7.12.2004   

NL

Publicatieblad van de Europese Unie

C 302/53

1.1

In het licht van de uitbreiding van de Europese Unie heeft de Commissie in november 2003 in Salzburg een conferentie over de toekomst van het plattelandsontwikkelingsbeleid georganiseerd. Deze bijeenkomst was geënt op de eerder gehouden Conferentie van Cork, waar is aangedrongen op een „leefbaar platteland” (1), en heeft het mogelijk gemaakt om

Tegen deze achtergrond stelt het Comité voor dat in de discussie over de aanpassing van het plattelandsontwikkelingsbeleid voor de periode 2007-2013, van de conclusies van deze conferentie wordt uitgegaan.

1.2

Het Comité stelt vast dat de uitbreiding tot een grotere diversiteit op het platteland van de EU leidt, maar vooral vragen doet rijzen op het gebied van sociaal beleid en werkgelegenheid in de nieuwe lidstaten. Het pleit in dit verband voor samenhang en coördinatie tussen het regionale beleid en de tweede pijler van het GLB.

1.3

De Commissie heeft terzake onlangs twee belangrijke documenten gepubliceerd: een Mededeling over de financiële vooruitzichten voor de toekomstige programmeringsperiode (2) en het Derde verslag over de cohesie (3). Hieruit komt naar voren dat het regionaal beleid volledig ten dienste staat van de strategie van Lissabon, waarmee beoogd wordt een kenniseconomie tot stand te brengen die de concurrentiestrijd aankan. Het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid komt ter sprake in het hoofdstuk „Duurzaam beheer en bescherming van natuurlijke hulpbronnen”, waarin verwezen wordt naar de strategie inzake duurzame ontwikkeling. In dit hoofdstuk wordt ook aandacht besteed aan de eerste pijler van het GLB en aan de milieubeschermingsprogramma's van de EU.

1.4

Tijdens de Europese Raad van Göteborg van 15 en 16 juni 2001 (4) is een Europese strategie inzake duurzame ontwikkeling goedgekeurd. In de conclusies van deze bijeenkomst wordt gesteld dat het GLB o.a. moet bijdragen „tot het bereiken van duurzame ontwikkeling door meer nadruk te leggen op de bevordering van gezonde producten van hoge kwaliteit, ecologisch duurzame productiemethodes …” (5).

1.5

In de conclusies van de Raad „Landbouw en visserij” van juni 2003 in Luxemburg wordt bekrachtigd dat de tweede pijler van het GLB moet worden versterkt, „ter bevordering van het milieu, de kwaliteit en het dierenwelzijn, en ter ondersteuning van de landbouwers om te voldoen aan de met ingang van 2005 geldende productienormen” (6). In dit licht is dit initiatiefadvies bedoeld om dieper in te gaan op de drie in Salzburg aangegeven prioriteiten, nl. een concurrerende landbouw, milieubescherming en economische en sociale samenhang in landelijke gebieden.

1.6

Voorts stellen de bij plattelandsontwikkeling betrokken actoren in de slotverklaring van Salzburg dat het „dringend noodzakelijk” is het plattelandsontwikkelingsbeleid van de Unie aanzienlijk te vereenvoudigen. Hierbij dienen de programmapartners meer bevoegdheden te krijgen om „omvattende strategieën (…) te ontwerpen en door te voeren”.

1.7

Het Comité wil daarom in dit initiatiefadvies de samenhang tussen het toekomstige regionale beleid en het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid tegen het licht houden, teneinde het aantal „grijze zones” te beperken, de drie voorgestelde prioriteiten van het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid nader te bestuderen, en na te gaan op welke punten administratieve vereenvoudiging nodig is.

2.1

Met de goedkeuring van de Europese Akte in 1986 is de integratie van de economieën der lidstaten in een stroomversnelling geraakt. De verschillende regio's waar de EU uit bestaat, vertonen evenwel uiteenlopende ontwikkelingsniveaus en zijn bovendien concurrenten van elkaar. Daarom is besloten werk te maken van een echt cohesiebeleid, dat moet garanderen dat de interne markt niet ten koste van de Zuid-Europese landen en de achtergebleven regio's gaat. Vervolgens is er met het in Maastricht gesloten Verdrag betreffende de Europese Unie, dat in 1993 in werking is getreden, een institutionele grondslag voor het beleid inzake economische en sociale samenhang gekomen.

