6.6.2013   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 161/73

1.1

Il-KESE jilqa’ t-test tal-Proposta għal Regolament. Hu jemmen li l-implimentazzjoni effettiva tal-hekk imsejjaħ “Protokoll ta’ Nagoya”, li hu maħsub għall-implimentazzjoni ta’ wħud mill-għanijiet tal-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika (CBD), joffri opportunitajiet kbar għall-ekonomija bbażata fuq il-bijoloġija fl-UE. Peress li din sikwit tkun tiddependi mill-importazzjoni tar-riżorsi ġenetiċi, huwa mingħajr dubju fl-interess Ewropew li jitjieb l-aċċess għal dawn ir-riżorsi.

1.2

Però l-Protokoll ta’ Nagoya ma ġiex konkluż biss biex jippromovi r-riċerka u l-iżvilupp tal-prodotti bbażati fuq il-bijoloġija, iżda wkoll biex jiżgura li l-benefiċċji fl-użu u l-kummerċjalizzazzjoni tar-riżorsi ġenetiċi jinqasmu b’mod ġust. Għalhekk, il-pajjiżi (jew il-popli indiġeni) li jipprovdu dawn ir-riżorsi ġenetiċi kif ukoll l-għarfien tradizzjonali assoċjat magħhom għandhom jibbenefikaw mill-kummerċjalizzazzjoni u l-ekonomija li tikkummerċjalizzahom għandha tinħeles mill-akkuża tal-bijopiraterija.

1.3

Il-KESE jindika li fl-abbozz ta’ Regolament hemm xi dgħufijiet fir-rigward ta’ dan il-qsim tal-benefiċċji, li għalih ġie negozjat l-ewwel u qabel kollox il-Protokoll ta’ Nagoya. Dawn għandhom jitneħħew minnufih u għandhom jiġu ċċarati l-partijiet miftuħin għall-interpretazzjoni.

1.4

B’mod partikolari dawn il-partijiet huma:

2.1

Il-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika (CBD) ġiet konkluża fl-1992 fil-qafas tal-Konferenza ta’ Rio dwar l-ambjent u l-iżvilupp u minn dak iż-żmien ’l hawn ingħaqdu magħha 193 membru tan-Nazzjonijiet Uniti (NU) (Andorra, il-Vatikan, is-Sudan t’Isfel u l-Istati Uniti huma l-uniċi membri tan-NU li ma ngħaqdux ma’ din il-Konvenzjoni).

2.2

Is-CBD għandha tliet għanijiet:

2.3

L-Artikolu 15(1) tas-CBD jagħraf id-drittijiet sovrani tal-Istati fuq ir-riżorsi naturali tagħhom. L-Istati individwali għandhom l-awtorità li jiddeterminaw l-aċċess għar-riżorsi ġenetiċi.

2.4

L-Artikolu 15(7) jobbliga lill-Istati Membri tas-CBD li jieħdu miżuri leġislattivi, amministrattivi jew politiċi bil-għan li r-riżultati tar-riċerka u tal-iżvilupp u l-benefiċċji li joħorġu mill-użu kummerċjali u użu ieħor tar-riżorsi ġenetiċi jinqasmu b’mod ġust u ekwu mal-parti kontraenti li tipprovdi dawn ir-riżorsi.

2.5

L-Artikolu 8(j) jappella lill-membri tas-CBD biex, fil-qafas tal-leġislazzjoni nazzjonali, jirrispettaw l-għarfien tradizzjonali tal-komunitajiet indiġeni u lokali li hu rilevanti għall-konservazzjoni u l-użu sostenibbli tad-diversità bijoloġika u jinkoraġġixxu l-qsim ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu ta’ dan l-għarfien, innovazzjonijiet u prattiki.

2.6

Billi l-obbligu dwar il-qsim tal-benefiċċji adottat fil-liġi internazzjonali fl-1992 kien għadu ma ġiex implimentat, fl-2002 il-kapijiet ta’ Stat jew ta’ Gvern iddeċidew fis-Summit Dinji dwar l-Iżvilupp Sostenibbli (WSSD) f’Johannesburg li jinnegozjaw skema internazzjonali li tippromovi u tħares il-qsim ġust u ekwu tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu tar-riżorsi ġenetiċi fil-qafas tas-CBD (Plan of Implementation [Pjan ta’ implimentazzjoni], paragrafu 42. (o)).

