Γνωμοδότηση της Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα "Βόρεια διάσταση της ΕΕ και σχέσεις με τη Ρωσία"

(1999/C 368/14)

Στις 25 Φεβρουαρίου 1999, και σύμφωνα με το άρθρο 23 του Εσωτερικού Κανονισμού, η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση πρωτοβουλίας, με θέμα "Βόρεια διάσταση της ΕΕ και σχέσεις με τη Ρωσία"

Το τμήμα εξωτερικών σχέσεων στο οποίο ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών επεξεργάστηκε τη γνωμοδότησή του στις 6 Οκτωβρίου 1999 με βάση την εισηγητική έκθεση του κ. Filip Hamro Drotz.

Κατά την 367η σύνοδο ολομέλειάς της, της 20ης και 21ης Οκτωβρίου 1999 (συνεδρίαση της 20ής Οκτωβρίου 1999) η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 104 ψήφους υπέρ, 2 κατά και 3 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση.

Εισαγωγή

Η σημασία της Βόρειας Ευρώπης για την ΕΕ έχει αυξηθεί από το 1995 λόγω της διεύρυνσης. Η σημασία της ανάπτυξης των σχέσεων της ΕΕ με την ομόσπονδη δημοκρατία της Ρωσίας έχει επίσης αυξηθεί τα τελευταία 5 χρόνια. Οι λειτουργικές σχέσεις της ΕΕ και των κρατών μελών της με τα άλλα κράτη της Βόρειας Ευρώπης και τη Ρωσία είναι βασική προϋπόθεση για την ενίσχυση της ασφάλειας και της σταθερότητας.

Η βελτίωση της οικονομίας και της ευημερίας στην Βόρεια Ευρώπη είναι προς όφελος ολόκληρης της ΕΕ καθώς και των γειτονικών με αυτή χωρών.

Η συνεργασία σε όλα τα επίπεδα, ο καθορισμός των κοινών συμφερόντων που συνεπάγεται επίσης την αλληλεπίδραση των διαφόρων φορέων (εταίρων της αγοράς εργασίας, οικονομικών ομίλων και άλλων μη κυβερνητικών οργανισμών) της κοινωνίας των πολιτών είναι καθοριστικής σημασίας.

Η Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει τη γνωμοδότηση αυτή επειδή τόσο η βόρεια διάσταση της Ευρώπης όσο και οι σχέσεις της με τη Ρωσία αποτελούν αυτή τη στιγμή πρώτιστη προτεραιότητα και αναπτύσσονται ενεργά. Και στις δύο περιπτώσεις, σε αυτή τη φάση, καταβάλλονται προσπάθειες για την επιτάχυνση και τη συνέχιση των δράσεων. Η πολιτική, οικονομική και κοινωνική αστάθεια κυρίως στη Ρωσία καθώς και η εξάπλωση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς αποτελούν μεγάλες προκλήσεις. Το βαθύ χάσμα βιοτικού επιπέδου που υπάρχει μεταξύ των χωρών της βόρειας Ευρώπης απαιτεί επίσης τη λήψη μέτρων. Ο μηχανισμός της αγοράς εργασίας καθώς και ο κοινωνικός διάλογος και ο ρόλος των διαφόρων φορέων της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών είναι ακόμη σε εμβρυακή κατάσταση στις χώρες της Βαλτικής, στην Πολωνία και ιδιαίτερα στη Ρωσία αν συγκριθούν με τα κράτη μέλη της ΕΕ.

Στο παράρτημα Ι της γνωμοδότησης περιλαμβάνεται μια επισκόπηση της κατάστασης σχετικά με τη βόρεια διάσταση, την ανάπτυξη των σχέσεων της ΕΕ με τη Ρωσία καθώς και άλλα σχετικά θέματα όπως κυρίως η συνεργασία στη Βαλτική και η προετοιμασία των συνδεδεμένων χωρών για την ένταξή τους στην ΕΕ.

Η ΟΚΕ επιθυμεί να υποστηρίξει το έργο της ΕΕ προβάλλοντας στη γνωμοδότησή της τους υφιστάμενους στόχους, τις συστάσεις και τις προτάσεις για τη λήψη μέτρων.

