη πρακτική και για τις άλλες μορφές κρατικής παρέμβασης, όταν οι εθνικές αρχές αποφασίζουν να δεσμεύσουν πόρους του δημοσίου ή να επιτρέψουν τη χορήγησή τους για μέτρα προώθησης των επιχειρηματικών κεφαλαίων, οφείλουν να μεριμνούν για την όσο το δυνατόν μεγαλύτερη μείωση των τριών διαφορετικών -αν και συνδεόμενων μεταξύ τους- κατηγοριών κινδύνου που αναφέρονται κατωτέρω:

- του κινδύνου να προκαλέσουν τα χορηγούμενα στους δικαιούχους πλεονεκτήματα (είτε πρόκειται για επενδυτές είτε για επιχειρήσεις) αδικαιολόγητη στρέβλωση του ανταγωνισμού έναντι των ανταγωνιστών τους στον Ευρωπαϊκό Οικονομικό Χώρο,

- του κινδύνου του 'νεκρού βάρους' ή της μη δημιουργίας κινήτρων. Ορισμένες επιχειρήσεις χρηματοδοτούμενες στο πλαίσιο μέτρων που τυγχάνουν κρατικής χρηματοδότησης θα μπορούσαν ούτως ή άλλως να εξεύρουν χρηματοδοτικούς πόρους με τους ίδιους όρους. Έχει αποδειχθεί η ύπαρξη τέτοιων περιπτώσεων, αν και, αναπόφευκτα, οι περιπτώσεις αυτές δεν καταγράφονται επισήμως. Στις περιπτώσεις αυτές, η χρησιμοποίηση των κρατικών πόρων είναι περιττή,

- του κινδύνου 'παραγκωνισμού'. Η ύπαρξη μέτρων χρηματοδοτούμενων από κρατικούς πόρους μπορεί πράγματι να αποθαρρύνει την εισφορά κεφαλαίων από άλλους δυνητικούς επενδυτές.

(2) Όλα τα κρατικά μέτρα για την προώθηση των προγραμμάτων επιχειρηματικού κεφαλαίου δεν ανταποκρίνονται στον ορισμό των κρατικών ενισχύσεων που περιλαμβάνεται στο άρθρο 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ, και επομένως δεν αποτελούν το αντικείμενο ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων εκ μέρους της Εποπτεύουσας Αρχής. Επομένως, το ακόλουθο σημείο αφορά την ερμηνεία που δίδει η Εποπτεύουσα Αρχή στον ορισμό των κρατικών ενισχύσεων όσον αφορά τα μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου.

10A.4. Δυνατότητα εφαρμογής του άρθρου 61 παράγραφος 1 στα μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου

(1) Στην περίπτωση που η ενίσχυση παρέχεται υπό μορφή επιχορήγησης ή δανείου δεν υφίσταται κανονικά καμία αμφιβολία ως προς το δυνητικό δικαιούχο, για τους σκοπούς της εκτίμησης περί ύπαρξης ή μη κρατικής ενίσχυσης. Ωστόσο, ορισμένοι μηχανισμοί που αποσκοπούν στην προώθηση των επιχειρηματικών κεφαλαίων είναι πιο περίπλοκοι διότι οι κρατικές αρχές θεσπίζουν μέτρα με τα οποία επιδιώκεται να παρακινηθεί μία συγκεκριμένη ομάδα οικονομικών φορέων (οι επενδυτές) να παράσχει κεφάλαια σε μία άλλη ομάδα οικονομικών φορέων (π.χ. μικρότερες επιχειρήσεις). Σε συνάρτηση με το στόχο του μέτρου, ακόμη και αν πρόθεση των δημόσιων αρχών είναι η παροχή πλεονεκτημάτων μόνο στην τελευταία αυτή ομάδα(7), οι επιχειρήσεις του ενός, του άλλου ή και των δύο 'επιπέδων' μπορούν να λάβουν κρατική ενίσχυση. Επιπλέον, σε ορισμένες περιπτώσεις τα μέτρα αυτά συνεπάγονται τη δημιουργία ταμείου ή άλλου επενδυτικού μέσου το οποίο αποτελεί διακριτή οντότητα από εκείνη των επενδυτών και των επιχειρήσεων υπέρ των οποίων πραγματοποιούνται οι επενδύσεις. Στις περιπτώσεις αυτές είναι επίσης απαραίτητο να καθοριστεί εάν το ταμείο ή το επενδυτικό μέσο μπορεί να θεωρηθεί επιχείρηση που δικαιούται κρατική ενίσχυση.

(2) Κατά την εκτίμηση του συμβιβάσιμου των μέτρων για τα επιχειρηματικά κεφάλαια, η Εποπτεύουσα Αρχή θα πρέπει επομένως να εξετάζει το ενδεχόμενο παροχής ενίσχυσης με τα μέτρα αυτά σε τρία τουλάχιστον διαφορετικά επίπεδα, και συγκεκριμένα:

- ενίσχυση στους επενδυτές,

- ενίσχυση σε ταμείο ή σε οποιοδήποτε άλλο χρησιμοποιούμενο μέσο για την εφαρμογή του μέτρου (στην περίπτωση 'αμοιβαίων κεφαλαίων που επενδύουν σε αμοιβαία κεφάλαια' ενδέχεται να υπάρχουν περισσότερα του ενός επίπεδα),

- ενίσχυση στις επιχειρήσεις στις οποίες πραγματοποιούνται οι επενδύσεις.

(3) Για να εμπίπτει ένα μέτρο στο πεδίο εφαρμογής του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ, πρέπει να πληρούνται σωρευτικά τέσσερις προϋποθέσεις:

- το μέτρο πρέπει να χρηματοδοτείται από κρατικούς πόρους. Στην περίπτωση άμεσης χρηματοδοτικής συμμετοχής του δημοσίου σε μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου ή στην περίπτωση φορολογικών κινήτρων προς τους επενδυτές θεωρείται αυτονόητη η πλήρωση της προϋπόθεσης αυτής,

- το μέτρο πρέπει να στρεβλώνει τον ανταγωνισμό παρέχοντας πλεονέκτημα στο δικαιούχο· σύμφωνα με τη νομολογία του Δικαστηρίου, η Εποπτεύουσα Αρχή θα πρέπει να υποθέσει ότι υφίσταται ενδεχομένως κρατική ενίσχυση όταν χρησιμοποιούνται πόροι του δημοσίου με τρόπο που δεν θα ήταν αποδεκτός από έναν ιδιώτη επενδυτή που δραστηριοποιείται σε κανονικές συνθήκες οικονομίας της αγοράς. Όταν, αντίθετα, ο δημόσιος τομέας επενδύει υπό όρους αποδεκτούς για έναν τέτοιο επενδυτή, δεν προκύπτει κανένα πλεονέκτημα με αποτέλεσμα να μην υπάρχει κρατική ενίσχυση(8). Αυτό σημαίνει ότι εάν οι κρατικοί πόροι παρέχονται υπό όρους παρεμφερείς με εκείνους που εφαρμόζονται στους ιδιώτες επενδυτές (επί ίσοις όροις - pari passu) θα μπορεί κανονικά να συναχθεί ότι το μέτρο δεν παρέχει κανένα πλεονέκτημα. Ωστόσο, εάν οι εν λόγω κρατικοί πόροι χορηγούνται με ευνοϊκότερους όρους, θα μπορεί γενικά να συναχθεί η ύπαρξη πλεονεκτήματος,

- το πλεονέκτημα αυτό πρέπει να είναι επιλεκτικό, δηλαδή να περιορίζεται σε ορισμένες επιχειρήσεις· ένα μέτρο που εφαρμόζεται χωρίς τομεακό ή γεωγραφικό περιορισμό ή διάκριση σε όλες τις εγκατεστημένες στο έδαφος ενός κράτους μέλους επιχειρήσεις δεν είναι επιλεκτικό(9). Ωστόσο, ένα μέτρο το οποίο, λόγω των χαρακτηριστικών του, μπορεί να αφορά περιορισμένο μόνο αριθμό επιχειρήσεων είναι επιλεκτικό. Επίσης, ένα μέτρο είναι επιλεκτικό εάν προβλέπει επενδύσεις υπέρ ορισμένων μόνον επιχειρήσεων, παραδείγματος χάρη, σε ειδικό τομέα ή συγκεκριμένη περιοχή. Πρέπει να σημειωθεί ότι ένα μέτρο γενικού χαρακτήρα όσον αφορά τους επενδυτές (δηλαδή που εφαρμόζεται σε όλους τους επενδυτές) δύναται να είναι επιλεκτικό όσον αφορά τις επιχειρήσεις-δικαιούχους(10),

- το μέτρο πρέπει να επηρεάζει τις συναλλαγές μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ. Δεδομένου ότι οι επενδύσεις σε κεφάλαιο συνιστούν δραστηριότητα στο πλαίσιο της οποίας γίνονται πολυάριθμες και σημαντικές συναλλαγές μεταξύ των κρατών μελών και λαμβανομένου υπόψη του γεγονότος ότι κάθε μέτρο που παρέχει πλεονέκτημα σε επενδυτές έχει ως δηλωμένο στόχο να επηρεάσει τις επενδυτικές τους αποφάσεις, η Εποπτεύουσα Αρχή θα θεωρήσει κανονικά ότι τα μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου υπέρ των επενδυτών ικανοποιούν το κριτήριο αυτό. Κατά την αξιολόγηση των επιπτώσεων στο εμπόριο, η Εποπτεύουσα Αρχή οφείλει να εξετάζει τις επιπτώσεις στις κεφαλαιαγορές γενικότερα, χωρίς να περιορίζεται μόνο στους επενδυτές που ήταν ή δεν ήταν προηγουμένως παρόντες στην αγορά παροχής μετοχικού κεφαλαίου στις επιχειρήσεις-στόχους του μέτρου. Ομοίως, η Εποπτεύουσα Αρχή θα θεωρήσει ότι το εν λόγω κριτήριο ικανοποιείται σε όλα τα επίπεδα στα οποία πληρούνται τα υπόλοιπα κριτήρια, εκτός και εάν αποδειχθεί ότι οι επενδύσεις αυτές θα αφορούν επιχειρήσεις για τα προϊόντα των οποίων δεν γίνονται συναλλαγές μεταξύ των συμβαλλομένων μερών της συμφωνίας ΕΟΧ(11).

