–

għal A u S, minn N. C. Blomjous u S. Wierink, advocaten,

–

għall-Gvern Olandiż, minn M. K. Bulterman, M. A. M. de Ree u M. H. S. Gijzen, bħala aġenti,

–

għall-Gvern Pollakk, minn B. Majczyna, bħala aġent,

–

għall-Kummissjoni Ewropea, minn C. Cattabriga u G. Wils, bħala aġenti,

1

It-talba għal deċiżjoni preliminari tirrigwarda l-interpretazzjoni tal-parti inizjali tal-Artikolu 2 u tal-Artikolu 2(f) tad-Direttiva tal-Kunsill 2003/86/KE tat-22 ta’ Settembru 2003 dwar id-dritt għal riunifikazzjoni tal-familja (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 19, Vol. 6, p. 224).

2

Din it-talba ġiet ippreżentata fil-kuntest ta’ tilwima bejn A u S, ċittadini Eritrej, u l-istaatssecretaris van Veiligheid en Justitie (is-Segretarju tal-Istat għas-Sigurtà u għall-Ġustizzja, il-Pajjiżi l-Baxxi) (iktar ’il quddiem is-“Segretarju tal-Istat”) dwar ir-rifjut ta’ dan tal-aħħar li jagħtihom kif ukoll lit-tliet subien minuri tagħhom awtorizzazzjoni ta’ residenza provviżorja għall-finijiet tar-riunifikazzjoni tal-familja ma’ binthom il-kbira.

3

Id-Direttiva 2003/86 tistabbilixxi l-kundizzjonijiet sabiex jiġi eżerċitat id-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja li għandhom iċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jirrisjedu legalment fit-territorju tal-Istati Membri.

4

Il-premessi 2, 4, 6 u 8 sa 10 tad-Direttiva 2003/86 huma redatti kif ġej:

[…]

[…]

[…]

5

L-Artikolu 2 tad-Direttiva 2003/86 jipprevedi li:

“Għall-għanijiet ta’ din id-Direttiva:

[…]

6

L-Artikolu 3 tad-Direttiva 2003/86 jipprevedi li:

“1.   Din id-Direttiva għandha tapplika fejn l-isponsor għandu permess ta’ residenza maħruġ minn Stat Membru għal perjodu ta’ validita ta’ sena jew iktar li għandu prospetti raġonevoli li jikseb id-dritt ta’ residenza permanenti, jekk il-membri tal-familja tiegħu jew tagħha huma ċittadini ta’ pajjiżi terzi ta’ status ikun xi jkun.

2.   Din id-Direttiva ma tapplikax fejn l-isponsor ikun:

[…]

5.   Din id-Direttiva m’għandiex taffettwa l-possibilità għall-Istati Membri li jadottaw jew iżommu disposizzjonijiet iktar favorevoli.”

7

L-Artikolu 4(2) tad-Direttiva 2003/86 jistabbilixxi li:

“L-Istati Membri jistgħu, b’liġi jew regolament, jawtorizzaw id-dħul u residenza, skond din id-Direttiva u suġġetti għal konformita mal-kondizzjonijiet preskritti fil-Kapitolu IV, tal-membri tal-familja li ġejjin:

[…]”

8

L-Artikolu 5 tad-Direttiva 2003/86 jipprevedi li:

“1.   L-Istati Membri għandhom jiddeterminaw jekk, biex ikun eżerċitat id-dritt tar-riunifikazzjoni tal-familja, applikazzjoni tad-dħul u residenza għandhiex tkun issottomessa lill-awtoritajiet kompetenti ta’ l-Istati Membri kkonċernati jew mill-isponsor jew mill-membru jew membri tal-familja.

[…]

4.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ l-Istat Membru għandhom jagħtu lill-persuna, li ssottomettiet l-applikazzjoni, notifika bil-miktub tad-deċiżjoni kemm jista’ jkun malajr u f’kull każ mhux iktar tard minn disa’ xhur mid-data li fiha l-applikazzjoni kienet iddepożitata.

F’ċirkostanzi eċċezzjonali marbuta mal-komplessita ta’ l-eżami ta’ l-applikazzjoni, il-limitu ta’ żmien li jirreferi għalih l-ewwel paragrafu jista’ jkun estiż.

Għandhom jingħataw raġunijiet għad-deċiżjoni li tirrifjuta l-applikazzjoni. Kull konsegwenzi [tal-assenza] ta’ deċiżjoni […] sa tmiem il-perjodu li jipprovdi għalih l-ewwel paragrafu għandhom ikunu ddeterminati mil-leġislazzjoni nazzjonali ta’ l-Istat Membru relevanti.

5.   Meta tkun eżaminata applikazzjoni, l-Istati Membri għandhom jagħtu l-attenzjoni dovuta għall-aħjar interessi ta’ tfal minorenni.”

9

L-Artikolu 7(1) tad-Direttiva 2003/86 jipprevedi li l-Istati Membri jistgħu jirrikjedu mill-persuna li tkun ippreżentat l-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja prova li l-isponsor għandu akkomodazzjoni, assigurazzjoni għall-mard u riżorsi li jissodisfaw ir-rekwiżiti li telenka l-imsemmija dispożizzjoni.

10

Il-Kapitolu V tad-Direttiva 2003/86, intitolat “Riunifikazzjoni tal-familja ta’ refuġjati”, jinkludi l-Artikoli 9 sa 12 tagħha. L-Artikolu 9(1) u (2) ta’ din id-direttiva jipprevedu li:

“1.   Dan il-Kapitolu għandu japplika għar-riunifikazzjoni tal-familja ta’ refuġjati rrikonoxxuti mill-Istati Membri.

