28.7.2009 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 175/116 |
Γνωμοδοτηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα την «Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των ασθενών στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη»
COM(2008) 414 τελικό — 2008/0142 (COD)
(2009/C 175/22)
Στις 23 Ιουλίου 2008, το Συμβούλιο αποφάσισε να ζητήσει, σύμφωνα με το άρθρο 262 της συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Κοινότητας, τη γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα:
«Πρόταση Οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την εφαρμογή των δικαιωμάτων των ασθενών στη διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη»
COM(2008) 414 τελικό — 2008/0142 (COD).
Το ειδικευμένο τμήμα «Απασχόληση, κοινωνικές υποθέσεις και δικαιώματα του πολίτη», στο οποίο ανατέθηκε η επεξεργασία των σχετικών εργασιών της ΕΟΚΕ, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή του στις 4 Νοεμβρίου 2008 (εισηγητής: ο κ. BOUIS).
Κατά την 449η σύνοδο ολομέλειάς της, της 3ης και 4ης Δεκεμβρίου (συνεδρίαση της 4ης Δεκεμβρίου), η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή υιοθέτησε με 80 ψήφους υπέρ και 3 κατά την ακόλουθη γνωμοδότηση.
1. Παρατηρήσεις και συστάσεις
1.1 Η ΕΟΚΕ έχοντας εξετάσει, μέσω διαφόρων γνωμοδοτήσεων, τα προβλήματα που αφορούν την υγεία και τα δικαιώματα των ασθενών, λαμβάνει υπόψη την εν λόγω πρόταση οδηγίας, και τούτο παρά την απάντηση στις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου, το κείμενο αυτό βασίζεται στα δικαιώματα του ασθενούς και στη διαμόρφωση του συντονισμού των εθνικών πολιτικών για την υγεία.
1.2 Το κείμενο επαναβεβαιώνει ότι τα συστήματα υγείας υπάγονται στις αρμοδιότητες των κρατών μελών και δεν τροποποιεί τις πρακτικές επιστροφής των εξόδων. Παρόλα αυτά, οι προτεινόμενες διατάξεις θα έχουν μακροπρόθεσμα, επιπτώσεις στα συστήματα υγείας που βασίζονται στην αλληλεγγύη και στην οικονομική βιωσιμότητα. Η ΕΟΚΕ διερωτάται σχετικά με τους συγκεκριμένους όρους εφαρμογής σε ό,τι αφορά στην τήρηση της αρχής της επικουρικότητας στον τομέα της πολιτικής για την υγεία και διατυπώνει ορισμένες παρατηρήσεις και συστάσεις.
1.3 Η ΕΟΚΕ επειδή ανησυχεί για τον κίνδυνο να αυξηθούν οι διαφορές όσον αφορά την περίθαλψη των διαφόρων κοινωνικών ομάδων. Η ΕΟΚΕ επιθυμεί να αναφέρεται στην οδηγία ότι η περίθαλψη πρέπει να παρέχεται στα πλαίσια του σεβασμού της ισότιμης αξίας όλων των ανθρώπων και ότι αυτός που έχει τη μεγαλύτερη ανάγκη για τις υπηρεσίας υγείας και/ή την ασθενέστερη κοινωνική κάλυψη πρέπει να έχει προτεραιότητα στην περίθαλψη.
1.4 Το θεμελιώδες δικαίωμα κάθε χρήστη να απολαμβάνει τις απαραίτητες εγγυήσεις όσον αφορά την ποιότητα και την ασφάλεια δημιουργεί υποχρεώσεις τυποποίησης, πιστοποίησης και αξιολόγησης των υλικών και ανθρωπίνων δυνατοτήτων οργάνωσης για την παροχή περίθαλψης.
1.5 Η πρόσβαση στη διασυνοριακή περίθαλψη προϋποθέτει ότι οι δυνατότητες οργάνωσης των υπηρεσιών υγείας των διαφόρων χωρών είναι συμπληρωματικές και ισορροπημένες, σε όρους παροχής τεχνικών και ανθρώπινων υπηρεσιών, ιατρικών εξοπλισμών και ευθυνών των φορέων παροχής. Αυτό προϋποθέτει μια πολιτική ευρωπαϊκής βοήθειας στον τομέα της επαγγελματικής επιμόρφωσης και του υγειονομικού εξοπλισμού. Ιδιαίτερη δε προσοχή πρέπει να δοθεί σε ορισμένους ιατρικούς κινδύνους που συνδέονται με την αύξηση της κινητικότητας των ασθενών.
1.6 Για την ΕΟΚΕ, το κείμενο αυτό δεν πρέπει να επισημαίνει τη βούληση να γενικευθεί η κινητικότητα των ασθενών αλλά να προτείνει ένα πλαίσιο που θα επιτρέπει την άσκηση του δικαιώματος αυτού, χωρίς να παραμελείται η ανάγκη παροχής ποιοτικής περίθαλψης, όσο το δυνατόν πλησιέστερα του τόπου διαμονής. Οι μηχανισμοί που έχουν θεσπιστεί δεν θα πρέπει να είναι δυσανάλογοι σε σχέση με την έκταση της διασυνοριακής περίθαλψης.
