9.10.2008   

EL

Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης

C 257/76

Γνωμοδότηση της Επιτροπής των Περιφερειών με θέμα «συνεργατικοί σχηματισμοί και πολιτική για τους συνεργατικούς σχηματισμούς»

(2008/C 257/12)

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ ΔΙΑΤΥΠΩΝΕΙ ΤΙΣ ΑΚΟΛΟΥΘΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ:

—

Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να καταρτίσει ένα πρόγραμμα-πλαίσιο που θα διευκολύνει τη συνεργασία και τη διασύνδεση όλων των εμπλεκόμενων διοικήσεων και να δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών και τη διασύνδεσή τους, καθώς και για την ανάπτυξη της διεθνικής τους διάστασης. Η συνεργασία μεταξύ συνεργατικών σχηματισμών θεωρείται πολλά υποσχόμενο μέσον για την ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας της Ευρώπης και για την προσέλκυση του παγκόσμιου ενδιαφέροντος επενδυτών και φορέων καινοτομίας. Γι' αυτό το λόγο, η διακρατική συνεργασία των οργανώσεων συνεργατικών σχηματισμών δεν πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά να είναι παγκόσμια, έτσι ώστε ο τελικός στόχος να είναι η δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «παγκοσμίου επιπέδου» (world level clusters).

—

Πιστεύει ότι απαιτείται ένα γενικό στρατηγικό πλαίσιο, το οποίο θα συγκεντρώνει τις προσεγγίσεις των διαφόρων εμπλεκόμενων παραγόντων (δημοσίων διοικήσεων, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων) και θα επιτρέπει τη συντονισμένη εφαρμογή των εξής τριών διαδικασιών:

—

Δημιουργία των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη και την ενθάρρυνση συνεργατικών σχηματισμών.

—

Προώθηση της εφαρμογής των πρωτοβουλιών που προτείνουν οι συνεργατικοί σχηματισμοί.

—

Διασύνδεση των συνεργατικών σχηματισμών, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνικό επίπεδο, με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών και τη συνεργασία.

—

Προς την κατεύθυνση αυτή, ως πρώτο βήμα για την ανάπτυξη του στρατηγικού πλαισίου, προτείνει τη συγκρότηση μιας Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Υψηλού Επιπέδου, η οποία θα μελετήσει το ζήτημα και θα υποδείξει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή συγκεκριμένους προσανατολισμούς για την ενσωμάτωση και εναρμόνιση κριτηρίων.

Εισηγητής

:

Antonio GONZÁLEZ TEROL (ES/PPE), Γενικός Γραμματέας Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Αυτόνομη Περιφέρεια της Μαδρίτης

ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΥΣΤΑΣΕΙΣ

Η ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΩΝ,

ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι το Συμβούλιο Ανταγωνιστικότητας, κατά τη συνεδρίασή του της 6ης Δεκεμβρίου 2006, όρισε τους συνεργατικούς σχηματισμούς (clusters) ως μία από τις εννέα δράσεις προτεραιότητας για την ενίσχυση της καινοτομίας στην Ευρώπη·

ΕΚΤΙΜΩΝΤΑΣ ότι της ζητήθηκε από τη σλοβενική Προεδρία να καταρτίσει γνωμοδότηση πριν από την λήξη του πρώτου εξαμήνου, ώστε να μπορέσουν οι απόψεις της να ληφθούν υπόψη στην ανακοίνωση που ετοιμάζει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με την πολιτική για τους συνεργατικούς σχηματισμούς (Ιούλιος 2008)·

ΕΧΟΝΤΑΣ ΥΠΟΨΗ τα συμπεράσματα της Προεδρίας του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου των Βρυξελλών της 13ης και 14ης Μαρτίου 2008, σύμφωνα με τα οποία θα πρέπει, αφενός, να συντονισθούν καλύτερα οι προσπάθειες για τη βελτίωση των συνθηκών πλαισίωσης όσον αφορά την καινοτομία, μεταξύ άλλων, μέσω βελτιωμένων διασυνδέσεων επιστήμης-βιομηχανίας και συνεργατικών σχηματισμών παγκόσμιας εμβέλειας και μέσω της ανάπτυξης περιφερειακών συνεργατικών σχηματισμών και δικτύων, και, αφετέρου, να προαχθεί η μεγαλύτερη συμμετοχή καινοτόμων ΜΜΕ σε συνεργατικούς σχηματισμούς και σε δημόσιες συμβάσεις.

Γενικές παρατηρήσεις

1.

Καλεί την προσεχή γαλλική Προεδρία να συνεχίσει να ενθαρρύνει την εκπόνηση ανακοινώσεων και μελετών σχετικά με τους συνεργατικούς σχηματισμούς, καθώς και τη διεξαγωγή σχετικών πολιτικών συζητήσεων, και να διερευνήσει νέες δράσεις προς προώθηση, στο πλαίσιο της στρατηγικής που ετοιμάζει η Επιτροπή για την πολιτική των συνεργατικών σχηματισμών.

2.

