17.11.2015   

MT

Il-Ġurnal Uffiċjali tal-Unjoni Ewropea

C 383/8

Relatur:

is-Sur Bernardo HERNÁNDEZ BATALLER

1.1.

Il-komunikazzjoni kummerċjali hija għodda importanti sabiex l-intrapriżi jkunu jistgħu jirreklamaw il-prodotti u s-servizzi tagħhom b’mod trasparenti, filwaqt li jiġi żgurat il-funzjonament effettiv tas-suq intern b’livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumaturi. Madankollu, hemm ċerti messaġġi li mhumiex veri jew li fihom kontenut li mhuwiex eżatt, u jinkludu allegazzjonijiet ambjentali, soċjali jew etiċi u tas-saħħa li jagħmlu ħsara kemm lill-intrapriżi li jirrispettaw il-leġislazzjoni kollha kif ukoll lill-konsumaturi.

1.2.

Attwalment, il-prestazzjoni ambjentali u soċjali tal-prodotti u s-servizzi titkejjel u tiġi kkomunikata bl-użu ta’ mezzi u formati distinti, fil-kuntest ta’ inizjattivi differenti, b’diversi formati u abbażi ta’ metodoloġiji differenti ta’ valutazzjoni. Il-Kumitat Ekonomiku u Soċjali Ewropew (KESE) iqis importanti li l-Kummissjoni tipproponi metodi Ewropej għall-valutazzjoni u l-komunikazzjoni tal-impatt ambjentali globali tal-prodotti u s-servizzi. Barra minn hekk, għandu jitfassal inventarju ta’ tikketti uffiċjali, li jispeċifika t-tifsira tagħhom u l-entitajiet akkreditati li joħorġuhom, jivvalidawhom u jiddivrenzawhom. Fi kwalunkwe każ, il-konsumaturi għandhom id-dritt li jkollhom informazzjoni ċara u preċiża dwar l-oriġini tal-prodotti.

1.3.

Il-KESE jistenna li bil-għan li jiġi estiż l-ambitu tad-Direttiva 2005/29/KE, il-Kummissjoni tirrevedi l-linji gwida sabiex jiġi ffaċilitat l-aċċess tal-konsumaturi u n-negozji għal informazzjoni affidabbli u trasparenti, u tiċċara l-użu tal-allegazzjonijiet ambjentali, etiċi u tas-saħħa fil-komunikazzjoni kummerċjali.

1.4.

Fil-qasam tal-kooperazzjoni amministrattiva, f’kull Stat Membru, l-awtorità tal-konsumatur għandha twettaq “inventarju” dwar l-allegazzjonijiet ambjentali, soċjali, etiċi u tas-saħħa, sabiex tkun tista’ tivvaluta s-sitwazzjoni eżistenti permezz ta’ data konkreta.

1.5.

Għandu jiġi stabbilit qafas legali koerenti, komprensiv u konsistenti, fil-livell tal-UE, sabiex tiġi rregolata l-komunikazzjoni kummerċjali onlajn, li jirrispetta d-dritt għall-privatezza personali u l-protezzjoni ta’ objettivi oħra ta’ interess pubbliku.

1.6.

Fil-kuntest tal-kompetenzi rispettivi tagħhom, il-Kummissjoni Ewropea u l-Istati Membri għandhom iħeġġu inizjattivi ta’ sorveljanza, ta’ kontroll u ta’ sanzjoni fir-rigward tas-sistemi ta’ awtoregolazzjoni u koregolazzjoni eżistenti f’dan il-qasam, li fihom hemm inklużi allegazzjonijiet ambjentali, soċjali u tas-saħħa, b’mod partikolari billi jiżguraw li l-korpi nazzjonali u Ewropej li jirregolaw ir-reklamar jissodisfaw l-istandards stabbiliti fid-dispożizzjonijiet u r-rakkomandazzjonijiet tal-UE u, b’mod partikolari, bil-għan li jinkiseb livell għoli ta’ protezzjoni tal-konsumatur. Barra minn hekk, l-organizzazzjonijiet tal-konsumaturi għandhom jiġu infurmati dwar l-abbozzar ta’ kodiċi ta’ kondotta, sabiex jiġu involuti fit-tfassil tagħhom.