Κατά την προετοιμασία της γνωμοδότησης η ΟΚΕ πραγματοποίησε μια συνάντηση στη Μόσχα με τους κοινωνικούς και οικονομικούς φορείς της Ρωσίας. H ΟΚΕ έχει επίσης ενημερωθεί γραπτώς για τις απόψεις των φορέων της Ρωσίας και των υποψήφιων προς ένταξη χωρών επί του θέματος αυτού. Μια περίληψη των απόψεων και των απαντήσεων περιλαμβάνεται στο παράρτημα ΙΙ και έχει ληφθεί υπόψη στην παρούσα γνωμοδότηση.

Η ΟΚΕ έχει καταρτίσει πολλές γνωμοδοτήσεις και ανακοινώσεις που αφορούν το παρόν θέμα. Τα κυριότερα έγγραφα απαριθμούνται στο τέλος του παραρτήματος Ι. Η γνωμοδότηση στηρίζεται στα έγγραφα αυτά χωρίς ωστόσο να αναφέρεται ρητά σε αυτά ή να επαναλαμβάνει τις απόψεις που περιέχουν.

Η ΟΚΕ θα συνεχίσει να συμβάλλει στην ανάπτυξη των μέτρων που αφορούν τη βόρεια διάσταση της ΕΕ και τη σύσφιγξη των σχέσεων με τη Ρωσία. Η ΟΚΕ επιθυμεί να εκφράσει τις απόψεις της για τα συνοδευτικά μέτρα που πρέπει να ληφθούν και να στηρίξει την ΕΕ στα θέματα αυτά.

Στόχοι

1. Η βόρεια διάσταση αποτελεί αναγκαία πρωτοβουλία διότι η ΕΕ πρέπει να χαράξει σφαιρική πολιτική για τη Βόρεια Ευρώπη.

2. Οι σχέσεις μεταξύ της Ρωσίας και των άλλων χωρών έχουν επηρεάσει καθοριστικά, με το πέρασμα των αιώνων, την ανάπτυξη ολόκληρης της Ευρώπης. Έχουν επίσης μεγάλη σημασία για τη μελλοντική ανάπτυξη της Ευρώπης. Εφόσον η Ρωσία θεωρείται στρατηγικός εταίρος θα πρέπει να δοθούν επαρκή μέσα για την επίτευξη της εταιρικής σχέσης. Τούτο θα τονίσει τη σημασία της στρατηγικής της ΕΕ για τη Ρωσία, και θα αποτελέσει τη βάση για το συντονισμό των σχέσεων της ΕΕ και των κρατών μελών της με τη Ρωσία.

Τα γεγονότα στην περιοχή των Βαλκανίων δείχνουν την ανάγκη και τις δυνατότητες για συνεργασία μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας. Η σταθερότητα και η ανασυγκρότηση των Βαλκανίων θα συμβάλουν στην ενίσχυση της συνεργασίας της ΕΕ με την Ανατολική και τη Βόρειο Ευρώπη. Πρέπει να υπογραμμιστεί ότι για την αποφυγή κρίσεων απαιτείται σταθερότητα.

3. Το θέμα της βόρειας διάστασης της ΕΕ, στο πλαίσιο της οποίας πρέπει να ενισχυθεί η ευνοϊκή εξάρτηση μεταξύ Ρωσίας, περιοχής της Βαλτικής και ΕΕ, θεωρείται από την ΟΚΕ ότι τίθεται ορθά. Η ανάπτυξη της συνεργασίας στην περιοχή της Βαλτικής είναι απαραίτητη κυρίως επειδή η ΕΕ και η Ρωσία έχουν σήμερα πρόσβαση και οι δύο στην περιοχή αυτή. Με τη βόρεια διάσταση ενισχύεται η συνεργασία μεταξύ της ΕΕ, των κρατών μελών της, των συνδεδεμένων χωρών και των εκτός της ΕΕ χωρών του ΕΟΧ στην περιοχή της Βαλτικής καθώς και η συνεργασία με τη Ρωσία - κυρίως δε με τη Βορειοδυτική και Βόρεια Ρωσία. Στόχος της βόρειας διάστασης πρέπει να είναι η μείωση των πολιτικών, κοινωνικών και οικονομικών διαφορών των κοινωνιών αυτών. Ταυτόχρονα πρέπει να προωθηθεί η προετοιμασία των συνδεδεμένων χωρών της περιοχής για την ένταξή τους στην ΕΕ καθώς και να εμβαθυνθεί η εταιρική σχέση μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας. Η βόρεια διάσταση πρέπει να συμβάλει στη διαμόρφωση και στην επίτευξη των στόχων αυτών.

