SENTENZA TAL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Għaxar Awla)
14 ta’ Settembru 2017 ( *1 )
“Nuqqas ta’ Stat li jwettaq obbligu – Direttiva 91/271/KEE – Trattament tal-ilma urban mormi – Artikolu 4(1) u (3) – Trattament sekondarju jew trattament ekwivalenti”
Fil-Kawża C-320/15,
li għandu bħala suġġett rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu skont l-Artikolu 258 TFUE, imressaq fis-26 ta’ Ġunju 2015,
Il-Kummissjoni Ewropea, irrappreżentata minn G. Zavvos u E. Manhaeve, bħala aġenti,
rikorrenti,
vs
Ir-Repubblika Ellenika, irrappreżentata minn E. Skandalou, bħala aġent,
konvenuta,
sostnuta minn:
Ir-Renju Unit tal-Gran Brittanja u l-Irlanda ta’ Fuq, irrappreżentat minn C. Brodie u J. Kraehling, bħala aġenti
intervenjent,
IL-QORTI TAL-ĠUSTIZZJA (L-Għaxar Awla),
komposta minn M. Berger, President tal-Awla, A. Borg Barthet (Relatur) u E. Levits, Imħallfin,
Avukat Ġenerali: M. Bobek,
Reġistratur: R. Schiano, Amministratur,
wara li rat il-proċedura bil-miktub u wara s-seduta tal-25 ta’ Jannar 2017,
wara li semgħet il-konklużjonijiet tal-Avukat Ġenerali, ippreżentati fis-seduta tat-30 ta’ Marzu 2017,
tagħti l-preżenti
Sentenza
1 |
Permezz tar-rikors tagħha, il-Kummissjoni Ewropea titlob lill-Qorti tal-Ġustizzja tikkonstata li, billi ma żguratx livell adegwat ta’ trattament tal-ilma urban mormi tal-agglomerazzjonijiet ta’ Prosotsani, Doxato, Eleftheroupoli, Vagia, Galatista, Desfina u Chanioti, b’ekwivalenza ta’ popolazzjoni (e.p.) ta’ bejn 2000 u 10000, kif ukoll ta’ Polychrono, b’e.p. ta’ bejn 10000 u 15000, ir-Repubblika Ellenika naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 4(1) u (3) tad-Direttiva tal-Kunsill 91/271/KEE, tal-21 ta’ Mejju 1991, dwar it-trattament tal-ilma urban mormi (ĠU Edizzjoni Speċjali bil-Malti, Kapitolu 15, Vol. 2, p. 26), kif emendata bir-Regolament (KE) Nru 1137/2008 tal-Parlament Ewropew u tal-Kunsill, tat-22 ta’ Ottubru 2008 (ĠU 2008, L 311, p. 1) (iktar ’il quddiem id-“Direttiva 91/271”). |
Il-kuntest ġuridiku
2 |
Skont l-Artikolu 1 tad-Direttiva 91/271: “Din id-Direttiva tikkonċerna l-ġbir, it-trattament u l-iskariki ta’ ilma mormi urban u t-trattment u l-iskariki ta’ ilma mormi minn ċertu setturi industrijali. L-għan tad-Direttiva huwa li tipproteġi l-Ambjent minn effetti negattivi iskariki ta’ ilma mormi hawn fuq imsemmija.” |
3 |
L-Artikolu 2 ta’ din id-direttiva jipprevedi li: “Għall-għan ta’ din id-Direttiva:
[…]
[…]
[…]” |
4 |
L-Artikolu 4 tal-imsemmija direttiva jipprevedi li: “1. L-Istati Membri għandhom jiżguraw li l-ilma mormi urban li jidħol f’sistemi ta’ ġbir għandu [qabel] ma jkun skarikat ikun suġġett għal trattament sekondarju jew trattament ekwivalenti ieħor kif ġej: […]
[…] 3. L-iskariki minn impjanti ta’ trattament ta’ ilma mormi urban deskritti fil-paragrafi 1 u 2 għandhom jilħqu l-kriterji rilevanti ta’ l-Anness I. B. […] […]” |
5 |
L-Anness I tad-Direttiva 91/271, intitolat “Rekwiżiti għall-ilma mormi urban”, huwa fformulat kif ġej: “[…]
[…]
[…]” |
6 |
It-tabella 1 tal-Anness I tad-Direttiva 91/271 tinkludi r-rekwiżiti għall-iskariki minn impjanti ta’ trattament tal-ilma urban mormi u suġġetti għad-dispożizzjonijiet, b’mod partikolari, tal-Artikolu 4 ta’ din id-direttiva. |
Il-proċedura prekontenzjuża
7 |
