(1)

Η συμφωνία του Παρισιού, που εγκρίθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2015 δυνάμει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) («συμφωνία του Παρισιού») (4), τέθηκε σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου 2016. Τα συμβαλλόμενα μέρη της συμφωνίας του Παρισιού συμφώνησαν να συγκρατήσουν την αύξηση της παγκόσμιας μέσης θερμοκρασίας αρκετά χαμηλότερα από τους 2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και να καταβάλουν προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Η εν λόγω δέσμευση ενισχύθηκε με την έγκριση, στο πλαίσιο της UNFCCC, του συμφώνου της Γλασκόβης για το κλίμα στις 13 Νοεμβρίου 2021, στο οποίο η διάσκεψη των μερών της UNFCCC, που επέχει θέση συνόδου των μερών της συμφωνίας του Παρισιού, αναγνωρίζει ότι οι επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής θα είναι πολύ πιο περιορισμένες σε περίπτωση αύξησης της θερμοκρασίας κατά 1,5 °C, σε σύγκριση με τους 2 °C, και αποφασίζει να συνεχίσει τις προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C.

(2)

Στην ανακοίνωση της Επιτροπής της 11ης Δεκεμβρίου 2019 σχετικά με την «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» (η «Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία»), καθορίστηκε μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική που αποσκοπεί στον μετασχηματισμό της Ένωσης σε μια βιώσιμη, δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, με μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, με μηδενικές καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου το αργότερο έως το 2050 και όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποσκοπεί επίσης στην αποκατάσταση, την προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της Ένωσης, καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον. Τέλος, διαπνέεται από την αντίληψη ότι η μετάβαση αυτή θα πρέπει να είναι δίκαιη και χωρίς αποκλεισμούς, χωρίς να αφεθεί κανείς στο περιθώριο.

(3)

Με την έγκριση του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5), η Ένωση έχει κατοχυρώσει νομοθετικά τον στόχο της κλιματικής ουδετερότητας για το σύνολο της οικονομίας το αργότερο έως το 2050 και τον στόχο της επίτευξης αρνητικών εκπομπών στη συνέχεια. Με τον εν λόγω κανονισμό θεσπίζεται επίσης δεσμευτικός ενωσιακός στόχος για μείωση, έως το 2030, των εγχώριων καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (εκπομπές πλην απορροφήσεις) κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990. Αναμένεται από όλους τους τομείς της οικονομίας να συμβάλουν στην επίτευξη του εν λόγω στόχου.

(4)

Στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 10ης και 11ης Δεκεμβρίου 2020 εγκρίθηκε ο δεσμευτικός ενωσιακός στόχος εσωτερικής μείωσης των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, υπογραμμίζοντας παράλληλα τη σημασία της δικαιοσύνης και της αλληλεγγύης χωρίς να αφήνεται κανένας στο περιθώριο. Τα εν λόγω συμπεράσματα επιβεβαιώθηκαν στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 24ης και 25ης Μαΐου 2021 όταν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο κάλεσε την Επιτροπή να υποβάλει ταχέως τη δέσμη νομοθετικών μέτρων της μαζί με διεξοδική εξέταση των περιβαλλοντικών, οικονομικών και κοινωνικών επιπτώσεων σε επίπεδο κρατών μελών.

(5)

Το σχέδιο δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, το οποίο προσυπέγραψε με τα συμπεράσματά του το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 24ης και 25ης Ιουνίου 2021, τονίζει την ανάγκη ενίσχυσης των κοινωνικών δικαιωμάτων και της ευρωπαϊκής κοινωνικής διάστασης σε όλες τις πολιτικές της Ένωσης. Η αρχή 20 του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων αναφέρει ότι «κάθε άνθρωπος έχει δικαίωμα πρόσβασης σε βασικές υπηρεσίες καλής ποιότητας, στις οποίες περιλαμβάνονται η ύδρευση, η αποχέτευση, η ενέργεια, οι μεταφορές, οι χρηματοπιστωτικές υπηρεσίες και οι ψηφιακές επικοινωνίες. Παρέχεται η δυνατότητα υποστήριξης για την πρόσβαση στις εν λόγω υπηρεσίες σε όσους την έχουν ανάγκη.».

(6)

Η διακήρυξη του Πόρτο της 8ης Μαΐου 2021 επιβεβαίωσε τη δέσμευση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου να εργαστεί για μια κοινωνική Ευρώπη ενισχύοντας τη δίκαιη μετάβαση, και την αποφασιστικότητά του να συνεχίσει να εμβαθύνει την εφαρμογή του ευρωπαϊκού πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων σε ενωσιακό και εθνικό επίπεδο, λαμβάνοντας δεόντως υπόψη τις αντίστοιχες αρμοδιότητες και τις αρχές της επικουρικότητας και της αναλογικότητας.

(7)

Προκειμένου να εκπληρωθεί η δέσμευση για κλιματική ουδετερότητα, η νομοθεσία της Ένωσης για το κλίμα και την ενέργεια έχει επανεξεταστεί και τροποποιηθεί ώστε να επισπευσθούν οι μειώσεις των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

(8)

Οι εν λόγω τροποποιήσεις έχουν διαφορετικές οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις στους διάφορους τομείς της οικονομίας, στους πολίτες και στα κράτη μέλη. Ειδικότερα, η συμπερίληψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και πρόσθετους τομείς, που αντιστοιχούν σε βιομηχανικές δραστηριότητες που δεν καλύπτονται από το παράρτημα I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6) στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας αναμένεται να προσφέρει ένα επιπλέον οικονομικό κίνητρο για επενδύσεις στη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων και ως εκ τούτου να επιταχύνει τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σε συνδυασμό με άλλα μέτρα, αυτό αναμένεται να συμβάλει, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα, στη μείωση της ενεργειακής φτώχειας και της φτώχειας στον τομέα των μεταφορών, στη μείωση του κόστους των κτιρίων και των οδικών μεταφορών και, κατά περίπτωση, στην παροχή νέων ευκαιριών για τη δημιουργία ποιοτικών θέσεων εργασίας και βιώσιμων επενδύσεων, σε πλήρη ευθυγράμμιση με τους στόχους της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας.

(9)

Ωστόσο, απαιτούνται πόροι για τη χρηματοδότηση των εν λόγω επενδύσεων. Επιπλέον, πριν από την πραγματοποίηση τέτοιου είδους επενδύσεων, το κόστος που βαρύνει τα νοικοκυριά και τους χρήστες των μεταφορών για θέρμανση, ψύξη, μαγείρεμα και οδικές μεταφορές, είναι πιθανό να αυξηθεί καθώς οι προμηθευτές καυσίμων οι οποίοι υπόκεινται στις υποχρεώσεις δυνάμει του συστήματος εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπών για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές μετακυλίουν το κόστος του άνθρακα στους καταναλωτές.

(10)

Η κλιματική μετάβαση θα έχει οικονομικό και κοινωνικό αντίκτυπο που είναι δύσκολο να αξιολογηθεί εκ των προτέρων. Η επίτευξη του αυξημένου επιπέδου κλιματικής φιλοδοξίας θα απαιτήσει σημαντικούς δημόσιους και ιδιωτικούς πόρους. Οι επενδύσεις σε μέτρα ενεργειακής απόδοσης, καθώς και σε συστήματα θέρμανσης που βασίζονται σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η θέρμανση με ηλεκτρικές αντλίες θερμότητας, η τηλεθέρμανση και η τηλεψύξη, και η συμμετοχή σε κοινότητες ανανεώσιμης ενέργειας, αποτελούν αποτελεσματική μέθοδο για τη μείωση της εξάρτησης από τις εισαγωγές και των εκπομπών, με παράλληλη αύξηση της ανθεκτικότητας της Ένωσης. Απαιτείται ειδική χρηματοδότηση για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, των ευάλωτων πολύ μικρών επιχειρήσεων και των ευάλωτων χρηστών των μεταφορών.

(11)

Η αύξηση της τιμής των ορυκτών καυσίμων μπορεί να επηρεάσει δυσανάλογα τα ευάλωτα νοικοκυριά, τις ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών που δαπανούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματός τους για ενέργεια και μεταφορές και οι οποίοι, σε ορισμένες περιφέρειες, δεν έχουν πρόσβαση σε εναλλακτικές, οικονομικά προσιτές λύσεις κινητικότητας και μεταφορών και μπορεί να μην έχουν την οικονομική δυνατότητα να επενδύσουν στη μείωση της κατανάλωσης ορυκτών καυσίμων. Οι γεωγραφικές ιδιαιτερότητες, όπως αυτές που χαρακτηρίζουν τα νησιά, τις εξόχως απόκεντρες περιοχές και εδάφη, τις αγροτικές ή απομακρυσμένες περιοχές, τις λιγότερο προσβάσιμες περιοχές, τις ορεινές περιοχές ή τις περιοχές που παρουσιάζουν υστέρηση, μπορούν να έχουν συγκεκριμένες επιπτώσεις στο πλαίσιο της φτώχειας στον τομέα των μεταφορών ως προς την ευπάθεια των νοικοκυριών, των πολύ μικρών επιχειρήσεων και των χρηστών των μεταφορών. Ως εκ τούτου, οι εν λόγω γεωγραφικές ιδιαιτερότητες θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την προετοιμασία μέτρων και επενδύσεων για τη στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών, των ευάλωτων πολύ μικρών επιχειρήσεων και των ευάλωτων χρηστών των μεταφορών, όπου αρμόζει και κατά περίπτωση.

(12)

Μέρος των εσόδων που δημιουργούνται από την ένταξη των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και πρόσθετων τομέων στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων που προκύπτουν από αυτήν την ένταξη, προκειμένου η μετάβαση να είναι δίκαιη και συμπεριληπτική, χωρίς να αφήνεται κανένας στο περιθώριο. Το συνολικό ποσό του Κοινωνικού Ταμείου για το Κλίμα που συστήνεται δυνάμει του παρόντος κανονισμού («το Ταμείο») θα πρέπει να αντικατοπτρίζει το επίπεδο φιλοδοξίας για απεξάρτηση από τον άνθρακα που αντανακλά η συμπερίληψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και τους πρόσθετους τομείς στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(13)

Η χρήση μέρους των εσόδων για την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων που προκύπτουν από την ένταξη των κτιρίων, των οδικών μεταφορών και πρόσθετων τομέων στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ είναι ακόμη πιο σημαντική δεδομένων των υφιστάμενων επιπέδων ενεργειακής φτώχειας. Ενεργειακή φτώχεια είναι η κατάσταση κατά την οποία τα νοικοκυριά δεν μπορούν να έχουν πρόσβαση σε βασικές ενεργειακές υπηρεσίες που στηρίζουν ένα αξιοπρεπές επίπεδο διαβίωσης και υγείας, όπως επαρκή ζέστη μέσω θέρμανσης, ψύξη, καθώς οι θερμοκρασίες αυξάνονται, φωτισμό, και ενέργεια τροφοδοσίας συσκευών. Σε μια έρευνα σε επίπεδο Ένωσης, του 2021, περίπου 34 εκατομμύρια Ευρωπαίοι, σχεδόν το 6,9 % του πληθυσμού της Ένωσης, ανέφεραν ότι δεν είχαν την οικονομική δυνατότητα να θερμάνουν επαρκώς το σπίτι τους. Η ενεργειακή φτώχεια αποτελεί συνεπώς σημαντική πρόκληση για την Ένωση. Ενώ τα κοινωνικά τιμολόγια ή η προσωρινή άμεση εισοδηματική στήριξη μπορούν να παρέχουν άμεση ανακούφιση στα νοικοκυριά που αντιμετωπίζουν ενεργειακή φτώχεια βραχυπρόθεσμα, μόνο στοχευμένα διαρθρωτικά μέτρα, ιδίως οι ανακαινίσεις κτιρίων, μεταξύ άλλων μέσω της πρόσβασης σε ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές και η ενεργός προώθηση των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μέσω μέτρων ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης που απευθύνονται στα νοικοκυριά, και οι ανακαινίσεις κτιρίων οι οποίες συμβάλλουν στους στόχους που θεσπίζονται με την οδηγία 2010/31/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7) μπορούν να προσφέρουν μόνιμες λύσεις και να συμβάλουν αποτελεσματικά στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Θα πρέπει να είναι δυνατή η επικαιροποίηση του ορισμού της ενεργειακής φτώχειας στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού, ώστε να αντικατοπτρίζει το αποτέλεσμα των διαπραγματεύσεων επί της οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση (αναδιατύπωση).

(14)

Μια ολιστική προσέγγιση των ανακαινίσεων κτιρίων που θα λαμβάνει πιο αποτελεσματικά υπόψη τα άτομα που διατρέχουν κίνδυνο αποκλεισμού, δηλαδή εκείνα που πλήττονται περισσότερο από την ενεργειακή φτώχεια στην Ένωση, θα μπορούσε να οδηγήσει σε μείωση της ζήτησης ενέργειας. Ως εκ τούτου, η στήριξη του Ταμείου προς τον κτιριακό τομέα θα πρέπει να αποσκοπεί στη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης, οδηγώντας σε μείωση της κατανάλωσης ενέργειας για κάθε νοικοκυριό η οποία θα είναι ορατή όσον αφορά τα χρήματα που εξοικονομούνται και, ως εκ τούτου, θα αποτελεί ένα μέσο για την καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Η αναθεώρηση της οδηγίας 2010/31/ΕΕ θα θέσει τα θεμέλια για την επίτευξη αυτών των στόχων και, ως εκ τούτου, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη κατά την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού.

(15)

Δεδομένου ότι η φτώχεια στον τομέα των μεταφορών δεν έχει ακόμη οριστεί σε επίπεδο Ένωσης, θα πρέπει να εισαχθεί αυτός ο ορισμός για τον σκοπό του παρόντος κανονισμού. Η φτώχεια στον τομέα των μεταφορών θα μπορούσε να καταστεί ακόμη πιο πιεστικό ζήτημα, όπως αναγνωρίζεται στη σύσταση του Συμβουλίου, της 16ης Ιουνίου 2022, σχετικά με τη διασφάλιση δίκαιης μετάβασης προς την κλιματική ουδετερότητα (8), και να οδηγήσει σε μείωση της πρόσβασης σε βασικές κοινωνικοοικονομικές δραστηριότητες και υπηρεσίες, όπως η απασχόληση, η εκπαίδευση ή η υγειονομική περίθαλψη, ιδίως για ευάλωτα άτομα και νοικοκυριά. Η φτώχεια στον τομέα των μεταφορών προκαλείται συνήθως από έναν παράγοντα ή από συνδυασμό παραγόντων, όπως το χαμηλό εισόδημα, οι υψηλές δαπάνες για καύσιμα, ή η έλλειψη οικονομικά προσιτών ή προσβάσιμων ιδιωτικών ή δημόσιων μεταφορών. Η φτώχεια στον τομέα των μεταφορών μπορεί να επηρεάσει ιδιαίτερα τα άτομα και τα νοικοκυριά σε αγροτικές, νησιωτικές, περιφερειακές, ορεινές, απομακρυσμένες και λιγότερο προσβάσιμες περιοχές ή λιγότερο ανεπτυγμένες περιφέρειες ή εδάφη, συμπεριλαμβανομένων των λιγότερο ανεπτυγμένων περιαστικών περιοχών και των εξόχως απόκεντρων περιοχών.

(16)

Το Ταμείο θα πρέπει να συσταθεί για να παρέχει κονδύλια στα κράτη μέλη για την υποστήριξη των πολιτικών τους με σκοπό την αντιμετώπιση των κοινωνικών επιπτώσεων της εισαγωγής του συστήματος εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές στα ευάλωτα νοικοκυριά, τις ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών. Αυτό θα πρέπει να επιτευχθεί ιδίως μέσω προσωρινής άμεσης εισοδηματικής στήριξης και μέτρων και επενδύσεων που αποσκοπούν στη μείωση της εξάρτησης από ορυκτά καύσιμα μέσω της αυξημένης ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων, της απαλλαγής της θέρμανσης και της ψύξης των κτιρίων από τις ανθρακούχες εκπομπές, ανεξαρτήτως της ιδιοκτησίας των κτιρίων, συμπεριλαμβανομένης της ένταξης της ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές, και μέσω της παροχής βελτιωμένης πρόσβασης στην κινητικότητα και στις μεταφορές μηδενικών και χαμηλών εκπομπών προς όφελος των ευάλωτων νοικοκυριών, των ευάλωτων πολύ μικρών επιχειρήσεων και των ευάλωτων χρηστών των μεταφορών. Πρέπει να δοθεί προσοχή στις διαφορετικές μορφές ενοικίασης κατοικιών, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που βρίσκονται στην ιδιωτική αγορά ενοικίασης ακινήτων. Η χρηματοδοτική στήριξη ή τα φορολογικά κίνητρα, όπως η έκπτωση του κόστους ανακαίνισης από το ενοίκιο, θα μπορούσαν να συμπεριληφθούν στα μέτρα προκειμένου να ληφθούν υπόψη οι ενοικιαστές και τα άτομα που ζουν σε κοινωνικές κατοικίες.