1.7 Η ΕΟΚΕ, επειδή ανησυχεί για τη διάκριση στην οποία προβαίνει η οδηγία μεταξύ νοσοκομειακής και εξωνοσοκομειακής περίθαλψης, διάκριση που βασίζεται περισσότερο σε οικονομικές πτυχές παρά στις πραγματικότητες που αντιμετωπίζει η οργάνωση υγείας κάθε χώρας, συνιστά σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και με το άρθρο 86 παράγραφος 2 της Συνθήκης, να ορίσει κάθε κράτος μέλος το τι εννοεί με νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη.
1.8 Η πρόσβαση στις υπηρεσίες περίθαλψης άλλου κράτους μέλους που προσφέρονται σε κάθε πολίτη πρέπει να γίνεται χωρίς διάκριση, όπως ορίζεται στο άρθρο 13 της Συνθήκης και στα πλαίσια του σεβασμού των δικαιωμάτων των ασθενών όπως εκτίθενται από την ΕΟΚΕ (1), ιδίως με το βιβλιάριο υγείας και ενός ευρωπαϊκού ιατρικού μητρώου τα οποία θα πρέπει να είναι δεόντως ενημερωμένα και προσιτά στους επαγγελματίες της περίθαλψης και στον ίδιο τον ασθενή.
1.9 Μια αποτελεσματική πολιτική ενημέρωσης είναι απαραίτητη στον τομέα της διασυνοριακής περίθαλψης ώστε μόνο αυτή να μπορεί να δώσει περιεχόμενο στην αρχή της ίσης πρόσβασης στην περίθαλψη και να επιτρέψει στον χρήστη να προβαίνει σε ελεύθερες και με επίγνωση επιλογές. Η πολιτική αυτή πρέπει να χαράσσεται υπ' ευθύνη κάθε κράτους μέλους.
1.10 Η ενημέρωση αφορά επίσης τα συστήματα προσφυγής σε περίπτωση βλάβης και τους όρους εξέτασης των διαφορών· η καθιέρωση υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης θα ήταν εύστοχη και συνεπώς, αναγκαία η προσφυγή στην δικαιοδοσία του τόπου διαμονής του ασθενούς. Εξάλλου, η ΕΟΚΕ συνιστά να επεκταθεί το σύστημα υποχρεωτικής ασφάλισης σε κάθε επαγγελματία.
1.11 Προκειμένου να περιοριστούν οι ανισότητες πρόσβασης στην περίθαλψη, οι μηχανισμοί σχετικά με τις προϋποθέσεις της εκ των υστέρων επιστροφής των εξόδων θα πρέπει να είναι πολύ προσεκτικοί στις προθεσμίες επιστροφής τους και στις διαφορές των θεραπευτικών πρακτικών, χορήγησης φαρμάκων, ή συσκευών μεταξύ της χώρας νοσηλείας και της χώρας ασφάλισης.
1.12 Το σύστημα επιστροφών πρέπει επίσης να είναι πολύ προσεκτικό όσον αφορά τον κίνδυνο ανισότητας, και μάλιστα των διαφορών που μπορεί να προκύψουν, λόγω της ανομοιογένειας των ασφαλιστικών συστημάτων υγείας που παρουσιάζουν εθνικές ιδιαιτερότητες: πληρωμή από τρίτο, συμμετοχή του ασφαλισμένου στα έξοδα ιατρικής περίθαλψης, διαφορετικές ιατρικές αμοιβές, γιατρός εισηγητής, κωδικοποίηση των πράξεων.
1.13 Το σύνολο των όρων ενημέρωσης, πρέπει όχι μόνον να ανταποκρίνεται στις επιταγές ασφαλείας και ποιότητας των μηνυμάτων που μεταδίδονται, αλλά και να αποτελεί ένα στοιχείο που θα επιτρέπει την ελεύθερη επιλογή του ατόμου και θα διευκολύνει τη διαιτησία μεταξύ οικονομικής ανταγωνιστικότητας, συνοχής, κοινωνικής δικαιοσύνης και συλλογικής αλληλεγγύης.
1.14 Τα εθνικά σημεία επαφής πρέπει να συνδέονται με τις διάφορες οργανώσεις των εργαζομένων, των οικογενειών, και χρηστών και να συνεργάζονται στενά με τους φορείς παροχής υγειονομικής ασφάλισης για να μεταβιβάζουν τις πληροφορίες αυτές. Πρέπει επίσης να αναπτύξουν δράσεις ενημέρωσης/επιμόρφωσης για τους γιατρούς, το παραϊατρικό προσωπικό και τους κοινωνικούς λειτουργούς όσον αφορά τις δυνατότητες παροχής διασυνοριακής περίθαλψης.
1.15 Πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στη συνέχεια της περίθαλψης, στην παρακολούθηση των ασθενών, στην προσαρμογή των ιατρικών μηχανισμών, στην κατανάλωση των φαρμάκων. Για τον λόγο αυτό είναι απαραίτητο να συντονίζονται οι επαγγελματίες και οι δομές υγείας σε όλες τις πτυχές της περίθαλψης και της θεραπευτικής αγωγής για την ασφαλιστική κάλυψη καθόλη τη διάρκεια της ασθένειας.