2.7

Fis-Seba’ Konferenza tal-Partijiet għas-CBD tal-2004 f’Kuala Lumpur, il-partijiet għas-CBD qablu li jimplimentaw b’mod effettiv l-elementi rilevanti kollha tas-CBD permezz ta’ Ftehim dwar l-Aċċess għar-Riżorsi Ġenetiċi u dwar il-Qsim tal-Benefiċċji (ABS – access to genetic resources and benefit-sharing).

2.8

Ir-riżultat ta’ din il-ħidma ġie ppreżentat u adottat f’Ottubru 2010 – wara aktar minn sitt snin ta’ negozjati – waqt l-Għaxar Konferenza tal-Partijiet għas-CBD f’Nagoya, il-Ġappun: il-Protokoll ta’ Nagoya dwar l-Aċċess għal Riżorsi Ġenetiċi u l-Qsim Ġust u Ekwu ta’ Benefiċċji li Jirriżultaw mill-Użu tagħhom għall-Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika” (fil-qosor: Protokoll ta’ Nagoya).

2.9

Il-membri kollha tas-CBD jistgħu jirratifikaw il-Protokoll ta’ Nagoya; fi Frar 2013 tnax minnhom kienu diġà għamlu dan u 92 Stat iffirmawh wara li ġie adottat, fosthom il-Kummissjoni Ewropea u 24 mis-27 Stat Membru tal-UE (minbarra l-Latvja, Malta u s-Slovakkja).

2.10

Filwaqt li fid-WSSD tal-2002 il-pajjiżi li qed jiżviluppaw kienu diġà argumentaw favur protokoll vinkolanti fil-liġi internazzjonali, l-UE ddeċidiet li jitħejja protokoll b’dispożizzjonijiet legalment vinkolanti u oħrajn mhux vinkolanti ftit żmien biss qabel bdiet l-aħħar fażi tan-negozjati fil-grupp ta’ ħidma tal-ABS (Deċiżjoni tal-Kunsill Ambjent tal-15 ta’ Marzu 2010).

2.11

L-abbozz ta’ Regolament preżentat mill-Kummissjoni hu maħsub għall-implimentazzjoni tal-għanijiet tal-Protokoll ta’ Nagoya.

2.12

B’rabta mad-dokument tal-Kummissjoni, minbarra s-CBD wieħed irid isemmi wkoll l-adozzjoni tad-Dikjarazzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar id-Drittijiet tal-Popli Indiġeni. L-Artikolu 31(1) tagħha jistabbilixxi d-dritt li l-popli indiġeni jżommu, jikkontrollaw, jipproteġu u jiżviluppaw ir-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali tagħhom kif ukoll il-proprjetà intellettwali tagħhom fuq dan l-għarfien. L-Artikolu 31(2) jappella lill-Istati Membri biex jieħdu miżuri effettivi biex jirrikonoxxu u jipproteġu dawn id-drittijiet. L-implimentazzjoni tal-Protokoll ta’ Nagoya għandha tkun waħda minn dawn il-miżuri effettivi għall-implimentazzjoni tad-Dikjarazzjoni tan-NU.

3.1

Fil-memorandum ta’ spjegazzjoni tal-abbozz ta’ Regolament, il-Kummissjoni tisħaq li l-“implimentazzjoni u r-ratifika tal-Protokoll fl-Unjoni se joħlqu opportunitajiet ġodda għal riċerka bbażata fuq in-natura, u jikkontribwixxu għall-iżvilupp ta’ ekonomija bbażata fuq il-bijoloġija” (1). Il-Kummissjoni tgħid ukoll li l-“UE u l-Istati Membri tagħha huma impenjati politikament biex isiru Partijiet għall-Protokoll biex jiżguraw aċċess għar-riċerkaturi u l-kumpaniji tal-UE għal kampjuni ta’ riżorsi ġenetiċi ta’ kwalità, abbażi ta’ deċiżjonijiet tal-aċċess affidabbli bi spejjeż ta’ tranżazzjoni baxxi” (2).