2.1.

Fl-Unjoni Ewropea hemm għadd kbir ta’ kumpaniji li jipprovdu lill-konsumaturi b’informazzjoni kompluta, korretta u trasparenti dwar il-karatteristiċi essenzjali tal-beni u s-servizzi mqiegħda fis-suq. Madankollu, permezz tal-użu mhux xieraq ta’ allegazzjonijiet ambjentali, soċjali u tas-saħħa, qed issir ħsara lill-intrapriżi li jsegwu r-regoli u lill-konsumaturi li jixtru l-beni u s-servizzi.

2.2.

Id-dritt għall-informazzjoni jippermetti l-funzjonament ta’ suq intern aktar trasparenti u jmur kontra n-nuqqas evidenti ta’ simmetriji fir-relazzjoni bejn il-fornitur u l-konsumatur.

2.3.

Il-konsumatur għandu d-dritt li jikseb informazzjoni kompluta, korretta u trasparenti dwar il-karatteristiċi essenzjali tal-beni u s-servizzi mqiegħda fis-suq.

2.4.

Għaldaqstant, l-informazzjoni hija fattur determinanti sabiex il-konsumaturi u l-utenti jiddeċiedu dwar ix-xiri, kemm meta jixtru prodott b’mod preferenzjali u selettiv kif ukoll meta jirrifjutaw dawk li ma jipprovdux l-istess sodisfazzjon għall-ħtiġijiet u x-xewqat tagħhom. Min-naħa tiegħu, l-iżvilupp teknoloġiku jippermetti dejjem aktar li l-kumpaniji jissodisfaw it-talbiet tas-segmenti differenti tal-konsumaturi fuq bażi individwali, fi proċess ta’ lealtà permezz tal-adattament tal-prodotti, kif spjegat fil-kummerċjalizzazzjoni “one to one”.

2.5.

F’mudell ta’ ekonomija soċjali tas-suq, bħal dak stabbilit fit-Trattat, l-Unjoni ma għandhiex qafas legali komprensiv għall-komunikazzjonijiet kummerċjali peress li mhuwiex komplut u huwa kumpless bla bżonn, inkonsistenti u, xi minn daqqiet, inkoerenti, peress li huwa prinċipalment ibbażat fuq:

2.6.

Il-Kummissjoni ppubblikat diversi komunikazzjonijiet, nediet dibattitu pubbliku u, fost affarijiet oħra, qed taħdem fuq l-hekk imsejħa “impronta ekoloġika” tal-prodotti sabiex tiġi żgurata informazzjoni affidabbli u preċiża dwar l-impatt ambjentali tal-prodotti tul iċ-ċiklu tal-ħajja tagħhom.

2.7.

Għalkemm il-konsumaturi għandhom aktar possibbiltajiet ta’ aċċess għall-informazzjoni minħabba l-iżviluppi teknoloġiċi, ir-regolazzjoni tal-komunikazzjoni kummerċjali onlajn fil-livell tal-Unjoni attwalment tinsab mifruxa f’diversi testi (direttivi dwar il-kummerċ elettroniku, il-protezzjoni tal-konsumatur, il-protezzjoni tal-privatezza fil-komunikazzjonijiet kummerċjali, il-prattiki kummerċjali inġusti, eċċ.). Il-KESE jqis li fil-ġejjieni għandha titressaq proposta bħala kontinwazzjoni tal-istrateġija adottata. Madankollu, fuq perjodu qasir ta’ żmien għandu jkun hemm konsolidazzjoni li tinkludi ir-regoli attwali f’test wieħed riformulat u jiġu evitati kontradizzjonijiet fil-messaġġi li jużaw dan il-mezz.

2.8.

Barra minn hekk, fir-Regolament (KE) Nru 2006/2004 dwar il-kooperazzjoni relatata mal-protezzjoni tal-konsumatur diġà jeżisti qafas ta’ kooperazzjoni bejn il-Kummissjoni u l-Istati Membri, li għandu jibni fuq dawn l-oqsma, sabiex jiġi evalwat il-ksur possibbli.