(17)

Κάθε κράτος μέλος θα πρέπει να υποβάλει στην Επιτροπή ένα κοινωνικό σχέδιο για το κλίμα («το σχέδιο»). Τα σχέδια θα πρέπει να υποβληθούν έως τις 30 Ιουνίου 2025, ώστε να μπορέσουν να εξεταστούν προσεκτικά και εγκαίρως. Τα σχέδια θα πρέπει να έχουν μια επενδυτική συνιστώσα που προωθεί τη μακροπρόθεσμη λύση της μείωσης της εξάρτησης από τα ορυκτά καύσιμα και θα μπορούσαν να προβλέπουν άλλα μέτρα, συμπεριλαμβανομένης της προσωρινής άμεσης εισοδηματικής στήριξης, για τον περιορισμό των δυσμενών επιπτώσεων επί του εισοδήματος σε βραχυπρόθεσμο ορίζοντα. Τα σχέδια θα πρέπει να επιδιώκουν δύο στόχους. Πρώτον, θα πρέπει να παρέχουν στα ευάλωτα νοικοκυριά, τις ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών τους απαραίτητους πόρους για τη χρηματοδότηση και την πραγματοποίηση επενδύσεων στην ενεργειακή απόδοση, στην απαλλαγή της θέρμανσης και ψύξης από τις ανθρακούχες εκπομπές, σε οχήματα και κινητικότητα μηδενικών και χαμηλών εκπομπών, μεταξύ άλλων μέσω κουπονιών, επιδοτήσεων ή άτοκων δανείων. Δεύτερον, θα πρέπει να μετριάσουν τον αντίκτυπο της αύξησης του κόστους των ορυκτών καυσίμων στους πλέον ευάλωτους και να αποτρέψουν έτσι την ενεργειακή φτώχεια και τη φτώχεια στον τομέα των μεταφορών κατά τη μεταβατική περίοδο έως ότου πραγματοποιηθούν οι εν λόγω επενδύσεις. Τα σχέδια θα μπορούσαν να στηρίξουν την πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, ενεργειακά αποδοτική στέγαση, συμπεριλαμβανομένης της κοινωνικής στέγασης. Κατά την εφαρμογή μέτρων για τη στήριξη των ευάλωτων χρηστών των μεταφορών, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να δίνουν προτεραιότητα στη στήριξη των οχημάτων μηδενικών εκπομπών στα σχέδιά τους, υπό την προϋπόθεση ότι πρόκειται για μια οικονομικά προσιτή και εφαρμόσιμη λύση.

(18)

Τα κράτη μέλη, σε διαβούλευση με τις τοπικές και περιφερειακές αρχές, τους οικονομικούς και κοινωνικούς εταίρους και τις σχετικές οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, είναι τα πλέον κατάλληλα για τον σχεδιασμό, την υλοποίηση και, κατά περίπτωση, την τροποποίηση σχεδίων προσαρμοσμένων και στοχευμένων στις τοπικές, περιφερειακές και εθνικές συνθήκες τους, των υφιστάμενων πολιτικών τους στους σχετικούς τομείς και της προγραμματισμένης χρήσης άλλων σχετικών κονδυλίων της Ένωσης. Θα πρέπει να πραγματοποιείται δημόσια διαβούλευση με τα ενδιαφερόμενα μέρη κάθε φορά που η Επιτροπή καλείται να αξιολογήσει ένα σχέδιο. Με αυτόν τον τρόπο, η μεγάλη ποικιλία καταστάσεων, η ειδική γνώση των τοπικών και περιφερειακών κυβερνήσεων, των οικονομικών και κοινωνικών εταίρων, των συναφών οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, των ιδρυμάτων έρευνας και καινοτομίας, των ενδιαφερομένων μερών του βιομηχανικού κλάδου και των εκπροσώπων στον κοινωνικό διάλογο, καθώς και οι εθνικές συνθήκες, μπορούν να εκφραστούν καλύτερα και να συμβάλουν στην αποτελεσματικότητα και την αποδοτικότητα της συνολικής στήριξης προς τους ευάλωτους.

(19)

Τα σχέδια θα πρέπει να σχεδιάζονται σε στενή συνεργασία με την Επιτροπή και να καταρτίζονται σύμφωνα με το παρεχόμενο υπόδειγμα. Προκειμένου να αποφευχθεί ο υπερβολικός διοικητικός φόρτος, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να προβαίνουν σε ήσσονος σημασίας προσαρμογές ή να διορθώνουν λάθη εκ παραδρομής στα σχέδια, κοινοποιώντας απλώς τις εν λόγω αλλαγές στην Επιτροπή. Οι προσαρμογές ήσσονος σημασίας θα πρέπει να επιφέρουν αύξηση ή μείωση κάτω του 5 % ενός στόχου που προβλέπεται στο σχέδιο.

(20)

Για μια δίκαιη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα είναι καίριας σημασίας να διασφαλιστεί ότι τα μέτρα και οι επενδύσεις στοχεύουν ιδίως τα νοικοκυριά σε κατάσταση ενεργειακής φτώχειας ή τα ευάλωτα νοικοκυριά, τις ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών. Τα μέτρα στήριξης για την προώθηση των μειώσεων των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου θα πρέπει να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να αντιμετωπίσουν τις κοινωνικές επιπτώσεις που προκύπτουν από την εμπορία δικαιωμάτων εκπομπών στους τομείς των κτιρίων και των οδικών μεταφορών.

(21)

Εν αναμονή του αντικτύπου των εν λόγω επενδύσεων στη μείωση του κόστους και των εκπομπών, η καλά στοχευμένη άμεση εισοδηματική στήριξη για τα ευάλωτα νοικοκυριά και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών θα συνέβαλε στη μείωση του κόστους ενέργειας και κινητικότητας και θα στήριζε τη δίκαιη μετάβαση. Η άμεση εισοδηματική στήριξη θα πρέπει να θεωρηθεί ως ένα προσωρινό μέτρο που συνοδεύει την απαλλαγή των τομέων της στέγασης και των μεταφορών από τις ανθρακούχες εκπομπές. Δεν θα είχε μόνιμο χαρακτήρα καθώς δεν αντιμετωπίζει τα βαθύτερα αίτια της ενεργειακής φτώχειας και της φτώχειας στον τομέα των μεταφορών. Τέτοιου είδους στήριξη θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί μόνο για την αντιμετώπιση των άμεσων επιπτώσεων της συμπερίληψης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, και δεν θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί για την αντιμετώπιση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας ή θέρμανσης που σχετίζεται με την ένταξη της παραγωγής ενέργειας και θερμότητας στο πεδίο εφαρμογής της εν λόγω οδηγίας. Η επιλεξιμότητα για την εν λόγω άμεση εισοδηματική στήριξη θα πρέπει να είναι χρονικά περιορισμένη. Οι αποδέκτες άμεσης εισοδηματικής στήριξης θα πρέπει να αποτελούν στόχο, ως μέλη μιας γενικής ομάδας αποδεκτών, μέτρων και επενδύσεων που αποσκοπούν στην αποτελεσματική έξοδο των εν λόγω αποδεκτών από την ενεργειακή φτώχεια και τη φτώχεια στον τομέα των μεταφορών. Ως εκ τούτου, τα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνουν άμεση εισοδηματική στήριξη, υπό την προϋπόθεση ότι περιλαμβάνουν επίσης μέτρα ή επενδύσεις με μακροχρόνιες επιπτώσεις που στοχεύουν τα ευάλωτα νοικοκυριά και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών που λαμβάνουν άμεση εισοδηματική στήριξη.

(22)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να ευαισθητοποιούν τα ευάλωτα νοικοκυριά, τις ευάλωτες πολύ μικρές επιχειρήσεις και τους ευάλωτους χρήστες των μεταφορών, παρέχοντας στοχευμένες, προσβάσιμες και οικονομικά προσιτές πληροφορίες, εκπαίδευση και συμβουλές σχετικά με οικονομικώς αποδοτικά μέτρα και επενδύσεις, και διαθέσιμη στήριξη, μεταξύ άλλων μέσω ενεργειακών ελέγχων των κτιρίων, καθώς και εξατομικευμένων συμβουλών για την ενέργεια ή εξατομικευμένων υπηρεσιών διαχείρισης της κινητικότητας.

(23)

Λαμβανομένης υπόψη της σημασίας της αντιμετώπισης της κλιματικής αλλαγής σύμφωνα με τις δεσμεύσεις της συμφωνίας του Παρισιού, και της προσήλωσης στους στόχους βιώσιμης ανάπτυξης των Ηνωμένων Εθνών, τα μέτρα και οι επενδύσεις δυνάμει του παρόντος κανονισμού πρέπει να συνάδουν με τον στόχο ότι τουλάχιστον το 30 % του συνολικού ποσού του προϋπολογισμού της Ένωσης στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου για τα έτη 2021 έως 2027 που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2093 του Συμβουλίου (9) (το «ΠΔΠ 2021-2027») και του συνολικού ποσού του Μέσου Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2020/2094 του Συμβουλίου (10), και τουλάχιστον το 37 % του συνολικού ποσού του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), θα πρέπει να δαπανηθούν για την ενσωμάτωση κλιματικών στόχων σε άλλες πολιτικές. Τα μέτρα και οι επενδύσεις δυνάμει του παρόντος κανονισμού πρέπει επίσης να συνάδουν με τη φιλοδοξία να διατεθεί το 7,5 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του ΠΔΠ 2021-2027 στους στόχους της βιοποικιλότητας το 2024 και το 10 % των ετήσιων δαπανών στο πλαίσιο του ΠΔΠ 2021-2027 στους στόχους της βιοποικιλότητας το 2026 και το 2027, λαμβανομένων παράλληλα υπόψη των υφιστάμενων επικαλύψεων μεταξύ των στόχων για το κλίμα και τη βιοποικιλότητα.

Για τον σκοπό αυτό, για την παρακολούθηση των δαπανών του Ταμείου θα πρέπει να χρησιμοποιηθεί η μεθοδολογία που παρατίθεται στο παράρτημα I του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12). Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει μέτρα και δραστηριότητες που τηρούν πλήρως τα κλιματικά και περιβαλλοντικά πρότυπα και τις κλιματικές και περιβαλλοντικές προτεραιότητες της Ένωσης και συμμορφώνονται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης» κατά την έννοια του άρθρου 17 του κανονισμού (ΕΕ) 2020/852 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (13). Στα σχέδια θα πρέπει να περιλαμβάνονται μόνο τέτοια μέτρα και επενδύσεις. Τα μέτρα άμεσης εισοδηματικής στήριξης θα πρέπει, κατά κανόνα, να θεωρούνται ότι έχουν ασήμαντη αναμενόμενη επίδραση στους περιβαλλοντικούς στόχους και, ως εκ τούτου, να θεωρούνται ότι συμμορφώνονται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης». Η Επιτροπή θα πρέπει να εκδώσει τεχνικές κατευθυντήριες γραμμές προς τα κράτη μέλη πολύ πριν από την προετοιμασία των σχεδίων. Οι κατευθυντήριες γραμμές θα πρέπει να εξηγούν τον τρόπο με τον οποίο τα μέτρα και οι επενδύσεις πρέπει να συμμορφώνονται με την αρχή της «μη πρόκλησης σημαντικής βλάβης».

(24)

Οι γυναίκες πλήττονται δυσανάλογα από την ενεργειακή φτώχεια και τη φτώχεια στον τομέα των μεταφορών, ιδίως οι μόνες μητέρες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 85 % των μονογονεϊκών οικογενειών, καθώς και οι μόνες γυναίκες, οι γυναίκες με αναπηρία και οι ηλικιωμένες γυναίκες που ζουν μόνες. Επιπλέον, οι γυναίκες έχουν διαφορετικά και πιο σύνθετα μοτίβα κινητικότητας. Οι μονογονεϊκές οικογένειες με εξαρτημένα παιδιά διατρέχουν ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο παιδικής φτώχειας. Η ισότητα των φύλων και οι ίσες ευκαιρίες για όλους, και η ενσωμάτωση αυτών των στόχων, καθώς και τα δικαιώματα προσβασιμότητας των ατόμων με αναπηρία, θα πρέπει να τηρούνται και να προωθούνται καθ’ όλη τη διάρκεια της ετοιμασίας και της υλοποίησης των σχεδίων, ώστε να διασφαλιστεί ότι δεν αφήνεται κανένας στο περιθώριο.

(25)

Οι ενεργοί πελάτες, οι ενεργειακές κοινότητες πολιτών και η εμπορία ανανεώσιμης ενέργειας μεταξύ ομοτίμων μπορούν να βοηθήσουν τα κράτη μέλη να επιτύχουν τους στόχους του παρόντος κανονισμού μέσω μιας προσέγγισης από τη βάση προς την κορυφή που δρομολογείται από τους πολίτες. Ενδυναμώνουν και κινητοποιούν τους καταναλωτές και επιτρέπουν σε ορισμένες ομάδες οικιακών πελατών να συμμετέχουν σε μέτρα και επενδύσεις ενεργειακής απόδοσης, να στηρίζουν τη χρήση ανανεώσιμης ενέργειας των νοικοκυριών και, ταυτόχρονα, να συμβάλλουν στην καταπολέμηση της ενεργειακής φτώχειας. Ως εκ τούτου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να προωθούν τον ρόλο των ενεργειακών κοινοτήτων πολιτών και των κοινοτήτων ανανεώσιμης ενέργειας και να τις θεωρούν επιλέξιμους δικαιούχους του Ταμείου.

(26)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συμπεριλαμβάνουν στα σχέδια τα μέτρα και τις επενδύσεις που θα χρηματοδοτηθούν, το εκτιμώμενο κόστος των εν λόγω μέτρων και επενδύσεων, και την εθνική συνεισφορά. Κατά την υποβολή των σχεδίων τους, τα κράτη μέλη θα πρέπει να παρουσιάζουν το συνολικό εκτιμώμενο κόστος, εξαιρουμένου του φόρου προστιθέμενης αξίας (ΦΠΑ), ώστε να καθίσταται δυνατή η συγκρισιμότητα μεταξύ των σχεδίων. Τα σχέδια θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν βασικά ορόσημα και στόχους, ώστε να είναι δυνατή η αξιολόγηση της αποτελεσματικής υλοποίησης των μέτρων και των επενδύσεων.

(27)

Το Ταμείο και τα σχέδια θα πρέπει να συνάδουν με τις σχεδιαζόμενες μεταρρυθμίσεις και τις ανειλημμένες δεσμεύσεις των κρατών μελών βάσει των επικαιροποιημένων ενοποιημένων εθνικών σχεδίων τους για την ενέργεια και το κλίμα σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1999 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (14), βάσει της οδηγίας του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την ενεργειακή απόδοση (αναδιατύπωση), βάσει του σχεδίου δράσης για τον ευρωπαϊκό πυλώνα κοινωνικών δικαιωμάτων, βάσει των προγραμμάτων της πολιτικής συνοχής σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060, βάσει των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1056 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (15), βάσει των σχεδίων ανάκαμψης και ανθεκτικότητας σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/241, βάσει του Ταμείου Εκσυγχρονισμού, όπως ορίζεται στο άρθρο 10δ της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, και βάσει των μακροπρόθεσμων στρατηγικών ανακαίνισης κτιρίων των κρατών μελών σύμφωνα με την οδηγία 2010/31/ΕΕ, και να κινούνται στο πλαίσιο των ανωτέρω μεταρρυθμίσεων και δεσμεύσεων. Προκειμένου να διασφαλιστεί διοικητική αποτελεσματικότητα, όπου απαιτείται, οι πληροφορίες που περιλαμβάνονται στα σχέδια θα πρέπει να συνάδουν με τα εν λόγω νομοθετήματα και σχέδια.

