28.12.2010 |
EL |
Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης |
C 354/59 |
Γνωμοδότηση της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής με θέμα «H εφαρμογή της Συνθήκης της Λισαβόνας: η συμμετοχική δημοκρατία και η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών (άρθρο 11)» (γνωμοδότηση πρωτοβουλίας)
2010/C 354/10
Εισηγήτρια: η κα Anne-Marie SIGMUND
Στις 16 Ιουλίου 2009 και σύμφωνα με το άρθρο 29,παράγραφος 2 του εσωτερικού κανονισμού, η Ευρωπαϊκή Οικονομική και Κοινωνική Επιτροπή αποφάσισε να καταρτίσει γνωμοδότηση για το ακόλουθο θέμα:
«H εφαρμογή της Συνθήκης της Λισσαβώνας: η συμμετοχική δημοκρατία και η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών (άρθρο 11)»
Η υποεπιτροπή στην οποία ανατέθηκε η προετοιμασία των σχετικών εργασιών, υιοθέτησε τη γνωμοδότησή της στις 11 Φεβρουαρίου 2010.
Κατά την 461η σύνοδο ολομέλειας της 17ης και 18ης Μαρτίου 2010 (συνεδρίαση της 17ης Μαρτίου 2010) η ΕΟΚΕ υιοθέτησε με 163 ψήφους υπέρ, μία ψήφο κατά και 3 αποχές την ακόλουθη γνωμοδότηση:
1. Συμπεράσματα και συστάσεις
1.1 Οι διατάξεις της Συνθήκης περί ιδρύσεως της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΕΕ) σχετικά με τις δημοκρατικές αρχές της Ένωσης, και ειδικότερα οι διατάξεις του άρθρου 11 της ΣΕΕ, αποτελούν κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ ορόσημο της πορείας για την οικοδόμηση μιας χειροπιαστής Ευρώπης των πολιτών που λειτουργεί εμπράγματα και είναι επιδεκτική προσαρμογών. Γι αυτό είναι απαραίτητο να προσδιοριστούν σαφέστερα οι επιμέρους δημοκρατικές διαδικασίες και να προβλεφθούν οι αναγκαίες δομές.
1.2 Σε ό,τι αφορά τον οριζόντιο διάλογο (άρθρο 11, παράγραφος 1 ΣΕΕ) και τον κάθετο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών (άρθρο 11, παράγραφος 2 ΣΕΕ), η ΕΟΚΕ ζητά να προσδιοριστούν σαφώς τα μέσα αυτά και να θεσπισθούν κανόνες σχετικά με τις διαδικασίες εφαρμογής τους και τους παράγοντες που συμμετέχουν στο διάλογο. Συνιστά δε στην Επιτροπή, ακολουθώντας την προσέγγιση που επέλεξε για το άρθρο 11, παράγραφος 4 της ΣΕΕ, να δρομολογήσει, με την κατάρτιση Πράσινης Βίβλου για τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, μια διαδικασία διαβούλευσης και στη συνέχεια να θεσπίσει ρυθμίσεις με βάση τα αποτελέσματα αυτής.
1.3 Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει τη γνωστή θέση της, τονίζοντας ότι είναι πρόθυμη να συμβάλει ως εταίρος και διαμεσολαβητής στη διαμόρφωση και στην ανάπτυξη του διαλόγου με την κοινωνία των πολιτών και να αναπτύξει περαιτέρω το ρόλο της ως κέντρου συνάντησης. Η ΕΟΚΕ θέτει στη διάθεση όλων των οργάνων της Ένωσης το δίκτυο και τις υποδομές της, ως εποικοδομητική συμβολή στο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών.
1.4 Με το άρθρο 11, παράγραφος 3 της ΣΕΕ, η ήδη εντατική πρακτική διαβουλεύσεων της Επιτροπής εντάσσεται στο πλαίσιο του ενισχυμένου πλέον πυλώνα της συμμετοχής στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό πρότυπο. Η ΕΟΚΕ ζητά να θεσπισθούν και για το μέσο αυτό σαφείς διαδικαστικοί κανόνες, που να διέπονται από τις αρχές της διαφάνειας, της ανοιχτής πρόσβασης και της αντιπροσωπευτικότητας.
1.5 Με την ενσωμάτωση της πρωτοβουλίας των ευρωπαίων πολιτών στο άρθρο 11, παράγραφος 4 της ΣΕΕ, η Συνθήκη συγκεκριμενοποιεί για πρώτη φορά στην ιστορία μια διαδικασία άμεσης δημοκρατίας σε διασυνοριακό, διακρατικό επίπεδο. Η ΕΟΚΕ χαιρετίζει ενθέρμως τη νέα αυτή δυνατότητα και εννοεί να συμβάλλει κατά τρόπον απτό σε αυτό το ιστορικό γεγονός. Διευκρινίζει δε τη θέση της όσον αφορά τις λεπτομερείς διατάξεις εφαρμογής που πρέπει να θεσπισθούν ακόμη εντός του 2010. Σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε:
— |
να μην δημιουργούνται περιττά εμπόδια για τους πολίτες κατά την αξιοποίηση αυτής της δυνατότητας συμμετοχής, δεδομένου ότι πρόκειται απλώς για πρωτοβουλία με την οποία ζητείται η συμπερίληψη ενός θέματος στην ημερήσια διάταξη, |
— |
να θεσπισθούν σαφείς κανόνες και διατάξεις ώστε η διοργάνωση μιας πρωτοβουλίας σε 27 κράτη μέλη να είναι εφικτή χωρίς οι εμπνευστές της να αντιμετωπίζουν απρόβλεπτα εμπόδια σε εθνικό επίπεδο, |
— |
να λαμβάνουν οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας οικονομική ενίσχυση μόλις επιτευχθεί ένα ορισμένο όριο. |
1.6 Η ΕΟΚΕ προτίθεται να αναλάβει κεντρικό ρόλο στα πλαίσια μιας διακρατικής δημοκρατικής υποδομής στην Ευρώπη και να ανταποκριθεί με αποτελεσματικό και εύστοχο τρόπο στα καθήκοντα που απορρέουν από το άρθρο 11 της ΣΕΕ. Προσφέρεται, επίσης, να αναλάβει τη λειτουργία κέντρου πληροφόρησης, να υποστηρίζει ενδεχομένως πρωτοβουλίες πολιτών με την έκδοση συνοδευτικής γνωμοδότησης, να διοργανώνει ακροάσεις για πρωτοβουλίες που καρποφορούν και να στηρίζει ενδεχομένως την αξιολόγηση εκ μέρους της Επιτροπής, επίσης με μια γνωμοδότηση.
2. Ιστορικό
2.1 Το Δεκέμβριο 2001, οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων υιοθέτησαν στο Λάκεν μια νέα μέθοδο επεξεργασίας ευρωπαϊκών Συνθηκών και αποφάσισαν να συγκαλέσουν «Συνέλευση για το μέλλον της Ευρώπης», η οποία, χάρη στη σύνθεσή της (1), ανέπτυξε σημαντική δημοκρατική δυναμική και υπέβαλε τον Ιούνιο 2003 καινοτόμες προτάσεις ως προς την αύξηση της διαφάνειας και της συμμετοχής.