Εξάλλου βασική προϋπόθεση για την επίτευξη της βόρειας διάστασης είναι η πλήρης δέσμευση της Ρωσίας και των άλλων μη κοινοτικών χωρών της περιοχής.

4. Η ανάγκη για την ανάπτυξη σχέσεων καλής γειτονίας δείχνει, δεδομένης της προβλεπόμενης διεύρυνσης της ΕΕ στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, ότι στην πράξη η Βαλτική θα γίνει εσωτερική θάλασσα της ΕΕ και το Κάλλιγκραντ ένα ρωσικό τμήμα στη διευρυμένη ΕΕ. Μια οικονομικά ισχυρή αλλά και πολιτικά και κοινωνικά σταθερή Ρωσία, που έχει καλές σχέσεις με τις γειτονικές χώρες είναι η καλύτερη χώρα εταίρος της ΕΕ προς ανατολάς. Η βόρεια διάσταση πρέπει να αποτελέσει σημαντικό μέσο για την προώθηση των σχέσεων καλής γειτονίας των χωρών αυτών.

5. Η προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της ευημερίας βασίζεται επίσης στην ύπαρξη ενός λειτουργικού κράτους δικαίου και μιας λειτουργικής κοινωνίας των πολιτών. Οι αξίες αυτές πρέπει να αποτελούν τον άξονα της ανάπτυξης της βόρειας διάστασης και των σχέσεων με τη Ρωσία σε όλες τις φάσεις.

6. Στην ανακοίνωση της Επιτροπής του Νοεμβρίου 1998 για τη βόρεια διάσταση, στη σύσταση του Συμβουλίου που υιοθετήθηκε τον Μάιο του 1999 καθώς και στην στρατηγική της ΕΕ για τη Ρωσία που εγκρίθηκε τον Ιούνιο του 1999 στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της Κολωνίας, όπως και στο σχετικό πρώτο πρόγραμμα εργασίας, υπάρχουν οι κατάλληλες κατευθυντήριες γραμμές για την ανάπτυξη της συνεργασίας.

Συστάσεις

1. Η οικονομική ανάπτυξη, η σταθερότητα της αγοράς καθώς και η ευημερία και η βελτίωση της απασχόλησης που αυτές συνεπάγονται πρέπει να κατέχουν την πρώτη θέση στη δράση της ΕΕ σχετικά με τη βόρεια διάσταση. Στη Ρωσία και στις συνδεδεμένες χώρες τούτο θα επιτευχθεί με την πραγματοποίηση σημαντικών εγχώριων και ξένων επενδύσεων. Το μεγαλύτερο εμπόδιο για τις επενδύσεις είναι η έλλειψη πρόβλεψης όσον αφορά την ανάπτυξη δράσεων στο συγκεκριμένο περιβάλλον. Προς το παρόν υπάρχουν ελλείψεις σε όλες τις συνδεδεμένες χώρες και στη Ρωσία η κατάσταση είναι κακή. Για την ανάκαμψη της οικονομίας στη Ρωσία είναι σημαντικό να ανακτηθεί η εμπιστοσύνη στο σύστημα όσον αφορά τις επενδύσεις. Είναι καθοριστικής σημασίας το ύψος των ρωσικών επενδύσεων.

Οι επενδύσεις μπορούν να συμβάλουν κυρίως στην τροποποίηση της νομοθεσίας σχετικά με τη φορολογία των επιχειρήσεων, στην αλλαγή των κανόνων που αφορούν τα λογιστικά και τον έλεγχο των επιχειρήσεων σύμφωνα με τους κανόνες των κρατών μελών της ΕΕ καθώς και στη βελτίωση της νομοθεσίας περί επενδύσεων. Η εμπιστοσύνη των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων στο σύστημα χρηματοδότησης και εγγυήσεων και το άνοιγμα του τραπεζικού τομέα σε τράπεζες του εξωτερικού θα τονώσουν την επιθυμία πραγματοποίησης επενδύσεων στις χώρες αυτές. Οι εταίροι στα σχέδια επενδύσεων πρέπει απαραιτήτως να σταθεροποιήσουν τις σχέσεις τους με τα διάφορα διεθνή χρηματοπιστωτικά ιδρύματα (Παγκόσμια Τράπεζα, Διεθνής τράπεζα για την Ανασυγκρότηση και την Ανάπτυξη, Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, ΕΙΡ, ΝΙΒ κλπ). Τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα πρέπει από την πλευρά τους να αυξήσουν τους ελέγχους όσον αφορά τον προσανατολισμό των επενδύσεων για την αποφυγή καταχρήσεων.