(28)

Για αποτελεσματικότερο σχεδιασμό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να αναφέρουν στα σχέδιά τους τις συνέπειες της αναβολής του συστήματος εμπορίας εκπομπών που θεσπίστηκε σύμφωνα με το κεφάλαιο IVα της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, σύμφωνα με το άρθρο 30ια της εν λόγω οδηγίας. Για τον σκοπό αυτό, όλες οι σχετικές πληροφορίες που πρέπει να συμπεριληφθούν στο σχέδιο θα πρέπει να διακρίνονται διεξοδικά με τον διαχωρισμό τους σε δύο σενάρια, δηλαδή με την περιγραφή και την ποσοτικοποίηση των αναγκαίων προσαρμογών των μέτρων, των επενδύσεων, των οροσήμων, των στόχων, του ποσού της εθνικής συνεισφοράς και κάθε άλλου σχετικού στοιχείου του σχεδίου.

(29)

Η Ένωση θα πρέπει να στηρίξει τα κράτη μέλη με οικονομικά μέσα για την υλοποίηση των σχεδίων τους μέσω του Ταμείου. Οι πληρωμές από το Ταμείο θα πρέπει να εξαρτώνται από την επίτευξη των οροσήμων και των στόχων που περιλαμβάνονται στα σχέδια. Αυτό θα επιτρέψει να ληφθούν υπόψη οι εθνικές συνθήκες και προτεραιότητες, απλουστεύοντας παράλληλα τη χρηματοδότηση και διευκολύνοντας την ενσωμάτωση της χρηματοδότησης στο πλαίσιο του Ταμείου με άλλα εθνικά προγράμματα δαπανών και διασφαλίζοντας παράλληλα τον αντίκτυπο και την ακεραιότητα των δαπανών της Ένωσης.

(30)

Το Ταμείο θα πρέπει να χρηματοδοτείται κατ’ εξαίρεση και προσωρινά από τα έσοδα που προκύπτουν από τον πλειστηριασμό 50 εκατομμυρίων δικαιωμάτων δυνάμει του άρθρου 10α παράγραφος 8β της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, 150 εκατομμυρίων δικαιωμάτων δυνάμει του άρθρου 30δ παράγραφος 3 της εν λόγω οδηγίας και ποσότητας πρόσθετων δικαιωμάτων δυνάμει του άρθρου 30δ παράγραφος 4 της εν λόγω οδηγίας, τα οποία θα πρέπει να αποτελούν εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό. Κατ’ αρχήν, θα πρέπει να διατεθεί ποσό μέγιστου ύψους 65 000 000 000 EUR για την υλοποίηση του Ταμείου κατά την περίοδο 2026-2032. Η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει τον πλειστηριασμό των δικαιωμάτων που καλύπτονται από το κεφάλαιο IVα της εν λόγω οδηγίας. Όταν το σύστημα εμπορίας εκπομπών που θεσπίζεται σύμφωνα με το εν λόγω κεφάλαιο αναβάλλεται έως το 2028 δυνάμει του άρθρου 30ια της εν λόγω οδηγίας, το μέγιστο διαθέσιμο ποσό για την υλοποίηση του Ταμείου θα πρέπει να ανέρχεται σε 54 600 000 000 EUR. Το εν λόγω ποσό και τα ετήσια ποσά αντικατοπτρίζουν τη μεγαλύτερη ανάγκη χρηματοδότησης κατά την έναρξη λειτουργίας του Ταμείου. Η μέγιστη χρηματοδοτική ενίσχυση θα πρέπει να υπολογιστεί για κάθε κράτος μέλος σύμφωνα με μεθοδολογία κατανομής που παρέχει, ιδίως, πρόσθετη στήριξη σε εκείνα τα κράτη μέλη που πλήττονται περισσότερο από τη συμπερίληψη των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Δεδομένου ότι τα εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό πρόκειται να διατεθούν μετά τον πλειστηριασμό των δικαιωμάτων δυνάμει του άρθρου 10α παράγραφος 8β και του άρθρου 30δ παράγραφοι 3 και 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, είναι αναγκαίο να προβλεφθεί παρέκκλιση από το άρθρο 22 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (16), ώστε να δοθεί η δυνατότητα στην Ένωση να δεσμεύει κάθε έτος τα ποσά που απαιτούνται για τις πληρωμές προς τα κράτη μέλη σύμφωνα με τον παρόντα κανονισμό για την εγγραφή των πιστώσεων που αντιστοιχούν σε έσοδα για ειδικό προορισμό.

(31)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συνεισφέρουν τουλάχιστον το 25 % του εκτιμώμενου συνολικού κόστους των σχεδίων τους.

(32)

Οι δημοσιονομικές δεσμεύσεις θα πρέπει να μπορούν να κατανέμονται σε ετήσιες δόσεις, ανάλογα με την περίπτωση. Οι συμφωνίες με τα κράτη μέλη που συνιστούν μεμονωμένες νομικές δεσμεύσεις θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη, μεταξύ άλλων, το γεγονός που αναφέρεται στο άρθρο 30ια της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, το οποίο θα μπορούσε να προκαλέσει καθυστέρηση ενός έτους της έναρξης της εμπορίας εκπομπών για τα κτίρια, τις οδικές μεταφορές και τους πρόσθετους τομείς. Οι εν λόγω συμφωνίες θα πρέπει επίσης να λαμβάνουν υπόψη τυχόν δυνητικούς χρηματοοικονομικούς κινδύνους για την Ένωση, οι οποίοι ενδέχεται να απαιτούν τροποποίηση των μεμονωμένων νομικών δεσμεύσεων, λόγω των ιδιαιτεροτήτων της προσωρινής και έκτακτης χρηματοδότησης του Ταμείου από εξωτερικά έσοδα για ειδικό προορισμό που παράγονται από δικαιώματα του συστήματος εμπορίας εκπομπών.

(33)

Προκειμένου να εξασφαλίζονται πρόσθετοι πόροι για το Ταμείο, τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν μεταφορά πόρων στο Ταμείο από τα προγράμματα της πολιτικής συνοχής στο πλαίσιο της επιμερισμένης διαχείρισης, που θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060, υπό τους όρους που καθορίζονται στον εν λόγω κανονισμό. Προκειμένου να παρέχεται στα κράτη μέλη επαρκής ευελιξία κατά την εκτέλεση των κονδυλίων τους στο πλαίσιο του Ταμείου, θα πρέπει να είναι δυνατή η μεταφορά πόρων από την ετήσια χρηματοδοτική ενίσχυσή τους σε ταμεία υπό επιμερισμένη διαχείριση όπως προβλέπεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1060, μέχρι ανώτατου ορίου 15 %. Με σκοπό την ελάφρυνση του διοικητικού φόρτου που προκύπτει από διαδοχικές μεταφορές πόρων από την ετήσια χρηματοδοτική ενίσχυσή τους από το Ταμείο σε ταμεία υπό επιμερισμένη διαχείριση που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του κανονισμού (ΕΕ) 2021/1060, η αντίστοιχη τροποποίηση ενός ή περισσότερων προγραμμάτων θα πρέπει, καταρχήν, να απαιτείται μόνο μία φορά, υπό ορισμένες προϋποθέσεις για τη διασφάλιση αποτελεσματικού δημοσιονομικού ελέγχου. Θα πρέπει να είναι δυνατή η πραγματοποίηση περαιτέρω μεταφορών κατά τα επόμενα έτη με την κοινοποίηση των δημοσιονομικών πινάκων στην Επιτροπή, υπό την προϋπόθεση ότι οι αλλαγές αφορούν αποκλειστικά την αύξηση των χρηματοδοτικών πόρων, χωρίς περαιτέρω αλλαγές στο σχετικό πρόγραμμα.

(34)

Το Ταμείο θα πρέπει να στηρίζει μέτρα που σέβονται την αρχή της προσθετικότητας της χρηματοδότησης της Ένωσης. Το Ταμείο δεν θα πρέπει να υποκαθιστά επαναλαμβανόμενες εθνικές δαπάνες παρά μόνο σε δεόντως αιτιολογημένες περιπτώσεις, συμπεριλαμβανομένων των πληρωμών δαπανών για δράσεις τεχνικής βοήθειας που αναφέρονται στα σχέδια.

(35)

Προκειμένου να διασφαλιστεί η αποτελεσματική, διαφανής και συνεκτική κατανομή των κονδυλίων, και να τηρηθεί η αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, οι δράσεις στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να είναι συνεπείς και συμπληρωματικές με τα τρέχοντα ενωσιακά, εθνικά και, κατά περίπτωση, περιφερειακά προγράμματα, αποφεύγοντας ταυτόχρονα τη διπλή χρηματοδότηση από το Ταμείο και άλλα προγράμματα της Ένωσης για τις ίδιες δαπάνες. Ειδικότερα, η Επιτροπή και τα κράτη μέλη θα πρέπει να εξασφαλίζουν αποτελεσματικό συντονισμό, σε όλα τα στάδια της διαδικασίας, προκειμένου να διασφαλίζεται η συνέπεια, η συνοχή, η συμπληρωματικότητα και η συνέργεια μεταξύ των πηγών χρηματοδότησης. Για τον σκοπό αυτόν, τα κράτη μέλη θα πρέπει να υποβάλλουν τις σχετικές πληροφορίες για υφιστάμενη ή προγραμματισμένη ενωσιακή χρηματοδότηση όταν υποβάλλουν τα σχέδιά τους στην Επιτροπή. Η χρηματοδοτική στήριξη στο πλαίσιο του Ταμείου θα πρέπει να παρέχεται επιπρόσθετα της στήριξης που παρέχεται στο πλαίσιο άλλων προγραμμάτων και μέσων της Ένωσης. Τα μέτρα και οι επενδύσεις που χρηματοδοτούνται στο πλαίσιο του Ταμείου θα πρέπει να μπορούν να λαμβάνουν χρηματοδότηση από άλλα προγράμματα και μέσα της Ένωσης, υπό την προϋπόθεση ότι η εν λόγω στήριξη δεν καλύπτει την ίδια δαπάνη.

(36)

Οι πληρωμές θα πρέπει να πραγματοποιούνται με βάση απόφαση της Επιτροπής που επιτρέπει την εκταμίευση στο οικείο κράτος μέλος. Ως εκ τούτου, είναι απαραίτητο να υπάρξει παρέκκλιση από το άρθρο 116 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046, έτσι ώστε η προθεσμία πληρωμής να υπολογίζεται από την ημερομηνία της ανακοίνωσης της εν λόγω απόφασης από την Επιτροπή προς το οικείο κράτος μέλος και όχι από την ημερομηνία λήψης της αίτησης πληρωμής.

(37)

Μετά την ανάλυση όλων των αιτήσεων πληρωμής που λαμβάνονται σε έναν δεδομένο γύρο, και εάν τα έσοδα για ειδικό προορισμό του Ταμείου σύμφωνα με το άρθρο 30δ παράγραφος 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ δεν επαρκούν για την κάλυψη των αιτήσεων πληρωμών που υποβάλλονται από τα κράτη μέλη, η Επιτροπή θα πρέπει να καταβάλλει στα κράτη μέλη κατ’ αναλογία ποσά, ώστε να εξασφαλίζεται η ίση μεταχείριση των κρατών μελών. Κατά τον επόμενο γύρο αιτήσεων πληρωμής, η Επιτροπή θα πρέπει να δίνει προτεραιότητα στην πληρωμή όσων κρατών μελών έχουν καθυστέρηση πληρωμών από τον προηγούμενο γύρο αιτήσεων πληρωμών, και μόνο εκ των υστέρων να πληρώνει τις νέες υποβληθείσες αιτήσεις πληρωμής.

(38)

Προκειμένου να διευκολυνθεί η προετοιμασία των σχεδίων και να διασφαλιστούν διαφανείς κανόνες για την παρακολούθηση και την αξιολόγηση, ο κατάλογος των κοινών δεικτών και το υπόδειγμα για τα σχέδια θα πρέπει να συμπεριληφθούν στα παραρτήματα του παρόντος κανονισμού. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να χρησιμοποιούν σχετικούς κοινούς δείκτες για τον καθορισμό των οροσήμων και των στόχων στα σχέδιά τους. Ο κατάλογος των κοινών δεικτών θα πρέπει να περιλαμβάνει τους κοινούς δείκτες για την υποβολή εκθέσεων σχετικά με την πρόοδο και για τους σκοπούς της παρακολούθησης και της αξιολόγησης της υλοποίησης των σχεδίων και του Ταμείου.

(39)

Το Ταμείο θα πρέπει να υλοποιείται σύμφωνα με την αρχή της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης, συμπεριλαμβανομένης της αποτελεσματικής πρόληψης και δίωξης της απάτης, της φορολογικής απάτης, της φοροδιαφυγής, της διαφθοράς και της σύγκρουσης συμφερόντων. Το Ταμείο υπόκειται σε γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης σε περίπτωση παραβιάσεων των αρχών του κράτους δικαίου στα κράτη μέλη, όπως θεσπίστηκε με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2020/2092 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (17).

(40)

Για τους σκοπούς της χρηστής δημοσιονομικής διαχείρισης και τηρουμένου του βάσει επιδόσεων χαρακτήρα του Ταμείου, θα πρέπει να θεσπιστούν ειδικοί κανόνες για τις δημοσιονομικές δεσμεύσεις, τις πληρωμές, την αναστολή και την ανάκτηση κεφαλαίων, καθώς και για την καταγγελία συμβάσεων σχετικών με τη χρηματοδοτική στήριξη. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να λαμβάνουν κατάλληλα μέτρα για να διασφαλίζουν ότι η χρήση των κονδυλίων σε σχέση με μέτρα που λαμβάνουν στήριξη από το Ταμείο συμμορφώνεται με το εφαρμοστέο ενωσιακό και εθνικό δίκαιο. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να διασφαλίζουν ότι η στήριξη αυτή χορηγείται σύμφωνα με τους κανόνες της Ένωσης για τις κρατικές ενισχύσεις, κατά περίπτωση. Ειδικότερα, θα πρέπει να διασφαλίζουν την πρόληψη, τον εντοπισμό και την αντιμετώπιση υποθέσεων απάτης, διαφθοράς και σύγκρουσης συμφερόντων και την αποφυγή της διπλής χρηματοδότησης από το Ταμείο και άλλα προγράμματα της Ένωσης. Η αναστολή και η καταγγελία συμβάσεων σχετικών με τη χρηματοδοτική στήριξη, καθώς επίσης η μείωση και η ανάκτηση της χρηματοδοτικής ενίσχυσης, θα πρέπει να είναι δυνατές όταν το σχέδιο δεν έχει υλοποιηθεί ικανοποιητικά από το ενδιαφερόμενο κράτος μέλος ή σε περίπτωση σοβαρών παρατυπιών, ήτοι απάτης, διαφθοράς και σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τα μέτρα που λαμβάνουν στήριξη από το Ταμείο ή σοβαρής παράβασης υποχρέωσης που απορρέει από τις συμβάσεις που έχουν σχέση με τη χρηματοδοτική στήριξη. Στην περίπτωση της καταγγελίας συμφωνίας που αφορά τη χρηματοδοτική στήριξη ή τη μείωση και ανάκτηση χρηματοδοτικής ενίσχυσης, τα εν λόγω ποσά θα πρέπει να κατανεμηθούν στα κράτη μέλη έως τις 31 Δεκεμβρίου 2033 σύμφωνα με τους κανόνες για την κατανομή των δικαιωμάτων που ορίζονται στο άρθρο 30δ παράγραφος 5 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Θα πρέπει να θεσπιστούν κατάλληλες διαδικασίες αντιπαράθεσης για να διασφαλιστεί ότι οι αποφάσεις της Επιτροπής σχετικά με την αναστολή και την ανάκτηση των καταβληθέντων ποσών ή την καταγγελία συμβάσεων σχετικών με τη χρηματοδοτική στήριξη σέβονται το δικαίωμα των κρατών μελών να υποβάλλουν παρατηρήσεις.