Νοεί ως συνεργατικό σχηματισμό (cluster) τη γεωγραφική συγκέντρωση επιχειρήσεων ειδικευμένων σε έναν κλάδο, διασυνδεδεμένων με ειδικούς προμηθευτές και με άλλες επιχειρήσεις συναφών βιομηχανιών, οι οποίες ανταγωνίζονται η μία την άλλη αλλά και συνεργάζονται. Ο τομέας αυτός περιλαμβάνει πολλούς κλάδους, διασταύρωση ειδικοτήτων και δραστηριοτήτων. Πράγματι, οι συνεργατικοί σχηματισμοί επιτυγχάνουν τη μέγιστη ανάπτυξή τους όταν είναι σε θέση να αξιοποιούν το δυναμικό της αλληλεξάρτησης για να αναπτύσσουν συμπληρωματικές επιχειρηματικές δραστηριότητες, δημιουργώντας έτσι συνεργίες που οδηγούν σε συνολική ανάπτυξη του κλάδου, από την οποία επωφελούνται όλοι όσοι συμμετέχουν στον συνεργατικό σχηματισμό. Γίνεται, λοιπόν, λόγος για «ανταγωνιστική συνεργασία» ως επιχειρηματική στρατηγική που συμπεριλαμβάνει ταυτόχρονα και τη συνεργασία και τον ανταγωνισμό, και η οποία αποτελεί ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των συνεργατικών σχηματισμών και οδηγεί σε ύψιστα επίπεδα ανταγωνιστικότητας. Μεταξύ των μελών του συνεργατικού σχηματισμού, πρέπει να επικρατεί αμοιβαία εμπιστοσύνη και πρέπει να μοιράζονται κοινούς στόχους και προτεραιότητες, ώστε να μπορούν να επιτύχουν πλήρη συντονισμό μέσα σε ένα ποικίλο περιβάλλον διαφορετικών επιπέδων.

3.

Αναγνωρίζει ότι η Ένωση παρουσιάζει αδυναμίες όσον αφορά την μετουσίωση των ιδεών σε νέα προϊόντα και υπηρεσίες και ότι απαιτείται η υιοθέτηση νέων δημόσιων πολιτικών που να διευκολύνουν τη διασύνδεση των διαφόρων κοινωνικών φορέων που εμπλέκονται στη δημιουργία, μετάδοση και εφαρμογή της γνώσης. Τελικά, απαιτείται η ανάπτυξη νέων διαύλων για τις σχέσεις μεταξύ δημοσίων διοικήσεων, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων.

4.

Εκτιμά ότι η επένδυση σε Ε&Α είναι αναγκαία, αλλά μέχρι σήμερα όχι επαρκής αφ' εαυτής. Για να ενισχυθεί η καινοτομία στην Ευρώπη, απαιτείται συνένωση των προσπαθειών και ειδικός προσανατολισμός των επενδύσεων στην έρευνα προς τα πεδία στρατηγικής σημασίας.

5.

Επισημαίνει ότι η εδαφική συγκέντρωση επιχειρήσεων δεν εγγυάται από μόνη της την ανάπτυξη συνεργατικών σχηματισμών ούτε, τελικά, και την επίτευξη οικονομιών δικτύου, συνεργιών και βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας. Απαιτείται η εξασφάλιση μιας κρίσιμης μάζας, ενός ικανού όγκου παραγωγής, κάτω από τον οποίο δεν μπορεί να γίνεται λόγος για συνεργατικούς σχηματισμούς. Είναι αναγκαίο, επίσης, να δίδεται προσοχή στις ποιοτικές πτυχές και στις εξωτερικές συνθήκες, ειδικότερα δε την αμοιβαία εμπιστοσύνη και την σταθερή σχέση μεταξύ των επιχειρήσεων, προκειμένου να ευοδωθεί και να διατηρηθεί μια κοινή δράση.

6.

Φρονεί ότι τα στατιστικά στοιχεία δεν είναι επαρκή για την ποσοτική αξιολόγηση των δύο αυτών πτυχών και προτείνει να εκπονήσει το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο μελέτη των συνεργατικών σχηματισμών, όπου θα εξετάζει πότε υφίστανται οι αναγκαίες συνθήκες ώστε να λαμβάνονται υπόψη οι δύο αυτές πτυχές που αποτελούν προϋπόθεση για την ύπαρξη συνεργατικού σχηματισμού, και προσφέρει τη συνδρομή της, καθότι μπορεί να αξιοποιήσει την πείρα της και την εγγύτητά της προς τις περιφέρειες.

7.

Συμφωνεί ότι οι συνεργατικοί σχηματισμοί συνιστούν σημαντική κινητήρια δύναμη και παράγοντα ανάπτυξης της καινοτομίας, συμβάλλουν στην ανταγωνιστικότητα και στη βιώσιμη ανάπτυξη της βιομηχανίας και των υπηρεσιών και ενισχύουν την οικονομική ανάπτυξη των περιφερειών χάρη στη δημιουργία πλούτου και απασχόλησης· κατά συνέπεια, συμβάλλουν επίσης στον στόχο της εδαφικής συνοχής, τον οποίο η Συνθήκη της Λισσαβώνας συμπεριέλαβε στους σκοπούς της Ένωσης.

8.

Πιστεύει ότι, σε πολλές περιπτώσεις, απαιτείται η συμμετοχή των δημοσίων αρχών και των ιδιωτικών φορέων για την ενθάρρυνση των συνεργατικών σχηματισμών και για την υποστήριξη της διατήρησής τους στην πρωτοπορία του αντίστοιχου κλάδου.

9.

Ο δημόσιος τομέας μπορεί να διαδραματίσει επίσης σημαντικό ρόλο για την ανταπόκριση στις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν οι πρωτοβουλίες συνεργατικών σχηματισμών μέσω:

—

της συνδρομής του στον καθορισμό των στόχων και της παρακολούθησης των επιδόσεων·

—

της συνεχούς διευκόλυνσης της διαδικασίας των συνεργατικών σχηματισμών, όσο αναπτύσσονται και ωριμάζουν (όπως περιγράφεται στο επόμενο σημείο)·

—

της ενσωμάτωσης της πρωτοβουλίας για συνεργατικούς σχηματισμούς σε μία ευρύτερη πολιτική ατζέντα.

10.

Πιστεύει, επίσης, ότι ο ρόλος του δημόσιου τομέα πρέπει να συνίσταται στη δημιουργία των γενικών προϋποθέσεων που απαιτούνται για την ανάπτυξη των συνεργατικών σχηματισμών, μεταξύ των οποίων είναι οι εξής:

—

Εξασφάλιση της ύπαρξης ανθρώπινου δυναμικού με υψηλού επιπέδου προσόντα.