1.16 Η καθιέρωση ευρωπαϊκών δικτύων αναφοράς πρέπει να συνοδεύεται από την ανάπτυξη των τεχνολογιών της πληροφορίας, που να είναι πλήρως λειτουργική, ώστε να επωφελείται κάθε ασθενής οπουδήποτε και αν ζει. Η ανταλλαγή εμπειριών θα επιτρέψει τη βελτίωση της ποιότητας των συστημάτων των κρατών μελών προς όφελος όλον των φορέων: ιδρυμάτων επαγγελματιών, ασθενών.
1.17 Η ομαδοποίηση των στατιστικών στοιχείων που συλλέγονται από τα κράτη μέλη πρέπει να συμβάλει στην πραγματοποίηση ενός απολογισμού σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας. Πρέπει επίσης, να επιτρέψει την παραγωγή δεικτών που θα επιτρέψουν τον προσδιορισμό των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών των συστημάτων υγείας καθώς και τις ανάγκες και τις προτιμήσεις των πληθυσμών. Θα ήταν σκόπιμο να υποβάλλεται και η έκθεση αυτή στην ΕΟΚΕ η οποία, δεσμεύεται να παρακολουθεί και, ενδεχομένως, να καταρτίσει νέες γνωμοδοτήσεις πρωτοβουλίας..
1.18 Η εφαρμογή ενός πραγματικού δικαιώματος των ασθενών στον τομέα της διασυνοριακής περίθαλψης χρειάζεται κάποιο χρόνο προσαρμογής, προκειμένου να τροποποιηθούν σε βάθος οι πρακτικές, και να εξελιχθούν επίσης οι νοοτροπίες και η επιμόρφωση των επαγγελματιών. Συνεπάγεται την ενσωμάτωση στους εθνικούς κανόνες των αρχών ενός ευρωπαϊκού χάρτη αμοιβαίων δικαιωμάτων και υποχρεώσεων των διαφόρων φορέων στον τομέα της υγείας.
1.19 Για την ΕΟΚΕ είναι σαφές ότι η προσέγγιση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής αδυνατεί να συμβιβάσει πλήρως το θέμα της επικουρικότητας στον τομέα της περίθαλψης με την ανάγκη ενός συνεκτικού τρόπου λειτουργίας του συστήματος διασυνοριακής περίθαλψης. Παραμένει συνεπώς ανοικτό το ενδεχόμενο αποκλινουσών ερμηνειών και, κατά συνέπεια, νομικών δυσχερειών τόσο για τους ασθενείς όσο και για το νοσηλευτικό προσωπικό.
2. Περίληψη της ανακοίνωσης
2.1 Το νομικό πλαίσιο και πολιτική της ζήτησης
2.1.1 Έχοντας υπόψη τη νομολογία του Δικαστηρίου, η Επιτροπή κλήθηκε από το 2003, να μελετήσει τα μέσα για τη βελτίωση της νομικής ασφάλειας στον τομέα της διασυνοριακής περίθαλψης.
2.1.2 Η οδηγία για τις υπηρεσίες στην εσωτερική αγορά, που υποβλήθηκε το 2004, περιείχε σχετικές διατάξεις. Το Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο τις απέρριψαν, εκτιμώντας ότι δεν ελάμβαναν αρκετά υπόψη τις ιδιαιτερότητες των πολιτικών υγείας, διότι οι διαφορές ήταν τεράστιες από τη μια χώρα στην άλλη, ήταν τεχνικά περίπλοκες και υπήρχαν κίνδυνοι για τη χρηματοδότησή τους. Άλλωστε, πρέπει να επισημανθεί η ευαισθησία της κοινής γνώμης επί του θέματος.
Η Επιτροπή αποφάσισε να προτείνει το 2008 μια ανακοίνωση και μια οδηγία με στόχο την καθιέρωση ενός σαφούς και διαφανούς πλαισίου για την παροχή διασυνοριακής περίθαλψης στην Ένωση. Πρόκειται για την περίθαλψη στο εξωτερικό, δηλαδή όταν ένας ασθενής μεταβαίνει για να υποβληθεί στην κατάλληλη θεραπεία σε φορέα παροχής υπηρεσιών υγείας, που είναι εγκατεστημένος σε άλλο κράτος μέλος. Για να πραγματοποιηθεί αυτό, η Επιτροπή προτείνει έναν ορισμό για τη νοσοκομειακή και την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη.
2.2 Προτεινόμενο πλαίσιο
2.2.1 Η υποβληθείσα πρόταση βασίζεται στο άρθρο 95 της Συνθήκης σχετικά με την καθιέρωση και τη λειτουργία της εσωτερικής αγοράς, στο άρθρο 152 για την δημόσια υγεία και στις αρχές του Χάρτη των θεμελιωδών δικαιωμάτων, όπως περιέχονται στις διατάξεις της τροποποιημένης Συνθήκης.