(4) Υπάχουν και άλλα κεφάλαια των κατευθυντηρίων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις που παρέχουν ερμηνεία των όρων υπό τους οποίους τα μεμονωμένα μέτρα εμπίπτουν στο πεδίο του ορισμού των κρατικών ενισχύσεων και μπορούν να θεωρηθούν μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου. Στα κεφάλαια αυτά περιλαμβάνονται εκείνα που αφορούν τις ελέγχουσες εταιρείες του δημοσίου, την εφαρμογή των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις σε μέτρα σχετικά με την άμεση φορολογία των επιχειρήσεων, καθώς και τις κρατικές εγγυήσεις(12). Η Εποπτεύουσα Αρχή θα εξακολουθήσει να εφαρμόζει τα κείμενα αυτά στο πλαίσιο της εξέτασης που θα πραγματοποιεί για να διερευνήσει εάν τα μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου συνιστούν κρατική ενίσχυση.

(5) Σύμφωνα με τις προαναφερθείσες αρχές, η Εποπτεύουσα Αρχή θα λαμβάνει υπόψη τους ακόλουθους παράγοντες για να καθορίζει την τυχόν ύπαρξη κρατικής ενίσχυσης σε κάθε διαφορετικό επίπεδο.

(I) Ενίσχυση στους επενδυτές

Όταν ένα μέτρο παρέχει σε επενδυτές τη δυνατότητα να συμμετάσχουν στο κεφάλαιο επιχείρησης ή ομάδας επιχειρήσεων υπό συνθήκες ευνοϊκότερες από τους δημόσιους επενδυτές ή από ό,τι εάν πραγματοποιούσαν τις επενδύσεις αυτές χωρίς την εφαρμογή του προαναφερθέντος μέτρου, τότε θεωρείται ότι παρέχεται πλεονέκτημα στους επενδυτές αυτούς(13). Αυτό ισχύει ακόμη και στην περίπτωση που ο επενδυτής πειστεί από το μέτρο να χορηγήσει πλεονέκτημα στη δικαιούχο επιχείρηση ή στις δικαιούχους επιχειρήσεις. Το γεγονός ότι κανένας επενδυτής δεν θα είχε σε διαφορετική περίπτωση, λόγω της ύπαρξης αδυναμίας της αγοράς, πραγματοποιήσει τέτοιου είδους επενδύσεις δεν επαρκεί από μόνο του για να απορριφθεί το τεκμήριο του πλεονεκτήματος. Πράγματι, στους επενδυτές παρέχονται πλεονεκτικότεροι όροι για να αντισταθμίσουν τους παράγοντες που προκαλούν αυτή την αδυναμία, και η Εποπτεύουσα Αρχή εκτιμά ότι η αντιστάθμιση αυτή πρέπει να θεωρηθεί πλεονέκτημα το οποίο αποτελεί ενίσχυση εάν οι επενδυτές είναι επιχειρήσεις και εφόσον πληρούνται όλες οι υπόλοιπες προαναφερθείσες προϋποθέσεις, και ιδίως η επιλεκτικότητα. Εάν ωστόσο το πλεονέκτημα αυτό περιορίζεται στο ποσό που είναι απαραίτητο για την εξουδετέρωση των παραγόντων που προκαλούν την αδυναμία της αγοράς, το μέτρο μπορεί να θεωρηθεί συμβιβάσιμο με τη συμφωνία ΕΟΧ, εφόσον πληρούνται οι προϋποθέσεις που καθορίζονται στο τμήμα 10Α.8 κατωτέρω, λόγω της περιορισμένης επίπτωσής του.

(II) Ενίσχυση σε χρηματοδοτικό μέσο ή ταμείο που διαδραματίζει μεσολαβητικό ρόλο

Γενικά, η Εποπτεύουσα Αρχή κλίνει προς την άποψη ότι ένα ταμείο είναι ένα μέσο που επιτρέπει τη μεταφορά των ενισχύσεων στους επενδυτές ή/και στις επιχειρήσεις υπέρ των οποίων πραγματοποιείται η επένδυση, και δεν είναι το ίδιο ο δικαιούχος της ενίσχυσης. Ωστόσο, σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδίως όταν τα εξεταζόμενα μέτρα συνεπάγονται μεταφορές πόρων σε υφιστάμενα ταμεία με πολυάριθμους και διαφορετικούς επενδυτές, το ταμείο μπορεί να θεωρηθεί ανεξάρτητη επιχείρηση. Στην περίπτωση αυτή θα θεωρείται γενικά ότι υφίσταται ενίσχυση, εκτός εάν η επένδυση πραγματοποιείται υπό όρους που θα ήταν αποδεκτοί για έναν ιδιώτη επενδυτή που λειτουργεί σε οικονομία της αγοράς και δεν προσφέρουν επομένως κανένα πλεονέκτημα στο δικαιούχο.

(III) Ενίσχυση στις επιχειρήσεις στις οποίες πραγματοποιούνται οι επενδύσεις

Και στην περίπτωση αυτή πρέπει κυρίως να προσδιοριστεί εάν η επιχείρηση επωφελήθηκε από την επένδυση με όρους που θα ήταν αποδεκτοί για έναν ιδιώτη επενδυτή ο οποίος δραστηριοποιείται σε οικονομία της αγοράς. Το κριτήριο αυτό μπορεί να ικανοποιείται, π.χ., όταν η επένδυση που πραγματοποιείται με επιχειρηματικά κεφάλαια υλοποιείται επί ίσοις όροις με έναν ή περισσότερους τέτοιους επενδυτές. Όταν αυτό δεν συμβαίνει, το γεγονός ότι οι επενδυτικές αποφάσεις λαμβάνονται με εμπορικούς όρους από τους διαχειριστές των ταμείων επιχειρηματικών κεφαλαίων ή από εκπροσώπους των επενδυτών, οι οποίοι επιδιώκουν να μεγιστοποιήσουν την απόδοση του ταμείου, αποτελεί σημαντικό στοιχείο στην εξέταση του όλου ζητήματος, αλλά καθεαυτό δεν αποτελεί απόδειξη. Η Εποπτεύουσα Αρχή πρέπει επίσης να λάβει υπόψη ότι κάθε άλλο πλεονέκτημα που παρέχεται στους επενδυτές του ταμείου μπορεί να μεταφερθεί στις επιχειρήσεις υπέρ των οποίων πραγματοποιούνται οι επενδύσεις, όταν οι τελευταίες δεν υλοποιούνται επί ίσοις όροις (pari passu) με ιδιώτη επενδυτή δραστηριοποιούμενο σε οικονομία της αγοράς. Εάν ένα μέτρο παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου επέτρεψε τον περιορισμό των κινδύνων ή/και την αύξηση της αμοιβής που συνεπάγεται για τους επενδυτές η υλοποίηση συγκεκριμένης επένδυσης, τότε μπορεί να υποστηριχθεί ότι οι επενδυτές αυτοί δεν ενεργούν πλέον ως συνήθεις οικονομικοί φορείς(14).

(6) Ο στόχος του μέτρου προσδιορίζει εάν, και σε ποιο βαθμό, το εν λόγω μέτρο συνεπάγεται χορήγηση ενίσχυσης. Η Εποπτεύουσα Αρχή έχει ήδη εμπειρία μέτρων τα οποία αποδείχθηκαν μέτρα γενικού χαρακτήρα όσον αφορά τους επενδυτές αλλά που παρείχαν κρατικές ενισχύσεις σε μεμονωμένες επιχειρήσεις(15), μέτρων που παρείχαν κρατικές ενισχύσεις στους επενδυτές αλλά όχι στις επιχειρήσεις υπέρ των οποίων πραγματοποιούνταν οι επενδύσεις, λόγω της εφαρμογής της προαναφερθείσας αρχής pari passu(16), καθώς και μέτρων παροχής κρατικών ενισχύσεων σε περισσότερα του ενός επίπεδα(17).