2.2

Met de uitbouw van de handelsbetrekkingen van de EU en de geleidelijke openstelling van de interne markt is de concurrentie tussen de Europese regio's alleen maar toegenomen, terwijl zij niet allemaal over dezelfde mogelijkheden beschikken. Daarom werd er in de jaren negentig een structuurbeleid gevoerd dat er vooral op gericht was:

2.3

Voortbordurend op de elementen van het bestaande structuurbeleid werd met de in 1999 vastgestelde hervorming (Agenda 2000) beoogd:

2.4

In de verklaring van de ministers van ruimtelijke ordening van de EU-lidstaten (Potsdam, 10-11 mei 1999 (7)) en de conclusies van de Europese Raad van Göteborg (juni 2001) over de uitwerking van een Europese strategie voor duurzame ontwikkeling wordt erop gewezen dat de regio's van de EU op evenwichtige en duurzame wijze moeten worden ontwikkeld om zo voor territoriale samenhang te zorgen. Uiteindelijk heeft de Conventie in artikel 3 van de ontwerpgrondwet voor Europa voorgesteld om territoriale cohesie voortaan als doelstelling van de Unie aan te merken (8).

2.5

Bovendien wordt in Verordening 1260/99 houdende algemene bepalingen inzake de Structuurfondsen (9) erkend dat de ontwikkeling van het eigen potentieel van de rurale gebieden een prioritaire doelstelling blijft in de ontwikkeling en structurele aanpassing van de achtergebleven regio's.

2.6

Tegen de achtergrond van de verschuivingen in de beginselen die aan het structuurbeleid ten grondslag liggen, nl. groeistimulering en duurzame ontwikkeling, verzoekt het Comité Commissie en Raad om er in het kader van de territoriale samenhang nog eens op te wijzen dat de ontwikkeling van landelijke gebieden een van de hoofddoelstellingen van het regionale beleid moet blijven. In dit beleid moeten vraagstukken als werkgelegenheid, her-, bij- en omscholing en toegang tot nieuwe informatietechnologie op het platteland dan ook volwaardig aan bod komen.

3.1

De landbouw is in de voorbije halve eeuw grondig van aanzien veranderd. Deze veranderingen drukten hun stempel op de evolutie van het Europese landbouwstructuurbeleid. Van 1962 tot 1972 beperkte Europa zich tot het coördineren van marktreguleringsmaatregelen, die in die jaren tot stand gebracht werden. In de periode 1972-1985 kwamen er twee hoofdcategorieën activiteiten bij: horizontale maatregelen, die voor alle lidstaten gelden (beroepsopleiding, vervroegde uittreding, enz.), en regionale maatregelen, bedoeld om natuurlijke structurele handicaps tegen te gaan en de landbouw in haar geheel te stimuleren.

3.2

In de periode 1985-1999 werd gepoogd een evenwicht te vinden tussen de broodnodige inspanningen om de Europese landbouw concurrerender te maken, de aanpassing van het productiepotentieel aan de marktbehoeften, de bescherming van het milieu en de ontwikkeling van achtergebleven gebieden. Hiermee is het landbouwstructuurbeleid de agrarische component geworden van de nieuwe strategie inzake regionaal beleid. Zo worden er uit hoofde van het structuurbeleid niet alleen horizontale maatregelen ten uitvoer gelegd, maar ook maatregelen op het vlak van de instandhouding van het platteland, milieubescherming, uitbouw van toeristische en andere infrastructuurvoorzieningen op het platteland, en ontwikkeling van landbouwactiviteiten.

3.3

Op basis van de Conferentie van Cork kon met Agenda 2000 een geïntegreerd plattelandsontwikkelingsbeleid worden uitgewerkt met behulp van twee rechtsinstrumenten (EOGFL-Garantie en EOGFL-Oriëntatie). Hiermee wordt beoogd voor meer coherentie tussen het plattelandsontwikkelingsbeleid (tweede pijler van het GLB) en het marktbeleid (eerste pijler) te zorgen, met name door diversifiëring van de plattelandseconomie te bevorderen.

3.4

Bovendien is een facultatieve modulatieregeling ingevoerd voor de rechtstreekse steun. Dit betekent dat er meer financiële armslag komt voor maatregelen ten behoeve van het milieu, vervroegde uittreding, bebossing en kansarme gebieden. Hiervoor wordt een bepaald percentage gebruikt van de steun ter compensering van de verlaging van de institutionele prijzen waartoe in het kader van de gemeenschappelijke ordening van de markten voor landbouwproducten is besloten.