2.   Stati Membri jistgħu jirrestrinġu l-applikazzjoni ta’ dan il-Kapitolu għal refuġjati li r-relazzjonijiet familjali tagħhom jkunu bdew qabel id-dħul tagħhom.”

11

L-Artikolu 10 tad-Direttiva 2003/86 jistabbilixxi li:

“1.   L-Artikolu 4 għandu japplika għad-definizzjoni ta’ membri tal-familja ħlief li t-tielet subparagrafu tal-paragrafu 1 tiegħu ma’ għandux japplika għat-tfal ta’ refuġjati.

2.   L-Istati Membri jistgħu jawtorizzaw riunifikazzjoni tal-familja ta’ membri oħra tal-familja li ma jirreferix għalihom l-Artikolu 4, jekk huma dipendenti fuq ir-refuġjat.

3.   Jekk ir-refuġjat huwa minorenni mhux akkompanjat, l-Istat Membru:

12

L-Artikolu 11 tad-Direttiva 2003/86 huwa fformulat kif ġej:

“1.   L-Artikolu 5 għandu japplika għas-sottomissjoni u eżami ta’ l-applikazzjoni, suġġett għall-paragrafu 2 ta’ dan l-Artikolu.

2.   Fejn refuġjat ma jistax jipprovdi xiehda dokumentarja uffiċjali tar-relazzjoni familjali, l-Istati Membri għandhom iqisu xiehda oħra, li għandha tkun stmata skond il-liġi nazzjonali, ta’ l-eżistenza ta’ din ir-relazzjoni. Deċiżjoni li tirrifjuta applikazzjoni tista’ ma tkunx ibbażata biss fuq il-fatt li provi dokumentati jkunu nieqsa.”

13

L-Artikolu 12(1) tad-Direttiva 2003/86 jistabbilixxi li:

“Permezz ta’ deroga mill-Artikolu 7, l-Istati Membri m’għandhomx jirrikjedu li r-refuġjat u/jew il-membri tal-familja jipprovdu, fir-rigward ta’ applikazzjonijiet dwar dawk il-membri tal-familja li jirreferi għalihom l-Artikolu 4(1), ix-xiehda li r-refuġjat jissodisfa r-rekwiżiti ddikjarati fl-Artikolu 7.

Mingħajr preġudizzju għal obbligi internazzjonali, fejn riunifikazzjoni tal-familja hija possibbli f’pajjiż terz li miegħu l-isponsor u/jew il-membru tal-familja għandu rabtiet speċjali, Stati Membri jistgħu jirrikjedu provvvediment tax-xiehda li jirreferi għaliha l-ewwel subparagrafu.

Stati Membri jistgħu jirrikjedu li r-refuġjat jissodisfa l-kondizzjonijiet li jirreferi għalihom l-Artikolu 7(1) jekk l-applikazzjoni għal riunifikazzjoni tal-familja ma tkunx issottomessa fi żmien perjodu ta’ tliet xhur wara l-għoti ta’ l-istatus ta’ refuġjat.”

14

Skont il-premessi 18, 19 u 21 tad-Direttiva 2011/95/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tat-13 ta’ Diċembru 2011 dwar standards għall-kwalifika ta’ ċittadini nazzjonali ta’ pajjiżi terzi jew persuni mingħajr stat bħala benefiċjarji ta’ protezzjoni internazzjonali, għal stat uniformi għar-refuġjati jew għal persuni eliġibbli għal protezzjoni sussidjarja, u għall-kontenut tal-protezzjoni mogħtija (ĠU 2011, L 337, p. 9):

[…]

15

L-Artikolu 2 tad-Direttiva 2011/95 jistabbilixxi li:

“Għall-iskopijiet ta’ din id-Direttiva għandhom japplikaw id-definizzjonijiet li ġejjin:

[…]

[…]”

16

L-Artikolu 13 tad-Direttiva 2011/95, intitolat “L-għoti ta’ status ta’ refuġjat”, jipprovdi li “[l]-Istati Membri għandhom jagħtu status ta’ refuġjat lil ċittadin nazzjonali ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr stat, li tikkwalifika bħala refuġjat bi qbil mal-Kapitoli II u III.” Dawn il-kapitoli jirrigwardaw, rispettivament, l-evalwazzjoni tal-applikazzjonijiet għal protezzjoni internazzjonali u l-kundizzjonijiet sabiex persuna titqies bħala refuġjat.

17

Il-premessa 33 tad-Direttiva 2013/32/UE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tas-26 ta’ Ġunju 2013 dwar proċeduri komuni għall-għoti u l-irtirar tal-protezzjoni internazzjonali (ĠU 2013, L 180, p. 60), tipprevedi li:

“L-aħjar interessi tat-tfal, għandu jkun kunsiderazzjoni primarja tal-Istati Membri meta japplikaw din id-Direttiva, f’konformità mal-[Karta tad-Drittijiet Fundamentali] u l-Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti tal-1989 dwar id-Drittijiet tat-Tfal. Fl-ivvalutar tal-aħjar interess tat-tfal, l-Istati Membri għandhom b’mod partikolari jieħdu kont dovut tal-benesseri u l-iżvilupp soċjali tal-minorenni, inkluż l-ambjent fejn jgħixu/jitrabbew.”