(7) Κρίνεται ότι δεν πληρούνται όλα τα κριτήρια του άρθρου 61 παράγραφος 1 της συμφωνίας ΕΟΧ όταν όλες οι ενισχύσεις που χορηγούνται στους δικαιούχους είναι de minimis κατά την έννοια του κανόνα de minimis και της εφαρμογής του. Στα μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου, η εφαρμογή του κανόνα de minimis καθίσταται περίπλοκη λόγω των δυσχερειών υπολογισμού (βλέπε επίσης τμήμα 10Α.5 κατωτέρω) και λόγω του ότι τα μέτρα ενδέχεται να παρέχουν ενισχύσεις όχι μόνο στις επιχειρήσεις τις οποίες επιδιώκει να ενισχύσει το μέτρο, αλλά και σε άλλους επενδυτές. Ωστόσο, όταν οι δυσχέρειες αυτές μπορούν να υπερνικηθούν, ο εν λόγω κανόνας εφαρμόζεται. Εάν ένα καθεστώς προβλέπει την παροχή δημοσίων κεφαλαίων ποσού 100000 ευρώ ή χαμηλότερου σε κάθε επιχείρηση για περίοδο τριών ετών, τότε είναι βέβαιο ότι οποιαδήποτε ενίσχυση στις επιχειρήσεις αυτές εμπίπτει στα όρια που θεσπίζουν οι διατάξεις de minimis των κατευθυντηρίων γραμμών.

10A.5. Εκτίμηση του συμβιβάσιμου των μέτρων παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου βάσει των κανόνων για τις κρατικές ενισχύσεις: εφαρμογή των υφιστάμενων κειμένων

(1) Οταν τα μέτρα συνιστούν κρατική ενίσχυση, η Εποπτεύουσα Αρχή καλείται να εκτιμήσει εάν αυτά μπορούν να κριθούν συμβιβάσιμα με τη λειτουργία της συμφωνίας ΕΟΧ δυνάμει του άρθρου 61 παράγραφοι 2 και 3. Τα περισσότερα μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου θα μπορούσαν να θεωρηθούν συμβιβάσιμα με την συμφωνία ΕΟΧ μόνο κατ' εφαρμογή της παραγράφου 3 στοιχείο α) [αφορά τα μέτρα που εφαρμόζονται αποκλειστικά στις περιφέρειες που μπορούν να τύχουν της παρέκκλισης της παραγράφου 3 στοιχείο α)] και της παραγράφου 3 στοιχείο γ).

(2) Μεταξύ των άμεσων στόχων των μέτρων παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου θα μπορούσε να είναι η προώθηση των MME, ιδίως των νέων ή καινοτόμων επιχειρήσεων ή των επιχειρήσεων υψηλού αναπτυξιακού δυναμικού, ή/και η προώθηση της ανάπτυξης συγκεκριμένης περιοχής. Η Εποπτεύουσα Αρχή έχει ήδη εκδώσει κείμενα δυνάμει των οποίων οι κρατικές ενισχύσεις που αποσκοπούν στην επίτευξη τέτοιου είδους στόχων μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμες βάσει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχεία α) ή γ)(18). Φιλοδοξία της δημόσιας αρχής που εκπονεί το μέτρο ενίσχυσης μπορεί επίσης να είναι η ενθάρρυνση μεγαλύτερου αριθμού επενδυτών προκειμένου οι τελευταίοι να συμμετάσχουν στην παροχή χρηματοδότησης αυτού του είδους. Δεν υφίσταται κανένα κείμενο για τις κρατικές ενισχύσεις στον τομέα αυτόν· επομένως, ο εν λόγω τομέας δεν έχει ακόμη αναγνωριστεί ρητώς ως κοινοτικός στόχος, ούτως ώστε να μπορεί να αιτιολογηθεί η χορήγηση κρατικών ενισχύσεων. Ωστόσο, αυτό δεν παρεμποδίζει κατά κανένα τρόπο το συμβιβάσιμο ενός μέτρου, το οποίο κατά τα λοιπά πληροί τους όρους άλλων πλαισίων κανόνων ή κατευθυντήριων γραμμών.

(3) Ένα από τα χαρακτηριστικά των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών για την έγκριση των κρατικών ενισχύσεων σύμφωνα με το άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχεία α) ή γ) είναι ότι επιτρέπουν τη χορήγηση αυτών των ενισχύσεων μέχρις ενός επιπέδου που αντιπροσωπεύει 'ισοδύναμο επιχορήγησης' ενός σταθερού ποσοστού ορισμένων στοιχείων κόστους που αναλαμβάνει η δικαιούχος επιχείρηση. Τα εν λόγω 'επιλέξιμα κόστη' είναι κυρίως οι πάγιες επενδύσεις σε γήπεδα-οικόπεδα, κτίρια, νέους εξοπλισμούς παραγωγής και ασώματες ακινητοποιήσεις (διπλώματα ευρεσιτεχνίας, τεχνογνωσία, κ.λπ.), το μισθολογικό κόστος που συνδέεται με τις επενδύσεις σε πάγια στοιχεία του ενεργητικού, καθώς και το κόστος των υπηρεσιών παροχής συμβουλών. Ωστόσο, από την εμπειρία προκύπτει ότι, συχνά, τα μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου δεν μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμα βάσει των προαναφερθέντων κανόνων, για όλους τους λόγους που αναφέρονται στη συνέχεια ή για ορισμένους από αυτούς:

- είναι δύσκολο να προσδιοριστεί το 'ισοδύναμο επιχορήγησης' ιδίων κεφαλαίων. Ενώ η Εποπτεύουσα Αρχή έχει καθορίσει κανόνες που επιτρέπουν τον προσδιορισμό αυτών των ισοδυνάμων για τα δάνεια και τις εγγυήσεις(19), δεν διαθέτει κανένα υπόδειγμα αυτού του είδους για τα ίδια κεφάλαια. Σχετικά με το θέμα αυτό, η Εποπτεύουσα Αρχή εκτιμά ότι η τεχνική δυσχέρεια του υπολογισμού δεν επαρκεί από μόνη της για να καταστήσει ένα μέτρο ασυμβίβαστο με τη συμφωνία ΕΟΧ. Εξετάζει τις διάφορες πιθανές μεθόδους υπολογισμού και, εν τω μεταξύ, θα αντιμετωπίζει με ανοικτό πνεύμα τις μεθόδους υπολογισμού που συνοδεύουν τις κοινοποιήσεις μέτρων επιχειρηματικού κεφαλαίου(20),

- είναι δύσκολο να καθοριστεί σχέση με τα επιλέξιμα κόστη, ιδίως στην περίπτωση μέτρων παροχής κινήτρων στους επενδυτές, και ιδιαίτερα στο πλαίσιο μέτρων υπό μορφή ταμείων. Μια τέτοια σχέση δεν μπορεί να συμβιβαστεί εύκολα με την εμπορική διαχείριση του ταμείου που απαιτούν οι συμμετέχοντες επενδυτές και παράλληλα μπορεί να τεθούν προβλήματα στο επίπεδο του ελέγχου και της εφαρμογής,

- σήμερα, για τα μέτρα παροχής ενίσχυσης στους επενδυτές, δεν υφίσταται κανένα κείμενο με βάση το οποίο μπορεί να επιτραπεί η χορήγηση τέτοιου είδους ενισχύσεων.

(4) Η Εποπτεύουσα Αρχή εκτιμά ότι, εν γένει, βάσιμοι λόγοι συνηγορούν υπέρ της εφαρμογής της προσέγγισης του 'επιλέξιμου κόστους'. Η προσέγγιση αυτή προσφέρει βεβαιότητα και προβλεπτικότητα και παράλληλα παρέχει τη δυνατότητα περιορισμού των ενισχύσεων και ισότιμης μεταχείρισης μεταξύ περιφερειών και κρατών μελών του ΕΟΧ. Κατά το παρελθόν, η εφαρμογή της προσέγγισης αυτής αποδείχθηκε ιδιαίτερα χρήσιμη και μελλοντικά αναμένεται να αποτελέσει τη βάση για τον έλεγχο των περισσότερων κρατικών ενισχύσεων. Η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι εφόσον δεν συντρέχουν συγκεκριμένοι αντίθετοι λόγοι η προσέγγιση αυτή πρέπει να συνεχίσει να εφαρμόζεται.

(5) Ιδιαίτερα, εάν εγκαταλειφθεί η αρχή αυτή, υπάρχει κίνδυνος να εγκρίνονται κρατικές ενισχύσεις που είναι απλώς 'ενισχύσεις στη λειτουργία', δηλαδή ενισχύσεις που αποσκοπούν στην κάλυψη των συνήθων τρεχουσών δαπανών των επιχειρήσεων. Η Εποπτεύουσα Αρχή εκτιμά ότι τέτοιου είδους ενισχύσεις, οι οποίες επιτρέπουν στους δικαιούχους τους να μην υποστούν τις συνέπειες μιας μη αποδοτικής εμπορικής δραστηριότητας, συμπεριλαμβάνονται μεταξύ των κρατικών ενισχύσεων που στρεβλώνουν περισσότερο τον ανταγωνισμό και που μπορούν να εγκριθούν μόνο σε περιορισμένο αριθμό περιπτώσεων.

