26.2.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 53/25

—

Υπογραμμίζει ότι οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την προστασία του πολιτισμού, ιδιαιτέρως της πολιτιστικής κληρονομιάς, καθώς και στην προαγωγή της καλλιτεχνικής καινοτομίας·

—

τονίζει ότι ο πολιτιστικός τομέας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια για την υλοποίηση των στόχων της αναθεωρημένης στρατηγικής της Λισσαβώνας. Εφιστά την προσοχή στις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει ο καλλιτεχνικός τουρισμός για την οικονομική ανάπτυξη πολλών περιφερειών. Παρόλα αυτά, προειδοποιεί για το ενδεχόμενο να δοθεί μονομερής έμφαση στην καθαρά οικονομική σημασία του πολιτισμού. Εξίσου σημαντικός είναι ο πολιτισμός σε ό,τι αφορά στη δημιουργία ενός υγιούς και δυναμικού περιβάλλοντος διαβίωσης, που συνιστά προαπαιτούμενο της ανάπτυξης·

—

εκφράζει τη λύπη της για το γεγονός ότι, με την εκπόνηση της ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό σε έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης, η Επιτροπή δεν αναφέρεται στις πολυάριθμες εταιρικές σχέσεις μεταξύ πολλών, τοπικών αρχών και περιφερειών·

—

επικρίνει το γεγονός ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέλειψε να συμπεριλάβει στην ανακοίνωσή της πληροφορίες σχετικά με τον τρόπο με τον οποίον θα εμπεδωθούν στην ατζέντα για τον πολιτισμό οι ιδιαίτερα φιλόδοξοι στόχοι που έχουν τεθεί·

—

θα επιθυμούσε να ανοίξει εποικοδομητικό διάλογο επί του σχεδίου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την χρήση της ανοιχτής μεθόδου συντονισμού στον χώρο του πολιτισμού. Στα πλαίσια αυτά, θα πρέπει να δοθεί προσοχή στους υποεθνικούς φορείς, που είναι σε μεγάλο βαθμό αρμόδιοι για τον πολιτισμό, και να υπάρξει μέριμνα ούτως ώστε ο πρόσθετος διοικητικός φόρτος εργασιών να περιοριστεί στο ελάχιστο.

Εισηγητής

:

ο κ. Gerd HARMS (DE/SPE), Πληρεξούσιος Αντιπρόσωπος του Ομόσπονδου Κρατιδίου του Βρανδεμβούργου για τις Ομοσπονδιακές και Ευρωπαϊκές Υποθέσεις και Υφυπουργός Καγκελαρίας

1.

επιδοκιμάζει θερμά τις προτάσεις της Επιτροπής για μία ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό σ' έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης. Σε αυτές εκτίθεται ορθώς ο κεντρικός ρόλος του πολιτισμού στη διαδικασία ολοκλήρωσης και επισημαίνεται η ανάγκη για τη δημιουργία των κατάλληλων μέσων, προκειμένου να αξιοποιηθούν πλήρως ο πολιτιστικός πλούτος και πολυμορφία της Ευρώπης και, κατ' αυτόν τον τρόπο, να επιτευχθούν οι «στρατηγικοί στόχοι της ευημερίας, αλληλεγγύης και ασφάλειας» τόσο για την Ευρώπη όσο και για τον υπόλοιπο κόσμο·

αυτό απαιτεί την ενισχυμένη συνεργασία μεταξύ όλων των παραγόντων της πολιτιστικής πολιτικής, λαμβανομένων δεόντως υπόψη των εκπροσώπων της κοινωνίας των πολιτών και των αντίστοιχων δικτύων τους·

