ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ

ΕΙΔΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΤΟΥ ΚΟΙΝΟΥ ΚΕΝΤΡΟΥ ΕΡΕΥΝΩΝ

1.   Στόχος

Ο γενικός στόχος του ειδικού προγράμματος είναι η παροχή πελατοκεντρικής επιστημονικής και τεχνικής υποστήριξης στη διαδικασία χάραξης πολιτικής της ΕΕ, σχετικά με την πυρηνική ενέργεια και η εκπλήρωση των υποχρεώσεων που απορρέουν από τη Συνθήκη. Για την επίτευξη του στόχου αυτού, απαιτείται συνεχής επικαιροποίηση γνώσεων, δεξιοτήτων και ικανοτήτων, ώστε να εξασφαλιστεί η απαιτούμενη υπερσύγχρονη εμπειρογνωμοσύνη στα πεδία της ασφάλειας των πυρηνικών αντιδραστήρων, των πυρηνικών διασφαλίσεων και της πυρηνικής προστασίας.

2.   Προσέγγιση

Στόχος των πυρηνικών δραστηριοτήτων του JRC είναι η εκπλήρωση των υποχρεώσεων έρευνας και ανάπτυξης (Ε&Α) της Συνθήκης και η παροχή υποστήριξης στην Επιτροπή και στα κράτη μέλη στους τομείς των διασφαλίσεων και της μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων, της διαχείρισης των αποβλήτων, της ασφάλειας και προστασίας των πυρηνικών εγκαταστάσεων και του κύκλου καυσίμου, της ραδιενέργειας στο περιβάλλον και της ακτινοπροστασίας. Υπό το πρίσμα της μεγαλύτερης έμφασης που δίνεται στην πυρηνική ασφάλεια, γεγονός που συμβάλλει στον επαναπροσανατολισμό της πυρηνικής έρευνας, αποδίδεται η μέγιστη δυνατή προσοχή στο πεδίο της μη διάδοσης.

Στο πλαίσιο του προγράμματος-πλαισίου, οι δραστηριότητες έρευνας και στήριξης θα συνεχίσουν να εστιάζονται στα ακόλουθα:

α)	διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων, επιπτώσεις στο περιβάλλον και βασικές γνώσεις·

β)	πυρηνική ασφάλεια για συστήματα αντιδραστήρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την Ευρώπη·

γ)	πυρηνική προστασία (που περιλαμβάνει πυρηνικές διασφαλίσεις, μη διάδοση των πυρηνικών όπλων, καταπολέμηση λαθρεμπορίου και πυρηνική εγκληματολογία).

Επιπλέον, το JRC θα εξακολουθήσει να ενισχύει τον ρόλο του ως ευρωπαϊκό κέντρο αναφοράς για τη διάδοση των πληροφοριών, την κατάρτιση και την εκπαίδευση νέων επιστημόνων.

3.   Δραστηριότητες

3.1.   Διαχείριση πυρηνικών αποβλήτων, επιπτώσεις στο περιβάλλον και βασικές γνώσεις

3.1.1.   Χαρακτηρισμός, αποθήκευση και διάθεση αναλωμένων καυσίμων και αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας

Η διαχείριση αναλωμένων καυσίμων και πυρηνικών αποβλήτων υψηλής ραδιενέργειας περιλαμβάνει την κατεργασία, τη συσκευασία, τη μεταφορά, την προσωρινή αποθήκευση και τη διάθεσή τους σε γεωλογικούς σχηματισμούς. Ο απώτατος στόχος είναι η αποφυγή της ελευθέρωσης ραδιονουκλεϊδίων στη βιόσφαιρα σε όλα αυτά τα στάδια καθ’ όλη την εξαιρετικά μακρόχρονη χρονική κλίμακα διάσπασής τους. Ο σχεδιασμός, η αξιολόγηση και η λειτουργία τεχνητών και φυσικών συστημάτων προστατευτικών περιβλημάτων καθ’ όλη τη σχετική χρονική κλίμακα αποτελούν στοιχεία ζωτικής σημασίας για την επίτευξη των εν λόγω στόχων και εξαρτώνται, μεταξύ άλλων, από τη συμπεριφορά των καυσίμων ή/και των αποβλήτων στο γεωλογικό περιβάλλον. Το παρόν ειδικό πρόγραμμα καλύπτει μελέτες τέτοιου είδους.

