IL-FTEHIM EWRO-MEDITERRANJU DWAR L-AVJAZZJONI

bejn l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, minn naħa waħda, u r-Renju Ħaxemita tal-Ġordan, min-naħa l-oħra

IR-RENJU TAL-BELĠJU,

IR-REPUBBLIKA TAL-BULGARIJA,

IR-REPUBBLIKA ĊEKA,

IR-RENJU TAD-DANIMARKA,

IR-REPUBBLIKA FEDERALI TAL-ĠERMANJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-ESTONJA,

L-IRLANDA,

IR-REPUBBLIKA ELLENIKA,

IR-RENJU TA’ SPANJA,

IR-REPUBBLIKA FRANĊIŻA,

IR-REPUBBLIKA TALJANA,

IR-REPUBBLIKA TA’ ĊIPRU,

IR-REPUBBLIKA TAL-LATVJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-LITWANJA,

IL-GRAN DUKAT TAL-LUSSEMBURGU,

IR-REPUBBLIKA TAL-UNGERIJA,

MALTA,

IR-RENJU TAL-PAJJIŻI L-BAXXI,

IR-REPUBBLIKA TAL-AWSTRIJA,

IR-REPUBBLIKA TAL-POLONJA,

IR-REPUBBLIKA PORTUGIŻA,

IR-RUMANIJA,

IR-REPUBBLIKA TAS-SLOVENJA,

IR-REPUBBLIKA SLOVAKKA,

IR-REPUBBLIKA TAL-FINLANDJA,

IR-RENJU TAL-ISVEZJA,

IR-RENJU UNIT TAL-GRAN BRITTANJA U L-IRLANDA TA’ FUQ,

Partijiet kontraenti għat-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u għat-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, minn hawn ’il quddiem imsejħin “l-Istati Membri”, u

L-UNJONI EWROPEA,

minn naħa waħda, u

IR-RENJU ĦAXEMITA TAL-ĠORDAN, minn hawn ’il quddiem imsejjaħ “il-Ġordan”,

min-naħa l-oħra,

XEWQANA li jippromovu sistema tal-avjazzjoni internazzjonali li tkun ibbażata fuq kompetizzjoni ġusta fis-suq bejn it-trasportaturi bl-ajru, b’indħil u kontroll minimu mill-gvern;

XEWQANA li jiffaċilitaw l-espansjoni tal-opportunitajiet tat-trasport internazzjonali bl-ajru, inkluż permezz tal-iżvilupp ta’ netwerks tat-trasport bl-ajru sabiex jaqdu l-ħtiġijiet tal-passiġġieri u tat-trasportaturi tal-merkanzija għal servizzi konvenjenti tat-trasport bl-ajru;

FILWAQT LI JAGĦRFU l-importanza tat-trasport bl-ajru fil-promozzjoni tal-kummerċ, tat-turiżmu u tal-investiment;

XEWQANA li joħolqu l-possibbiltà għat-trasportaturi bl-ajru li joffru prezzijiet u servizzi kompetittivi fi swieq miftuħa lill-passiġġieri u lit-trasportaturi tal-merkanzija;

FILWAQT LI JAGĦRFU l-benefiċċji potenzjali tal-konverġenza regolatorja u, sa fejn huwa prattiku, tal-armonizzazzjoni tar-regolamenti li għandhom x’jaqsmu mat-trasport bl-ajru;

XEWQANA li s-setturi kollha tal-industrija tat-trasport bl-ajru, inklużi l-ħaddiema tat-trasportaturi bl-ajru, jibbenefikaw minn ambjent liberalizzat;

XEWQANA li jiżguraw l-ogħla livell ta’ sikurezza u ta’ sigurtà fit-trasport internazzjonali bl-ajru u li jaffermaw mill-ġdid it-tħassib serju tagħhom dwar atti u theddid kontra s-sigurtà tal-inġenji tal-ajru li jipperikolaw is-sikurezza tal-persuni jew tal-proprjetà, jolqtu ħażin it-tħaddim tat-trasport bl-ajru, u jnaqqsu l-fiduċja tal-pubbliku fis-sikurezza tal-avjazzjoni ċivili;

FILWAQT LI JINNOTAW il-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, li nfetħet għall-firem f’Chicago fis-7 ta’ Diċembru 1944;

FILWAQT LI JAGĦRFU li dan il-Ftehim Ewro-Mediterranju dwar l-Avjazzjoni jaqa’ fi ħdan l-ambitu tas-sħubija Ewro-Mediterranja prevista fid-dikjarazzjoni ta’ Barċellona tat-28 ta’ Novembru 1995;

FILWAQT LI JINNUTAW ir-rieda komuni tagħhom li jippromwovu żona Ewro-Mediterranja tal-avjazzjoni msejsa fuq il-prinċipji tal-konverġenza regolatorja, tal-kooperazzjoni regolatorja u tal-liberalizzazzjoni tal-aċċess għas-suq;

FILWAQT LI JINNOTAW id-dikjarazzjoni konġunta tal-Kummissjoni Għarbija għall-avjazzjoni ċivili u tal-Organizzazzjoni tat-trasportaturi bl-ajru Għarab, minn naħa waħda, u tad-Direttorat Ġenerali għall-Enerġija u t-Trasport, min-naħa l-oħra, ffirmata fis-16 ta’ Novembru 2008 f’Sharm El Sheikh;

XEWQANA li jiżguraw li t-trasportaturi bl-ajru tagħhom ikollhom kondizzjonijiet ugwali, li jagħtuhom opportunitajiet ġusti u ugwali biex jipprovdu s-servizzi miftiehma;

FILWAQT LI JAGĦRFU l-importanza li l-allokazzjoni tas-slots ikunu rregolati abbażi ta’ opportunitajiet ġusti u ugwali għat-trasportaturi bl-ajru tagħhom, sabiex ikun żgurat trattament newtrali u mhux diskriminatorju għat-trasportaturi bl-ajru kollha;

FILWAQT LI JAGĦRFU li s-sussidji jistgħu jolqtu ħażin il-kompetizzjoni bejn it-trasportaturi bl-ajru u jistgħu jipperikolaw l-għanijiet bażiċi ta’ dan il-Ftehim;

FILWAQT LI JSOSTNU l-importanza li jiġu llimitati l-emissjonijiet tal-gassijiet b’effett ta' serra mill-avjazzjoni u l-importanza tal-ħarsien tal-ambjent fl-iżvilupp u fl-implimentazzjoni tal-politika dwar l-avjazzjoni internazzjonali;

FILWAQT LI JINNOTAW l-importanza li jitħarsu l-konsumaturi, inklużi l-protezzjonijiet mogħtija permezz tal-Konvenzjoni għall-Unifikazzjoni ta’ Ċerti Regoli tat-Trasport Internazzjonali bl-Ajru, magħmula f’Montreal fit-28 ta’ Mejju 1999, safejn iż-żewġ Partijiet Kontraenti huma partijiet f’din il-Konvenzjoni;

FILWAQT LI BEĦSIEBHOM jibnu fuq il-qafas ta’ ftehimiet eżistenti dwar it-trasport bl-ajru bil-għan li jiftħu l-aċċess għas-swieq u li jkabbru kemm jista’ jkun il-benefiċċji għall-konsumaturi, għat-trasportaturi bl-ajru, għall-ħaddiema, u għall-komunitajiet taż-żewġ Partijiet Kontraenti;

FILWAQT LI JINNOTAW li l-għan ta’ dan il-ftehim huwa li jkun applikat b’mod progressiv iżda integrali, u li mekkaniżmu adatt jista’ jiżgura armonizzazzjoni aktar mill-qrib tal-leġiżlazzjoni,

FTIEHMU KIF ĠEJ:

Artikolu 1

Definizzjonijiet

Għall-għanijiet ta’ dan il-Ftehim, sakemm ma jingħadx mod ieħor, it-terminu:

1)	“Servizzi miftiehma” u “Rotot speċifikati” ifissru t-trasport internazzjonali bl-ajru skont l-Artikolu 2 (id-drittijiet tat-traffiku) u l-Anness I għal dan il-Ftehim;

2)	“Ftehim” tfisser dan il-Ftehim, l-Annessi tiegħu, u kwalunkwe emenda tagħhom;

3)

“Trasport bl-ajru” tfisser il-ġarr b’inġenji tal-ajru ta’ passiġġieri, bagalji, merkanzija, u posta, b’mod separat jew flimkien, offrut lill-pubbliku bi ħlas jew kiri. Biex ikun evitat kull dubju, dan għandu jinkludi t-trasport bl-ajru skedat jew mhux skedat (“charter”), kif ukoll is-servizzi sħaħ tal-merkanzija;

4)	“Ftehim ta’ Assoċjazzjoni” tfisser il-Ftehim Ewro-Mediterranju li jistabbilixxi assoċjazzjoni bejn il-Komunitajiet Ewropej u l-Istati Membri tagħhom, min-naħa l-waħda, u r-Renju Ħaxemita tal-Ġordan, min-naħa l-oħra, li sar fi Brussell fl-24 ta’ Novembru 1997;

5)	“Ċittadinanza” tfisser jekk trasportatur bl-ajru jissodisfax ir-rekwiżiti dwar ċerti kwistjonijiet bħalma huma s-sjieda tiegħu, il-kontroll effettiv tiegħu, u l-post ewlieni tan-negozju tiegħu;

6)	“Awtoritajiet kompetenti” tfisser l-aġenziji tal-gvern jew l-entitajiet responsabbli għall-funzjonijiet amministrattivi skont dan il-Ftehim;

7)	“Partijiet Kontraenti” tfisser, minn naħa waħda, l-Unjoni Ewropea jew l-Istati Membri tagħha, jew l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha, skont is-setgħat rispettivi tagħhom, u, min-naħa l-oħra, il-Ġordan;

8)

“Konvenzjoni” tfisser il-Konvenzjoni dwar l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, li nfetħet għall-firem f’Chicago fis-7 ta’ Diċembru 1944, u tinkludi: (a) kwalunkwe emenda li daħlet fis-seħħ taħt l-Artikolu 94(a) tal-Konvenzjoni u li ġiet ratifikata kemm mill-Ġordan u kif ukoll mill-Istat Membru jew mill-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea, u (b) kwalunkwe Anness jew kwalunkwe emenda għalih adottata skont l-Artikolu 90 tal-Konvenzjoni, safejn it-tali Anness jew it-tali emenda j/tkun effettiv(a) fi kwalunkwe waqt partikolari kemm fil-Ġordan kif ukoll fl-Istat Membru jew fl-Istati Membri tal-Unjoni Ewropea skont kif ikun rilevanti għas-suġġett fil-kwistjoni;

9)

“Adegwatezza” tfisser jekk it-trasportatur bl-ajru huwiex adegwat biex iħaddem servizzi internazzjonali tal-ajru, jiġifieri jekk għandux il-kapaċità finanzjarja u l-għarfien adatt tat-tmexxija u jekk hux lest ikun konformi mal-liġijiet, mar-regolamenti u mar-rekwiżiti li jirregolaw it-tħaddim tat-tali servizzi;

10)

“Pajjiż tal-ECAA” tfisser kwalunkwe pajjiż li huwa parti fil-ftehim multilaterali li jistabbilixxi ż-Żona Komuni Ewropea tal-Avjazzjoni (l-ECAA) (jiġifieri l-Istati Membri tal-UE, ir-Repubblika tal-Albanija, il-Bożnja u l-Ħerzegovina, ir-Repubblika tal-Kroazja, ir-Repubblika tal-Islanda, ir-Repubblika tal-Montenegro, ir-Renju tan-Norveġja, ir-Repubblika tas-Serbja u l-Kosovo skont ir-Riżoluzzjoni Nru 1244 tal-Kunsill tas-Sigurtà tan-Nazzjonijiet Uniti);

11)	“Pajjiż tal-Euromed” tfisser kwalunkwe pajjiż tal-Mediterran li huwa involut fil-Politika Ewropea tal-Viċinat (jiġifieri l-Marokk, l-Alġerija, it-Tuneżija, il-Libja, l-Eġittu, il-Libanu, il-Ġordan, l-Iżrael, it-territorju Palestinjan, is-Sirja u t-Turkija);

12)

“Dritt tal-ħames libertà” tfisser id-dritt jew il-privileġġ li jagħti stat partikolari (“l-Istat Donatur”) lit-trasportaturi bl-ajru ta’ stat ieħor (“l-Istat Riċeventi”), sabiex dawn jipprovdu servizzi internazzjonali tat-trasport bl-ajru bejn it-territorju tal-Istat Donaturu t-territorju ta’ pajjiż terz, suġġett għall-kondizzjoni li tali servizzi jkunu jibdew jew jispiċċaw fit-territorju tal-Istat Riċeventi;

13)	“Trasport internazzjonali bl-ajru” tfisser trasport bl-ajru li jgħaddi mill-ispazju tal-ajru fuq it-territorju ta’ mill-inqas żewġ stati;

14)

“Ċittadin” tfisser kwalunkwe persuna jew entità li jkollha nazzjonalità Ġordaniża għall-Parti tal-Ġordan, jew nazzjonalità ta’ Stat Membru għall-Parti Ewropea, kemm-il darba, f’każ ta’ entità legali, din tkun il-ħin kollu taħt il-kontroll effettiv, kemm direttament jew b’maġġoranza tal-ishma, ta’ persuni jew entitajiet li jkollhom nazzjonalità Ġordaniża għall-Parti tal-Ġordan, jew ta’ persuni jew entitajiet li jkollhom in-nazzjonalità ta’ Stat Membru jew ta’ wieħed mill-pajjiżi terzi mniżżlin fl-Anness IV għall-Parti Ewropea;

15)

“Liċenzji tal-operat” tfisser, fil-każ tal-Unjoni Ewropea u tal-Istati Membri tagħha, liċenzji tal-operat u kwalunkwe dokumenti u ċertifikati rilevanti oħra mogħtija skont ir-Regolament (KE) Nru 1008/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill tal-24 ta' Settembru 2008 dwar regoli komuni għall-operat ta' servizzi tal-ajru fil-Komunità (1) u skont kwalunkwe strument li ġie warajh, u, fil-każ tal-Ġordan, liċenzji/ċertifikati/permessi jew eżenzjonijiet mogħtija skont il-Parti 119 tal-JCAR.