κατά τη διαδικασία αναδιαμόρφωσης της ευρωπαϊκής ατζέντας για τον πολιτισμό, υπό την οπτική γωνία της παγκοσμιοποίησης, η πολιτιστική πολιτική των περιφερειακών και τοπικών αρχών καθίσταται ακόμη σημαντικότερη. Η πρόκληση της παγκοσμιοποίησης συνεπάγεται αναπόφευκτα την αναγέννηση της «Ευρώπης των περιφερειών». Αυτή συνιστά βασικό στοιχείο της διαδικασίας, υπό το φως της αρχής της επικουρικότητας της ΕΕ, η οποία διέπεται από την ιδέα ότι ο πολιτισμός αναπτύσσεται από τη βάση, δηλαδή στις πόλεις και τις περιφέρειες. Οι τοπικές και περιφερειακές αρχές διαδραματίζουν καίριο ρόλο στην ανάπτυξη και ενδυνάμωση του πολιτισμού στις αντίστοιχες περιοχές τους, κυρίως με τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και με την προώθηση της καλλιτεχνικής καινοτομίας, με την ενίσχυση και υποστήριξη των πολιτιστικών δομών και πρωτοβουλιών, προγραμμάτων εκπαίδευσης και κατάρτισης και τη φιλοξενία εορταστικών εκδηλώσεων και πολιτιστικών συναντήσεων·

η ποιότητα και το εύρος της πολιτιστικής συνεργασίας κυρίως στις διασυνοριακές περιφέρειες συνιστά κρίσιμο παράγοντα στη διαδικασία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης έναντι των παγκόσμιων προκλήσεων·

2.

εκφράζει την ικανοποίησή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, επισημαίνει για πρώτη φορά την ανάγκη για μία πολιτιστική ατζέντα ευρείας κλίμακας, προκειμένου να αναπτυχθεί μία αποτελεσματική στρατηγική που να λαμβάνει υπόψη της τον καίριο ρόλο του πολιτισμού τόσο στις σχέσεις μεταξύ των κρατών μελών και των περιφερειών τους όσο και στις σχέσεις με χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ·

οι διαπολιτισμικές ανταλλαγές θα πρέπει να καταστούν ο ακρογωνιαίος λίθος του διαλόγου με τις υποψήφιες χώρες, καθώς και μέρος της πολιτικής για τη γειτονία της ΕΕ. Η ΕΤΠ συμμερίζεται επίσης την άποψη της Επιτροπής όσον αφορά την ανάγκη υποστήριξης του διαλόγου μεταξύ των θρησκευτικών κοινοτήτων και ενώσεων.

3.

επιχαίρει για το γεγονός ότι στην ανακοίνωση της Επιτροπής γίνεται σαφής αναφορά στο άρθρο 151 της ΣΕΚ (Άμστερνταμ 1997) και στην αρχή της επικουρικότητας, επισημαίνοντας ιδιαίτερα ότι:

4.

εκφράζει την ικανοποίησή της επειδή στην ανακοίνωση της Επιτροπής επισημαίνεται ρητώς ο εποικοδομητικός ρόλος της ΕΤΠ στην ενθάρρυνση της πολιτιστικής ατζέντας και στη συμμετοχή των τοπικών και περιφερειακών αρχών, καθώς και της κοινωνίας των πολιτών στη σχετική διαδικασία.

5.

Υποστηρίζει και ενστερνίζεται τους στόχους που τίθενται στην ανακοίνωση και θεωρεί ότι θα πρέπει να τους δοθεί η παρακάτω σειρά προτεραιότητας:

6.

επικροτεί το γεγονός ότι η Επιτροπή προβάλλει τον καίριο ρόλο που διαδραματίζουν ο πολιτισμός και η δημιουργική οικονομία για την ανάπτυξη και την απασχόληση. Ο πολιτισμός αποτελεί τομέα ανάπτυξης της ευρωπαϊκής οικονομίας. Επομένως, ο πολιτιστικός τομέας διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην υλοποίηση των στόχων της ανανεωμένης ατζέντας της Λισσαβώνας. Ως εκ τούτου, παρακινεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να προβεί σε μία καλύτερη εκτίμηση του αντικτύπου του πολιτιστικού και του δημιουργικού τομέα στις περιφερειακές και τοπικές οικονομίες·

7.