2.2.2 Για να επιτευχθούν οι στόχοι, οι νομικοί ορισμοί και οι γενικές διατάξεις διαρθρώνονται γύρω από τους εξής τρεις βασικούς άξονες: τις κοινές αρχές για όλα τα συστήματα υγείας της Ένωσης, ένα ειδικό πλαίσιο για τη διασυνοριακή περίθαλψη, και την ευρωπαϊκή συνεργασία στον τομέα της υγείας. Στην οδηγία αναφέρονται επακριβώς οι αρχές που εφαρμόζονται για την επιστροφή των εξόδων υγείας σε ένα άλλο κράτος μέλος καθώς και οι προϋποθέσεις σύμφωνα με τις οποίες θα ασκηθούν, στην πράξη, τα δικαιώματα των ασθενών, με τη διάκριση της νοσοκομειακής από την εξωνοσοκομειακή περίθαλψη.
2.2.3 Η πρόταση αυτή δεν τροποποιεί το κανονιστικό πλαίσιο που υπάρχει για τον συντονισμό των καθεστώτων κοινωνικής ασφάλισης.
2.2.4 Η οδηγία διευκρινίζει τις διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται και προβλέπει επίσης την καθιέρωση κατάλληλων μηχανισμών για να πληροφορούν και να βοηθούν τους ασθενείς μέσω των εθνικών σημείων επαφών. Κάθε ασθενής που δεν μπορεί να έχει πρόσβαση σε εύλογο χρονικό διάστημα στις υπηρεσίες υγείας της χώρας του θα του επιτρέπεται να προσφεύγει στις υπηρεσίες υγείας άλλου κράτους μέλους.
2.2.5 Η οδηγία προτρέπει σε μεγαλύτερη ευρωπαϊκή συνεργασία με την καθιέρωση ευρωπαϊκών δικτύων αναφοράς, την αξιολόγηση των τεχνολογιών υγείας, και την ανάπτυξη τεχνολογιών των πληροφοριών και της επιγραμμικής επικοινωνίας.
3. Γενικές παρατηρήσεις
3.1 Η ΕΟΚΕ έχοντας εξετάσει, μέσω διαφόρων γνωμοδοτήσεων, τα προβλήματα που αφορούν την υγεία και τα δικαιώματα των ασθενών, εκτιμά τη βούληση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής να ενδιαφερθεί για την διασυνοριακή περίθαλψη.
3.2 Για την ΕΟΚΕ η ενέργεια αυτή δεν πρέπει να επισημαίνει τη βούληση να γενικευθεί η κινητικότητα των ασθενών. Με την ενέργεια αυτή προτείνεται ένα πλαίσιο που θα επιτρέπει την άσκηση του εν λόγω δικαιώματος. Οι μηχανισμοί που έχουν καθιερωθεί δεν πρέπει να είναι δυσανάλογοι, όσον αφορά το εύρος τους ή το κόστος τους, έχοντας υπόψη την έκταση της δραστηριότητας της διασυνοριακής περίθαλψης.
3.3 Το κείμενο αυτό εντάσσεται στις αξίες της ΕΕ και σε εκείνες του χάρτη του Ταλίν (2). Τα κείμενα αυτά αποσκοπούν στην παροχή παντού στην Ευρώπη υψηλής ποιότητας περίθαλψης και προσιτής σε όλους.
Σήμερα, η προτεινόμενη οδηγία τείνει να αγνοήσει τον πολύπλοκο, ποικίλο και διαφορετικό χαρακτήρα των συστημάτων υγείας των 27 κρατών μελών. Είναι σχεδόν βέβαιο ότι η οδηγία δεν θα ερμηνευθεί με τον ίδιο τρόπο από τα διαφορετικά συστήματα υγείας στα διάφορα κράτη μέλη. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ διερωτάται για τους όρους εφαρμογής της στην πράξη και επιθυμεί η νοσοκομειακή και εξωνοσοκομειακή περίθαλψη να καθοριστούν με σαφήνεια ώστε να ενισχυθεί η νομική ασφάλεια των ασθενών και των υπηρεσιών υγείας.
3.4.1 Το κείμενο επαναβεβαιώνει ότι τα συστήματα υγείας υπάγονται στις αρμοδιότητες των κρατών μελών και τείνει να σεβασθεί πλήρως τις αρμοδιότητες τους όσον αφορά την οργάνωση των συστημάτων υγείας, παροχής υπηρεσιών περίθαλψης και την επιστροφή των εξόδων. Παρόλα αυτά, οι προτεινόμενες διατάξεις θα έχουν μακροπρόθεσμα, επιπτώσεις στα συστήματα υγείας που βασίζονται στην αλληλεγγύη, στην οικονομική βιωσιμότητα και στα δικαιώματα που τα συνοδεύουν.
3.4.2 Δεδομένων των τεράστιων διαφορών όσον αφορά τους όρους των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας και του κόστους τους, το σύστημα επιστροφών μετά την πληρωμή της παροχής από τον ασθενή παρουσιάζει κινδύνους ανισότητας, και μάλιστα διαφορών που μπορεί να προκύψουν, λόγω της ανομοιογένειας των ασφαλιστικών συστημάτων υγείας που παρουσιάζουν εθνικές ιδιαιτερότητες. Η ΕΟΚΕ εκφράζει τον φόβο μήπως η οδηγία αποτελέσει ευκαιρία να ανοίξει η αγορά της υγείας στον ανταγωνισμό και, στην πράξη, μετά τη θέση σε ισχύ της οδηγίας για τις υπηρεσίες μήπως υπονομεύσει το σύνολο της προστασίας της υγείας στην Ευρώπη.