3.1.2.   Διαχωρισμός και μεταστοιχείωση

Η κύρια στρατηγική που μελετάται για τα συστήματα πυρηνικής ενέργειας περιλαμβάνει το κλείσιμο του κύκλου του πυρηνικού καυσίμου, με στόχο τη μείωση της μακρόχρονης ραδιοτοξικότητας των πυρηνικών αποβλήτων και την ενίσχυση της ασφαλούς και αποδοτικής χρήσης των πόρων. Οι μείζονες προκλήσεις για την ιδέα αυτή παραμένουν η βελτιστοποίηση των τεχνικών διαχωρισμού, ο διαχωρισμός επιλεγμένων ραδιονουκλεϊδίων μακράς διάρκειας ζωής από το αναλωμένο καύσιμο και η κατασκευή και βαθμονόμηση ασφαλών και αξιόπιστων καυσίμων για μεταστοιχείωση ακτινιδών. Οι πειραματικές εργασίες στον τομέα του διαχωρισμού στο JRC περιλαμβάνουν ερευνητικές εργασίες σε υδατικά διαλύματα και πυρομεταλλουργικές διεργασίες (σε διαλύματα αλάτων).

3.1.3.   Βασική έρευνα ακτινιδών

Προκειμένου να διατηρηθεί η επάρκεια και η ηγετική θέση στον τομέα της πυρηνικής τεχνολογίας για μη στρατιωτικούς σκοπούς είναι ουσιαστικής σημασίας η ενίσχυση της διεπιστημονικής βασικής έρευνας στον τομέα των πυρηνικών υλικών ως πηγής από την οποία μπορούν να αναδυθούν νέες τεχνολογικές καινοτομίες. Αυτό με τη σειρά του απαιτεί γνώση της αντίδρασης των αποκαλούμενων «στοιχείων της στιβάδας ηλεκτρονίων 5f» (δηλαδή των ακτινιδών) και των ενώσεών τους σε (συνήθως ακραίες) θερμοδυναμικές παραμέτρους. Λόγω της περιορισμένης βάσης των πειραματικών δεδομένων και της ενδογενούς πολυπλοκότητας της μοντελοποίησης, οι σημερινές μας γνώσεις για τους εν λόγω μηχανισμούς είναι περιορισμένες. Η βασική έρευνα που πραγματεύεται τα εν λόγω ζητήματα είναι ζωτικής σημασίας για την κατανόηση της συμπεριφοράς αυτών των στοιχείων και για την παραμονή στην πρωτοπορία της σύγχρονης φυσικής συμπυκνωμένης ύλης. Οι εξελίξεις στην προηγμένη μοντελοποίηση και προσομοίωση θα αξιοποιηθούν ώστε να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των πειραματικών προγραμμάτων.

Το πρόγραμμα βασικής έρευνας όσον αφορά τις ακτινίδες του JRC θα παραμείνει στην πρωτοπορία της φυσικής και της χημείας των ακτινιδών, με κύριο στόχο την παροχή πειραματικών εγκαταστάσεων παγκόσμιας εμβέλειας στους επιστήμονες από τα πανεπιστήμια και τα ερευνητικά κέντρα. Οι εν λόγω εγκαταστάσεις θα τους επιτρέψουν να διερευνήσουν τις ιδιότητες των υλικών από ακτινίδες, προκειμένου να συμπληρώσουν την εκπαίδευσή τους και να συμβάλλουν στην πρόοδο στις πυρηνικές επιστήμες.

3.1.4.   Πυρηνικά δεδομένα

Τα προτεινόμενα σχέδια για καυστήρες αποκλειστικώς ακτινιδών και οι προηγμένες θεωρίες για την παραγωγή πυρηνικής ενέργειας δημιουργούν νέες απαιτήσεις για σημαντικά πυρηνικά δεδομένα υψηλότερης ακρίβειας. Η ποιότητα των πειραματικών δεδομένων είναι ζήτημα ζωτικής σημασίας για την επίτευξη καλύτερων προτύπων ασφάλειας και τη μείωση των περιθωρίων σφάλματος, και κατά συνέπεια την αποτελεσματικότητα από πλευράς κόστους των σχεδίων και των κατασκευών νέων συστημάτων αντιδραστήρων. Τα αρχεία δεδομένων, συμπεριλαμβανομένων των αρχείων του Οργανισμού Πυρηνικής Ενέργειας του ΟΟΣΑ, τα οποία χρησιμοποιούν η βιομηχανία και τα ερευνητικά εργαστήρια πρέπει να είναι πλήρη, ακριβή και επικυρωμένα με άρτια καθορισμένες διαδικασίες διασφάλισης της ποιότητας.

