TEST PROPOST MILL-KUMMISSJONI

EMENDA

1.   Il-Kummissjoni għandha tfassal programm ta’ ħidma multiannwali għall-implimentazzjoni tal-programm speċifiku, li jistipula f’aktar dettall l-objettivi u l-prijoritajiet xjentifiċi u teknoloġiċi stabiliti fl-Anness, u l-iskadenzi għall-implimentazzjoni.

1.   Il-Kummissjoni għandha tfassal programm ta’ ħidma multiannwali għall-implimentazzjoni tal-programm speċifiku, li jispjega f’aktar dettall l-objettivi u l-prijoritajiet xjentifiċi u teknoloġiċi stabiliti fl-Anness, flimkien mal-fondi meħtieġa, l-arranġamenti finanzjarji u l-iskadenzi għall-implimentazzjoni.

L-immaniġjar tal-fjuwil użat u l-iskart nukleari ta’ livell għoli jinvolvi l-ipproċessar, il-kundizzjonar, it-trasport, il-ħżin interim u d-disponiment ġeoloġiku tagħhom. Il-mira aħħarija hija li jkun evitat ir-rilaxx ta’ radjunuklidi fil-bijosfera matul dawn l-istadji kollha tul l-iskala taż-żmien twila ħafna tad-dekompożizzjoni tagħhom. Id-disinn, il-valutazzjoni u l-funzjonament tas-sistemi ta’ barrieri ta’ konteniment mibnija u naturali tul l-iskali ta’ żmien rilevanti huma fundamentali biex jintlaħqu dawn l-objettivi u jiddependu fost affarijiet oħra fuq l-imġiba tal-karburant u/jew l-iskart fl-ambjent ġeoloġiku. Tali studji huma koperti minn dan il-programm speċifiku.

L-immaniġjar tal-fjuwil użat u l-iskart nukleari ta’ livell għoli jinvolvi l-ipproċessar, il-kundizzjonar, it-trasport, il-ħżin interim u d-disponiment ġeoloġiku tagħhom. Il-mira aħħarija hija li jkun evitat ir-rilaxx ta’ radjunuklidi fil-bijosfera matul dawn l-istadji kollha tul l-iskala taż-żmien twila ħafna tad-dekompożizzjoni tagħhom. Id-disinn, il-valutazzjoni , il-monitoraġġ u l-funzjonament tas-sistemi ta’ barrieri ta’ konteniment mibnija u naturali matul l-iskali ta’ żmien rilevanti huma fundamentali għall-ilħuq ta’ dawn l-objettivi u jiddependu fost affarijiet oħra mill-imġiba tal-fjuwil u/jew l-iskart fl-ambjent ġeoloġiku. Tali studji huma koperti minn dan il-programm speċifiku.

3.1.3.     Riċerka bażika tal-aktinidi

Biex tinżamm il-kompetenza u l-pożizzjoni fuq quddiem fil-qasam tat-teknoloġija nukleari ċivili, huwa essenzjali li titkattar ir-riċerka bażika interdixxiplinari dwar il-materjali nukleari bħala riżorsa li minnha jistgħu jfeġġu innovazzjonijiet teknoloġiċi ġodda. Għaldaqstant, dan jirrikjedi għarfien dwar ir-rispons tal-hekk imsejħa ‘elementi tas-saff elettroniku 5f’ (jiġifieri l-aktinidi) u l-komposti għal parametri termodinamiċi (ġeneralment estremi). Minħabba l-bażi tad-dejta sperimentali żgħira u l-kumplessità intrinsika tal-immodellar, l-għarfien attwali tagħna rigward dawn il-mekkaniżmi huwa wieħed limitat. Ir-riċerka bażika li tindirizza dawn il-kwistjonijiet hija kruċjali għall-fehim tal-imġiba ta’ dawn l-elementi u biex jibqa’ fuq quddiem tal-fiżika tal-materja kondensata kontemporanja. L-iżviluppi fl-immudellar avvanzat u s-simulazzjoni sejrin jiżdiedu biex tingħata spinta lill-impatt tal-programmi sperimentali.