επισημαίνει, επ' αυτού, τον ιδιαίτερο ρόλο του πολιτιστικού τουρισμού. Η ΕΤΠ ζητεί την ενίσχυση της ανταλλαγής εμπειριών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, στην οποία θα πρέπει να συμπεριλαμβάνονται η βιομηχανία του πολιτιστικού τουρισμού, οι πολιτιστικές οργανώσεις και άλλοι πολιτιστικοί παράγοντες και εκπρόσωποι των περιφερειών. Εν προκειμένω, η ΕΤΠ θα επιθυμούσε να επισύρει την προσοχή στις εξαιρετικές ευκαιρίες για οικονομική ανάπτυξη που προσφέρει ο πολιτιστικός τουρισμός σε πολλές περιφέρειες, αλλά και τους κινδύνους που αυτός ενέχει για την πολιτιστική κληρονομιά, κυρίως ως αποτέλεσμα της ακατάλληλης χρήσης του·

8.

υποστηρίζει ολόψυχα τους στόχους της Λισσαβώνας, προειδοποιεί όμως να μην τονισθεί μονομερώς, στο πλαίσιο αυτό, η στενά οικονομική σημασία του πολιτισμού. Ο πολιτισμός είναι εξίσου σημαντικός για τη δημιουργία ενός ευχάριστου και δυναμικού περιβάλλοντος, το οποίο αποτελεί προϋπόθεση για την ανάπτυξη. Η ΕΤΠ τονίζει ότι η Επιτροπή θα πρέπει κατά πρώτο και κύριο λόγο να ανταποκριθεί στο καθήκον της, βάσει της Συνθήκης, για την ενίσχυση των «μη εμπορικών πολιτιστικών ανταλλαγών» (άρθρο 151,2, γ της ΣΕΚ) ·

η ΕΤΠ θα επιθυμούσε να διευκρινίσει ότι οι στόχοι της Λισσαβώνας θα μπορούσαν να επιτευχθούν μόνο εάν η ΕΕ εστίαζε τις πολιτιστικές προσπάθειές της στις άυλες αξίες του πολιτισμού. Η ΕΤΠ θεωρεί ότι η ενίσχυση της πολιτιστικής εκπαίδευσης και συνεργασίας είναι ουσιώδους σημασίας για την αξιοποίηση των δημιουργικών πόρων της κοινωνίας καθώς και για την πρόοδο της πολιτιστικής βιομηχανίας. Ο πολιτισμός υφίσταται και χωρίς την ύπαρξη πολιτιστικής βιομηχανίας, δεν συμβαίνει όμως το αντίστροφο·

9.

με τα παραπάνω σχετίζεται και η εγγενής αξία του πολιτισμού, η δε ΕΤΠ επιθυμεί, στο σημείο αυτό, να υπογραμμίσει τη σημασία που έχει η προώθηση της ποιότητας. Η ευρωπαϊκή ατζέντα για τον πολιτισμό θα πρέπει να θέσει μεταξύ των στόχων της την επίτευξη μίας δυναμικής πολιτιστικής ανάπτυξης και την παρουσίαση καινοτόμου πολιτισμού στην Ευρώπη, όπως και σε παγκόσμιο επίπεδο·

10.

ως εκ τούτου, ζητεί την ανάληψη προσπαθειών για την προώθηση και την ενίσχυση των διεθνών πολιτιστικών ανταλλαγών, την απόκτηση διαπολιτισμικών δεξιοτήτων και την πολυγλωσσία των πολιτών στο εσωτερικό της ΕΕ·

11.