Το JRC θα εξασφαλίσει την παραγωγή διεθνώς απαιτούμενων δεδομένων και θα συνεχίσει την ασφαλή λειτουργία των γραμμικών επιταχυντών Van de Graaff και GELINA.

3.1.5.   Ιατρικές εφαρμογές της πυρηνικής έρευνας

Η νέα ομάδα αντικαρκινικών θεραπειών, η αποκαλούμενη στοχευμένη θεραπεία σωματιδίων άλφα (ΤΑΤ), εκμεταλλεύεται τις μοναδικές φυσικές ιδιότητες της ακτινοβολίας σωματιδίων άλφα (ιδίως την υψηλή της ενέργεια και το μικρό μήκος της διαδρομής της εντός του ανθρώπινου ιστού) για την επιλεκτική στόχευση και καταστροφή των ασθενών κυττάρων χωρίς να προκαλεί βλάβες στον περιβάλλοντα υγιή ιστό. Οι εν λόγω τεχνικές μπορούν να χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία του καρκίνου και λοιμωδών νόσων.

Το JRC θα συνεχίσει να στηρίζει την ανάπτυξη των ΤΑΤ σε στενή συνεργασία με εθνικούς οργανισμούς, εστιάζοντας ιδιαιτέρως στις εναλλακτικές διεργασίες παραγωγής των πηγών εκπομπής σωματιδίων άλφα και στις ραδιοβιολογικές δοκιμές των ραδιοϊχνηθετημένων βιομορίων, αξιολογώντας την αποτελεσματικότητα και το εφικτό της εφαρμογής τους και διαθέτοντας τις εν λόγω νέες εφαρμογές προς χρήση από τα νοσοκομεία και τη φαρμακευτική βιομηχανία.

3.1.6.   Παρακολούθηση της ραδιενέργειας στο περιβάλλον

Στον τίτλο II κεφάλαιο 3 της Συνθήκης προβλέπεται η θέσπιση βασικών προτύπων ασφάλειας για την προστασία της υγείας των εργαζομένων και του ευρέος κοινού από τους κινδύνους που προκύπτουν από ιοντίζουσες ακτινοβολίες. Τα άρθρα 31 έως 38 της Συνθήκης προβλέπουν κανόνες σχετικά με τον ρόλο των κρατών μελών και της Επιτροπής όσον αφορά την προστασία της ανθρώπινης υγείας, τον έλεγχο των επιπέδων της ραδιενέργειας στο περιβάλλον, την απόρριψη στο περιβάλλον και τη διαχείριση των πυρηνικών αποβλήτων. Εν προκειμένω περιλαμβάνονται επίσης βασικές πτυχές που αφορούν τη διαχείριση ατυχημάτων. Βάσει του άρθρου 39 της Συνθήκης, το JRC υποβοηθά την Επιτροπή στην εκτέλεση αυτών των καθηκόντων.

Ενόψει των νέων οριακών τιμών για τα ραδιονουκλεΐδια στο πόσιμο νερό και στα συστατικά των τροφίμων, το JRC θα αναπτύξει αναλυτικές τεχνικές και θα εξασφαλίσει την παραγωγή των αντίστοιχων υλικών αναφοράς. Θα διοργανωθούν διεργαστηριακές συγκρίσεις με τα εργαστήρια παρακολούθησης στα κράτη μέλη για να αξιολογηθεί η συγκρισιμότητα των δηλούμενων δεδομένων παρακολούθησης βάσει των άρθρων 35 και 36 της Συνθήκης και για να υποστηριχθεί η εναρμόνιση των συστημάτων μέτρησης της ραδιενέργειας με υλικά αναφοράς για δοκιμές.