Permezz ta’ ittra tad-29 ta’ Mejju 2007, il-Kummissjoni talbet lill-awtoritajiet Griegi sabiex jipprovdulha, fi żmien sitt xhur, l-informazzjoni dwar l-osservanza, b’mod partikolari, tal-obbligi tagħhom ta’ trattament tal-ilma urban mormi, kif previsti fl-Artikolu 4 tad-Direttiva 91/271, għall-2007. Għalkemm dawn l-awtoritajiet ma wieġbux għal din it-talba fit-terminu previst, huma madankollu bagħtu l-informazzjoni mitluba sentejn wara, wara li ntbagħat kwestjonarju dwar l-2009. |
8 |
Peress li l-komunikazzjoni ta’ din l-informazzjoni wasslet lill-Kummissjoni sabiex tqis li 62 agglomerazzjoni Griega kienu kisru l-Artikolu 4 tad-Direttiva 91/271, hija talbet, permess ta’ ittra tal-5 ta’ Ottubru 2010, ċerti kjarifiki lill-awtoritajiet Griegi. |
9 |
Wara li eżaminat l-informazzjoni mogħtija mill-awtoritajiet Griegi fit-tweġiba tagħhom tal-21 ta’ Diċembru 2010, il-Kummissjoni bagħtet lir-Repubblika Ellenika, fis-17 ta’ Ġunju 2011, ittra ta’ intimazzjoni li fiha qieset li din tal-aħħar kienet naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 4 tad-Direttiva 91/271 għak dak li jirrigwarda dawn it-62 agglomerazzjoni u stidnitha, konsegwentement, sabiex tippreżenta l-osservazzjonijiet tagħha. |
10 |
Ir-Repubblika Ellenika wieġbet għal din l-ittra ta’ intimazzjoni fil-11 ta’ Awwissu 2011, billi kkomunikat informazzjoni dwar l-imsemmija agglomerazzjonijiet. |
11 |
Fl-1 ta’ Ġunju 2012, il-Kummissjoni indirizzat opinjoni motivata lir-Repubblika Ellenika li fiha indikat li din tal-aħħar kompliet tikser id-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 91/271. Hija stiednet lil dan l-Istat Membru sabiex jippreżenta l-osservazzjonijiet tiegħu fi żmien xahrejn b’effett mir-riċezzjoni ta’ din l-opinjoni motivata. |
12 |
Permezz ta’ ittri tal-20 ta’ Lulju 2012 u tal-20 ta’ Marzu 2013, ir-Repubblika Ellenika wieġbet għall-imsemmija opinjoni motivata billi ddikjarat li erba’ agglomerazzjonijiet jissodisfaw ir-rekwiżiti tad-Direttiva 91/271 wara li ntemmu diversi proġetti ffinanzjati mill-programm operattiv “Ambjent u żvilupp sostenibbli” u li tmien agglomerazzjoni oħra kellhom impjant operattiv ta’ trattament tal-ilma mormi b’data tal-output konformi mar-rekwiżiti ta’ din id-direttiva. |
13 |
Fil-21 ta’ Frar 2014, il-Kummissjoni bagħtet opinjoni motivata supplimentari lir-Repubblika Ellenika għar-raġuni li tmien agglomerazzjonijiet, jiġifieri Prosotsani, Doxato, Eleftheroupoli, Vagia, Desfina, Galatista, Polychrono u Chanioti, kienu għadhom ma jissodisfawx ir-rekwiżiti tad-Direttiva 91/271. |
14 |
Fit-tweġiba tagħha tat-22 ta’ April 2014 għall-opinjoni motivata supplimentari, ir-Repubblika Ellenika ammettiet li erba’ agglomerazzjonijiet, minn fost it-tmienja inkwistjoni, ser josservaw għalkollox l-imsemmija rekwiżiti biss wara li jintemmu l-proġetti kofinanzjati. Għal dak li jirrigwarda l-erba’ agglomerazzjonijiet l-oħra, hija osservat li dawn, għalkemm għandhom impjanti ta’ trattament li jiġu operati f’konformità mad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva 91/271, ma kinux bagħtu numru sodisfaċenti ta’ kampjuni, konformement mal-imsemmija direttiva. |
15 |
Billi ma kinitx issodisfatta bit-tweġibiet mogħtija mir-Repubblika Ellenika, il-Kummissjoni ddeċidiet li tippreżenta dan ir-rikors. |
Fuq ir-rikors
16 |