Είναι επίσης σημαντικό να θεσπιστούν αξιόπιστοι κανόνες οι οποίοι στην πράξη να προστατεύουν τις επενδύσεις που έχουν πραγματοποιηθεί στη χώρα. Σύμφωνα με τη συμφωνία εταιρικής σχέσης και συνεργασίας ΕΕ-Ρωσίας οι βασικές τεχνικές διατάξεις και τα πρότυπα πρέπει να προσαρμόζονται στις αντίστοιχες διατάξεις της ΕΕ, όπως οι διατάξεις για την ασφάλεια των προϊόντων. Επίσης οι σχετικοί παράγοντες όπως η ανάπτυξη της επαγγελματικής κατάρτισης, της υγείας και της ασφάλειας, της σταθερότητας της αγοράς εργασίας, επηρεάζουν τις αποφάσεις σχετικά με τις επενδύσεις.

2. Για την προώθηση της οικονομικής ανάπτυξης και της ευημερίας πρέπει να εντοπιστούν τα κυριότερα κοινά οικονομικά συμφέροντα και οι κυριότεροι τομείς συνεργασίας. Πρόκειται για:

- την προώθηση του εμπορίου και της παραγωγικής συνεργασίας καθώς και της υπεργολαβίας·

- τη βελτίωση των συνθηκών λειτουργίας των ΜΜΕ·

- την δίκαιη ιδιωτικοποίηση των υφιστάμενων υπό αναδιάρθρωση κρατικών επιχειρήσεων και την προσαρμογή τους στην οικονομία της αγοράς·

- την ανάπτυξη των μεταφορών και της παραγωγικής δραστηριότητας με στόχο την αξιοποίηση της ενέργειας (φυσικό αέριο, πετρέλαιο και ηλεκτρική ενέργεια) καθώς και των πλούσιων δασικών και ορυκτών πόρων·

- την πολύπλευρη ανάπτυξη του δικτύου μεταφορών σε συνάρτηση με τις ιδιαιτερότητες της περιοχής και ανάλογα με τις ανάγκες των συνδυασμένων μεταφορών και της διαμετακόμισης·

- τη βελτίωση του εφοδιασμού σε τρόφιμα συμπεριλαμβανομένης της πρωτογενούς παραγωγής, των μεταφορών, των λογιστικών και της λειτουργίας του χονδρικού και λιανικού εμπορίου·

- την ανάπτυξη της τεχνολογίας των πληροφοριών και των τηλεπικοινωνιών στο σύνολο της περιοχής·

- την ανάπτυξη της προστασίας του περιβάλλοντος όπως είναι για παράδειγμα η προστασία της Βαλτικής, η μείωση των βλαβερών καυσαερίων, η βελτίωση της πυρηνικής ασφάλειας, η δημόσια υγεία και ιδιαίτερα η εξασφάλιση καλής ποιότητας πόσιμου ύδατος και η βελτίωση των επεξεργασίας των λυμάτων·

- την επίτευξη υψηλού επιπέδου αρμοδιότητας των αντίστοιχων κρατικών φορέων που ελέγχουν την τήρηση των κανόνων (αρχών ανταγωνισμού, εφορίας, φορέων πιστοποιήσης των προϊόντων, τελωνείων κ.λπ.)·

- την ενίσχυση των μέτρων για την καταπολέμηση του οργανωμένου εγκλήματος και της διαφθοράς·

- την ανάπτυξη της επαγγελματικής κατάρτισης των νέων.

Κατά τον καθορισμό των τομέων συνεργασίας πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι διάφορες λειτουργικές ανάγκες καθώς και οι κοινωνικές ανάγκες ανάπτυξης που δημιουργούνται από τις διαρθρωτικές αλλαγές των επαγγελματικών κλάδων (απασχόληση, εκπαίδευση, συνθήκες διαβίωσης).