2.2 Μετά τα αρνητικά αποτελέσματα των δημοψηφισμάτων της Γαλλίας και Ολλανδίας και τη συνακόλουθη απόρριψη της «Συνθήκης για τη θέσπιση Συντάγματος της Ευρώπης» που είχε συντάξει η Συνέλευση, υπογράφηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007 στη Λισσαβώνα μια αναθεωρημένη Συνθήκη της Ένωσης, η οποία και τέθηκε σε ισχύ την 1η Δεκεμβρίου 2009.
3. Εισαγωγή
3.1 Η έναρξη της ισχύος της Συνθήκης της Λισσαβώνας απλοποιεί και καθιστά πιο διαφανείς πολλές διαδικασίες, διαχωρίζει σαφέστερα τις αρμοδιότητες, διευρύνει τις αρμοδιότητες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και ενισχύει την παρουσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης εντός και εκτός των συνόρων της.
3.2 Παράλληλα με τις διάφορες μορφές (έμμεσης)κοινοβουλευτικής δημοκρατίας (2), η θεμελίωση της συμμετοχικής δημοκρατίας στην ΣΕΕ διευρύνει και ενισχύει - αλλά σε καμία περίπτωση δεν αντικαθιστά - το ευρωπαϊκό δημοκρατικό πρότυπο.
3.3 Οι διατάξεις σχετικά με την συμμετοχική δημοκρατία αφορούν συγκεκριμένα:
— |
τον οριζόντιο διάλογο με τους πολίτες, |
— |
τον κάθετο διάλογο με τους πολίτες, |
— |
τις υφιστάμενες διαδικασίες διαβούλευσης που εφαρμόζει η Επιτροπή και |
— |
την νέα πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών. |
3.4 Σύμφωνα με το πνεύμα της Συνθήκης της Ένωσης, οι διατάξεις του άρθρου 11 της ΣΕΕ αποτελούν απλώς γενικούς όρους που πρέπει, μέσω κατάλληλων νομικών ρυθμίσεων, να προσδιοριστούν, να διαμορφωθούν και να υλοποιηθούν αλλά και να αποκτήσουν υπόσταση χάρη στη δράση των ενδιαφερόμενων παραγόντων.
3.5 Σχετικά με την πρωτοβουλία των ευρωπαίων πολιτών, η Επιτροπή ανέλαβε ήδη μια πολύ χρήσιμη πρωτοβουλία δημοσιεύοντας μια Πράσινη Βίβλο (3). Μετά τη διαδικασία διαβούλευσης, η Επιτροπή θα εκδώσει σχέδιο κανονισμού για την εφαρμογή του άρθρου 11, παράγραφος 4 της ΣΕΕ. Με αυτόν τον τρόπο έδωσε ένα σαφές μήνυμα σχετικά με τη σημασία που αποδίδει αφενός στον διάλογο κατά την προετοιμασία της εφαρμογής του νέου μέσου και αφετέρου στους παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών και τους ενδιαφερόμενους πολίτες όλης της Ένωσης που θα αποτελέσουν μεταγενέστερα φορείς παρόμοιων πρωτοβουλιών.
4. Η Συνθήκη της Λισσαβώνας – άρθρο 11 της ΣΕΕ
4.1 Ο οριζόντιος διάλογος με τους πολίτες
Άρθρο 11, παράγραφος 1 της ΣΕΕ: «Τα θεσμικά όργανα δίδουν, με τα κατάλληλα μέσα, στους πολίτες και στις αντιπροσωπευτικές ενώσεις τη δυνατότητα να γνωστοποιούν και να ανταλλάσσουν δημόσια τις γνώμες τους σε όλους τους τομείς δράσης της Ένωσης.»
4.1.1 |
Η διάταξη αυτή αποτελεί τη βάση του οριζόντιου διαλόγου με τους πολίτες, χωρίς να τον προσδιορίζει συγκεκριμένα. Η ΕΟΚΕ έχει ήδη εκδώσει πολυάριθμες γνωμοδοτήσεις σχετικά με τον διάλογο με τους πολίτες (4) (5) (6)τον οποίο έχει ανακηρύξει σε καίριο στοιχείο της συμμετοχής στα πλαίσια του ευρωπαϊκού δημοκρατικού προτύπου. Όπως έχει τονίσει επανειλημμένα, είναι πρόθυμη να χρησιμεύσει ως πλατφόρμα και πολλαπλασιαστικός παράγοντας του διαλόγου, και να συμβάλει στην προβολή μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ έχει επίσης τονίσει συχνά ότι προτίθεται να συμβάλει, και θα συμβάλει, με την ιδιότητα του εταίρου και του διαμεσολαβητή στην ανάπτυξη αυτού του διαλόγου με τους πολίτες. Έχει επίσης σκοπό να αναπτύξει περισσότερο το ρόλο της ως χώρου συνάντησης και να προσφέρει πρακτική υποστήριξη, όπως π.χ. την υποδομή της. Για την ΕΟΚΕ έχει ιδιαίτερη σημασία να συνδράμει ώστε ο διάλογος με τους πολίτες να έχει την απαραίτητη απήχηση στην (ευρωπαϊκή) κοινή γνώμη και να εξελιχθεί σε πραγματικά αμφίδρομο μέσο συζήτησης. |
4.1.2 |
Επαναλαμβάνει ότι είναι αναγκαίο να οριστεί σαφώς αυτό το μέσο συμμετοχικής δημοκρατίας και να καθοριστεί ο τρόπος λειτουργίας του. Χρειάζεται να διευκρινισθεί μεταξύ άλλων, ποιά κριτήρια αντιπροσωπευτικότητας πρέπει να πληρούν οι ενώσεις που αναφέρονται σε αυτήν την παράγραφο, προκειμένου να συμμετέχουν στο διάλογο. Επίσης, σχετικά με το θέμα της αντιπροσωπευτικότητας των παραγόντων της κοινωνίας των πολιτών, η ΕΟΚΕ έχει επισημάνει (7) ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της ποσοτικής (νόμιμη εκπροσώπηση της πλειοψηφίας των ενδιαφερομένων) και της ποιοτικής (απόδειξη της απαραίτητης εμπειρογνωμοσύνης) αντιπροσωπευτικότητας. Κατά την ΕΟΚΕ, οι ενώσεις που συμμετέχουν στον διάλογο πρέπει να διαθέτουν τόσο ποσοτική όσο και ποιοτική αντιπροσωπευτικότητα. |
4.1.3 |
Επίσης, κρίνει αναγκαίο να διευκρινίσει ο νομοθέτης ποιά συγκεκριμένα μέτρα οφείλει να λάβει για να εξασφαλιστούν τα «κατάλληλα μέσα» (όπως ορίζει το άρθρο 11, παράγραφος 1 της ΣΕΕ). |
4.1.4 |
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ θεωρεί σημαντικό να επισημάνει τη διαφορά ανάμεσα στον διάλογο με τους ευρωπαίους πολίτες και τον κοινωνικό διάλογο, και προειδοποιεί ότι δεν πρέπει να συγχέονται οι δύο αυτές έννοιες. Ασφαλώς, ο ευρωπαϊκός κοινωνικός διάλογος συνιστά θεμελιώδη πυλώνα μιας ειδικευμένης συμμετοχής και υπόκειται σε ειδικούς κανόνες όσον αφορά το περιεχόμενο, τη συμμετοχή, τη διαδικασία και τις επιδράσεις. Το γεγονός ότι θεμελιώνεται στη Συνθήκη καταδεικνύει τη σημασία του. |
4.2 Ο κάθετος διάλογος με τους πολίτες
Άρθρο 11, παράγραφος 2 της ΣΕΕ: «Τα θεσμικά όργανα διατηρούν ανοιχτό, διαφανή και τακτικό διάλογο με τις αντιπροσωπευτικές ενώσεις και την κοινωνία των πολιτών.»