Permezz tar-rikors tagħha, il-Kummissjoni tilmenta li r-Repubblika Ellenika naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 4(1) u (3) tad-Direttiva 91/271, sa fejn dan l-Istat Membru ma żgurax trattament sekondarju jew trattament ekwivalenti tal-ilma urban mormi għal agglomerazzjoni li għandha e.p. ta’ bejn 10000 u 15000 u għal seba’ agglomerazzjonijiet li għandhom e.p. ta’ bejn 2000 u 10000. |
17 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li, skont ġurisprudenza stabbilita, l-eżistenza ta’ nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu għandha tiġi evalwata fid-dawl ta’ kif kienet is-sitwazzjoni tal-Istat Membru mal-iskadenza tat-terminu ffissat fl-opinjoni motivata u li l-bidliet li jseħħu sussegwentement ma jistgħux jittieħdu inkunsiderazzjoni mill-Qorti tal-Ġustizzja (sentenza tal-10 ta’ April 2014, Il-Kummissjoni vs L-Italja, C‑85/13, mhux ippubblikata, EU:C:2014:251, punt 31 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
18 |
Minn dan jirriżulta li, f’dan il-każ, peress li l-opinjoni motivata supplimentari, trażmessa fil-21 ta’ Frar 2014 u riċevuta fl-istess ġurnata mir-Repubblika Ellenika, kienet tat lil dan l-Istat Membru terminu ta’ xahrejn b’effett mir-riċezzjoni tagħha sabiex jikkonforma ruħu mal-obbligi tiegħu li jirriżultaw mid-Direttiva 91/271, l-eżistenza tan-nuqqas allegat għandha tiġi evalwata fil-21 ta’ April 2014. |
19 |
Konsegwentement, għall-finijiet tal-eżami tal-fondatezza ta’ dan ir-rikors, għandu jiġi ddeterminat jekk, f’din id-data, jistax jitqies li huwa stabbilit li r-Repubblika Ellenika, kif issostni l-Kummissjoni, ma osservatx ir-rekwiżiti li jirriżultaw mill-Artikolu 4(1) tal-imsemmija direttiva, għal dak li jirrigwarda l-agglomerazzjonijiet ta’ Prosotsani, Doxato, Eleftheroupoli, Vagia u Galatista, kif ukoll dawk li jirriżultaw mill-Artikolu 4(3) tal-istess direttiva, għal dak li jirrigwarda l-agglomerazzjonijiet ta’ Polychrono, Chanioti u Desfina. |
20 |
Fis-sottomissjonijiet bil-miktub tagħha, ir-Repubblika Ellenika tindika li hija ma tikkontestax li, fid-data mogħtija fl-opinjoni motivata supplimentari, l-iskariki tal-ilma urban mormi tal-agglomerazzjonijiet ta’ Prosotsani, Doxato, Eleftheroupoli, Vagia u Galatista ma kinux konformi mar-rekwiżiti tal-Artikolu 4(1) ta’ din l-istess direttiva. |
21 |
Madankollu, skont ġurisprudenza stabbilita tal-Qorti tal-Ġustizzja, hija din tal-aħħar li għandha tikkonstata jekk in-nuqqas allegat jeżistix jew le, anki jekk l-Istat ikkonċernat ma jikkontestax in-nuqqas (sentenza tal-10 ta’ Marzu 2016, Il-Kummissjoni vs Spanja, C‑38/15, mhux ippubblikata, EU:C:2016:156, punt 29 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
22 |
F’dan ir-rigward, għandu jitfakkar li t-tieni u t-tielet inċiż tal-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 91/271 jimponu fuq l-Istati Membri obbligu ta’ riżultat preċiż, ifformulat b’mod ċar u mhux ekwivoku, li jipprevedi li l-ilma urban mormi li jidħol fis-sistemi ta’ ġbir għandu jkun suġġett għal trattament sekondarju jew għal trattament ekwivalenti, jew qabel kull skariku, meta joriġina minn agglomerazzjonijiet li għandhom e.p. ta’ bejn 10000 u 15000, jew inkella qabel l-iskariki f’ilma ħelu u f’estwarji, meta joriġina minn agglomerazzjonijiet li għandhom e.p. ta’ bejn 2000 u 10000. |
23 |
Barra minn hekk, skont l-Artikolu 4(3) tal-imsemmija direttiva, dan it-trattament sekondarju jew ekwivalenti għandu jiġi żgurat minn impjanti ta’ trattament li l-iskariki tagħhom jissodisfaw ir-rekwiżiti stabbiliti fil-punt B tal-Anness I tal-istess direttiva. |