3.2

Il-KESE wkoll iqis li l-implimentazzjoni tal-Protokoll ta’ Nagoya toffri opportunitajiet kbar għall-ekonomija bbażata fuq il-bijoloġija fl-UE. Madankollu jiġbed l-attenzjoni għall-fatt li l-għan ewlieni tal-Protokoll ta’ Nagoya hu l-implimentazzjoni tat-tielet għan tas-CBD, jiġifieri l-qsim tal-benefiċċji li jirriżultaw mill-użu tar-riżorsi ġenetiċi. L-aċċess adegwat għar-riżorsi ġenetiċi, it-tixrid adegwat tat-teknoloġiji rilevanti fid-dawl tad-drittijiet kollha fuq dawn ir-riżorsi u teknoloġiji kif ukoll il-finanzjament adegwat huma fatturi deċiżivi għall-qsim tal-benefiċċji.

3.3

Għaldaqstant, il-Protokoll ta’ Nagoya jissejjes fuq tliet pilastri:

3.4

Għall-kuntrarju ta’ dan, il-Kummissjoni Ewropea fil-Proposta għal Regolament tgħid li l-“Protokoll iserraħ fuq żewġ pilastri: miżuri dwar l-aċċess, u miżuri dwar il-konformità tal-utenti” (3). B’dan il-mod hi qed tonqos milli tenfasizza b’mod espliċitu l-qsim tal-benefiċċji bħala għan essenzjali tal-Protokoll ta’ Nagoya, bħala rekwiżit stabbilit fid-WSSD u bħala obbligu tal-liġi internazzjonali fil-qafas tas-CBD.

3.5

L-abbozz ta’ Regolament jagħti l-impressjoni li l-għan tal-Protokoll ta’ Nagoya huwa li jiżgura l-aċċess mingħajr xkiel tal-Istati Membri tal-UE għall-materja prima tal-pajjiżi li qed jiżviluppaw.

3.6

Il-fatt li l-għan prinċipali tal-Protokoll ta’ Nagoya jiġi kważi injorat mhux biss nuqqas serju fl-abbozz tal-Kummissjoni, iżda soluzzjoni li la hi effettiva u lanqas sodisfaċenti jista’ jkollha wkoll konsegwenzi serji għall-intrapriżi Ewropej. Mingħajr regoli ċari dwar il-qsim tal-benefiċċji (u l-monitoraġġ tiegħu) l-intrapriżi ser isibuha diffiċli ħafna biex jinħelsu mill-akkużi ta’ bijopiraterija spiss diretti lejhom.

3.7

L-abbozz ta’ Regolament tal-Kummissjoni jibni fuq il-prinċipju tad-diliġenza (Artikolu 4). Skont dan il-prinċipju, l-utenti tar-riżorsi ġenetiċi u tal-għarfien tradizzjonali assoċjat magħhom għandhom ir-rwol importanti li jiżguraw il-konformità mal-liġijiet interni u esterni applikabbli dwar l-aċċess u l-qsim tal-benefiċċji.

3.8

Il-KESE jilqa’ l-approċċ ibbażat fuq ir-responsabbiltà tal-oqsma tar-riċerka u l-ekonomija. Huwa jiġbed madankollu l-attenzjoni għall-obbligu fil-liġi internazzjonali marbut mar-ratifikazzjoni tal-Protokoll ta’ Nayoga li jittieħdu miżuri leġislattivi, amministrattivi jew politiċi bil-għan li jiġi żgurat li l-benefiċċji li jiksbu l-utenti mill-użu u l-kummerċjalizzazzjoni tar-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali assoċjat magħhom jinqasmu mal-pajjiż tal-oriġini jew mal-komunitajiet indiġeni u lokali.

3.9

L-abbozz ta’ Regolament jostor b’mod estensiv ukoll din il-parti importanti tal-obbligi tal-Protokoll ta’ Nagoya, u l-KESE jirrakkomanda lill-Kunsill u l-Parlament biex fil-proċeduri li jmiss jistabbilixxu biżżejjed regoli dwar il-monitoraġġ tal-konformità mal-prinċipju tar-responsabbiltà. Dan ifisser ukoll li l-gvernijiet nazzjonali għandhom jibqgħu responsabbli mill-monitoraġġ ta’ dawn ir-regoli.