(6) Παράλληλα όμως η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι το γεγονός ότι τα μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου δεν μπορούν να θεωρηθούν συμβιβάσιμα βάσει των υφιστάμενων κατευθυντήριων γραμμών, ιδιαίτερα δε οι προαναφερθείσες δυσχέρειες, δεν αιτιολογούν από μόνα τους την κήρυξη των εν λόγω μέτρων ασυμβίβαστων με τη συμφωνία ΕΟΧ. Όσον αφορά τις προαναφερθείσες δυσχέρειες, η Εποπτεύουσα Αρχή διαπίστωσε ότι:

- τα κόστη που θεωρούνται επιλέξιμα σύμφωνα με τα ισχύοντα πλαίσια κανόνων είναι χαμηλότερα για πολλές νέες ή καινοτόμες επιχειρήσεις. Εν πάση περιπτώσει, το κόστος αυτό στις περισσότερες περιπτώσεις θα χρηματοδοτείται μέσω δανειοληψίας· οι ανάγκες σε ίδια κεφάλαια αντιστοιχούν γενικά όχι μόνο σε περιουσιακά στοιχεία, αλλά και σε ανάγκες κεφαλαίων κίνησης κατά το στάδιο εκκίνησης ή επέκτασης της επιχείρησης,

- η απουσία σχέσης με τα επιλέξιμα κόστη κατά την έννοια των εφαρμοζόμενων σήμερα κειμένων δεν συνιστά απαραίτητα απόδειξη για χορήγηση ενίσχυσης στη λειτουργία, δηλαδή για ενίσχυση που καλύπτει τα συνήθη έξοδα λειτουργίας μιας επιχείρησης και η οποία μοναδικό στόχο έχει να επιτρέψει στην επιχείρηση αυτή να συνεχίσει τις δραστηριότητές της. Οι ενισχύσεις που λειτουργούν εμφανώς ως κίνητρα για την εκκίνηση ή την επέκταση επιχείρησης δεν μπορούν να θεωρηθούν ενισχύσεις στη λειτουργία και θα μπορούσαν επομένως να γίνουν αποδεκτές υπό ορισμένες συνθήκες,

- όσον αφορά τις ενισχύσεις στους επενδυτές, ένα μέτρο δεν μπορεί να κριθεί ασυμβίβαστο με τη συμφωνία ΕΟΧ με μόνη αιτιολογία ότι, επειδή συνεπάγεται τη συμμετοχή επενδυτών του ιδιωτικού τομέα ή της αγοράς, το μέτρο αυτό συνιστά κρατική ενίσχυση υπέρ τους ή υπέρ των επιχειρήσεων στις οποίες πραγματοποιούνται οι επενδύσεις. Γενικά, όταν μία μεταφορά πόρων που γίνεται από το κράτος είναι συμβιβάσιμη με τους κανόνες για τις κρατικές ενισχύσεις, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι ένα μέτρο που συνιστά το ελάχιστο απαραίτητο κίνητρο για να πεισθούν και άλλοι οικονομικοί φορείς να πραγματοποιήσουν την ίδια μεταφορά πόρων θα πρέπει να επιτρέπεται ακόμη και αν, από τεχνική άποψη, διαπιστώνεται η ύπαρξη στοιχείου ενίσχυσης υπέρ των εν λόγω οικονομικών φορέων.

10A.6. Έγκριση μέτρων παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου σύμφωνα με το άρθρο 61 παράγραφος 3 στοιχεία α) και γ) της συμφωνίας ΕΟΧ

(1) Ο κυριότερος λόγος που μπορεί να οδηγήσει την Εποπτεύουσα Αρχή στην έγκριση μέτρων για την παροχή επιχειρηματικών κεφαλαίων, ακόμη και αν τα μέτρα αυτά δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των ισχυόντων κανόνων, είναι ότι ένα από τα κυριότερα μειονεκτήματα των ΜΜΕ, ιδιαίτερα των μικρών επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων που βρίσκονται στο στάδιο της εκκίνησης, έγκειται στη δυσκολία εξεύρεσης κεφαλαίων και πιστώσεων λόγω, ουσιαστικά, της ελλιπούς πληροφόρησης, της απροθυμίας ορισμένων επενδυτών και πιστωτικών ιδρυμάτων να αναλάβουν σχετικούς κινδύνους και των περιορισμένων εγγυήσεων που είναι σε θέση να προσφέρουν οι ΜΜΕ(21). Ένα ιδιαίτερο εμπόδιο για την εισφορά ιδίων κεφαλαίων μπορεί να αποτελέσει το ύψος του κόστους της πράξης και της εκ των προτέρων εκτίμησής του ('δέουσα επιμέλεια') σε σχέση με τα εισφερόμενα κεφάλαια.

(2) Η Εποπτεύουσα Αρχή αναγνωρίζει ότι ο ρόλος της δημόσιας χρηματοδότησης των μέτρων επιχειρηματικών κεφαλαίων περιορίζεται στην αντιμετώπιση των εντοπιζόμενων αδυναμιών της αγοράς. Ως αδυναμία της αγοράς μπορεί να ορισθεί μία κατάσταση στην οποία η οικονομική αποτελεσματικότητα είναι αδύνατη λόγω ατελειών των μηχανισμών της αγοράς. Η αδυναμία της αγοράς μπορεί να εκδηλωθεί είτε με την ανικανότητα του συστήματος να προβεί στην παραγωγή των αγαθών που επιθυμεί το καταναλωτικό κοινό (στην περίπτωση αυτή αγορά κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου) ή με την κακή κατανομή των πόρων, που θα μπορούσε να βελτιωθεί ούτως ώστε ορισμένοι καταναλωτές να ικανοποιούνται περισσότερο χωρίς όμως να δυσαρεστείται κανείς. Οι εξωτερικές οικονομίες που αφορούν την κατάρτιση και τις δραστηριότητες έρευνας και ανάπτυξης οδηγούν σε αδυναμία της αγοράς, πράγμα που αιτιολογεί τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων στους εν λόγω τομείς.

(3) Δεδομένου ότι, σύμφωνα με την οικονομική θεωρία, είναι λογικό να αναμένεται η εμφάνιση αδυναμιών στις αγορές, εκτός από τις περιπτώσεις τέλειου ανταγωνισμού, ο όρος 'αδυναμία της αγοράς' χρησιμοποιείται μόνο σε περιπτώσεις όπου εικάζεται η ύπαρξη σοβαρής δυσλειτουργίας στη διανομή των πόρων. Όσον αφορά τις αγορές επιχειρηματικού κεφαλαίου, δύο κύριοι παράγοντες αδυναμίας της αγοράς περιορίζουν σημαντικά την πρόσβαση των ΜΜΕ και των ευρισκόμενων σε αρχικό στάδιο λειτουργίας εταιρειών και μπορούν να αιτιολογήσουν παρέμβαση του δημοσίου, και συγκεκριμένα:

- η ελλιπής ή ασυμμετρική πληροφόρηση: οι επενδυτές αντιμετωπίζουν μεγαλύτερες δυσκολίες στην προσπάθειά τους να λάβουν αξιόπιστες πληροφορίες για τις εμπορικές προοπτικές μιας ΜΜΕ ή μιας νέας εταιρείας. Ιδίως εάν οι επιχειρήσεις αυτές εμπλέκονται σε πολύ καινοτόμα σχέδια ή σε σχέδια που εμπεριέχουν υψηλό κίνδυνο, η ελλιπής πληροφόρηση θα επιδεινώσει τα προβλήματα που συνδέονται με τις δυσχέρειες αξιολόγησης του κινδύνου,

- τα κόστη της συναλλαγής: οι πράξεις μικρού ποσού είναι λιγότερο ελκυστικές για τα επενδυτικά ταμεία λόγω του σχετικά υψηλού κόστους εκτίμησης της επένδυσης και άλλων στοιχείων κόστους της πράξης.

(4) Η Εποπτεύουσα Αρχή εκτιμά ότι οι παράγοντες αυτοί μπορεί να προκαλέσουν αδυναμία της αγοράς, η οποία δικαιολογεί τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων. Πρέπει ωστόσο να επιδειχθεί σύνεση. Το γεγονός ότι έχουν απορριφθεί αιτήσεις για χρηματοδότηση, τόσο δανείων όσο και ιδίων κεφαλαίων, δεν αποτελεί καθ' εαυτό ένδειξη σοβαρής αδυναμίας της αγοράς. Πράγματι, η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι δεν υπάρχει δείκτης γενικής αδυναμίας της αγοράς επιχειρηματικών κεφαλαίων στον ΕΟΧ. Αναγνωρίζει, ωστόσο, ότι στην αγορά παρατηρούνται κενά για ορισμένες μορφές επενδύσεων σε ορισμένα στάδια του κύκλου ζωής των επιχειρήσεων. Αναγνωρίζει επίσης την ύπαρξη ιδιαίτερων δυσχερειών σε περιφέρειες που εμπίπτουν στις παρεκκλίσεις του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχεία α) και γ) (ενισχυόμενες περιοχές). Τα εν λόγω κενά και δυσχέρειες έχουν σε ορισμένο βαθμό ήδη αναγνωριστεί στα υφιστάμενα κοινοτικά πλαίσια κρατικών ενισχύσεων και, εφόσον αυτά μπορούν να εφαρμοστούν στα μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου, η Εποπτεύουσα Αρχή είναι διατεθειμένη να συνεχίσει την εφαρμογή τους.