16)

“Prezz” tfisser: — “nollijiet tal-ajru” li għandhom jitħallsu lit-trasportaturi bl-ajru jew lill-aġenti tagħhom jew lil bejjiegħa oħra tal-biljetti għat-trasport ta’ passiġġieri u bagalji permezz tas-servizzi tal-ajru u kwalunkwe kondizzjonijiet li bihom japplikaw dawk il-prezzijiet, inklużi r-remunerazzjoni u l-kondizzjonijiet offruti lill-aġenzija u lil servizzi awżiljarji oħrajn; u — “rati tal-ajru” li għandhom jitħallsu għat-trasport tal-merkanzija u l-kondizzjonijiet li bihom japplikaw dawk il-prezzijiet, inklużi r-remunerazzjoni u l-kondizzjonijiet offruti lill-aġenzija u lil servizzi awżiljarji oħrajn. Din id-definizzjoni tkopri, fejn rilevanti, it-trasport bl-art b’rabta mat-trasport internazzjonali bl-ajru u l-kondizzjonijiet applikabbli.

17)	“Post ewlieni tan-negozju” tfisser is-sede ewlenija jew l-uffiċċju rreġistrat ta’ trasportatur bl-ajru fil-Parti Kontraenti li fiha jitwettqu l-funzjonijiet finanzjarji ewlenin u l-kontroll tat-tħaddim inkluża l-ġestjoni tal-ajrunavigabbiltà kontinwa tat-trasportatur bl-ajru;

18)

“Obbligu ta' servizz pubbliku” tfisser kwalunkwe obbligu impost fuq it-trasportaturi bl-ajru sabiex, fuq rotta speċifikata, jkun żgurat l-għoti minimu ta’ servizzi tal-ajru skedati li jkunu jissodisfaw l-istandards stabbiliti tal-kontinwità, tar-regolarità, tal-prezz u tal-kapaċità minima, li t-trasportaturi bl-ajru ma jassumux li kieku jqisu biss l-interessi kummerċjali tagħhom. It-trasportaturi bl-ajru jistgħu jingħataw kumpens mill-Parti Kontraenti kkonċernata talli jkunu wettqu l-obbligi ta' servizz pubbliku.

19)	“SESAR” tfisser l-implimentazzjoni teknika tal-Ajru Uniku Ewropew, li tipprovdi riċerka, żvilupp u użu kkoordinati u ssinkronizzati tal-ġenerazzjonijiet il-ġodda tas-sistemi għall-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru;

20)

“Sussidju” tfisser kwalunkwe kontribut finanzjarju mogħti mill-awtoritajiet, minn organizzazzjoni reġjonali jew minn kwalunkwe organizzazzjoni pubblika oħra, jiġifieri meta: (a) prattika ta’ korp tal-gvern jew reġjonali jew ta’ organizzazzjoni pubblika oħra tinvolvi trasferiment dirett ta’ flus bħalma huma l-għotjiet, is-self jew l-infużjoni tal-kapital, trasferiment dirett potenzjali ta’ fondi lill-kumpanija, it-teħid tal-obbligazzjonijiet ta’ kumpanija bħalma huma l-garanziji fuq is-self, l-injezzjonijiet tal-kapital, is-sjieda, il-ħarsien mill-falliment jew l-assikurazzjoni; (b) jitħassar jew ma jinġabarx dħul minn korp tal-gvern jew reġjonali jew minn organizzazzjoni pubblika oħra li mill-bqija huwa dħul dovut; (c) korp tal-gvern jew reġjonali jew organizzazzjoni pubblika oħra tipprovdi prodotti u servizzi minbarra dawk tal-infrastruttura ġenerali, jew meta hija tixtri l-prodotti u s-servizzi; jew (d) korp tal-gvern jew reġjonali jew organizzazzjoni pubblika oħra twettaq pagamenti lil mekkaniżmu ta’ finanzjament jew tqabbad jew tmexxi lil entità privata biex twettaq funzjoni waħda jew iktar tat-tip spjegati fil-punti (a), (b) u (c), li normalment ikunu f’idejn il-gvern, u li, fil-prattika mhix differenti mill-prattiki li s-soltu jsegwu l-gvernijiet; u meta, b’hekk, jingħata benefiċċju.

21)

“Territorju” tfisser, għall-Ġordan, iż-żoni tal-art (iż-żoni kontinentali u l-gżejjer), l-ilmijiet interni u l-ibħra territorjali taħt is-sovranità jew il-ġuriżdizzjoni tiegħu, u, għall-Unjoni Ewropea, iż-żoni tal-art (iż-żoni kontinentali u l-gżejjer), l-ilmijiet interni u l-ibħra territorjali fejn japplikaw it-Trattat dwar l-Unjoni Ewropea u t-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea u skont il-kondizzjonijiet imniżżlin f’dak il-ftehim u fi kwalunkwe strument suċċessur. L-applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim għall-ajruport ta’ Ġibiltà hija mifhuma li hi mingħajr preġudizzju għall-pożizzjonijiet legali rispettivi tar-Renju ta’ Spanja u tar-Renju Unit fir-rigward tat-tilwima dwar is-sovranità tat-territorju fejn jinsab l-ajruport, u għas-sospensjoni li għadha fis-seħħ tal-Ajruport ta’ Ġibiltà minn miżuri tal-avjazzjoni tal-UE li kienu eżistenti fit-18 ta’ Settembru 2006 bejn l-Istati Membri skont id-Dikjarazzjoni Ministerjali dwar l-Ajruport ta’ Ġibiltà miftiehma f’Kordoba fit-18 ta’ Settembru 2006; u

22)

“Ħlas fuq l-utent” tfisser ħlas impost fuq it-trasportaturi bl-ajru għall-forniment ta’ faċilitajiet jew servizzi tal-ajruport, l-ambjent tal-ajruport, in-navigazzjoni fl-ajru, jew faċilitajiet jew servizzi tas-sigurtà tal-avjazzjoni, inklużi servizzi u faċilitajiet relatati u, fejn xieraq, li jkun jirrifletti l-ispejjeż ambjentali marbutin mal-istorbju.

TITOLU I

DISPOŻIZZJONIJIET EKONOMIĊI

Artikolu 2

Drittijiet tat-traffiku

1.   Kull Parti Kontraenti għandha tagħti lill-Parti Kontraenti l-oħra, skont l-Anness I u l-Anness II ta’ dan il-Ftehim, id-drittijiet li ġejjin dwar kif it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra għandhom iġibu ruħhom f’dak li għandu x’jaqsam mat-trasport internazzjonali bl-ajru:

(a)	id-dritt li jtiru fuq it-territorju tagħha mingħajr inżul;

(b)	id-dritt li jieqfu fit-territorju tagħha għal kwalunkwe għan għajr dak li jgħabbu fuq l-ajruplani jew li jniżżlu minnhom passiġġieri, bagalji, merkanzija u/jew posta (għanijiet mhux tat-traffiku);

(c)	waqt li jkun qed isir servizz miftiehem fuq rotta speċifikata, id-dritt li jsiru waqfiet fit-territorju tagħha biex ikun jista’ jibda jew jintemm it-traffiku internazzjonali tal-passiġġieri, tal-merkanzija u/jew tal-posta, b’mod separat jew b’mod ikkombinat; u

(d)	id-drittijiet li huma speċifikati mod ieħor f’dan il-Ftehim.

2.   Xejn f’dan il-Ftehim m’għandu jitqies li qed jagħti lit-trasportaturi bl-ajru:

(a)	tal-Ġordan, id-dritt li jtellgħu abbord, fit-territorju ta’ xi Stat Membru, passiġġieri, bagalji, merkanzija u/jew posta għall-ġarr b’kumpens u ddestinati għal punt ieħor fit-territorju ta’ dak l-Istat Membru;

(b)	tal-Unjoni Ewropea, id-dritt li jtellgħu abbord, fit-territorju tal-Ġordan, passiġġieri, bagalji, merkanzija u/jew posta għall-ġarr b’kumpens u ddestinati għal punt ieħor fit-territorju tal-Ġordan.

Artikolu 3

Awtorizzazzjoni

1.   Meta jirċievu l-applikazzjonijiet għall-awtorizzazzjoni tal-operat minn trasportatur bl-ajru ta’ waħda mill-Partijiet Kontraenti, l-awtoritajiet kompetenti għandhom jagħtu l-awtorizzazzjonijiet xierqa bl-inqas dewmien proċedurali possibbli, bil-kondizzjoni li:

(a)

għal trasportatur bl-ajru tal-Ġordan: — il-post prinċipali tan-negozju tiegħu jkun fil-Ġordan u huwa jkun irċieva l-liċenzja tal-operat tiegħu skont il-liġijiet tar-Renju Ħaxemita tal-Ġordan; — ir-Renju Ħaxemita tal-Ġordan ikun jeżerċita u jżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu; u — it-trasportatur bl-ajru jkun, direttament jew b’maġġoranza ta’ ishma, tal-Ġordan u/jew taċ-ċittadini tiegħu, u jkun ikkontrollat b’mod effettiv mill-Ġordan u/jew miċ-ċittadini tiegħu;

(b)

għal trasportatur bl-ajru tal-Unjoni Ewropea: — il-post prinċipali tan-negozju tiegħu jkun fit-territorju ta’ Stat Membru skont it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, u huwa jkun irċieva l-liċenzja tal-operat tiegħu; u — l-Istat Membru li huwa responsabbli għall-ħruġ taċ-Ċertifikat tal-Operatur tal-Ajru tiegħu jeżerċita u jżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu u l-awtorità ajrunawtika rilevanti hija identifikata b’mod ċar; — it-trasportatur bl-ajru jkun, direttament jew b’maġġoranza ta’ ishma, tal-Istati Membri u/jew taċ-ċittadini tagħhom, jew ta’ Stati oħra mniżżlin fl-Anness IV u/jew taċ-ċittadini ta’ dawn l-Istati l-oħra;

(c)	it-trasportatur bl-ajru jkun jissodisfa l-kondizzjonijiet mogħtija fil-liġijiet u fir-regolamenti li normalment tapplika l-awtorità kompetenti għat-tħaddim tat-trasport internazzjonali bl-ajru; u

(d)	jkunu qed jitħarsu u jiġu amministrati d-dispożizzjonijiet mogħtija fl-Artikolu 13 (Sikurezza tal-Avjazzjoni) u fl-Artikolu 14 (Sigurtà tal-avjazzjoni) ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 4

Rifjut, Revoka, Sospensjoni u Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni

1.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ kwalunkwe waħda mill-Partijiet Kontraenti jistgħu jirrifjutaw, jirrevokaw, jissospendu jew jillimitaw l-awtorizzazzjonijiet tal-operat jew inkella jissospendu jew jillimitaw l-operat tat-trasportatur bl-ajru ta’ Parti Kontraenti oħra f’każ li:

(a)

għal trasportatur bl-ajru tal-Ġordan: — il-post prinċipali tan-negozju tat-trasportatur bl-ajru ma jkunx fil-Ġordan jew huwa ma jkunx irċieva l-liċenzja tal-operat tiegħu skont il-liġi applikabbli tal-Ġordan; — il-Ġordan ma jkunx jeżerċita u jżomm kontroll regolatorju effettiv fuq it-trasportatur bl-ajru; jew — it-trasportatur bl-ajru ma jkunx il-proprjetà ta’, u ma jkunx ikkontrollat b’mod effettiv, direttament jew b’maġġoranza ta’ ishma, mill-Ġordan u/jew miċ-ċittadini tiegħu;

(b)

għal trasportatur bl-ajru tal-Unjoni Ewropea: — il-post prinċipali tan-negozju tat-trasportatur bl-ajru, jew l-uffiċċju reġistrat tiegħu, jekk ikollu, ma jkunx fit-territorju ta’ Stat Membru skont it-Trattat dwar il-Funzjonament tal-Unjoni Ewropea, jew ma jkunx irċieva l-liċenzja tal-operat tiegħu skont il-liġijiet tal-Unjoni; — l-Istat Membru li huwa responsabbli għall-ħruġ taċ-Ċertifikat tal-Operatur tal-Ajru tiegħu ma jkunx jeżerċita u jżomm kontroll regolatorju effettiv fuqu jew l-awtorità ajrunawtika rilevanti ma tkunx identifikata b’mod ċar; jew — it-trasportatur bl-ajru ma jkunx il-proprjetà ta’, u ma jkunx ikkontrollat b’mod effettiv, direttament jew b’maġġoranza ta’ ishma, mill-Istati Membri u/jew miċ-ċittadini tagħhom, jew mill-Istati l-oħra mniżżlin fl-Anness IV u/jew miċ-ċittadini ta’ dawn l-Istati l-oħra;

(c)	it-trasportatur bl-ajru jkun naqas milli jkun konformi mal-liġijiet u r-regolamenti msemmija fl-Artikolu 6 ta’ dan il-Ftehim (Konformità mal-Liġijiet u r-Regolamenti); jew

(d)	ma jkunux qed jitħarsu jew jiġu amministrati d-dispożizzjonijiet mogħtija fl-Artikolu 13 (Sikurezza tal-Avjazzjoni) u fl-Artikolu 14 (Sigurtà tal-avjazzjoni) ta’ dan il-Ftehim.