θεωρεί ότι το σχέδιο για τη δημιουργία του πιλοτικού προγράμματος «Erasmus for Culture» — το οποίο πρότεινε το εδρεύον στο Άμστερνταμ Ευρωπαϊκό Πολιτιστικό Ίδρυμα και ακολουθούν το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και η Γενική Διεύθυνση Εκπαίδευσης και Πολιτισμού — ως κατάλληλο και άξιο υποστήριξης μέσον για την προώθηση της πολιτιστικής συνεργασίας με τη συμβολή των δυνάμεων των περιφερειών και των οργανώσεων και ιδρυμάτων που εδρεύουν στις περιφέρειες και πιστεύει ότι αυτό θα έχει μείζονα αντίκτυπο στο χώρο του πολιτισμού. Η ΕΤΠ επιθυμεί να αποτελέσει εταίρο αυτής της πρωτοβουλίας·

12.

επιβεβαιώνει την αποτελεσματικότητα του τρέχοντος προγράμματος «Πολιτισμός 2007» (2007-2013) και άλλων σχεδίων που καταρτίσθηκαν για την προώθηση της πολιτιστικής ανάπτυξης στην ύπαιθρο, «προκειμένου να ενισχυθεί η ελκυστικότητα των περιφερειών».

Εντούτοις, η ΕΤΠ επισημαίνει με κριτική διάθεση το γεγονός ότι οι πόροι που διατίθενται από την ΕΕ και τα κράτη μέλη για το σκοπό αυτό παραμένουν ανεπαρκείς·

13.

εκφράζει την έκπληξή της για το γεγονός ότι η Επιτροπή αποτυγχάνει σχεδόν απόλυτα να συνεκτιμήσει τις πρόσφατες εξελίξεις στο πλαίσιο του ελκυστικότερου πολιτιστικού σχεδίου της ΕΕ, και συγκεκριμένα του προγράμματος Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης, και ότι φαίνεται να μην αποδίδει σε αυτό στρατηγική σημασία. Το πρόγραμμα Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης αποτελεί το δημοφιλέστερο όλων των ευρωπαϊκών πολιτιστικών σχεδίων. Αυτό αποκτά ταχύτατα όλο και μεγαλύτερη σημασία για την πολιτιστική ανάπτυξη των πόλεων και των περιφερειών, όπως καταδεικνύει ο αυξανόμενος αριθμός ανταγωνιστών από την ίδια χώρα για την κατάκτηση του τίτλου (οκτώ ανταγωνιστές από το ΗΒ για τον τίτλο του 2008, δεκαοκτώ ανταγωνιστές από τη Γερμανία και έντεκα από την Ουγγαρία για τον τίτλο του 2010, οκτώ ανταγωνιστές από τη Φινλανδία για το 2011 και μέχρι στιγμής 7 ανταγωνιστές από την Ισπανία για τον τίτλο του 2016). Η ώθηση εν προκειμένω είναι ισχυρότερη καθώς, για τη διαδικασία της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης κατά την περίοδο 2007-2011, ο πολιτισμός γίνεται αντιληπτός και αντιμετωπίζεται ως κινητήρια δύναμη και πόρος για την κοινωνική ανάπτυξη και, ως εκ τούτου, συμβάλλει σημαντικά στην ευρωπαϊκή προστιθέμενη αξία·

14.

ως εκ τούτου, ζητεί από την Επιτροπή να παρατηρήσει, να αναλύσει και να υποστηρίξει ενεργά τις νέες εξελίξεις στο πλαίσιο του προγράμματος Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης·

Εν προκειμένω, θα πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή:

15.

θα εξετάσει, από την πλευρά της, τα δυναμικά ανάπτυξης και ολοκλήρωσης που προκύπτουν από τις πολιτιστικές συνεργασίες που εγκαθιδρύονται από και για τις περιφέρειες και τις πόλεις της Ευρώπης, όπως αναφέρεται στη «Δήλωση της Βουδαπέστης» (2005) των πολιτιστικών πόλεων της Ουγγαρίας και της Γερμανίας·

16.