(41)

Η Επιτροπή θα πρέπει να διασφαλίσει την αποτελεσματική προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης. Ενώ αποτελεί πρωτίστως ευθύνη του ίδιου του κράτους μέλους να διασφαλίζει ότι το Ταμείο υλοποιείται σύμφωνα με τη σχετική ενωσιακή και εθνική νομοθεσία, η Επιτροπή θα πρέπει να είναι σε θέση να λαμβάνει επαρκείς εγγυήσεις από τα κράτη μέλη εν προκειμένω. Προς τούτο, κατά την υλοποίηση του Ταμείου, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μεριμνούν για τη λειτουργία αποτελεσματικού και αποδοτικού συστήματος εσωτερικού ελέγχου και θα πρέπει να ανακτούν τα αχρεωστήτως καταβληθέντα ή μη ορθώς χρησιμοποιηθέντα ποσά. Στο πλαίσιο αυτό, τα κράτη μέλη θα πρέπει να μπορούν να βασίζονται στα συνήθη εθνικά συστήματα δημοσιονομικής διαχείρισής τους. Τα κράτη μέλη θα πρέπει να συλλέγουν, να καταγράφουν και να αποθηκεύουν σε ηλεκτρονικό σύστημα τυποποιημένες κατηγορίες δεδομένων και πληροφοριών που θα δίνουν τη δυνατότητα πρόληψης, εντοπισμού και διόρθωσης σοβαρών παρατυπιών σε σχέση με τα μέτρα και τις επενδύσεις που λαμβάνουν στήριξη από το Ταμείο, και συγκεκριμένα περιπτώσεων απάτης, διαφθοράς και σύγκρουσης συμφερόντων. Η Επιτροπή θα πρέπει να καταστήσει διαθέσιμο ένα σύστημα πληροφοριών και παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένου ενός ενιαίου εργαλείου εξόρυξης δεδομένων και βαθμολόγησης κινδύνων, για την πρόσβαση και την ανάλυση των εν λόγω δεδομένων και πληροφοριών. Η Επιτροπή θα πρέπει να ενθαρρύνει τη χρήση του εν λόγω συστήματος πληροφοριών και παρακολούθησης με σκοπό μια γενικευμένη εφαρμογή από τα κράτη μέλη.

(42)

Η Επιτροπή, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Καταπολέμησης της Απάτης (OLAF), το Ελεγκτικό Συνέδριο και, κατά περίπτωση, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία θα πρέπει να μπορούν να χρησιμοποιούν το σύστημα πληροφοριών και παρακολούθησης στο πλαίσιο των αρμοδιοτήτων και των δικαιωμάτων τους.

(43)

Τα κράτη μέλη και η Επιτροπή θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να επεξεργάζονται δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα μόνον όταν είναι αναγκαίο για τους σκοπούς της διασφάλισης απαλλαγής, λογιστικών και λοιπών ελέγχων, πληροφόρησης, επικοινωνίας και προβολής για τη χρήση των κονδυλίων που σχετίζονται με μέτρα υλοποίησης στο πλαίσιο του Ταμείου. Τα δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα θα πρέπει να υποβάλλονται σε επεξεργασία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2016/679 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (18) ή τον κανονισμό (ΕΕ) 2018/1725 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (19), κατά περίπτωση.

(44)

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046, τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (20), και τους κανονισμούς (ΕΚ, Ευρατόμ) αριθ. 2988/95 (21), (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 (22) και (ΕΕ) 2017/1939 (23) του Συμβουλίου, τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης πρέπει να προστατεύονται μέσω αναλογικών μέτρων, συμπεριλαμβανομένων μέτρων σχετικών με την πρόληψη, τον εντοπισμό, τη διόρθωση και τη διερεύνηση υποθέσεων απάτης, διαφθοράς και σύγκρουσης συμφερόντων, και, κατά περίπτωση, την επιβολή διοικητικών κυρώσεων. Ειδικότερα, σύμφωνα με τους κανονισμούς (Ευρατόμ, ΕΚ) αριθ. 2185/96 και (ΕΕ, Ευρατόμ) αριθ. 883/2013, η OLAF έχει την εξουσία να διενεργεί διοικητικές έρευνες, μεταξύ των οποίων και επιτόπιες έρευνες και επιθεωρήσεις, με στόχο να διαπιστωθεί αν υπήρξε απάτη, διαφθορά, σύγκρουση συμφερόντων ή οποιαδήποτε άλλη παράνομη δραστηριότητα εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης.

Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία έχει την εξουσία να διερευνά και να ασκεί δίωξη σε υποθέσεις απάτης, διαφθοράς, σύγκρουσης συμφερόντων και άλλων ποινικών αδικημάτων εις βάρος των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, όπως προβλέπεται στην οδηγία (ΕΕ) 2017/1371 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (24). Σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046, κάθε πρόσωπο ή οντότητα που είναι αποδέκτης κονδυλίων της Ένωσης υποχρεούται να συνεργάζεται πλήρως για την προστασία των οικονομικών συμφερόντων της Ένωσης, να παρέχει τα αναγκαία δικαιώματα και πρόσβαση στην Επιτροπή, στην OLAF, στο Ελεγκτικό Συνέδριο και, όσον αφορά τα κράτη μέλη που συμμετέχουν στην ενισχυμένη συνεργασία, στην Ευρωπαϊκή Εισαγγελία σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) 2017/1939, και να διασφαλίζει ότι κάθε τρίτος που συμμετέχει στην εκτέλεση κονδυλίων της Ένωσης παρέχει ισοδύναμα δικαιώματα.

(45)

Οι οριζόντιοι δημοσιονομικοί κανόνες που εγκρίθηκαν από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και από το Συμβούλιο δυνάμει του άρθρου 322 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) έχουν εφαρμογή στον παρόντα κανονισμό. Οι εν λόγω κανόνες θεσπίζονται στον κανονισμό (ΕΕ, Ευρατόμ) 2018/1046 και καθορίζουν ιδίως τη διαδικασία κατάρτισης και εκτέλεσης του προϋπολογισμού της Ένωσης μέσω επιχορηγήσεων, προμηθειών, βραβείων και έμμεσης διαχείρισης, προβλέπουν δε ελέγχους της ευθύνης των οικονομικών φορέων. Οι κανόνες που θεσπίζονται δυνάμει του άρθρου 322 ΣΛΕΕ περιλαμβάνουν επίσης γενικό καθεστώς αιρεσιμότητας για την προστασία του προϋπολογισμού της Ένωσης.

(46)

Ο κανονισμός (ΕΕ) 2021/1060 θα πρέπει να τροποποιηθεί αναλόγως.

(47)

Δεδομένου ότι ο στόχος του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η συμβολή σε μία κοινωνικά δίκαιη μετάβαση προς την κλιματική ουδετερότητα μέσω της αντιμετώπισης των κοινωνικών επιπτώσεων της συμπερίληψης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου από τα κτίρια και τις οδικές μεταφορές στο πεδίο εφαρμογής της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, δεν μπορεί να επιτευχθεί επαρκώς από τα κράτη μέλη αλλά μπορεί, λόγω της κλίμακας και των επιπτώσεών του, να επιτευχθεί καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση μπορεί να λάβει μέτρα σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας του άρθρου 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας, όπως διατυπώνεται στο εν λόγω άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα απαιτούμενα για την επίτευξη του εν λόγω στόχου,

(1)

Στην ανακοίνωσή της, της 11ης Δεκεμβρίου 2019, με τίτλο «Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία» («Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία»), η Επιτροπή καθόρισε μια νέα αναπτυξιακή στρατηγική. Η στρατηγική αυτή αποσκοπεί στη μετατροπή της Ένωσης σε μια δίκαιη και ευημερούσα κοινωνία, με μια σύγχρονη, αποδοτική ως προς τη χρήση των πόρων και ανταγωνιστική οικονομία, με μηδενικές καθαρές εκπομπές (εκπομπές μετά την αφαίρεση των απορροφήσεων) αερίων του θερμοκηπίου («εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου») το αργότερο έως το 2050 και όπου η οικονομική ανάπτυξη είναι αποσυνδεδεμένη από τη χρήση πόρων. Η Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία αποσκοπεί στην προστασία, τη διατήρηση και την ενίσχυση του φυσικού κεφαλαίου της Ένωσης, καθώς και στην προστασία της υγείας και της ευημερίας των πολιτών από κινδύνους και επιπτώσεις που σχετίζονται με το περιβάλλον. Ταυτόχρονα, ο μετασχηματισμός αυτός πρέπει να είναι δίκαιος και χωρίς αποκλεισμούς, ώστε να μην μείνει κανείς πίσω. Η Επιτροπή ανακοίνωσε επίσης στην ανακοίνωσή της, της 12ης Μαΐου 2021, με τίτλο «Πορεία προς έναν υγιή πλανήτη για όλους - Σχέδιο δράσης της ΕΕ για μηδενική ρύπανση του αέρα, του νερού και του εδάφους» την προώθηση σχετικών μέσων και κινήτρων για την καλύτερη εφαρμογή της αρχής «ο ρυπαίνων πληρώνει» που ορίζεται στο άρθρο 191 παράγραφος 2 της Συνθήκης για τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) και κατ’ επέκταση την ολοκλήρωση της σταδιακής εξάλειψης της «δωρεάν ρύπανσης», με σκοπό τη μεγιστοποίηση των συνεργειών μεταξύ της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές και της φιλοδοξίας μηδενικής ρύπανσης.

(2)

Η συμφωνία του Παρισιού (4), που εγκρίθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2015 δυνάμει της σύμβασης-πλαισίου των Ηνωμένων Εθνών για την κλιματική αλλαγή (UNFCCC) («συμφωνία του Παρισιού»), τέθηκε σε ισχύ στις 4 Νοεμβρίου 2016. Τα μέρη της συμφωνίας του Παρισιού κατέληξαν σε συμφωνία για συγκράτηση της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη αρκετά κάτω από τους 2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και συνέχιση των προσπαθειών για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Στο πλαίσιο του συμφώνου της Γλασκόβης για το κλίμα, που εγκρίθηκε στις 13 Νοεμβρίου 2021, η διάσκεψη των μερών της UNFCCC, η οποία επέχει θέση συνόδου των μερών της συμφωνίας του Παρισιού, αναγνώρισε επίσης ότι ο περιορισμός της αύξησης της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη σε 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα θα μειώσει σημαντικά τους κινδύνους και τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής, και δεσμεύτηκε να ενισχύσει τους στόχους για το 2030 έως τα τέλη του 2022, ώστε να καλυφθεί το χάσμα των φιλοδοξιών.

(3)

Η αντιμετώπιση των προκλήσεων που σχετίζονται με το κλίμα και το περιβάλλον και η επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού βρίσκονται στον πυρήνα της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας. Η αξία της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας έχει σαφώς αυξηθεί λόγω των πολύ σοβαρών επιπτώσεων της πανδημίας της COVID-19 στην υγεία και στην οικονομική ευημερία των πολιτών της Ένωσης.

(4)

Η Ένωση δεσμεύτηκε να μειώσει έως το 2030 τις καθαρές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου για το σύνολο της οικονομίας της κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990, όπως ορίζεται στην υποβολή στην UNFCCC εξ ονόματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της ως προς την επικαιροποίηση της εθνικά καθορισμένης συνεισφοράς της Ευρωπαϊκής Ένωσης και των κρατών μελών της.

(5)

Με τον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (5) κατοχυρώνεται νομοθετικά ο στόχος της κλιματικής ουδετερότητας για το σύνολο της οικονομίας το αργότερο έως το 2050. Ο εν λόγω κανονισμός θεσπίζει επίσης δεσμευτικό ενωσιακό στόχο για μείωση των εγχώριων καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου (εκπομπές μετά την αφαίρεση των απορροφήσεων) κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 έως το 2030.

(6)

Η ειδική έκθεση του 2018 που εξέδωσε η Διακυβερνητική Επιτροπή για την Κλιματική Αλλαγή (IPCC) σχετικά με τις επιπτώσεις της αύξησης της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και τις σχετικές παγκόσμιες διαδρομές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου παρέχει μια ισχυρή επιστημονική βάση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής και καταδεικνύει την ανάγκη να ενισχυθεί η δράση για το κλίμα. Στην εν λόγω έκθεση επιβεβαιώνεται ότι, προκειμένου να μειωθεί η πιθανότητα εμφάνισης ακραίων καιρικών φαινομένων, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου είναι ανάγκη να μειωθούν επειγόντως και ότι η κλιματική αλλαγή είναι ανάγκη να περιοριστεί σε αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά 1,5 °C. Επιπλέον, εάν δεν ενεργοποιηθούν ταχέως τρόποι μετριασμού που συνάδουν με τον περιορισμό της υπερθέρμανσης του πλανήτη σε 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα, θα πρέπει να ληφθούν πολύ ακριβότερα και πιο πολύπλοκα μέτρα προσαρμογής, προκειμένου να αποφευχθούν οι επιπτώσεις των υψηλότερων επιπέδων υπερθέρμανσης του πλανήτη. Η συμβολή της ομάδας εργασίας Ι στην έκτη έκθεση αξιολόγησης της IPCC με τίτλο «Κλιματική αλλαγή 2021: τα δεδομένα των φυσικών επιστημών» υπενθυμίζει ότι η κλιματική αλλαγή επηρεάζει ήδη κάθε περιοχή στη Γη και προβλέπει ότι κατά τις επόμενες δεκαετίες η κλιματική αλλαγή θα αυξηθεί σε όλες τις περιοχές. Στην εν λόγω έκθεση τονίζεται ότι, αν δεν υπάρξει άμεση, ταχεία και μεγάλης κλίμακας μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο περιορισμός της αύξησης της θερμοκρασίας σε περίπου 1,5 °C ή ακόμη και 2 °C θα είναι αδύνατος.

(7)

Η Ένωση έχει ακολουθήσει φιλόδοξη πολιτική στον τομέα της δράσης για το κλίμα και έχει θέσει σε εφαρμογή κανονιστικό πλαίσιο για την επίτευξη του στόχου της για μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030. Η νομοθεσία για την εφαρμογή του εν λόγω στόχου συνίσταται, μεταξύ άλλων, στην οδηγία 2003/87/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (6), με την οποία θεσπίζεται σύστημα εμπορίας δικαιωμάτων εκπομπής αερίων θερμοκηπίου εντός της Ένωσης («ΣΕΔΕ της ΕΕ») και εξασφαλίζεται η εναρμονισμένη τιμολόγηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε επίπεδο Ένωσης για ενεργοβόρους τομείς και υποτομείς, στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/842 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (7), με τον οποίο θεσπίζονται εθνικοί στόχοι για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου έως το 2030, και στον κανονισμό (ΕΕ) 2018/841 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (8), που θέτει στα κράτη μέλη την απαίτηση να αντισταθμίζουν τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από τη χρήση εκτάσεων γης με απορροφήσεις αερίων του θερμοκηπίου από την ατμόσφαιρα.

(8)

Ενώ η Ένωση έχει μειώσει σημαντικά τις εγχώριες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που είναι ενσωματωμένες στις εισαγωγές στην Ένωση αυξάνονται, με αποτέλεσμα να υπονομεύονται οι προσπάθειες της Ένωσης να μειώσει το παγκόσμιο αποτύπωμά της όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η Ένωση έχει την ευθύνη να συνεχίσει να διαδραματίζει ηγετικό ρόλο στην παγκόσμια δράση για το κλίμα.

(9)

Όσο σημαντικός αριθμός διεθνών εταίρων της Ένωσης διατηρεί πολιτικές που δεν επιτυγχάνουν το ίδιο επίπεδο φιλοδοξίας για το κλίμα με τη Ένωση, υπάρχει κίνδυνος διαρροής άνθρακα. Διαρροή άνθρακα προκύπτει εάν, για λόγους κόστους που σχετίζεται με τις πολιτικές για το κλίμα, οι επιχειρήσεις ορισμένων βιομηχανικών τομέων ή υποτομέων μεταφέρουν την παραγωγή σε άλλες χώρες ή εάν οι εισαγωγές από τις εν λόγω χώρες αντικαθιστούν ισοδύναμα προϊόντα που χαρακτηρίζονται από μικρότερη ένταση όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Τέτοιες καταστάσεις θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αύξηση των συνολικών παγκόσμιων εκπομπών, θέτοντας έτσι σε κίνδυνο τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που είναι επειγόντως αναγκαία προκειμένου να διατηρηθεί η παγκόσμια μέση θερμοκρασία αρκετά κάτω από τους 2 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα και να συνεχιστούν οι προσπάθειες για τον περιορισμό της αύξησης της θερμοκρασίας σε 1,5 °C πάνω από τα προβιομηχανικά επίπεδα. Καθώς η Ένωση αυξάνει τις φιλοδοξίες της αναφορικά με το κλίμα, ο εν λόγω κίνδυνος διαρροής άνθρακα θα μπορούσε να υπονομεύσει την αποτελεσματικότητα των πολιτικών της Ένωσης για τη μείωση των εκπομπών.