18

L-Artikolu 31 tad-Direttiva 2013/32, intitolat “Proċedura ta’ eżami”, jipprevedi fil-paragrafu 7 tiegħu li:

“L-Istati Membri jistgħu jipprijoritizzaw eżami ta’ applikazzjoni għall-protezzjoni internazzjonali skont il-prinċipji u l-garanziji bażiċi tal-Kapitolu II b’mod partikolari:

19

Skont il-parti inizjali tal-Artikolu 29(2) u l-Artikolu 29(2)(f) tal-Vreemdelingenwet 2000 (il-Liġi tal-2000 dwar il-Barranin), il-missier u l-omm ta’ ċittadin barrani li huwa minuri mhux akkumpanjat fis-sens tal-parti inizjali tal-Artikolu 2 u tal-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 jistgħu jingħataw permess ta’ residenza temporanju għall-finijiet tal-ażil imsemmi fl-Artikolu 28 ta’ dik il-liġi, jekk, fil-mument tal-wasla taċ-ċittadin barrani kkonċernat, kienu jagħmlu parti min-nukleu familjari tiegħu u jkunu waslu fl-istess ħin bħal dak iċ-ċittadin fil-Pajjiżi l-Baxxi jew ikunu ngħaqdu ma’ dan tal-aħħar fi żmien tliet xhur wara l-għoti, lil dak iċ-ċittadin, ta’ permess ta’ residenza temporanju skont l-imsemmi Artikolu 28.

20

Bint A u S waslet mhux akkumpanjata fil-Pajjiżi l-Baxxi meta kienet għadha minuri. Fis-26 ta’ Frar 2014, hija ppreżentat applikazzjoni għall-ażil. Fit-2 ta’ Ġunju 2014, hija saret maġġorenni.

21

Permezz ta’ deċiżjoni tal-21 ta’ Ottubru 2014, is-Segretarju tal-Istat ta lill-persuna kkonċernata permess ta’ residenza għall-finijiet tal-ażil għal perijodu ta’ ħames snin, b’effett mid-data tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għall-ażil.

22

Fit-23 ta’ Diċembru 2014, l-organizzazzjoni VluchtelingenWerk Midden-Nederland ressqet f’isem bint A u S talba għal permess ta’ residenza temporanju għall-ġenituri tagħha kif ukoll għat-tliet aħwa minuri tagħha għall-finijiet tar-riunifikazzjoni tal-familja.

23

Permezz ta’ deċiżjoni tas-27 ta’ Mejju 2015, is-Segretarju tal-Istat ċaħad din it-talba għar-raġuni li, fid-data tal-preżentazzjoni tagħha, bint A u S kienet maġġorenni. L-ilment imressaq kontra din id-deċiżjoni ġie ddikjarat infondat permezz tad-deċiżjoni tat-13 ta’ Awwissu 2015.

24

Fit-3 ta’ Settembru 2015, A u S ippreżentaw rikors kontra din iċ-ċaħda quddiem ir-rechtbank Den Haag (il-Qorti Distrettwali ta’ Den Haag, il-Pajjiżi l-Baxxi).

25

Insostenn tar-rikors tagħhom, A u S isostnu li mill-parti inizjali tal-Artikolu 2 u mill-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 jirriżulta li, sabiex jiġi ddeterminat jekk persuna tistax tingħata l-istatus ta’“minuri mhux akkumpanjat”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, hija d-data tad-dħul tal-persuna kkonċernata fl-Istat Membru kkonċernat li hija deċiżiva. Għall-kuntrarju, is-Segretarju tal-Istat iqis li hija d-data tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja li hija determinanti f’dan ir-rigward.

26

Il-qorti tar-rinviju tosserva li r-Raad van State (il-Kunsill tal-Istat, il-Pajjiżi l-Baxxi) iddeċieda, permezz ta’ żewġ sentenzi tat-23 ta’ Novembru 2015, li l-fatt li ċittadin barrani jkun sar maġġorenni wara l-wasla tiegħu fil-Pajjiżi l-Baxxi jista’ jittieħed inkunsiderazzjoni sabiex jiġi ddeterminat jekk jaqax fil-kamp ta’ applikazzjoni tal-parti inizjali tal-Artikolu 2 u tal-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86.

27

Il-qorti tar-rinviju tqis, f’dan ir-rigward, li mill-parti inizjali tal-Artikolu 2 u mill-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 jirriżulta li, bħala prinċipju, l-istatus ta’ minuri mhux akkumpanjat għandu jiġi evalwat b’riferiment għad-dħul tal-persuna kkonċernata fit-territorju tal-Istat Membru. Huwa minnu li din id-dispożizzjoni tipprevedi żewġ eċċezzjonijiet għal dan il-prinċipju, jiġifieri dik tal-minuri li inizjalment ikun akkumpanjat u li sussegwentement jitħalla waħdu u dik tal-minuri li mal-wasla tiegħu ma jkunx akkumpanjat u li sussegwentement jieħu ħsiebu adult li jkun responsabbli għalih. Madankollu, iċ-ċirkustanzi ta’ dan il-każ ma jaqgħu taħt l-ebda waħda minn dawn iż-żewġ eċċezzjonijiet u ma hemm xejn fit-test ta’ din id-dispożizzjoni li jikkorrobora l-idea li din tippermetti eċċezzjonijiet oħra għall-imsemmi prinċipju.

