13.1.2012   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 11/1

1.

L-Artikolu 5 tad-Direttiva tal-Kunsill 2004/113/KE tat-13 ta’ Diċembru 2004 li timplimenta l-prinċipju ta' trattament ugwali bejn l-irġiel u n-nisa fl-aċċess għal u l-provvista ta’ (sic) merkanzija u servizzi (1) (minn issa ’l quddiem “id-Direttiva”) jirregola l-użu ta’ fatturi attwarjali li għandhom x’jaqsmu mas-sess fl-għoti tal-assigurazzjoni u ta’ servizzi finanzjarji oħrajn relatati. L-Artikolu 5(1) jipprovdi li, għall-kuntratti ġodda konklużi wara l-21 ta' Diċembru 2007, l-użu tas-sess ta’ dak li jkun bħala fattur attwarjali biex jinħadmu l-primjums u l-benefiċċji ma jridx jirriżulta f’differenzi fil-primjums u fil-benefiċċji tal-individwi (minn issa 'l quddiem “ir-regola unisex”). L-Artikolu 5(2) jipprovdi għal deroga minn din ir-regola billi jippermetti lill-Istati Membri jżommu differenzi proporzjonati fil-primjums u fil-benefiċċji tal-individwi fil-każijiet fejn l-użu tas-sess tal-individwu jkun fattur determinanti fl-istima tar-riskju, fuq il-bażi ta’ dejta attwarjali u statistika rilevanti u preċiża.

2.

F’sentenza li tat fl-1 ta’ Marzu 2011 (2) (minn issa ’l quddiem “is-sentenza Test-Achats”), il-Qorti tal-Ġustizzja tal-Unjoni Ewropea (minn issa ’l quddiem “Il-Qorti tal-Ġustizzja”) ddikjarat l-Artikolu 5(2) invalidu b’effett mill-21 ta’ Diċembru 2012. Skont il-Qorti tal-Ġustizzja, minħabba li jagħmilha possibbli li l-Istati Membri jżommu bla limiti ta’ żmien eżenzjoni mir-regola unisex stabbilita fl-Artikolu 5(1), l-Artikolu 5(2) imur kontra l-ilħuq tal-għan li l-irġiel u n-nisa jiġu ttrattati l-istess meta jinħadmu l-primjums u l-benefiċċji tal-assigurazzjoni, li huwa l-iskop tad-Direttiva kif iddefinit mil-leġiżlatur fis-settur tal-assigurazzjoni, u huwa għalhekk inkompatibbli mal-Artikoli 21 u 23 tal-Karta tad-Drittijiet Fundamentali tal-Unjoni Ewropea.

3.

Bħalissa, l-Istati Membri kollha kemm huma jippermettu li jsir divrenzjar fil-każ ta' mill-inqas tip wieħed ta' assigurazzjoni. B’mod partikulari, fl-Istati Membri kollha kemm huma l-assiguraturi jitħallew jużaw is-sess ta' dak li jkun bħala fattur għall-evalwazzjoni tar-riskji sabiex tinħareġ assigurazzjoni fuq il-ħajja (3). Għalhekk, is-sentenza Test-Achats se jkollha implikazzjonijiet fl-Istati Membri kollha.

4.

Dawn il-linji gwida għandhom l-għan li jiffaċilitaw il-konformità mas-sentenza Test-Achats fil-livell nazzjonali. Madanakollu, il-pożizzjoni tal-Kummissjoni hija bla ħsara għal kwalunkwe interpretazzjoni li l-Qorti tal-Ġustizzja tista’ tagħti lill-Artikolu 5 fil-ġejjieni.

5.

Mill-21 ta’ Diċembru 2012 ’il quddiem, ir-regola unisex li tinsab fl-Artikolu 5(1) trid tiġi applikata mingħajr l-ebda possibbiltà ta’ eċċezzjoni meta jinħadmu l-primjums u l-benefiċċji tal-individwi fil-kuntratti l-ġodda.

6.

Fis-sentenza Test-Achats, il-Qorti tal-Ġustizzja tikkonkludi li d-dispożizzjoni tal-Artikolu 5(2) tad-Direttiva “għandha tiġi kkunsidrata bħala invalida wara li jiskadi perijodu tranżitorju xieraq” li jintemm fil-21 ta’ Diċembru 2012 (4). Dan ifisser li minn dik id-data ’l quddiem ir-rekwiżiti tal-Artikolu 5(1) iridu jiġu applikati mingħajr derogi.

7.

