Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής για την"Πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καθιέρωση του 2001 ως ευρωπαϊκού έτους γλωσσών"

(2000/C 51/14)

Στις 30 Νοεμβρίου 1999, και σύμφωνα με τα άρθρα 149 και 150 της Συνθήκης ΕΚ το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει τη γνωμοδότηση της ΟΚΕ για την ανωτέρω πρόταση.

Η ΟΚΕ αποφάσισε να ορίσει τον κ. Rupp ως γενικό εισηγητή για την προετοιμασία της γνωμοδότησής της.

Κατά την 368η σύνοδο ολομέλειάς της (συνεδρίαση της 8ης Δεκεμβρίου), η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 67 ψήφους υπέρ και 6 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

1. Εισαγωγή

1.1. Τα άρθρα 149 και 150 της Συνθήκης ΕΚ αποτελούν τη νομική βάση για το προτεινόμενο Ευρωπαϊκό έτος γλωσσών 2001, ενώ το άρθρο 149 αναφέρεται στην ανάπτυξη "της ευρωπαϊκής διάστασης της παιδείας, μέσω ιδίως της εκμάθησης και της διάδοσης των γλωσσών των κρατών μελών."

1.2. Στον τομέα της ξενόγλωσσης εκπαίδευσης και κατάρτισης υφίστανται ήδη κοινοτικά μέτρα και εφαρμόζονται και νέα.

1.2.1. Στο πλαίσιο του προγράμματος Socrates προβλέπονται μέτρα στήριξης για την κατάρτιση και επιμόρφωση των καθηγητών ξένων γλωσσών καθώς και για την ανάπτυξη νέων μέσων διδασκαλίας και κοινών εκπαιδευτικών σχεδίων.

1.2.2. Το πρόγραμμα Leonardo Da Vinci προωθεί την ανάπτυξη των γλωσσικών γνώσεων για επαγγελματική χρήση μέσω διακρατικών πρότυπων μορφωτικών σχεδίων.

1.2.3. Το έτος 2000, κατά τη δεύτερη φάση του προγράμματος Leonardo ΙΙ θα ενισχυθεί περαιτέρω η γλωσσομάθεια και η γλωσσική πολυμορφία ενώ θα δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη βελτίωση της ποιότητας της γλωσσικής διδασκαλίας(1). Η στοχοθέτηση διατυπώνεται ως εξής: "Προώθηση μιας ποσοτικής και ποιοτικής βελτίωσης της γνώσης των γλωσσών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ιδιαίτερα των λιγότερο διαδεδομένων και λιγότερο διδασκόμενων."

1.2.4. Το πρόγραμμα Leonardo Da Vinci ΙΙ (έναρξη το 2000) έχει ως αντικείμενο την αναβάθμιση των ξένων γλωσσών στο δημόσιο βίο. Η απόφαση του Συμβουλίου της 26.4.1999 υπογραμμίζει ιδιαίτερα την "Προώθηση της γλωσσικής ικανότητας, ακόμη και των λιγότερο διαδεδομένων και σπανιότερα διδασκόμενων γλωσσών και της κατανόησης των άλλων πολιτισμών σε συνδυασμό με την επαγγελματική κατάρτιση - κατανόηση ξένων γλωσσών"(2).

1.2.5. Άλλες σημαντικές θέσεις για το ζήτημα των ξένων γλωσσών και την εκπαίδευση περιλαμβάνονται στο Λευκό Βιβλίο του 1995 για τη γενική και επαγγελματική εκπαίδευση "Διδασκαλία και μάθηση: προς μια κοινωνία της γνώσης"(3).

1.2.6. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει επίσης να δοθεί στο Πράσινο Βιβλίο για την "Γενική εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση και την έρευνα: εμπόδια στη διασυνοριακή κινητικότητα"(4).