—

Διευκόλυνση των διοικητικών διατυπώσεων για τη δημιουργία και ανάπτυξη του συνεργατικού σχηματισμού.

—

Προώθηση της δημιουργίας κέντρων πληροφόρησης και ολοκληρωμένων κέντρων υπηρεσιών.

—

Υποστήριξη της συνεργασίας των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων και των συνεργατικών σχηματισμών, ιδίως με τη δημιουργία κοινών κέντρων ειδικευμένης κατάρτισης. Θα ήταν σκόπιμο το κάθε κράτος μέλος να διαθέτει τουλάχιστον ένα κέντρο σπουδών που να παρέχει ειδικευμένη κατάρτιση σχετικά με τους συνεργατικούς σχηματισμούς.

—

Εξασφάλιση της διαθεσιμότητας κατάλληλων χρηματοδοτικών μέσων που να μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες του συνεργατικού σχηματισμού, καθώς και της σχέσης μεταξύ επιχειρηματιών, κέντρων καινοτομίας, επενδυτών και πηγών χρηματοδότησης.

—

Διευκόλυνση των διόδων συντονισμού τόσο στο εσωτερικό κάθε συνεργατικού σχηματισμού όσο και με άλλους συνεργατικούς σχηματισμούς εκτός αυτού, καθώς και με τις δημόσιες διοικήσεις.

—

Προώθηση της ανάπτυξης ευκαιριών για τους συνεργατικούς σχηματισμούς εκτός αυτών, καθώς και προώθηση της δραστηριότητάς τους στον διεθνή χώρο και της δημιουργίας διεθνικών δικτύων. Η κατάλληλη δημόσια πολιτική μπορεί να συμβάλει ώστε η περιφέρεια —και ο συνεργατικός σχηματισμός— να αναδειχθούν σε «σήμα κατατεθέν», χάρη στο οποίο θα αυξηθούν οι ευκαιρίες τους για εξωτερική ανάπτυξη.

—

Προώθηση της Ε&Α&Κ (Έρευνας & Ανάπτυξης & Καινοτομίας) στο πεδίο όπου δραστηριοποιείται ο συνεργατικός σχηματισμός, μεριμνώντας ιδιαίτερα για τους παράγοντες που είναι καθοριστικοί για την έναρξη και την ανάπτυξη καινοτόμων δράσεων, οι οποίες, επιπροσθέτως, μπορούν να οδηγήσουν σε αποτέλεσμα μόχλευσης στον ιδιωτικό τομέα.

—

Υποστήριξη και επιτάχυνση των ιδιωτικών πρωτοβουλιών, χωρίς να λησμονείται ότι τα τρία επίπεδα διοίκησης —το κοινοτικό, το εθνικό και το περιφερειακό— πρέπει να είναι διασυνδεδεμένα μεταξύ τους, ενώ το περιφερειακό κατέχει καθοριστικό ρόλο για τον ορισμό και την εφαρμογή των πολιτικών ενίσχυσης των συνεργατικών σχηματισμών.

Ωστόσο, τονίζει ότι οι δημόσιες αρχές πρέπει να αποφεύγουν δύο σημαντικά λάθη:

—

Να μην δημιουργούν συνεργατικούς σχηματισμούς εκ του μηδενός, όπου δεν υφίστανται. Οι συνεργατικοί σχηματισμοί αποτελούν, κατά κανόνα, καρπό μιας ιστορικής εξέλιξης και, κατά συνέπεια, οποιαδήποτε τεχνητή δημιουργία καταλήγει συνήθως σε αποτυχία.

—

Για τους ίδιους λόγους, πρέπει να αποφεύγουν την τεχνητή παράταση των συνεργατικών σχηματισμών, όταν οι αγορές και η τεχνολογία τους έχουν εκτοπίσει.

11.

Θεωρεί ότι, για να είναι ανταγωνιστικοί στην παγκόσμια αγορά, οι συνεργατικοί σχηματισμοί χρειάζεται να δημιουργήσουν ένα ισχυρό πλέγμα σχέσεων μεταξύ των επιχειρήσεων, των πανεπιστημίων και των δημοσίων αρχών και να αναπτύξουν μια διαδικασία διαρκούς καινοτομίας, που θα τους επιτρέπει ανά πάσα στιγμή να εξακολουθούν να επιτυγχάνουν νέες συνεργίες. Μόνον έτσι εξασφαλίζεται η μελλοντική βιωσιμότητα του συνεργατικού σχηματισμού. Καλό είναι να γίνει αποδεκτό εξ αρχής ότι η αριστεία αποτελεί μεν χαρακτηριστικό των συνεργατικών σχηματισμών, αλλά πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι όλοι οι συνεργατικοί σχηματισμοί δεν θα κατορθώσουν να φθάσουν στο ίδιο επίπεδο ανάπτυξης ούτε και την ίδια διεθνή εμβέλεια. Η αριστεία, στο πεδίο αυτό, επιτυγχάνεται με την υπομονή και την πάροδο του χρόνου, με τη συνδρομή ειδικών χρηματοδοτικών πόρων, χρηστής διακυβέρνησης και διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων προσανατολισμένων προς την αγορά, που επιτρέπουν την αναγκαία κινητικότητα των παραγόντων (κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου και ερευνητών).

12.