Il-perjodu ta’ tranżizzjoni jrid jiġi interpretat skont l-objettiv tad-Direttiva, kif espress fl-Artikolu 5(1), li jipprovdi li r-regola unisex tapplika biss għall-kuntratti l-ġodda konklużi wara li għalaq iż-żmien biex tiġi trasposta d-Direttiva, jiġifieri wara l-21 ta' Diċembru 2007. Kif spjegat fil-Premessa 18 tad-Direttiva, l-objettiv ta’ din ir-regola huwa li jiġi evitat li jkun hemm aġġustament mill-ġdid tas-suq f’daqqa. Is-sentenza Test-Achats la tibdel dan l-objettiv u lanqas ma tolqot l-applikabbiltà tar-regola unisex għall-kuntratti l-ġodda biss, kif stabbilit fl-Artikolu 5(1). Is-sentenza Test-Achats tfisser li din ir-regola trid tiġi applikata mingħajr l-ebda eċċezzjoni għall-kuntratti l-ġodda li jiġu konklużi mill-21 ta’ Diċembru 2012 ’il quddiem, minħabba li minn dik id-data l-Artikolu 5(2) ikun invalidu.

8.

Hija ġurisprudenza stabbilita li l-ħtieġa li jkun hemm applikazzjoni uniformi tal-liġi tal-Unjoni Ewropea u l-prinċipju tal-ugwaljanza jitolbu li t-termini ta’ dispożizzjoni tal-liġi tal-Unjoni Ewropea li ma jagħmlu l-ebda referenza espliċita għal-liġi tal-Istati Membri għall-fini li jiġu ddeterminati t-tifsira u l-kamp tal-applikazzjoni tagħha jridu normalment jiġu interpretati b'mod indipendenti u uniformi madwar l-Unjoni Ewropea kollha kemm hi (5).

9.

Id-Direttiva la tiddefinixxi l-kunċett ta’ “kuntratt ġdid” u lanqas ma fiha xi referenza għal-liġijiet nazzjonali rigward x’tifsira trid tiġi applikata għal tali termini. Dan il-kunċett għandu għaldaqstant jitqies, għall-fini tal-applikazzjoni tad-Direttiva, bħala li jiddenota kunċett awtonomu tal-liġi tal-Unjoni Ewropea li jrid jiġi interpretat b’mod uniformi madwar l-Unjoni kollha kemm hi. Din l-interpretazzjoni uniformi tikkorrispondi mal-għan li d-Direttiva trid tilħaq fil-qasam tal-assigurazzjoni, li hu li timplimenta r-regola unisex, wara li jgħaddi l-perjodu ta’ tranżizzjoni. Il-kunċett ta’ “kuntratt ġdid” imsemmi fl-Artikolu 5(1) huwa essenzjali għall-implimentazzjoni fil-prattika ta’ din id-dispożizzjoni. Jekk ikun hemm interpretazzjonijiet diverġenti dwar dan il-kunċett, fuq il-bażi tal-liġjiet nazzjonali dwar il-kuntratti, dan jista’ jwassal mhux biss biex ikun hemm perjodi differenti ta’ tranżizzjoni li jtawlu l-applikazzjoni komprensiva tar-regola unisex iżda wkoll biex jinħolqu kundizzjonijiet li jvarjaw għall-kumpaniji tal-assigurazzjoni. Sitwazzjoni bħal din timmina l-objettiv li trid tilħaq id-Direttiva, jiġifieri li, mill-istess data espressa fl-Artikolu 5(1) tagħha (6), jiġi ggarantit b’mod komprensiv li n-nisa u l-irġiel jiġu ttrattati l-istess fl-Istati Membri kollha kemm huma fejn jidħlu l-primjums u l-benefiċċji tal-assigurazzjoni għall-individwi.

10.

L-implimentazzjoni tal-Artikolu 5(1) titlob li ssir distinzjoni ċara bejn il-ftehimiet kuntrattwali eżistenti u dawk ġodda. Din id-distinzjoni trid tissodisfa l-ħtieġa li jkun hemm iċ-ċertezza legali u trid tkun imsejsa fuq kriterji li jevitaw interferenza eċċessiva fid-drittijiet eżistenti u li jħarsu l-aspettattivi leġittimi tal-partijiet kollha. Dan il-metodu huwa konformi mal-objettiv tad-Direttiva li ma tħallix li jkun hemm aġġustament mill-ġdid tas-suq f’daqqa billi tillimita l-applikazzjoni tar-regola unisex għall-kuntratti l-ġodda biss.

11.