3.5

In Verordening nr. 1257/99 (10) inzake steun voor plattelandsontwikkeling uit het EOGFL wordt uitgegaan van de volgende overwegingen:

3.6

De 22 soorten maatregelen die de lidstaten in hun programmering op plattelandsontwikkelingsgebied kunnen opnemen, zijn als volgt over de programmeringsperiode 2000-2006 (11) verdeeld: 39,2 % voor de opvoering van het concurrentievermogen en de aanpassing van de landbouw, 35 % voor kansarme regio's en agromilieumaatregelen en 25,8 % voor de aanpassing en ontwikkeling van landelijke gebieden.

3.7

Met de in juni 2003 vastgestelde GLB-hervorming wordt één van de taken van het plattelandsontwikkelingsbeleid, nl. het in goede banen leiden van de aanpassing van de landbouw aan de veranderende maatschappelijke verwachtingen, kracht bijgezet. Het toepassingsgebied van het plattelandsontwikkelingsbeleid is in zoverre verruimd dat er nu ook maatregelen onder vallen die bedoeld zijn om de productkwaliteit te verbeteren, de productienormen (op het vlak van milieu en dierenwelzijn) te verhogen, het programma Natura 2000 ten uitvoer te leggen en jonge boeren die een eigen bedrijf willen beginnen beter te ondersteunen..

3.8

Voorts is de modulatieregeling voortaan verplicht op Europees niveau. Dit betekent dat er over het hele jaar een bedrag van naar verwachting bijna 1,2 mld euro zal worden overgeheveld van het marktbeleid naar het plattelandsontwikkelingsbeleid.

3.9

Tegen deze achtergrond onderstreept het Comité dat met de tweede pijler van het GLB in de eerste plaats moet worden beoogd de landbouwers te helpen zich aan te passen aan de structurele wijzigingen in hetgeen de burgers van de landbouw verwachten.

3.10

In de Mededeling van de Commissie over de financiële vooruitzichten voor de periode 2007-2013 wordt een stabiele en bescheiden begroting voorgesteld; het niveau van de eigen middelen van de EU komt overeen met 1,24 % van het BNP. Het Comité steunt het voorstel van de Commissie en wijst erop dat met een verlaging van de EU-middelen een slecht signaal zou worden afgegeven nu de EU-uitbreiding nog maar net haar beslag heeft gekregen.

3.11

Dit geldt ook voor het plattelandsontwikkelingsbeleid. Uitsluitend door toepassing van de modulatieregeling namelijk kan dit beleid op „extra” middelen rekenen. Dit komt erop neer dat er alleen maar middelen tussen de eerste en de tweede pijler van het GLB worden overgeheveld. In dit licht dringt het Comité er bij de Raad en het Europees Parlement met klem op aan, ervoor te zorgen dat er voldoende financiële middelen voor dit beleid worden uitgetrokken, omdat er anders geen zinvolle invulling aan kan worden gegeven.

3.12

Tot slot zij opgemerkt dat het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid ten uitvoer zal worden gelegd door een nieuwe Commissie, bestaande uit 25 leden. Als er voor de twee pijlers van het GLB twee verschillende Commissarissen verantwoordelijk zijn, dreigt de samenhang tussen beide beleidsterreinen een moeilijke zaak te worden. Het Comité is ertegen gekant dat er voor landbouwkwesties en plattelandsontwikkelingskwesties twee verschillende DG's en twee verschillende Commissarissen komen.

4.1

Het Comité heeft in eerdere adviezen (12) al uitgelegd dat de markten voor landbouwproducten van nature instabiel zijn en in belangrijke mate te maken hebben met prijsschommelingen. Daarom zijn instrumenten om het aanbod en de markten te reguleren onmisbaar willen de landbouwbedrijven kunnen voldoen aan de eisen die aan een duurzame landbouwproductie worden gesteld. Het Comité benadrukt dat de instandhouding van een beleid om de markten voor landbouwproducten te reguleren ook bijdraagt tot het welslagen van een beleid om landelijke gebieden te ontwikkelen.

4.2

Voorts is tijdens de GLB-hervorming van 26 juni 2003 besloten om de landbouwsteun los te koppelen van de productie. Hierdoor wordt het nog noodzakelijker om voor landbouwactiviteiten economische ontwikkelingsperspectieven te bieden teneinde meer rekening te houden met nieuwe eisen, zoals biodiversiteit, landschapsonderhoud en het scheppen van arbeidsplaatsen door deze sector. Het Comité wil er daarom nog eens op wijzen dat er in het streven naar een leefbaar platteland een sleutelrol is weggelegd voor de landbouw, omdat agrarische activiteiten een rechtstreeks verband mogelijk maken tussen grondgebied en menselijke bedrijvigheid.