Εκτιμά ότι, στο σημερινό περιβάλλον της παγκοσμιοποίησης των αγορών, η δημιουργία παγκόσμιων αλυσίδων αξίας (global value chains — GVC) μέσω των συνεργατικών σχηματισμών έχει καθοριστική σημασία για τη βελτίωση του συντονισμού μεταξύ των επιχειρήσεων και, τελικά, του συνολικού επιπέδου ανταγωνιστικότητας. Παρότι η καινοτομία αποτελεί βασικό χαρακτηριστικό όλων των συνεργατικών σχηματισμών, πρέπει να επισημανθεί ότι οι συνεργατικοί σχηματισμοί δεν αναπτύσσονται αποκλειστικά στους κλάδους με μεγάλη ένταση τεχνολογίας, αλλά μπορούν να αφορούν και κλάδους μέσου ή χαμηλού τεχνολογικού επιπέδου.

13.

Επισημαίνει ότι οι συνεργατικοί σχηματισμοί είναι ιδιαίτερα ενδιαφέροντες για τις ΜΜΕ, για τις οποίες συνιστούν ένα περιβάλλον που βοηθά τη σύνδεσή τους με τα πανεπιστήμια και τις μεγάλες επιχειρήσεις, ενώ τους παρέχει επίσης ευκαιρία πρόσβασης στα δίκτυα διεθνούς εμπορίου.

14.

Προειδοποιεί, ωστόσο, ότι κάποιες φορές, σε ορισμένες χώρες και περιφέρειες, παρατηρείται υπερβολική εστίαση στις ΜΜΕ και παραβλέπεται το γεγονός ότι η χαμηλή παρουσία μεγάλων επιχειρήσεων ενδέχεται να περιορίσει τον οικονομικό αντίκτυπο των συνεργατικών σχηματισμών.

Συμβολή στην Ατζέντα της Λισσαβώνας

15.

Εκτιμά ότι, σήμερα, η ελευθερία κίνησης των παραγόντων και το υψηλό κόστος των ανεπτυγμένων οικονομιών λειτουργούν υπέρ μιας διαδικασίας μετεγκαταστάσεων, που πρέπει να αντιμετωπιστεί μέσω του προσανατολισμού των παραγωγικών συστημάτων προς δραστηριότητες μεγαλύτερης προστιθέμενης αξίας και, πρώτα απ' όλα, με μεγαλύτερη ένταση Ε&Α&Κ.

16.

Φρονεί ότι, προκειμένου να αντιμετωπιστούν οι νέες προκλήσεις που θέτει η παγκοσμιοποίηση, προέκυψε η Ατζέντα της Λισσαβώνας, με στόχους την αξιοποίηση του υφιστάμενου στην Ένωση ανθρώπινου δυναμικού, τη διασφάλιση συνεκτικότητας στις πολιτικές για την καινοτομία, τη δημιουργία ενός ρυθμιστικού πλαισίου που να την ευνοεί, καθώς και την προώθηση της δημιουργίας και της ανάπτυξης καινοτόμων επιχειρήσεων και τη βελτίωση των διασυνδέσεων εντός του συστήματος καινοτομίας. Η ευόδωση της Ατζέντας της Λισσαβώνας θα επιτρέψει την πρόοδο προς μια κοινωνία ανοιχτή στην καινοτομία και στη γνώση και, συνεπώς, ικανή να ανταγωνίζεται, αν όχι σε επίπεδο κόστους, πάντως σε επίπεδο δημιουργίας προστιθέμενης αξίας.

17.

Τονίζει ότι, για να γίνουν πιο ανταγωνιστικές οι περιφέρειες, πρέπει να ενισχύσουν τους κλάδους με ένταση κεφαλαίου, με υψηλή ειδίκευση του ανθρώπινου δυναμικού και με έντονο καινοτόμο χαρακτήρα.

18.

Υπενθυμίζει ότι η Ευρώπη παρουσιάζει σημαντικό έλλειμμα όσον αφορά τις ιδιωτικές δαπάνες σε Ε&Α. Από αυτή την άποψη, πιστεύει ότι η αύξηση των δημοσίων αποκλειστικά δαπανών σε Ε&Α δεν θα χρησιμεύσει σε τίποτα, εάν οι ίδιες οι επιχειρήσεις δεν υιοθετήσουν τους στόχους αυτούς και δεν προωθήσουν οι ίδιες τις αναγκαίες δράσεις. Είναι όμως σημαντικό όπως το επίπεδο των εθνικών δημόσιων δαπανών για την Ε&Α είναι αρκετά υψηλό για να είναι αποτελεσματικό. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος οι δαπάνες αυτές, μέσα από την έρευνα και την καινοτομία, να φθάσουν στην αγορά. Οι δημόσιες δαπάνες σε Ε&Α πρέπει να αποτελούν τον μοχλό που θα ενισχύει την ιδιωτική Ε&Α&Κ, έτσι ώστε να αυξηθεί σημαντικά το ποσοστό που αντιπροσωπεύει η δραστηριότητα Ε&Α&Κ επί του ΑΕγχΠ των ευρωπαϊκών περιφερειών. Αυτό προϋποθέτει να συνδυαστούν τέσσερις κύριοι άξονες δράσης:

—

Ενίσχυση της ανάπτυξης συνεργατικών σχηματισμών ή ομάδων επιχειρήσεων και δημοσίων αρχών, γύρω από δραστηριότητες έντονα καινοτόμες.

—

Προώθηση της διαμόρφωσης χώρων κατάλληλων για τις δραστηριότητες αυτές, στους οποίους να συμβιώνουν η γνώση (πανεπιστήμια) και η επιχειρηματική δραστηριότητα (επιχειρήσεις): πρόκειται για τα επιστημονικά και τεχνολογικά πάρκα.

—

Προώθηση των μέσων, χρηματοδοτικών και άλλων, που υποστηρίζουν τη σύσταση νέων επιχειρήσεων με καινοτόμο βάση.

—

Παροχή κινήτρων για τη διασύνδεση των διαφόρων κέντρων γνώσης και Ε&Α&Κ, προώθηση των φόρουμ ανταλλαγών γνώσεων, και υποστήριξη της δημιουργίας δικτύων περιφερειών που αριστεύουν στον τομέα της καινοτομίας.