2.9.

Fir-rigward tal-modi eżistenti għal rimedju, dawn ivarjaw ħafna skont l-Istati Membri peress li, filwaqt li xi wħud jipprovdu direttament lill-qrati il-mezzi neċessarji sabiex tiġi żgurata l-konformità mal-istandards, oħrajn żviluppaw diversi inizjattivi ta’ awtoregolazzjoni u koregolazzjoni tar-reklamar, permezz ta’ kodiċijiet ta’ kondotta u l-ħolqien ta’ korpi għas-soluzzjoni ta’ tilwim barra mill-qorti f’dan il-qasam, li jikkomplementaw il-leġislazzjoni u l-mekkaniżmi amministrattivi u ġudizzjarji eżistenti għall-kontroll tal-konformità.

2.10.

Jeżistu fatturi varjabbli oħra li jkomplu jikkomplikaw il-problema, bħal:

2.11.

Fl-aħħar nett, jekk ċerti tekniki promozzjonali, bħall-kontenut tal-marka (branded content), il-marketing emozzjonali u r-rakkonti tal-istejjer (storytelling), l-inklużjoni ta’ prodotti kummerċjali (product placement) jew l-użu tal-hekk imsejjaħ neuromarketing, jgħinu lill-fornituri jilħqu b’mod aktar effettiv l-għanijiet kummerċjali tagħhom, min-naħa l-oħra dawn jagħmluha diffiċli għaċ-ċittadini biex jieħdu deċiżjonijiet ta’ xiri, ta’ użu u ta’ konsum b’mod razzjonali, abbażi ta’ valutazzjoni reali tal-benefiċċji tal-beni u s-servizzi u l-adegwatezza tal-prezz tagħhom. Fost affarijiet oħra, minħabba li f’ħafna każijiet dawn it-tekniki jneħħu d-distinzjoni tradizzjonali bejn il-kontenut pubbliċitarju u mhux, id-destinatarji tal-messaġġ jiċċaħdu mid-dritt tagħhom li jiġu informati dwar in-natura u l-intenzjoni kummerċjali ta’ messaġġ li jidher li huwa informattiv u, għalhekk, jistgħu jiżgwidaw b’mod partikolari lill-konsumaturi l-iżjed vulnerabbli, bħaż-żgħażagħ, il-persuni mdaħħlin fl-età, u l-persuni b’diżabbiltà.

2.12.

Fil-qosor, il-KESE jappoġġja l-offerta ta’ prodotti jew servizzi tal-aħjar kwalità, li jkunu saru b’mod etiku, jew li jintgħarfu mill-prestazzjoni ambjentali jew soċjali aħjar, u l-inklużjoni ta’ allegazzjonijiet ambjentali, soċjali u tas-saħħa. L-għan ta’ din l-Opinjoni huwa li tiffoka fuq l-allegazzjonijiet u l-komunikazzjonijiet kummerċjali li huma foloz, mhumiex eżatti jew li jwasslu għal konfużjoni.

3.1.

Il-komunikazzjonijiet kummerċjali bbażati fuq allegazzjonijiet li mhumiex ċari, mhumiex eżatti jew li ma jistgħux jiġu vverifikati, u li huma sors ta’ żbalji u ta’ konfużjoni, għandhom impatt differenti u varjat, iżda kollha kemm huma jikkawżaw dannu sinifikanti għall-konsumaturi, l-intrapriżi li jikkonformaw mal-liġijiet u, minħabba f’hekk, jikkawżaw dannu wkoll għall-funzjonament ta’ suq ta’ beni u servizzi li huwa etiku u trasparenti.

3.2.

Fost oħrajn jistgħu jissemmew il-konsegwenzi li ġejjin:

3.3.