3.10

Għaldaqstant, il-Proposta għal Regolament mhix biżżejjed biex tibni bażi ta’ fiduċja bejn l-Istati tal-UE, ir-riċerkaturi u l-intrapriżi tagħhom u l-pajjiżi ta’ oriġini li hija meħtieġa għall-promozzjoni tal-kuntratti bilaterali dwar l-ABS u sabiex ikunu jistgħu jkomplu għaddejjin in-negozjati internazzjonali dwar l-ABS b’mod kostruttiv. Il-KESE jibża’ li s-sistema proposta tal-ABS ser tostakola r-riċerka u l-ekonomija fl-Ewropa aktar milli tappoġġjahom.

4.1.1

L-Artikolu 2 tal-abbozz ta’ Regolament jistabbilixxi li d-dispożizzjonijiet dwar il-qsim tal-benefiċċji għandhom japplikaw biss għar-riżorsi u l-għarfien tradizzjonali assoċjat li ġew akkwistati għall-UE wara d-dħul fis-seħħ tal-Protokoll ta’ Nagoya. Il-Kummissjoni ma fasslitx regoli dwar il-qsim tal-benefiċċji li japplikaw għall-użu u l-kummerċalizzazzjoni attwali tar-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali assoċjat magħhom li ilhom mill-1993 li daħlu fl-UE mingħajr kuntratti dwar l-ABS.

4.1.2

L-abbozz ta’ Regolament għalhekk huwa pass lura mit-test tal-Protokoll ta’ Nagoya u s-CBD (IUCN 2012, p. 84-85) u jinjora l-obbligu fil-liġi internazzjonali dwar il-qsim tal-benefiċċji li ilu japplika mill-1993 fil-qafas tas-CBD. L-Artikolu 3 tal-Protokoll ta’ Nagoya jikkonferma b’mod espliċitu li r-riżorsi ġenetiċi kollha li huma koperti mis-CBD huma soġġetti għar-regoli tal-Protokoll. Permezz tal-implimentazzjoni tal-Protokoll ta’ Nagoya għandu jiġi indirizzat id-defiċit li jeżisti fl-implimentazzjoni u jitfasslu dispożizzjonijiet effettivi dwar il-qsim tal-benefiċċji li ilhom li nkisbu mill-1993.

4.1.3

Fid-dispożizzjoni tiegħu dwar ir-relazzjoni mal-kuntratti internazzjonali l-oħra, l-abbozz ta’ Regolament ma jqisx il-pass deċiżiv li ttieħed fl-Artikolu 4(4) tal-Protokoll ta’ Nagoya. Skont dan l-Artikolu, ir-riżorsi ġenetiċi jistgħu jiġu soġġetti għar-regoli ta’ ftehim ieħor jekk dan jikkonforma mal-għanijiet tal-Konvenzjoni u tal-istess Protokoll u ma jmurx kontrihom. Din il-parti ma teżistix fl-abbozz ta’ Regolament iżda jeħtieġ li titqies sabiex il-Protokoll ta’ Nagoya jkun jista’ jiġi implimentat sew. Id-deċiżjoni dwar jekk jistgħux japplikaw ir-regoli dwar l-ABS ta’ ftehim ieħor għal riżorsi ġenetiċi partikolari għandha tittieħed mill-organizzazzjonijiet internazzjonali rilevanti u mill-istituzzjonijiet kompetenti tal-UE.

4.1.4

Fil-fehma tal-KESE dan ifisser li l-Artikolu 2 tal-Proposta għal Regolament ma jimplimentax xi elementi ċentrali tal-Protokoll ta’ Nagoya b’mod ċar u għalhekk għandu jerġa’ jitfassal jew jiġi kkompletat.