Ανάπτυξη της κοινοτικής διάστασης:

19.

Εκφράζει την ικανοποίησή της για τις προόδους που έχει υποστηρίξει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσα από πολυάριθμα προγράμματα και δίκτυα, τα οποία οδήγησαν σε σημαντική πρόοδο ως προς τη χάραξη και τον ορισμό των συνεργατικών σχηματισμών, ενώ επιτρέπουν επίσης την ανταλλαγή εμπειριών.

20.

Δεν αμφισβητεί ότι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή παρέχει την απαραίτητη υποστήριξη για την ανάπτυξη νέων και καλύτερων συνεργατικών σχηματισμών, σε εθνικό ή περιφερειακό επίπεδο. Ωστόσο, υπάρχει κάποια ανάγκη ενημέρωσης σχετικά με τον εντοπισμό ή την ανάπτυξη ορθών πρακτικών, καθώς και κέντρων εντοπισμού των μηχανισμών που να μπορούν οι ενδιαφερόμενοι να χρησιμοποιούν και να συμβουλεύονται συστηματικά. Οι μηχανισμοί αυτοί πρέπει να παρουσιάζονται στους ενδιαφερόμενους παράγοντες κατά τρόπο ευνόητο και προσιτό. Επισημαίνει σχετικά ότι ξεκίνησε πρόσφατα τη διαδικασία για την εκπόνηση μελέτης με θέμα «Συνεργατικοί σχηματισμοί και πολιτική για τους συνεργατικούς σχηματισμούς — Οδηγός για τις τοπικές και περιφερειακές αρχές».

21.

Ζητά, ωστόσο, να καταρτίσει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ένα πρόγραμμα-πλαίσιο που θα διευκολύνει τη συνεργασία και τη διασύνδεση όλων των εμπλεκόμενων διοικήσεων και να δημοσιεύσει κατευθυντήριες γραμμές για τη δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών και τη διασύνδεσή τους, καθώς και για την ανάπτυξη της διεθνικής τους διάστασης. Η συνεργασία μεταξύ συνεργατικών σχηματισμών θεωρείται πολλά υποσχόμενο μέσον για την ενίσχυση της ικανότητας καινοτομίας της Ευρώπης και για την προσέλκυση του παγκόσμιου ενδιαφέροντος επενδυτών και φορέων καινοτομίας. Γι' αυτό το λόγο, η διακρατική συνεργασία των οργανώσεων συνεργατικών σχηματισμών δεν πρέπει να περιορίζεται αποκλειστικά στον ευρωπαϊκό χώρο, αλλά να είναι παγκόσμια, έτσι ώστε ο τελικός στόχος να είναι η δημιουργία συνεργατικών σχηματισμών που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν «παγκοσμίου επιπέδου» (world level clusters).

22.

Εκτιμά ότι η συνεργασία μεταξύ συνεργατικών σχηματισμών παρουσιάζει πρωτεύον ενδιαφέρον για τις ΜΜΕ, δεδομένου ότι διευκολύνει την πληροφόρηση, τις τεχνικές ανταλλαγές και τη δυνατότητα να μοιράζονται τις υποδομές έρευνας και τα μέσα παραγωγής.

23.

Παρατηρεί ότι υφίσταται σαφής διαφορά φάσεως ανάμεσα στην επιθυμία πολλών συνεργατικών σχηματισμών να αναπτύξουν τις δικές τους δραστηριότητές εντός της δικής τους περιφέρειας ή χώρας και στις τεράστιες δυνατότητες που προσφέρει η ανταλλαγή πληροφοριών και ορθών πρακτικών με γειτονικούς συνεργατικούς σχηματισμούς από άλλα κράτη.

24.

Καλεί την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εξαλείψει όλα τα εμπόδια στο εμπόριο και τις επενδύσεις εντός της Ευρώπης. Η ολοκλήρωση της ενιαίας αγοράς αποτελεί βασικό μέσον για το άνοιγμα των αγορών στον ανταγωνισμό.

25.

Υπενθυμίζει ότι τα υφιστάμενα εμπόδια στο εμπόριο, σε συνδυασμό με τις διαφορές στη νομοθεσία, στα συστήματα κοινωνικής προστασίας και στα διοικητικά και φορολογικά συστήματα, αποτελούν ενδεχομένως έναν σημαντικό παράγοντα που αποθαρρύνει την διεθνική συνεργασία. Τέλος, τα γλωσσικά εμπόδια συμβάλλουν στη διατήρηση της διαχείρισης και της υλοποίησης των δραστηριοτήτων των συνεργατικών σχηματισμών εντός του εδαφικού πλαισίου μιας και της αυτής χώρας, περιορίζοντας έτσι τις διεθνείς τους συνδέσεις.

Συστάσεις της ΕΤΠ

26.

Συνιστά στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή να υπερβεί τον κατακερματισμό των μέτρων της ΕΕ για την προώθηση των συνεργατικών σχηματισμών· θεωρεί ότι αυτά τα μέτρα θα έπρεπε να συγκεντρωθούν σε έναν ενιαίο άξονα δράσης, ειδικά αφιερωμένο στην προώθηση των συνεργατικών σχηματισμών και στη στήριξη της μεταξύ τους συνεργασίας.

27.