28

F’dawn iċ-ċirkustanzi, ir-rechtbank Den Haag (il-Qorti Distrettwali ta’ Den Haag) iddeċidiet li tissospendi l-proċeduri quddiemha u li tagħmel lill-Qorti tal-Ġustizzja d-domanda preliminari li ġejja:

“Fil-kuntest tar-riunifikazzjoni tal-familja tar-refuġjati, ‘minorenni mhux akkompanjat’ fis-sens [tal-parti inizjali tal-Artikolu 2 u] tal-Artikolu 2(f) tad-Direttiva [2003/86] għandha wkoll tfisser ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna bla stat taħt it-tmintax-il sena, li tidħol fit-territorju ta’ Stati Membru mhux akkompanjata minn adulti responsabbli għaliha bil-liġi jew b’użanza, u li:

29

Permezz tad-domanda tagħha, il-qorti tar-rinviju tistaqsi, essenzjalment, jekk il-parti inizjali tal-Artikolu 2 u l-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 għandhomx jiġu interpretati fis-sens li għandu jingħata l-istatus ta’ “minuri”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr Stat li kienet taħt l-età ta’ 18-il sena fil-mument tad-dħul tagħha fit-territorju ta’ Stat Membru u tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni tagħha għall-ażil f’dan l-Istat, iżda li, matul il-proċedura ta’ ażil, issir maġġorenni u, sussegwentement, jingħatalha l-ażil b’effett retroattiv għad-data tal-applikazzjoni tagħha.

30

A u S iqisu li din id-domanda għandha tingħata risposta affermattiva, filwaqt li l-Gvern Olandiż u dak Pollakk kif ukoll il-Kummissjoni Ewropea jiddefendu l-argument oppost. B’mod iktar preċiż, il-Gvern Olandiż isostni li huma l-Istati Membri li għandhom jiddefinixxu liema huwa l-mument rilevanti sabiex jiġi ddeterminat jekk refuġjat għandux jitqies bħala minuri mhux akkumpanjat, fis-sens tal-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86. Għall-kuntrarju, il-Gvern Pollakk u l-Kummissjoni jqisu li dan il-mument jista’ jiġi ddeterminat abbażi ta’ din id-direttiva. Skont il-Kummissjoni, dan il-mument huwa dak tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja, filwaqt li, għall-Gvern Pollakk, huwa dak meta tiġi adottata d-deċiżjoni dwar din l-applikazzjoni.

31

Għandu jitfakkar li l-għan tad-Direttiva 2003/86 huwa, skont l-Artikolu 1 tagħha, li jiġu stabbiliti kundizzjonijiet għall-eżerċizzju tad-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja li għandhom iċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi li jirrisjedu legalment fit-territorju tal-Istati Membri.

32

F’dan ir-rigward, mill-premessa 8 ta’ din id-direttiva jirriżulta li din tipprevedi għar-refuġjati kundizzjonijiet iktar favorevoli għall-eżerċizzju ta’ dan id-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja, peress li s-sitwazzjoni tagħhom titlob attenzjoni partikolari minħabba raġunijiet li ġegħluhom jaħarbu minn pajjiżhom u li jwaqqfuhom milli jgħixu ħajja tal-familja normali hemmhekk.

33

Waħda minn dawn il-kundizzjonijiet iktar favorevoli tirrigwarda r-riunifikazzjoni tal-familja mal-axxendenti diretti fl-ewwel grad tar-refuġjat.

34

Fil-fatt, filwaqt li, skont l-Artikolu 4(2)(a) tad-Direttiva 2003/86, il-possibbiltà li tali riunifikazzjoni hija, bħala prinċipju, fid-diskrezzjoni ta’ kull Stat Membru u suġġetta b’mod partikolari għall-kundizzjoni li l-axxendenti diretti fl-ewwel grad ikunu dipendenti fuq l-isponsor u li jkunu mċaħħda mill-appoġġ xieraq tal-familja fil-pajjiż ta’ oriġini, l-Artikolu 10(3)(a) ta’ din id-direttiva jipprevedi, b’eċċezzjoni għal dan il-prinċipju, għar-refuġjati minuri mhux akkumpanjati, dritt għal tali riunifikazzjoni, li la ma huwa suġġett għal marġni ta’ diskrezzjoni min-naħa tal-Istati Membri u lanqas għall-kundizzjonijiet stabbiliti fl-Artikolu 4(2)(a).

35

Il-kunċett ta’ “minuri mhux akkumpanjat” li, fil-kuntest tad-Direttiva 2003/86, jintuża biss fl-Artikolu 10(3)(a), huwa ddefinit fil-parti inizjali tal-Artikolu 2 u fl-Artikolu 2(f) ta’ din id-direttiva.

36

Skont din l-aħħar dispożizzjoni, “minuri mhux akkumpanjat” tfisser, għall-finijiet tad-Direttiva 2003/86, “ċittadini ta’ pajjiżi terzi jew persuni bla stat taħt l-età tmintax, li jaslu fit-territorju ta’ l-Istati Membri mhux akkompanjati minn adulti responsabbli bil-liġi jew b’użanza, u sakemm ma jittiħdux effettivament fir-reponsabbilta ta’ persuna tali, jew minorenni li jibqgħu mhux akkompanjati wara li jkunu daħlu fit-territorju ta’ l-Istati Membri”.

37

Għaldaqstant, din id-dispożizzjoni tipprevedi żewġ kundizzjonijiet, jiġifieri li l-persuna kkonċernata tkun “minuri” u “mhux akkumpanjata”.