24 |
Issa, f’dan il-każ, kif ammettiet ir-Repubblika Ellenika fis-sottomissjonijiet bil-miktub tagħha, mill-elementi mogħtija lill-Qorti tal-Ġustizzja jirriżulta li, fid-data mogħtija fl-opinjoni motivata supplimentari, fl-agglomerazzjonijiet imsemmija fil-punt 20 ta’ din is-sentenza, ix-xogħlijiet neċessarji għall-bini jew għat-titjib ta’ impjanti ta’ trattament tal-ilma urban mormi ma kinux għadhom intemmu u li, għaldaqstant, l-iskariki ta’ ilma urban mormi li joriġina minn dawn l-agglomerazzjonijiet ma kinitx suġġetta għal trattament sekondarju jew ekwivalenti rikjest fl-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 91/271. |
25 |
Minn dan jirriżulta li, fid-data mogħtija fl-opinjoni motivata supplimentari, l-iskariki tal-ilma urban mormi tal-agglomerazzjonijiet ta’ Prosotsani, Doxato, Eleftheroupoli, Vagia u Galatista ma kinux konformi, kif ammettiet ir-Repubblika Ellenika, mad-dispożizzjonijiet tal-Artikolu 4(1) tal-imsemmija direttiva. |
26 |
Għal dak li jirrigwarda l-agglomerazzjonijiet ta’ Polychrono, Chanioti u Desfina, min-noti ppreżentati mill-partijiet jirriżulta li r-Repubblika Ellenika tat lill-Kummissjoni, f’intervalli irregolari u f’ammonti varjabbli, diversi kampjuni għall-2011 sal-2014. |
27 |
Fir-rigward tar-riżultati ta’ dawn il-kampjuni, il-Kummissjoni sostniet, fil-konfront tal-agglomerazzjoni ta’ Polychrono, li, mill-84 kampjun ipprovduti għall-2012 u l-2013, 7 kampjuni kienu jaqbżu l-valuri awtorizzati, li l-kampjuni miġbura għall-agglomerazzjoni ta’ Chanioti bejn l-2012 u l-2014 ma kellhom l-ebda valur probatorju minħabba l-irregolarità tal-ġbir tagħhom u li, minn 14-il kampjun miġbura f’intervalli irregolari bejn l-2011 u l-2013 li jirrigwardaw lill-agglomerazzjoni ta’ Desfina, 2 minnhom kienu jaqbżu l-valuri stabbiliti. |
28 |
Għalkemm, waqt is-seduta, il-Kummissjoni indikat espliċitament, bi tweġiba għal domanda tal-Qorti tal-Ġustizzja dwar dan il-punt, li ma għadhiex tisħaq fuq r-rekwiżit li l-ġbir ta’ tnax-il kampjun, jiġifieri kampjun kull xahar, isir fuq perijodu ta’ sena sħiħa sabiex tkun tista’ tiġi stabbilita l-konformità tal-installazzjonijiet ikkonċernati mar-rekwiżiti tal-Artikolu 4(3) tad-Direttiva 91/271, moqri flimkien mal-punt B tal-Anness I ta’ din id-direttiva, hija madankollu sostniet, waqt is-seduta, li l-kampjuni mogħtija mir-Repubblika Ellenika ma kinux rappreżentattivi mill-aspett kwalitattiv minħabba l-assenza ta’ ġbir ta’ kampjuni li jippermetti eżami komparattiv u n-nuqqas ta’ teħid inkunsiderazzjoni tar-rilevanza tal-mument li fih il-kampjuni għandhom jinġabru. |
29 |
F’dan ir-rigward, minn naħa, għandu jitfakkar li, għal dak li jirrigwarda l-agglomerazzjonijiet ta’ Polychrono, Chanioti u Desfina, kemm fil-fażi prekontenzjuża kif ukoll fir-rikors, il-Kummissjoni lmentat li r-Repubblika Ellenika naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 4(3) tad-Direttiva 91/271 minħabba n-numru ta’ kampjuni pprovduti. |
30 |
Issa, minn naħa, ir-rekwiżit dwar ir-rilevanza tal-mument li fih il-kampjuni għandhom jinġabru ma jaqax taħt ir-rekwiżiti msemmija fil-punt B tal-Anness I ta’ din id-direttiva, u, għalhekk, taħt l-obbligi imposti fuq l-Istati Membri bis-saħħa tal-Artikolu 4 tal-imsemmija direttiva. |
31 |