εκφράζει τη λύπη της επειδή η Επιτροπή, καταρτίζοντας μία ατζέντα για τον πολιτισμό σ` έναν κόσμο παγκοσμιοποίησης, δεν κάνει αναφορά στις πολυάριθμες εταιρικές σχέσεις των πόλεων, κοινοτήτων και περιφερειών, οι οποίες, μετά από το τέλος του Δεύτερου Παγκοσμίου Πολέμου, εκκινώντας από την Ευρώπη αναπτύχθηκαν σε όλο τον κόσμο. Αυτού του είδους οι εταιρικές σχέσεις μεταξύ πόλεων και περιφερειών είχαν και συνεχίζουν να έχουν ρόλο κοινωνικής σταθεροποίησης και συνέβαλαν σημαντικά στη διασφάλιση της ειρηνικής ανάπτυξης και στην υπέρβαση της διαίρεσης της Ευρώπης. Για το λόγο αυτό, ζητείται από την Επιτροπή, κατά την κατάρτιση των προγραμμάτων της, να λάβει υπόψη της τα πολιτιστικά δυναμικά των εταιρικών σχέσεων μεταξύ των πόλεων και των περιφερειών, τα οποία ενέχουν μεγάλη σημασία για την κοινωνία στο σύνολό της και να μην αγνοήσει τις νέες ποιοτικές εξελίξεις·

17.

επιβεβαιώνει τη σημασία του προγράμματος «Η Ευρώπη των Πολιτών» και τον αντίκτυπό του στην πολιτιστική ανάπτυξη των περιφερειών και των κοινοτήτων και τάσσεται υπέρ της επέκτασής του·

18.

αναμένει συγκεκριμένες προτάσεις για τη διοργάνωση του «Ευρωπαϊκού Έτους Διαπολιτισμικού Διαλόγου» το 2008 και ελπίζει ότι θα της ζητηθεί να συμμετάσχει. Για αυτόν το λόγο ενθαρρύνει την ΓΔ Εκπαίδευση και Πολιτισμός να συνεχίσει να εστιάζει στον διαπολιτισμικό διάλογο και μετά το 2008, προωθώντας ειδικές πολιτικές και συνεργαζόμενη με άλλες Γενικές Διευθύνσεις·

19.

εκφράζει τη λύπη της επειδή η Επιτροπή, στην ανακοίνωσή της, δεν δίνει πληροφορίες για τη χρηματοδότηση αυτής της ιδιαίτερα φιλόδοξης ατζέντας για τον πολιτισμό και διαπιστώνει ότι οι περιορισμένοι πόροι του προγράμματος «Πολιτισμός 2007» δεν επιτρέπουν σε καμία περίπτωση τη χρηματοδότησή της. Στο πλαίσιο αυτό, η ΕΤΠ επιμένει στο σημαντικό ρόλο των Διαρθρωτικών Ταμείων για την προώθηση των πολιτιστικών υποδομών και τη διαφύλαξη της πολιτιστικής κληρονομιάς και υποστηρίζει την πρόταση της Επιτροπής για την ενσωμάτωση στο μέλλον των πολιτιστικών σχεδίων και σε άλλα κοινοτικά σχέδια. Ωστόσο, όσον αφορά το ανωτέρω, η ΕΤΠ αναμένει περισσότερο συγκεκριμένες προτάσεις·

20.

συμμερίζεται την άποψη της Επιτροπής σύμφωνα με την οποία η Σύμβαση της UNESCO για την προστασία και την προώθηση της πολυμορφίας των πολιτιστικών εκφράσεων, η οποία άρχισε να ισχύει από το Μάρτιο του 2007, συνιστά, από την άποψη της πολιτιστικής πολιτικής και του διεθνούς δικαίου, ένα μέσο που ενέχει καίρια σημασία για την Κοινότητα και τα κράτη μέλη, ενώ θα έχει και περιφερειακό αντίκτυπο·

καλεί επομένως την Επιτροπή να προβεί, επί τη βάσει της αρχής της επικουρικότητας, στη λήψη μέτρων για την εφαρμογή αυτής της παγκόσμιας συμφωνίας·

21.