Κατά τον καθορισμό των τομέων συνεργασίας πρέπει να ληφθούν υπόψη και οι απόψεις και οι προτάσεις των φορέων της ΕΕ. Η συνεργασία είναι απαραίτητη προϋπόθεση εφόσον για τους εν λόγω τομείς απαιτείται κοινός σχεδιασμός, κοινή χρηματοδότηση και υλοποίηση. Η ΕΕ πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία με την εκπόνηση συγκεκριμένων σχεδίων.

Πέρα από τα υφιστάμενα έγγραφα της ΕΕ υπάρχουν και πολλά έγγραφα που πρέπει να αξιοποιηθούν(1) για την ολοκλήρωση του έργου.

3. Οι χώρες της περιοχής, εκτός από τη Ρωσία, είναι ήδη μέλη του ΠΟΕ ή υποψήφια μέλη του. Είναι επίσης μέλη ή προετοιμάζονται να ενταχθούν στην ΕΕ. Είναι σημαντικό να προσαρμόσει η Ρωσία τη νομοθεσία της και τις διατάξεις της στις συμφωνίες του ΠΟΕ. Τούτο είναι το καλύτερο μέσο ούτως ώστε οι οικονομικοί φορείς όλων αυτών των χωρών να μπορούν να λειτουργούν σε ένα ευνοϊκό περιβάλλον και κατά τρόπο βιώσιμο. Με τη βοήθεια του μέσου αυτού θα μπορέσουν και οι ρωσικές επιχειρήσεις να έχουν καλύτερες δυνατότητες στην εκτός της Ρωσίας αγορά.

Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της πρέπει να συνεχίσουν την παροχή βοήθειας για να στηρίξουν τη Ρωσία στην προετοιμασία της για την ένταξή της στον ΠΟΕ έστω και αν οι συνθήκες στη Ρωσία δεν παρέχουν μεγάλες ελπίδες για τη σύντομη ένταξή της. Η προσαρμογή στους κανόνες του ΠΟΕ δημιουργεί τη βάση για την έναρξη των διαπραγματεύσεων όσον αφορά τις σχέσεις ελεύθερων συναλλαγών μεταξύ ΕΕ και Ρωσίας.

4. Η βελτίωση της διασυνοριακής και διαπεριφερειακής συνεργασίας με όλες τις χώρες της περιοχής πρέπει να ενισχυθεί. Οι τομείς συνεργασίας, πέρα από το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών και της οικονομικής συνεργασίας, είναι η συνεργασία σε επίπεδο πολιτών, οι πολιτιστικές ανταλλαγές, η καταπολέμηση της εγκληματικότητας, η προώθηση του επιχειρηματικού πνεύματος σε τοπικό επίπεδο. Η ΕΕ πρέπει να συγκεντρώσει κυρίως την προσοχή της στις περιοχές που συνορεύουν με τη Ρωσία και τις συνδεδεμένες χώρες όπως είναι η περιοχή του Μούρνμασκ, η Δημοκρατία της Καρελίας, η περιοχή του Λένιγκραντ, η Αγία Πετρούπολη, η περιοχή Pskov και το Κάλλιγκραντ.

5. Εφιστάται κυρίως η προσοχή στη δράση των τοπικών και περιφερειακών αρχών των συνδεδεμένων χωρών και κυρίως της Ρωσίας. Πρέπει να αναλάβουν την ευθύνη για τη θέση σε ισχύ, την εφαρμογή και την τήρηση των νόμων. Οι τοπικές αρχές έχουν να διαδραματίσουν σημαντικό ρόλο για την προώθηση υπεύθυνης επιχειρηματικής δραστηριότητας και επενδύσεων καθώς και για την καταπολέμηση της εγκληματικότητας. Η ΕΕ πρέπει να συμβάλει στη λήψη μέτρων με τα οποία θα δοθούν στις τοπικές αρχές επαρκείς πληροφορίες, τεχνογνωσία, και άλλοι πόροι για την υλοποίηση των στόχων αυτών.