Il-programm ta’ riċerka bażika tal-JRC dwar l-aktinidi sejjer jibqa’ fuq quddiem tal-fiżika u l-kimika tal-aktinidi, bil-għan ewlieni li jkunu pprovduti faċilitajiet sperimentali tal-ogħla kwalità lix-xjenzati mill-universitajiet u ċ-ċentri tar-riċerka. Dawn jippermettulhom li jinvestigaw il-karatteristiċi tal-materjali ta’ aktinidi, sabiex titlesta l-edukazzjoni tagħhom u jikkontribwixxu għall-avvanzi fix-xjenzi nukleari.

imħassar

It-Titolu II, il-Kapitolu 3, tat-Trattat jipprevedi l-istabbiliment ta’ standards bażiċi tas-sikurezza għall-protezzjoni tas-saħħa tal-ħaddiema u tal-pubbliku ġenerali kontra l-perikli li jitnisslu mir-radjazzjoni jonizzanti. L-Artikoli 31 sa 38 tat-Trattat jipprovdu regoli dwar ir-rwol tal-Istati Membri u l-Kummissjoni fir-rigward tal-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem, il-kontroll tal-livelli tar-radjuattività fl-ambjent , ir-rilaxx fl-ambjent u l-immaniġjar tal-iskart nukleari . Skont l-Artikolu 39 tat-Trattat, il-JRC jipprovdi għajnuna lill-Kummissjoni fit-twettiq ta’ dan il-kompitu.

It-Titolu II, il-Kapitolu 3, tat-Trattat jipprevedi l-istabbiliment ta’ standards bażiċi tas-sikurezza għall-protezzjoni tas-saħħa tal-ħaddiema u tal-pubbliku ġenerali kontra l-perikli li jitnisslu mir-radjazzjoni jonizzanti. L-Artikoli 31 sa 38 tat-Trattat jipprovdu regoli dwar ir-rwol tal-Istati Membri u l-Kummissjoni fir-rigward tal-protezzjoni tas-saħħa tal-bniedem, il-kontroll tal-livelli tar-radjuattività fl-ambjent u r-rilaxx fl-ambjent. Il-JRC, f'kollaborazzjoni mas-sħab internazzjonali tiegħu, se jkompli jiżviluppa networks għall-kejl tar-radjuattività fl-ambjent, filwaqt li jagħmel is-sejbiet aċċessibbli għall-pubbliku immedjatament. Skont l-Artikolu 39 tat-Trattat, il-JRC jipprovdi għajnuna lill-Kummissjoni fit-twettiq ta’ dan il-kompitu.

Minħabba l-limiti ġodda għal radjunuklidi fl-ilma tax-xorb u l-ingredjenti tal-ikel, il-JRC sejjer jiżviluppa tekniki analitiċi u sejjer jipproduċi materjali ta’ referenza korrispondenti. It-tqabbil bejn il-laboratorji sejjer jiġi organizzat mal-laboratorji ta’ kontroll tal-Istati Membri biex tkun evalwata l-komparabilità tad-dejta ta’ kontroll irrapportata skont l-Artikoli 35 u 36 tat-Trattat, u biex tkun appoġġjata l-armonizzazzjoni tas-sistemi ta’ kontroll tar-radjuattività bil-materjali tal-ittestjar ta’ referenza.

Minħabba l-limiti ġodda għal radjunuklidi fl-ilma tax-xorb u l-ingredjenti tal-ikel, il-JRC sejjer jiżviluppa tekniki analitiċi u sejjer jipproduċi materjali ta’ referenza korrispondenti. It-tqabbil bejn il-laboratorji sejjer jiġi organizzat mal-laboratorji ta’ kontroll tal-Istati Membri biex tkun evalwata l-komparabilità tad-dejta ta’ kontroll irrapportata skont l-Artikoli 35 u 36 tat-Trattat, u biex tkun appoġġjata l-armonizzazzjoni tas-sistemi ta’ kontroll tar-radjuattività bil-materjali tal-ittestjar ta’ referenza. Din l-attività se tqis id-direttiva tal-Kunsill, li għandha tiġi adottata skont l-Artikolu 31 tat-Trattat li jistabbilixxi l-Komunità Ewropea ta' l-Enerġija Atomika, li jistipula rekwiżiti għall-protezzjoni tas-saħħa tal-pubbliku ġenerali fir-rigward ta' sustanzi radjuattivi f’ilma maħsub għall-konsum mill-bniedem.