(10)

Η πρωτοβουλία για ένα μηχανισμό συνοριακής προσαρμογής άνθρακα («ΜΣΠΑ») αποτελεί μέρος της δέσμης νομοθετικών μέτρων για την προσαρμογή στον στόχο του 55 %. Ο ΜΣΠΑ πρόκειται να αποτελέσει ουσιώδες στοιχείο της ενωσιακής εργαλειοθήκης για την επίτευξη του στόχου της Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα το αργότερο έως το 2050, σε ευθυγράμμιση με τη συμφωνία του Παρισιού, αντιμετωπίζοντας τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα που απορρέει από την αυξημένη φιλοδοξία της Ένωσης για το κλίμα. Ο ΜΣΠΑ αναμένεται επίσης να συμβάλει στην προώθηση της απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές σε τρίτες χώρες.

(11)

Οι υφιστάμενοι μηχανισμοί για την αντιμετώπιση του κινδύνου διαρροής άνθρακα σε τομείς ή υποτομείς όπου υπάρχει τέτοιος κίνδυνος συνίστανται στη μεταβατική δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ και στα χρηματοδοτικά μέτρα για την αντιστάθμιση του κόστους έμμεσων εκπομπών που προκύπτει από τη μετακύλιση του κόστους εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Οι εν λόγω μηχανισμοί καθορίζονται στο άρθρο 10α παράγραφος 6 και στο άρθρο 10β της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, αντίστοιχα. Η δωρεάν κατανομή δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ στο επίπεδο των φορέων με τις καλύτερες επιδόσεις αποτέλεσε μέσο πολιτικής για ορισμένους βιομηχανικούς τομείς, με σκοπό να αντιμετωπιστεί ο κίνδυνος διαρροής άνθρακα. Ωστόσο, σε σύγκριση με τον πλήρη πλειστηριασμό, η εν λόγω δωρεάν κατανομή αποδυναμώνει το μήνυμα σχετικά με την τιμή το οποίο εκπέμπει το σύστημα και, ως εκ τούτου, επιδρά αρνητικά στα κίνητρα για επενδύσεις με στόχο την περαιτέρω μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.

(12)

Με τον ΜΣΠΑ επιδιώκεται να αντικατασταθούν οι υφιστάμενοι μηχανισμοί με ένα διαφορετικό τρόπο αντιμετώπισης του κινδύνου διαρροής άνθρακα, ο οποίος συνίσταται στην ισοδύναμη τιμολόγηση των ανθρακούχων εκπομπών στις εισαγωγές και στα εγχώρια προϊόντα. Για να επιτευχθεί η σταδιακή μετάβαση από το τωρινό σύστημα δωρεάν δικαιωμάτων στον ΜΣΠΑ, θα πρέπει να γίνει σταδιακή εφαρμογή του ΜΣΠΑ με παράλληλη σταδιακή κατάργηση των δωρεάν δικαιωμάτων στους τομείς που καλύπτει ο ΜΣΠΑ. Η συνδυασμένη και μεταβατική εφαρμογή, τόσο της δωρεάν κατανομής δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ όσο και του ΜΣΠΑ, δεν θα πρέπει επ’ ουδενί να έχει ως αποτέλεσμα την ευνοϊκότερη μεταχείριση των ενωσιακών εμπορευμάτων σε σύγκριση με τα εμπορεύματα που εισάγονται στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης.

(13)

Η τιμή του άνθρακα αυξάνεται και οι εταιρείες χρειάζονται μακροπρόθεσμη προβολή, προβλεψιμότητα και ασφάλεια δικαίου για να λάβουν τις αποφάσεις τους σχετικά με επενδύσεις στην απαλλαγή των βιομηχανικών διεργασιών από τις ανθρακούχες εκπομπές. Ως εκ τούτου, προκειμένου να ενισχυθεί το νομικό πλαίσιο για την καταπολέμηση της διαρροής άνθρακα, θα πρέπει να καθοριστεί σαφής διαδρομή για τη σταδιακή περαιτέρω επέκταση του πεδίου εφαρμογής του ΜΣΠΑ σε προϊόντα, τομείς και υποτομείς που διατρέχουν κίνδυνο διαρροής άνθρακα.

(14)

Καίτοι στόχος του ΜΣΠΑ είναι η πρόληψη του κινδύνου διαρροής άνθρακα, ο παρών κανονισμός θα ενθαρρύνει επίσης τη χρήση από τους παραγωγούς τρίτων χωρών πιο αποδοτικών τεχνολογιών όσον αφορά τις εκπομπές αερίων θερμοκηπίου, ώστε να παράγονται λιγότερες εκπομπές. Για τον λόγο αυτόν, ο ΜΣΠΑ αναμένεται να στηρίξει αποτελεσματικά τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου σε τρίτες χώρες.

(15)

Ως μέσο πρόληψης της διαρροής άνθρακα και μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να διασφαλίζει ότι τα εισαγόμενα προϊόντα υπόκεινται σε ρυθμιστικό σύστημα που εφαρμόζει κόστος άνθρακα ισοδύναμο με εκείνο που βαρύνει τα εν λόγω προϊόντα στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ, με αποτέλεσμα η τιμή ανθρακούχων εκπομπών να είναι ισοδύναμη για τις εισαγωγές και τα εγχώρια προϊόντα. Ως μέτρο για το κλίμα, ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να στηρίζει τη μείωση των παγκόσμιων εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και να προλαμβάνει τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα, διασφαλίζοντας παράλληλα τη συμβατότητα με το δίκαιο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου.

(16)

Ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται στα εμπορεύματα που εισάγονται στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης από τρίτες χώρες, εκτός εάν η παραγωγή τους υπόκειται ήδη στο ΣΕΔΕ της ΕΕ, μέσω της εφαρμογής του σε τρίτες χώρες ή εδάφη ή σε σύστημα τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών που είναι πλήρως συνδεδεμένο με το ΣΕΔΕ της ΕΕ.

(17)

Προκειμένου να διασφαλιστεί ότι η μετάβαση σε μια οικονομία με ουδέτερο ισοζύγιο άνθρακα συνοδεύεται συνεχώς από οικονομική και κοινωνική συνοχή, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη, κατά τη μελλοντική αναθεώρηση του παρόντος κανονισμού, τα ειδικά χαρακτηριστικά και οι περιορισμοί των εξόχως απόκεντρων περιοχών που αναφέρονται στο άρθρο 349 ΣΛΕΕ, καθώς και των νησιωτικών κρατών που αποτελούν μέρος του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης, χωρίς να υπονομεύεται η ακεραιότητα και συνοχή της έννομης τάξης της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένης της εσωτερικής αγοράς και των κοινών πολιτικών.

(18)

Με στόχο την πρόληψη του κινδύνου διαρροής άνθρακα σε υπεράκτιες εγκαταστάσεις, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να εφαρμόζεται σε εμπορεύματα ή σε μεταποιημένα προϊόντα από τα εν λόγω εμπορεύματα τα οποία προκύπτουν από καθεστώς τελειοποίησης προς επανεξαγωγή, τα οποία εισάγονται σε τεχνητό νησί, σε σταθερή ή πλωτή δομή ή σε οποιαδήποτε άλλη δομή στην υφαλοκρηπίδα ή στην αποκλειστική οικονομική ζώνη κράτους μέλους, όταν η εν λόγω εγκατάσταση ή αποκλειστική οικονομική ζώνη βρίσκεται σε άμεση γειτνίαση με το τελωνειακό έδαφος της Ένωσης. Θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες για τον καθορισμό λεπτομερών όρων εφαρμογής του ΜΣΠΑ σχετικά με τα εν λόγω εμπορεύματα.

(19)

Οι εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που θα πρέπει να υπόκεινται στον ΜΣΠΑ θα πρέπει να αντιστοιχούν στις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που καλύπτονται από το παράρτημα I της οδηγίας 2003/87/ΕΚ, τουτέστιν τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα («CO2») και, κατά περίπτωση, υποξειδίου του αζώτου και υπερφθορανθράκων. Ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να εφαρμόζεται αρχικά στις άμεσες εκπομπές των εν λόγω αερίων του θερμοκηπίου από τη στιγμή της παραγωγής των εμπορευμάτων έως την εισαγωγή των εν λόγω εμπορευμάτων στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης, αντικατοπτρίζοντας το πεδίο εφαρμογής του ΣΕΔΕ της ΕΕ για τη διασφάλιση της συνοχής. Ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να εφαρμόζεται επίσης στις έμμεσες εκπομπές. Οι εν λόγω έμμεσες εκπομπές είναι οι εκπομπές που προκύπτουν από την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των εμπορευμάτων στα οποία εφαρμόζεται ο παρών κανονισμός. Η συμπερίληψη των έμμεσων εκπομπών θα ενισχύσει περαιτέρω την περιβαλλοντική αποτελεσματικότητα του ΜΣΠΑ και τη φιλοδοξία του να συμβάλει στην καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Ωστόσο, οι έμμεσες εκπομπές δεν θα πρέπει να λαμβάνονται αρχικά υπόψη για τα εμπορεύματα στα οποία εφαρμόζονται στην Ένωση οικονομικά μέτρα που αντισταθμίζουν το έμμεσο κόστος εκπομπών που προκύπτει από το κόστος εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που μετακυλίεται στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας. Τα εν λόγω εμπορεύματα προσδιορίζονται στο παράρτημα II του παρόντος κανονισμού. Οι μελλοντικές αναθεωρήσεις του ΣΕΔΕ της ΕΕ στην οδηγία 2003/87/ΕΚ και, ειδικότερα, οι αναθεωρήσεις των αντισταθμιστικών μέτρων του έμμεσου κόστους θα πρέπει να αντικατοπτρίζονται δεόντως όσον αφορά το πεδίο εφαρμογής του ΜΣΠΑ. Κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου, θα πρέπει να συλλέγονται δεδομένα με σκοπό τον περαιτέρω προσδιορισμό της μεθοδολογίας για τον υπολογισμό των έμμεσων εκπομπών. Η μεθοδολογία αυτή θα πρέπει να λαμβάνει υπόψη την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που χρησιμοποιείται για την παραγωγή των εμπορευμάτων που απαριθμούνται στο παράρτημα Ι του παρόντος κανονισμού, καθώς και τη χώρα καταγωγής, την πηγή παραγωγής και τους συντελεστές εκπομπών που σχετίζονται με την εν λόγω ηλεκτρική ενέργεια. Η συγκεκριμένη μεθοδολογία θα πρέπει να προσδιοριστεί περαιτέρω προκειμένου να επιτευχθεί ο καταλληλότερος τρόπος για την πρόληψη της διαρροής άνθρακα και τη διασφάλιση της περιβαλλοντικής ακεραιότητας του ΜΣΠΑ.

(20)

Το ΣΕΔΕ της ΕΕ και ο ΜΣΠΑ έχουν ως κοινό στόχο την τιμολόγηση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που ενσωματώνονται στους ίδιους τομείς και στα ίδια εμπορεύματα μέσω της χρήσης ειδικών δικαιωμάτων ή πιστοποιητικών. Αμφότερα τα συστήματα έχουν ρυθμιστικό χαρακτήρα και η ύπαρξή τους δικαιολογείται από την ανάγκη μείωσης των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου, σε ευθυγράμμιση με τον δεσμευτικό περιβαλλοντικό στόχο βάσει του ενωσιακού δικαίου, που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2021/1119, για μείωση των καθαρών εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου της Ένωσης έως το 2030 κατά τουλάχιστον 55 % σε σύγκριση με τα επίπεδα του 1990 και τον στόχο της επίτευξης κλιματικής ουδετερότητας στο σύνολο της οικονομίας το αργότερο έως το 2050.

(21)

Ενώ το ΣΕΔΕ της ΕΕ καθορίζει τον συνολικό αριθμό των εκχωρηθέντων δικαιωμάτων («ανώτατο όριο») για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου από δραστηριότητες που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του και επιτρέπει την εμπορία δικαιωμάτων («σύστημα επιβολής ανώτατων ορίων και εμπορίας»), ο ΜΣΠΑ δεν θα πρέπει να θεσπίζει ποσοτικά όρια στις εισαγωγές, ώστε να μην περιορίζονται οι εμπορικές ροές. Επιπλέον, ενώ το ΣΕΔΕ της ΕΕ εφαρμόζεται σε εγκαταστάσεις στην Ένωση, ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να εφαρμόζεται σε ορισμένα εμπορεύματα που εισάγονται στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης.

(22)

Το σύστημα του ΜΣΠΑ έχει ορισμένα ειδικά χαρακτηριστικά σε σύγκριση με το ΣΕΔΕ της ΕΕ, μεταξύ άλλων όσον αφορά τον υπολογισμό της τιμής των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ, τις δυνατότητες εμπορίας πιστοποιητικών ΜΣΠΑ και την περίοδο ισχύος τους. Τα εν λόγω χαρακτηριστικά οφείλονται στην ανάγκη να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητα του ΜΣΠΑ ως μέτρου για την πρόληψη της διαρροής άνθρακα με την πάροδο του χρόνου. Διασφαλίζουν επίσης ότι η διαχείριση του συστήματος ΜΣΠΑ δεν είναι υπερβολικά επαχθής όσον αφορά τόσο τις υποχρεώσεις που επιβάλλονται στους φορείς εκμετάλλευσης, όσο και τους διοικητικούς πόρους, διατηρώντας παράλληλα ένα επίπεδο ευελιξίας για τους φορείς εκμετάλλευσης το οποίο είναι ισοδύναμο με αυτό στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ. Η διασφάλιση αυτής της ισορροπίας έχει ιδιαίτερη σημασία για τις ενδιαφερόμενες μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις (ΜΜΕ).

(23)

Για να διατηρηθεί η αποτελεσματικότητά του ως μέτρου πρόληψης της διαρροής άνθρακα, ο ΜΣΠΑ χρειάζεται να αντανακλά σε πολύ μεγάλο βαθμό την τιμή του ΣΕΔΕ της ΕΕ. Ενώ στην αγορά του ΣΕΔΕ της ΕΕ η τιμή των δικαιωμάτων που τίθενται σε κυκλοφορία καθορίζεται μέσω πλειστηριασμών, η τιμή των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ θα πρέπει να αντανακλά ευλόγως την τιμή αυτών των πλειστηριασμών με βάση μέσους όρους που υπολογίζονται σε εβδομαδιαία βάση. Οι εν λόγω εβδομαδιαίες μέσες τιμές αντανακλούν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις διακυμάνσεις της τιμής του ΣΕΔΕ της ΕΕ και παρέχουν ένα εύλογο περιθώριο ώστε οι εισαγωγείς να επωφελούνται από τις μεταβολές της τιμής του ΣΕΔΕ της ΕΕ, ενώ παράλληλα διασφαλίζεται ότι το σύστημα παραμένει διαχειρίσιμο για τις διοικητικές αρχές.

(24)

Στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ, το ανώτατο όριο καθορίζει την προσφορά δικαιωμάτων εκπομπών και παρέχει βεβαιότητα σχετικά με τις μέγιστες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Η τιμή των ανθρακούχων εκπομπών καθορίζεται από το ισοζύγιο μεταξύ της εν λόγω προσφοράς και της ζήτησης της αγοράς. Η σπάνις είναι αναγκαία για να υπάρξει κίνητρο ως προς την τιμή. Ο παρών κανονισμός δεν αποσκοπεί στην επιβολή ανώτατου ορίου στον αριθμό των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ που διατίθενται στους εισαγωγείς· εάν οι εισαγωγείς είχαν τη δυνατότητα μεταφοράς σε επόμενη χρήση και εμπορίας των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ, η δυνατότητα αυτή θα μπορούσε να οδηγήσει σε καταστάσεις όπου η τιμή για τα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ δεν θα αντανακλούσε πλέον την εξέλιξη της τιμής στο ΣΕΔΕ της ΕΕ. Μια τέτοια κατάσταση θα αποδυνάμωνε το κίνητρο για απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές, ευνοώντας τη διαρροή άνθρακα και υπονομεύοντας τον πρωταρχικό κλιματικό στόχο του ΜΣΠΑ. Θα μπορούσε επίσης να οδηγήσει σε διαφορετικές τιμές για φορείς εκμετάλλευσης από διαφορετικές χώρες. Τα όρια στις δυνατότητες εμπορίας και μεταφοράς σε επόμενη χρήση των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ δικαιολογούνται, ως εκ τούτου, από την ανάγκη να αποφευχθεί η υπονόμευση της αποτελεσματικότητας και του κλιματικού στόχου του ΜΣΠΑ και να διασφαλιστεί η ισότιμη μεταχείριση των φορέων εκμετάλλευσης από διαφορετικές χώρες. Ωστόσο, προκειμένου να διατηρηθεί η δυνατότητα των εισαγωγέων να βελτιστοποιούν το κόστος τους, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να προβλέπει ένα σύστημα βάσει του οποίου οι αρχές θα μπορούν να επαναγοράζουν μια ορισμένη ποσότητα πλεοναζόντων πιστοποιητικών από τους εισαγωγείς. Η εν λόγω ποσότητα θα πρέπει να ορίζεται σε επίπεδο που παρέχει εύλογο περιθώριο ώστε οι εισαγωγείς να μοχλεύουν το κόστος τους κατά την περίοδο ισχύος των πιστοποιητικών και, παράλληλα, να διατηρείται η συνολική επίδραση του μηχανισμού μετάδοσης των τιμών και να διασφαλίζεται η διατήρηση του περιβαλλοντικού στόχου του ΜΣΠΑ.