3.1.7.   Διαχείριση γνώσης, κατάρτιση και εκπαίδευση

Βαρύνουσας σημασίας για τις νέες γενεές πυρηνικών επιστημόνων και μηχανικών είναι η διατήρηση και εμβάθυνση των γνώσεων στον πυρηνικό τομέα μέσω της διάδοσης πειραμάτων, αποτελεσμάτων, ερμηνειών και των δεξιοτήτων που αποκτήθηκαν σε ερευνητικά και εφαρμοσμένα προγράμματα.

Το JRC θα συμβάλει ώστε οι γνώσεις αυτές να είναι άμεσα διαθέσιμες, κατάλληλα οργανωμένες και καλά τεκμηριωμένες και θα υποστηρίξει δραστηριότητες τριτοβάθμιας εκπαίδευσης στην Ευρώπη, τόσο για λειτουργούντες αντιδραστήρες όσο και για καινοτόμους αντιδραστήρες 4ης γενιάς. Επιπλέον, το JRC θα βελτιώσει το Ευρωπαϊκό παρατηρητήριο ανθρώπινων πόρων στον πυρηνικό τομέα για να αναλύσει τις τάσεις στην Ευρώπη και να εξασφαλίσει επιστημονική στήριξη για τη χάραξη πολιτικής της Ένωσης. Εξάλλου, το JRC θα συνεχίσει να συμβάλει στη βελτίωση της επικοινωνίας επί πυρηνικών θεμάτων, ιδίως στο θέμα των σχέσεων για την αποδοχή από το κοινό και, γενικότερα, στρατηγικών για ευρύτερη ευαισθητοποίηση επί ενεργειακών θεμάτων. Η μακρόχρονη εμπειρία και οι μοναδικές εγκαταστάσεις για μετρήσεις συλλογής πυρηνικών δεδομένων αποτελούν επίσης εξαιρετική ευκαιρία εκπαίδευσης και κατάρτισης πυρηνικών επιστημόνων και μηχανικών, με συμπλήρωση της πανεπιστημιακής εκπαίδευσης παρέχοντας πρακτική πρόσβαση σε πυρηνικές εγκαταστάσεις.

3.2.   Πυρηνική ασφάλεια

3.2.1.   Ασφάλεια πυρηνικών αντιδραστήρων

Για να διατηρηθεί και να βελτιωθεί το επίπεδο προστασίας των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής πρέπει να διευρυνθούν και να επικυρωθούν προηγμένες και τελειοποιημένες μέθοδοι εκτίμησης της ασφάλειας, καθώς και τα αντίστοιχα αναλυτικά εργαλεία. Στο JRC διενεργούνται στοχοθετημένες πειραματικές διερευνήσεις για να βελτιωθεί η κατανόηση των θεμελιωδών φυσικών φαινομένων και διεργασιών ώστε να καταστεί δυνατή η επικύρωση και η επαλήθευση των αιτιοκρατικών και πιθανολογικών αξιολογήσεων της ασφάλειας, βάσει προηγμένης μοντελοποίησης των διεργασιών των εγκαταστάσεων (τάση αντίδρασης και θερμοϋδραυλική), των κατασκευαστικών μερών υπό λειτουργικά φορτία/γήρανση, καθώς και των ανθρώπινων και οργανωτικών παραγόντων. Το JRC θα συνεχίσει επίσης να διαδραματίζει κεντρικό ρόλο στη δημιουργία και τη λειτουργία υπέρ όλων των κρατών μελών του Ευρωπαϊκού Κέντρου μετάδοσης της επιχειρησιακής εμπειρίας. Θα διαθέτει επίκαιρες εκθέσεις σχετικά με συγκεκριμένα ζητήματα εγκαταστάσεων και θα διευκολύνει την αποτελεσματική ανταλλαγή και εφαρμογή της μετάδοσης επιχειρησιακής εμπειρίας για τη βελτίωση της ασφάλειας των πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, προς όφελος όλων των ευρωπαϊκών ρυθμιστικών αρχών και προκειμένου να ελαχιστοποιείται η πιθανότητα πυρηνικού ατυχήματος. Θα διεξάγει ερευνητικά προγράμματα προς υποστήριξη της ανάπτυξης απαιτήσεων ασφάλειας και προηγμένων μεθόδων αξιολόγησης για συστήματα αντιδραστήρων που θα συντελέσουν στην πυρηνική ασφάλεια. Θα περιλάβει επίσης βασικές πτυχές έρευνας σχετικά με τον παροπλισμό αντιδραστήρων και των εγκαταστάσεών τους (μεθοδολογίες, κατάρτιση, επιστημονικό υπόβαθρο).