(5) Η Εποπτεύουσα Αρχή θα απαιτεί επομένως την προσκόμιση αποδείξεων για την ύπαρξη αδυναμίας της αγοράς προτού εγκρίνει την εφαρμογή μέτρων παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου που δεν εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής των υφιστάμενων κανόνων. Θα μπορεί ωστόσο να εγκρίνει τη λήψη των μέτρων αυτών, εφόσον κάθε δόση χρηματοδότησης σε μία επιχείρηση από μέτρα επιχειρηματικού κεφαλαίου που χρηματοδοτούνται εν όλω ή εν μέρει από κρατικές ενισχύσεις περιλαμβάνει κατ' ανώτατο όριο ποσό 500000 ευρώ ή 750000 ευρώ σε περιοχές επιλέξιμες για ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) ή 1 εκατομμύριο ευρώ σε περιοχές επιλέξιμες για ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο α)(22). Πράγματι, για τις πράξεις που αντιπροσωπεύουν μικρά ποσά, είναι πιο πειστικό το επιχείρημα σύμφωνα με το οποίο η αδυναμία της αγοράς έχει ως αποτέλεσμα την αύξηση του κόστους της πράξης. Ωστόσο, το γεγονός ότι αναγνωρίζεται μία αδυναμία της αγοράς δεν αλλοιώνει το χαρακτήρα ενίσχυσης συγκεκριμένου μέτρου ούτε εξαλείφει την ανάγκη εκτίμησης του συμβιβάσιμού του, ιδίως βάσει των διατάξεων του τμήματος 10Α.8.

(6) Όταν αναγνωρίζεται η ύπαρξη αδυναμίας της αγοράς, η Εποπτεύουσα Αρχή θα εξετάζει εάν ένα μέτρο κρατικής ενίσχυσης είναι ανάλογο προς την εικαζόμενη αδυναμία της αγοράς την οποία προορίζεται να καλύψει και θα επιδιώξει να εξασφαλίσει ότι η οποιαδήποτε στρέβλωση του ανταγωνισμού θα περιορίζεται στο ελάχιστο. Θεωρεί ότι η επίτευξη του στόχου αυτού θα εξυπηρετηθεί καλύτερα με τη λήψη μέτρων που μόλις θα επαρκούν για να διασφαλίσουν την εισφορά κεφαλαίων από τους επενδυτές της αγοράς και τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων σε εμπορική βάση με όρους όσο το δυνατόν πιο παραπλήσιους με εκείνους που θα ίσχυαν σε μία οικονομία της αγοράς.

(7) Δεδομένου ότι η εφαρμογή των μέτρων επιχειρηματικού κεφαλαίου μπορεί να λάβει διάφορες μορφές και επειδή ορισμένοι από τους μηχανισμούς αυτούς άρχισαν να εφαρμόζονται σχετικά πρόσφατα στα κράτη ΕΖΕΣ, η Εποπτεύουσα Αρχή δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει αυστηρά κριτήρια ώστε να καθορίσει εάν πρέπει να επιτρέψει την εφαρμογή τέτοιου είδους μέτρων. Προσδιόρισε, ωστόσο, ορισμένα στοιχεία που θα θεωρεί ως θετικά ή αρνητικά κατά την εκτίμηση των μέτρων αυτών. Τα κριτήρια αυτά παρατίθενται στο τμήμα 10Α.8 κατωτέρω. Το γεγονός ότι τα κριτήρια καθορίστηκαν με τον τρόπο αυτόν αυξάνει τη σημασία της προηγούμενης κοινοποίησης στην Εποπτεύουσα Αρχή, δυνάμει του άρθρου 1 παράγραφος 3 του πρωτοκόλλου αριθ. 3 της συμφωνίας περί Εποπτείας και Δικαστηρίου, όλων των μέτρων παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων που συνιστούν ή ενδέχεται να συνιστούν κρατική ενίσχυση, εκτός εάν τα μέτρα αυτά απαλλάσσονται από την υποχρέωση κοινοποίησης βάσει κανονισμού, όπως ο αναφερόμενος στο σημείο 10Α.4(7). Εφόσον η Εποπτεύουσα Αρχή έχει στη διάθεσή της πλήρη φάκελο κοινοποίησης από τον οποίο προκύπτει ότι ένα μέτρο περιέχει πολυάριθμα θετικά στοιχεία και κανένα αρνητικό, η Εποπτεύουσα Αρχή θα προγραμματίσει την ταχεία εκτίμηση της εν λόγω κοινοποίησης εντός των προθεσμιών που ορίζονται στο διαδικαστικό μέρος των κατευθυντηρίων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

10A.7. Μορφή των μέτρων

(1) Η Εποπτεύουσα Αρχή εκτιμά ότι η επιλογή της μορφής που θα έχει ένα μέτρο ενίσχυσης ανήκει γενικά στη δικαιοδοσία του κράτους ΕΖΕΣ. Αυτό ισχύει και για τα μέτρα παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου. Ωστόσο, όπως αναπτύσσεται στο τμήμα 10Α.8, η Εποπτεύουσα Αρχή, για να προβεί στην εκτίμηση των μέτρων αυτών, θα επιδιώξει κυρίως να προσδιορίσει εάν τα μέτρα αυτά ενθαρρύνουν τους επενδυτές να χορηγήσουν επιχειρηματικά κεφάλαια στις 'επιχειρήσεις-στόχους' και μπορούν να προκαλέσουν τη λήψη επενδυτικών αποφάσεων σε εμπορική βάση (δηλαδή σε μία προοπτική μεγιστοποίησης του κέρδους). Σύμφωνα με την Εποπτεύουσα Αρχή, οι μορφές παρεχόμενων κινήτρων στους εν λόγω επενδυτές που ενδέχεται να οδηγήσουν σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα, και επομένως να εκτιμηθούν ευνοϊκά σύμφωνα με τα αναφερόμενα στο τμήμα 10Α.8 κριτήρια, εφόσον συνιστούν κρατικές ενισχύσεις, περιλαμβάνουν:

- σύσταση επενδυτικών ταμείων ('ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων') στα οποία το κράτος μέλος είναι εταίρος, επενδυτής ή συμμετέχον μέρος, ακόμη και εάν η σχέση του αυτή διέπεται από όρους λιγότερο ευνοϊκούς σε σχέση με εκείνους που ισχύουν για άλλους επενδυτές,

- επιχορηγήσεις προς τα ταμεία επιχειρηματικών κεφαλαίων με σκοπό την κάλυψη μέρους των διοικητικών και διαχειριστικών τους εξόδων,

- άλλα χρηματοδοτικά μέσα υπέρ επενδυτών επιχειρηματικού κεφαλαίου ή ταμείων επιχειρηματικού κεφαλαίου και τα οποία αποσκοπούν στην παροχή πρόσθετων κεφαλαίων για την πραγματοποίηση επενδύσεων,

- εγγυήσεις προς τους επενδυτές επιχειρηματικού κεφαλαίου ή προς τα ταμεία επιχειρηματικού κεφαλαίου και οι οποίες καλύπτουν μέρος των ζημιών που συνδέονται με την επένδυση ή εγγυήσεις που χορηγούνται για δάνεια σε επενδυτές/ταμεία για επενδύσεις σε επιχειρηματικό κεφάλαιο(23),

- φορολογικά κίνητρα σε επενδυτές ώστε να πειστούν να πραγματοποιήσουν επενδύσεις σε επιχειρηματικό κεφάλαιο.

(2) Η Εποπτεύουσα Αρχή δεν προτίθεται να βασιστεί στα αναφερόμενα στο ακόλουθο τμήμα κριτήρια για να εγκρίνει μέτρα που ενδέχεται να οδηγήσουν στην εισφορά κεφαλαίων στην επιχείρηση μόνον υπό τη μορφή δανείων (συμπεριλαμβανομένων των εξαρτημένων δανείων και των 'συμμετοχικών δανείων') ή άλλων μέσων που εγγυώνται στον επενδυτή/δανειοδότη ελάχιστη σταθερή απόδοση, είτε αυτό γίνει μέσω ταμείου ή με άλλον τρόπο. Αυτή η εισφορά κεφαλαίου δεν συνιστά 'επιχειρηματικό κεφάλαιο' κατά την έννοια του ορισμού που περιέχεται στην υποσημείωση 3, και η Εποπτεύουσα Αρχή θεωρεί ότι οι υφιστάμενοι κανόνες, οι οποίοι αφορούν ιδίως τον υπολογισμό του κάθε στοιχείου ενίσχυσης και τη σχέση με το επιλέξιμο κόστος, είναι κατάλληλοι για την εκτίμηση των μέτρων αυτού του είδους.