6. Μια λειτουργική οικονομία της αγοράς συνεπάγεται επίσης λειτουργική αγορά εργασίας και αποτελεσματικό διάλογο μεταξύ των ανεξάρτητων και μη κοινωνικών φορέων καθώς και μεταξύ των φορέων αυτών και της δημόσιας διοίκησης. Το ερωτηματολόγιο που υποβλήθηκε στους διάφορους φορείς στο πλαίσιο προετοιμασίας της γνωμοδότησης καθώς και η σύνοψη των θέσεων των φορέων τρίτων χωρών (βλ. παράρτημα 2) έδειξαν ότι σε πολλές χώρες η δημόσια διοίκηση έχει δημιουργήσει πλαίσια για τη λειτουργία της αγοράς εργασίας, τις τριμερείς επαφές και τον κοινωνικό διάλογο. Οι θεσμικές δομές και η νομοθεσία είναι σαφώς ελλιπείς σε πολλές περιπτώσεις και το σύστημα δεν λειτουργεί καλά. Οι διάφοροι φορείς ισχυρίζονται ότι μπορούν να επηρεάσουν τουλάχιστον ως ένα βαθμό την προετοιμασία της νομοθεσίας, αλλά είναι γνωστό ότι σε πολλές περιπτώσεις δεν είναι επαρκώς προετοιμασμένοι για να δράσουν ως αξιόπιστοι φορείς διασφάλισης συμφερόντων ή να συμμετάσχουν στο διάλογο της κοινωνίας των πολιτών. Οι διάφορες οργανώσεις σε πολλές περιπτώσεις είναι αδύναμες και η αντιπροσωπευτικότητά τους και οι πόροι τους είναι ανεπαρκείς.

Στην έκθεσή της με θέμα "Η κατάσταση της απασχόλησης και η κοινωνική κατάσταση στις υποψήφιες χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης" η ΟΚΕ απεικονίζει τη σημερινή κατάσταση.

Οι συνδεδεμένες χώρες καθώς και η Ρωσία πρέπει με δική τους πρωτοβουλία να ενισχύσουν την λειτουργία της αγοράς εργασίας και τον κοινωνικό διάλογο καθώς και τις σχετικές θεσμικές δομές. Πρέπει να ευνοηθεί η διαδικασία οργάνωσης των διαφόρων φορέων, η αύξηση των αντίστοιχων πόρων καθώς και η βελτίωση των δυνατοτήτων δράσης ούτως ώστε οι φορείς αυτοί να μπορούν να συμμετέχουν νομίμως στην νομοθετική διαδικασία. Η ΕΕ θα πρέπει να στηρίξει την ανάπτυξη αυτής της συνεργασίας πιο αποφασιστικά από σήμερα και η ΟΚΕ θα πρέπει να προετοιμάσει τη συμβολή της. Η ΟΚΕ εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι στο δεύτερο μέρος του παραρτήματος ΙΙ της στρατηγικής της ΕΕ για τη Ρωσία (τομείς δράσης) προτείνεται η ενσωμάτωση της Ρωσίας στον ευρωπαϊκό χώρο οικονομικής και κοινωνικής συνεργασίας. Τούτο θα επιτευχθεί (βλ. σημείο 2γ) με την προώθηση του κοινωνικού διαλόγου, με τη σύσταση σύγχρονων συνδικαλιστικών οργανώσεων και οργανώσεων των εργοδοτών και με την εφαρμογή των σημαντικότερων κανόνων της Διεθνούς Οργάνωσης Εργασίας.

Προτάσεις μέτρων

1. Η ΕΕ πρέπει με βάση τα συμπεράσματα της συνόδου κορυφής της Κολωνίας να αναπτύξει ένα πρόγραμμα δράσης για την ανάπτυξη της βόρειας διάστασης στη Βόρεια Ευρώπη. Στο σχέδιο δράσης θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι συστάσεις της παρούσας γνωμοδότησης. Ενδείκνυται ο καθορισμός βραχυπρόθεσμων και μακροπρόθεσμων μέτρων τα οποία και να περιληφθούν το ταχύτερο δυνατό στα συμπεράσματα της προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου που θα πραγματοποιηθεί το Δεκέμβριο του 1999 στο Ελσίνκι.

Στο πρόγραμμα δράσης πρέπει να προβλέπονται αποτελεσματικοί μηχανισμοί παρακολούθησης όπου να καθορίζεται η υλοποίηση του σχεδίου και η ευθύνη. Απαιτείται διοικητική οργάνωση: η δράση των διαφόρων διοικητικών μονάδων της ΕΕ πρέπει να είναι συντονισμένη και να καθορίζεται βάσει των στόχων που έχουν τεθεί.