3.2.2.   Ασφάλεια πυρηνικών καυσίμων σε αντιδραστήρες ηλεκτροπαραγωγής που λειτουργούν στην Ένωση

Οι αντιδραστήρες ελαφρού ύδατος δεύτερης και τρίτης γενιάς θα λειτουργούν πιθανώς καθ’ όλη τη διάρκεια του 21ου αιώνα. Προκειμένου να μεγιστοποιηθεί η ασφάλειά τους, πρέπει να εξασφαλιστεί βελτιωμένη κατανόηση της εντός στήλης συμπεριφοράς του συστήματος των ράβδων καυσίμου (καύσιμο και περίβλημα), ιδίως σε σχέση με καθεστώτα παρατεταμένης λειτουργίας, υπό συνθήκες κανονικές, συμπτωματικές και ατυχήματος. Οι δύο κύριες πτυχές της εν λόγω έρευνας είναι η μηχανική ακεραιότητα των ράβδων καυσίμου κατά τη διάρκεια ζωής του αντιδραστήρα και η αντίδραση του καυσίμου σε μεταβατικές συνθήκες (συμπεριλαμβανομένων συνθηκών σοβαρού ατυχήματος του αντιδραστήρα μέχρι και τήξης του πυρήνα).

Τελικά, τα πειράματα και η θεωρία σχετικά με καλώς καθορισμένους φυσικούς και χημικούς μηχανισμούς πρέπει να ενσωματωθούν σε μοντέλα πολλαπλής κλίμακας και ενδεχομένως σε κώδικες επιδόσεων καυσίμου.

Οι ερευνητικές εργασίες του JRC θα επικεντρωθούν επίσης στο πειραματικό κριτήριο αναφοράς για τη συμπεριφορά των καυσίμων UO2 και μεικτού οξειδίου (MOX) υπό συνθήκες υψηλού ποσοστού καύσης.

3.2.3.   Ασφαλής λειτουργία προηγμένων συστημάτων πυρηνικής ενέργειας

Οι θεωρίες για νέους αντιδραστήρες όσον αφορά αυξημένη ασφάλεια, διασφαλίσεις και αειφορία θεωρούνται παγκοσμίως ως νέο ερευνητικό αντικείμενο, ιδίως στο πλαίσιο του διεθνούς φόρουμ τέταρτης γενιάς (GIF). Τα κράτη μέλη έχουν αναθέσει στο JRC εντολή να ενεργεί ως εκτελεστικός φορέας όσον αφορά τη συμμετοχή της Κοινότητας στο GIF. Με την ιδιότητά του αυτή το JRC θα συντονίσει περαιτέρω τις ευρωπαϊκές συμμετοχές (μέσω άμεσων και έμμεσων δράσεων, ή μέσω των κρατών μελών) στα διάφορα έργα του GIF.

Οι μελέτες που διεξάγονται στα εργαστήρια του JRC καλύπτουν κυρίως τις πτυχές ασφάλειας νέων καινοτόμων σχεδίων και καινοτόμων κύκλων καυσίμων, ειδικότερα δε τον χαρακτηρισμό, τις δοκιμές ακτινοβόλησης και την εξέταση μετά την ακτινοβόληση νέων τύπων καυσίμου, καθώς και τον χαρακτηρισμό και τη βαθμονόμηση καινοτόμων δομικών υλικών και υλικών περιβλήματος. Επιπλέον, διεξάγονται μελέτες όσον αφορά τις απαιτήσεις ασφάλειας των αντιδραστήρων νέας γενιάς και την προηγμένη αξιολόγηση σχετικών πυρηνικών συστημάτων. Στόχος είναι να υποστηριχθεί η θέσπιση κοινής ευρωπαϊκής προσέγγισης όσον αφορά την αξιολόγηση της ασφάλειας νέων καινοτόμων σχεδίων. Εν προκειμένω, θα επιδιωχθούν κατά περίπτωση συνέργειες με την τεχνολογική πλατφόρμα βιώσιμης πυρηνικής ενέργειας (SNETP).