Din l-informazzjoni trid tissodisfa l-bżonnijiet reali u l-aspettattivi tal-konsumaturi, u għalhekk l-adegwatezza tagħha għandha tiġi evalwata skont l-għan, il-kontenut, il-preżentazzjoni, il-kuntest u l-identifikazzjoni tal-messaġġ pubbliċitarju, l l-parametri bażiċi tiegħu huma dawn li ġejjin: l-affidabbiltà, l-attwalità, l-imparzjalità, il-preċiżjoni, ir-rilevanza, il-qosor, il-fehim, iċ-ċarezza, il-leġibbiltà u l-aċċess faċli. Il-KESE jitlob biex fit-tikketti tal-prodotti tiġi inkluża l-oriġini tagħhom għaliex din iżżid il-livell ta’ protezzjoni, tippermetti li jiġi evitat li l-konsumaturi jiżbaljaw jew ikunu konfużi, kif ukoll biex l-għażla tagħhom tkun iżjed faċli.

4.1.

L-allegazzjonijiet ambjentali prinċipalment jiffokaw fuq l-impatt fuq l-ambjent tal-kompożizzjoni tal-prodotti jew l-użu tagħhom, spiss marbut mat-tibdil fil-klima u l-emissjonijiet li jniġġsu. Iżda dawn jistgħu jiġu estiżi għal termini oħra bħall-użu razzjonali tar-riżorsi naturali, id-deforestazzjoni, id-diversità tal-ispeċijiet, jew l-effiċjenza fl-użu tal-enerġija, jiġifieri, fl-aħħar mill-aħħar, l-impronta ambjentali tal-attività tal-intrapriżi u l-konsum tal-prodotti fuq l-ambjent tagħna.

4.2.

Meta l-użu ta’ dawn l-allegazzjonijiet ikun purament formali jew evidenti iżda ma jaffettwax ir-realtà tal-prodott jew il-manifattura tiegħu, jinħoloq il-fenomenu magħruf bħala “greenwashing”, li jista’ jiġi definit bħala l-promozzjoni selettiva tal-informazzjoni ambjentali pożittiva permezz tar-reklamar, li twassal għal immaġni falza tar-realtà f’moħħ il-konsumatur, minħabba li l-aspetti ekoloġiċi jiġu rappreżentati żżejjed. Il-Kummissjoni tiddefinixxi dan ukoll fil-gwida tagħha għall-applikazzjoni tad-Direttiva 2005/29/KE (7).

4.3.

Minn perspettiva ambjentali, l-informazzjoni dwar l-impatti (negattivi jew pożittivi) ta’ marka toħloq f’moħħ il-konsumaturi immaġni tal-istess marka. Fl-istess ħin, din l-immaġni tinfluwenza aspetti bħad-deċiżjoni ta’ xiri jew l-opinjoni politika. Billi tiġi ppenalizzata l-imġiba “ħażina” u tiġi ppremjata dik “tajba”, li tiġi espressa f’deċiżjoni ta’ xiri, is-sistema tilħaq ċertu bilanċ dinamiku.

4.4.

It-tekniki ta’ “greenwashing” l-aktar użati huma dawn li ġejjin:

4.5.

Għandhom jintużaw kriterji li jippermettu informazzjoni ġusta lill-konsumatur u jipprojbixxu użu ħażin tal-argument ekoloġiku fil-komunikazzjonijiet kummerċjali.

4.6.

L-introduzzjoni ta’ metodi Ewropej armonizzati, bħall-hekk imsejħa “impronta ambjentali”, li jippermettu li jkun hemm it-traċċabilità ambjentali tal-prodotti u l-organizzazzjonijiet, tista’ tkun mezz kif jiġi ċċarat il-funzjonament tas-suq. Ikun utli li dawn il-metodi jkunu bbażati fuq l-istandards internazzjonali li jintużaw b’mod mifrux, fosthom l-istandard internazzjonali ISO 14201 dwar l-allegazzjonijiet ambjentali awtoddikjarati jew il-Kodiċi tal-Kamra Internazzjonali tal-Kummerċ.

5.1.

Bl-istess mod bħall-allegazzjonijiet relatati mal-ambjent, nistgħu nitkellmu dwar tip ta’ “greenwashing” relatat mal-“kwalitajiet etiċi u soċjali” tal-intrapriżi u l-prodotti. F’dan il-każ, dan jirrigwarda t-trasformazzjoni tax-xiri ta’ prodott f’opportunità ta’ azzjoni karitatevoli jew solidali, ta’ natura soċjali, b’tali mod li ġġib magħha b’mod impliċitu benefiċċju għal gruppi jew komunitajiet li għandhom ħtieġa partikolari jew huma vulnerabbli.