Is-sikurezza nukleari u l-affidabilità tal-istallazzjonijiet operatorji huma dejjem soġġetti għall-ottimazzjoni sabiex jintlaħqu l-isfidi l-ġodda ppreżentati mil-liberalizzazzjoni tas-suq, it-tħaddim estiż tal-impjant, u l-hekk imsejjaħ ‘rinaxximent’ tal-industrija nukleari. Sabiex jinżamm u jittejjeb il-livell tas-sikurezza tal-impjanti tal-enerġija nukleari kemm tat-tip tal-Punent kif ukoll tat-tip Russi, metodoloġiji ta’ valutazzjoni tas-sikurezza avvanzati u rraffinati u għodod analitiċi korrispondenti, jeħtieġ li jiġu estiżi u vvalidati. Investigazzjonijiet sperimenatli immirati jitwettqu fil-JRC biex jittejjeb il-fehim tal-fenomeni u l-proċessi fiżiċi sottostanti sabiex ikunu jistgħu jiġu vvalidati u vverifikati l-valutazzjonijiet tas-sikurezza deterministiċi u probabilistiċi, fuq il-bażi ta’ immudellar avvanzat tal-proċessi tal-impjanti (reattività u termidrawliċi), tal-komponenti taħt tagħbijiet/tixjiħ operazzjonali, u l-fatturi umani u organizzattivi. Il-JRC sejjer ikompli jkollu wkoll rwol ċentrali fl-istabiliment u t-tħaddim taċ-Ċentru Ewropew għall-Ikklerjar għar-Rispons dwar l-Esperjenza Operazzjonali għall-benefiċċju tal-Istati Membri kollha. Sejjer jipprovdi rapporti topiċi dwar kwistjonijiet ta’ impjanti speċifiċi u jħaffef il-kondiviżjoni u l-implimentazzjoni b’mod effiċjenti tar-rispons dwar l-esperjenza operazzjonali biex titjieb is-sikurezza tal-impjanti tal-enerġija nukleari, għall-benefiċċji tar-regolaturi Ewropej kollha.

Is-sikurezza nukleari u l-affidabilità tal-istallazzjonijiet operatorji huma dejjem soġġetti għall-ottimazzjoni sabiex jintlaħqu l-isfidi l-ġodda ppreżentati mil-liberalizzazzjoni tas-suq, it-tħaddim estiż tal-impjant, u l-hekk imsejjaħ ‘rinaxximent’ tal-industrija nukleari. Sabiex jinżamm u jittejjeb il-livell tas-sikurezza tal-impjanti tal-enerġija nukleari kemm tat-tip tal-Punent kif ukoll tat-tip Russi, metodoloġiji ta’ valutazzjoni tas-sikurezza avvanzati u rraffinati u għodod analitiċi korrispondenti, jeħtieġ li jiġu estiżi u vvalidati. Investigazzjonijiet sperimenatli immirati jitwettqu fil-JRC biex jittejjeb il-fehim tal-fenomeni u l-proċessi fiżiċi sottostanti sabiex ikunu jistgħu jiġu vvalidati u vverifikati l-valutazzjonijiet tas-sikurezza deterministiċi u probabilistiċi, fuq il-bażi ta’ immudellar avvanzat tal-proċessi tal-impjanti (reattività u termidrawliċi), tal-komponenti taħt tagħbijiet/tixjiħ operazzjonali, u l-fatturi umani u organizzattivi. Il-JRC sejjer ikompli jkollu wkoll rwol ċentrali fl-istabiliment u t-tħaddim taċ-Ċentru Ewropew għall-Ikklerjar għar-Rispons dwar l-Esperjenza Operazzjonali għall-benefiċċju tal-Istati Membri kollha. Sejjer jipprovdi rapporti topiċi dwar kwistjonijiet ta’ impjanti speċifiċi u jħaffef il-kondiviżjoni u l-implimentazzjoni b’mod effiċjenti tar-rispons dwar l-esperjenza operazzjonali biex titjieb is-sikurezza tal-impjanti tal-enerġija nukleari, għall-benefiċċji tar-regolaturi Ewropej kollha. Fid-dawl tal-importanza dejjem tikber tad-dekummissjonar tar-reatturi nukleari u s-suq assoċjat li qed jespandi u l-aspetti tal-inġinerija, il-JRC se jtejjeb ukoll il-kompetenzi xjentifiċi tiegħu f'dan il-qasam. Fil-programm tiegħu huwa se jinkludi l-aspetti prinċipali tar-riċerka u tat-taħriġ tal-esperti dwar id-dekummissjonar tar-reatturi (metodoloġiji, taħriġ fuq il-post tax-xogħol stess, u sfond xjentifiku).