(25)

Δεδομένου ότι ο ΜΣΠΑ θα εφαρμόζεται στις εισαγωγές εμπορευμάτων στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης και όχι σε εγκαταστάσεις, στον ΜΣΠΑ θα πρέπει επίσης να εφαρμοστούν ορισμένες προσαρμογές και απλουστεύσεις. Μια τέτοια απλούστευση θα πρέπει να είναι η θέσπιση ενός απλού και προσβάσιμου συστήματος δήλωσης στο πλαίσιο του οποίου οι εισαγωγείς θα αναφέρουν τις συνολικές επαληθευμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου που ενσωματώνονται στα εμπορεύματα τα οποία εισάγονται σε ένα δεδομένο ημερολογιακό έτος. Θα πρέπει επίσης να εφαρμοστεί διαφορετικό χρονοδιάγραμμα σε σύγκριση με τον κύκλο συμμόρφωσης του ΣΕΔΕ της ΕΕ, ώστε να αποφευχθεί κάθε πιθανό σημείο συμφόρησης που θα μπορούσε να προκύψει λόγω των υποχρεώσεων των διαπιστευμένων ελεγκτών βάσει του παρόντος κανονισμού και της οδηγίας 2003/87/ΕΚ.

(26)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να επιβάλλουν πρόστιμα για παραβάσεις του παρόντος κανονισμού και να διασφαλίζουν την εκτέλεση των εν λόγω προστίμων. Ειδικότερα, το ύψος του προστίμου για τη μη παράδοση πιστοποιητικών ΜΣΠΑ από αδειοδοτημένο διασαφιστή ΜΣΠΑ θα πρέπει να είναι το ίδιο με το ποσό σύμφωνα με το άρθρο 16 παράγραφοι 3 και 4 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Ωστόσο, όταν τα εμπορεύματα έχουν εισαχθεί στην Ένωση από πρόσωπο που δεν είναι αδειοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ χωρίς να συμμορφώνονται με τις υποχρεώσεις που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό, το ύψος των εν λόγω προστίμων θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο προκειμένου να είναι αποτελεσματικό, αναλογικό και αποτρεπτικό, λαμβανομένου επίσης υπόψη του γεγονότος ότι το εν λόγω πρόσωπο δεν υποχρεούται να παραδίδει πιστοποιητικά ΜΣΠΑ. Η επιβολή προστίμων δυνάμει του παρόντος κανονισμού δεν θίγει πρόστιμα που ενδεχομένως επιβάλλονται δυνάμει του ενωσιακού ή του εθνικού δικαίου για την παράβαση άλλων σχετικών υποχρεώσεων, ιδίως όσων σχετίζονται με τους τελωνειακούς κανόνες.

(27)

Ενώ το ΣΕΔΕ της ΕΕ εφαρμόζεται σε ορισμένες διεργασίες και δραστηριότητες παραγωγής, ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να στοχεύει στις αντίστοιχες εισαγωγές εμπορευμάτων. Αυτό απαιτεί τον σαφή προσδιορισμό των εισαγόμενων εμπορευμάτων με βάση την κατάταξή τους στη Συνδυασμένη Ονοματολογία («ΣΟ») που ορίζεται στον κανονισμό (ΕΟΚ) αριθ. 2658/87 του Συμβουλίου (9) και τη σύνδεσή τους με ενσωματωμένες εκπομπές.

(28)

Τα εμπορεύματα ή τα μεταποιημένα προϊόντα που καλύπτονται από τον ΜΣΠΑ θα πρέπει να αντικατοπτρίζουν τις δραστηριότητες που καλύπτει το ΣΕΔΕ της ΕΕ, δεδομένου ότι το εν λόγω σύστημα βασίζεται σε ποσοτικά και ποιοτικά κριτήρια που συνδέονται με τον περιβαλλοντικό στόχο της οδηγίας 2003/87/ΕΚ και αποτελεί το πιο ολοκληρωμένο ρυθμιστικό πλαίσιο για τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου στην Ένωση.

(29)

Ο καθορισμός του πεδίου εφαρμογής του ΜΣΠΑ κατά τρόπο που να αντικατοπτρίζει τις δραστηριότητες τις οποίες καλύπτει το ΣΕΔΕ της ΕΕ θα συμβάλει επίσης στο να εξασφαλιστεί ότι τα εισαγόμενα προϊόντα τυγχάνουν μεταχείρισης που δεν είναι λιγότερο ευνοϊκή από εκείνη που επιφυλάσσεται στα ομοειδή προϊόντα εγχώριας προέλευσης.

(30)

Ενώ απώτερος στόχος του ΜΣΠΑ είναι η ευρεία κάλυψη προϊόντων, θα ήταν συνετό η αρχή να γίνει με έναν επιλεγμένο αριθμό τομέων με σχετικά ομοιογενή εμπορεύματα, όπου υπάρχει κίνδυνος διαρροής άνθρακα. Οι ενωσιακοί τομείς που θεωρείται ότι εκτίθενται σε κίνδυνο διαρροής άνθρακα απαριθμούνται στην κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση (ΕΕ) 2019/708 της Επιτροπής (10).

(31)

Τα εμπορεύματα στα οποία θα πρέπει να εφαρμόζεται ο παρών κανονισμός θα πρέπει να επιλέγονται έπειτα από προσεκτική ανάλυση της σημασίας τους όσον αφορά τις σωρευμένες εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου και τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα στους αντίστοιχους τομείς του ΣΕΔΕ της ΕΕ, ενώ παράλληλα θα πρέπει να περιορίζονται η πολυπλοκότητα και ο διοικητικός φόρτος για τους ενδιαφερόμενους φορείς εκμετάλλευσης. Ειδικότερα, κατά την επιλογή θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη τα βασικά υλικά και τα βασικά προϊόντα που καλύπτει το ΣΕΔΕ της ΕΕ, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι εκπομπές που ενσωματώνονται σε προϊόντα υψηλής έντασης εκπομπών τα οποία εισάγονται στην Ένωση υπόκεινται σε ισοδύναμη τιμή ανθρακούχων εκπομπών με εκείνη που εφαρμόζεται στα προϊόντα της Ένωσης και να μετριάζονται οι κίνδυνοι διαρροής άνθρακα. Τα σχετικά κριτήρια για τον περιορισμό της επιλογής θα πρέπει να είναι: πρώτον, η σημασία των τομέων όσον αφορά τις εκπομπές, δηλαδή κατά πόσον ο τομέας είναι συνολικά μία από τις μεγαλύτερες πηγές εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου· δεύτερον, η έκθεση του τομέα σε σημαντικό κίνδυνο διαρροής άνθρακα, όπως ορίζεται σύμφωνα με την οδηγία 2003/87/ΕΚ· και τρίτον, η ανάγκη εξισορρόπησης της ευρείας κάλυψης προϊόντων όσον αφορά τις εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, με παράλληλο περιορισμό της πολυπλοκότητας και του διοικητικού φόρτου.

(32)

Η χρήση του πρώτου κριτηρίου θα επιτρέπει τη συμπερίληψη των ακόλουθων βιομηχανικών τομέων όσον αφορά τις σωρευμένες εκπομπές: σίδηρου και χάλυβα, προϊόντων διυλίσεως, τσιμέντου, αργιλίου, οργανικών βασικών χημικών ουσιών, υδρογόνου και λιπασμάτων.

(33)

Ορισμένοι τομείς που απαριθμούνται στην κατ’ εξουσιοδότηση απόφαση (ΕΕ) 2019/708 δεν θα πρέπει, ωστόσο, να αποτελέσουν αντικείμενο του παρόντος κανονισμού στο παρόν στάδιο, λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους.

(34)

Ειδικότερα, οι οργανικές χημικές ουσίες δεν θα πρέπει να περιλαμβάνονται στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού λόγω τεχνικών περιορισμών που κατά τον χρόνο έκδοσης του παρόντος κανονισμού δεν καθιστούν δυνατό τον σαφή προσδιορισμό των ενσωματωμένων εκπομπών αυτών των εισαγόμενων εμπορευμάτων. Για τα εν λόγω εμπορεύματα, ο εφαρμοστέος δείκτης αναφοράς στο πλαίσιο του ΣΕΔΕ της ΕΕ αποτελεί βασική παράμετρο, η οποία δεν επιτρέπει τη σαφή κατανομή των εκπομπών που ενσωματώνονται σε μεμονωμένα εισαγόμενα εμπορεύματα. Για μια πιο στοχευμένη κατανομή σε οργανικές χημικές ουσίες απαιτούνται περισσότερα δεδομένα και ανάλυση.

(35)

Παρόμοιοι τεχνικοί περιορισμοί ισχύουν για τα προϊόντα διυλίσεως, για τα οποία δεν είναι δυνατόν να εκχωρηθούν με σαφήνεια εκπομπές αερίων θερμοκηπίου σε μεμονωμένα προϊόντα παραγωγής. Παράλληλα, ο σχετικός δείκτης αναφοράς στο ΣΕΔΕ της ΕΕ δεν σχετίζεται άμεσα με συγκεκριμένα προϊόντα, όπως βενζίνη, ντίζελ ή κηροζίνη, αλλά με το σύνολο της παραγωγής διυλιστηρίων.

(36)

Τα προϊόντα αργιλίου θα πρέπει να συμπεριληφθούν στον ΜΣΠΑ, δεδομένου ότι εκτίθενται σε πολύ μεγάλο βαθμό σε διαρροή άνθρακα. Επιπλέον, σε διάφορες βιομηχανικές εφαρμογές, βρίσκονται σε άμεσο ανταγωνισμό με προϊόντα χάλυβα λόγω χαρακτηριστικών που ομοιάζουν πολύ με εκείνα των προϊόντων χάλυβα.

(37)

Κατά τον χρόνο έκδοσης του παρόντος κανονισμού, οι εισαγωγές υδρογόνου στην Ένωση είναι σχετικά χαμηλές. Ωστόσο, η κατάσταση αυτή αναμένεται να αλλάξει σημαντικά τα επόμενα έτη, καθώς η δέσμη μέτρων προσαρμογής στον στόχο του 55 % της Ένωσης προωθεί τη χρήση ανανεώσιμου υδρογόνου. Για την απαλλαγή της βιομηχανίας στο σύνολό της από τις ανθρακούχες εκπομπές, η ζήτηση ανανεώσιμου υδρογόνου θα αυξηθεί και, κατά συνέπεια, θα οδηγήσει σε μη ολοκληρωμένες διαδικασίες παραγωγής σε κατάντη προϊόντα όπου το υδρογόνο είναι πρόδρομη ύλη. Η συμπερίληψη του υδρογόνου στο πεδίο εφαρμογής του ΜΣΠΑ είναι το κατάλληλο μέσο για την περαιτέρω προώθηση της απαλλαγής του υδρογόνου από τις ανθρακούχες εκπομπές.

(38)

Ομοίως, ορισμένα προϊόντα θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής του ΜΣΠΑ παρά το χαμηλό επίπεδο ενσωματωμένων εκπομπών που προκύπτουν κατά τη διαδικασία παραγωγής τους, δεδομένου ότι ο αποκλεισμός τους θα αυξήσει την πιθανότητα καταστρατήγησης της συμπερίληψης προϊόντων χάλυβα στον ΜΣΠΑ μέσω της μεταβολής του τρόπου διεξαγωγής των εμπορικών συναλλαγών προς κατάντη προϊόντα.

(39)

Αντιθέτως, ο παρών κανονισμός δεν θα πρέπει να εφαρμόζεται αρχικά σε ορισμένα προϊόντα των οποίων η παραγωγή δεν συνεπάγεται σημαντικές εκπομπές, όπως τα θραύσματα χυτοσιδήρου, σιδήρου ή χάλυβα, ορισμένα σιδηροκράματα και ορισμένα λιπάσματα.

(40)

Οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας θα πρέπει να συμπεριληφθούν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, καθώς ο εν λόγω τομέας ευθύνεται για το 30 % των συνολικών εκπομπών αερίων θερμοκηπίου στην Ένωση. Η αυξημένη φιλοδοξία της Ένωσης για το κλίμα θα διευρύνει το χάσμα όσον αφορά την τιμή ανθρακούχων εκπομπών μεταξύ της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας εντός της Ένωσης και σε τρίτες χώρες. Το εν λόγω χάσμα, σε συνδυασμό με την πρόοδο όσον αφορά τη σύνδεση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας της Ένωσης με το δίκτυο των γειτονικών της χωρών, θα αυξήσει τον κίνδυνο διαρροής άνθρακα λόγω της αύξησης των εισαγωγών ηλεκτρικής ενέργειας, σημαντικό μέρος της οποίας παράγεται από μονάδες παραγωγής ενέργειας με καύση άνθρακα.

(41)

Προκειμένου να αποφευχθεί ο υπερβολικός διοικητικός φόρτος όσον αφορά τις αρμόδιες εθνικές διοικήσεις και τους εισαγωγείς, είναι σκόπιμο να προσδιοριστούν οι περιορισμένες περιπτώσεις στις οποίες δεν θα πρέπει να εφαρμόζονται οι υποχρεώσεις που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό. Η εν λόγω de minimis διάταξη δεν θίγει, εντούτοις, την αδιάλειπτη εφαρμογή των διατάξεων του ενωσιακού ή εθνικού δικαίου οι οποίες είναι απαραίτητες για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τις υποχρεώσεις του παρόντος κανονισμού καθώς και, ιδίως, με την τελωνειακή νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένης της πρόληψης της απάτης.

(42)

Δεδομένου ότι οι εισαγωγείς εμπορευμάτων που καλύπτονται από τον παρόντα κανονισμό δεν θα πρέπει να υποχρεούνται να εκπληρώνουν τις υποχρεώσεις τους βάσει του παρόντος κανονισμού κατά τον χρόνο της εισαγωγής, θα πρέπει να εφαρμοστούν ειδικά διοικητικά μέτρα για να εξασφαλιστεί η εκπλήρωση των εν λόγω υποχρεώσεων σε μεταγενέστερο στάδιο. Ως εκ τούτου, οι εισαγωγείς θα πρέπει να έχουν το δικαίωμα να εισάγουν εμπορεύματα που υπόκεινται στον παρόντα κανονισμό μόνο αφού τους χορηγηθεί άδεια από τις αρμόδιες αρχές.

(43)

Οι τελωνειακές αρχές δεν θα πρέπει να επιτρέπουν την εισαγωγή εμπορευμάτων από οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο εκτός από αδειοδοτημένους διασαφιστές ΜΣΠΑ. Σύμφωνα με τα άρθρα 46 και 48 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 952/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (11), οι τελωνειακές αρχές έχουν το δικαίωμα να διενεργούν ελέγχους στα εμπορεύματα, μεταξύ άλλων όσον αφορά την ταυτοποίηση του αδειοδοτημένου διασαφιστή ΜΣΠΑ, τον οκταψήφιο κωδικό ΣΟ, την ποσότητα και τη χώρα καταγωγής των εισαγόμενων εμπορευμάτων, την ημερομηνία διασάφησης και το τελωνειακό καθεστώς. Η Επιτροπή θα πρέπει να περιλαμβάνει τους κινδύνους που σχετίζονται με τον ΜΣΠΑ στον καθορισμό των κοινών κριτηρίων και προτύπων κινδύνου κατά το άρθρο 50 του κανονισμού (ΕΕ) αριθ. 952/2013.

(44)

Κατά τη διάρκεια μεταβατικής περιόδου, οι τελωνειακές αρχές θα πρέπει να ενημερώνουν τους διασαφιστές σχετικά με την υποχρέωση υποβολής στοιχείων, προκειμένου να συμβάλουν στη συγκέντρωση πληροφοριών, καθώς και στην ευαισθητοποίηση σχετικά με την ανάγκη αίτησης απόκτησης ιδιότητας αδειοδοτημένων διασαφιστών ΜΣΠΑ, κατά περίπτωση. Τα στοιχεία αυτά θα πρέπει να κοινοποιούνται δεόντως από τις τελωνειακές αρχές, ώστε να διασφαλίζεται ότι οι διασαφιστές ενημερώνονται για την υποχρέωση αυτή.