5.2.

Illum ta’ spiss jiġu nnotati marki li huma assoċjati ma’ proġetti bi skopijiet soċjali permezz ta’ kampanji li normalment huma bbażati fuq il-promozzjoni tal-bejgħ. Dawn huma l-hekk imsejħa “charity promotions” – kampanji ta’ promozzjoni ta’ bejgħ imsieħba f’azzjoni soċjali – li, fid-dawl tal-kriżi ekonomika, għamlu ċertu suċċess. Meta dawn l-azzjonijiet jintużaw b’argumenti foloz sempliċiment sabiex ikun hemm bejgħ, dawn jistgħu jqarrqu jew iħawdu lill-konsumatur u dan huwa partikolarment ta’ ħsara.

5.3.

Dawn l-azzjonijiet jiffokaw fuq kampanji relatati mas-solidarjetà, l-għajnuna umanitarja, l-assistenza soċjali lil ċerti komunitajiet jew gruppi tal-popolazzjoni, kif ukoll l-appoġġ għal kawżi fuq perjodu qasir ta’żmien li jirriżultaw minn sitwazzjonijiet ta’ emerġenza, jew minn kwistjoni strutturali li tinvolvi diskriminazzjoni, segregazzjoni, inugwaljanza, eċċ.

5.4.

Jinħolqu każijiet oħra ta’ “social washing” jew “greenwashing soċjali” meta tiġi ppreżentata stampa soċjalment responsabbli tal-intrapriża li ma tkunx sostanzjata biżżejjed, jew meta karatteristika soċjali jew ta’ reklamar tiġi esaġerata bħala l-“impenn ewlieni” tal-intrapriża.

5.5.

L-allegazzjonijiet etiċi jew soċjali xi daqqiet jingħaqdu ma’ oħrajn ta’ natura ambjentali, iżda jiġu estiżi wkoll, b’konformità mat-tendenzi attwali, għal aspetti oħra bħall-impjieg, il-promozzjoni tal-ħajja lokali, il-parteċipazzjoni miċ-ċittadini jew kwalunkwe aspett ieħor li jqanqal fil-konsumatur ix-xewqa li jagħmel xiri marbut ma’ dawn l-allegazzjonijiet.

5.6.

Barra minn hekk, f’dan ir-rigward għandhom jitqiesu wkoll l-imġiba mistura tat-taparsi “konsulenti tal-affarijiet etiċi, soċjali u ambjentali”, li jwasslu għal żbalji u jħawdu lill-konsumaturi peress li jaġixxu fis-suq bħala operaturi ekonomiċi jew intermedjarji, u jabbużaw mill-bona fede u l-kredulità tal-konsumaturi, u li, xprunati mill-motivazzjoni tal-qligħ, jikkumerċjalizzaw prodotti jew servizzi bl-użu ta’ argumenti foloz.

5.7.

Il-miżuri ta’ natura finanzjarja huma partikolarment ta’ ħsara għall-funzjonament tas-suq intern li, bl-użu ta’ argumenti etiċi, soċjali jew ambjentali, għandhom l-għan li jikkumerċjalizzaw prodotti u strumenti finanzjarji mingħajr ma jkunu jissodisfaw ir-rekwiżiti tas-solvenza u l-kontrolli superviżorji li jridu jikkonformaw magħhom l-istituzzjonijiet finanzjarji. L-Awtorità Bankarja Ewropea reċentement adottat opinjoni li tipproponi għadd ta’ miżuri biex jitnaqqsu r-riskji u stabbilixxiet rekwiżiti ta’ reklamar u rakkomandazzjonijiet biex il-parteċipanti jiġu protetti mill-possibbiltà ta’ kunflitt ta’ interess.

5.8.

Għandu jiġi evitat is-“social washing” jew l-użu ta’ informazzjoni falza bil-għan li tingħata immaġni soċjalment impenjata.