3.4.3 Η αποτελεσματικότητα και η ορθή χρήση των υπηρεσιών υγείας σε διασυνοριακό πλαίσιο προϋποθέτουν ότι οι δυνατότητες οργάνωσης των υπηρεσιών υγείας των διαφόρων χωρών είναι συμπληρωματικές και ισορροπημένες, σε όρους παροχής τεχνικών και ανθρώπινων υπηρεσιών, ιατρικών εξοπλισμών και ευθυνών των φορέων παροχής.
3.4.4 Εν πάση περιπτώσει, όταν παρασχεθεί η διασυνοριακή περίθαλψη, οι ασθενείς δικαιούνται να έχουν εγγυήσεις όσον αφορά την ποιότητα και την ασφάλεια. Αυτό το θεμελιώδες δικαίωμα συνεπάγεται την εναρμόνιση των διαδικασιών πιστοποίησης, αξιολόγησης των επαγγελματικών πρακτικών, των δυνατοτήτων των ιατρικών εξοπλισμών, οργάνωσης του συστήματος αποζημίωσης σε περίπτωση βλάβης.
3.4.5 Στον τομέα της διασυνοριακής περίθαλψης η ποιοτική κάλυψη και η εμπιστοσύνη στις υπηρεσίες που παρέχει το κράτος υποδοχής συνεπάγεται τη συγκέντρωση ορισμένου αριθμού προϋποθέσεων για να διασφαλισθεί η συνέχεια της περίθαλψης, μεταξύ άλλων:
— |
την καθιέρωση ατομικού βιβλιαρίου υγείας για όλους, από τη γέννηση τους, |
— |
τη δημιουργία ενός ευρωπαϊκού ιατρικού μητρώου που θα ενημερώνεται δεόντως και θα είναι προσιτό στους επαγγελματίες και στον ασθενή, |
— |
την κοινή διατύπωση των θεραπευτικών αγωγών που ακολουθούνται, |
— |
τις συντονισμένες πρακτικές συνταγογράφησης και κυρίως, τη γενίκευση της χρήσης της ονομασίας των μορίων και όχι της εμπορικής ονομασίας τους και τούτο παρά το γεγονός ότι τα φάρμακα διέπονται από τους κανόνες του διεθνούς εμπορίου, |
— |
την τυποποίηση και πιστοποίηση των εμφυτευμάτων, των συσκευών και των ιατρικών μηχανισμών, |
— |
την καθιέρωση πράξης πιστοποίησης και μάλιστα ευρωπαϊκής πιστοποίησης των νοσοκομειακών, ιατρικών, και παραϊατρικών εξοπλισμών, |
— |
την κοινοτική διαδικασία χορήγησης αδειών για τη διάθεση φαρμάκων. |
Όλες αυτές οι προϋποθέσεις χρειάζονται την ανάπτυξη των νέων τεχνολογιών και τη διαλειτουργικότητα των συστημάτων πληροφορικής.
3.4.6 Παρόμοιες μεταβολές όσον αφορά την οργάνωση των συστημάτων και των επαγγελματικών πρακτικών χρειάζονται την εξέλιξη της επαγγελματικής νοοτροπίας και κατάρτισης, αλλά και τη νομική εξέλιξη του ορισμού των αρμοδιοτήτων, του ρόλου και των ευθυνών των υγειονομικών αρχών κάθε χώρας, πράγμα που απαιτεί κάποιο χρόνο προσαρμογής.
Η δυνατότητα που προσφέρεται σε κάθε ασθενή στον τομέα της διασυνοριακής περίθαλψης πρέπει να εντάσσεται στην ίση πρόσβαση σε όλες τις υπηρεσίες και τους επαγγελματίες της υγείας, χωρίς διακρίσεις που βασίζονται στο φύλο, τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τη θρησκεία ή τις πεποιθήσεις, την αναπηρία, την ηλικία ή τον σεξουαλικό προσανατολισμό. Μεταξύ άλλων, είναι απαραίτητη μια αποτελεσματική πολιτική πληροφόρησης όσον αφορά δύο διαστάσεις:
3.4.7.1 Πληροφορίες για την προσφορά υπηρεσιών περίθαλψης τις οποίες μπορεί να έχει στη διάθεσή του κάθε πολίτης ώστε να αποφασίζει τη χρήση διασυνοριακής περίθαλψης, και οι οποίες θα δημοσιεύονται υπ' ευθύνη των αρμόδιων υγειονομικών υπηρεσιών. Αυτές θα πρέπει επίσης να διασφαλίζουν την πρόσβαση στην πληροφόρηση αυτή ορισμένων ευάλωτων ομάδων όπως είναι τα άτομα σε κοινωνική απομόνωση, σε κατάσταση ανασφάλειας.
3.4.7.2 Πληροφορίες για την ασθένεια, τις δυνατές θεραπείες με τα πλεονεκτήματα και τους κινδύνους τους, τα χαρακτηριστικά των δομών ή των επαγγελματιών που παρέχουν τις υπηρεσίες αυτές.