(45)

Ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να βασίζεται σε σύστημα δήλωσης στο πλαίσιο του οποίου ένας αδειοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ, ο οποίος θα μπορούσε να εκπροσωπεί περισσότερους από έναν εισαγωγείς, θα υποβάλλει σε ετήσια βάση δήλωση των εκπομπών που ενσωματώνονται στα εμπορεύματα που εισάγονται στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης και θα παραδίδει τον αριθμό πιστοποιητικών ΜΣΠΑ που αντιστοιχεί στις εν λόγω δηλωθείσες εκπομπές. Η πρώτη δήλωση ΜΣΠΑ, όσον αφορά το ημερολογιακό έτος 2026, θα πρέπει να υποβληθεί έως τις 31 Μαΐου 2027.

(46)

Ο αδειοδοτημένος διασαφιστής MΣΠΑ θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να ζητεί μείωση του αριθμού των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ προς παράδοση, αντίστοιχη με την τιμή ανθρακούχων εκπομπών που έχει ήδη καταβληθεί στην πράξη στη χώρα καταγωγής για τις δηλωθείσες ενσωματωμένες εκπομπές.

(47)

Οι ενσωματωμένες εκπομπές που δηλώνονται θα πρέπει να επαληθεύονται από πρόσωπο που έχει διαπιστευτεί από εθνικό οργανισμό διαπίστευσης που έχει οριστεί σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 765/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (12) ή βάσει του εκτελεστικού κανονισμού (ΕΕ) 2018/2067 της Επιτροπής (13).

(48)

Ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να παρέχει στους φορείς εκμετάλλευσης εγκαταστάσεων παραγωγής σε τρίτες χώρες τη δυνατότητα να καταχωρίζονται στο μητρώο ΜΣΠΑ και να θέτουν στη διάθεση αδειοδοτημένων διασαφιστών ΜΣΠΑ τις επαληθευμένες ενσωματωμένες εκπομπές από την παραγωγή εμπορευμάτων. Οι φορείς εκμετάλλευσης θα πρέπει να μπορούν να επιλέγουν να μην είναι προσβάσιμα στο κοινό το όνομα, η διεύθυνση και τα στοιχεία επικοινωνίας τους στο μητρώο ΜΣΠΑ.

(49)

Τα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ θα διαφέρουν από τα δικαιώματα του ΣΕΔΕ της ΕΕ, βασικό χαρακτηριστικό των οποίων αποτελεί ο ημερήσιος πλειστηριασμός. Η ανάγκη καθορισμού μιας σαφούς τιμής για τα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ θα καταστήσει την καθημερινή δημοσίευση υπερβολικά επαχθή και πηγή σύγχυσης για τους φορείς εκμετάλλευσης, καθώς οι ημερήσιες τιμές διατρέχουν τον κίνδυνο να καταστούν παρωχημένες μετά τη δημοσίευση. Συνεπώς, η δημοσίευση των τιμών ΜΣΠΑ σε εβδομαδιαία βάση θα αντικατοπτρίζει με περισσότερη ακρίβεια την τάση τιμολόγησης των δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ που τίθενται σε κυκλοφορία και θα επιδιώκει τον ίδιο κλιματικό στόχο. Ως εκ τούτου, ο υπολογισμός της τιμής των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ θα πρέπει να πραγματοποιείται με βάση μεγαλύτερο χρονικό διάστημα, και συγκεκριμένα σε εβδομαδιαία βάση, από το χρονικό διάστημα που καθορίζεται από το ΣΕΔΕ της ΕΕ, και συγκεκριμένα σε ημερήσια βάση. Η Επιτροπή θα πρέπει να επιφορτιστεί με τον υπολογισμό και τη δημοσίευση της εν λόγω μέσης τιμής.

(50)

Προκειμένου να παρασχεθεί ευελιξία στους αδειοδοτημένους διασαφιστές ΜΣΠΑ όσον αφορά τη συμμόρφωση με τις υποχρεώσεις τους στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού και να τους δοθεί η δυνατότητα να επωφεληθούν από τις διακυμάνσεις στην τιμή των δικαιωμάτων του ΣΕΔΕ της ΕΕ, τα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ θα πρέπει να ισχύουν για περιορισμένη χρονική περίοδο από την ημερομηνία αγοράς τους. Ο αδειοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ θα πρέπει να έχει τη δυνατότητα να επαναπωλήσει μέρος των πιστοποιητικών που αγοράστηκαν καθ’ υπέρβαση. Ενόψει της παράδοσης των πιστοποιητικών ΜΣΠΑ, ο αδειοδοτημένος διασαφιστής ΜΣΠΑ θα πρέπει να συγκεντρώνει τον αριθμό των πιστοποιητικών που απαιτούνται κατά τη διάρκεια του έτους που αντιστοιχεί στα κατώτατα όρια που καθορίζονται στο τέλος κάθε τριμήνου.

(51)

Τα φυσικά χαρακτηριστικά της ηλεκτρικής ενέργειας ως προϊόντος δικαιολογούν έναν ελαφρώς διαφορετικό σχεδιασμό στο πλαίσιο του ΜΣΠΑ σε σύγκριση με άλλα εμπορεύματα. Οι προκαθορισμένες τιμές θα πρέπει να χρησιμοποιούνται υπό σαφώς καθορισμένες προϋποθέσεις και οι αδειοδοτημένοι διασαφιστές ΜΣΠΑ θα πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να ζητούν τον υπολογισμό των υποχρεώσεών τους στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού με βάση τις πραγματικές εκπομπές. Το εμπόριο ηλεκτρικής ενέργειας διαφέρει από το εμπόριο άλλων εμπορευμάτων, ιδίως διότι πραγματοποιείται μέσω διασυνδεδεμένων δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, με τη χρήση χρηματιστηρίων ηλεκτρικής ενέργειας και ειδικών μορφών συναλλαγών. Η σύζευξη των αγορών είναι μια ιδιαιτέρως ρυθμιζόμενη μορφή εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας που επιτρέπει τη συγκέντρωση προσφορών αγοράς και πώλησης σε ολόκληρη την Ένωση.

(52)

Για να αποφευχθεί ο κίνδυνος καταστρατήγησης και να βελτιωθεί η ιχνηλασιμότητα των πραγματικών εκπομπών CO2 από την εισαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας και τη χρήση της σε εμπορεύματα, ο υπολογισμός των πραγματικών εκπομπών θα πρέπει να επιτρέπεται μόνο υπό ορισμένες αυστηρές προϋποθέσεις. Ειδικότερα, θα πρέπει να είναι απαραίτητο να αποδεικνύεται η ανάδειξη αμετάβλητου δικαιούχου της κατανεμημένης δυναμικότητας διασύνδεσης, καθώς και η ύπαρξη άμεσης συμβατικής σχέσης μεταξύ του αγοραστή και του παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές ή μεταξύ του αγοραστή και του παραγωγού ηλεκτρικής ενέργειας με εκπομπές χαμηλότερες από την προκαθορισμένη τιμή.

(53)

Για να μειωθεί ο κίνδυνος διαρροής άνθρακα, η Επιτροπή θα πρέπει να αναλάβει δράση για την αντιμετώπιση των πρακτικών καταστρατήγησης. Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί τον κίνδυνο τέτοιας καταστρατήγησης σε όλους τους τομείς στους οποίους εφαρμόζεται ο παρών κανονισμός.

(54)

Τα συμβαλλόμενα μέρη της συνθήκης για την ίδρυση της Ενεργειακής Κοινότητας η οποία συνήφθη με την απόφαση 2006/500/ΕΚ του Συμβουλίου (14) και τα μέρη των συμφωνιών σύνδεσης, συμπεριλαμβανομένων των σφαιρικών και σε βάθος ζωνών ελεύθερων συναλλαγών, δεσμεύονται να εφαρμόσουν διαδικασίες απαλλαγής από τις ανθρακούχες εκπομπές που θα πρέπει τελικά να οδηγήσουν στη θέσπιση μηχανισμών τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών παρόμοιων ή ισοδύναμων με το ΣΕΔΕ της ΕΕ ή στη συμμετοχή τους στο ΣΕΔΕ της ΕΕ.

(55)

Η ένταξη τρίτων χωρών στην ενωσιακή αγορά ηλεκτρικής ενέργειας είναι σημαντικός παράγοντας για να επιταχύνουν οι χώρες αυτές τη μετάβασή τους σε ενεργειακά συστήματα με υψηλά ποσοστά ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές. Η σύζευξη αγορών ηλεκτρικής ενέργειας, όπως ορίζεται στον κανονισμό (ΕΕ) 2015/1222 της Επιτροπής (15), παρέχει σε τρίτες χώρες τη δυνατότητα να ενσωματώσουν καλύτερα την ηλεκτρική ενέργεια από ανανεώσιμες πηγές στην αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, να ανταλλάξουν αυτήν την ηλεκτρική ενέργεια με αποδοτικό τρόπο εντός μιας ευρύτερης περιοχής, εξισορροπώντας την προσφορά και τη ζήτηση με την ευρύτερη αγορά της Ένωσης, και να μειώσουν την ένταση εκπομπών CO2 της παραγωγής τους ηλεκτρικής ενέργειας. Η ένταξη τρίτων χωρών στην ενεργειακή αγορά της Ένωσης συμβάλλει επίσης στην ασφάλεια του εφοδιασμού των εν λόγω χωρών και των γειτονικών κρατών μελών με ηλεκτρική ενέργεια.

(56)

Μόλις οι αγορές ηλεκτρικής ενέργειας των τρίτων χωρών ενσωματωθούν στενά στην αγορά της Ένωσης μέσω σύζευξης αγορών, θα πρέπει να εξευρεθούν τεχνικές λύσεις για να διασφαλιστεί η εφαρμογή του ΜΣΠΑ στην ηλεκτρική ενέργεια που εξάγεται από τις εν λόγω χώρες στο τελωνειακό έδαφος της Ένωσης. Εάν δεν είναι δυνατόν να εξευρεθούν τεχνικές λύσεις, οι τρίτες χώρες οι αγορές των οποίων είναι συζευγμένες με την αγορά της Ένωσης θα πρέπει να επωφεληθούν από μια χρονικώς περιορισμένη εξαίρεση από τον ΜΣΠΑ έως το 2030 όσον αφορά αποκλειστικά την εξαγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, υπό τον όρο ότι πληρούνται ορισμένες προϋποθέσεις. Οι εν λόγω τρίτες χώρες θα πρέπει, ωστόσο, να καταρτίσουν χάρτη πορείας και να δεσμευτούν ότι θα εφαρμόσουν μηχανισμό τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών που θα προβλέπει τιμή η οποία είναι ισοδύναμη με το ΣΕΔΕ της ΕΕ και θα πρέπει να δεσμευτούν για την επίτευξη ουδέτερου ισοζυγίου διοξειδίου του άνθρακα το αργότερο έως το 2050, καθώς και την ευθυγράμμιση με τη νομοθεσία της Ένωσης στους τομείς του περιβάλλοντος, του κλίματος, του ανταγωνισμού και της ενέργειας. Η εν λόγω εξαίρεση θα πρέπει να ανακαλείται ανά πάσα στιγμή εάν υπάρχουν λόγοι να θεωρηθεί ότι η εν λόγω χώρα δεν εκπληρώνει τις δεσμεύσεις της ή δεν έχει θεσπίσει έως το 2030 ένα σύστημα εμπορίας εκπομπών ισοδύναμο με το ΣΕΔΕ της ΕΕ.

(57)

Θα πρέπει να ισχύσουν μεταβατικές διατάξεις για περιορισμένο χρονικό διάστημα. Για τον σκοπό αυτόν, ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να εφαρμόζεται χωρίς χρηματοοικονομική προσαρμογή, με στόχο τη διευκόλυνση της ομαλής εφαρμογής του και, ως εκ τούτου, τη μείωση του κινδύνου διατάραξης του εμπορίου. Οι εισαγωγείς θα πρέπει να δηλώνουν σε τριμηνιαία βάση τις εκπομπές που ενσωματώνονται στα εμπορεύματα που εισάγονται κατά το προηγούμενο τρίμηνο του ημερολογιακού έτους, παραθέτοντας τις άμεσες και έμμεσες εκπομπές, καθώς και τις τιμές ανθρακούχων εκπομπών που πράγματι καταβλήθηκαν στο εξωτερικό. Η τελευταία έκθεση ΜΣΠΑ, η οποία είναι η έκθεση για το τελευταίο τρίμηνο του 2025, θα πρέπει να υποβληθεί έως τις 31 Ιανουαρίου 2026.

(58)

Για τη διευκόλυνση και τη διασφάλιση της ορθής λειτουργίας του ΜΣΠΑ, η Επιτροπή θα πρέπει να παρέχει στήριξη στις αρμόδιες αρχές κατά την εκπλήρωση των αρμοδιοτήτων και των καθηκόντων τους στο πλαίσιο του παρόντος κανονισμού. Η Επιτροπή θα πρέπει να συντονίζει, να εκδίδει κατευθυντήριες γραμμές και να υποστηρίζει την ανταλλαγή βέλτιστων πρακτικών.

(59)

Για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού με οικονομικά αποδοτικό τρόπο, η Επιτροπή θα πρέπει να διαχειρίζεται το μητρώο ΜΣΠΑ που περιέχει δεδομένα σχετικά με τους αδειοδοτημένους διασαφιστές, φορείς εκμετάλλευσης και εγκαταστάσεις ΜΣΠΑ σε τρίτες χώρες.

(60)

Θα πρέπει να δημιουργηθεί μια κοινή κεντρική πλατφόρμα για την πώληση και την επαναγορά πιστοποιητικών ΜΣΠΑ. Με σκοπό την εποπτεία των συναλλαγών στην κοινή κεντρική πλατφόρμα, η Επιτροπή θα πρέπει να διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών και τη συνεργασία μεταξύ των αρμόδιων αρχών, καθώς και μεταξύ των εν λόγω αρχών και της Επιτροπής. Επιπλέον, θα πρέπει να καθιερωθεί ταχεία ροή πληροφοριών μεταξύ της κοινής κεντρικής πλατφόρμας και του μητρώου ΜΣΠΑ.

(61)

Για να συμβάλει στην αποτελεσματική εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει να διενεργεί ελέγχους βάσει κινδύνου και να επανεξετάζει αναλόγως το περιεχόμενο των δηλώσεων ΜΣΠΑ.

(62)

Προκειμένου να καταστεί περαιτέρω δυνατή η ομοιόμορφη εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει, ως προκαταρκτική παρατήρηση, να θέτει στη διάθεση των αρμόδιων αρχών τους δικούς της υπολογισμούς σχετικά με τα πιστοποιητικά ΜΣΠΑ που πρέπει να παραδοθούν, με βάση την επανεξέτασή της των δηλώσεων ΜΣΠΑ. Η εν λόγω προκαταρκτική παρατήρηση θα πρέπει να παρέχεται μόνο για ενδεικτικούς σκοπούς και με την επιφύλαξη του οριστικού υπολογισμού που θα γίνει από την αρμόδια αρχή. Ειδικότερα, δεν θα πρέπει να είναι δυνατή η ύπαρξη δικαιώματος προσφυγής ή η λήψη άλλων διορθωτικών μέτρων κατά της εν λόγω προκαταρκτικής παρατήρησης της Επιτροπής.

(63)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει επίσης να είναι σε θέση να διενεργούν ελέγχους των μεμονωμένων δηλώσεων ΜΣΠΑ για σκοπούς εκτέλεσης προστίμων. Τα συμπεράσματα από τους ελέγχους των μεμονωμένων δηλώσεων ΜΣΠΑ θα πρέπει να κοινοποιούνται στην Επιτροπή. Τα εν λόγω συμπεράσματα θα πρέπει επίσης να τίθενται στη διάθεση άλλων αρμόδιων αρχών μέσω του μητρώου ΜΣΠΑ.

(64)

Τα κράτη μέλη θα πρέπει να είναι υπεύθυνα για τον ορθό καθορισμό και είσπραξη των εσόδων που προκύπτουν από την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού.