Hekk, skont l-Artikolu 5(1), ir-regola unisex tapplika kull meta (a) isir ftehim kuntrattwali li jkun jirrikjedi l-għoti tal-kunsens mill-partijiet kollha, inkluż meta ssir emenda għal kuntratt eżistenti u (b) l-aħħar għoti tal-kunsens min-naħa ta’ parti li jkun meħtieġ biex jiġi konkluż dak il-ftehim iseħħ mill-21 ta’ Diċembru 2012 ’il quddiem.

12.

Konsegwentement, dawn li ġejjin (7) għandhom jitqiesu bħala ftehimiet kuntrattwali ġodda, u għalhekk iridu jikkonformaw mar-regola unisex:

13.

Għall-kuntrarju, is-sitwazzjonijiet li ġejjin (9) m’għandhomx jitqiesu bħala li jikkostitwixxu ftehim kuntrattwali ġdid:

14.

L-Artikolu 5(1) jipprojbixxi kwalunkwe riżultat li jġib miegħu differenzi fil-primjums u fil-benefiċċji tal-individwi kaġun tal-użu tal-ġeneru bħala fattur meta jinħadmu l-primjums u l-benefiċċji. Ma jipprojbixxix, iżda, l-użu tal-ġeneru bħala fattur biex jiġu kklassifikati r-riskji b’mod ġenerali. Tali użu huwa permess li jsir meta jinħadmu l-primjums u l-benefiċċji fil-livell aggregat, dment li ma jwassalx għal divrenzjar fil-livell individwali. Wara s-sentenza Test-Achats, għalhekk, jibqa’ possibbli li jinġabru, jinħażnu u jintużaw l-istejtus tal-ġeneru ta’ dak li jkun jew tagħrif relatat mal-ġeneru f’dawk il-limiti, i.e.:

—   l-allokazzjoni tar-riservi u l-iffissar tal-prezzijiet interni: l-assiguraturi jibqgħu jistgħu jiġbru u jużaw l-istejtus tal-ġeneru għall-valutazzjoni interna tar-riskji, notevolment biex ifasslu dispożizzjonijiet tekniċi skont ir-regoli tas-solvenza fil-qasam tal-assigurazzjoni u biex jimmoniterjaw il-kompożizzjoni tal-portafoll tagħhom mill-perspettiva aggregata rigward l-iffissar tal-prezzijiet.

—   l-iffissar tal-prezzijiet tar-riassigurazzjoni: il-kuntratti tar-riassigurazzjoni huma kuntratti bejn assiguratur u riassiguratur. Jibqa’ possibbli li fl-iffissar tal-prezzijiet ta' dawn il-prodotti jibqa' jintuża l-ġeneru, dment li dan ma jwassalx għal divrenzjar fuq il-bażi tal-ġeneru fil-livell individwali.

—   l-immarkitjar u r-riklamar: skont l-Artikolu 3(3), id-Direttiva ma tapplikax għall-kontenut tal-midja u tal-pubbliċità, u l-Artikolu 5(1) jindirizza biss il-kalkolu tal-primjums u l-benefiċċji tal-individwi. Għalhekk, jibqa’ possibbli li l-assiguraturi jużaw l-immarkitjar u r-riklamar biex jinfluwenzaw il-kompożizzjoni tal-portafoll tagħhom e.g. billi jimmiraw ir-riklamar tagħhom lejn l-irġiel jew lejn in-nisa. Madanakollu, l-assiguraturi ma jistgħux jirrifjutaw l-aċċess għal prodott speċifiku lil xi ħadd fuq il-bażi tal-ġeneru tiegħu, ħlief jekk ikunu ssodisfati l-kundizzjonijiet imniżżlin fl-Artikolu 4(5) (12).

—   is-sottoskrizzjoni ta’ assigurazzjonijiet fuq il-ħajja u fuq is-saħħa: ir-regola unisex tfisser li l-primjums u l-benefiċċji ma jistgħux ikunu differenti fil-każ ta’ żewġ individwi li jieħdu l-istess polza tal-assigurazzjoni, sempliċiment minħabba li l-ġeneru tagħhom ikun differenti. Madanakollu, hemm fatturi oħrajn ta’ riskju, e.g. l-istat tas-saħħa jew ir-rekord tas-saħħa fil-familja, li fuq il-bażi tagħhom jista' jsir divrenzjar u li biex jivvalutawhom l-assiguraturi jridu jagħtu kas tal-istejtus tal-ġeneru, fid-dawl ta' ċerti differenzi fiżjoloġiċi li jeżistu bejn l-irġiel u n-nisa (13).