Ως απαραίτητο συμπλήρωμα των ολοένα και περισσότερων αρμοδιοτήτων που αναθέτει η Επιτροπή στις περιφερειακές αρχές για την προώθηση, τον συντονισμό και την αξιοποίηση των πρωτοβουλιών για τη δημιουργία συσπειρώσεων επιχειρήσεων, η ΕΤΠ θεωρεί ότι η ίδια η Επιτροπή πρέπει να εξασφαλίσει στις περιφέρειες μεγαλύτερη προβολή των πρωτοβουλιών που διαχειρίζεται άμεσα η ίδια όσον αφορά την έρευνα και την καινοτομία (κυρίως το ΠΠ7 και το πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία-CIP). Στο ίδιο πνεύμα, θα πρέπει επίσης να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εξασφάλιση μιας σωστής αλληλεπίδρασης με τις αυτόνομες υπηρεσίες που έχει ιδρύσει η Επιτροπή στον τομέα της έρευνας και της καινοτομίας, καθώς και με τις Κοινές Τεχνολογικές Πρωτοβουλίες (ΚΤΠ).

28.

Ζητά την υιοθέτηση και εναρμόνιση κριτηρίων για την προώθηση των συνεργατικών σχηματισμών σε ευρωπαϊκό επίπεδο, πράγμα που κατά τη γνώμη της θα αποτελεί καθοριστικό συμπλήρωμα των υφιστάμενων πολιτικών συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα, ούτως ώστε να αναπτυχθεί μια ενιαία, διαρθρωμένη προσέγγιση αντί της αποσπασματικής προσέγγισης που έχουν σήμερα οι διάφορες ευρωπαϊκές πρωτοβουλίες για τους συνεργατικούς σχηματισμούς σε διαφόρους τομείς (Ε&Α, πολιτικές διαπεριφερειακής συνεργασίας, παρακολούθηση της τεχνολογίας και του ανταγωνισμού, ενισχύσεις για τη χρηματοδότηση σχεδίων κλπ.). CIP: Competitiveness and Innovation Framework Programme — Πρόγραμμα-πλαίσιο για την ανταγωνιστικότητα και την καινοτομία

Image

29.

Τονίζει ότι το σύνολο των μέτρων που θα προαχθούν μέσω αυτής της ενιαίας προσέγγισης θα πρέπει να επικεντρωθεί σε στόχους ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας και σε τομείς δράσης προτεραιότητας, οι οποίοι θα πρέπει να υπερβαίνουν την απλή ανταλλαγή εμπειριών και πληροφόρησης και να συμπεριλαμβάνουν κοινά σχέδια και δράσεις, ανταλλαγές προσωπικού και δικαιούχων μεταξύ των σχεδίων, ανάπτυξη κοινοτικών δικτύων και θεσμών κλπ.

Κατά συνέπεια, προτείνει τα εξής:

1.

ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΚΟΙΝΟΥ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΣΥΝΕΡΓΑΤΙΚΟΥΣ ΣΧΗΜΑΤΙΣΜΟΥΣ

Πιστεύει ότι απαιτείται ένα γενικό στρατηγικό πλαίσιο, το οποίο θα συγκεντρώνει τις προσεγγίσεις των διαφόρων εμπλεκόμενων παραγόντων (δημοσίων διοικήσεων, πανεπιστημίων, ερευνητικών κέντρων και επιχειρήσεων) και θα επιτρέπει τη συντονισμένη εφαρμογή των τριών διαδικασιών που περιγράφονται ανωτέρω:

—

Δημιουργία των προϋποθέσεων για την ανάπτυξη και την ενθάρρυνση συνεργατικών σχηματισμών.

—

Προώθηση της εφαρμογής των πρωτοβουλιών που προτείνουν οι συνεργατικοί σχηματισμοί.

—

Διασύνδεση των συνεργατικών σχηματισμών, τόσο σε εθνικό όσο και σε διεθνικό επίπεδο, με σκοπό την ανταλλαγή εμπειριών και τη συνεργασία.

Προς την κατεύθυνση αυτή, ως πρώτο βήμα για την ανάπτυξη του στρατηγικού πλαισίου, προτείνει τη συγκρότηση μιας Ομάδας Εμπειρογνωμόνων Υψηλού Επιπέδου, η οποία θα μελετήσει το ζήτημα και θα υποδείξει στο Συμβούλιο και την Επιτροπή συγκεκριμένους προσανατολισμούς για την ενσωμάτωση και εναρμόνιση κριτηρίων. Η Ομάδα αυτή θα πρέπει να διαθέτει πλήρη ανεξαρτησία, να προεδρεύεται από μια προσωπικότητα της Ευρώπης που θα χαίρει αναγνώρισης στον συγκεκριμένο χώρο και να περιλαμβάνει εκπροσώπους όλων των εμπλεκόμενων στο ζήτημα ομάδων: α) από τον πολιτικό χώρο: από τα διάφορα επίπεδα διακυβέρνησης, ιδίως δε από το περιφερειακό· β) από τον χώρο των επιχειρήσεων με πείρα στη διαχείριση συνεργατικών σχηματισμών· γ) από τα πανεπιστήμια, τα κέντρα ερευνών και τα τεχνολογικά ιδρύματα και δ) από τους χρηματοοικονομικούς φορείς και άλλους πιθανούς χρηματοδότες: δίκτυα επιχειρηματικών αγγέλων (business angels), ταμεία κεφαλαίου επιχειρηματικού κινδύνου κλπ.

Εκτιμά ότι το στρατηγικό αυτό πλαίσιο θα αξιοποιήσει τις διάφορες πρωτοβουλίες που υφίστανται ήδη γύρω από τους συνεργατικούς σχηματισμούς ιδιαίτερου θεματικού πεδίου και θα προσφέρει μια σφαιρική θεώρηση όλων αυτών των πρωτοβουλιών, διαρθρώνοντας κατευθύνσεις δράσης που θα επιτρέπουν την περαιτέρω εξέλιξη των διεργασιών που επιτελούνται κατά την ανάπτυξη ενός συνεργατικού σχηματισμού.

ΠΡΟΠΑΡΑΣΚΕΥΑΣΤΙΚΟ ΣΤΑΔΙΟ

—

Δημιουργία των γενικών προϋποθέσεων που απαιτούνται για την ανάπτυξή του.