2.   Sakemm ma jkunx jeħtieġ li tittieħed azzjoni immedjata biex ma tkomplix isseħħ in-nuqqas ta’ konformità mal-punti (c) jew (d) tal-paragrafu 1, id-drittijiet stabbiliti b’dan l-Artikolu li wieħed jirrifjuta, jirrevoka, jissospendi jew jillimita l-awtorizzazzjonijiet jew il-permessi ta’ kwalunkwe trasportatur bl-ajru ta’ Parti Kontraenti għandhom ikunu eżerċitati biss skont il-proċedura prevista fl-Artikolu 23 ta’ dan il-Ftehim (Miżuri ta’ Salvagwardja). Fil-każijiet kollha, dawn id-drittijiet għandhom jitħaddmu b’mod xieraq, proporzjonat u ristrett għal dak li hu meħtieġ biss fl-ambitu u fit-tul tagħhom. Huma għandhom ikunu indirizzati biss lejn it-trasportatur jew it-trasportaturi bl-ajru kkonċernati, u għandhom ikunu mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ kwalunkwe Parti Kontraenti biex tieħu azzjoni skont l-Artikolu 22 (Riżoluzzjoni tat-Tilwim u Arbitraġġ).

3.   L-ebda Parti Kontraenti ma għandha tuża d-drittijiet tagħha stabbiliti minn dan l-Artikolu biex tirrifjuta, tirrevoka, tissospendi jew tillimita l-awtorizzazzjonijiet jew il-permessi ta’ xi trasportatur bl-ajru ta’ Parti Kontraenti għaliex dan ikun proprjetà, bl-akbar sehem azzjonarju, ta’, jew ikun ikkontrollat b’mod effettiv minn pajjiż Ewro-Mediterranju ieħor jew miċ-ċittadini tat-tali pajjiż, dejjem jekk it-tali pajjiż Ewro-Mediterranju jkun parti għal Ftehim Ewro-Mediterranju simili dwar l-avjazzjoni u jkun joffri trattament reċiproku.

Artikolu 4 bis

Rikonoxximent Reċiproku tad-Deċiżjonijiet Regolatorji fir-rigward tal-Adegwatezza l-Linja tal-Ajru u ċ-Ċittadinanza

1.   Meta tasal applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni mibgħuta minn trasportatur bl-ajru ta’ waħda mill-Partijiet Kontraenti, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti Kontraenti l-oħra għandhom jirrikonoxxu kwalunkwe deċiżjoni li jkunu ħadu l-awtoritajiet kompetenti tal-ewwel Parti Kontraenti dwar l-adegwatezza u/jew iċ-ċittadinanza fir-rigward ta' dak it-trasportatur bl-ajru daqs li kieku tali deċiżjoni kienet meħudha mill-awtoritajiet kompetenti tagħha stess, u m’għandhomx jistħarrġu tali kwistjonijiet iktar, ħlief kif previst fil-paragrafu 2 hawn isfel.

2.   Jekk, wara li tasal applikazzjoni għall-awtorizzazzjoni mibgħuta minn trasportatur bl-ajru, jew wara li tingħata t-tali awtorizzazzjoni, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti Kontraenti li tkun irċeviet l-applikazzjoni jkollhom raġuni speċifika għat-tħassib, imsejsa fuq dubju raġonevoli, li, minkejja d-deċiżjoni meħuda mill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti Kontraenti l-oħra, ma jkunux ġew issodisfati l-kondizzjonikondizzjonijiet mogħtija fl-Artikolu 3 ta’ dan il-Ftehim (Awtorizzazzjoni) għall-għoti tal-awtorizzazzjonijiet u tal-permessi xierqa, allura huma għandhom javżaw minnufih lil dawk l-awtoritajiet u jagħtu r-raġunijiet sostantivi għat-tħassib tagħhom. F’dak il-każ, kwalunkwe waħda mill-Partijiet Kontraenti tista’ titlob li jsiru konsultazzjonijiet, li jistgħu jinkludu rappreżentanti mill-awtoritajiet kompetenti taż-żewġ Partijiet Kontraenti, u/jew iktar informazzjoni li tkun rilevanti għal dan it-tħassib, u t-tali talbiet għandhom jintlaqgħu mill-iktar fis possibbli. Jekk tibqa’ ma tinstabx soluzzjoni għall-kwistjoni, kwalunkwe waħda mill-Partijiet Kontraenti tista’ tressaq il-kwistjoni quddiem il-Kumitat Konġunt imwaqqaf bl-Artikolu 21 ta’ dan il-Ftehim (Kumitat Konġunt).

3.   Dan l-Artikolu ma jkoprix ir-rikonoxximent ta’ deċiżjonijiet marbutin ma’:

—	Ċertifikati jew liċenzji dwar is-sikurezza;

—	Arranġamenti tas-sigurtà; jew

—	Kopertura tal-assigurazzjoni.

Artikolu 5

Investiment

1.   Il-Ġordan jista’ jagħmel arranġamenti sabiex jippermetti l-proprjetà tal-maġġoranza tal-ishma u/jew il-kontroll effettiv tat-trasportaturi bl-ajru tal-Ġordan mill-Istati Membri jew miċ-ċittadini tagħhom.

2.   Wara li l-Kumitat Konġunt jivverifika li jeżistu arranġamenti reċiproċi skont l-Artikolu 21(10) (il-Kumitat Konġunt), il-Partijiet Kontraenti għandhom jippermettu l-proprjetà tal-maġġoranza tal-ishma u/jew il-kontroll effettiv tat-trasportaturi bl-ajru tal-Ġordan mill-Istati Membri jew miċ-ċittadini tagħhom, jew tat-trasportaturi bl-ajru tal-Unjoni Ewropea mill-Ġordan jew miċ-ċittadini tiegħu.

3.   Proġetti speċifiċi tal-investiment skont dan l-Artikolu għandhom ikunu awtorizzati permezz ta’ deċiżjonijiet preliminari tal-Kumitat Konġunt stabbilit minn dan il-Ftehim. Dawn id-deċiżjonijiet jistgħu jispeċifikaw il-kondizzjonijiet marbutin mat-tħaddim tas-servizzi miftiehma skont dan il-Ftehim u tas-servizzi bejn pajjiżi terzi u l-Partijiet Kontraenti. Id-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 21(9) ta’ dan il-Ftehim (Kumitat Konġunt) m’għandhomx japplikaw għal din it-tip ta’ deċiżjoni.

Artikolu 6

Konformità mal-Liġijiet u r-Regolamenti

1.   Meta jidħlu jew iħallu t-territorju ta’ Parti Kontraenti jew meta jkunu fih, it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra għandhom josservaw il-liġijiet u r-regolamenti li huma applikabbli f’dak it-territorju li jikkonċernaw id-dħul fi jew it-tluq mit-territorju tagħha ta’ inġenji tal-ajru li jkunu qed iwettqu ħidma ta’ trasport internazzjonali bl-ajru, jew dawk dwar l-operat u n-navigazzjoni tal-inġenji tal-ajru.

2.   Meta jidħlu jew iħallu t-territorju ta’ Parti Kontraenti jew meta jkunu fih, il-liġijiet u r-regolamenti applikabbli f’dak it-territorju li jikkonċernaw id-dħul fi jew it-tluq mit-territorju tagħha ta’ passiġġieri, ekwipaġġ jew merkanzija fuq l-inġenji tal-ajru (inklużi r-regolamenti li jikkonċernaw id-dħul, il-permessi, l-immigrazzjoni, il-passaporti, id-dwana u l-kwarantina jew, fil-każ tal-posta, ir-regolamenti postali), għandhom jitħarsu minn, jew f’isem, it-tali passiġġieri, ekwipaġġ jew merkanzija tat-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra.

Artikolu 7

Ambjent kompetittiv

1.   Il-Partijiet Kontraenti jerġgħu jikkonfermaw li l-prinċipji fil-Kapitolu II tat-Titolu IV tal-Ftehim ta’ Assoċjazzjoni japplikaw għal dan il-Ftehim.

2.   Il-Partijiet Kontraenti jagħrfu li l-għan konġunt tagħhom huwa li jiżguraw li jkun hemm opportunitajiet ġusti u ugwali għat-trasportaturi bl-ajru taż-żewġ partijiet biex iħaddmu s-Servizzi Miftiehma. Sabiex dan iseħħ, jeħtieġ li jkun hemm ambjent kompetittiv u ġust għat-tħaddim tas-servizzi tal-ajru. Il-Partijiet Kontraenti jagħrfu li prattiki kompetittivi ġusti mit-trasportaturi bl-ajru x'aktarx li jirriżultaw meta t-tali trasportaturi jipprovdu servizzi tal-ajru fuq bażi kompletament kummerċjali u meta ma jingħatawx sussidji.

3.   Meta Parti Kontraenti tqis li jeħtieġ li jingħataw sussidji pubbliċi lil trasportatur bl-ajru li jkun qed jopera skont dan il-Ftehim sabiex jintlaħaq għan leġittimu, hija għandha tiżgura li t-tali sussidji jkunu fi proporzjon mal-għan, u li dawn ikunu trasparenti u mfassla b’tali mod li jnaqqsu, kemm jista’ jkun, l-impatt negattiv tagħhom fuq it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra. Il-Parti Kontraenti li jkun beħsiebha tagħti t-tali sussidju għandha tgħarraf lill-Parti Kontraenti l-oħra bil-ħsieb tagħha u għandha tiżgura li t-tali sussidju jkun konsistenti mal-kriterji mniżżlin f’dan il-Ftehim.

4.   Jekk Parti Kontraenti ssib li jeżistu kondizzjonijiet fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra, b’mod partikolari minħabba sussidju, li ma jkunux konsistenti mal-kriterji mniżżlin fil-paragrafu 3 u li se jaffettwaw b’mod negattiv l-opportunità ġusta u ugwali tat-trasportaturi bl-ajru tagħha biex jikkompetu, tista’ tibgħat l-osservazzjonijiet tagħha lill-Parti Kontraenti l-oħra. Barra minn hekk, hija tista’ titlob li ssir laqgħa tal-Kumitat Konġunt, hekk kif previst fl-Artikolu 21 ta’ dan il-Ftehim (il-Kumitat Konġunt). Il-konsultazzjonijiet għandhom jibdew fi żmien 30 jum minn meta tasal it-tali talba. Meta l-Kumitat Konġunt ma jkunx jista’ jsolvi tilwima, il-Partijiet Kontraenti jżommu l-possibbiltà li japplikaw il-miżuri rispettivi tagħhom ta’ kontra s-sussidju.

5.   L-azzjonijiet imsemmija fil-paragrafu 4 ta’ dan l-Artikolu għandhom ikunu xierqa, proporzjonati u ristretti għal dak li hu meħtieġ biss fl-ambitu u fit-tul tagħhom. Huma għandhom ikunu indirizzati biss lejn it-trasportatur jew it-trasportaturi bl-ajru li jkunu qed jibbenefikaw minn sussidju jew mill-kondizzjonijiet imsemmija f’dan l-Artikolu, u għandhom ikunu mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ kwalunkwe Parti Kontraenti biex tieħu azzjoni skont l-Artikolu 23 (Miżuri ta’ Salvagwardja) ta’ dan il-Ftehim.

6.   Kull Parti Kontraenti, meta tkun innotifikat lill-Parti Kontraenti l-oħra, tista’ tavviċina lill-entitajiet governattivi responsabbli fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra, inklużi entitajiet fil-livell statali, provinċjali jew lokali, sabiex tiddiskuti kwistjonijiet relatati ma’ dan l-Artikolu.