3.3.   Πυρηνική προστασία

3.3.1.   Πυρηνικές διασφαλίσεις

Λόγω του ενισχυμένου ρόλου που διαδραματίζει η πυρηνική ενέργεια στην ηλεκτροπαραγωγή στην Ευρώπη, και στον κόσμο, ο χειρισμός των πυρηνικών υλικών του κύκλου ζωής του καυσίμου διευρύνεται συνεχώς. Για να προληφθεί οιαδήποτε εκτροπή των εν λόγω υλικών από την προβλεπόμενη χρήση τους, ζωτική σημασία έχει η ύπαρξη στέρεου και αξιόπιστου συστήματος πυρηνικών διασφαλίσεων και μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Για την εφαρμογή της εξελισσόμενης πολιτικής διασφαλίσεων συνεχίζουν να απαιτούνται τεχνικές καινοτομίες και βελτιώσεις. Το ζητούμενο σήμερα είναι η εφαρμογή πληρέστερου αυτοματισμού και βελτιωμένων εργαλείων για την ανάλυση των πληροφοριών, ώστε να περιοριστεί ο φόρτος εργασίας των επιθεωρητών και η επιβάρυνση της πυρηνικής βιομηχανίας. Νέες και καινοτόμες προσεγγίσεις όσον αφορά τις διασφαλίσεις θα εφαρμοστούν επίσης και για τα συστήματα αντιδραστήρων που παρουσιάζουν ενδιαφέρον για την Ευρώπη, καθώς και για τους αντίστοιχους κύκλους καυσίμου.

3.3.2.   Πρόσθετο πρωτόκολλο

Το πρόσθετο πρωτόκολλο επιδιώκει να προλαμβάνει τις αδήλωτες πυρηνικές δραστηριότητες. Για την εφαρμογή του απαιτείται σειρά τεχνικών που διαφέρουν (ή είναι πιο εξελιγμένες) από τις τεχνικές λογιστικής παρακολούθησης των πυρηνικών υλικών. Προβλέπεται αυξημένος φόρτος εργασιών για τον έλεγχο της πληρότητας των δηλώσεων, γεγονός που θα απαιτήσει περισσότερη Ε&Α σχετικά με τις μεθόδους εντοπισμού παράνομων προγραμμάτων, σε ορισμένες περιπτώσεις χρησιμοποιώντας τεχνικές παρόμοιες με εκείνες της πυρηνικής εγκληματολογίας. Θα απαιτηθούν μεγάλες προσπάθειες για τη βελτίωση των μεθόδων ανάλυσης ιχνών σωματιδίων προς επαλήθευση δηλωμένων δραστηριοτήτων ή για τον εντοπισμό αδήλωτων.

3.3.3.   Συλλογή ελεύθερα προσβάσιμων πληροφοριών σχετικά με τη μη διάδοση των πυρηνικών όπλων

Με σκοπό την υποστήριξη των υπηρεσιών της Επιτροπής και τη συνεργασία με τον ΔΟΑΕ και τις αρχές των κρατών μελών, το JRC θα συνεχίσει να συλλέγει συστηματικώς και να αναλύει πληροφορίες από πληθώρα πηγών (διαδίκτυο, εξειδικευμένη βιβλιογραφία, βάσεις δεδομένων) επί θεμάτων μη διάδοσης των πυρηνικών όπλων. Οι πληροφορίες αυτές θα χρησιμοποιούνται για την εκπόνηση εκθέσεων ανά χώρα και τη στενή παρακολούθηση της εξέλιξης των πυρηνικών δραστηριοτήτων και των απευθείας εισαγωγών ή/και εξαγωγών εξοπλισμού και τεχνολογίας αμιγώς πυρηνικής/διττής χρήσης σε επιλεγμένες χώρες. Επιπλέον, το JRC θα παρακολουθεί την τεχνική εξέλιξη των καθεστώτων ελέγχου των εξαγωγών και θα προσφέρει τεχνική υποστήριξη στις αρμόδιες υπηρεσίες της Επιτροπής.