—

Χορήγηση χρηματοδοτικών ενισχύσεων που να διευκολύνουν τη διασύνδεση μικρών και μεγάλων επιχειρήσεων της ίδιας περιοχής και την αξιολόγηση των διαφόρων συνεργιών που μπορούν να προκύψουν.

—

Εμπλοκή επιχειρήσεων που να μπορούν να λειτουργήσουν ως κινητήρια δύναμη και πόλος έλξης.

—

Επαφές με ερευνητικά κέντρα που δραστηριοποιούνται στον κλάδο.

ΕΝΑΡΚΤΗΡΙΟ ΣΤΑΔΙΟ

—

Ανάπτυξη σχέσεων εμπιστοσύνης.

—

Διασύνδεση των επιχειρήσεων που ανήκουν σε διαφορετικούς συνεργατικούς σχηματισμούς, για τη δημιουργία διεθνικών μετα-συνεργατικών σχηματισμών.

—

Δημιουργία ίδιας οργανωτικής δομής και ανάδειξη σε «σήμα κατατεθέν».

—

Ανάπτυξη ενός στρατηγικού προγράμματος συνεργασίας.

ΣΤΑΔΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ

—

Δημιουργία και ανάπτυξη ίδιων σχεδίων.

—

Ενσωμάτωση των συνεργατικών σχηματισμών στις ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες.

—

Συμμαχίες μεταξύ συνεργατικών σχηματισμών, πλατφόρμα συνεργασίας μεταξύ περιφερειών.

—

Διάδοση των αποτελεσμάτων της συνεργασίας μεταξύ των συνεργατικών σχηματισμών, ώστε να εξασφαλιστεί ότι τα αποτελέσματα του Σχεδίου γίνονται γνωστά σε άλλες περιφέρειες.

—

Νέα προϊόντα ως αποτέλεσμα πρωτοβουλιών συνεργασίας.

ΣΤΑΔΙΟ ΩΡΙΜΟΤΗΤΑΣ

—

Καινοτομίες και διπλώματα ευρεσιτεχνίας.

—

Εμφάνιση εμπορικών συνεργατικών υπο-σχηματισμών.

—

Στρατηγικές εταιρικές σχέσεις για την οικονομική ανάπτυξη.

—

Προσέλκυση νέων επενδύσεων στην περιφέρεια.

2.

ΔΡΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΤΟΝΩΣΗ ΤΗΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑΣ ΕΝΟΣ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ ΠΟΥ ΝΑ ΠΑΡΕΧΕΙ ΑΞΙΟΠΙΣΤΙΑ ΣΤΗ ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ

Αναγνωρίζει ότι πρέπει να ενθαρρυνθεί η συνεργασία μεταξύ των επιχειρήσεων των συνεργατικών σχηματισμών, μέσα από την υποστήριξη της σύστασης ενός δικτύου δικτύων συνεργατικών σχηματισμών πρώτου επιπέδου, ώστε να μπορούν να μοιράζονται τις υπηρεσίες και τις βέλτιστες πρακτικές σε ευρωπαϊκό και σε παγκόσμιο επίπεδο, με τη βοήθεια λ.χ. δράσεων όπως:

—

Ανάπτυξη και αξιοποίηση εργαλείων συνεργασίας για την από κοινού χρήση της γνώσης που έχει αποκτηθεί από τους περιφερειακούς συνεργατικούς σχηματισμούς.

—

Προώθηση εκδηλώσεων/συναντήσεων/ημερίδων με τους διαφόρους φορείς, ιδιαίτερα τις επιχειρήσεις, των διαφόρων συνεργατικών σχηματισμών.

—

Κατάρτιση κοινής ετήσιας έκθεσης για τις δραστηριότητες όλων των ευρωπαϊκών συνεργατικών σχηματισμών.

—

Προώθηση της ανάπτυξης κοινών υπηρεσιών στους τομείς της κατάρτισης, της ενημέρωσης κλπ.

Τονίζει ότι έχει καθοριστική σημασία να προωθήσουν οι δημόσιες αρχές σχέδια αρχικής ζήτησης, μέσα από τις εξής δράσεις:

—

Σύνδεση μεταξύ παρατηρητηρίων και οργανισμών τεχνολογικής παρακολούθησης των διαφόρων περιφερειών, μέσω της θέσπισης ενός ευρωπαϊκού συστήματος για την παρακολούθηση της βιομηχανικής έρευνας και καινοτομίας, και βελτίωση της ενημέρωσης σχετικά με το διανοητικό κεφάλαιο, με στόχο την προληπτική εξεύρεση ενδεχόμενων λύσεων από την πλευρά της προσφοράς και τεχνολογιών ικανών να προσφέρουν προστιθέμενη αξία.

—

Ενθάρρυνση της συνεργασίας με τις ευρωπαϊκές τεχνολογικές πλατφόρμες.

—

Ανάπτυξη δημόσιων σχεδίων από κοινού μεταξύ διαφόρων περιφερειών (κοινές προδιαγραφές και διαδικασίες σύναψης συμβάσεων).

—

Προώθηση κοινών ρυθμίσεων σε διάφορες περιφέρειες, για την ενθάρρυνση ή την πρόβλεψη της ανάπτυξης καινοτόμων τεχνολογιών.