(3) Η Εποπτεύουσα Αρχή δεν προτίθεται επίσης να βασιστεί στα κριτήρια αυτά για να εγκρίνει την εφαρμογή μέτρου ad hoc με το οποίο εισφέρονται κεφάλαια σε μεμονωμένη επιχείρηση.

10A.8. Κριτήρια εκτίμησης του συμβιβάσιμου των μέτρων

(1) Όπως αναφέρεται αναλυτικά στο τμήμα 10Α.6, τα κριτήρια παρουσιάζονται υπό την μορφή 'θετικών και αρνητικών στοιχείων'. Όλα αυτά τα στοιχεία δεν έχουν την ίδια αξία, και στον κατάλογο που ακολουθεί τα σημαντικότερα από αυτά έχουν καταχωριστεί στις πρώτες θέσεις. Κανένα επιμέρους στοιχείο δεν είναι ουσιαστικής σημασίας, και κανένα σύνολο στοιχείων δεν μπορεί να θεωρηθεί από μόνο του επαρκές για να διασφαλίσει το συμβιβάσιμο του υπό εξέταση μέτρου. Σε ορισμένες περιπτώσεις, η δυνατότητα εφαρμογής των κριτηρίων αυτών και η βαρύτητα που τους δίδεται ενδέχεται να είναι συνάρτηση της μορφής του μέτρου. Η Εποπτεύουσα Αρχή, κατά την εκτίμησή της θα λάβει υπόψη τον ειδικό περιφερειακό χαρακτήρα του μέτρου και θα εξετάσει συνολικά την αναλογικότητά του.

Τα μέτρα θα εκτιμηθούν σε κάθε επίπεδο. Όταν η παροχή επιχειρηματικού κεφαλαίου σε μία επιχείρηση συνδέεται με κόστη επιλέξιμα για ενίσχυση βάσει υφιστάμενου πλαισίου κανόνων, το πλαίσιο αυτό μπορεί να εφαρμοστεί αντί των κατωτέρω αναφερόμενων αρχών για την εκτίμηση της ενίσχυσης στην επιχείρηση αυτή, σύμφωνα με τα σημεία 10Α.2(3) και 10Α.5(2) του παρόντος εγγράφου. Ωστόσο, όταν τα εξεταζόμενα μέτρα παρέχουν ενίσχυση στο επίπεδο των επενδυτών, η ενίσχυση αυτή πρέπει να εκτιμηθεί σύμφωνα με τις κατωτέρω αναφερόμενες αρχές.

(2) Όταν το ποσό της πράξης δεν υπερβαίνει τα ανώτατα όρια του σημείου 10Α.6(5) και όταν αποδέκτες των κρατικών ενισχύσεων που χορηγούνται στο πλαίσιο ενός μέτρου είναι μόνον επενδυτές (ή ένα επενδυτικό μέσο), οι κρατικές ενισχύσεις είναι συμβιβάσιμες στο βαθμό που είναι ανάλογες προς τα αντισταθμιζόμενα μειονεκτήματα κόστους, όπως το υψηλότερο σχετικό κόστος της ανάλυσης και διαχείρισης μικρών επενδύσεων. Οι διατάξεις του σημείου 10Α.8(3) κατωτέρω θα χρησιμεύσουν για την επαλήθευση αυτής της θέσης.

Η Εποπτεύουσα Αρχή θα απαιτεί να αποδεικνύεται η ύπαρξη αδυναμίας της αγοράς στις περιπτώσεις κατά τις οποίες το ποσό της πράξης υπερβαίνει τα ανώτατα όρια του σημείου 10Α.6(5).

(3) Εφόσον αποδειχθεί η ύπαρξη αδυναμίας της αγοράς, η Εποπτεύουσα Αρχή, κατά την εκτίμηση ενός μέτρου παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων βάσει των διατάξεων της συμφωνίας ΕΟΧ για τις κρατικές ενισχύσεις, θα εξετάζει τις ακόλουθες παραμέτρους:

Το γεγονός ότι οι επενδύσεις ή, σε διαφορετική περίπτωση, το μεγαλύτερο τμήμα των επενδεδυμένων κεφαλαίων, αφορούν μόνον:

- μικρές επιχειρήσεις(24) ή ακόμη 'μικροεπιχειρήσεις' ή/και

- μεσαίες επιχειρήσεις που βρίσκονται στο στάδιο της εκκίνησης(25) ή στα αρχικά στάδια λειτουργίας ή σε ενισχυόμενες περιοχές,

θα θεωρείται θετικό στοιχείο. Η πρόσβαση στη χρηματοδότηση των μεσαίου μεγέθους επιχειρήσεων πέραν του σταδίου εκκίνησης ή αρχικής λειτουργίας τους θα πρέπει να υπόκειται σε ανά επιχείρηση περιορισμό (ανώτατο όριο) όσον αφορά το συνολικό ποσό της χρηματοδότησης δυνάμει του μέτρου. Επίσης θετικό στοιχείο θα θεωρείται ο περιορισμός του μέτρου στις πράξεις μικρού ποσού [δηλαδή κάτω των 500000 ευρώ ή των 750000 ευρώ σε περιοχές επιλέξιμες για ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο γ) ή του 1 εκατομμυρίου ευρώ σε περιοχές επιλέξιμες για ενίσχυση δυνάμει του άρθρου 61 παράγραφος 3 στοιχείο α)] ή σε δεδομένο επίπεδο αποδεδειγμένης αδυναμίας της αγοράς.

Μέτρα για την κάλυψη αδυναμίας της αγοράς επιχειρηματικών κεφαλαίων. Εάν ένα μέτρο προβλέπει την παροχή κεφαλαίων σε επιχειρήσεις κυρίως υπό τη μορφή ιδίων κεφαλαίων ή οιονεί ιδίων κεφαλαίων, τότε αυτό θα θεωρείται θετικό στοιχείο. Η χορήγηση μεγάλων ποσών υπό διαφορετικές μορφές ή στην περίπτωση κατά την οποία το μέτρο δεν λειτουργεί ως σημαντικό κίνητρο (παραδείγματος χάρη, μέτρο το οποίο ενθαρρύνει την πραγματοποίηση επενδύσεων σε επιχειρηματικά κεφάλαια, οι οποίες θα είχαν υλοποιηθεί και χωρίς την εφαρμογή του μέτρου αυτού) θα θεωρούνται αρνητικά στοιχεία. Αυτό μπορεί να συμβεί στην περίπτωση μέτρων για τη χορήγηση περαιτέρω χρηματοδότησης σε επιχείρηση που έχει ήδη λάβει εισφορά κεφαλαίου για την οποία χορηγήθηκε κρατική ενίσχυση.

Οι επενδυτικές αποφάσεις πρέπει να αποσκοπούν στην πραγματοποίηση κέρδους. Η υπαρξη σχέσης μεταξύ των αποτελεσμάτων της επένδυσης και της αμοιβής των υπευθύνων για τις επενδυτικές αποφάσεις θα θεωρείται θετικό στοιχείο. Ο όρος αυτός θα θεωρείται ότι πληρούται στην περίπτωση:

- μέτρων δυνάμει των οποίων όλα τα επενδεδυμένα κεφάλαια στις επιχειρήσεις-στόχους παρέχονται από επενδυτές που δραστηριοποιούνται σε οικονομία της αγοράς, οι οποίοι λαμβάνουν επίσης την επενδυτική απόφαση, ενώ η ενίσχυση λειτουργεί αποκλειστικά ως κίνητρο ώστε να τους πείσει να ενεργήσουν με τον τρόπο αυτόν, και

- άλλων μέτρων τα οποία προβλέπουν σημαντική συμμετοχή κεφαλαίων εκ μέρους επενδυτών που δραστηριοποιούνται σε οικονομία της αγοράς, και τα οποία επενδύονται βάσει εμπορικών κριτηρίων (δηλαδή αποκλειστικά για τη μεγιστοποίηση του κέρδους), άμεσα ή έμμεσα(26), στα ίδια κεφάλαια των 'επιχειρήσεων-στόχων'.

Στην περίπτωση των ταμείων παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων, και παρότι κάθε μέτρο κρίνεται σύμφωνα με τα χαρακτηριστικά του ενώ παράλληλα και άλλοι παράγοντες υπεισέρχονται στην εκτίμηση της Εποπτεύουσας Αρχής, η εισφορά του 50 % τουλάχιστον του ταμείου θα θεωρηθεί ως 'σημαντική συμμετοχή'· το ποσοστό αυτό μειώνεται σε 30 % στην περίπτωση μέτρων εφαρμοζόμενων στις ενισχυόμενες περιφέρειες. Περαιτέρω θετικά στοιχεία θα θεωρούνται:

- η ύπαρξη συμφωνίας μεταξύ των επαγγελματιών διαχειριστών του ταμείου και των συμμετεχόντων σε αυτό, η οποία συνδέει την αμοιβή των πρώτων με τα αποτελέσματα και καθορίζει τους στόχους του ταμείου καθώς και το προτεινόμενο επενδυτικό χρονοδιάγραμμα,

- το γεγονός ότι οι επενδυτές της αγοράς εκπροσωπούνται στη λήψη των αποφάσεων,

- η εφαρμογή των καλύτερων πρακτικών και η ρυθμιστική εποπτεία στη διαχείριση του ταμείου.