4.2.1 |
Με αυτήν την παράγραφο αναγνωρίζεται η σημασία του οριζόντιου διαλόγου με τους πολίτες και τα όργανα της Ένωσης δεσμεύονται να διατηρούν τον διάλογο αυτό. Η ΕΟΚΕ έχει γνωμοδοτήσει και επί του θέματος αυτού (8) και καλεί και σε αυτήν την περίπτωση την Επιτροπή να προσδιορίσει λεπτομερώς τόσο το περιεχόμενο όσο και τις σχετικές νομικές διαδικασίες. |
4.2.2 |
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο ανέλαβε πριν από αρκετό καιρό, πριν τη θέσπιση αυτής της διάταξης της Συνθήκης, την πρωτοβουλία να ιδρύσει το φόρουμ πολιτών «Αγορά» και δημιούργησε με αυτόν τον τρόπο ένα μέσο για τον κάθετο διάλογο με τους πολίτες. |
4.2.3 |
Επειδή το άρθρο 11, παράγραφος 2 δεσμεύει όλα τα θεσμικά όργανα να προβαίνουν σε διάλογο με την κοινωνία των πολιτών, η ΕΟΚΕ καλεί όλα τα όργανα, και ιδιαίτερα το Συμβούλιο, να διευκρινίσουν το συντομότερο δυνατό τα σχέδιά τους σχετικά με την εφαρμογή του άρθρου αυτού της Συνθήκης. |
4.2.4 |
Η ΕΟΚΕ θέτει στη διάθεση όλων των οργάνων της Ένωσης το δίκτυο και τις υποδομές της, για να συμβάλει εποικοδομητικά στον κάθετο διάλογο με την κοινωνία των πολιτών. |
4.3 Διαβουλεύσεις που διοργανώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή
Άρθρο 11, παράγραφος 3 «Προκειμένου να εξασφαλίζεται η συνοχή και η διαφάνεια των δράσεων της Ένωσης, η Επιτροπή διεξάγει ευρείες διαβουλεύσεις με τα ενδιαφερόμενα μέρη.»
4.3.1 |
Με τη διάταξη αυτή, η ήδη εντατική πρακτική διαβουλεύσεων της Επιτροπής εντάσσεται στο πλαίσιο του – ενισχυμένου πλέον - πυλώνα της συμμετοχής του ευρωπαϊκού δημοκρατικού προτύπου. Η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι (9) (10)αυτή η πρακτική διαβουλεύσεων συνιστά ουσιαστικό στοιχείο του σχεδίου «Ευρωπαϊκή Διακυβέρνηση» (11) που δρομολόγησε η Επιτροπή το 2001,καθώς και ότι, ως μέτρο που λειτουργεί από την κορυφή προς τη βάση, αποτελεί το κατ' εξοχήν μέσο δραστηριοποίησης της κοινωνίας των πολιτών. Επισημαίνει, επίσης, ότι πρέπει να γίνεται διάκριση μεταξύ της διαβούλευσης ως μέτρου των αρχών διακυβέρνησης, και της συμμετοχής, ως δικαιώματος των πολιτών. Η πτυχή της ενεργού συμβολής της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών με ίδια πρωτοβουλία (προσέγγιση από τη βάση προς την κορυφή), δεν θίγεται από το μέτρο αυτό. |
4.3.2 |
Η ΕΟΚΕ έχει τη βούληση να υποστηρίξει κατά τη διάρκεια της θητείας της την Ευρωπαϊκή Επιτροπή στις περιπτώσεις στις οποίες επιθυμεί να διεξαγάγει διαβουλεύσεις σε διαφορετικό πλαίσιο από αυτό του διαδικτύου, π.χ. με την από κοινού διοργάνωση ακροάσεων για ειδικά θέματα ή την πραγματοποίηση ανοιχτών διαβουλεύσεων στα πλαίσια φόρουμ ενδιαφερόμενων μερών, σύμφωνα με τη μέθοδο του «ανοιχτού χώρου». |
4.3.3 |
Η διαβούλευση και μόνον δεν μπορεί όμως να αντικαταστήσει τον πραγματικό διάλογο με την κοινωνία των πολιτών. Η ΕΟΚΕ καλεί για αυτό την Επιτροπή να επανεξετάσει και να διαρθρώσει την σημερινή πρακτική διαβουλεύσεων. Αφενός, θα πρέπει να ορίζεται εύλογη προθεσμία, ώστε η κοινωνία των πολιτών και οι πολίτες να έχουν πράγματι χρόνο να προετοιμάσουν τις απαντήσεις τους έτσι ώστε η διαβούλευση να μην είναι απλώς τυπική. Αφετέρου, θα πρέπει να εφαρμόζεται μια πιο διαφανής διαδικασία αξιολόγησης. Η Επιτροπή οφείλει να απαντά σε όλες τις προτάσεις και να εξηγεί τους λόγους για τους οποίους δέχεται ή απορρίπτει μια συγκεκριμένη πρόταση, ώστε να διεξάγεται ουσιαστικός διάλογος. Αυτές αλλά και άλλες βελτιώσεις θα πρέπει να συζητήσει εντατικά η Επιτροπή με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών. |
4.4 Η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών
Άρθρο 11, παράγραφος 4 της ΣΕΕ: «Πολίτες της Ένωσης, εφόσον συγκεντρωθεί αριθμός τουλάχιστον ενός εκατομμυρίου, υπήκοοι σημαντικού αριθμού κρατών μελών, μπορούν να λαμβάνουν την πρωτοβουλία να καλούν την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων της, να υποβάλλει κατάλληλες προτάσεις επί θεμάτων στα οποία οι εν λόγω πολίτες θεωρούν ότι απαιτείται νομική πράξη της Ένωσης για την εφαρμογή των Συνθηκών.»