2. Το πρόγραμμα δράσης πρέπει να επικεντρωθεί στα προτεινόμενα κύρια σημεία των συστάσεων της ΟΚΕ. Για το λόγο αυτό πρέπει να πραγματοποιηθούν έρευνες εφαρμογής και να διασφαλιστεί ότι οι επενδύσεις θα κατευθύνονται στις βασικές προτεραιότητες. Για παράδειγμα η επισιτιστική βοήθεια της ΕΕ και των άλλων δυτικών χωρών προς τη Ρωσία μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες στη γεωργική παραγωγή της χώρας και των άλλων γειτονικών με αυτή χωρών. Η ενίσχυση των δυτικών χωρών θα πρέπει πρωτίστως να αφορά τον εκσυγχρονισμό του γεωργικού τομέα της Ρωσίας και τον εφοδιασμό σε είδη διατροφής καθώς και την ικανοποίηση των βασικών αναγκών του πληθυσμού.

3. Οι πόροι των διαφόρων προγραμμάτων στήριξης της ΕΕ (Tacis, Phare, Interreg κ.λπ.) πρέπει να διατεθούν για την υλοποίηση του προγράμματος δράσης. Πρέπει να υπάρχει αμερόληπτος και συνεχής συντονισμός μεταξύ των προγραμμάτων αυτών ώστε, δεδομένων των περιορισμένων πόρων, να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό όφελος. Σύμφωνα με ορισμένες πληροφορίες υπάρχουν ακόμη ελλείψεις όσον αφορά την υλοποίηση και τη διαχείριση των προγραμμάτων: τα σχέδια δεν ανταποκρίνονται στις υφιστάμενες ανάγκες, τα προγράμματα και τα σχέδια είναι ανεπαρκή και η εφαρμογή τους καθυστερεί κλπ.

Η ΕΕ πρέπει να στηρίξει τα προγράμματα αυτά και τη διαχείρισή τους. Ο νέος κανονισμός για το Tacis πρέπει να έχει τεθεί σε ισχύ στις αρχές του 2000. Οι ανάγκες των χωρών αυτών πρέπει να ληφθούν περισσότερο υπόψη και να επισημανθεί η λειτουργική και οικονομική τους ευθύνη.

Ιδιαίτερα όσον αφορά τη Ρωσία πρέπει να ενισχυθεί ο έλεγχος της διαχείρισης των πιστώσεων. Πρέπει να επιλυθεί το πρόβλημα των ενισχύσεων που κατευθύνονται στη Ρωσία μέρος των οποίων χάνεται ενδιαμέσως, πράγμα που δεν συμβάλλει καθόλου στην ανάπτυξη της οικονομίας. Η ΕΕ πρέπει χωρίς καθυστέρηση να προβεί σε ελέγχους ούτως ώστε να βελτιωθεί η αποτελεσματικότητα των προγραμμάτων στήριξης και να διατηρηθεί η αξιοπιστία τους. Για την επίτευξη των επιδιωκόμενων αποτελεσμάτων είναι καθοριστικής σημασίας η επιβολή αυστηρών απαιτήσεων όσον αφορά τη χορήγηση των ενισχύσεων. Επίσης πρέπει να αποφευχθεί η διοχέτευση των ενισχύσεων προς άλλους στόχους.

Πρέπει να ληφθούν τα κατάλληλα μέτρα για την αποφυγή της διαφθοράς, του ξεπλύματος χρήματος και της δημιουργίας εικονικών επιχειρήσεων.

4. Η ΕΕ πρέπει να αναπτύξει περαιτέρω το πρόγραμμά δράσης της για τη Βόρεια Ευρώπη κατά τις διμερείς σχέσεις της με τις συνδεδεμένες χώρες, τις χώρες του ΕΟΧ καθώς και με τη Ρωσία.

Παράλληλα η ΕΕ πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία για την έναρξη επίσημου πολυμερούς διαλόγου της ΕΕ με τις άλλες χώρες της περιοχής για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων και των κοινών συμφερόντων. Στο διάλογο αυτό θα πρέπει επίσης να ληφθούν υπόψη οι θέσεις των άλλων φόρουμ συνεργασίας της περιοχής (CBSS, BEAC). Η ΕΕ πρέπει να στηρίζει πλήρως αυτή την περιφερειακή συνεργασία και να συμμετέχει ενεργά στην εφαρμογή των σχεδίων.