38

Għalkemm, għal dak li jirrigwarda din it-tieni kundizzjoni, l-imsemmija dispożizzjoni tirreferi għall-mument tad-dħul tal-persuna kkonċernata fit-territorju tal-Istat Membru kkonċernat, jirriżulta madankollu minn din l-istess dispożizzjoni li ċirkustanzi sussegwenti għandhom jiġu kkunsidrati wkoll, u dan f’żewġ każijiet. Għalhekk, minuri mhux akkumpanjat fil-mument tad-dħul tiegħu, li sussegwentement jieħu ħsiebu adult li jkun responsabbli għalih skont il-liġi jew b’użanza, ma jissodisfax din it-tieni kundizzjoni, filwaqt li minuri li inizjalment ikun akkumpanjat u li sussegwentement jitħalla waħdu jitqies bħala mhux akkumpanjat u, għalhekk, jissodisfa tali kundizzjoni.

39

Għal dak li jirrigwarda l-ewwel waħda minn dawn iż-żewġ kundizzjonijiet imsemmija fil-punt 37 ta’ din is-sentenza, li hija l-unika waħda inkwistjoni fil-kawża prinċipali, il-parti inizjali tal-Artikolu 2 u l-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 jindikaw biss li l-persuna kkonċernata għandha tkun “taħt l-età ta’ 18-il sena”, mingħajr ma jispeċifikaw meta din il-kundizzjoni għandha tiġi ssodisfatta.

40

Madankollu, bl-ebda mod ma jirriżulta minn din l-aħħar ċirkustanza li huwa f’idejn kull Stat Membru li jiddeċiedi l-mument li huwa jkun jixtieq jagħżel sabiex jevalwa jekk din il-kundizzjoni hijiex sodisfatta.

41

Fil-fatt, hemm lok li jitfakkar li, konformement mar-rekwiżiti kemm tal-applikazzjoni uniformi tad-dritt tal-Unjoni kif ukoll tal-prinċipju ta’ ugwaljanza, dispożizzjoni tad-dritt tal-Unjoni li ma tinkludi ebda riferiment espress għad-dritt tal-Istati Membri sabiex jiġu ddeterminati t-tifsira u l-portata tagħha għandha normalment tingħata, fl-Unjoni kollha, interpretazzjoni awtonoma u uniformi li għandha tiġi mfittxija billi jittieħdu inkunsiderazzjoni, b’mod partikolari, il-kuntest tad-dispożizzjoni u l-għan imfittex mil-leġiżlazzjoni inkwistjoni (sentenza tas-26 ta’ Lulju 2017, Ouhrami, C‑225/16, EU:C:2017:590, punt 38 u l-ġurisprudenza ċċitata).

42

F’dan ir-rigward, għandu jiġi osservat, qabelxejn, li la l-parti inizjali tal-Artikolu 2 u l-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 u lanqas l-Artikolu 10(3)(a) tagħha ma jinkludu riferiment għad-dritt nazzjonali jew għall-Istati Membri, u dan għad-differenza ta’ dispożizzjonijiet oħra ta’ din l-istess direttiva, bħall-Artikolu 5(1) u l-Artikolu 11(2), liema fatt jissuġġerixxi li, jekk il-leġiżlatur tal-Unjoni kien xtaq iħalli fid-diskrezzjoni ta’ kull Stat Membru r-responsabbiltà li jiddetermina sa liema mument il-persuna kkonċernata għandha tkun minuri sabiex tibbenefika mid-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja mal-ġenituri tagħha, huwa kien jinkludi tali riferiment ukoll f’dan il-kuntest.

43

Sussegwentement, l-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86 jimponi fuq l-Istati Membri obbligu pożittiv preċiż, li għalih jikkorrispondi dritt iddefinit b’mod ċar. Dan jobbligahom, fl-ipoteżi stabbilita f’din id-dispożizzjoni, jawtorizzaw ir-riunifikazzjoni tal-familja tal-axxendenti diretti fl-ewwel grad tal-isponsor mingħajr ma jkollhom marġni ta’ diskrezzjoni.

44

Fl-aħħar nett, id-Direttiva 2003/86 tipprova tilħaq mhux biss, b’mod ġenerali, l-għan li tiġi promossa r-riunifikazzjoni tal-familja u li tingħata protezzjoni liċ-ċittadini ta’ pajjiżi terzi, b’mod partikolari lil minuri (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tas-6 ta’ Diċembru 2012, O et, C‑356/11 u C‑357/11, EU:C:2012:776, punt 69), iżda l-Artikolu 10(3)(a) tagħha huwa intiż speċifikament li jiżgura protezzjoni addizzjonali għar-refuġjati li għandhom l-istatus ta’ minuri mhux akkumpanjati.

45

F’dawn iċ-ċirkustanzi, għalkemm id-Direttiva 2003/86 ma tiddeterminax b’mod espliċitu sa liema mument refuġjat għandu jkun minuri sabiex ikun jista’ jgawdi mid-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja previst fl-Artikolu 10(3)(a) tagħha, mill-għan ta’ din id-dispożizzjoni u mill-fatt li din ma tħalli ebda marġni ta’ diskrezzjoni lill-Istati Membri, kif ukoll mill-assenza ta’ kwalunkwe riferiment għad-dritt nazzjonali f’dan ir-rigward, jirriżulta madankollu li d-determinazzjoni ta’ dan il-mument ma tistax titħalla fid-diskrezzjoni ta’ kull Stat Membru.