4.2.1

Specifiek regionale productiemethoden, manieren om landbouwproducten een bepaalde toegevoegde waarde te geven door beschermde oorsprongsbenamingen (BOB) en beschermde geografische aanduidingen (BGA), en rechtstreekse verkoop zijn enkele aspecten van een multifunctionele landbouw die de plattelandsontwikkeling ten goede komen.

4.3

In de EU-25 is de landbouw goed voor ruim 13 mln rechtstreekse arbeidsplaatsen en ruim 5 mln banen in de toeleveringssector en de verwerkende industrie. Deze arbeidsplaatsen hangen van nature sterk met het grondgebied samen. Doordat in de handel binnen de EU het accent steeds meer komt te liggen op verwerkte levensmiddelen wordt de band tussen tussen de landbouw en de agroalimentaire sector alsmaar sterker. Bijgevolg is het voor de integratie van landelijke gebieden in de regionale economie van essentieel belang dat er verspreid over het platteland wordt doorgegaan met het bedrijven van landbouw.

4.4

In de EU-27 zal op 45 % van het grondgebied, d.w.z. 190 mln ha, landbouw worden bedreven. In 2001 viel meer dan 10 % van de bruikbare cultuurgrond onder agromilieumaatregelen. Van de gebieden waarop de habitat- en vogelrichtlijn betrekking heeft, bestaat 15 % uit landbouwgrond. En 38 % van het landbouwareaal van de EU-15 is aangeduid als „voor nitraten kwetsbare zones”. Met deze maatregelen worden lokale doelstellingen nagestreefd op het vlak van milieubescherming of ruimtelijke ordening. Het spreekt voor zich dat de landbouw nog steeds een vooraanstaande rol vervult in het beheer van het grondgebied.

4.5

Het Comité wil nog er nog eens aan herinneren dat een multifunctionele landbouw in verschillende opzichten bijdraagt tot de instandhouding van een leefbaar platteland. Commissie en Raad dienen dit telkens te vermelden wanneer zij documenten opstellen waarmee de koers van het plattelandsontwikkelingsbeleid wordt gewijzigd.

4.6

Het Comité onderschrijft de conclusies van de Conferentie van Salzburg over de diversifiëring van de plattelandseconomie, maar vindt wel dat moet worden opgepast voor „rurbanisatie van het platteland”, d.w.z. dat ontwikkelingsmaatregelen voor stedelijke gebieden ook op landelijke gebieden worden toegepast („rurbaan” is een samentrekking van „ruraal” en „urbaan”). In dit verband bereidt het Comité momenteel een initiatiefadvies over peri-urbane landbouw voor (13). Bij diversifiëring van de plattelandseconomie in het kader van het plattelandsontwikkelingsbeleid zou het vooral moeten gaan om zaken die nauw met de landbouw verband houden, zoals dienstverlening aan de agrarische bevolking om hun leefomstandigheden te verbeteren, ontwikkeling van agrotoerisme en ondersteuning van nevenwerkzaamheden die op landbouwactiviteiten gebaseerd zijn.

5.1

Uit de conclusies van het derde cohesieverslag blijkt dat de aanhoudende regionale verschillen op het gebied van duurzaam produceren, productiviteit en het creëren van werkgelegenheid veroorzaakt worden door structurele tekortkomingen in de voornaamste concurrentiefactoren. Volgens het Comité moet het plattelandsontwikkelingsbeleid ook hieraan de nodige aandacht besteden in het streven naar structurele ontwikkeling van landelijke gebieden.

5.2

Met de uitbreiding van de EU neemt het probleem van de economische ontwikkeling van landelijke gebieden alleen maar verder toe, omdat er in de nieuwe lidstaten nogal wat „verborgen werkloosheid” heerst. Hierdoor wordt het nog moeilijker om onderscheid te maken tussen het regionale en het plattelandsontwikkelingsbeleid. Het Comité stelt voor om in het kader van een nieuwe structuurfondsenverordening toe te lichten welke thema's het regionale en het plattelandsontwikkelingsbeleid gemeenschappelijk hebben, en om het aantal maatregelen dat door een van de twee beleidsterreinen gefinancierd kan worden te beperken, teneinde voor meer helderheid in het beleid op beide terreinen te zorgen.