15.

Il-Kummissjoni tqis ukoll li, skont il-kundizzjonijiet tal-Artikolu 4(5) tad-Direttiva, jibqa’ l-possibbiltà li l-assiguraturi joffru prodotti tal-assigurazzjoni (jew possibbiltajiet fil-kuntratti) skont il-ġeneru ta' dak li jkun sabiex jiġu koperti kundizzjonijiet li jkunu jikkonċernaw esklużivament jew primarjament lill-irġiel jew lin-nisa (14). Madanakollu, din il-possibbiltà hija eskluża fil-każ tat-tqala u tal-maternità, fid-dawl tal-mekkaniżmu speċifiku ta’ solidarjetà maħluq mill-Artikolu 5(3).

16.

Is-sentenza Test-Achats tindirizza biss l-użu tal-ġeneru bħala fattur biex jiġu kklassifikati r-riskji u mhux l-ammissibbiltà ta’ fatturi oħra li jużaw l-assiguraturi. Madanakollu, skont l-Artikolu 2(b) tad-Direttiva, tkun qed issir diskriminazzjoni indiretta fejn fatturi ta’ riskju li jidhru newtrali jqiegħdu persuni ta’ sess wieħed fi żvantaġġ partikulari. Kuntrarju għad-diskriminazzjoni diretta, id-diskriminazzjoni indiretta tista’ tiġi ġġustifikata jekk l-għan ikun leġittimu u l-mezzi biex jintlaħaq ikunu xerqin u meħtiġin.

17.

Għalhekk, l-użu ta’ fatturi ta’ riskju li jistgħu jkunu korrelatati mal-ġeneru jibqa’ possibbli, dment li waħedhom ikunu tassew fatturi ta’ riskju (15).

18.

Is-sentenza Test-Achats tindirizza biss l-użu tal-ġeneru bħala fattur fil-kuntest fejn il-leġiżlatur ikun iqis is-sitwazzjonijiet rispettivi tal-irġiel u tan-nisa bħala kumparabbli. Ma taffettwax l-użu ta’ fatturi oħrajn tal-klassifikazzjoni tar-riskji, bħall-età u d-diżabbiltajiet, li bħalissa mhumiex irregolati fil-livell tal-UE.

19.

Fis-sentenza Test-Achats, il-Qorti tal-Ġustizzja tirrimarka li “(…) il-prinċipju ta’ trattament ugwali jeżiġi li sitwazzjonijiet paragunabbli ma jiġux trattati b’mod differenti u li sitwazzjonijiet differenti ma jiġux trattati b’mod ugwali, ħlief jekk tali trattament ikun oġġettivament iġġustifikat” u li “l-paragunabbiltà tas-sitwazzjonijiet għandha tiġi evalwata fid-dawl tas-suġġett u l-għan tal-att tal-Unjoni li jistabbilixxi d-distinzjoni inkwistjoni (…)” (16).

20.

L-użu tal-età u tad-diżabbiltajiet jibqa’ permess bil-proposta għal Direttiva dwar l-implimentazzjoni tal-prinċipju tat-trattament ugwali bejn il-persuni irrispettivament mir-reliġjon jew it-twemmin, id-diżabilità, l-età jew l-orjentazzjoni sesswali (17), minħabba li ma jkunx ikkunsidrat bħala diskriminatorju. Fejn il-leġiżlatur jipprovdi li, f’ċerti kundizzjonijiet, prattika speċifika ma tkunx diskriminatorja, dan ma joħloqx deroga mill-prinċipju tat-trattament indaqs f’sitwazzjonijiet kumparabbli (li ma tistax tiġi aċċettata ħlief għal perjodu tranżitorju). Huwa pjuttost il-każ li dan jikkonforma mal-prinċipju tat-trattament indaqs minħabba li jagħraf li s-sitwazzjonijiet inkwistjoni mhumiex kumparabbli u għandhom jiġu ttrattati b’mod differenti (jew li, minkejja li huma kumparabbli, teżisti ġustifikazzjoni oġġettiva biex jiġu ttrattati b’mod differenti).

21.