4.4.1 |
Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται την άποψη ότι η σημασία αυτής της νέας πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών υπερβαίνει κατά πολύ την καθαρά νομική πτυχή της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και ότι πρέπει να αξιολογηθεί ως πρώτο στοιχείο άμεσης δημοκρατίας που εφαρμόζεται σε διακρατικό επίπεδο, αν και περιορίζεται, σύμφωνα με το περιεχόμενο αυτής της διάταξης, στους πολίτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ΕΟΚΕ εύχεται να συμπεριληφθούν, στα πλαίσια μιας αναθεώρησης της Συνθήκης, και οι πολίτες τρίτων χωρών που διαμένουν μόνιμα στο έδαφος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. |
4.4.2 |
Αξίζει να επισημανθεί ότι η νέα πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών δεν αποτελεί «λαϊκή πρωτοβουλία» με την έννοια που προβλέπεται σε πολλά κράτη μέλη και η οποία οδηγεί υποχρεωτικά σε δημοψήφισμα, αλλά για μία πρωτοβουλία με την οποία ζητείται η εξέταση ενός θέματος και καλείται η Επιτροπή να νομοθετήσει. Πρόκειται, συνεπώς, για ένα μέσο της μειοψηφίας το οποίο απλώς επιτρέπει την άσκηση επιρροής στη διαμόρφωση του πολιτικού προγράμματος. Η Επιτροπή διατηρεί το δικαίωμά της να αναλαμβάνει νομοθετική πρωτοβουλία ενώ η διαδικασία που θα ακολουθήσει ενδεχομένως, θα είναι σύμφωνη με τα ισχύοντα. |
4.4.3 |
Η εφαρμογή του μέσου αυτού απαιτεί, βέβαια, τη θέσπιση κανόνων και προτύπων. Επειδή όμως πρέπει πρώτα να δημιουργηθούν τα μέσα της άμεσης δημοκρατίας σε ευρωπαϊκό επίπεδο, κρίνεται σκόπιμο να χαραχθεί για την πρωτοβουλία πολιτών ένα πλαίσιο εντός του οποίου θα μπορεί να εξελιχθεί προοδευτικά. Ο κανονισμός για την εφαρμογή του άρθρου 11 παράγραφος 4 της ΣΕΕ θα πρέπει να θεσπίζει σε ένα όσο το δυνατό στοιχειωδέστερο επίπεδο βασικά πρότυπα και όρους αποδοχής των προτάσεων, καθώς και να προσφέρει περιθώρια διακριτικής ευχέρειας σε τομείς στους οποίους δεν υπάρχουν στοιχεία σχετικά με αντίστοιχες εμπειρίες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, εφόσον η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών περιορίζεται στην επιδίωξη της συμπερίληψης ενός συγκεκριμένου θέματος στο πρόγραμμα της Επιτροπής. |
4.4.4 |
Η ΕΟΚΕ είναι ωστόσο διαμετρικά αντίθετη με την άποψη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (12)«ότι αποτελεί πολιτικό καθήκον του Κοινοβουλίου να παρακολουθεί τη διαδικασία μιας πρωτοβουλίας πολιτών» και απορρίπτει τον έλεγχο μιας διαδικασίας από τον νομοθέτη κατά το προπαρασκευαστικό νομοθετικό στάδιο. Παρόμοιος «έλεγχος» θα συνιστούσε παραβίαση της αρχής της διάκρισης των εξουσιών. Για τον λόγο αυτό, η ΕΟΚΕ προτείνει να δημιουργηθεί μια ανεξάρτητη «συμβουλευτική αρχή» ή ένα είδος «υπηρεσίας εξυπηρέτησης», για την υποστήριξη των διοργανωτών κατά τη προετοιμασία και το ξεκίνημα μιας πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών, ώστε να αποφεύγονται γενικά- παρότι δεν μπορούν να αποκλειστούν εντελώς- προφανείς συγκρούσεις με τις διατάξεις αποδοχής και υλοποίησης. |
4.4.5 |
Συμφωνεί, όμως πλήρως με την άποψη που διατυπώνει το Κοινοβούλιο στην ίδια έκθεση όσον αφορά την ανάγκη διάκρισης μεταξύ των αναφορών που πρέπει να υποβάλλονται στο Κοινοβούλιο και των πρωτοβουλιών πολιτών που πρέπει να απευθύνονται στην Επιτροπή ως πρόσκληση για δράση. Για τον λόγο αυτό, οι διαδικασίες και οι προϋποθέσεις που συνδέονται με αυτά τα δύο μέσα συμμετοχής από τη βάση, πρέπει να διαμορφωθούν με εντελώς διαφορετικό τρόπο. |
4.4.6 |
Η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών ως εργαλείο άμεσης δημοκρατίας, συνιστά ταυτόχρονα αποτελεσματικό μέσο για την κίνηση διακρατικών διαβουλευτικών διαδικασιών. Οι πολίτες, που σήμερα έχουν πάρει μάλλον αποστάσεις από την «πολιτική Ευρώπη», αποκτούν τη δυνατότητα να συμμετάσχουν μέσω συγκεκριμένων πρωτοβουλιών και σχεδίων. Όσο συχνότερα προσκαλούνται και ενθαρρύνονται να συμμετάσχουν σε μια πρωτοβουλία χωρίς να προσκρούουν σε άσκοπα διοικητικά εμπόδια, τόσο συντομότερα θα παύσουν να θεωρούν τον εαυτό τους απλό θεατή της λήψης ακατανόητων αποφάσεων και θα εξελιχθούν από παρατηρητές σε ενεργά μέλη της ευρωπαϊκής κοινωνίας. Μια τέτοια διαδικασία που δρομολογείται βήμα προς βήμα και προϋποθέτει την ενασχόληση με θέματα ευρωπαϊκού ενδιαφέροντος, οδηγεί αναπόφευκτα στη διαμόρφωση ευρωπαϊκής συνείδησης και στη δημιουργία ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. |
4.4.7 |
Ως προς το περιεχόμενο, πρέπει να τονισθεί ότι μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών δεν μπορεί να είναι αντίθετη προς τη Συνθήκη ή τον Ευρωπαϊκό Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Όπως συμβαίνει και με την έμμεση κοινοβουλευτική διαδικασία, έτσι και στην περίπτωση της άμεσης συμμετοχής των πολιτών στη διαμόρφωση γνώμης, μπορεί ορισμένες ομάδες ακραίων πολιτικών ιδεών να καταχραστούν ενδεχομένως τους υφιστάμενους διαύλους σχηματισμού γνώμης για την προώθηση δικών τους σκοπών. Αυτό συνιστά μια μεγάλη ριζική πρόκληση για κάθε δημοκρατία αλλά συγχρόνως αποτελεί και μεγάλο πλεονέκτημά της έναντι μη δημοκρατικών καθεστώτων. Κάθε σύγχρονη και αντιπροσωπευτική Δημοκρατία που στηρίζεται τόσο στην έμμεση όσο και στην άμεση συμμετοχή, πρέπει να διαθέτει τις προϋποθέσεις για μια ανοιχτή και διάφανη συζήτηση για ενοχλητικά αλλά ακόμη και ακραία θέματα. |