4.2.1

Il-Proposta għal Regolament titbiegħed ħafna mill-Artikolu 2 tal-Protokoll ta’ Nagoya. Il-Kummissjoni tonqos milli tqis il-prinċipju importanti tal-Artikolu 2(c) tal-Protokoll ta’ Nagoya li skontu l-użu tar-riżorsi ġenetiċi jinkludi l-użu tal-bijoteknoloġija kif definita fl-Artikolu 2 tas-CDB. Din id-definizzjoni hi importanti ħafna fir-rigward tal-qsim tal-benefiċċji. Fi kważi kull każ ta’ żvilupp b’suċċess ta’ prodotti minn riżorsi ġenetiċi, bħal pereżempju fl-oqsma tal-mediċina u l-kosmetika, m’għadhomx jiġux kummerċjalizzati bi profitt ir-riżorsi nfushom iżda l-estratti jew il-komponenti (“derivati”) żviluppati permezz tal-bijoteknoloġija. B’rabta ma’ dan, il-Proposta għal Regolament għandha tinkludi fost id-dispożizzjonijiet tagħha, il-kunċett ta’ “derivat” hekk kif inhu definit fl-Artikolu 2(e) tal-Protokoll ta’ Nagoya.

4.2.2

Dan it-tqassir tad-definizzjonijiet tat-termini ser ikollu effetti serji fuq l-obbligi tal-qsim tal-benefiċċji, għaliex il-benefiċċji li ġejjin mill-użu tad-derivati m’għandhomx jinqasmu b’dan il-mod. Jeħtieġ li nikkunsidraw li huma dawn id-derivati, jiġifieri sustanzi bijokimiċi iżolati bħal pereżmpju s-sustanzi b’effetti mediċi u l-elementi tal-kożmetika, li jippermettu profitt fil-kummerċjalizzazzjoni tal-prodotti żviluppati mill-użu tar-riżorsi ġenetiċi.

4.2.3

Il-Kumitat jilqa’ l-fatt li f’ħafna aspetti l-abbozz ta’ Regolament iqis ir-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien tradizzjonali assoċjat magħhom b’mod ugwali. Huwa minnu li l-għarfien tradizzjonali jiġi definit fl-abbozz ta’ Regolament (Artikolu 3(8)), iżda dan isir biss fil-kuntest tal-importanza tiegħu bħala mezz ta’ għajnuna għar-riċerka u l-iżvilupp fil-qasam tar-riżorsi ġenetiċi. Skont ir-Regolament, id-dettalji għandhom jiġu stabbiliti iktar tard fil-kuntratti bejn l-utenti, il-popli indiġeni u l-komunitajiet lokali.

4.2.4

Fil-fehma tal-KESE mhuwiex ċar kif dawn ir-regoli ser jirregolaw u jiżguraw b’mod sodisfaċenti l-qsim tal-benefiċċji fil-kuntest tal-artikoli rilevanti tal-Protokoll ta’ Nagoya. Huwa jitlob lill-Kummissjoni, lill-Kunsill u lill-Parlament sabiex fil-proċeduri li jmiss jiċċaraw din is-sitwazzjoni.

4.3.1

Skont l-Artikolu 7(2) tal-abbozz ta’ Regolament, l-użu tar-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien assoċjat magħhom għandu jiġi ddikjarat l-ewwel meta l-utenti jkunu talbu l-approvazzjoni għall-kummerċjalizzazzjoni ta’ prodott jew fil-waqt tal-kummerċjalizzazzjoni. L-iktar stadju bikri li fih l-utenti għandhom jinfurmaw lill-awtoritajiet huwa wara li jintemm l-użu (l-użu fis-sens tal-Protokoll ta’ Nagoya jfisser riċerka u żvilupp u mhux kummerċjalizzazzjoni). Ir-riċerka u l-iżvilupp, loġikament, jiġu qabel il-kummerċjalizzazzjoni.

4.3.2

Huwa magħruf li parti biss mill-użu fil-qasam tar-riċerka u l-iżvilupp twassal għal prodotti li jistgħu jiġu kummerċjalizzati. Naturalment, meta l-għan tal-użu jkun biss wieħed xjentifiku ma jkunx qed jiġi kkunsidrat l-iżvilupp tal-prodott. Jekk l-obbligu li l-utent jiddikjara l-użu ma jibdiex japplika mill-bidu tal-użu stess, jiġifieri meta jibdew ir-riċerka u l-iżvilupp, tista’ tinħoloq sitwazzjoni fejn l-awtoritajiet kompetenti ma jiġux infurmati dwar il-biċċa l-kbira tal-użu.