Τονίζει ότι αποτελεί επιτακτική ανάγκη να συγκεντρωθούν σε μια ενιαία Ευρωπαϊκή Ενημερωτική Πλατφόρμα σχετικά με τους Συνεργατικούς Σχηματισμούς (INFOCLUSTER) οι υφιστάμενες πληροφορίες και να ενσωματωθούν λειτουργίες χρήσιμες για τις επιχειρήσεις, οι οποίες καλύπτονται σήμερα μόνον εν μέρει. Ως προς το σημείο αυτό, πιστεύει ότι ο καταλληλότερος φορέας για να αναλάβει το έργο της ενημερωτικής πλατφόρμας θα μπορούσε να είναι το Ευρωπαϊκό Παρατηρητήριο Συνεργατικών Σχηματισμών. Οι εν λόγω λειτουργίες είναι:

—

Ένα σύστημα περιφερειακής ενημέρωσης, το οποίο θα παρουσιάζει τις εκάστοτε υπάρχουσες υποδομές και κέντρα έρευνας, τις επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στην Ε&Α&Κ, τα πανεπιστήμια και τα λοιπά κέντρα, τις προωθούμενες κατευθύνσεις έρευνας, τις καίριες τεχνικές και πολιτικές επαφές κλπ. Το εργαλείο αυτό θα διευκολύνει τη διασύνδεση μεταξύ των διαφόρων κέντρων γνώσης και των συνεργατικών σχηματισμών. Θα μπορούσε να ηγείται αυτού η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΤΠ, που θα μπορούσε να της παράσχει τις επαφές με τις περιφέρειες και με τους υπάρχοντες σε περιφερειακό επίπεδο συνεργατικούς σχηματισμούς.

—

Ένα δυναμικό βαρόμετρο ανταγωνιστικότητας, στο οποίο ο κάθε συνεργατικός σχηματισμός να μπορεί να συγκριθεί με οποιονδήποτε άλλον με ανάλογα χαρακτηριστικά και να πληροφορηθεί για την θέση που κατέχει σε σύγκριση με τον ανταγωνιστικό του περίγυρο.

—

Ένας χάρτης πολιτικών των συνεργατικών σχηματισμών, με τα εθνικά και περιφερειακά προγράμματα και πολιτικές που εφαρμόζονται σε κάθε γεωγραφική περιοχή, σε όλα τα πεδία (ενισχύσεις για Ε&Α&Κ, χρηματοδοτικά μέσα στήριξης, προγράμματα κατάρτισης και ανταλλαγών κλπ.), για την ανταλλαγή πληροφοριών.

—

Διάφορες εκθέσεις σχετικά με τις βέλτιστες πρακτικές που εφαρμόζονται από τις επιχειρήσεις ή τους συνεργατικούς σχηματισμούς, για τη διάδοση της γνώσης.

Θεωρεί ότι είναι απαραίτητο να προωθηθεί η συνεργασία μεταξύ των χρηματοδοτικών μέσων για την καινοτομία (κεφάλαιο/δάνεια/άμεσες ενισχύσεις) των διαφόρων περιφερειών ή χωρών, προκειμένου να διευκολυνθούν οι επενδύσεις σε μεγάλα σχέδια όπου θα συμμετέχουν διάφορες περιφέρειες διαφόρων ευρωπαϊκών χωρών, μέσω των συνεργατικών σχηματισμών, και τα οποία θα μπορούσαν να επωφελούνται από μεγαλύτερο αποτέλεσμα μόχλευσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, όπως τα προερχόμενα από την ΕΤΕπ και το ΕΤΕ.

Πιστεύει ότι είναι δυνατή η κοινή αξιοποίηση πόρων και υπηρεσιών μεταξύ διαφόρων συνεργατικών σχηματισμών, ώστε να μπορούν να επωφελούνται από την κοινή πρόσβαση σε υπηρεσίες υψηλότερης ποιότητας.

—

Δομές ευρέσεως εργασίας για εξειδικευμένες θέσεις και προγράμματα ανταλλαγών και κατάρτισης ερευνητών στον ιδιωτικό τομέα.

—

Κινητικότητα επιχειρήσεων με την από κοινού χρήση εγκαταστάσεων και υπηρεσιών των «φυτωρίων» επιχειρήσεων.

—

Ανταλλαγές τεχνικών ικανοτήτων, υποδομών έρευνας και εγκαταστάσεων παραγωγής, με στόχο τις οικονομίες κλίμακας και φάσματος.

—

Ευρωπαϊκό σύστημα παρακολούθησης της βιομηχανικής έρευνας και της καινοτομίας και βελτίωση της ενημέρωσης για το διανοητικό κεφάλαιο.

3.

ΜΕΤΡΑ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ ΕΚ ΤΩΝ ΠΡΟΤΕΡΩΝ, ΚΑΤΑ ΤΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΕΚ ΤΩΝ ΥΣΤΕΡΩΝ, ΠΟΥ ΘΑ ΧΡΗΣΙΜΕΥΟΥΝ ΩΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΙΑ ΜΕΛΛΟΝΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Πιστεύει ότι η αξιολόγηση είναι μια μορφή έρευνας, που κάνει χρήση ειδικών τεχνικών και βρίσκει απαντήσεις σε ερωτήματα όπως εάν καλύφθηκαν οι ανάγκες του συνεργατικού σχηματισμού, εάν χαράχτηκε η δέουσα πολιτική, εάν εφαρμόστηκε ορθά, εάν θα έχει τον προσδοκώμενο αντίκτυπο, εάν είναι δυνατόν να τεθούν εκ νέου οι στόχοι που δεν επετεύχθησαν ή ακόμη εάν μπορεί να διευρυνθεί η αποτελεσματικότητα της εφαρμοσθείσας πολιτικής.

Νοεί την αξιολόγηση ως εργαλείο που πρέπει να χρησιμοποιείται καθ' όλη τη διάρκεια της διαδικασίας εφαρμογής και που, πέραν άλλων πλεονεκτημάτων, καλείται να αυξήσει την αξιοπιστία της πολιτικής για τους συνεργατικούς σχηματισμούς.

Βρυξέλλες, 19 Ιουνίου 2008.

Ο Πρόεδρος

της Επιτροπής των Περιφερειών

Luc VAN DEN BRANDE

  翻译：