4.5 Η Πράσινη Βίβλος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών
4.5.1 |
Παρότι η ολοκληρωμένη πλέον διαδικασία διαβούλευσης δεν απευθυνόταν άμεσα σε αυτήν, η ΕΟΚΕ επιθυμεί να συμβάλει με συγκεκριμένο τρόπο στη διαμόρφωση γνώμης, πριν από την επικείμενη εξέταση των προτάσεων κανονισμού από το Κοινοβούλιο, και διατυπώνει στη συνέχεια τη θέση της σχετικά με τα θέματα που θίγονται στην Πράσινη Βίβλο. |
4.6 Ελάχιστος αριθμός κρατών μελών από τα οποία οφείλουν να προέρχονται οι πολίτες
4.6.1 |
Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι το όριο πρέπει να τεθεί με αντικειμενικά κριτήρια. Διαφωνεί, ωστόσο με την Επιτροπή ότι απαιτείται τουλάχιστον το ένα τρίτο των κρατών μελών, δηλαδή 9 κράτη μέλη, προκειμένου ένα αίτημα να είναι αντιπροσωπευτικό για το σύνολο της Ένωσης, αλλά διαφωνεί επίσης με ορισμένες οργανώσεις που ισχυρίζονται ότι η επαρκής αντιπροσωπευτικότητα εξασφαλίζεται ήδη με 4 κράτη μέλη |
4.6.2 |
Η ΕΟΚΕ συμμερίζεται περισσότερο τη γνώμη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου που κρίνει ότι το ένα τέταρτο των κρατών μελών, που αντιστοιχεί σήμερα σε 7 κράτη, αποτελεί το καταλληλότερο όριο. Το όριο αυτό στηρίζεται στο άρθρο 76 της ΣΛΕΕ, σύμφωνα με το οποίο οι πράξεις που αφορούν τη δικαστική συνεργασία σε ποινικές υποθέσεις μπορούν να θεσπίζονται μετά από πρωτοβουλία του ενός τετάρτου των κρατών μελών. Η ΕΟΚΕ θεωρεί ότι αυτό μέγεθος αποτελεί βάση αναφοράς για μια πρωτοβουλία πολιτών με πραγματικά ευρωπαϊκή διάσταση. |
4.7 Ελάχιστος αριθμός υπογραφών ανά κράτος μέλος
4.7.1 |
Επειδή η Συνθήκη αναφέρεται μόνο στο κριτήριο «σημαντικού αριθμού κρατών μελών», μια δυνατότητα θα ήταν να μην προσδιοριστεί ελάχιστος αριθμός υποστηρικτών της πρωτοβουλίας ανά κράτος μέλος. Ωστόσο, η ΕΟΚΕ υπενθυμίζει ότι σε πολλά σημεία της Συνθήκης αναφέρεται ως όρος η διπλή πλειοψηφία και συμφωνεί, συνεπώς, με την Επιτροπή ότι θα ήταν αντίθετο προς το πνεύμα της Συνθήκης να μην ορισθεί ελάχιστος αριθμός υποστηρικτών ανά κράτος μέλος. |
4.7.2 |
Αντί του ανελαστικού ποσοστού του 0,2% ανά κράτος μέλος, η ΕΟΚΕ προτείνει να υιοθετηθεί ένα ευέλικτο σύστημα που θα διασφαλίζει μια εύλογη ισορροπία μεταξύ των κρατών μελών. Το απόλυτο κατώτατο όριο για την κατοχύρωση των υπογραφών από ένα κράτος μέλος θα μπορούσε να ορισθεί στο 0.08% (13). Συνολικά, μια πρωτοβουλία πολιτών πρέπει βέβαια να συγκεντρώνει 1 εκατομμύριο υπογραφών. Με τον συνδυασμό αυτών των δύο κριτηρίων επιτυγχάνεται αυτομάτως μία εξίσωση που ανταποκρίνεται και στο πνεύμα της Συνθήκης όσον αφορά την αντιπροσωπευτικότητα και την ύπαρξη ενός κοινού σε όλη την Ένωση συμφέροντος. |
4.7.3 |
Παρόμοιος ευέλικτος μηχανισμός, που επιπλέον θα διευκόλυνε την εφαρμογή, δικαιολογείται κατά την ΕΟΚΕ και από την άποψη ότι η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών δεν καταλήγει στη λήψη δεσμευτικής απόφασης αλλά συνιστά απλώς πρόσκληση προς την Επιτροπή να δραστηριοποιηθεί. |
4.8 Κριτήρια υποστήριξης μιας πρωτοβουλίας πολιτών
4.8.1 |
Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι, για να αποφευχθεί περιττό διοικητικό βάρος, γενική προϋπόθεση για την συμμετοχή σε μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών θα πρέπει να αποτελεί το δικαίωμα συμμετοχής του ενδιαφερόμενου πολίτη στις ευρωεκλογές στο κράτος μέλος που διαμένει μόνιμα. Παρότι δεν μπορεί κανείς να μην κρίνει θετικά τη συμμετοχή της νεολαίας (με τη μείωση του ορίου συμμετοχής στο 16ο έτος της ηλικίας) παρόμοια απόκλιση από το όριο συμμετοχής στις ευρωεκλογές θα δυσκόλευε δυσανάλογα τον έλεγχο των υπογραφών και θα ανάγκαζε σχεδόν όλα τα κράτη μέλη να καταρτίσουν διπλούς καταλόγους εκλογέων. |
4.9 Μορφή και διατύπωση μιας πρωτοβουλίας πολιτών
4.9.1 |
Και σε αυτήν την περίπτωση η ΕΟΚΕ κρίνει ότι αντενδείκνυται η επιλογή υπερβολικά ανελαστικών διατάξεων όσον αφορά την μορφή. Θα πρέπει να ισχύουν τα απαραίτητα τυπικά κριτήρια που πρέπει να πληρούνται για την υποβολή αιτήσεων σε δημόσιες αρχές και να οριστούν ελάχιστες απαιτήσεις (Βλ. επίσης σημείο 4.13). Το περιεχόμενο της πρωτοβουλίας και η λήψη απόφασης που ζητείται πρέπει να εκτίθενται με συνοπτικό και σαφή τρόπο. Κάθε πολίτης που υπογράφει μια πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών πρέπει να γνωρίζει ακριβώς τί υποστηρίζει. |
4.10 Απαιτήσεις όσον αφορά τη συγκέντρωση, τον έλεγχο και την εξακρίβωση της γνησιότητας των υπογραφών
4.10.1 |
Εφόσον η πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών αποτελεί ένα (νέο) διακρατικό μέσο συμμετοχής, τίποτα δεν αντίκειται στην θέσπιση κοινών διαδικαστικών κανόνων και προτύπων ευρωπαϊκού επιπέδου για τη συγκέντρωση, τον έλεγχο και την εξακρίβωση της γνησιότητας των υπογραφών, κατά παρέκκλιση από το εκάστοτε εθνικό δίκαιο. |