6.1.

It-tħassib reċenti tal-konsumaturi dwar l-istili ta’ ħajja tajbin għas-saħħa kif ukoll il-fatt li t-teknoloġija ġiet estiża għas-setturi tal-produzzjoni tal-ikel, tal-kosmetiċi u prodotti oħrajn relatati mas-saħħa jwasslu wkoll biex jintużaw allegazzjonijiet tas-saħħa kemm jekk relatati mal-ikel u n-nutrizzjoni, ir-riżultati djetetiċi u estetiċi miksubin, jew saħansitra t-titjib tal-funzjonijiet konjittivi u funzjonali.

6.2.

Flimkien mal-allegazzjonijiet ambjentali, iż-żieda fit-tħassib tal-konsumaturi dwar ikel bnin tagħti wkoll l-opportunità sabiex jiġu proposti allegazzjonijiet relatati mal-agrikoltura bijoloġika u organika, jew ukoll fir-rigward tal-preżenza jew in-nuqqas ta’ komponenti fl-ikel bħall-vitamini, l-aċidi xaħmin tal-Omega-3, iz-zokkor, il-melħ jew l-alkoħol u anke s-sustanzi transġeniċi.

6.3.

It-tixjiħ gradwali tal-popolazzjoni kif ukoll iż-żieda fl-għomor tal-ħajja jirrappreżentaw qasam propizju għall-użu iżjed mifrux ta’ allegazzjonijiet illeċiti.

6.4.

Bl-istess mod, il-marketing dwar is-saħħa, li juża dawn it-tipi ta’ dikjarazzjonijiet bħala valur miżjud għal kummerċjalizzazzjoni aktar effikaċi tal-prodotti, bħalma jiġri f’setturi bħal dak tas-supplementi tal-ikel jew tal-prodotti mill-pjanti, iżda wkoll għall-prodotti b’konsum għoli, jagħti wkoll lok għall-użu abbużiv tal-allegati vantaġġi relatati mas-saħħa moħbija wara argumenti psewdoxjentifiċi.

7.1.

Jeħtieġ jitqies li l-għażliet li jirrappreżentaw kemm it-tikkettar volontarju bħad-disinn ta’ logos u simboli bl-istampi joħolqu assoċjazzjonijiet vagi fil-proċessi konjittivi u emozzjonali li jwasslu lill-konsumaturi sabiex jieħdu d-deċiżjoni li jixtru. Il-messaġġi u l-istampi m’għandhomx jintużaw biex jesprimu b’mod ċar u qawwi dikjarazzjonijiet li ma tistax tingħata prova tagħhom lil hinn minn kull dubju. Ikun utli li jittieħdu azzjonijiet speċifiċi biex jiġu ssorveljati l-allegazzjonijiet.

7.2.

Madankollu, il-monitoraġġ tal-allegazzjonijiet għandu jsir b’konformità mat-tip ta’ mezzi użat, peress li kull wieħed jippreżenta karatteristiċi speċifiċi. Fil-qosor, l-allegazzjonijiet jistgħu, b’mod sistematiku, isiru permezz ta’ dan li ġej:

7.3.

Jekk isiru affermazzjonijiet li mhumiex dimostrabbli u jaqdu skopijiet kummerċjali, jista’ jintalab li tali affermazzjonijiet ma jsirux jew li l-informazzjoni tingħata b’mod korrett.

7.4.

Għaldaqstant, il-KESE jħeġġeġ lill-Kummissjoni Ewropea u lill-Istati Membri biex, fil-kuntest tar-Regolament (KE) Nru 2006/2004, jadottaw il-miżuri xierqa permezz tal-kooperazzjoni amministrattiva u, b’mod partikolari, permezz tal-promozzjoni tal-attivitajiet komuni sabiex jinqered l-użu frodulenti ta’ allegazzjonijiet etiċi, ambjentali jew tas-saħħa inkorretti, u dan permezz ta’ kollaborazzjoni mill-qrib maċ-ċentri Ewropej tal-konsumatur li jaqdu rwol importanti ħafna f’dawn it-tipi ta’ sitwazzjonijiet.