Ελλείψει στοιχείων αυτού του είδους που να φανερώνουν ότι οι επενδυτικές αποφάσεις θα λαμβάνονται με εμπορικά κριτήρια, οι αποφάσεις αυτές θα αντιμετωπίζονται αρνητικά. Αυτό θα συμβαίνει στην περίπτωση μέτρων η εμβέλεια των οποίων είναι τόσο περιορισμένη ώστε να αφορούν μικρό αριθμό σχεδίων τα οποία επιπλέον δεν είναι οικονομικώς βιώσιμα, ή μέτρα που αποσκοπούν αποκλειστικά ή κυρίως στην παροχή κεφαλαίων σε συγκεκριμένη επιχείρηση γνωστή εκ των προτέρων.

Ο βαθμός στρέβλωσης του ανταγωνισμού μεταξύ επενδυτών και μεταξύ επενδυτικών ταμείων πρέπει να είναι ο ελάχιστος δυνατός. Η Εποπτεύουσα Αρχή θα αντιμετωπίσει θετικά μία πρόσκληση υποβολής προσφορών για τον προσδιορισμό τυχόν 'προνομιακών όρων' για τους επενδυτές, ή την προσφορά παρεμφερών όρων σε άλλους επενδυτές. Η προσφορά αυτή μπορεί να λάβει τη μορφή είτε δημόσιας πρόσκλησης προς τους επενδυτές κατά την έναρξη λειτουργίας του επενδυτικού ταμείου είτε καθεστώτος (όπως π.χ. ένα καθεστώς εγγυήσεων) ανοικτό σε νέα μέλη για μεγαλύτερη χρονική περίοδο. Τα μέσα με τα οποία μπορεί να επιτευχθεί ο θετικός αυτός στόχος εξαρτώνται απαραιτήτως από τη μορφή του υπό εξέταση μέτρου. Ωστόσο, η απουσία οποιουδήποτε ελέγχου για την επισήμανση περιπτώσεων υπερβολικής αντιστάθμισης υπέρ των επενδυτών ή μέτρου που προβλέπει την κάλυψη του συνόλου των κινδύνων από το δημόσιο τομέα ή/και την καταβολή όλων των κερδών στους άλλους επενδυτές, θα θεωρούνται αρνητικά στοιχεία.

Τομεακός προσανατολισμός. Στο βαθμό που πολλά ταμεία του ιδιωτικού τομέα είναι προσανατολισμένα σε ειδικές καινοτόμες τεχνολογίες ή και τομείς (π.χ. υγεία, τεχνολογία της πληροφορίας, πολιτισμός), η Εποπτεύουσα Αρχή μπορεί να δεχθεί τον τομεακό προσανατολισμό των ενισχύσεων εφόσον αυτός εξυπηρετεί εμπορικούς στόχους και το γενικό συμφέρον. Ωστόσο, δεδομένου ότι η Εποπτεύουσα Αρχή υιοθετεί παγίως λιγότερο ευνοϊκή στάση όσον αφορά τις κρατικές ενισχύσεις τομεακού χαρακτήρα, ιδίως σε ευαίσθητους τομείς που υποφέρουν από υπερβάλλουσα παραγωγική ικανότητα, τα μέτρα πρέπει ειδικώς να αποκλείουν τη χορήγηση ενισχύσεων σε επιχειρήσεις του τομέα της ναυπηγικής βιομηχανίας και των τομέων ΕΚΑΧ.

Επενδύσεις που βασίζονται σε επιχειρηματικό σχέδιο. Το γεγονός ότι για κάθε επένδυση έχει εκπονηθεί επενδυτικό σχέδιο που περιέχει λεπτομερή στοιχεία για το προϊόν, τις πωλήσεις και την αποδοτικότητα και το οποίο επιτρέπει να καθοριστεί εκ των προτέρων η βιωσιμότητα του σχεδίου αποτελεί συνήθη εμπορική πρακτική στην επαγγελματική διαχείριση ενός ταμείου και θα θεωρείται θετικό στοιχείο. Τα μέτρα που δεν προβλέπουν κανένα 'μηχανισμό εξόδου' όσον αφορά την άμεση ή έμμεση συμμετοχή του δημοσίου σε μεμονωμένες επιχειρήσεις θα αντιμετωπίζονται αρνητικά.

Αποφυγή οποιασδήποτε σώρευσης ενισχύσεων υπέρ της αυτής επιχείρησης. Όταν ένα μέτρο προβλέπει τη χορήγηση κρατικών ενισχύσεων σε επιχειρήσεις στις οποίες πραγματοποιείται η επένδυση, η Εποπτεύουσα Αρχή δύναται να απαιτήσει από το κράτος ΕΖΕΣ να δεσμευθεί ότι θα εκτιμήσει και θα περιορίσει τη χορήγηση άλλου είδους κρατικών ενισχύσεων υπέρ επιχειρήσεων που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο μέτρου παροχής επιχειρηματικών κεφαλαίων, συμπεριλαμβανομένων των χρηματοδοτήσεων από άλλα εγκεκριμένα καθεστώτα. Για μέτρα αυτού του είδους, και εκτός εάν το κράτος ΕΖΕΣ δεσμευθεί ότι θα πράξει τα δέοντα ώστε οι επιχειρήσεις αυτές να μη λάβουν καμία άλλη κρατική ενίσχυση πλην των ενισχύσεων de minimis, το κράτος ΕΖΕΣ οφείλει να προτείνει στην Εποπτεύουσα Αρχή, για εξέταση και έγκριση, μία λογική αξιολόγηση του στοιχείου ενίσχυσης του μέτρου το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για την εφαρμογή των κανόνων σώρευσης. Εάν το εισφερόμενο σε μια επιχείρηση κεφάλαιο στο πλαίσιο ενός τέτοιου μέτρου παροχής επιχειρηματικού κεφαλαίου χρησιμοποιείται για τη χρηματοδότηση των αρχικών επενδύσεων, του κόστους έρευνας και ανάπτυξης ή άλλων στοιχείων κόστους που είναι επιλέξιμα για χορήγηση ενίσχυσης σύμφωνα με άλλα πλαίσια κανόνων, το κράτος ΕΖΕΣ οφείλει να περιλάβει αυτό το στοιχείο ενίσχυσης στο μέτρο επιχειρηματικού κεφαλαίου.

10A.9. Τελικές παρατηρήσεις

Η Εποπτεύουσα Αρχή προτίθεται να εφαρμόσει τις διατάξεις της παρούσας ανακοίνωσης επί πέντε έτη. Ωστόσο, δεδομένου ότι η καθοριζόμενη στην εν λόγω ανακοίνωση προσέγγιση αποκλίνει από τις προηγουμένως χρησιμοποιηθείσες μεθόδους ελέγχου των κρατικών ενισχύσεων, και δεδομένου επίσης ότι αφορά έναν ταχέως αναπτυσσόμενο τομέα της ευρωπαϊκής οικονομίας, η Εποπτεύουσα Αρχή διατηρεί το δικαίωμα να προσαρμόσει την προσέγγισή της βασιζόμενη στην πείρα που θα αποκτηθεί στο μέλλον. Επίσης, εφόσον το κρίνει απαραίτητο, ενδέχεται να διευκρινίσει ορισμένα συγκεκριμένα σημεία της προσέγγισής της."

(1) Το κεφάλαιο αυτό αντιστοιχεί ουσιαστικά στην ανακοίνωση της Επιτροπής για τις κρατικές ενισχύσεις και τα επιχειρηματικά κεφάλαια (ΕΕ C 235 της 21.8.2001, σ. 3). Η Επιτροπή είχε λάβει ορισμένες αποφάσεις σχετικές με το θέμα αυτό πριν από την έκδοση της ανακοίνωσης για τις κρατικές ενισχύσεις και τα επιχειρηματικά κεφάλαια. Στις παρούσες κατευθυντήριες γραμμές, η Εποπτεύουσα Αρχή αναφέρεται στις ίδιες αποφάσεις με αυτές που περιέχονται στην ανακοίνωση της Επιτροπής.

(2) ΕΕ C 235 της 21.8.2001, σ. 3.