7.   Id-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu għandhom japplikaw mingħajr preġudizzju għal-liġijiet u r-regolamenti tal-Partijiet Kontraenti li għandhom x’jaqsmu mal-obbligi ta' servizz pubbliku fit-territorji tagħhom.

Artikolu 8

Opportunitajiet Kummerċjali

1.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti għandu jkollhom id-dritt li jwaqqfu uffiċċji fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra għall-promozzjoni u l-bejgħ tat-trasport bl-ajru u għal attivitajiet relatati oħra.

2.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti għandhom ikunu intitolati, f’konformità mal-liġijiet u r-regolamenti tal-Parti Kontraenti l-oħra dwar id-dħul, ir-residenza, u l-impjieg, li jdaħħlu u jżommu fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra persunal maniġerjali, tal-bejgħ, tekniku, operattiv u persunal speċjalizzat ieħor li jkun meħtieġ biex jappoġġa l-provvista tat-trasport bl-ajru.

3.

(a) Mingħajr preġudizzju għall-punt (b) t’hawn taħt, b’rabta mal-ground handling fit-Territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra, kull trasportatur bl-ajru għandu jkollu: (i) id-dritt li jwettaq il-ground handling tiegħu stess (“self-handling”) jew, jekk ikun irid, (ii) id-dritt li jagħżel minn fost il-fornituri kompetituri li jipprovdu s-servizzi tal-ground handling b’mod sħiħ jew parzjali f’każ fejn it-tali fornituri jingħataw aċċess għas-suq skont il-liġijiet u r-regolamenti ta’ kull Parti Kontraenti u f’każ li t-tali fornituri jkunu jinsabu fis-suq. (b) Għall-kategoriji ta’ servizzi ta’ ground handling li ġejjin, jiġifieri il-ġestjoni tal-bagalji, il-ġestjoni fuq ir-rampa, il-ġestjoni tal-fjuwil u taż-żejt, il-ġestjoni tal-merkanzija u tal-posta, b’mod partikolari f’dak li għandu x’jaqsam mal-ġestjoni fiżika tal-merkanzija u tal-posta bejn it-terminal tal-ajru u l-inġenju tal-ajru, id-drittijiet skont il-punt (a)(i) u (ii) għandhom ikunu suġġetti biss għal-limiti fiżiċi u operattivi skont il-liġijiet u r-regolamenti applikabbli fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra. Fejn dawn il-limiti jipprekludu is-self-handling u fejn ma jkun hemm l-ebda kompetizzjoni effettiva bejn il-fornituri li jipprovdu s-servizzi ta’ ground handling, dawn is-servizzi kollha għandhom ikunu disponibbli għat-trasportaturi bl-ajru kollha b’mod ugwali u mhux diskriminatorju; il-prezzijiet ta’ dawn is-servizzi m’għandhomx jaqbżu l-ispiża kollha tagħhom inkluż qligħ raġonevoli fuq l-assi, wara d-deprezzament.

4.   Kwalunkwe trasportatur bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti jista' jwettaq servizzi ta’ bejgħ ta’ trasport bl-ajru fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra. Dan il-bejgħ jista’ jsir b’mod dirett u/jew, jekk it-trasportatur bl-ajru jkun irid, permezz tal-aġenti tal-bejgħ tiegħu, permezz ta’ intermedjarji oħra li jkunu maħtura mit-trasportatur bl-ajru jew permezz tal-internet. Kull trasportatur bl-ajru għandu jkollu d-dritt li jbigħ dawn is-servizzi ta’ trasport, u kull persuna għandha tkun libera li tixtri dawn is-servizzi ta’ trasport fil-munita ta’ dak it-territorju jew f’muniti li jistgħu jiġu skambjati b’mod ħieles.

5.   Kull trasportatur bl-ajru għandu jkollu d-dritt li jsarraf u li jibgħat id-dħul lokali mit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra lejn it-territorju ta’ pajjiżu kif ukoll, fuq talba, lejn il-pajjiż jew il-pajjiżi li jagħżel huwa stess, ħlief meta dan ma jkunx konsistenti mal-liġi jew mar-regolament li japplika b’mod ġenerali. It-tisrif u l-bgħit ta’ flus għandhom ikunu permessi fil-pront mingħajr restrizzjonijiet jew taxxi fuqhom bir-rata tal-kambju li tkun tgħodd għat-transazzjonijiet u għall-bgħit kurrenti fid-data li fiha t-trasportatur jagħmel l-applikazzjoni inizjali għall-bgħit.

6.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti għandhom jitħallew iħallsu l-ispejjeż lokali, inkluż ix-xiri ta’ fjuwil, fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra, bil-munita lokali. Jekk ikunu jridu, it-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti jistgħu jħallsu dawn l-ispejjeż fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra f’muniti li jistgħu jiġu skambjati b’mod ħieles, skont ir-regolamenti tal-kambju lokali.

7.   Huwa u jħaddem jew joffri servizzi skont dan il-Ftehim, kwalunkwe trasportatur bl-ajru ta’ Parti Kontraenti jista’ jidħol f’arranġamenti ta’ kummerċjalizzazzjoni kooperattiva, bħalma huma l-ftehimiet ta’ spazju riżervat jew l-arranġamenti tal-qsim tal-kodiċi, ma’:

(a)	kwalunkwe trasportatur jew trasportaturi bl-ajru tal-Partijiet Kontraenti; u

(b)	kwalunkwe trasportatur jew trasportaturi bl-ajru ta’ pajjiż terz; u

(c)	kwalunkwe trasportatur bis-superfiċje, bil-baħar jew ta’ fuq l-art;

dejjem jekk (i) il-parteċipanti kollha f’dawn l-arranġamenti jkollhom l-awtorità adatta għar-rotta bażika u (ii) l-arranġamenti jkunu jissodisfaw ir-rekwiżiti tas-sikurezza u tal-kompetizzjoni li normalment ikunu japplikaw għalihom. F’dak li għandu x’jaqsam mal-bejgħ tat-trasport ta’ passiġġieri li jinvolvi l-qsim ta’ kodiċi, ix-xerrej għandu jkun infurmat waqt il-bejgħ, jew fi kwalunkwe każ qabel ma jitla’ abbord, dwar liema fornitur tat-trasport se jkun qed jopera kull parti tas-servizz.

8.

(a) F’dak li għandu x’jaqsam mat-trasport tal-passiġġieri, il-fornituri tat-trasport bis-superfiċje m’għandhomx ikunu suġġetti għal-liġijiet u għar-regolamenti li jirregolaw it-trasport bl-ajru minħabba li dan it-trasport bis-superfiċje jkun qed isir minn trasportatur bl-ajru f’ismu stess. Il-fornituri tat-trasport bis-superfiċje għandhom id-dritt jiddeċiedu jekk jidħlux f’arranġamenti kooperattivi jew le. Meta jiddeċiedu dwar arranġament partikulari, il-fornituri tat-trasport bis-superfiċje jistgħu jqisu, fost l-oħrajn, l-interessi tal-konsumatur kif ukoll il-limiti tekniċi, ekonomiċi, tal-ispazju, u tal-kapaċità. (b) Barra minn hekk, u minkejja kull dispożizzjoni oħra ta’ dan il-Ftehim, it-trasportaturi bl-ajru u l-fornituri indiretti tat-trasport tal-merkanzija tal-Partijiet Kontraenti għandhom jitħallew jużaw, mingħajr restrizzjoni u b’rabta mat-trasport internazzjonali bl-ajru, kwalunkwe trasport bis-superfiċje għall-merkanzija lejn jew minn kwalunkwe punt fit-territorji tal-Ġordan u tal-Unjoni Ewropea, jew f’pajjiżi terzi. Dan jinkludi t-trasport lejn u mill-ajruporti kollha li jkollhom il-faċilitajiet ta’ dwana kif ukoll, fejn jgħodd, id-dritt[ijiet] biex iġorru l-merkanzija fid-dwana skont il-liġijiet u r-regolamenti applikabbli. Din il-merkanzija, kemm jekk tinġarr bis-superfiċje kif ukoll jekk tinġarr bl-ajru, għandu jkollha aċċess għall-ipproċessar tad-dwana tal-ajruport u għall-faċilitajiet tiegħu. It-trasportaturi bl-ajru jistgħu jagħżlu li jwettqu t-trasport bis-superfiċje tagħhom stess jew li jipprovduh permezz ta’ arranġamenti ma’ trasportaturi bis-superfiċje oħrajn, inkluż trasport bis-superfiċje li jsir minn trasportaturi bl-ajru oħrajn u minn fornituri indiretti tal-ġarr tal-merkanzija bl-ajru. Dawn is-servizzi li fihom jintużaw diversi mezzi tat-trasport għall-ġarr tal-merkanzija jistgħu jiġu offruti bi prezz wieħed, li jinkludi t-trasport bl-ajru u bis-superfiċje flimkien, dejjem jekk it-trasportaturi tal-merkanzija ma jkunux żgwidati dwar il-fatti marbutin mat-tali trasport.

9.

(a) It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti għandu jkollhom id-dritt jipprovdu s-servizzi miftiehma billi jużaw inġenji tal-ajru u ekwipaġġ mikri mingħand kwalunkwe trasportatur bl-ajru, inkluż minn pajjiżi terzi, sakemm il-parteċipanti kollha fit-tali arranġamenti jkunu jissodisfaw il-kondizzjonijiet preskritti fil-liġijiet u fir-regolamenti li l-Partijiet il-Kontraenti s-soltu japplikaw għat-tali arranġamenti. (b) L-ebda Parti Kontraenti m’għandha teħtieġ lit-trasportaturi bl-ajru li jkunu qed jagħtu t-tagħmir tagħhom b’kera li jkollhom drittijiet tat-traffiku skont dan il-Ftehim. (c) Il-kiri bl-ekwipaġġ (“wet-leasing”), minn trasportatur bl-ajru tal-Partijiet Kontraenti, ta’ inġenji tal-ajru ta’ trasportatur bl-ajru ta’ pajjiż terz, għajr dawk imsemmija fl-Anness IV, sabiex dan jisfrutta d-drittijiet previsti f’dan il-Ftehim, għandu jkun wieħed eċċezzjonali jew temporanju. Dan il-kiri bl-ekwipaġġ għandu jkollu l-approvazzjoni minn qabel tal-awtorità li tkun ħarġet il-liċenzja lit-trasportatur bl-ajru li jkun qed jikri kif ukoll tal-awtorità kompetenti tal-Parti Kontraenti l-oħra, ’il fejn dan it-trasportatur bl-ajru jkun beħsiebu jħaddem l-inġenji tal-ajru mikrijin bl-ekwipaġġ.

10.   It-trasportaturi bl-ajru ta’ kull Parti Kontraenti għandu jkollhom id-dritt jidħlu f’arranġamenti ta' franchising u branding ma’ kumpaniji ta’ kull Parti Kontraenti jew ta’ pajjiżi terzi, inklużi ma’ trasportaturi bl-ajru, dejjem jekk it-trasportaturi bl-ajru jkollhom l-awtorità adatta u jkunu jissodisfaw il-kondizzjonijiet preskritti fil-liġijiet u fir-regolamenti li l-Partijiet il-Kontraenti japplikaw għat-tali arranġamenti, b’mod partikolari f’dawk li jeħtieġu li tiġi żvelata l-identità tat-trasportatur bl-ajru li qed iħaddem is-servizz.

11.   L-allokazzjoni tas-slots fl-ajruporti fit-territorji tal-Partijiet Kontraenti għandha titwettaq b’mod indipendenti, trasparenti u mhux diskriminatorju. It-trasportaturi bl-ajru kollha ser jiġu ttrattati b’mod ġust u ugwali. Parti Kontraenti tista’ titlob li ssir laqgħa tal-Kumitat Konġunt skont l-Artikolu 21(5) (il-Kumitat Konġunt), sabiex tipprova ssolvi kwalunkwe kwistjoni li jista’ jkun hemm b’rabta mal-applikazzjoni ta’ dan il-paragrafu.

Artikolu 9

Id-dazji u l-ħlasijiet tad-dwana

1.   Meta jaslu fit-territorju ta’ waħda mill-Partijiet Kontraenti, inġenji tal-ajru li jitħaddmu fit-trasport internazzjonali bl-ajru mit-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra, it-tagħmir regolari tagħhom, il-fjuwil, il-lubrikanti, il-provvisti tekniċi konsumibbli, it-tagħmir ta’ fuq l-art, il-partijiet tal-bdil (inklużi l-magni), il-provvisti ta’ fuq l-inġenji tal-ajru (inklużi iżda mhux limitati għal oġġetti bħall-ikel, ix-xorb u x-xorb alkoħoliku, it-tabakk u l-prodotti l-oħrajn maħsubin biex jinbiegħu lill-passiġġieri jew biex dawn jużawhom fi kwantitajiet limitati waqt it-titjira), u oġġetti oħrajn maħsubin għal, jew użati biss b’rabta mat-tħaddim jew mat-tiswija tal-inġenji tal-ajru li jkunu qed iwettqu t-trasport internazzjonali bl-ajru għandhom ikunu eżentati, fuq bażi reċiproka, mir-restrizzjonijiet kollha fuq l-importazzjoni, mit-taxxi fuq il-proprjetà u mid-dazji kapitali, mid-dazji tad-dwana, mit-taxxi tas-sisa, u minn miżati u ħlasijiet oħrajn simili li (a) huma imposti mill-awtoritajiet nazzjonali jew lokali jew mill-Unjoni Ewropea, u li (b) mhumiex ibbażati fuq kemm jiswew is-servizzi pprovduti, dejjem jekk it-tali tagħmir u t-tali provvisti jibqgħu abbord l-inġenji tal-ajru.

2.   Dawn li ġejjin għandhom ikunu eżentati wkoll, fuq bażi reċiproka, mit-taxxi, mill-imposti, mid-dazji, mill-miżati u mill-ħlasijiet imsemmijin fil-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, ħlief għall-ħlasijiet ibbażati fuq kemm jiswa s-servizz ipprovdut:

(a)

il-provvisti ta’ fuq l-inġenji tal-ajru mdaħħlin jew fornuti fit-territorju ta’ Parti Kontraenti u mtellgħin abbord, f’limiti raġonevoli, għall-użu fuq l-inġenji tal-ajru li jkunu se jitilqu u li jkunu ta’ trasportatur bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra involuta fit-trasport internazzjonali bl-ajru, anke meta dawn il-provvisti jkunu se jintużaw waqt parti mill-vjaġġ imwettqa fit-territorju msemmi;

(b)	it-tagħmir ta’ fuq l-art u l-partijiet tal-bdil (inklużi l-magni) imdaħħlin fit-territorju ta’ Parti Kontraenti għat-tiswija, għall-manutenzjoni jew għaż-żamma ta’ inġenji tal-ajru ta’ trasportatur bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra użati għat-trasport internazzjonali bl-ajru;

(c)

il-fjuwil, il-lubrikanti u l-provvisti tekniċi konsumabbli mdaħħlin jew fornuti fit-territorju ta’ Parti Kontraenti biex jintużaw f’inġenji tal-ajru ta’ trasportatur bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra involuta fit-trasport internazzjonali bl-ajru, anke meta dawn il-provvisti jkunu se jintużaw waqt parti mill-vjaġġ imwettqa fit-territorju msemmi;

(d)

materjal stampat, kif imsemmi fil-liġijiet tad-dwana ta’ kull Parti Kontraenti, imdaħħal jew fornut fit-territorju ta’ Parti Kontraenti u mtella’ abbord għall-użu fuq l-inġenji tal-ajru li jkunu se jitilqu u li jkunu ta’ trasportatur bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra involuta fit-trasport internazzjonali bl-ajru, anke meta dawn il-provvisti jkunu se jintużaw waqt parti mill-vjaġġ imwettqa fit-territorju msemmi; u

(e)	it-tagħmir tas-sikurezza u tas-sigurtà biex jintuża fl-ajruporti jew fit-terminali tal-merkanzija.

3.   Minkejja kull dispożizzjoni oħra li tgħid mod ieħor, xejn f’dan il-Ftehim m’għandu jżomm lil Parti Kontraenti milli timponi taxxi, imposti, dazji, miżati jew ħlasijiet fuq il-fjuwil fornut fit-territorju tagħha fuq bażi mhux diskriminatorja biex jintuża f’inġenji tal-ajru ta’ trasportatur bl-ajru li jopera bejn żewġ punti fit-territorju tagħha.

4.   It-tagħmir u l-provvisti msemmija fil-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu jistgħu jkunu meħtieġa li jinżammu taħt is-superviżjoni jew il-kontroll tal-awtoritajiet rilevanti.

5.   L-eżenzjonijiet imsemmija f’dan l-Artikolu għandhom ikunu applikabbli wkoll f’każ fejn it-trasportaturi bl-ajru ta’ Parti Kontraenti jkunu għamlu ftehim ma’ trasportatur bl-ajru ieħor, li bħalhom ikun qed igawdi mill-eżenzjonijiet tal-Parti Kontraenti l-oħra, għas-self jew it-trasferiment tal-oġġetti speċifikati fil-paragrafi 1 u 2 fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra.

6.   Xejn f’dan il-Ftehim m’għandu jżomm lil Parti Kontraenti milli timponi taxxi, imposti, dazji, miżati jew ħlasijiet fuq l-oġġetti mibjugħa lill-passiġġieri, ħlief għal dawk għall-konsum abbord, matul parti mis-servizz bl-ajru bejn żewġ punti fit-territorju tagħha li fihom in-nies jitħallew jitilgħu fuq l-ajruplan jew jinżlu minnu.

7.   Id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim m’għandhomx jaffettwaw il-qasam tal-VAT, ħlief għat-taxxa fuq il-qligħ fuq l-importazzjonijiet. Dan il-Ftehim ma jaffettwax id-dispożizzjonijiet tal-konvenzjonijiet rispettivi li huma fis-seħħ bejn xi Stati Membri partikolari u l-Ġordan biex tkun evitata t-tassazzjoni doppja fuq id-dħul u fuq il-kapital.

Artikolu 10

Ħlasijiet fuq l-Utent għall-Ajruporti u għall-Faċilitajiet u s-Servizzi tal-Avjazzjoni

1.   Kull Parti Kontraenti għandha tiżgura li l-ħlasijiet fuq l-utent li jistgħu jkunu imposti mill-awtoritajiet jew mill-korpi kompetenti tagħha li jitolbu ħlas mingħand it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra għall-użu tas-servizzi tan-navigazzjoni fl-ajru u tas-servizzi tal-kontroll tat-traffiku tal-ajru, għandhom ikunu ġusti, raġonevoli, marbutin mal-ispejjeż u mhux diskriminatorji b’mod inġust. F’kull każ, dawn il-ħlasijiet fuq l-utentgħandhom jiġu vvalutati fuq it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra skont termini li ma jkunux inqas favorevoli mit-termini l-aktar favorevoli disponibbli għal kwalunkwe trasportatur bl-ajru ieħor.

2.   Kull Parti Kontraenti għandha tiżgura li l-ħlasijiet fuq l-utentli jistgħu jkunu imposti mill-awtoritajiet jew mill-korpi kompetenti tagħha li jitolbu ħlas mingħand it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra għall-użu tal-faċilitajiet jew tas-servizzi tal-ajruport u tas-sigurtà tal-avjazzjoni u tal-faċilitajiet u s-servizzi relatati għandhom ikunu ġusti, raġonevoli, mhux diskriminatorji b’mod inġust u mqassmin b’mod ġust fost il-kategoriji tal-utenti. Dawn il-ħlasijiet jistgħu jirriflettu, imma m’għandhomx jaqbżu, l-ispiża sħiħa magħmula mill-awtoritajiet jew mill-korpi kompetenti li jitolbu ħlas biex jipprovdu l-faċilitajiet u s-servizzi adatti tal-ajruport u tas-sigurtà tal-avjazzjoni f’dak l-ajruport jew fis-sistema ta’ dak l-ajruport. Dawn il-ħlasijiet jistgħu jinkludu qligħ raġonevoli fuq l-assi, wara d-deprezzament. Il-faċilitajiet u s-servizzi li għalihom jintalbu l-ħlasijiet fuq l-utentgħandhom ikunu pprovduti fuq bażi effiċjenti u ekonomika. F’kull każ, dawn il-ħlasijiet għandhom jiġu vvalutati fuq it-trasportaturi bl-ajru tal-Parti Kontraenti l-oħra skont termini li ma jkunux inqas favorevoli mit-termini l-aktar favorevoli disponibbli għal kwalunkwe trasportatur bl-ajru ieħor fiż-żmien meta dawn il-ħlasijiet jiġu vvalutati.

3.   Kull Parti Kontraenti għandha tiżgura li jkun hemm konsultazzjonijiet bejn l-awtoritajiet jew il-korpi kompetenti li jitolbu l-ħlas fit-territorju tagħha u t-trasportaturi bl-ajru jew il-korpi li jirrappreżentawhom li jkunu qed jużaw is-servizzi u l-faċilitajiet, u għandha tiżgura li l-awtoritajiet jew il-korpi kompetenti li jitolbu l-ħlas u t-trasportaturi bl-ajru jew il-korpi li jirrappreżentawhom jiskambjaw dak it-tagħrif li jista’ jkun meħtieġ biex tkun tista’ ssir analiżi eżatta ta’ kemm huma raġonevoli l-ħlasijiet skont il-prinċipji tal-paragrafi 1 u 2 ta’ dan l-Artikolu. Kull Parti Kontraenti għandha tiżgura li l-awtoritajiet kompetenti li jitolbu l-ħlas jagħtu lill-utenti preavviż raġonevoli dwar kull proposta ta’ bidliet fil-ħlasijiet fuq l-utenti sabiex dawk l-awtoritajiet ikunu jistgħu jqisu l-fehmiet tal-utenti qabel ma jsiru l-bidliet.

4.   Fil-proċeduri tas-soluzzjoni tat-tilwim skont l-Artikolu 22 ta’ dan il-Ftehim (Riżoluzzjoni tat-Tilwim u Arbitraġġ), l-ebda Parti Kontraenti m’għandha titqies li qed tikser xi dispożizzjoni ta’ dan l-Artikolu, sakemm (a) ma tonqosx li, fi żmien raġonevoli, tagħmel analiżi tal-ħlas jew tal-prattika li hija s-suġġett ta’ lment mill-Parti Kontraenti l-oħra; jew (b) jekk, wara t-tali analiżi, ma tonqosx milli tieħu l-passi kollha fis-setgħa tagħha biex tirrimedja kull ħlas jew prattika li ma tkunx konformi ma’ dan l-Artikolu.

Artikolu 11

Iffissar tal-Prezzijiet

1.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jippermettu lit-trasportaturi bl-ajru jistabbilixxu l-prezzijiet b’mod ħieles abbażi ta’ kompetizzjoni ħielsa u ġusta.

2.   Il-Partijiet Kontraenti m’għandhomx jitolbu li l-prezzijiet ikunu rreġistrati.

3.   Jista’ jkun hemm diskussjonijiet bejn l-awtoritajiet kompetenti dwar kwistjonijiet bħal, imma mhux limitati għal, prezzijiet li jistgħu jkunu inġusti, mhux raġonevoli, jew diskriminatorji.

Artikolu 12

Statistika

1.   Kull Parti Kontraenti għandha tagħti lill-Parti Kontraenti l-oħra l-istatistika meħtieġa mil-liġijiet u r-regolamenti nazzjonali, u, meta jintalab, tagħrif statistiku ieħor disponibbli, skont il-bżonn, b’mod raġonevoli, għall-għanijiet tal-analiżi tat-tħaddim tas-servizzi bl-ajru.

2.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jikkooperaw fil-qafas tal-Kumitat Konġunt skont l-Artikolu 21 ta’ dan il-Ftehim (il-Kumitat Konġunt) biex iħaffu l-iskambju tat-tagħrif statistiku bejniethom għall-għanijiet tal-monitoraġġ tal-iżvilupp tas-servizzi bl-ajru skont dan il-Ftehim.

TITOLU II

KOOPERAZZJONI REGOLATORJA

Artikolu 13

Sikurezza tal-avjazzjoni

1.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu mill-inqas għall-istandards speċifikati fil-Parti A tal-Anness III skont il-kondizzjonijiet mogħtija hawn taħt.

2.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li meta inġenju tal-ajru rreġistrat f’Parti Kontraenti waħda li dwaru jkun hemm suspett li mhuwiex konformi mal-istandards internazzjonali dwar is-sikurezza tal-avjazzjoni stabbiliti skont il-Konvenzjoni jinżel f’ajruporti miftuħa għat-traffiku internazzjonali tal-ajru fit-territorju tal-Parti Kontraenti l-oħra, dan għandu jiġi suġġett għall-ispezzjonijiet tar-rampa li jsiru abbord jew madwar l-inġenju tal-ajru mill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti Kontraenti l-oħra. Dawn l-ispezzjonijiet isiru biex ikunu vverifikati kemm il-validità tad-dokumenti tal-inġenju tal-ajru u tal-ekwipaġġ kif ukoll il-kondizzjonijiet viżibbli tal-inġenju tal-ajru u tat-tagħmir tiegħu.

3.   Kull Parti Kontraenti tista’ titlob, fi kwalunkwe żmien, li jsiru konsultazzjonijiet dwar l-istandards tas-sikurezza miżmuma mill-Parti Kontraenti l-oħra.

4.   L-awtoritajiet kompetenti ta’ kull Parti Kontraenti jistgħu jieħdu l-miżuri kollha xierqa u fil-pront kull meta jkunu ċerti li inġenju tal-ajru, prodott jew operazzjoni tista’:

(a)	tonqos milli tilħaq l-istandards minimi stabbiliti fil-Konvenzjoni, fil-liġijiet speċifikati fil-Parti A tal-Anness III, jew fil-liġijiet ekwivalenti tal-Ġordan li huma konformi mal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, skont liema minn dawn ikunu applikabbli,

(b)

twassal għal tħassib serju — stabbilit bl-ispezzjoni msemmija fil-paragrafu 2 — li l-inġenju tal-ajru jew l-operat tiegħu ma jkunx konformi mal-istandards minimi stabbiliti fil-Konvenzjoni, fil-liġijiet speċifikati fil-Parti A tal-Anness III jew fil-liġijiet ekwivalenti tal-Ġordan li huma konformi mal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, skont liema minn dawn ikunu applikabbli, jew

(c)

twassal għal tħassib serju li hemm nuqqas ta’ manutenzjoni u ta’ amministrazzjoni effettiva tal-istandards minimi stabbiliti fil-Konvenzjoni, fil-liġijiet speċifikati fil-Parti A tal-Anness III, jew fil-liġijiet ekwivalenti tal-Ġordan li huma konformi mal-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, skont liema minn dawn ikunu applikabbli.

5.   Meta l-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti Kontraenti jieħdu azzjoni skont il-paragrafu 4, dawn għandhom jgħarrfu minnufih lill-awtoritajiet kompetenti tal-Parti Kontraenti l-oħra dwar it-teħid tat-tali azzjoni u jagħtu r-raġunijiet għal dan.

6.   Meta l-miżuri meħuda biex jiġi applikat il-paragrafu 4 jissoktaw anke jekk il-bażi biex dawn jittieħdu ma tkunx għadha teżisti, kwalunkwe Parti Kontraenti tista’ tirreferi din il-kwistjoni lill-Kumitat Konġunt.

Artikolu 14

Sigurtà tal-avjazzjoni

1.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu mill-inqas għall-istandards speċifikati fil-Parti B tal-Anness III għal dan il-Ftehim, skont il-kondizzjonijiet mogħtija hawn taħt.

2.   Minħabba li l-garanzija tas-sikurezza għall-inġenji tal-ajru ċivili, għall-passiġġieri u għall-ekwipaġġ tagħhom hija prerekwiżit fundamentali għat-tħaddim tas-servizzi internazzjonali bl-ajru, il-Partijiet Kontraenti jaffermaw mill-ġdid l-obbligi reċiproki tagħhom li jipprovdu għas-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili kontra atti ta’ interferenza illegali, u b’mod partikulari l-obbligi tagħhom skont il-Konvenzjoni ta’ Chicago, il-Konvenzjoni dwar ir-Reati u Ċerti Atti Oħra li Jsiru Abbord l-Inġenji tal-Ajru, iffirmata f’Tokjo fl-14 ta’ Settembru 1963, il-Konvenzjoni għat-Trażżin tal-Ħtif Illegali tal-Inġenji tal-Ajru, iffirmata f’The Hague fis-16 ta’ Diċembru 1970, il-Konvenzjoni għat-Trażżin ta’ Atti Illegali kontra s-Sikurezza tal-Avjazzjoni Ċivili, iffirmata f’Montreal fit-23 ta’ Settembru 1971, il-Protokoll għat-Trażżin ta’ Atti Illegali ta’ Vjolenza fl-Ajruporti li Jservu l-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali, iffirmata f’Montreal fl-24 ta’ Frar 1988 u l-Konvenzjoni dwar l-Immarkar ta’ Splussivi tal-Plastik għall-Għanijiet ta’ Skoperta, iffirmata f’Montreal fl-1 ta’ Marzu 1991, safejn iż-żewġ Partijiet Kontraenti huma firmatarji ta’ dawn il-konvenzjonijiet kif ukoll tal-konvenzjonijiet u l-protokolli l-oħra kollha li għandhom x’jaqsmu mas-sigurtà fil-qasam tal-avjazzjoni ċivili u li ż-żewġ Partijiet Kontraenti huma partijiet għalihom.

3.   Fuq talba, il-Partijiet għandhom jagħtu lil xulxin l-għajnuna kollha meħtieġa biex ikunu evitati atti ta’ ħtif illegali ta’ inġenji tal-ajru ċivili u atti illegali oħrajn kontra s-sikurezza ta’ dawn l-inġenji tal-ajru, il-passiġġieri u l-ekwipaġġ tagħhom, l-ajruporti u l-faċilitajiet tan-navigazzjoni fl-ajru, u kwalunkwe theddida oħra li jista’ jkun hemm għas-sigurtà tal-avjazzjoni ċivili.

4.   Fir-relazzjonijiet reċiproki tagħhom, il-Partijiet Kontraenti għandhom jaġixxu b’mod li huwa konformi mal-Istandards tas-sigurtà tal-avjazzjoni u, safejn ikunu japplikawhom, mal-Prattiki Rrakkomandati stabbiliti mill-Organizzazzjoni għall-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali (l-ICAO) u li jidhru bħala Annessi għall-Konvenzjoni ta’ Chicago, safejn dawn id-dispożizzjonijiet dwar is-sigurtà jkunu japplikaw għall-Partijiet Kontraenti. Iż-żewġ Partijiet Kontraenti għandhom jitolbu lill-operaturi tal-inġenji tal-ajru tar-reġistru tagħhom, lill-operaturi li jkollhom il-post prinċipali tan-negozju tagħhom jew ir-residenza permanenti tagħhom fit-territorju tagħhom u lill-operaturi tal-ajruporti fit-territorju tagħhom, biex ikunu konformi ma’ dawn id-dispożizzjonijiet dwar is-sigurtà tal-avjazzjoni.

5.   Kull Parti Kontraenti għandha tiżgura li fit-territorju tagħha jittieħdu miżuri effettivi biex ikunu mħarsa l-inġenji tal-ajru, biex ikunu eżaminati l-passiġġieri u l-oġġetti li dawn iġorru magħhom, u biex isiru l-verifiki x-xierqa fuq l-ekwipaġġ, il-merkanzija (inklużi l-bagalji li jkun hemm fl-istiva) u l-provvisti ta’ fuq l-inġenji tal-ajru qabel ma dawn jitilgħu jew jitgħabbew abbord, u waqt li jsir dan. Kull Parti Kontraenti għandha tiżgura wkoll li dawk il-miżuri jkunu aġġustati għal każijiet fejn jista’ jkun hemm livell ogħla ta’ theddid. Kull Parti Kontraenti taqbel li t-trasportaturi bl-ajru tagħha jistgħu jintalbu jħarsu d-dispożizzjonijiet dwar is-sigurtà tal-avjazzjoni msemmija fil-paragrafu 4 li jkunu meħtieġa mill-Parti Kontraenti l-oħra għad-dħul fit-territorju ta’ dik il-Parti Kontraenti l-oħra, għat-tluq minnu, jew waqt li l-inġenji tal-ajru jkunu fit-territorju tagħha.

6.   Kull meta ssir talba mill-Parti Kontraenti l-oħra biex jittieħdu miżuri speċjali tas-sigurtà li jkunu jilqgħu għal theddida partikolari, il-Parti l-oħra għandha taġixxi b’mod pożittiv. Ħlief fil-każ ta’ emerġenza, kull Parti Kontraenti se tgħarraf lill-Parti Kontraenti l-oħra bil-quddiem dwar kwalunkwe miżura speċjali tas-sigurtà li jkun beħsiebha ddaħħal li jista’ jkollha impatt finanzjarju jew operattiv sinifikanti fuq is-servizzi tat-trasport bl-ajru pprovduti skont dan il-Ftehim. Kull Parti Kontraenti tista’ titlob li ssir laqgħa tal-Kumitat Konġunt biex ikunu diskussi dawn it-tipi ta’ miżuri tas-sigurtà, hekk kif previst fl-Artikolu 21 ta’ dan il-Ftehim (il-Kumitat Konġunt).

7.   Meta jkun hemm inċident jew meta jkun hemm theddida ta’ inċident ta’ ħtif illegali ta’ inġenju tal-ajru ċivili jew atti illegali oħrajn kontra s-sikurezza ta’ dak l-inġenju tal-ajru, tal-passiġġieri u tal-ekwipaġġ tiegħu, tal-ajruporti jew tal-faċilitajiet tan-navigazzjoni fl-ajru, il-Partijiet Kontraenti għandhom jgħinu lil xulxin billi jiffaċilitaw il-komunikazzjonijiet u l-miżuri x-xierqa l-oħra maħsubin biex itemmu malajr u bla periklu t-tali inċident jew it-theddida tat-tali inċident.

8.   Kull Parti Kontraenti għandha tieħu l-miżuri kollha li tqis li huma prattikabbli biex tiżgura li inġenju tal-ajru li jkun suġġett għal att ta’ ħtif illegali jew għal atti oħrajn ta’ interferenza illegali u li jkun qiegħed fuq l-art fit-territorju tagħha jinżamm fuq l-art sakemm it-tluq tiegħu ma jkunx meħtieġ mid-dmir iktar importanti li titħares il-ħajja umana. Kull fejn ikun prattikabbli, it-tali miżuri għandhom jittieħdu abbażi ta’ konsultazzjonijiet reċiproki.

9.   Meta Parti Kontraenti jkollha raġunijiet biżżejjed biex temmen li l-Parti Kontraenti l-oħra ma tkunx segwiet id-dispożizzjonijiet tas-sigurtà tal-avjazzjoni f’dan l-Artikolu, dik il-Parti Kontraenti tista’ titlob li jsiru konsultazzjonijiet immedjati mal-Parti Kontraenti l-oħra.

10.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 4 ta’ dan il-Ftehim (Rifjut, Revoka, Sospensjoni u Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni), in-nuqqas li jintlaħaq ftehim sodisfaċenti fi żmien (15) ħmistax-il ġurnata mid-data ta’ din it-talba għandu jikkostitwixxi raġunijiet biex tinżamm, tiġi rrevokata jew limitata l-awtorizzazzjoni tal-operat ta’ trasportatur bl-ajru wieħed jew iktar tat-tali Parti Kontraenti, jew biex jiġu imposti ċerti kondizzjonijiet fuq it-tali awtorizzazzjonijiet.

11.   Meta meħtieġ minħabba theddida immedjata jew straordinarja, Parti Kontraenti tista’ tieħu azzjoni temporanja qabel ma jiskadi l-perijodu ta’ (15) ħmistax-il ġurnata.

12.   Kwalunkwe azzjoni li tittieħed skont il-paragrafu 10 ta’ dan l-Artikolu għandha titwaqqaf hekk kif il-Parti Kontraenti l-oħra tikkonforma mad-dispożizzjonijiet ta’ dan l-Artikolu.

Artikolu 15

Ġestjoni tat-traffiku tal-ajru

1.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu għall-istandards speċifikati fil-Parti C tal-Anness III għal dan il-Ftehim, skont il-kondizzjonijiet mogħtija hawn taħt.

2.   Il-Partijiet Kontraenti jintrabtu bl-ogħla grad ta’ kooperazzjoni fil-qasam tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru, bil-ħsieb li jestendu l-Ajru Uniku Ewropew għall-Ġordan sabiex isaħħu l-istandards preżenti tas-sikurezza u l-effiċjenza ġenerali għall-istandards ġenerali tat-traffiku tal-ajru fl-Ewropa, sabiex jisfruttaw il-kapaċitajiet u sabiex inaqqsu d-dewmien. Għal dan il-għan, għandu jkun żgurat li l-Ġordan jieħu sehem kif xieraq fil-kumitat dwar l-ajru uniku. Il-monitoraġġ u l-iffaċilitar tal-kooperazzjoni fil-qasam tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru għandhom ikunu r-responsabbiltà tal-Kumitat Konġunt.

3.   Sabiex iħaffu l-applikazzjoni tal-liġijiet dwar l-Ajru Uniku Ewropew fit-territorji tagħhom:

(a)

il-Ġordan għandu jieħu l-miżuri meħtieġa biex jaġġusta l-istrutturi istituzzjonali tiegħu tal-ġestjoni tat-traffiku tal-ajru għall-Ajru Uniku Ewropew, b’mod partikolari billi jistabbilixxi l-korpi nazzjonali rilevanti tas-sorveljanza li jkunu joperaw għall-inqas b’mod indipendenti mill-fornituri tas-servizzi tan-navigazzjoni fl-ajru; u

(b)

L-Unjoni Ewropea għandha tassoċja lill-Ġordan mal-inizjattivi rilevanti tal-operat fl-oqsma tas-servizzi tan-navigazzjoni fl-ajru, tal-ispazju tal-ajru u tal-interoperabbiltà li ġejjin mill-Ajru Uniku Ewropew, b’mod partikolari permezz tal-involviment bikri tal-isforzi tal-Ġordan biex jistabbilixxi taqsimiet funzjonali tal-ispazju tal-ajru, jew permezz tal-koordinazzjoni xierqa tas-SESAR.

Artikolu 16

Ambjent

1.   Il-Partijiet Kontraenti jagħrfu l-importanza li jitħares l-ambjent meta tkun qed tiġi żviluppata u implimentata l-politika tal-avjazzjoni internazzjonali.

2.   Il-Partijiet Kontraenti jagħrfu l-importanza li jaħdmu flimkien, u fil-qafas ta’ diskussjonijiet multilaterali, sabiex iqisu l-effetti li l-avjazzjoni jkollha fuq l-ambjent u fuq l-ekonomija, u sabiex jiżguraw li kwalunkwe miżura ta’ taffija tkun konsistenti b’mod sħiħ mal-għanijiet ta’ dan il-Ftehim.

3.   Xejn f’dan il-Ftehim m’għandu jitqies li qed jillimita s-setgħa tal-awtoritajiet kompetenti ta’ Parti Kontraenti biex dawn jieħdu l-miżuri xierqa kollha, fi ħdan il-ġurisdizzjoni sovrana tagħhom, sabiex jevitaw jew inkella jindirizzaw l-impatti ambjentali tat-trasport bl-ajru, dejjem jekk dawn il-miżuri jkunu konsistenti b’mod sħiħ mad-drittijiet u l-obbligi tagħhom skont il-liġi internazzjonali u jekk ikunu applikati mingħajr distinzjoni ta’ nazzjonalità.

4.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu għall-istandards speċifikati fil-Parti D tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

Artikolu 17

Protezzjoni tal-konsumaturi

Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu għall-istandards dwar it-trasport bl-ajru speċifikati fil-Parti E tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

Artikolu 18

Sistemi ta’ prenotazzjoni kompjuterizzati

Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu għall-istandards speċifikati fil-Parti F tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

Artikolu 19

Aspetti soċjali

Il-Partijiet Kontraenti għandhom jiżguraw li l-liġijiet tagħhom iwasslu għall-istandards dwar it-trasport bl-ajru speċifikati fil-Parti G tal-Anness III għal dan il-Ftehim.

TITOLU III

DISPOŻIZZJONIJIET ISTITUZZJONALI

Artikolu 20

Interpretazzjoni u Infurzar

1.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jieħdu l-miżuri xierqa kollha, kemm jekk ikunu ġenerali kif ukoll jekk ikunu speċifiċi, sabiex jiżguraw li jintlaħqu l-obbligi li joriġinaw minn dan il-Ftehim. L-istess Partijiet għandhom jevitaw kwalunkwe miżura li tipperikola b’xi mod il-ksib tal-għanijiet ta’ dan il-Ftehim.

2.   Kull Parti Kontraenti għandha tkun responsabbli, fit-territorju tagħha stess, li tinforza b’mod xieraq dan il-Ftehim u, b’mod partikulari, il-liġijiet li jwasslu għall-istandards speċifikati fl-Anness III għal dan il-Ftehim.

3.   Kull Parti Kontraenti għandha tagħti lill-Parti Kontraenti l-oħra t-tagħrif u l-għajnuna kollha meħtieġa fil-każ ta’ investigazzjonijiet dwar ksur possibbli ta’ regolamenti li dik il-Parti Kontraenti l-oħra tkun qed twettaq skont il-kompetenzi rispettivi tagħha kif ipprovdut f’dan il-Ftehim.

4.   Kull meta l-Partijiet Kontraenti jaġixxu skont is-setgħat li jagħtihom dan il-Ftehim fuq kwistjonijiet li jkunu ta’ interess għall-Parti Kontraenti l-oħra u li jkollhom x’jaqsmu mal-awtoritajiet jew mal-kumpaniji tal-Parti Kontraenti l-oħra, l-awtoritajiet kompetenti tal-Parti Kontraenti l-oħra għandhom ikunu infurmati bis-sħiħ u għandhom jingħataw l-opportunità li jikkummentaw qabel ma tittieħed deċiżjoni finali.

Artikolu 21

Il-Kumitat Konġunt

1.   B'dan qed jiġi stabbilit kumitat li huwa magħmul mir-rappreżentanti tal-Partijiet Kontraenti (minn hawn ’il quddiem imsejjaħ il-Kumitat Konġunt). Dan se jkollu f’idejh l-amministrazzjoni ta’ dan il-Ftehim u għandu jiżgura l-implimentazzjoni xierqa tiegħu. Għal dan il-għan, dan għandu jagħmel rakkomandazzjonijiet u jieħu deċiżjonijiet fil-każijiet imsemmija f’dan il-Ftehim.

2.   Id-deċiżjonijiet tal-Kumitat Konġunt għandhom jiġu adottati b’kunsens u jkunu jorbtu lill-Partijiet Kontraenti. Il-Partijiet Kontraenti għandhom iqegħduhom fis-seħħ skont ir-regoli proprji tagħhom.

3.   Il-Kumitat Konġunt għandu jadotta, b’deċiżjoni, ir-regoli tal-proċedura tiegħu.

4.   Il-Kumitat Konġunt għandu jiltaqa’ kif u meta jkun meħtieġ. Kull Parti Kontraenti tista’ titlob biex issir laqgħa.

5.   Parti Kontraenti tista’ titlob ukoll li l-Kumitat Konġunt jiltaqa’ biex ifittex soluzzjoni għal kwalunkwe kwistjoni marbuta mal-interpretazzjoni jew mal-applikazzjoni ta’ dan il-Ftehim. Laqgħa bħal din għandha tibda fl-eqreb data possibbli, iżda mhux iktar tard minn xahrejn mid-data li fiha tkun waslet it-talba, sakemm il-Partijiet Kontraenti ma jiftehmux mod ieħor.

6.   Għall-għanijiet tal-implimentazzjoni xierqa ta’ dan il-Ftehim, il-Partijiet Kontraenti għandhom jiskambjaw it-tagħrif u, fuq talba ta’ kwalunkwe waħda mill-Partijiet Kontraenti, għandhom iwettqu l-konsultazzjonijiet fi ħdan il-Kumitat Konġunt.

7.   Jekk skont waħda mill-Partijiet Kontraenti, id-deċiżjoni tal-Kumitat Konġunt ma tkunx implimentata kif xieraq mill-Parti Kontraenti l-oħra, din tal-ewwel tista’ titlob lill-Kumitat Konġunt biex jiddiskuti l-kwistjoni. Jekk il-Kumitat Konġunt ma jkunx jista’ jsolvi l-kwistjoni fi żmien xahrejn minn mindu tkun saret it-talba, il-Parti Kontraenti li tkun għamlet it-talba tista’ tieħu l-miżuri ta’ salvagwardja li jkunu xierqa skont l-Artikolu 23 ta’ dan il-Ftehim (Miżuri ta’ Salvagwardja).

8.   Id-deċiżjonijiet tal-Kumitat Konġunt għandhom juru d-data ta’ meta dawn iridu jiġi implimentati mill-Partijiet Kontraenti kif ukoll kwalunkwe tagħrif ieħor li jista’ jikkonċerna lill-operaturi ekonomiċi.

9.   Mingħajr preġudizzju għall-paragrafu 2, jekk il-Kumitat Konġunt ma jiddeċidix dwar kwistjoni li tkun tressqet quddiemu fi żmien sitt xhur minn mindu tkun saret it-talba, il-Partijiet Kontraenti jistgħu jieħdu l-miżuri temporanji ta’ salvagwardja li jkunu xierqa skont l-Artikolu 23 ta’ dan il-Ftehim (Miżuri ta’ Salvagwardja).

10.   Il-Kumitat Konġunt għandu jistħarreġ il-kwistjonijiet marbutin mal-investimenti bilaterali ta’ sjieda maġġoritarja jew ma’ bidliet fil-kontroll effettiv tat-trasportaturi bl-ajru tal-Partijiet Kontraenti.

11.   Il-Kumitat Konġunt għandu jiżviluppa wkoll il-kooperazzjoni billi:

(a)	irawwem skambji fil-livell tal-esperti dwar inizjattivi u żviluppi leġiżlattivi jew regolatorji ġodda, inklużi fl-oqsma tas-sigurtà, tas-sikurezza, tal-ambjent, tal-infrastruttura tal-avjazzjoni (inklużi s-slots), tal-ambjent kompetittiv u tal-ħarsien tal-konsumatur;

(b)	jeżamina b’mod regolari l-effetti soċjali ta’ dan il-Ftehim skont il-mod kif ikun qed jiġi implimentat, l-aktar fil-qasam tal-impjiegi, u billi jiżviluppa tweġibiet xierqa għat-tħassib li jinstab li huwa leġittimu;

(c)	jqis l-oqsma potenzjali li fihom dan il-Ftehim jista’ jkompli jiġi żviluppat, inkluża r-rakkomandazzjoni ta’ emendi għal dan il-Ftehim; u

(d)	jaqbel, abbażi ta’ kunsens, fuq proposti, approċċi jew dokumenti ta’ natura proċedurali li huma marbutin b’mod dirett mal-funzjonament ta’ dan il-Ftehim.

12.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom l-istess għan li jkabbru kemm jista’ jkun il-benefiċċji għall-konsumaturi, għal-linji tal-ajru, għall-ħaddiema, u għall-komunitajiet billi jestendu dan il-Ftehim biex jinkludi wkoll pajjiżi terzi. Għal dan il-għan, il-Kumitat Konġunt għandu jaħdem sabiex jiżviluppa proposta dwar il-kondizzjonijiet u l-proċeduri meħtieġa sabiex il-pajjiżi terzi jkunu jistgħu jissieħbu f’dan il-Ftehim, inklużi kwalunkwe emendi meħtieġa għal dan il-Ftehim.

Artikolu 22

Riżoluzzjoni tat-tilwim u Arbitraġġ

1.   Kwalunkwe Parti Kontraenti tista’ titlob lill-Kunsill ta’ Assoċjazzjoni stabbilit skont il-Ftehim ta’ Assoċjazzjoni jeżamina kwalunkwe tilwima marbuta mal-applikazzjoni jew mal-interpretazzjoni ta’ dan il-Ftehim, jekk din ma tkunx issolviet skont l-Artikolu 21 ta’ dan il-Ftehim (il-Kumitat Konġunt).

2.   Il-Kunsill ta’ Assoċjazzjoni stabbilit skont il-Ftehim ta’ Assoċjazzjoni jista’ jsolvi t-tilwima billi jieħu deċiżjoni dwarha.

3.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jieħdu l-miżuri meħtieġa biex jimplimentaw id-deċiżjoni msemmija fil-paragrafu 2.

4.   Jekk il-Partijiet Kontraenti ma jkunux jistgħu jsolvu t-tilwima la permezz tal-Kumitat Konġunt u lanqas skont il-paragrafu 2, il-kwistjoni għandha, fuq talba ta’ waħda mill-Partijiet Kontraenti, titressaq quddiem bord tal-arbitraġġ li jkun magħmul minn tliet arbitri skont il-proċedura stabbilita hawn taħt:

(a)

kull Parti Kontraenti għandha taħtar arbitru fi żmien sittin (60) jum mid-data li fiha tirċievi notifika mibgħuta mill-Parti Kontraenti l-oħra b’mezzi diplomatiċi li saret talba lill-bord tal-arbitraġġ għall-proċess ta’ arbitraġġ; it-tielet arbitru għandu jinħatar miż-żewġ arbitri l-oħra fi żmien sittin (60) jum ieħor. Jekk waħda mill-Partijiet Kontraenti ma tkunx ħatret arbitru fiż-żmien miftiehem, jew jekk it-tielet arbitru ma jinħatarx fiż-żmien miftiehem, kull Parti Kontraenti tista’ titlob lill-President tal-Kunsill tal-ICAO biex jaħtar arbitru jew arbitri, skont liema minn dawn tkun applikabbli;

(b)	it-tielet arbitru li jinħatar skont it-termini tal-paragrafu a) t’hawn fuq għandu jkun ċittadin ta’ Stat terz u għandu jaġixxi bħala l-President tal-bord tal-arbitraġġ;

(c)	il-bord tal-arbitraġġ għandu jaqbel dwar ir-regoli tal-proċedura tiegħu; u

(d)	suġġett għad-deċiżjoni finali tal-bord tal-arbitraġġ, l-ispejjeż inizjali tal-arbitraġġ għandhom jinqasmu b’mod ugwali bejn il-Partijiet.

5.   Fuq talba ta’ Parti Kontraenti u dejjem sakemm tittieħed id-deċiżjoni finali tal-bord tal-arbitraġġ, il-bord tal-arbitraġġ jista’ jordna lill-Parti Kontraenti l-oħra timplimenta miżuri temporanji ta’ rimedju.

6.   Kwalunkwe deċiżjoni proviżorja jew finali tal-bord tal-arbitraġġ għandha torbot lill-Partijiet Kontraenti.

7.   Jekk waħda mill-Partijiet Kontraenti ma taġixxix skont id-deċiżjoni tal-bord tal-arbitraġġ li tkun ittieħdet skont it-termini ta’ dan l-Artikolu fi żmien tletin (30) jum min-notifika tad-deċiżjoni msemmija hawn fuq, il-Parti Kontraenti l-oħra tista’, sakemm idum għaddej dan in-nuqqas, tillimita, tissospendi jew tirrevoka d-drittijiet jew il-privileġġi li tkun tat lill-Parti Kontraenti li tkun qed tonqos skont it-termini ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 23

Miżuri ta’ Salvagwardja

1.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom jieħdu kwalunkwe miżura ġenerali jew speċifika li hija meħtieġa biex iwettqu l-obbligi tagħhom skont dan il-Ftehim. Huma għandhom jiżguraw li jintlaħqu l-għanijiet stabbiliti f’dan il-Ftehim.

2.   Jekk waħda mill-Partijiet Kontraenti tqis li l-Parti Kontraenti l-oħra tkun naqset milli twettaq xi obbligu skont dan il-Ftehim, din tista’ tieħu l-miżuri li jkunu xierqa. Il-miżuri ta’ salvagwardja għandhom ikunu illimitati, fl-ambitu u fiż-żmien tagħhom, għal dak li huwa strettament meħtieġ sabiex titranġa s-sitwazzjoni jew sabiex jinżamm il-bilanċ ta’ dan il-Ftehim. Għandha tingħata prijorità għal dawk il-miżuri li jfixklu l-inqas it-tħaddim ta’ dan il-Ftehim.

3.   Kwalunwe Parti Kontraenti li tkun qed tqis li tieħu miżuri ta’ salvagwardja għandha tavża lill-Partijiet Kontraenti l-oħra permezz tal-Kumitat Konġunt u għandha tforni t-tagħrif rilevanti kollu.

4.   Il-Partijiet Kontraenti għandhom minnufih jibdew konsultazzjonijiet fil-Kumitat Konġunt bil-għan li tinstab soluzzjoni aċċettabbli għal kulħadd.

5.   Mingħajr preġudizzju għall-Artikolu 3(d) (Awtorizzazzjoni), l-Artikolu 4(d) (Rifjut, Revoka, Sospensjoni u Limitazzjoni tal-Awtorizzazzjoni) u l-Artikolu 13 (Sikurezza tal-Avjazzjoni) u l-Artikolu 14 (Sigurtà tal-Avjazzjoni) ta’ dan il-Ftehim, il-Parti Kontraenti kkonċernata ma tistax tieħu miżuri ta’ salvagwardja qabel ma jkun għadda xahar mid-data tan-notifika skont il-paragrafu 3, sakemm il-proċedura ta’ konsultazzjoni skont il-paragrafu 4 ma tkunx intemmet qabel ma jiskadi l-limitu taż-żmien iddikjarat.

6.   Il-Parti Kontraenti kkonċernata għandha tavża lill-Kumitat Konġunt dwar il-miżuri meħuda mingħajr dewmien u għandha tforni t-tagħrif rilevanti kollu.

7.   Kwalunkwe azzjoni li tkun ittieħdet skont it-termini ta’ dan l-Artikolu għandha tiġi sospiża hekk kif il-Parti Kontraenti li tkun qed tonqos tissodisfa d-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 24

Estensjoni ġeografika tal-Ftehim

Il-Partijiet Kontraenti jintrabtu li jwettqu djalogu kontinwu sabiex jiżguraw li dan il-Ftehim ikun koerenti mal-proċess ta’ Barċellona u jimmiraw li, fl-aħħar mill-aħħar joħolqu żona komuni Ewro-Mediterranja tal-avjazzjoni. Għalhekk, fi ħdan il-Kumitat Konġunt se tkun eżaminata l-possibbiltà li jsiru emendi, miftiehma b’mod reċiproku, sabiex jitqiesu ftehimiet Ewro-Mediterranji simili dwar l-Avjazzjoni, skont l-Artikolu 21(11) (il-Kumitat Konġunt).

Artikolu 25

Relazzjoni ma’ Ftehimiet oħrajn

1.   Id-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim qed jieħdu post id-dispożizzjonijiet rilevanti tal-ftehimiet bilaterali li jeżistu bejn il-Ġordan u l-Istati Membri. Madanakollu, id-drittijiet tat-traffiku eżistenti li ġejjin minn dawn il-ftehimiet bilaterali u li mhumiex koperti minn dan il-Ftehim jistgħu jkomplu jiġu eżerċitati, dejjem jekk ma jkun hemm l-ebda diskriminazzjoni bejn it-trasportaturi bl-ajru tal-Unjoni Ewropea abbażi tan-nazzjonalità.

2.   Minkejja l-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, u suġġett għall-Artikolu 27 (Terminazzjoni), jekk dan il-Ftehim jintemm jew ma jibqax jiġi applikat b’mod proviżorju, il-Partijiet Kontraenti jistgħu jaqblu dwar l-iskema li tibda tapplika wara għas-servizzi tal-ajru bejn it-territorji rispettivi tagħhom qabel it-terminazzjoni.

3.   Jekk il-Partijiet Kontraenti jsiru parti għal xi ftehim multilaterali jew japprovaw deċiżjoni adottata mill-ICAO jew minn xi organizzazzjoni internazzjonali oħra li tindirizza kwistjonijiet koperti minn dan il-Ftehim, huma għandhom jikkonsultaw ma’ xulxin fil-Kumitat Konġunt sabiex jistabbilixxu jekk dan il-Ftehim għandux jiġi rrivedut sabiex jieħu kont ta' tali żviluppi.

4.   Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr preġudizzju għal kwalunkwe deċiżjoni li jistgħu jieħdu ż-żewġ Partijiet Kontraenti biex jimplimentaw ir-rakkomandazzjonijiet li tista’ tagħmel l-ICAO fil-ġejjieni. Il-Partijiet Kontraenti m’għandhomx jikkwotaw dan il-Ftehim, jew xi parti minnu, bħala l-bażi biex jopponu strateġiji politiċi alternattivi fl-ICAO dwar kwalunkwe kwistjoni koperta minn dan il-Ftehim.

Artikolu 26

Emendi

1.   Jekk waħda mill-Partijiet Kontraenti tkun tixtieq temenda d-dispożizzjonijiet ta’ dan il-Ftehim, għandha tinnotifika lill-Kumitat Konġunt dwar dan. L-emendi għal dan il-Ftehim għandhom jidħlu fis-seħħ wara li jkunu tlestew il-proċeduri interni rispettivi ta’ kull Parti Kontraenti.

2.   Il-Kumitat Konġunt jista’, fuq proposta li tagħmel waħda mill-Partijiet Kontraenti u skont dan l-Artikolu, jiddeċiedi li jimmodifika l-Annessi għal dan il-Ftehim.

3.   Dan il-Ftehim għandu jkun mingħajr preġudizzju għad-dritt ta’ kull Parti Kontraenti, suġġett għall-konformità mal-prinċipju tan-nuqqas ta’ diskriminazzjoni, li tadotta, b’mod unilaterali, leġiżlazzjoni ġdida jew li temenda l-leġiżlazzjoni eżistenti tagħha fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew f’qasam relatat imsemmi fl-Anness III għal dan il-Ftehim.

4.   Hekk kif xi waħda mill-Partijiet Kontraenti tkun qed tfassal leġiżlazzjoni ġdida fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew f’qasam relatat kopert mill-Anness III li tista’ taffettwa t-tħaddim tajjeb ta’ dan il-Ftehim, hija għandha tgħarraf lill-Parti Kontraenti l-oħra u tikkonsulta kemm jista’ jkun mill-qrib magħha. Fuq talba ta’ waħda mill-Partijiet Kontraenti, jista’ jsir skambju preliminari ta’ ideat fi ħdan il-Kumitat Konġunt.

5.   Hekk kif Parti Kontraenti tkun adottat leġiżlazzjoni ġdida jew emenda għal-leġiżlazzjoni tagħha fil-qasam tat-trasport bl-ajru jew f’qasam relatat imsemmi fl-Anness III li tista’ taffettwa l-funzjonament adatt ta’ dan il-Ftehim, hija għandha tgħarraf lill-Parti Kontraenti l-oħra sa mhux aktar tard minn tletin jum wara li tkun adottataha. Fuq talba ta’ kwalunkwe Parti Kontraenti, il-Kumitat Konġunt għandu, fi żmien sittin jum minn meta ssir it-talba, iwettaq skambju tal-ideat dwar l-implikazzjonijiet li din il-leġiżlazzjoni jew l-emenda l-ġdida jista’ jkollha fuq il-funzjonament adatt ta’ dan il-Ftehim.

6.   Wara li jsir l-iskambju tal-ideat imsemmi fil-paragrafu 5 t’hawn fuq, il-Kumitat Konġunt għandu:

(a)	jadotta deċiżjoni li tirrevedi l-Anness III għal dan il-Ftehim biex jintegra fih, jekk ikun meħtieġ fuq il-bażi tar-reċiproċità, il-leġiżlazzjoni jew l-emenda l-ġdida kkonċernata;

(b)	jadotta deċiżjoni fis-sens li l-leġiżlazzjoni jew l-emenda l-ġdida kkonċernata għandha titqies bħala konformi ma’ dan il-Ftehim; jew

(c)	jirrakkomanda kwalunkwe miżura oħra, li għandha tkun adottata fi ħdan perijodu raġonevoli ta' żmien, biex ikun salvagwardjat il-funzjonament adatt ta’ dan il-Ftehim.

Artikolu 27

Terminazzjoni

1.   Dan il-Ftehim huwa konkluż għal perijodu illimitat.

2.   Kull Parti Kontraenti tista’, f’kull waqt, tinnotifika bil-miktub b’mezzi diplomatiċi lill-Parti Kontraenti l-oħra dwar id-deċiżjoni tagħha li tittermina dan il-Ftehim. It-tali notifika għandha tintbagħat simultanjament lill-ICAO. Dan il-Ftehim għandu jintemm f’nofsillejl GMT fi tmiem l-istaġun tat-traffiku tal-IATA li jkun għaddej sena wara d-data tan-notifika bil-miktub dwar it-terminazzjoni tiegħu, sakemm:

(a)	in-notifika ma tiġix irtirata bi qbil bejn il-Partijiet Kontraenti qabel it-tmiem ta’ dan il-perijodu; jew

(b)

il-Parti Kontraenti li ma tkunx dik li tkun bagħtet l-avviż dwar it-terminazzjoni tal-Ftehim, ma titlobx perijodu itwal taż-żmien, li ma jistax jaqbeż it-18-il xahar, sabiex tiżgura li jkun hemm negozjati sodisfaċenti dwar l-iskema li għandha tapplika għas-servizzi tal-ajru bejn it-territorji rispettivi taż-żewġ Partijiet wara li jintemm dan il-Ftehim.

Artikolu 28

Reġistrazzjoni mal-Organizzazzjoni għall-Avjazzjoni Ċivili Internazzjonali u mas-Segretarjat tan-Nazzjonijiet Uniti

Dan il-Ftehim u l-emendi kollha tiegħu għandhom jiġu rreġistrati mal-ICAO u mas-Segretarjat tan-Nazzjonijiet Uniti.

Artikolu 29

Dħul fis-seħħ

1.   Dan il-Ftehim għandu jidħol fis-seħħ xahar wara d-data tal-aħħar nota fi skambju ta’ noti diplomatiċi bejn il-Partijiet Kontraenti li jikkonfermaw li l-proċeduri kollha meħtieġa biex dan il-Ftehim jidħol fis-seħħ ikunu tlestew. Għall-għanijiet ta’ dan l-iskambju, ir-Renju Ħaxemita tal-Ġordan għandu jwassal lis-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea n-nota diplomatika tiegħu lill-Unjoni Ewropea u lill-Istati Membri tagħha, u s-Segretarjat Ġenerali tal-Kunsill tal-Unjoni Ewropea għandu jwassal lir-Renju Ħaxemita tal-Ġordan in-nota diplomatika tiegħu mingħand l-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha. In-nota diplomatika mill-Unjoni Ewropea u l-Istati Membri tagħha għandu jkun fiha l-komunikazzjonijiet minn kull Stat Membru li jikkonfermaw li l-proċeduri tagħhom meħtieġa biex dan il-Ftehim jidħol fis-seħħ ikunu tlestew.

2.   Minkejja l-paragrafu 1 ta’ dan l-Artikolu, il-Partijiet Kontraenti jaqblu li japplikaw dan il-Ftehim b’mod proviżorju mill-ewwel jum tax-xahar ta’ wara d-data li tiġi l-ewwel minn dawn it-tnejn: (i) id-data tal-aktar nota tard li biha l-Partijiet ikunu għarrfu lil xulxin li l-proċeduri meħtieġa biex dan il-Ftehim jiġi applikat b’mod proviżorju jkunu tlestew, u (ii) id-data li tiġi 12-il xahar wara d-data li fiha jiġi ffirmat dan il-ftehim, suġġetta għall-proċeduri u/jew għal-leġiżlazzjoni domestika interna tal-Partijiet Kontraenti, kif applikabbli.

---

(1)  ĠU L 293, 31.10.2008, p. 3.