46

Għandu jingħad ukoll li s-sitwazzjoni inkwistjoni fil-kawża prinċipali ma hijiex, f’dan ir-rigward, paragunabbli għal dik, invokata mill-Gvern Olandiż, li tat lok għas-sentenza tas-17 ta’ Lulju 2014, Noorzia (C‑338/13, EU:C:2014:2092), u li kienet tirrigwarda l-Artikolu 4(5) tad-Direttiva 2003/86, li jipprovdi li, “[b]iex tkun żgurata integrazzjoni aħjar u jkunu impeduti żwiġijiet furzati[,] Stati Membri jistgħu jirrikjedu l-isponsor u l-mara tiegħu/r-raġel tagħha li jkunu ta’ età minima, u għal massimu ta’ 21 sena [li ma tistax taqbeż il-21 sena], qabel ma l-konjugi ikun jista’ jingħaqad miegħu/magħha”.

47

Fil-fatt, għad-differenza tal-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86, l-Artikolu 4(5) tagħha għandu natura fakultattiva u barra minn hekk iħalli espliċitament lill-Istati Membri marġni ta’ diskrezzjoni sabiex jiddeterminaw l-età minima tal-isponsor u tal-konjuġi tiegħu li jixtiequ, fejn xieraq, jirrikjedu bl-għan leġittimu li jiżguraw integrazzjoni aħjar u jipprevjenu żwiġijiet furzati. Għaldaqstant, id-differenzi li jirriżultaw mill-fatt li kull Stat Membru huwa liberu li jiddefinixxi d-data li għaliha l-awtoritajiet nazzjonali tiegħu għandhom jirreferu sabiex jiddeterminaw jekk il-kundizzjoni dwar l-età hijiex issodisfatta huma perfettament kompatibbli man-natura u mal-għan tal-Artikolu 4(5) tad-Direttiva 2003/86, kuntrarjament għal dak li huwa l-każ għall-Artikolu 10(3)(a) tagħha.

48

Għal dak li jirrigwarda iktar preċiżament il-kwistjoni ta’ liema huwa, fl-aħħar mill-aħħar, il-mument li fih għandha tiġi evalwata l-età ta’ refuġjat sabiex ikun jista’ jitqies bħala minuri u b’hekk ikun jista’ jibbenefika mid-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja msemmi fl-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86, għandha tingħata risposta b’riferiment għall-kliem, għall-istruttura u għall-għan ta’ din id-direttiva, fid-dawl tal-kuntest leġiżlattiv li fih hija taqa’ kif ukoll tal-prinċipji ġenerali tad-dritt tal-Unjoni.

49

F’dan ir-rigward, mill-punti 38 u 39 ta’ din is-sentenza jirriżulta li la l-kliem tal-parti inizjali tal-Artikolu 2 u tal-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86 u lanqas l-Artikolu 10(3)(a) ta’ din id-direttiva ma jippermettu fihom infushom li tingħata risposta għall-imsemmija kwistjoni.

50

Għal dak li jirrigwarda l-istruttura tad-Direttiva 2003/86, hemm lok li jiġi osservat li, skont l-Artikolu 3(2)(a) tagħha, din ma tapplikax meta l-isponsor ikun ċittadin ta’ pajjiż terz li japplika għar-rikonoxximent tal-istatus ta’ refuġjat u li l-applikazzjoni tiegħu ma tkunx għada s-suġġett ta’ deċiżjoni definittiva. L-Artikolu 9(1) ta’ din id-direttiva jippreċiża, min-naħa tiegħu, li l-Kapitolu V tagħha, li minnu jagħmel parti l-Artikolu 10(3)(a), għandu japplika għar-riunifikazzjoni tal-familja ta’ refuġjati rrikonoxxuti bħala tali mill-Istati Membri.

51

Għalkemm il-possibbiltà għal applikant għall-ażil li jippreżenta applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja fuq il-bażi tad-Direttiva 2003/86 hija għalhekk suġġetta għall-kundizzjoni li l-applikazzjoni tiegħu għall-ażil tkun diġà s-suġġett ta’ deċiżjoni finali pożittiva, jeħtieġ madankollu li jiġi kkonstatat li din il-kundizzjoni tista’ tiġi spjegata faċilment permezz tal-fatt li, qabel l-adozzjoni ta’ tali deċiżjoni, huwa impossibbli li wieħed ikun jaf b’ċertezza jekk il-persuna kkonċernata tissodisfax il-kundizzjonijiet sabiex tingħata l-istatus ta’ refuġjat, liema fatt jaffettwa min-naħa tiegħu d-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja.

52

F’dan il-kuntest, għandu jitfakkar li l-istatus ta’ refuġjat għandu jingħata lil persuna meta din tissodisfa r-regoli minimi stabbiliti mid-dritt tal-Unjoni. Skont l-Artikolu 13 tad-Direttiva 2011/95, l-Istati Membri għandhom jagħtu dan l-istatus lil kull ċittadin nazzjonali ta’ pajjiż terz jew lil kull persuna mingħajr Stat li tissodisfa l-kundizzjonijiet sabiex titqies li hija refuġjat konformement mal-Kapitoli II u III ta’ din id-direttiva, mingħajr ma għandhom setgħa diskrezzjonali f’dan ir-rigward (ara, f’dan is-sens, is-sentenza tal-24 ta’ Ġunju 2015, H. T., C‑373/13, EU:C:2015:413, punt 63).