3.4.7.3 Οι πληροφορίες αυτές που παρέχονται μέσω διαλογικής επικοινωνίας με τον επαγγελματία του κλάδου υγείας, προϋποθέτουν ότι ο ίδιος ο επαγγελματίας είναι ενημερωμένος σχετικά με το τι υπάρχει στην Ευρώπη. Είναι συνεπώς σημαντικό να δημιουργηθεί ένας σύνδεσμος μεταξύ των φορέων παροχής των υπηρεσιών υγείας και των εθνικών σημείων επαφής, πράγμα που προϋποθέτει τη διάθεση οικονομικών μέσων για τον σκοπό αυτό. Εξάλλου, πρέπει να ξεπεραστεί το εμπόδιο της γλώσσας.
3.4.8 Οι πληροφορίες πρέπει να είναι πλήρεις, ακριβείς ώστε να μπορέσει ο ασθενής να προβεί σε ελεύθερες και με επίγνωση επιλογές και να μην καταστεί θύμα σφετερισμού της πελατείας ή εμπορικών παραπλανήσεων.
3.4.9 Μόνο παρόμοιες υποχρεώσεις πληροφόρησης μπορούν να δώσουν περιεχόμενο στην αρχή της ίσης πρόσβασης στην παροχή υπηρεσιών υγείας που αναφέρονται στην οδηγία οποιαδήποτε και εάν είναι η ανάγκη προσφυγής στη διασυνοριακή περίθαλψη.
4. Ειδικές παρατηρήσεις
4.1 Άρθρο 3
4.1.1 Η ΕΟΚΕ επισημαίνει ότι η προτεινόμενη οδηγία πρέπει να εφαρμοσθεί με την επιφύλαξη των κοινοτικών διατάξεων που έχουν ήδη θεσπισθεί και ιδίως με τους κανονισμούς 1408/71 και 883/2004.
4.2 Άρθρο 4 δ)
4.2.1 Η ΕΟΚΕ δεν θεωρεί τον κατάλογο των επαγγελματιών υγείας ως πλήρη και επιθυμεί να προστεθούν τα παραϊατρικά επαγγέλματα όπως οι λογοθεραπευτές και οι ορθοπτικοί…
4.3 Άρθρο 5
4.3.1 Η ΕΟΚΕ λαμβάνει ιδιαιτέρως αυτό το άρθρο και τονίζει ότι η πρόκληση συνίσταται στην εγγύηση για περίθαλψη σύμφωνα με την εικόνα των αναγκών και των προσδοκιών των πολιτών, λόγω των δικαιωμάτων που τους έχουν χορηγηθεί αλλά και των ευθυνών, προκειμένου να βελτιωθεί η ευημερία σε συνδυασμό με την οικονομική ανταγωνιστικότητα, την κοινωνική δικαιοσύνη και τη συλλογική αλληλεγγύη. Η ΕΟΚΕ θα είναι ιδιαίτερα προσεκτική ώστε οι ορισμοί των κανόνων ποιότητας και ασφάλεια να μην απειλούν σε τίποτα τη διαφορετικότητα των συστημάτων υγείας των κρατών μελών (Άρθρο 152§5).
4.3.2 Η ΕΟΚΕ τονίζει τη σημασία των συστημάτων υγείας για τους πληθυσμούς και κυρίως για τους άπορους, αλλά και το αποτέλεσμα που έχει η καλύτερη πρόσβαση στην περίθαλψη στην οικονομική ανάπτυξη. Η ΕΟΚΕ υπογραμμίζει ότι όλες οι επενδύσεις που επιτρέπουν την πρόσβαση στην περίθαλψη θα είναι πιο αποτελεσματικές εάν είναι συντονισμένες.
4.4 Άρθρο 6
4.4.1 Η ΕΟΚΕ θεωρεί απαραίτητο να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον ισχύοντα μηχανισμό όσον αφορά την εκ των υστέρων επιστροφή των εξόδων, επειδή οι θεραπευτικές πρακτικές, η χορήγηση φαρμάκων ή συσκευών θα πραγματοποιούνται στην χώρα θεραπείας και όχι στη χώρα ασφάλισης, η οποία είναι υπεύθυνη για τον καθορισμό των κριτηρίων κάλυψης. Επομένως, είναι απαραίτητο να καθοριστούν κατάλογοι αντιστοιχίας τόσο για τα ποσοστά επιστροφών όσο και για τις υποχρεώσεις σχετικά με τη συνέχιση της περίθαλψης.
4.4.2 Η ΕΟΚΕ εκφράζει την ανησυχία της για το υπερβάλλον κόστος που θα πρέπει να αναλάβει ο ασθενής σε περίπτωση μη προβλεπόμενης επιστροφής. Μακροπρόθεσμα, για να διασφαλισθεί η συνέχεια θα πρέπει να εξετάζεται η οικονομική ανάληψη των εν λόγω θεραπειών από τη χώρα ασφάλισης. Αυτό μπορεί να έχει σημαντικές συνέπειες στα συστήματα χρηματοδότησης.
4.4.3 Η ΕΟΚΕ, για να αποφευχθεί μια ιατρική δύο ταχυτήτων τόσο από πλευράς ασθενών όσο και από πλευράς κρατών, θεωρεί ότι πρέπει να διευκρινιστεί το θέμα των όρων υπολογισμού του κόστους στη χώρα θεραπείας και των όρων πληρωμής. Η ΕΟΚΕ τονίζει ότι για την εξόφληση πρέπει να λαμβάνονται υπόψη οι υφιστάμενες δομές και πρακτικές.
4.5 Άρθρα 7 και 8
4.5.1 Η ΕΟΚΕ ανησυχεί ιδιαίτερα για τη διάκριση στην οποία προβαίνει η οδηγία μεταξύ νοσοκομειακής και εξωνοσοκομειακής περίθαλψης. Παρατηρεί ότι αυτή βασίζεται περισσότερο στις οικονομικές πτυχές παρά στην πραγματικότητα της υγειονομικής οργάνωσης κάθε χώρας.
4.5.2 Ενώ η Επιτροπή προτείνει την έκδοση συμπληρωματικού καταλόγου, η ΕΟΚΕ συνιστά, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας και με το άρθρο 86 παράγραφος 2 της Συνθήκης, ότι τα κράτη μέλη οφείλουν, εκτός κατάφωρης κατάχρησης, να ορίζουν το τι εννοούν με νοσοκομειακή περίθαλψη. Οι παράγραφοι 1 και 2 πρέπει να τροποποιηθούν κατάλληλα.
4.6 Άρθρο 9
4.6.1 Για την ΕΟΚΕ τα συστήματα προηγούμενης έγκρισης μπορεί να αποδειχθούν θετικά, όταν δίνουν την ευκαιρία στον ασθενή να προβληματισθεί και να αποκτήσει πληροφορίες, χάρη στο διάλογο που μπορεί να διεξαχθεί μεταξύ του ασθενούς και του ασφαλιστικού του οργανισμού. Εξάλλου, μπορεί να υπάρχει η εγγύηση της κάλυψης συγκεκριμένης παροχής, όπως των εξόδων μεταφοράς
4.6.2 Η ΕΟΚΕ θεωρεί, ανεξάρτητα από την προηγούμενη δημοσίευση των κριτηρίων όσον αφορά την εκ των προτέρων έγκριση, ότι είναι απαραίτητο κάθε λόγος απόρριψης να αιτιολογείται δεόντως και να εξηγείται στον ασθενή.
4.7 Άρθρο 10
4.7.1 Για την ΕΟΚΕ είναι σημαντικό να καθιερωθούν μηχανισμοί που θα παρέχουν στους ασθενείς πληροφορίες, προκειμένου να προβαίνουν στην επιλογή της διασυνοριακής περίθαλψης. Οι πληροφορίες αυτές πρέπει να αναφέρουν τις υποχρεώσεις και τους περιορισμούς της παροχής καθώς και τις προϋποθέσεις επιστροφής των εξόδων και το υπόλοιπο που θα επιβαρύνει τον ασθενή.
4.7.2 Η ΕΟΚΕ συνιστά την επέκταση του συστήματος υποχρεωτικής ασφάλισης (3) σε κάθε επαγγελματία και την παροχή πληροφόρησης για τα συστήματα προσφυγής σε περίπτωση βλάβης, λόγω ιατρικού ατυχήματος με ή χωρίς λάθος (θεραπευτικός κίνδυνος).
4.7.3 Η ΕΟΚΕ φρονεί ότι είναι σκόπιμο να διατηρηθεί η αρχή της υπηρεσίας ενιαίας εξυπηρέτησης στα πλαίσια των διαδικασιών και κατάθεσης αγωγής και κάθε διαφορά να υπάγεται στην αρμοδιότητα των δικαστηρίων του τόπου διαμονής του ασθενούς.
4.7.4 Για την ΕΟΚΕ, οι υπηρεσίες και οι ιστοσελίδες επιγραμμικής πληροφόρησης αποτελούν στοιχείο ενημέρωσης των ασθενών που πρέπει να αναπτυχθούν. Παρόλα αυτά, οι πηγές και οι τρόποι πληροφόρησης δεν μπορούν να περιορίζονται σε ένα μόνο εργαλείο, εφόσον μεγάλος αριθμός συμπολιτών μας δεν διαθέτει ή έχει ελάχιστη πρόσβαση στο διαδίκτυο. Θα ήταν επικίνδυνο να προωθηθεί ένα σύστημα υγείας δύο ταχυτήτων όπου μόνο οι ανώτερες κοινωνικές τάξεις και οι πιο ενημερωμένοι θα μπορούσαν να ωφεληθούν από την πρόσβαση στη διασυνοριακή περίθαλψη
4.8 Άρθρο 12
4.8.1 Τα εθνικά σημεία επαφής πρέπει να συνδέονται με τις διάφορες οργανώσεις εργαζομένων, οικογενειών και χρηστών υγείας, να συνεργάζονται στενά με τους φορείς παροχής υγειονομικής ασφάλισης και τα ανεξάρτητα όργανα παροχής και να λειτουργούν ως σημαντικά σημεία παροχής πληροφοριών. Επιπλέον, είναι απαραίτητο τα σημεία επαφής να αναπτύσσουν δράσεις πληροφόρησης/επιμόρφωσης για τους γιατρούς, το παραϊατρικό προσωπικό και τους κοινωνικούς λειτουργούς όσον αφορά τις δυνατότητες που προσφέρονται από την διασυνοριακή υγειονομική περίθαλψη. Κάθε κράτος μέλος είναι υπεύθυνο για την δημιουργία του εθνικού σημείου επαφής.
4.9 Άρθρο 14
4.9.1 Η ΕΟΚΕ λαμβάνει υπόψη το άρθρο αυτό που επιτρέπει την εγγύηση για τη συνέχιση της περίθαλψης με φάρμακα, ωστόσο επιθυμεί την αυστηρή εφαρμογή του, έχοντας υπόψη τους κινδύνους της υπερκατανάλωσης και μάλιστα του εμπορίου που θα μπορούσε να αναπτυχθεί. Επισημαίνει ότι στην οδηγία δεν λαμβάνεται υπόψη η παράδοση φαρμάκου περιορισμένης συνταγογράφησης.
4.10 Άρθρο 15
4.10.1 Για την ΕΟΚΕ το άρθρο αυτό αποκρίνεται εν μέρει στην ανησυχία της όσον αφορά την ανισότητα των ποιοτικών παροχών υγείας στα κράτη μέλη. Η δημιουργία των ευρωπαϊκών δικτύων αναφοράς πρέπει να συνοδεύεται από την ανάπτυξη των τεχνολογιών των πληροφοριών και των επικοινωνιών που επιτρέπουν σε κάθε ασθενή να επωφελείται από αυτές ανεξαρτήτως του τόπου διαμονής του.
4.10.2 Στους στόχους των ευρωπαϊκών δικτύων πρέπει επίσης να περιλαμβάνονται:
— |
η συμπλήρωση του σημείου 2 α) ως εξής: «η εκτίμηση και η καταγραφή των θεραπευτικών πρακτικών» |
— |
η συμπλήρωση του σημείου 2 δ) ως εξής: «η αναγνώριση των διπλωμάτων και της τήρησης των δεοντολογικών κανόνων». |
4.10.3 Εξάλλου, εάν έχει προβλεφθεί μια διαδικασία σχετικά με την ένταξη μελών στα δίκτυα αυτά, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει τη σημασία μιας αξιολόγησης και μάλιστα της καθιέρωσης της διαδικασίας πιστοποίησης.
4.10.4 Στον κατάλογο των συγκεκριμένων κριτηρίων και προϋποθέσεων που πρέπει να πληρούν τα δίκτυα, η ΕΟΚΕ επιθυμεί όπως:
— |
το σημείο 3. α) ix), να συμπληρωθεί ως εξής: «παρόμοια συνεργασία θεωρείται από τις πιο αναγκαίες, ιδιαίτερα όσον αφορά τη συμμετοχή των χρηστών στον ορισμό της εύλογης προθεσμίας αναμονή»ς· |
— |
Στο σημείο 3. α) x) να προστεθεί «η προτροπή για την αναγνώριση και την τήρηση ενός κοινού χάρτη των δικαιωμάτων του ασθενούς που θα εγγυάται την αποτελεσματική εφαρμογή των εν λόγω δικαιωμάτων τόσο στη χώρα προέλευσης όσο και στη διασυνοριακή περίθαλψη» |
4.11 Άρθρο 18
4.11.1 Η ομαδοποίηση των στατιστικών στοιχείων που συλλέγονται από τα κράτη μέλη πρέπει να συμβάλει στην πραγματοποίηση ενός απολογισμού σχετικά με την εφαρμογή της οδηγίας. Πρέπει επίσης, να καταστήσει δυνατή την δημιουργία δεικτών που θα συμβάλουν στον λεπτομερέστερο προσδιορισμό των πλεονεκτημάτων και των αδυναμιών των συστημάτων υγείας καθώς και την αναγνώριση των αναγκών και των προτιμήσεων των πληθυσμών.
4.12 Άρθρο 20
4.12.1 Οι προϋποθέσεις για προηγούμενη έγκριση πρέπει να είναι σαφείς και να αποστέλλονται στην Επιτροπή ως δεδομένα για ανάλυση.
4.12.2 Θα ήταν σκόπιμο η έκθεση αυτή να υποβάλλεται και στην ΕΟΚΕ.
Βρυξέλλες, 4 Δεκεμβρίου 2008.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Mario SEPI
Ο Γενικός Γραμματέας της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Martin WESTLAKE
(1) Γνωμοδότηση πρωτοβουλίας της ΕΟΚΕ με θέμα Τα δικαιώματα του ασθενή, εισηγητής ο κ. Bouis (ΕΕ C 10 της 15 Ιανουαρίου 2008)
(2) Ο Χάρτης υπεγράφη στις 27 Ιουνίου 2008 από τους υπουργούς Υγείας των χωρών της ευρωπαϊκής περιφέρειας του ΠΟΥ στο Ταλίν.
(3) Ασφάλιση αστικής ευθύνης