4.10.2 |
Θα πρέπει να επιτρέπεται οποιαδήποτε μορφή συγκέντρωσης υπογραφών που δεν αποκλείει τον έλεγχο της ταυτότητας, καθώς και η συγκέντρωση υπογραφών μέσω μιας δικτυακής πύλης ή σε δημόσιους χώρους. Απαιτήσεις όπως η επιβεβαίωση της γνησιότητας των υπογραφών από τις εθνικές αρχές ή από συμβολαιογράφο θα αποτελούσαν, κατά την ΕΟΚΕ, υπερβολικό εμπόδιο. Εκείνο όπως που θα πρέπει να διασφαλίζεται, εκτός από τον έλεγχο της ταυτότητας, είναι το γεγονός ότι οι υποστηρικτές της πρωτοβουλίας υπέγραψαν αυτοβούλως και χωρίς να δεχθούν πιέσεις. Για το σκοπό αυτό χρειάζεται να ληφθούν ειδικά μέτρα, κυρίως για την συγκέντρωση υπογραφών στο διαδίκτυο. |
4.10.3 |
Η αναφορά του ονόματος, της διεύθυνσης και της ημερομηνίας γέννησης καθώς και η αποστολή ηλεκτρονικού ταχυδρομείου για επαλήθευση, συνιστούν ικανοποιητικά μέσα για την καταχώρηση της ασφάλειας και της γνησιότητας της υπογραφής. Ο στόχος πρέπει να είναι να ληφθεί μέριμνα ώστε κάθε πρωτοβουλία που σέβεται τους ελάχιστους κανόνες του κανονισμού δεν θα αντιμετωπίσει σε κανένα κράτος μέλος της Ένωσης πρόσθετα εμπόδια. Όταν πρόκειται για ευρωπαίους πολίτες που ζουν στο εξωτερικό, θα πρέπει η υπογραφή τους να καταμετριέται στο κράτος μέλος στο οποίο διαμένουν μόνιμα. |
4.10.4 |
Η εξακρίβωση της γνησιότητας των υπογραφών θα πρέπει να διεξάγεται από τα κράτη μέλη, για παράδειγμα με τη μέθοδο του δειγματοληπτικού ελέγχου που εφαρμόζεται με επιτυχία από ορισμένα. |
4.11 Προθεσμία για τη συγκέντρωση υπογραφών
4.11.1 |
Οι εμπειρίες που αποκτήθηκαν με τις πρωτοβουλίες πολιτών πριν από την υιοθέτηση της Συνθήκης της Λισσαβώνας, κατέδειξαν ότι ειδικά το ξεκίνημα μιας πρωτοβουλίας μπορεί να αποτελέσει χρονοβόρα διαδικασία. Με αυτή τη λογική, η ΕΟΚΕ θεωρεί υπερβολικά σύντομη την προθεσμία του ενός έτους που προτείνει η Επιτροπή και συνιστά να παραταθεί στους 18 μήνες. Αναφερόμενη και στην προηγούμενη παρατήρησή της, ότι η πρωτοβουλία πολιτών συνιστά διαδικασία που δεν περιορίζεται στον αρχικό της στόχο διότι δρομολογεί τη δημιουργία μιας πραγματικά ευρωπαϊκής κοινής γνώμης, η ΕΟΚΕ κρίνει ότι θα ήταν ατυχές να διακυβευτεί, λόγω της σχετικά σύντομης προθεσμίας, η θετική έκβαση παρόμοιας διαδικασίας, καθώς και ο συνακόλουθος νομικός και κοινωνικός της αντίκτυπος. |
4.12 Καταχώρηση των προτεινόμενων πρωτοβουλιών
4.12.1 |
Η ΕΟΚΕ συμφωνεί με την Επιτροπή ότι οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας οφείλουν να ελέγχουν προκαταβολικά την νομιμότητα και το βάσιμο της πρωτοβουλίας τους. Η καταχώριση θα πρέπει να πραγματοποιείται σε δικτυακό τόπο που διατίθεται από την Επιτροπή και θα πρέπει να περιλαμβάνει όλες τις απαραίτητες πληροφορίες ώστε όλοι οι πολίτες να έχουν τη δυνατότητα να ενημερώνονται για τρέχουσες πρωτοβουλίες. |
4.12.2 |
Σε αυτό το πλαίσιο, η ΕΟΚΕ συνιστά στην Επιτροπή, να δημιουργήσει, εκτός από την ιστοσελίδα για την πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών, και ένα δικτυακό μέσο για τη συγκέντρωση υπογραφών. Επιπλέον, η ιστοσελίδα θα μπορούσε να λειτουργήσει και ως πλατφόρμα συζήτησης των διαφόρων πρωτοβουλιών και να συμβάλει με αυτόν τον τρόπο στην ανάδυση μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης. |
4.12.3 |
Η ΕΟΚΕ υποστηρίζει ωστόσο, ότι θα πρέπει να τεθεί στη διάθεση των διοργανωτών της πρωτοβουλίας πολιτών και μια υπηρεσία υποστήριξης που θα παρέχει συμβουλές επί της διαδικασίας και του περιεχομένου της πρωτοβουλίας. Η ΕΟΚΕ είναι πρόθυμη να αναλάβει το ρόλο αυτό. |
4.12.4 |
Επίσης, θα μπορούσε να καθιερωθεί και ένα σύστημα κίτρινης ή κόκκινης κάρτας, με το οποίο οι διοργανωτές της πρωτοβουλίας θα προειδοποιούνται σε πρώιμο στάδιο ότι η πρωτοβουλία τους δεν μπορεί να γίνει δεκτή, είτε για τυπικούς λόγους, όπως η έλλειψη αρμοδιότητας της Επιτροπής στον τομέα αυτό, είτε επειδή παραβιάζονται σαφώς θεμελιώδη δικαιώματα. |
4.13 Απαιτήσεις για τους διοργανωτές – Διαφάνεια και χρηματοδότηση
4.13.1 |
Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι διοργανωτές μιας πρωτοβουλίας πολιτών θα πρέπει να παρέχουν ακόλουθες πληροφορίες σχετικά με:
|
4.13.2 |
Η ΕΟΚΕ δεν μπορεί όμως να δεχτεί τη δήλωση της Επιτροπής ότι δεν προβλέπεται καμία ειδική δημόσια χρηματοδότηση της πρωτοβουλίας πολιτών και κυρίως την διαπίστωση ότι μόνον έτσι διατηρείται η ανεξαρτησία παρόμοιων πρωτοβουλιών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υποστηρίζει οικονομικά τις διαρθρώσεις και τη δραστηριότητα πολλών αποτελεσματικών μη κυβερνητικών οργανώσεων και θα ήταν απαράδεκτο να εξαχθεί έτσι το συμπέρασμα ότι αυτοί οι παράγοντες της κοινωνίας των πολιτών εξαρτώνται από την Επιτροπή εφόσον χρηματοδοτούνται από αυτήν. Εξάλλου, λογική συνέπεια αυτής της προσέγγισης της Επιτροπής θα ήταν ότι μόνο μεγάλες οργανώσεις που διαθέτουν ισχυρούς χρηματοδότες θα μπορούν να διανοηθούν την έναρξη μιας πρωτοβουλίας πολιτών. |