4.3.3

Din id-dispożizzjoni tikkontradixxi l-għan politiku tal-abbozz ta’ Regolament. Skont premessa 8, “huwa essenzjali wkoll biex ma jitħalliex użu ta’ riżorsi ġenetiċi jew għarfien tradizzjonali assoċjat mar-riżorsi ġenetiċi akkwistat illegalment fl-Unjoni.” (4) Jekk l-użu jrid jiġi ddikjarat wara l-konklużjoni tal-fażi tar-riċerka u l-iżvilupp, ma jkunx possibbli li jitwaqqaf l-użu illegali jew li jmur kontra l-kuntratt; l-aktar l-aktar jista’ jiġi sanzjonat.

4.3.4

La huwa fl-interess tas-setturi tar-riċerka u lanqas tal-industrija li joperaw f’qafas legali li ma jwettaqx l-għan prinċipali tiegħu tal-prevenzjoni tal-bijopiraterija.

4.3.5

Il-KESE jinnota wkoll li l-Artikolu 7(1) tal-abbozz ta’ Regolament jagħti lok għal interpretazzjoni differenti u l-Kummissjoni, il-Kunsill u l-Parlament għandhom jikkjarifikawh mill-iktar fis possibbli. It-test tar-Regolament jista’ jiġi interpretat b’mod li jfisser li l-utenti ffinanzjati mill-privat mhumiex obbligati li jiddikjaraw l-użu. Kieku din l-interpretazzjoni kienet korretta, flimkien mal-fatt li l-istadju meta jrid jiġi ddikjarat l-użu skont l-Artikolu 7(2) huwa tard, ikun ifisser li l-biċċa l-kbira tal-użi kollha u l-kummerċjalizzazzjoni tar-riżorsi ġenetiċi u l-għarfien assoċjat magħhom tista’ ssir mingħajr ma jsiru jafu biha l-awtoritajiet kompetenti. B’hekk l-awtoritajiet ma jkunux jistgħu jwettqu spezzjonijiet fis-setturi tar-riċerka u l-iżvilupp ffinanzjati mill-privat u l-kummerċjalizzazzjoni li tirriżulta minnhom biex jiżguraw il-konformità mar-regoli tal-qsim tal-benefiċċji.

4.3.6

Skont l-Artikolu 9(3) tal-abbozz ta’ Regolament, l-awtoritajiet kompetenti jistgħu jwettqu spezzjonijiet fuq l-utent meta jkollhom f’idejhom tħassib sostenut mogħti minn partijiet terzi, pereżempju rapporti ta’ bijopiraterija mill-NGOs jew mill-komunitajiet indiġeni. Din id-dispożizzjoni tikkontradixxi wkoll l-għan politiku tar-Regolament u jeħtieġ li terġa’ titfassal b’mod vinkolanti.

4.3.7

In-nuqqas ta’ konformità mal-obbligu tad-diliġenza jista’ jkun soġġett għal penali (Artikolu 11) inkluż il-“konfiska ta’ riżorsi ġenetiċi akkwistati illegalment”. Dawn il-proposti għandhom jiżguraw li “jintużaw biss riżorsi ġenetiċi akkwistati legalment”. Dawn il-penali japplikaw biss matul il-fażi tal-użu għar-riċerka u l-iżvilupp mhux fil-fażi tal-kummerċjalizzazzjoni. Billi s-sistema ta’ monitoraġġ proposta fl-Artikolu 7(2) tista’ tkun effettiva biss u dan b’mod parzjali matul il-fażi tal-kummerċjalizzazzjoni, it-theddida tal-penali ftit li xejn tista’ titqies li hija effettiva. Il-KESE jibża’ li l-abbozz ta’ Regolament ser jippermetti sitwazzjoni fl-UE fejn il-prodotti akkwistati b’mod illegali jew li jikser il-kuntratt jistgħu jiġu kummerċjalizzati mingħajr problemi ta’ xejn.