Min-naħa l-oħra, u f’kull każ, għandu jitfakkar li, fil-kuntest ta’ rikors għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu, il-proċedura prekontenzjuża għandha l-għan li tagħti lill-Istat Membru kkonċernat l-opportunità, minn naħa, li jikkonforma ruħu mal‑obbligi tiegħu li jirriżultaw mid-dritt tal-Unjoni u, min-naħa l-oħra, li jkun jista’ jsostni d-difiża tiegħu kontra l‑akkużi mressqa mill‑Kummissjoni. Is-suġġett ta’ rikors ippreżentat skont l-Artikolu 258 TFUE huwa, għaldaqstant, limitat mill-proċedura prekontenzjuża prevista f’din id-dispożizzjoni. Ir-regolarità ta’ din il-proċedura tikkostitwixxi garanzija essenzjali meħtieġa mit-Trattat FUE mhux biss għall-protezzjoni tad-drittijiet tal-Istat Membru inkwistjoni, iżda wkoll biex jiġi żgurat li l-eventwali proċedura kontenzjuża jkollha, bħala suġġett, kontroversja li tkun iddefinita b’mod ċar (sentenza tal-11 ta’ Settembru 2014, Il-Kummissjoni vs Il-Ġermanja, C‑525/12, EU:C:2014:2202, punt 21 u l-ġurisprudenza ċċitata). |
32 |
Issa, fir-rikors tagħha, l-istess bħal fil-fażi prekontenzjuża, il-Kummissjoni illimitat ruħha li tilmenta li r-Repubblika Ellenika pprovdiet kampjuni li ma kinux rappreżentattivi minħabba n-numru insuffiċjenti tagħhom, u ma qegħditx inkwistjoni l-kwalità tal-kampjuni li kienu ġew trażmessi lilha. |
33 |
Minn dan jirriżulta li l-ilmenti dwar l-assenza ta’ ġbir ta’ kampjuni li jippermetti eżami komparattiv u dwar n-nuqqas ta’ teħid inkunsiderazzjoni tar-rilevanza tal-mument li fih il-kampjuni għandhom jinġabru jmorru lil hinn minn din il-proċedura għal nuqqas ta’ twettiq ta’ obbligu u għandhom, għalhekk, jiġu miċħuda bħala inammissibbli. |
34 |
F’dawn iċ-ċirkustanzi, peress li mill-eżami tal-informazzjoni mogħtija mir-Repubblika Ellenika fir-risposta tagħha jirriżulta li hija tat lill-Kummissjoni diversi kampjuni li juri l-effikaċja tat-trattament sekondarju tal-ilma urban mormi minn meta bdew joperaw is-sistemi ta’ ġbir tal-imsemmija agglomerazzjonijiet u li l-Kummissjoni indikat li hija ma għadhiex tisħaq fuq r-rekwiżit li l-ġbir ta’ tnax-il kampjun, jiġifieri kampjun kull xahar, isir fuq perijodu ta’ sena sħiħa, għandu jitqies li ntwera li l-iskariki li joriġinaw mill-impjanti ta’ trattament tal-agglomerazzjonijiet ta’ Polychrono, Chanioti u Desfina kienu jissodisfaw, fid-data mogħtija fl-opinjoni motivata supplimentari, ir-rekwiżiti tal-Artikolu 4(3) tad-Direttiva 91/271, b’mod li, għal dak li jirrigwarda dawn l-agglomerazzjonijiet, in-nuqqas allegat ma ġiex stabbilit. |
35 |
Fid-dawl tal-kunsiderazzjonijiet kollha preċedenti, għandu jiġi kkonstatat li, billi ma żguratx trattament sekondarju jew trattament ekwivalenti tal-ilma urban mormi li joriġina mill-agglomerazzjonijiet ta’ Prosotsani, Doxato, Eleftheroupoli, Vagia u Galatista, b’e.p. ta’ bejn 2000 u 10000, ir-Repubblika Ellenika naqset milli twettaq l-obbligi tagħha taħt l-Artikolu 4(1) tad-Direttiva 91/271. |
Fuq l-ispejjeż
36 |
Skont l-Artikolu 138(3) tar-Regoli tal-Proċedura tal-Qorti tal-Ġustizzja, din tal-aħħar tista’ taqsam l-ispejjeż jew tiddeċiedi li kull parti għandha tbati l-ispejjeż rispettivi tagħha jekk il-partijiet jitilfu rispettivament fuq waħda jew iktar mit-talbiet tagħhom. Peress li, f’dan il-każ, ir-rikors tal-Kummissjoni ntlaqa’ biss parzjalment, hemm lok li jiġi deċiż li kull parti għandha tbati l-ispejjeż tagħha. |
Għal dawn il-motivi, Il-Qorti tal-Ġustizzja (L-Għaxar Awla) taqta’ u tiddeċiedi: |
|
|
|
Firem |
( *1 ) Lingwa tal-kawża: il-Grieg.