Xi prodotti tal-assigurazzjoni, bħall-annwalitajiet, jikkontribwixxu għad-dħul tal-pensjoni. Madanakollu, id-Direttiva tkopri biss l-assigurazzjonijiet u l-pensjonijiet li huma privati, volontarji u separati mir-relazzjoni bejn min iħaddem u l-impjegat, minħabba li x-xogħol u l-impjiegi huma esklużi mill-kamp tal-applikazzjoni tagħha b'mod espliċitu (18). It-trattament indaqs tan-nisa u tal-irġiel fejn jidħlu l-pensjonijiet tal-irtirar huwa kopert mid-Direttiva 2006/54/KE tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-5 ta' Lulju 2006 dwar l-implimentazzjoni tal-prinċipju ta' opportunitajiet indaqs u ta’ trattament ugwali tal-irġiel u n-nisa fi kwistjonijiet ta' impjiegi u xogħol (tfassil mill-ġdid) (19).

22.

Xi skemi tal-pensjonijiet tal-irtirar jipprovdu għall-pagament ta’ benefiċċju f’għamla speċifika, bħall-annwalitajiet. Fejn dan ikun il-każ, l-iskema inkwistjoni taqa’ taħt id-Direttiva 2006/54/KE, anki jekk tkun tiddependi fuq assiguratur biex il-benefiċċju jitħallas. Għall-kuntrarju, jekk l-impjegat individwali jkollu jikkonkludi kuntratt tal-assigurazzjoni direttament mal-assiguratur mingħajr l-involviment ta’ min iħaddmu, ngħidu aħna biex jaqleb somma f’daqqa għal annwalità, is-sitwazzjoni taqa’ fil-kamp tal-applikazzjoni tad-Direttiva. L-Artikolu 8(1)(c) tad-Direttiva 2006/54/KE jeskludi b’mod speċifiku mill-kamp tal-applikazzjoni tagħha l-kuntratti tal-assigurazzjoni konklużi mill-ħaddiema li min iħaddem ma jkunx parti għalihom.

23.

L-Artikolu 9(1)(h) tad-Direttiva 2006/54/KE jippermetti li jkunu ffissati livelli differenti ta’ benefiċċji għall-irġiel u għan-nisa meta dan ikun iġġustifikat minn fatturi attwarjali tal-kalkolu. Skont il-Kummissjoni s-sentenza Test-Achats m’għandha l-ebda implikazzjonijiet legali għal din id-dispożizzjoni, li tapplika fil-kuntest – differenti u distint b’mod ċar – tal-pensjonijiet tal-irtirar u li hija wkoll miktuba b’mod differenti ħafna mill-Artikolu 5(2) tad-Direttiva. Tabilħaqq, skont l-Artikolu 9(1)(h) tad-Direttiva 2006/54/KE, l-iffissar ta’ benefiċċji differenti għall-irġiel u għan-nisa mhux meqjus diskriminatorju meta jkun iġġustifikat permezz ta’ dejta attwarjali.

24.

l-Istati Membri jridu jaraw x’inhuma l-konsegwenzi li jirriżultaw mis-sentenza Test-Achats u jadattaw il-leġiżlazzjoni tagħhom qabel il-21 ta’ Diċembru 2012 sabiex jiġi żgurat li l-assiguraturi japplikaw ir-regola unisex, kif titlob is-sentenza. Il-Kummissjoni se timmoniterja s-sitwazzjoni sabiex tiżgura li, wara dik id-data, il-leġiżlazzjoni nazzjonali fil-qasam tal-assigurazzjoni tkun tikkonforma għal kollox mas-sentenza fuq il-bażi tal-kriterji ffissati minn dawn il-linji gwida.

25.

Il-Kummissjoni tixtieq tħeġġeġ lis-settur tal-assigurazzjoni, li huwa industrija kompetittiva u innovattiva, biex iwettaq l-aġġustamenti meħtiġin u joffri prodotti unisex attraenti lill-konsumaturi mingħajr impatt mhux iġġustifikat fuq il-livelli ġenerali tal-prezzijiet. Il-Kummissjoni se tibqa’ b’għajnejha miftuħin sabiex issegwi l-evoluzzjoni tas-suq tal-assigurazzjoni bil-għan li taqbad kwalunkwe għoli mhux iġġustifikat tal-prezzijiet li jiġi attribwit lis-sentenza Test-Achats, inkluż fid-dawl tal-għodod li huma disponibbli skont il-liġi dwar il-kompetizzjoni (20), fil-każ ta' allegazzjonijiet ta' mġiba antikompetittiva.

26.

Fl-2014 il-Kummissjoni se tirrapporta dwar l-implimentazzjoni tas-sentenza Test-Achats fil-liġijiet nazzjonali u fil-prattika fil-qasam tal-assigurazzjoni, fil-kuntest ta’ rapport aktar ġenerali dwar l-implimentazzjoni tad-Direttiva.