(65)

Η Επιτροπή θα πρέπει να αξιολογεί τακτικά την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού και να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο. Οι εν λόγω εκθέσεις θα πρέπει να επικεντρώνονται ιδίως στις δυνατότητες ενίσχυσης των δράσεων για το κλίμα για την επίτευξη του στόχου της Ένωσης για κλιματική ουδετερότητα το αργότερο έως το 2050. Η Επιτροπή θα πρέπει, στο πλαίσιο αυτής της υποβολής εκθέσεων, να συλλέξει τις απαραίτητες πληροφορίες με σκοπό την περαιτέρω επέκταση του πεδίου εφαρμογής του παρόντος κανονισμού στις ενσωματωμένες έμμεσες εκπομπές στα εμπορεύματα που απαριθμούνται στο παράρτημα ΙΙ το συντομότερο δυνατόν, καθώς και σε άλλα εμπορεύματα και υπηρεσίες που θα μπορούσαν να διατρέχουν κίνδυνο διαρροής άνθρακα, όπως τα κατάντη προϊόντα, και την ανάπτυξη μεθόδων υπολογισμού των ενσωματωμένων εκπομπών με βάση τις μεθόδους περιβαλλοντικού αποτυπώματος, όπως ορίζεται στη σύσταση 2013/179/ΕΕ της Επιτροπής (16). Οι εν λόγω εκθέσεις θα πρέπει επίσης να περιλαμβάνουν εκτίμηση των επιπτώσεων του ΜΣΠΑ στη διαρροή άνθρακα, μεταξύ άλλων σε σχέση με τις εξαγωγές, και των οικονομικών, κοινωνικών και εδαφικών επιπτώσεών του σε ολόκληρη την Ένωση, λαμβάνοντας επίσης υπόψη τα ειδικά χαρακτηριστικά και τους περιορισμούς των εξόχως απόκεντρων περιοχών που αναφέρονται στο άρθρο 349 ΣΛΕΕ και των νησιωτικών κρατών που αποτελούν μέρος του τελωνειακού εδάφους της Ένωσης.

(66)

Οι πρακτικές καταστρατήγησης του παρόντος κανονισμού θα πρέπει να παρακολουθούνται από την Επιτροπή η οποία θα πρέπει να λαμβάνει μέτρα επ’ αυτών, μεταξύ άλλων όταν οι φορείς εκμετάλλευσης θα μπορούσαν να τροποποιήσουν ελαφρώς τα εμπορεύματά τους χωρίς να μεταβάλουν τα ουσιώδη χαρακτηριστικά τους ή να προβούν σε τεχνητή κατάτμηση των αποστολών, προκειμένου να αποφύγουν τις υποχρεώσεις που υπέχουν δυνάμει του παρόντος κανονισμού. Θα πρέπει επίσης να παρακολουθούνται καταστάσεις κατά τις οποίες τα εμπορεύματα θα αποστέλλονται σε τρίτη χώρα ή περιοχή πριν από την εισαγωγή τους στην αγορά της Ένωσης, με σκοπό την αποφυγή των υποχρεώσεων που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό, ή οι φορείς εκμετάλλευσης σε τρίτες χώρες θα εξάγουν στην Ένωση προϊόντα τους με μικρότερη ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου και θα διατηρούν τα προϊόντα τους με μεγαλύτερη ένταση εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου για άλλες αγορές ή η αναδιοργάνωση από εξαγωγείς ή παραγωγούς των προτύπων και των διαύλων πώλησης και παραγωγής τους ή οποιεσδήποτε άλλου είδους πρακτικές διπλής παραγωγής και διπλής πώλησης, με σκοπό την αποφυγή των υποχρεώσεων που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό.

(67)

Με πλήρη σεβασμό των αρχών που ορίζονται στον παρόντα κανονισμό, οι εργασίες για την επέκταση του πεδίου εφαρμογής του θα πρέπει να έχουν ως στόχο να συμπεριληφθούν, έως το 2030, όλοι οι τομείς που καλύπτονται από την οδηγία 2003/87/ΕΚ. Ως εκ τούτου, κατά την επανεξέταση και την αξιολόγηση της εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, η Επιτροπή θα πρέπει να διατηρεί την αναφορά σε αυτό το χρονοδιάγραμμα και να δίνει προτεραιότητα στη συμπερίληψη στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου που ενσωματώνονται σε εμπορεύματα τα οποία είναι περισσότερο εκτεθειμένα σε διαρροή άνθρακα και είναι πιο υψηλής έντασης άνθρακα, καθώς και σε κατάντη προϊόντα που περιέχουν σημαντικό μερίδιο τουλάχιστον ενός από τα εμπορεύματα τα οποία εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του παρόντος κανονισμού. Σε περίπτωση που η Επιτροπή δεν υποβάλει νομοθετική πρόταση για αυτήν τη διεύρυνση, έως το 2030, του πεδίου εφαρμογής του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ενημερώσει το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο σχετικά με τους λόγους και να λάβει τα αναγκαία μέτρα για την επίτευξη του στόχου της συμπερίληψης, το συντομότερο δυνατόν, όλων των τομέων που καλύπτονται από την οδηγία 2003/87/ΕΚ.

(68)

Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να υποβάλλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο σχετικά με την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού δύο έτη από τη λήξη της μεταβατικής περιόδου και στη συνέχεια ανά διετία. Το χρονοδιάγραμμα για την υποβολή των εκθέσεων θα πρέπει να ακολουθεί τα χρονοδιαγράμματα σχετικά με τη λειτουργία της αγοράς ανθρακούχων εκπομπών κατά το άρθρο 10 παράγραφος 5 της οδηγίας 2003/87/ΕΚ. Οι εκθέσεις θα πρέπει να περιλαμβάνουν εκτίμηση των επιπτώσεων του ΜΣΠΑ.

(69)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η ταχεία και αποτελεσματική αντιμετώπιση απρόβλεπτων, έκτακτων και απρόκλητων περιστάσεων που έχουν καταστροφικές συνέπειες στην οικονομική και βιομηχανική υποδομή μίας ή περισσότερων τρίτων χωρών που υπόκεινται στον ΜΣΠΑ, η Επιτροπή θα πρέπει να υποβάλει στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο νομοθετική πρόταση, κατά περίπτωση, για την τροποποίηση του παρόντος κανονισμού. Αυτή η νομοθετική πρόταση θα πρέπει να καθορίζει τα μέτρα τα οποία είναι πλέον κατάλληλα υπό το φως των συνθηκών που ισχύουν στην τρίτη χώρα ή χώρες, διατηρώντας παράλληλα τους στόχους του παρόντος κανονισμού. Τα μέτρα αυτά θα πρέπει να είναι χρονικώς περιορισμένα.

(70)

Θα πρέπει να συνεχιστεί ο διάλογος με τρίτες χώρες και να υπάρξει χώρος για συνεργασία και λύσεις που θα μπορούσαν να τεκμηριώσουν τις συγκεκριμένες επιλογές που θα γίνουν σχετικά με τις λεπτομέρειες του ΜΣΠΑ κατά την εφαρμογή του, ιδίως κατά τη διάρκεια της μεταβατικής περιόδου.

(71)

Η Επιτροπή θα πρέπει να επιδιώξει να συνεργαστεί με ισότιμο τρόπο και σε ευθυγράμμιση με τις διεθνείς υποχρεώσεις της Ένωσης με τρίτες χώρες των οποίων οι εμπορικές συναλλαγές με την Ένωση επηρεάζονται από τον παρόντα κανονισμό, προκειμένου να διερευνηθεί η δυνατότητα διαλόγου και συνεργασίας όσον αφορά την εφαρμογή συγκεκριμένων στοιχείων του ΜΣΠΑ. Η Επιτροπή θα πρέπει επίσης να διερευνήσει τη δυνατότητα σύναψης συμφωνιών που λαμβάνουν υπόψη τον μηχανισμό τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών τρίτων χωρών. Η Ένωση θα πρέπει να παρέχει τεχνική βοήθεια για τους σκοπούς αυτούς στις αναπτυσσόμενες χώρες και στις λιγότερο ανεπτυγμένες χώρες, όπως προσδιορίζονται από τα Ηνωμένα Έθνη (ΛΑΧ).

(72)

Η θέσπιση του ΜΣΠΑ απαιτεί την ανάπτυξη διμερούς, πολυμερούς και διεθνούς συνεργασίας με τρίτες χώρες. Για τον σκοπό αυτό, θα πρέπει να συσταθεί ένα φόρουμ χωρών με μέσα τιμολόγησης του άνθρακα ή άλλα συγκρίσιμα μέσα («λέσχη για το κλίμα»), προκειμένου να προωθηθεί η εφαρμογή φιλόδοξων πολιτικών για το κλίμα σε όλες τις χώρες και να προετοιμαστεί το έδαφος για ένα παγκόσμιο πλαίσιο τιμολόγησης των ανθρακούχων εκπομπών. Η λέσχη για το κλίμα θα πρέπει να είναι ανοικτή, εθελοντική και μη αποκλειστική και να στοχεύει ιδίως στην επίτευξη υψηλών φιλοδοξιών για το κλίμα σύμφωνα με τη συμφωνία του Παρισιού. Η λέσχη για το κλίμα θα μπορούσε να λειτουργεί υπό την αιγίδα πολυμερούς διεθνούς οργανισμού και θα πρέπει να διευκολύνει τη σύγκριση και, κατά περίπτωση, τον συντονισμό των σχετικών μέτρων με αντίκτυπο στη μείωση των εκπομπών. Η λέσχη για το κλίμα θα πρέπει επίσης να στηρίζει τη συγκρισιμότητα των σχετικών μέτρων για το κλίμα, διασφαλίζοντας την ποιότητα της κλιματικής παρακολούθησης, της υποβολής εκθέσεων και της επαλήθευσης μεταξύ των μελών της και παρέχοντας μέσα για συνεργασία και διαφάνεια μεταξύ της Ένωσης και των εμπορικών εταίρων της.

(73)

Προκειμένου να υποστηριχθεί περαιτέρω η επίτευξη των στόχων της συμφωνίας του Παρισιού σε τρίτες χώρες, είναι ευκταίο η Ένωση να συνεχίσει να παρέχει χρηματοδοτική στήριξη μέσω του προϋπολογισμού της Ένωσης για τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτήν στις ΛΑΧ, μεταξύ άλλων στις προσπάθειές τους για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τον μετασχηματισμό των μεταποιητικών βιομηχανιών τους. Η εν λόγω στήριξη της Ένωσης θα πρέπει επίσης να συμβάλλει στη διευκόλυνση της προσαρμογής των σχετικών βιομηχανιών στις νέες κανονιστικές απαιτήσεις που απορρέουν από τον παρόντα κανονισμό.

(74)

Δεδομένου ότι στόχος του ΜΣΠΑ είναι να ενθαρρύνει την καθαρότερη παραγωγή, η Ένωση δεσμεύεται να συνεργαστεί με τρίτες χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος και να τις στηρίξει για την απαλλαγή των μεταποιητικών βιομηχανιών τους από τις ανθρακούχες εκπομπές στο πλαίσιο της εξωτερικής διάστασης της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και σε ευθυγράμμιση με τη συμφωνία του Παρισιού. Η Ένωση θα πρέπει να συνεχίσει να στηρίζει τις χώρες αυτές μέσω του προϋπολογισμού της, ιδίως τις ΛΑΧ, προκειμένου να συμβάλει στη διασφάλιση της προσαρμογής τους στις υποχρεώσεις βάσει του παρόντος κανονισμού. Η Ένωση θα πρέπει επίσης να συνεχίσει να στηρίζει τον μετριασμό της κλιματικής αλλαγής και την προσαρμογή σε αυτή στις εν λόγω χώρες, μεταξύ άλλων στις προσπάθειές τους για την απαλλαγή από τις ανθρακούχες εκπομπές και τον μετασχηματισμό των μεταποιητικών βιομηχανιών τους, εντός του ανώτατου ορίου του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και της χρηματοδοτικής στήριξης που παρέχει η Ένωση στη διεθνή χρηματοδότηση για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Η Ένωση καταβάλλει προσπάθειες για τη θέσπιση νέου ιδίου πόρου με βάση τα έσοδα που προκύπτουν από την πώληση πιστοποιητικών ΜΣΠΑ.

(75)

Ο παρών κανονισμός δεν θίγει τους κανονισμούς (ΕΕ) 2016/679 (17) και (ΕΕ) 2018/1725 (18) του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου.

(76)

Για λόγους αποτελεσματικότητας, στον παρόντα κανονισμό θα πρέπει να εφαρμόζεται τηρουμένων των αναλογιών ο κανονισμός (ΕΚ) αριθ. 515/97 του Συμβουλίου (19).

(77)

Προκειμένου να συμπληρωθούν ή να τροποποιηθούν ορισμένα μη ουσιώδη στοιχεία του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθεί στην Επιτροπή η εξουσία έκδοσης πράξεων σύμφωνα με το άρθρο 290 ΣΛΕΕ όσον αφορά:

Είναι ιδιαίτερα σημαντικό η Επιτροπή να διεξάγει, κατά τις προπαρασκευαστικές εργασίες της, τις κατάλληλες διαβουλεύσεις, μεταξύ άλλων και σε επίπεδο εμπειρογνωμόνων, οι οποίες να πραγματοποιούνται σύμφωνα με τις αρχές που ορίζονται στη διοργανική συμφωνία της 13ης Απριλίου 2016 για τη βελτίωση του νομοθετικού έργου (20). Πιο συγκεκριμένα, προκειμένου να διασφαλιστεί η ίση συμμετοχή στην προετοιμασία των κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο λαμβάνουν όλα τα έγγραφα κατά τον ίδιο χρόνο με τους εμπειρογνώμονες των κρατών μελών και οι εμπειρογνώμονές τους έχουν συστηματικά πρόσβαση στις συνεδριάσεις των ομάδων εμπειρογνωμόνων της Επιτροπής που ασχολούνται με την προετοιμασία κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων.

(78)

Οι εν λόγω διαβουλεύσεις θα πρέπει να διεξάγονται με διαφανή τρόπο και μπορεί να περιλαμβάνουν προηγούμενες διαβουλεύσεις με συμφεροντούχους, όπως αρμόδιους φορείς, τη βιομηχανία (συμπεριλαμβανομένων των ΜΜΕ), κοινωνικούς εταίρους, όπως συνδικαλιστικές οργανώσεις, οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών και περιβαλλοντικές οργανώσεις.

(79)

Προκειμένου να εξασφαλιστούν ενιαίες προϋποθέσεις για την εφαρμογή του παρόντος κανονισμού, θα πρέπει να ανατεθούν στην Επιτροπή εκτελεστικές αρμοδιότητες. Οι εν λόγω αρμοδιότητες θα πρέπει να ασκούνται σύμφωνα με τον κανονισμό (ΕΕ) αριθ. 182/2011 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου (21).

(80)

Τα οικονομικά συμφέροντα της Ένωσης θα πρέπει να προστατεύονται σε όλα τα στάδια του κύκλου των δαπανών με αναλογικά μέτρα που να περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την πρόληψη, τον εντοπισμό και τη διερεύνηση παρατυπιών, την ανάκτηση απολεσθέντων, αχρεωστήτως καταβληθέντων ή κακώς χρησιμοποιηθέντων κονδυλίων και, όταν ενδείκνυται, την επιβολή διοικητικών και οικονομικών κυρώσεων. Ως εκ τούτου, ο ΜΣΠΑ θα πρέπει να βασίζεται σε κατάλληλους και αποτελεσματικούς μηχανισμούς για την αποφυγή απωλειών εσόδων.

(81)

Δεδομένου ότι οι στόχοι του παρόντος κανονισμού, δηλαδή η πρόληψη του κινδύνου διαρροής άνθρακα και, ως εκ τούτου, η μείωση των παγκόσμιων εκπομπών άνθρακα, δεν είναι δυνατόν να επιτευχθούν επαρκώς από τα κράτη μέλη, μπορούν όμως, λόγω της κλίμακας και των αποτελεσμάτων τους, να επιτευχθούν καλύτερα σε ενωσιακό επίπεδο, η Ένωση δύναται να θεσπίζει μέτρα, σύμφωνα με την αρχή της επικουρικότητας που διατυπώνεται στο άρθρο 5 της Συνθήκης για την Ευρωπαϊκή Ένωση. Σύμφωνα με την αρχή της αναλογικότητας όπως διατυπώνεται στο ίδιο άρθρο, ο παρών κανονισμός δεν υπερβαίνει τα αναγκαία όρια για την επίτευξη των στόχων αυτών.

(82)

Προκειμένου να καταστεί δυνατή η έγκαιρη έκδοση των κατ’ εξουσιοδότηση και των εκτελεστικών πράξεων που προβλέπονται στον παρόντα κανονισμό, ο παρών κανονισμός θα πρέπει να αρχίσει να ισχύει την επομένη της δημοσίευσής του στην Επίσημη Εφημερίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης,