Opinjoni tal-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew dwar “Il-Proposta għal Direttiva tal-Kunsill li tistabbilixxi standards bażiċi tas-sikurezza kontra l-perikli li jirriżultaw minn esponiment għal radjazzjoni jonizzanti”

COM(2011) 593 finali — 2011/0254 (NLE)

2012/C 143/22

Relatur: is-Sur ADAMS

Nhar it-28 ta’ Settembru 2011, il-Kummissjoni Ewropea ddeċiediet, b’konformità mal-Artikolu 31 tat-Trattat Euratom, li tikkonsulta lill-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew, dwar

il-Proposta għal Direttiva tal-Kunsill li tistabbilixxi standards bażiċi tas-sikurezza kontra l-perikli li jirriżultaw minn esponiment għal radjazzjoni jonizzanti

(COM(2011) 593 final – 2011/0254 (NLE)).

Is-Sezzjoni Speċjalizzata għat-Trasport, l-Enerġija, l-Infrastruttura u s-Soċjetà tal-Informazzjoni, inkarigata sabiex tipprepara l-ħidma tal-Kumitat dwar is-suġġett, adottat l-opinjoni tagħha nhar it-3 ta’ Frar 2012.

Matul l-478 sessjoni plenarja tiegħu li saret fit-22 u t-23 ta’ Frar 2012 (seduta tat-22 ta’ Frar ), il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew adotta din l-opinjoni b’ 118-il vot favur, vot wieħed kontra u 5 astensjonijiet.

1.   Konklużjonijiet u rakkomandazzjonijiet

1.1   Konklużjonijiet

1.2   Rakkomandazzjonijiet

2.   Sfond għad-Direttiva proposta

2.1   Ir-radjazzjoni jonizzanti tinsab kullimkien fl-ambjent. Kull persuna fid-dinja hija esposta għal sfond ta’ radjazzjoni naturali. Din toħroġ minn materjali radjuattivi li jinsabu b’mod naturali fil-blat, il-ħamrija, l-ikel u l-arja. Peress li t-tip ta’ blat ivarja, ivarja wkoll il-livell ta’ radjazzjoni u sustanzi radjuattivi (Radon) li joħorġu mill-art; kemm wieħed ikun espost jiddependi mil-lokalità. Hemm ukoll effett mir-radjazzjoni kożmika. Ir-raġġi kożmiċi huma aktar intensivi f’altitudni u latitudni ogħla, u għalhekk l-ekwipaġġ tal-ajru u dawk li jtiru ta’ spiss huma aktar esposti. Kulħadd huwa espost għar-radjazzjoni mill-attività tal-bnedmin. L-aktar importanti minn dawn is-sorsi huwa l-esponiment mediku għar-radjazzjoni jonizzanti. Jeżisti wkoll l-esponiment okkupazzjonali mill-prattiki industrijali, bħar-radjazzjoni tas-saldaturi, u l-esponiment tal-pubbliku għat-tnixxijiet minn impjanti nukleari. Jibqgħu wkoll it-traċċi tar-radjuattività fl-ambjent mill-provi fuq l-armi nukleari u l-użu militari ta’ projettili bl-uranju mdgħajjef.

2.2   Ir-radjazzjoni għandha ħafna użi prattiċi fil-mediċina, ir-riċerka, il-bini u oqsma oħra. Il-periklu mir-radjazzjoni ġej mill-kapaċità tiegħu li jonizza l-molekoli fiċ-ċelloli ħajjin u b’hekk iwassal għal bidla bijokimika. Jekk tinbidel biżżejjed, ċellola ħajja tista’ tmut jew l-informazzjoni ġenetika tagħha (DNA) tista’ tinbidel b’mod permanenti. Din il-possibbiltà wasslet għall-adozzjoni bikrija ta’ miżuri nazzjonali ta’ ħarsien u regolatorji, anke qabel ma kienu magħrufa l-mekkaniżmi preċiżi ta’ ħsara, u mill-bidu nett, l-iżvilupp ta’ miżuri komuni għall-UE kollha taħt it-Trattat tal-Euratom.

2.3   Biex tiddeċiedi l-miżuri ta’ ħarsien adatti, il-leġislazzjoni Ewropea dejjem segwiet ir-rakkomandazzjonijiet tal-ICRP u fl-2007 dan il-korp ħareġ linji gwida ġodda u ddettaljati dwar il-ħtiġijiet tal-ħarsien mir-radjazzjoni li jikkunsidraw l-iżvilupp tal-aħħar 20 sena. Fost dawn hemm il-proliferazzjoni tas-sorsi mill-attività tal-bniedem tar-radjazzjoni u r-riċerka kontinwa fl-effetti tas-sorsi naturali bħall-gass radon. L-intenzjoni ta’ din id-Direttiva hija li toffri, ħarsien ta’ livell għoli għall-ħaddiema, il-pazjenti u l-pubbliku mill-effetti ħżiena fuq is-saħħa tar-radjazzjoni jonizzanti abbażi tal-għarfien xjentifiku attwali. Hija tavvanza wkoll f’oqsma ġodda, bħall-ħarsien għall-ambjent.

2.4   Din hi biċċa xogħol importanti, li fiha 110 Artikoli li flimkien ma’ 16-il Anness tiġbor aktar minn 100 paġna ta’ test. Fil-fatt, hija tirriformula u tikkonsolida ħames Direttivi (1) attwali f’Direttiva waħda u tintroduċi rekwiżiti vinkolanti dwar il-ħarsien mir-radon fuq ġewwa u l-użu ta’ materjali tal-bini, il-valutazzjoni tal-impatt fuq l-ambjent ta’ tnixxijiet mill-impjanti nukleari, u l-prevenzjoni ta’ ħsara lill-ambjent f’każ ta’ inċident.

2.5   Fil-qosor, iċ-ċittadini Ewropej ser jibbenefikaw minn din id-Direttiva l-ġdida billi jkollhom ħarsien tas-saħħa aħjar kontra r-radjazzjoni jonizzanti, l-aktar rigward:

2.6   Ir-rekwiżiti regolatorji fil-pajjiżi tal-UE ser jiġu armonizzati u jsiru koerenti mal-istandards internazzjonali. Wara l-attenzjoni partikolari fuq is-sigurtà nukleari bħala riżultat tal-kriżi ta’ Fukushima, il-proposta toffri rekwiżiti li joffru sfida akbar għall-ġestjoni ta’ sitwazzjonijiet ta’ esponiment ta’ emerġenza.

2.7   Din id-Direttiva tikkomplementa d-Direttiva dwar is-sustanzi radjuattivi fl-ilma tax-xorb li dwarha l-Kumitat ħareġ opinjoni reċentement (2).

2.8   L-Istandards Internazzjonali Bażiċi tas-Sikurezza approvati mill-Awtorità Internazzjonali tal-Enerġija Atomika (IAEA) jirriflettu l-kunsens internazzjonali u huma ddettaljati iżda mhumiex vinkolanti. Dawn jippermettu li jkun hemm differenzi madwar id-dinja fil-kapaċità nazzjonali. Id-Direttiva tmur lil hinn billi tistabbilixxi standards uniformi għall-Istati Membri filwaqt li tagħraf ukoll ir-regoli tas-suq intern. Id-Direttiva hija appoġġjata minn proċess ta’ konsultazzjoni wiesa’ bil-parteċipazzjoni tal-Grupp tal-Esperti b’konformità mal-Artikolu 31 tal-Euratom, l-IAEA, il-Kapijiet tal-Awtoritajiet Kompetenti Ewropej għall-Protezzjoni Radjoloġika (Heads of European Radiological Protection Competent Authorities – HERCA), l-Assoċjazzjoni Internazzjonali għall-Protezzjoni mir-Radjazzjoni (International Radiation Protection Association – IRPA) u partijiet oħra interessati.

2.9   Il-bażi legali tad-Direttiva hija t-Trattat tal-Euratom. Il-Kumitat jinnota b’ċertu qbil il-preokkupazzjonijiet li tqajmu dwar kemm it-Trattat - li ma ġiex emendat mill-1957 – għadu bażi adatta li minnha jkunu jistgħu jiġu trattati kwistjonijiet ambjentali. Madankollu, ma tantx hemm ċans ta’ reviżjoni tal-Euratom fil-futur immedjat filwaqt li l-preokkupazzjonijiet dwar il-ħarsien ambjentali huma realtà u jridu jiġu indirizzati. Għandu jiġi notat li l-Artikolu 37 tat-Trattat Euratom fl-1957 kien jirrappreżenta leġislazzjoni primarja pijuniera dwar obbligi transkonfinali vinkolanti kemm rigward l-impatt fuq l-ambjent kif ukoll il-ħarsien tal-bniedem.