(3) Στο έγγραφό της με τίτλο 'Επιχειρηματικά κεφάλαια: κλειδί για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση' [SEC(1998) 552 τελικό, της 31ης Μαρτίου 1998], η Εποπτεύουσα Αρχή όρισε τα επιχειρηματικά κεφάλαια ως τη χρηματοδότηση που χορηγείται υπό μορφή μετοχικού κεφαλαίου σε επιχειρήσεις κατά τις φάσεις εκκίνησης και ανάπτυξής τους· ο όρος χρησιμοποιείται με αυτή την έννοια στο παρόν έγγραφο. Ο όρος 'κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου' αφορά ουσιαστικά τα επιχειρηματικά κεφάλαια που παρέχονται από επενδυτικά ταμεία (ταμεία κεφαλαίων επιχειρηματικού κινδύνου) τα οποία δημιουργούνται για το σκοπό αυτό. Τα ταμεία αυτά συχνά παρέχουν έναν συνδυασμό μετοχικού κεφαλαίου, 'ενδιάμεσου' κεφαλαίου (με χαρακτηριστικά μετοχικού κεφαλαίου και δανείου) και εξαρτημένων δανείων, τα οποία ομαδοποιούνται υπό τον όρο 'κεφάλαια επιχειρηματικού κινδύνου'.

(4) 'Οικονομική μεταρρύθμιση: έκθεση για τη λειτουργία των αγορών προϊόντων και κεφαλαίων της Κοινότητας', COM(1999) 10, της 20ής Ιανουαρίου 1999.

(5) 'Επιχειρηματικά κεφάλαια: κλειδί για τη δημιουργία θέσεων απασχόλησης στην Ευρωπαϊκή Ένωση', SEC(1998) 552 τελικό, της 31ης Μαρτίου 1998.

(6) Έκθεση προόδου σχετικά με το πρόγραμμα δράσης για τα επιχειρηματικά κεφάλαια, COM(2000) 658 τελικό, της 18ης Οκτωβρίου 2000, σημείο 3.4.

(7) Το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων αποφάνθηκε ότι στο άρθρο 87 δεν γίνεται σε διάκριση μεταξύ των μέτρων κρατικής παρέμβασης ανάλογα με τις αιτίες τους ή τους σκοπούς τους, αλλά τα μέτρα αυτά ορίζονται σε συνάρτηση με τα αποτελέσματά τους (υπόθεση 173/73 Ιταλία κατά Επιτροπής Συλλογή 1974 σ. 709).

(8) Απόφαση της 4ης Οκτωβρίου 2000 στην υπόθεση Ν 172/2000 (Ιρλανδία) Seed and Venture Capital Fund Scheme (ΕΕ C 37 της 3.2.2001, σ. 48).

(9) Τούτο ισχύει, παραδείγματος χάρη, στην περίπτωση φορολογικού μέτρου για την προώθηση των επενδύσεων σε ορισμένη κατηγορία χρηματοδοτικών μέσων.

(10) Βλέπε π.χ. την απόφαση του Δικαστηρίου των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων στην υπόθεση C-156/98, Γερμανία κατά Επιτροπής, Συλλογή 2001, σ. I-6857.

(11) Ως προς το θέμα αυτό, το Δικαστήριο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων έκρινε ότι: 'Στην περίπτωση ενός προγράμματος ενισχύσεων, η Επιτροπή μπορεί να περιοριστεί στη μελέτη των χαρακτηριστικών του εν λόγω προγράμματος, προκειμένου να εκτιμήσει αν αυτό, λόγω υψηλών ποσών ή ποσοστών των ενισχύσεων, των χαρακτηριστικών των υποστηριζόμενων επενδύσεων ή άλλων λεπτομερειών που το εν λόγω πρόγραμμα προβλέπει, εξασφαλίζει αισθητό όφελος στους δικαιούχους σε σχέση προς τους ανταγωνιστές τους και μπορεί να ευνοήσει κυρίως τις επιχειρήσεις που συμμετέχουν στο μεταξύ των κρατών μελών εμπόριο', υπόθεση 248/84, Γερμανία κατά Επιτροπής, Συλλογή 1987, σ. 4013, αιτιολογική σκέψη 18 (υπογράμμιση της Επιτροπής).

(12) Πρέπει, ωστόσο, να σημειωθεί ότι υπάρχει μεγαλύτερο ενδεχόμενο οι εγγυήσεις που χορηγεί το δημόσιο υπέρ επενδύσεων σε επιχειρηματικά κεφάλαια να περιλαμβάνουν στοιχείο ενίσχυσης όσον αφορά τον επενδυτή σε σχέση με τις παραδοσιακές δανειακές εγγυήσεις, που κατά κανόνα θεωρείται ότι συνιστούν ενίσχυση προς το δανειολήπτη και όχι προς το δανειοδότη.

(13) Αυτό μπορεί να συμβεί στην περίπτωση χρηματοδότησης επενδυτών προκειμένου οι τελευταίοι να επενδύσουν σε τέτοιου είδους συμμετοχές, όταν η χρηματοδότηση αυτή παρέχεται με όρους ευνοϊκότερους εκείνων της αγοράς.

(14) Βλέπε π.χ. την απόφαση 98/476/ΕΚ της Εποπτεύουσας Αρχής (ΕΕ L 212 της 30.7.1998, σ. 50). Η υπόθεση αυτή αποτελεί το αντικείμενο της απόφασης του Δικαστηρίου στην προαναφερθείσα υπόθεση C-156/98 (υποσημείωση 10).

(15) Βλέπε υποσημείωση 14.

(16) Π.χ. στην υπόθεση Ν 705/99 όσον αφορά το ταμείο του Ηνωμένου Βασιλείου για την υψηλή τεχνολογία (UK High Technology Fund).

(17) Απόφαση 2001/406/ΕΚ της Επιτροπής στην υπόθεση C 46/2000, Viridian Growth Fund (Βόρεια Ιρλανδία) (ΕΕ L 144 της 30.5.2001, σ. 23).

(18) Βλέπε τις υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τις κρατικές ενισχύσεις στις μικρομεσαίες επιχειρήσεις και τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα.

(19) Για παράδειγμα οι υφιστάμενες κατευθυντήριες γραμμές για τις κρατικές ενισχύσεις σχετικά με τον κανόνα de minimis, τις κρατικές εγγυήσεις και τις κρατικές ενισχύσεις περιφερειακού χαρακτήρα.

(20) Θα μπορούσε ενδεχομένως να πρόκειται για μέθοδο βασιζόμενη στο κόστος παροχής συγκεκριμένης εγγύησης. Βλέπε απόφαση της 28ης Φεβρουαρίου 2001 στην υπόθεση Ν 551/2000 (Γερμανία), BTU - Beteiligungskapital für kleine Technologieunternehmen (ΕΕ C 117 της 21.4.2001, σ. 17).

(21) Βλέπε κεφάλαιο των υπόψη κατευθυντήριων γραμμών σχετικά με τις ενισχύσεις προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

(22) Χωριστές εισφορές κεφαλαίου που πραγματοποιούνται εντός του ιδίου εξάμηνου διαστήματος θα θεωρούνται ότι αποτελούν τμήμα της αυτής εισφοράς κεφαλαίου, όπως άλλωστε και οι διαφορετικές δόσεις, που καταβάλλονται σε ακόμη μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, για τις οποίες υπάρχει ανάληψη της σχετικής δέσμευσης ως μέρος μιας ενιαίας πράξης.

(23) Η δεύτερη κατηγορία εγγυήσεων συνιστά ένα από τα μέσα παρέμβασης της US Small Business Administration υπέρ των επενδυτικών εταιρειών που είναι ειδικευμένες στη χορήγηση ενισχύσεων σε μικρές επιχειρήσεις.

(24) Σύμφωνα με τον ορισμό της Εποπτεύουσας Αρχής που περιλαμβάνεται στο κεφάλαιο για τις κρατικές ενισχύσεις προς μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ) των υπόψη κατευθυντηρίων γραμμών για τις κρατικές ενισχύσεις.

(25) Η ευρωπαϊκή ένωση εταιρειών επιχειρηματικού κεφαλαίου (European Venture Capital Association) ορίζει το κεφάλαιο εκκίνησης ως 'το κεφάλαιο που παρέχεται στις επιχειρήσεις για την ανάπτυξη των προϊόντων τους και την αρχική τους εμπορία· οι επιχειρήσεις μπορούν να είναι στο στάδιο της ίδρυσης ή να έχουν μόλις πρόσφατα αρχίσει τις δραστηριότητές τους, αλλά δεν έχουν πωλήσει προϊόντα τους στην αγορά'. Ορίζει επίσης το κεφάλαιο αρχικού σταδίου λειτουργίας ως 'το κεφάλαιο που παρέχεται σε επιχειρήσεις που εξακολουθούν να ασχολούνται με την έρευνα και την ανάπτυξη προϊόντων ή που έχουν ολοκληρώσει την ανάπτυξη των προϊόντων και αναζητούν νέα χρηματοδότηση για να εισέλθουν στα στάδια της κατασκευής και των πωλήσεων. Οι επιχειρήσεις αυτές δεν πραγματοποιούν ακόμη κέρδη'.

(26) Με τον όρο 'έμμεσα' νοούνται οι επενδύσεις που πραγματοποιούνται με τη διαμεσολάβηση ταμείων επιχειρηματικών κεφαλαίων ή άλλων επενδυτικών μέσων.