3.3.4.   Καταπολέμηση του λαθρεμπορίου πυρηνικών υλικών, συμπεριλαμβανομένης της πυρηνικής εγκληματολογικής ανάλυσης

Το ενδεχόμενο λαθρεμπορίου πυρηνικών ή άλλων ραδιενεργών υλικών, οι συναφείς με αυτό κίνδυνοι διάδοσης των πυρηνικών όπλων και η απειλή πυρηνικής τρομοκρατίας απαιτούν τη λήψη δέσμης μέτρων για πρόληψη, εντοπισμό και παρέμβαση. Η πυρηνική προστασία αποτελεί αντικείμενο αυξημένου ενδιαφέροντος σε όλα τα επίπεδα, που κυμαίνονται από διεθνείς πρωτοβουλίες (παγκόσμια πρωτοβουλία αντιμετώπισης της πυρηνικής τρομοκρατίας, πρωτοβουλία ασφάλειας κατά της διάδοσης, ψήφισμα του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών UNSC 1540 και άλλες) έως πολυμερή συνεργασία και τεχνικές εξελίξεις. Η κατάρτιση του προσωπικού είναι ζωτικής σημασίας για την εφαρμογή μέτρων πυρηνικής προστασίας. Το JRC κοινοποιεί στα κράτη μέλη και σε διεθνείς οργανισμούς την εμπειρία και την εμπειρογνωμοσύνη του στον πυρηνικό τομέα γενικά και στον τομέα της πυρηνικής προστασίας ειδικότερα.

Προς τον σκοπό αυτό, πρέπει να θεσπισθούν ή να βελτιωθούν διάφορα προγράμματα κατάρτισης και πρέπει να διαμορφωθούν ή να επικαιροποιηθούν οι αντίστοιχες ενότητες κατάρτισης. Το JRC πρόκειται να ιδρύσει ευρωπαϊκό κέντρο κατάρτισης στην προστασία, το οποίο αρχικά θα επικεντρωθεί στην πυρηνική και ραδιολογική προστασία.

4.   Δεοντολογικές πτυχές

Κατά την υλοποίηση του παρόντος ειδικού προγράμματος και των ερευνητικών δραστηριοτήτων που απορρέουν από αυτό, πρέπει να τηρούνται οι θεμελιώδεις αρχές δεοντολογίας. Σε αυτές περιλαμβάνονται οι αρχές που κατοχυρώνονται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και με δεδομένη την ποικιλομορφία των προσεγγίσεων στην Ευρώπη, οι συμμετέχοντες σε ερευνητικά έργα πρέπει να συμμορφώνονται με τις ισχύουσες νομοθετικές, κανονιστικές και δεοντολογικές διατάξεις των χωρών στις οποίες διεξάγεται η έρευνα. Εν πάση περιπτώσει, εφαρμόζονται οι εθνικές διατάξεις και δεν στηρίζεται με χρηματοδότηση Ευρατόμ καμία ερευνητική εργασία η οποία πρόκειται να διεξαχθεί σε συγκεκριμένο κράτος μέλος ή άλλη χώρα, εφόσον αυτή απαγορεύεται στο εν λόγω κράτος μέλος ή χώρα.

Ανάλογα με την περίπτωση, οι συμμετέχοντες σε ερευνητικά έργα πρέπει να ζητούν την έγκριση των οικείων κρατικών ή τοπικών επιτροπών δεοντολογίας πριν από την έναρξη των δραστηριοτήτων. Η Επιτροπή θα προβαίνει επίσης συστηματικά σε δεοντολογική επανεξέταση των προτάσεων εφόσον αυτές πραγματεύονται δεοντολογικώς ευαίσθητα ζητήματα ή όταν δεν έχουν ληφθεί επαρκώς υπόψη οι δεοντολογικές πτυχές. Σε συγκεκριμένες περιπτώσεις, μπορεί να διενεργείται δεοντολογικός έλεγχος κατά τη διάρκεια εκτέλεσης ενός έργου.

Το άρθρο 13 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτεί από την Ένωση και τα κράτη μέλη να συνεκτιμούν πλήρως, κατά τον σχεδιασμό και την εφαρμογή των ενωσιακών πολιτικών, συμπεριλαμβανομένης της έρευνας, τις απαιτήσεις σχετικά με την καλή διαβίωση των ζώων.