υπενθυμίζει ότι μία κοινή εξωτερική πολιτιστική πολιτική είναι δυνατόν να χαραχθεί και να εφαρμοσθεί μόνο εάν όλοι οι παράγοντες των κρατών μελών που διατηρούν επαφές με τρίτες χώρες υποστηριχθούν στις προσπάθειές και δραστηριότητες συνεργασίας τους. Ως εκ τούτου, η ΕΤΠ ζητεί ρητώς από την Επιτροπή να ενισχύσει και να υποστηρίξει τις πρωτοβουλίες, όπως για παράδειγμα τα EUNIC (Εθνικά Ινστιτούτα Πολιτισμού της ΕΕ) ·

22.

εκφράζει την ικανοποίησή της επειδή στα συμπεράσματα του Συμβουλίου σχετικά με μία τροποποιημένη Συνθήκη για την Ευρώπη παρατίθεται ως έχει η θετική βάση που παρείχε η Σύμβαση όσον αφορά τον πολιτισμό·

23.

παρατηρεί με κριτική διάθεση την απουσία κάθε αναφοράς στη «Δήλωση του Βερολίνου», η οποία υιοθετήθηκε επ' ευκαιρία της 50ης επετείου από τις Συνθήκες της Ρώμης και στην οποία υπογραμμίζεται όχι μόνο η οικονομική σημασία της διαδικασίας ενοποίησης αλλά και η πολιτιστική σημασία της, ενώ τονίζεται, από την άποψη αυτή, και ο ρόλος των περιφερειών·

24.

επιθυμεί την έναρξη ενός εποικοδομητικού διαλόγου σχετικά με την πρόταση της Επιτροπής να χρησιμοποιηθεί η ανοιχτή μέθοδος συντονισμού στον τομέα του πολιτισμού Η ΕΤΠ υπενθυμίζει στο πλαίσιο αυτό, ότι θα πρέπει να δοθεί σημασία στο υπο-εθνικό επίπεδο, στο οποίο ανήκουν οι περισσότερες πολιτιστικές αρμοδιότητες, ενώ το γραφειοκρατικό βάρος θα πρέπει να διατηρηθεί στο ελάχιστο επίπεδο. Η ΕΤΠ συνιστά επίσης να χρησιμοποιηθούν οι πολλαπλές δυνατότητες που προσφέρουν η δημιουργία και η υποστήριξη ευρωπαϊκών βάσεων και δικτύων. Συγκεκριμένα, η ΕΤΠ θεωρεί ότι η ενίσχυση της υποστήριξης των κοινών σχεδίων που εμπλέκουν περισσότερες χώρες και η ενθάρρυνση των ανταλλαγών μεταξύ των κύκλων πολιτισμού αποτελούν τον καταλληλότερο τρόπο για την επιτάχυνση και την εντατικοποίηση της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης·

25.

υποστηρίζει το σχέδιο της Επιτροπής για τη διοργάνωση ανά διετία ενός ευρωπαϊκού πολιτιστικού φόρουμ με τη συμμετοχή όλων των πολιτικών παραγόντων και των επαγγελματιών του πολιτισμού·

26.

επιδοκιμάζει θερμά, στο πλαίσιο αυτό, την πρόθεση της Επιτροπής να υποβάλλει ανά διετία έκθεση προόδου για την πολιτιστική πολιτική, στην οποία θα παρατίθενται κυρίως πληροφορίες για τον τρόπο με τον οποίο η Επιτροπή λαμβάνει υπόψη της τη ρήτρα της πολιτιστικής συμβατότητας (άρθρο 151,4 της ΣΕΚ) στους άλλους πολιτιστικούς τομείς.