4.13.3 |
Η ΕΟΚΕ συνιστά γι αυτό να διατίθεται ευρωπαϊκή χρηματοδότηση μόλις ολοκληρωθεί ένα πρώτο στάδιο, π.χ. μόλις συγκεντρωθούν 50 000 υπογραφές από τρία κράτη μέλη, ώστε να αποκλείονται πρωτοβουλίες που δεν έχουν προοπτική ή δεν είναι σοβαρές. Και σε αυτή την περίπτωση θα μπορούσε να εφαρμοστεί το προτεινόμενο σύστημα έκδοσης κίτρινης ή κόκκινης κάρτας. |
4.14 Εξέταση των πρωτοβουλιών πολιτών από την Επιτροπή
4.14.1 |
Κατά την ΕΟΚΕ, η προθεσμία των έξι μηνών που προτείνει η Επιτροπή πρέπει να αποτελεί, το ανώτατο όριο και υποστηρίζεται η πρόταση της προσέγγισης σε δύο στάδια που διατύπωσε το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο στο ψήφισμά (δύο μήνες για την εξέταση των τυπικών κριτηρίων και 3 μήνες για την λήψη απόφασης σχετικά με το αντικείμενο της πρωτοβουλίας (14). Η Επιτροπή οφείλει να καταστήσει όσο το δυνατό πιο διαφανή αυτή την εσωτερική διαδικασία λήψης αποφάσεων. |
4.14.2 |
Μετά την υποβολή πρότασης για μια πρωτοβουλία πολιτών που συγκέντρωσε τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών, θα πρέπει να εξετάζεται η αντικειμενική νομιμότητά της. |
4.14.3 |
Κατά τη διάρκεια της πολιτικής αξιολόγησης από την Επιτροπή, η ΕΟΚΕ μπορεί να διοργανώνει ακροάσεις, με τη συμμετοχή του Κοινοβουλίου και της προεδρίας του Συμβουλίου, κατά τις οποίες οι διοργανωτές θα παρουσιάζουν την πρωτοβουλία τους στην Επιτροπή. Η ΕΟΚΕ θα μπορούσε να συμπληρώνει τη διαδικασία αυτή με την έκδοση διερευνητικής γνωμοδότησης ή γνωμοδότησης πρωτοβουλίας. |
4.14.4 |
Η έγκριση, μερική αποδοχή ή απόρριψη της πρωτοβουλίας από την Επιτροπή θα πρέπει να αιτιολογείται στους διοργανωτές λεπτομερώς και δημοσίως. Σε περίπτωση απόρριψης, η Επιτροπή θα πρέπει να συντάσσει επίσημη ειδοποίηση η οποία να μπορεί να αποτελέσει αντικείμενο προσφυγής στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. |
4.15 Πρωτοβουλίες για το ίδιο ζήτημα
4.15.1 |
Κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ, η απόφαση για την υποβολή πρότασης πρωτοβουλίας για παρόμοιο ζήτημα είναι ευθύνη των διοργανωτών. Υπενθυμίζεται ακόμη μια φορά ότι το δικαίωμα πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών δεν συνιστά παρά αίτημα για την προσθήκη ενός θέματος στο πρόγραμμα εργασίας της Επιτροπής. Η ΕΟΚΕ κρίνει επομένως ότι δεν υπάρχει λόγος απαγόρευσης ή παρεμπόδισης παρόμοιων πρωτοβουλιών. |
4.16 Συμπληρωματικές παρατηρήσεις
4.16.1 |
Η ΕΟΚΕ είναι της γνώμης ότι, για τις πρωτοβουλίες που έχουν ήδη συγκεντρώσει 50 000 υπογραφές από τρία κράτη μέλη, η Επιτροπή θα πρέπει να αναλαμβάνει τη μετάφραση του κειμένου σε όλες τις επίσημες γλώσσες. |
5. Τελικές παρατηρήσεις
5.1 Οι διατάξεις σχετικά με τις δημοκρατικές αρχές της Ένωσης και ειδικότερα οι διατάξεις του άρθρου 11 της ΣΕΕ, αποτελούν κατά τη γνώμη της ΕΟΚΕ ορόσημο για μια Ευρώπη των πολιτών που βιώνουν οι πολίτες στην πράξη, που λειτουργεί αποτελεσματικά και που μπορεί να διαμορφωθεί περαιτέρω. Γι αυτό είναι απαραίτητο να προσδιοριστούν σαφέστερα οι επιμέρους δημοκρατικές διαδικασίες και να προβλεφθούν οι αναγκαίες δομές.
5.2 Η ΕΟΚΕ καλεί, συνεπώς, την Επιτροπή, εκτός από την Πράσινη Βίβλο σχετικά με την πρωτοβουλία ευρωπαίων πολιτών, να υποβάλει και μια Πράσινη Βίβλο για τον διάλογο με την κοινωνία των πολιτών σχετικά με τη συγκεκριμένη υλοποίηση του άρθρου 11, παράγραφος 1 και 2, που θα επιτρέψει την εξέταση των υφιστάμενων πρακτικών, τον σαφέστερο προσδιορισμό και την αξιολόγηση των διαδικασιών και των βασικών αρχών, καθώς και την επίτευξη βελτιώσεων σε συνεργασία με τις οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, και κυρίως τη δημιουργία σαφών δομών. Η ΕΟΚΕ επαναλαμβάνει και σε αυτό το πλαίσιο την πρόθεσή της να προσφέρει τη συνδρομή της στα πλαίσια των καθηκόντων της.
5.3 Επίσης, καλεί τα άλλα ευρωπαϊκά όργανα να διευκρινίσουν με ποιο τρόπο σκοπεύουν να υλοποιήσουν τις νέες διατάξεις της Συνθήκης.
5.4 Το άρθρο 11 παράγραφος 4 αποτελεί, ακόμη και παγκοσμίως, πρωτόγνωρη δημοκρατική καινοτομία. Για πρώτη φορά στην ιστορία της δημοκρατίας, οι πολίτες διαφορετικών κρατών αποκτούν συλλογικά το δικαίωμα διακρατικής συμμετοχής.
5.5 Το νέο αυτό δικαίωμα των πολιτών ενέχει τεράστιες δυνατότητες. Στοχεύει στην ενίσχυση της αντιπροσωπευτικής δημοκρατίας στην Ευρώπη. Εδραιώνει άμεσα το στοιχείο της συμμετοχής που ενέχεται στο ευρωπαϊκό δημοκρατικό πρότυπο. Έμμεσα μπορεί όμως να συμβάλει την ολοκλήρωση της ΕΕ, στην ενίσχυσή της, στην ανάδυση μιας ευρωπαϊκής κοινής γνώμης και σε μια εντονότερη ταύτιση των πολιτών με την ΕΕ. Λαμβανομένης υπόψη της έκτασης και της πολυμορφίας της Ευρώπης, πρέπει να ληφθεί μέριμνα ώστε όλοι οι πολίτες, ακόμη και εκείνοι που δεν διαθέτουν πολλά μέσα ή δεν ανήκουν σε μεγάλες αναγνωρισμένες οργανώσεις, να έχουν την δυνατότητα να αξιοποιούν όλα τα δημοκρατικά μέσα. Η άσκηση δημοκρατικών δικαιωμάτων δεν πρέπει να εξαρτάται από την ύπαρξη σημαντικών οικονομικών πόρων.