2. Κύρια σημεία της πρότασης της Επιτροπής

2.1. Όπως και για το πολύ επιτυχημένο έτος για τη δια βίου κατάρτιση (1996), το ευρωπαϊκό έτος για τις ξένες γλώσσες θέτει τέσσερις ουσιαστικούς στόχους:

- μεγαλύτερη συνειδητοποίηση του πλούτου που αποτελεί η γλωσσική πολυμορφία στην Ευρωπαϊκή Ένωση·

- παρουσίαση σε όσο το δυνατό περισσότερους ανθρώπους των πλεονεκτημάτων της γνώσης πολλών ξένων γλωσσών·

- ενθάρρυνση της δια βίου εκμάθησης ξένων γλωσσών και απόκτησης γλωσσικών δεξιοτήτων·

- συλλογή και διάδοση πληροφοριών σχετικά με τη διδασκαλία και την εκμάθηση ξένων γλωσσών.

2.2. Κατά τη διάρκεια του ευρωπαϊκού έτους λαμβάνονται μέτρα πληροφόρησης και προώθησης. Εάν στόχος είναι η εκμάθηση ξένων γλωσσών από τους πολίτες στα διάφορα κράτη μέλη, είναι απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη έμφαση στη σημασία των γλωσσικών γνώσεων όσον αφορά την ποιότητα ζωής και την ανταγωνιστικότητα.

2.3. Τα πέντε κάτωθι μέτρα διασαφηνίζουν τους στόχους που ετέθησαν:

- χρήση κοινού λογότυπου και διαφημιστικού συνθήματος·

- ενημερωτικές εκστρατείες σε κοινοτική κλίμακα·

- συνεδριάσεις και εκδηλώσεις σε όλα τα επίπεδα (κοινοτικό, διακρατικό, εθνικό, περιφερειακό και τοπικό)·

- διαγωνισμοί και βραβεία·

- χρηματοδότηση πρωτοβουλιών.

3. Συμπεράσματα

3.1. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της διότι η Επιτροπή υπέβαλε την πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την καθιέρωση του 2001 ως ευρωπαϊκού έτους γλωσσών. Με την πρόταση αυτή, το 2001 ορίζεται έτος γλωσσών. Το γεγονός ότι το εν λόγω έτος βρίσκεται στην αρχή της νέας χιλιετίας κατέχει για την ΟΚΕ έντονα συμβολική σημασία.

3.2. Για την επιτυχία του σχεδίου "2001: ευρωπαϊκό έτος γλωσσών", η πρόταση απόφασης του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου ορθά αναφέρει ότι απαιτείται η "κατάλληλη συνεργασία με το Συμβούλιο της Ευρώπης". Τούτο τονίζεται και στο σημείο 9 της αιτιολογικής έκθεσης. Ωστόσο, το άρθρο 10 της πρότασης απόφασης, λόγω της ασαφούς του διατύπωσης, δεν τονίζει την πρόθεση αυτή.

Η ΟΚΕ τάσσεται υπέρ μιας λεπτομερούς περιγραφής της συνεργασίας με το Συμβούλιο της Ευρώπης, μέσω της θέσπισης μεικτών ομάδων εργασίας ή τακτικών συναντήσεων των εκάστοτε υπευθύνων.

3.3. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι η έννοια της "γλώσσας" δεν περιορίζεται στη γραμματική, το λεξιλόγιο και την ορθή προφορά αλλά το κύριο περιεχόμενό της είναι οι πολιτιστικές αξίες.

Στόχος είναι να αποτελέσουν οι γλώσσες τη δίοδο επικοινωνίας με τους άλλους πολιτισμούς. Η Ευρώπη στηρίζει την ιστορία της σε κοινές ρίζες και ζει από την ποικιλία της πολιτιστικής ανάπτυξης και των γλωσσών της. Στο βαθμό αυτό η μάθηση γλωσσών συμβάλει στην αναζήτηση της ταυτότητας των ευρωπαίων πολιτών. Η εκμάθηση ξένων γλωσσών δεν είναι ο στόχος αλλά το μέσο και ο τρόπος μετάδοσης πολιτιστικών αξιών. Πρέπει επίσης να υπογραμμισθεί ότι οι γλώσσες ευνοούν τις κοινωνικές επαφές. Τούτο πρέπει διασαφηνισθεί στο άρθρο 2 και στη δημοσιονομική εκτίμηση.