53

Il-premessa 21 tad-Direttiva 2011/95 tippreċiża, barra minn hekk, li r-rikonoxximent tal-istatus ta’ rifuġjat huwa att dikjaratorju.

54

B’hekk, wara l-preżentazzjoni ta’ applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali skont il-Kapitolu II tad-Direttiva 2011/95, kull ċittadin ta’ pajjiż terz jew kull persuna mingħajr Stat li tissodisfa l-kundizzjonijiet materjali previsti mill-Kapitolu III ta’ din id-direttiva tgawdi minn dritt suġġettiv li jiġi rrikonoxxut l-istatus tagħha ta’ refuġjat, u dan anki qabel ma tkun ġiet adottata deċiżjoni formali f’dan ir-rigward.

55

F’dawn iċ-ċirkustanzi, il-fatt li d-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja msemmi fl-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86 ikun jiddependi fuq meta l-awtorità nazzjonali kompetenti tadotta formalment id-deċiżjoni li tirrikonoxxi l-istatus ta’ refuġjat lill-persuna kkonċernata u, għaldaqstant, fuq kemm din l-awtorità tipproċessa malajr jew bil-mod l-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali jqiegħed inkwistjoni l-effett utli ta’ din id-dispożizzjoni u jmur kontra mhux biss l-għan ta’ din id-direttiva, li huwa li tiġi promossa r-riunifikazzjoni tal-familja u li tingħata, f’dan ir-rigward, protezzjoni partikolari lir-refuġjati, b’mod partikolari lill-minuri mhux akkumpanjati, iżda wkoll il-prinċipji ta’ ugwaljanza fit-trattament u ta’ ċertezza legali.

56

Fil-fatt, tali interpretazzjoni jkollha l-konsegwenza li żewġ refuġjati minuri mhux akkumpanjati tal-istess età li jippreżentaw fl-istess ħin applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali jistgħu, għal dak li jirrigwarda d-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja, jiġu ttrattati b’mod differenti skont it-tul ta’ żmien għall-ipproċessar ta’ dawn l-applikazzjonijiet, li fuqu huma normalment ma jkollhom l-ebda influwenza u li, lil hinn mill-kumplessità tas-sitwazzjonijiet inkwistjoni, jista’ jiddependi fuq kemm ikollhom xogħol l-awtoritajiet kompetenti kif ukoll fuq l-għażliet politiċi li jkunu saru mill-Istati Membri għal dak li jirrigwarda l-persunal imqiegħed għad-dispożizzjoni ta’ dawn l-awtoritajiet u l-każijiet li jittrattaw bi prijorità.

57

Barra minn hekk, fid-dawl tal-fatt li t-tul ta’ proċedura ta’ ażil jista’ jkun sinjifikattiv u li, partikolarment f’perijodi ta’ influss kbir ta’ applikanti għal protezzjoni internazzjonali, it-termini previsti f’dan ir-rigward mid-dritt tal-Unjoni ħafna drabi jinqabżu, il-fatt li d-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja jkun jiddependi fuq meta din il-proċedura tintemm ikun jista’ jċaħħad parti kbira mir-refuġjati li jkunu ppreżentaw l-applikazzjoni tagħhom għal protezzjoni internazzjonali bħala minuri mhux akkumpanjati mill-benefiċċju ta’ dan id-dritt u mill-protezzjoni li l-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86 huwa intiż li jagħtihom.

58

Barra minn hekk, minflok ma tħeġġeġ lill-awtoritajiet nazzjonali sabiex jipproċessaw bi prijorità l-applikazzjonijiet għal protezzjoni internazzjonali ppreżentati minn minuri mhux akkumpanjati sabiex tittieħed inkunsiderazzjoni l-vulnerabbiltà partikolari tagħhom, liema possibbiltà issa hija espressament mogħtija mill-Artikolu 31(7)(b) tad-Direttiva 2013/32, tali interpretazzjoni jista’ jkollha l-effett oppost, b’mod li tmur kontra l-għan imfittex kemm minn din id-direttiva kif ukoll mid-Direttivi 2003/86 u 2011/95 li jiġi żgurat li, konformement mal-Artikolu 24(2) tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali, l-aħjar interessi tal-minuri jkunu effettivament kunsiderazzjoni primarja għall-Istati Membri fl-applikazzjoni ta’ dawn id-direttivi.

59

Barra minn hekk, l-imsemmija interpretazzjoni jkollha l-konsegwenza li tirrendi assolutament imprevedibbli għal minuri mhux akkumpanjat li jkun ippreżenta applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali l-fatt dwar jekk huwa ser jibbenefika mid-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja mal-ġenituri tiegħu, li jista’ jkollu impatt negattiv fuq iċ-ċertezza legali.

60

Għall-kuntrarju, jekk id-data tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali titqies li hija dik li għandu jsir riferiment għaliha sabiex tiġi evalwata l-età ta’ refuġjat għall-finijiet tal-applikazzjoni tal-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86, dan jippermetti li jiġi żgurat trattament identiku u prevedibbli għall-applikanti kollha li jinsabu kronoloġikament fl-istess sitwazzjoni, billi jiġi żgurat li s-suċċess tal-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja jkun jiddependi prinċipalment fuq ċirkustanzi imputabbli lill-applikant u mhux lill-amministrazzjoni, bħat-tul tal-ipproċessar tal-applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali jew tal-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja (ara, b’analoġija, is-sentenza tas-17 ta’ Lulju 2014, Noorzia, C‑338/13, EU:C:2014:2092, punt 17).