5.6 Η ΕΟΚΕ, της οποίας ο ρόλος ως συμβουλευτικού οργάνου για την υποστήριξη του έργου του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, του Συμβουλίου και της Επιτροπής επιβεβαιώνεται από τη Συνθήκη της Λισσαβώνας, θα συνεχίσει να ασκεί τα βασικά της καθήκοντα και θα εκδίδει γνωμοδοτήσεις στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων που της αναθέτει η Συνθήκη. Ανταποκρινόμενη στο ρόλο της ως οργάνου που δημιουργεί γέφυρες, σκοπεύει να λειτουργήσει ακόμη περισσότερο ως βασικός άξονας μιας ευρείας δημοκρατικής υποδομής σε ευρωπαϊκό επίπεδο.
5.7 Η ΕΟΚΕ, προκειμένου να υποστηρίξει, μέσω της δραστηριότητάς της, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο τα όργανα της Ένωσης και να βελτιστοποιήσει την λειτουργία της, προτείνει επίσης στα πλαίσια της πρωτοβουλίας ευρωπαίων πολιτών και τα εξής:
— |
Επεξεργασία γνωμοδότησης σχετικά με μια πρωτοβουλία πολιτών που έχει εγκριθεί τυπικά από την Επιτροπή, εντός της προθεσμίας αξιολόγησης· |
— |
Ενδεχομένως, επεξεργασία γνωμοδότησης για την υποστήριξη μιας τρέχουσας πρωτοβουλίας πολιτών· |
— |
Διοργάνωση ακροάσεων για πρωτοβουλίες που επέτυχαν τον απαιτούμενο αριθμό υπογραφών (διοργανωτές, Επιτροπή, Κοινοβούλιο, Συμβούλιο· |
— |
Δημιουργία υπηρεσίας υποστήριξης (ως υπηρεσία στην οποία θα απευθύνονται οι πολίτες για πληροφορίες σχετικά με διαδικαστικά θέματα κ.ά.) |
— |
Παροχή συμπληρωματικών πληροφοριών (δημοσίευση εγχειριδίου για την «συμμετοχική δημοκρατία», διοργάνωση διασκέψεων σχετικά με την πρακτική εφαρμογή, κλπ.). |
Βρυξέλλες, 17 Μαρτίου 2010.
Ο Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Οικονομικής και Κοινωνικής Επιτροπής
Mario SEPI
(1) Μέλη της Συνέλευσης ήταν, εκτός από την πρόεδρό της Valéry GISCARD D'ESTAING και τους αναπληρωτές του Giuliano AMATO και Jean Luc DEHAENE,
— |
Δεκαπέvτε αvτιπρόσωπoι τωv Αρχηγώv Κράτους ή Κυβερvήσεως τωv κρατώv μελώv. |
— |
Δεκατρείς αvτιπρόσωπoι τωv Αρχηγώv Κράτους ή Κυβερvήσεως υποψήφιων προς ένταξη χωρών. |
— |
30 αντιπρόσωποι των εθνικών κοινοβουλίων των κρατών μελών |
— |
26 αντιπρόσωποι των εθνικών κοινοβουλίων των υποψήφιων προς ένταξη χωρών, δεκαέξι ευρωβουλευτές ως αντιπρόσωποι του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου |
— |
2 αντιπρόσωποι της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, |
Επιπλέον, στις εργασίες της Συνέλευσης συμμετείχαν και 13 παρατηρητές από την ΕΟΚΕ, την ΕτΠ, τους κοινωνικούς εταίρους καθώς και ο ευρωπαίος Διαμεσολαβητής. Ο Göke FRERICHS, ο Roger BRIESCH και η Anne-Marie SIGMUND συμμετείχαν ως παρατηρητές για την ΕΟΚΕ.
(2) Σύμφωνα με το άρθρο 10 της ΣΕΕ, «Η λειτουργία της Ένωσης θεμελιώνεται στην αντιπροσωπευτική δημοκρατία».
(3) COM(2009) 622 τελικό της 11ης Νοεμβρίου 2009.
(4) Γνωμοδότηση με θέμα «Η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών και η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση — Συμβολή της ΟΚΕ στην επεξεργασία της Λευκής Βίβλου»25.4.2001 , ΕΕ C 193, 10.7.2001.
(5) Γνωμοδότηση με θέμα: «Η αντιπροσωπευτικότητα των οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών στο πλαίσιο του διαλόγου με τους πολίτες»14.2.2006C 88, 11.4. 2006.
(6) Διερευνητική γνωμοδότηση με θέμα: «Ένα νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα κοινωνικής δράσης», 9.7.2008 , ΕΕ C 27 3.2.2009 (σημεία 7.6 και 7.7)
(7) Βλ. υποσημείωση αριθ. 5
(8) Γνωμοδότηση με θέμα «Η Επιτροπή και οι μη κυβερνητικοί οργανισμοί: οικοδόμηση ισχυρότερης εταιρικής σχέσης», 13.7.2000ΕΕ C 268 19.9.2000 καθώς και γνωμοδότηση με θέμα «Ο ρόλος και η συμβολή της οργανωμένης κοινωνίας των πολιτών στην ευρωπαϊκή οικοδόμηση»24.09.1999 , ΕΕ C 329, 17.11.1999.
(9) Γνωμοδότηση με θέμα «Η οργανωμένη κοινωνία των πολιτών και η ευρωπαϊκή διακυβέρνηση — Συμβολή της ΟΚΕ στην επεξεργασία της Λευκής Βίβλου»25.4.2001 , ΕΕ C 193, 10.7.2001.
(10) Γνωμοδότηση με θέμα «Λευκή Βίβλος για την ευρωπαϊκή διακυβέρνηση», 20.4.2002, ΕΕ C 125, 27.5.2002.
(11) COM(2001) 428 τελικό, της 25.7.2001.
(12) Ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου της 7.5.2009, εισηγήτρια η κυρία Sylvia-Yvonne KAUFMANN (T6-0389/2009).
(13) Με βάση το ελάχιστο ποσοστό που ισχύει στην Ιταλία για μια πρωτοβουλία πολιτών που ανέρχεται επίσης στο 0,08%.
(14) Θα πρέπει να ακολουθηθεί η διαδικασία που προβλέπεται και για τις πρωτοβουλίες του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με βάση το άρθρο 225 της ΣΛΕΕ .Βλ επίσης το ψήφισμα του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σχετικά με αναθεωρημένη συμφωνία-πλαίσιο μεταξύ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και της Επιτροπής για την προσεχή κοινοβουλευτική περίοδο της 9.2.2010 (P7_TA(2010)0009).