3.4. Μια σημαντική ευκαιρία για τη χρήση των ευρωπαϊκών γλωσσών παρέχεται στις μεθοριακές περιφέρειες της Ευρώπης, όπου πρέπει να προωθηθεί και να αναπτυχθεί ιδιαίτερα η γνώση των ξένων γλωσσών. Σε περιοχές χωρίς εγγύτητα στα γειτονικά κράτη πρέπει να αφιερωθεί στις γλώσσες η ίδια προσοχή και προβολή. Η ΟΚΕ εκφράζει τη λύπη της για τον αποκλεισμό των μειονοτικών γλωσσών. Τούτο αντιτίθεται τόσο στους στόχους όσο και στις ομάδες στόχους που αναφέρονται στο σημείο 6.4 (της πρότασης).

3.5. Η ΟΚΕ καλεί να τεθεί, στο πλαίσιο του έτους γλωσσών, το ερώτημα της βιωσιμότητας των δραστηριοτήτων. Στο ζήτημα αυτό, χρήσιμες μπορεί να είναι και οι εμπειρίες από προηγούμενα ευρωπαϊκά έτη. Με μια κατάλληλη ανάλυση και αξιολόγηση των μέχρι σήμερα διοργανωθέντων "ετών", θα μπορέσουν να αποφευχθούν λάθη και προβλήματα στο έτος γλωσσών 2001.

3.6. Όπως σε παρόμοιες εκδηλώσεις (π.χ. Ευρωπαϊκό Έτος Ασφάλειας, υγιεινής της εργασίας και προστασία της υγείας στους τόπους εργασίας) η ΟΚΕ ζητεί να συμμετάσχει άμεσα στις εργασίες της συμβουλευτικής επιτροπής.

3.7. Η ΟΚΕ είναι έτοιμη για ενεργό συνεργασία με την Επιτροπή και εκδηλώνει ενδιαφέρον για τη συμμετοχή της σε μια κατάλληλη πρωτοβουλία το 2001, που θα υλοποιηθεί από κοινού με την Επιτροπή και άλλα όργανα.

3.8. Η ΟΚΕ θεωρεί ότι το έτος γλωσσών 2001, ύστερα από την κατάλληλη προετοιμασία, θα συμβάλει σημαντικά στην γλωσσική κατανόηση μέσω μιας ορθής συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα. Σχετικά θα μπορούσε να συμβάλει σε σοβαρό βαθμό στην ανάπτυξη της Ευρώπης και την κοινωνία των πολιτών της.

Βρυξέλλες, 8 Δεκεμβρίου 1999.

Η Πρόεδρος

της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής

Beatrice RANGONI MACHIAVELLI

(1) ΕΕ L 146 της 11.6.1999 - Γνωμοδότηση της ΟΚΕ: ΕΕ C 410 της 30.12.1998.

(2) ΕΕ L 146 της 11.6.1999 - Γνωμοδότηση της ΟΚΕ: ΕΕ C 410 της 30.12.1998.

(3) Έγγραφο COM(95) 590 τελικό - Γνωμοδότηση της ΟΚΕ: ΕΕ C 295 της 7.10.1996.

(4) Πράσινο Βιβλίο για την "Γενική εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση και την έρευνα: εμπόδια στη διασυνοριακή κινητικότητα" Έγγραφο COM(96) 462 τελικό - Γνωμοδότηση της ΟΚΕ: ΕΕ C 133 της 28.4.1997.