3.   Sinteżi indikattiva tad-Direttiva proposta

3.1   F’direttiva kumplessa bħal din la mhuwa adatt u lanqas m’hemm biżżejjed spazju fil-limiti ta’ Opinjoni tal-Kumitat biex issir sinteżi ddettaljata. Mandankollu, analiżi qasira tal-linji fl-approċċ tal-Kummissjoni flimkien mat-titoli rilevanti tal-kapitoli jistgħu joffru ħarsa globali.

4.   Kummenti ġenerali

4.1   Il-Kumitat jinnota li fit-tħejjija ta’ din id-Direttiva intużaw l-aktar analiżijiet xjentifiċi reċenti dwar il-perikli tar-radjazzjoni jonizzanti u jilqa’ b’sodisfazzjon dan l-approċċ biex jiġu indirizzati, definiti u estiżi l-ħtiġijiet għall-ħarsien tas-saħħa tan-nies u tal-ambjent.

4.2   Il-Kummissjoni għażlet li tirriformula u tikkonsolida ħames Direttivi attwali f’waħda armonizzata u dan ser ikollu impatt operattiv prattiku u pożittiv u joffri approċċ konsistenti, koerenti u armonizzat lejn is-sigurtà.

4.3   Għadd ta’ analiżijiet komparattivi tal-implimentazzjoni u t-tħaddim ta’ Direttivi preċedenti fil-liġi nazzjonali wrew diversi nuqqasijiet. In-nuqqas mhuwiex fit-traspożizzjoni iżda fl-applikazzjoni – pereżempju r-riżorsi applikati għall-edukazzjoni u t-taħriġ, l-offerta ta’ programmi ta’ sensibilizzazzjoni lill-pubbliku, l-għarfien tal-professjonisti lokali, l-informazzjoni lill-pubbliku dwar l-imġiba f’każ ta’ inċident, eċċ.

4.4   Il-Kumitat jissuġġerixxi li biex jiġu sodisfatta ż-żieda fl-eżiġenzi li jirriżultaw mit-traspożizzjoni fil-leġislazzjoni nazzjonali u sabiex jiġu indirizzati n-nuqqasijiet attwali possibbli, il-Kummissjoni għandha tiffaċilita l-ħidma tal-awtoritajiet nazzjonali billi torganizza workshops ħalli jiġu diskussi d-diffikultajiet legali u prattiċi fl-implimentazzjoni nazzjonali. L-użu ta’ osservatorji tas-soċjetà ċivili biex jissorveljaw u jivvalutaw l-applikazzjoni tal-leġislazzjoni permezz ta’ miżuri konkreti – barra mir-rwol tal-awtoritajiet nazzjonali kompetenti – għandu jitħeġġeġ ukoll.

4.5   Il-Kumitat jiddispjaċih li għalkemm id-Direttiva tittratta b’mod komprensiv ir-radjazzjoni minn sorsi naturali u ċivili, il-ħruġ tar-radjazzjoni minn faċilitajiet militari jista’ jiġi eżentat peress li t-Trattat tal-Euratom japplika biss għas-sitwazzjonijiet ċivili (3).

4.6   Il-Kumitat jsibha inkoraġġanti li d-Direttiva tantiċipa u tipprovdi għall-ħarsien tad-dritt taċ-ċittadini li jitnaqqas kemm jista’ jkun l-esponiment tagħhom għal sorsi ta’ radjazzjoni mill-attivitajiet tal-bniedem pereżempju minħabba l-użu dejjem iktar mifrux ta’ tagħmir tas-sigurtà bħall-iskenners bir-raġġi X għall-ġisem kollu.

4.7   Filwaqt li jappoġġja għalkollox il-kwistjoni l-ġdida tal-ħarsien tal-ambjent, il-Kumitat jinnota l-ewwel nett li l-kriterji pendenti (u l-linji gwida tal-implimentazzjoni) tal-ICRP (Kummissjoni Internazzjonali dwar il-Protezzjoni Radjoloġika) iridu jiġu formalizzati qabel ma jiġu definiti regoli kwantitattivi vinkolanti. Dawn jippreżentaw komprensjoni xjentifika komuni dwar il-kriterji speċifiċi li jridu jiġu applikati f’dan il-każ biex jipprovdu bażi komuni għall-Istati Membri kollha.

(1)  ĠU L 180, 9.7.1997, p. 22-27.

ĠU L 346, 31.12.2003, p. 57-64.

ĠU L 349, 13.12.1990, p. 21-25.

ĠU L 357, 7.12.1989, p. 31-34.

ĠU L 159, 29.6.1996, p. 1-114.

(2)  ĠU C 24, 28.1.2012, p. 122.

(3)  QĠE każ C-61/03 mit-12/04 2005.