5. Οι στόχοι και η δράση της ΕΕ και των άλλων χωρών της Βόρειας Ευρώπης καθώς και της Ρωσίας πρέπει να αποτελέσουν αντικείμενο συντονισμού. Από αυτή την άποψη η ΕΕ πρέπει να αναλάβει πρωτοβουλία για την έναρξη πολυμερούς διαλόγου μεταξύ των υποψήφιων χωρών. Η ΕΕ πρέπει με βάση το πρόγραμμα δράσης για τη Βόρεια Ευρώπη να προωθήσει τη συνεργασία σε αυτά τα θέματα ακόμη και στο πλαίσιο του διατλαντικού διαλόγου.

6. Για το λόγο αυτό στο πλαίσιο του προγράμματος δράσης πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε οι φορείς της κοινωνίας των πολιτών να μπορούν να συμμετέχουν στα αναπτυξιακά σχέδια. Μεταξύ άλλων:

- οι κοινωνικοί φορείς πρέπει να επιδιώξουν την εφαρμογή του προγράμματος δράσης για τη Βόρεια Ευρώπη ούτως ώστε θεσπιστεί ο κατάλληλος μηχανισμός διαβούλευσης με τη βοήθεια συμβουλευτικής ομάδας π.χ.·

- η σταθερή συνεργασία μεταξύ των φορέων της ΕΕ και της Ρωσίας πρέπει να αναπτυχθεί ως αναπόσπαστο τμήμα της εφαρμογής της συμφωνίας συνεργασίας και εταιρικής σχέσης. Για το σκοπό αυτό ενδείκνυται η σύσταση συμβουλευτικής ομάδας, στην οποία θα μπορούσε να συμμετέχει η ΟΚΕ. Ιδιαίτερη προσοχή για το θέμα πρέπει να δοθεί στη στρατηγική της ΕΕ για τη Ρωσία στο πλαίσιο του προγράμματος εργασίας της προεδρίας.

- τα άρθρα της Συνθήκης ΕΕ που αφορούν τη σύσταση συμβουλευτικών επιτροπών πρέπει να τεθούν χωρίς καθυστέρηση σε ισχύ και στις συνδεδεμένες χώρες πράγμα που μέχρι τώρα δεν έχει γίνει.

- πρέπει να στηριχθεί η πολυμερής συνεργασία μεταξύ των διαφόρων φορέων των χωρών της περιοχής και να ενθαρρυνθεί η σύσφιγξη σχέσεων των φορέων της Ρωσίας και των συνδεδεμένων χωρών με τους διάφορους ευρωπαϊκούς οργανισμούς συνεργασίας.

Για τη βελτίωση της λειτουργικής αγοράς εργασίας και των τριμερών σχέσεων πρέπει από την πλευρά της Ρωσίας να ενισχυθεί το ειδικό πρόγραμμα του tacis "Στήριξη της εφαρμογής της κοινωνικής μεταρρύθμισης και των εργασιακών σχέσεων (κοινωνική συνεργασία και εργασιακές διαφορές)". Όσον αφορά τις συνδεδεμένες χώρες η Επιτροπή πρέπει να στηρίξει τις χώρες αυτές τηρώντας την υπόσχεση της σχετικής ανακοίνωσής της για εφαρμογή και προώθηση του κοινωνικού διαλόγου. Επίσης θα πρέπει να ενισχυθεί η άμεση τεχνική βοήθεια της Επιτροπής και η δράση ενημέρωσης (μονάδα ΤΑΙΕΧ).

Θα πρέπει να ζητείται η γνώμη της ΟΚΕ κατά τη διαδικασία επεξεργασίας των αναγκαίων διατάξεων και να παρέχεται η συμβολή της στην υλοποίησή τους καθώς και στην πραγματοποίηση των απαραίτητων επαφών.

Βρυξέλλες, 20 Οκτωβρίου 1999.

Η Πρόεδρος

της Οικονομική και Κοινωνικής Επιτροπής

Beatrice RANGONI MACHIAVELLI

(1) Μερικά παραδείγματα: Suomen Keskuskauppakamari "Suomalaisten, luoteis-venäläisten ja virolaisten yritysten näkemyksiä pohjoisesta ulottuvuudesta", kesäkuu 1999 ISBN 951-8967-48-2, Prof. Simon Clarke: "New Forms of Employment and Household Survival Strategies in Russia", Moscow 1999 ISBN 0-9535519-0-3, Baltic Business Advisory Council: "Survey on Conditions for Growth and Development in the Baltic Sea Region", May 1999).