61

Ċertament, sa fejn, kif sostnew il-Gvern Olandiż u l-Kummissjoni, ikun inkompatibbli mal-għan tal-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86 il-fatt li refuġjat li kellu l-istatus ta’ minuri mhux akkumpanjat fil-mument tal-applikazzjoni tiegħu iżda li jkun sar maġġorenni matul il-proċedura jkun jista’ jinvoka l-benefiċċju ta’ din id-dispożizzjoni mingħajr ebda limitazzjoni ratione temporis għall-finijiet tar-riunifikazzjoni tal-familja, l-applikazzjoni tiegħu intiża għal tali riunifikazzjoni għandha ssir f’terminu raġonevoli. Għall-finijiet tad-determinazzjoni ta’ tali terminu raġonevoli, is-soluzzjoni adottata mil-leġiżlatur tal-Unjoni fil-kuntest simili tat-tielet subparagrafu tal-Artikolu 12(1) ta’ din id-direttiva għandha valur indikattiv b’tali mod li hemm lok li jitqies li l-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familji magħmula abbażi tal-Artikolu 10(3)(a) tal-imsemmija direttiva għandha, bħala prinċipju, f’tali sitwazzjoni, tiġi ppreżentata fi żmien tliet xhur mill-jum li fih il-minuri kkonċernat jingħata l-istatus ta’ refuġjat.

62

Għal dak li jirrigwarda d-dati l-oħra li ġew proposti fil-kuntest ta’ din il-proċedura sabiex jiġi evalwat jekk refuġjat jistax jitqies li huwa minuri, għandu jiġi kkonstatat, minn naħa, li d-data tad-dħul fit-territorju ta’ Stat Membru ma tistax, bħala prinċipju, titqies bħala determinanti f’dan ir-rigward, minħabba r-rabta intrinsika li teżisti bejn id-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja previst fl-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86 u l-istatus ta’ refuġjat, li r-rikonoxximent tiegħu jiddependi fuq il-preżentazzjoni ta’ applikazzjoni għal protezzjoni internazzjonali mill-persuna kkonċernata.

63

Għal dak li jirrigwarda, min-naħa l-oħra, id-data ta’ preżentazzjoni tal-applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja u d-data ta’ deċiżjoni dwarha, biżżejjed jitfakkar li mill-punt 55 ta’ din is-sentenza jirriżulta b’mod partikolari li d-dritt għar-riunifikazzjoni tal-familja previst fl-Artikolu 10(3)(a) tad-Direttiva 2003/86 ma jistax jiddependi fuq il-mument meta l-awtorità nazzjonali kompetenti tadotta formalment deċiżjoni li tirrikonoxxi l-istatus ta’ refuġjat lill-isponsor. Issa, dan ikun preċiżament il-każ li kieku waħda minn dawn id-dati titqies li hija deċiżiva, peress li, kif ġie osservat fil-punti 50 u 51 ta’ din is-sentenza, l-isponsor jista’ jippreżenta applikazzjoni għar-riunifikazzjoni tal-familja biss wara l-adozzjoni tad-deċiżjoni li tirrikonoxxi l-istatus tiegħu ta’ refuġjat.

64

Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, ir-risposta li għandha tingħata għad-domanda magħmula hija li l-parti inizjali tal-Artikolu 2 u l-Artikolu 2(f) tad-Direttiva 2003/86, moqrija flimkien mal-Artikolu 10(3)(a) tagħha, għandhom jiġu interpretati fis-sens li għandu jingħata l-istatus ta’ “minuri”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr Stat li kienet taħt l-età ta’ 18-il sena fil-mument tad-dħul tagħha fit-territorju ta’ Stat Membru u tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni tagħha għall-ażil f’dan l-Istat, iżda li, matul il-proċedura ta’ ażil, issir maġġorenni u, sussegwentement, jiġi rrikonoxxut l-istatus tagħha ta’ refuġjat.

65

Peress li l-proċedura għandha, fir-rigward tal-partijiet fil-kawża prinċipali, in-natura ta’ kwistjoni mqajma quddiem il-qorti tar-rinviju, hija din il-qorti li tiddeċiedi fuq l-ispejjeż. L-ispejjeż sostnuti għas-sottomissjoni tal-osservazzjonijiet lill-Qorti tal-Ġustizzja, barra dawk tal-imsemmija partijiet, ma jistgħux jitħallsu lura.

Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (It-Tieni Awla) taqta’ u tiddeċiedi:

Il-parti inizjali tal-Artikolu 2 u l-Artikolu 2(f) tad-Direttiva tal-Kunsill 2003/86/KE tat-22 ta’ Settembru 2003 dwar id-dritt għal riunifikazzjoni tal-familja, moqrija flimkien mal-Artikolu 10(3)(a) tagħha, għandhom jiġu interpretati fis-sens li għandu jingħata l-istatus ta’ “minuri”, fis-sens ta’ din id-dispożizzjoni, ċittadin ta’ pajjiż terz jew persuna mingħajr Stat li kienet taħt l-età ta’ 18-il sena fil-mument tad-dħul tagħha fit-territorju ta’ Stat Membru u tal-preżentazzjoni tal-applikazzjoni tagħha għall-ażil f’dan l-Istat, iżda li, matul il-proċedura ta’ ażil, issir maġġorenni u, sussegwentement, jiġi rrikonoxxut l-istatus tagħha ta’ refuġjat.