5.3

De landbouw kan niet in haar eentje voor de ontwikkeling van de landelijke gebieden instaan. Dat neemt niet weg dat een geslaagd plattelandsontwikkelingsbeleid zonder landbouw ondenkbaar is. Gezien de directe en indirecte arbeidsplaatsen die ermee gepaard gaan en de omvang van het grondgebied dat door landbouwers wordt onderhouden, is het van prioritair belang dat de landbouw geholpen wordt zich aan te passen aan de veranderingen in de verwachtingen van de burgers. Daarbij komt nog dat beide pijlers van het GLB tot de plattelandsontwikkelingsdoelstellingen bijdragen door landbouwactiviteiten in stand te houden of te versterken.

5.4

De uitbreiding van de EU vormt ook een grote uitdaging voor de toekomst van het GLB. Het Comité vindt dat uitwisseling van ervaringen en overdracht van kennis een belangrijke plaats moeten innemen in de wijze waarop de tweede pijler van het GLB in de toekomstige periode gestalte wordt gegeven.

5.5

In dunbevolkte regio's, zoals eilanden, arctische gebieden en bergstreken, is de interne markt, vanwege hun permanente structurele handicaps, nog steeds niet voltooid. In de vormgeving van het regionale beleid en het plattelandsontwikkelingsbeleid moet hiermee rekening worden gehouden, met name door een hoger cofinancieringspercentage voor te stellen. Overigens is het Comité momenteel bezig met het opstellen van een initiatiefadvies (14) waarin wordt nagegaan hoe regio's met structurele handicaps beter in de regionale economie kunnen integreren.

5.6

Tot slot merkt het Comité op dat het plattelandsontwikkelingsbeleid en het regionale beleid niet de enige instrumenten zijn waarover de overheid beschikt om voor een harmonieuze ontwikkeling van het EU-grondgebied te zorgen. Adequate openbare dienstverlening in de regio's levert ook een belangrijke bijdrage tot de territoriale samenhang.

6.1

Uit de GLB-hervorming van juni 2003 blijkt dat de band tussen de tweede pijler van het GLB (plattelandsontwikkeling) en de aanpassing van de eerste pijler is versterkt. Zo zijn er nieuwe maatregelen ter flankering van de eerste pijler ingevoerd, waarmee het totale aantal ervan is verhoogd van 22 naar 26.

6.1.1

Er zijn twee nieuwe maatregelen ingevoerd ter verbetering van de voedselkwaliteit (vrijwillige deelname aan een nationaal programma van kwaliteitskeurmerken en voorlichtingsacties om bepaalde producten bij de consument aan te prijzen). De twee andere nieuwe maatregelen zijn erop gericht de productiewijzen aan te passen aan de Europese normen op het vlak van milieu, dierenwelzijn en de gezondheid van planten en dieren.

6.1.2

Verscheidene bestaande maatregelen zijn aangepast: dierenwelzijnsaspecten zijn geïntegreerd in de agromilieumaatregelen, jonge boeren met vestigingsplannen krijgen meer overheidssteun, de habitat- en vogelrichtlijn wordt geïmplementeerd en er komen financiële middelen voor investeringen in bossen die met inachtneming van sociale en milieucriteria worden beheerd.

6.2

Ten behoeve van de nieuwe lidstaten is voor de periode 2004-2006 een tijdelijk plattelandsontwikkelingsprogramma vastgesteld. Uit hoofde daarvan worden niet alleen de vier nieuwe flankerende maatregelen gefinancierd, maar ook hulp aan producentengroeperingen, steun voor landbouwbedrijven die niet groot genoeg zijn om van te leven, technische bijstand en een aanvulling op de rechtstreekse steun van de eerste pijler van het GLB.

7.1

Met de voltooiing van de interne markt en de geleidelijke openstelling daarvan voor landbouweconomieën die als gevolg van natuurlijke omstandigheden of minder strenge milieunormen over comparatieve voordelen beschikken, moet de EU er blijvend naar streven om het Europese landbouwmodel concurrerender te maken.

7.2

Het Comité is daarom van oordeel dat maatregelen om in het kader van het plattelandsontwikkelingsbeleid investeringssteun aan landbouwbedrijven te verlenen voortdurend moeten worden versterkt. Investeringen die gedaan worden om de milieunormen in acht te nemen en het dierenwelzijn en de werkomstandigheden te verbeteren dienen te worden aangemoedigd, vooral als zij ertoe bijdragen dat de landbouwactiviteit in een bepaald gebied steviger wordt verankerd.

7.3

De maatregel inzake bedrijfsadvisering waarmee landbouwers geholpen kunnen worden zich aan de nieuwe productienormen aan te passen, zou volgens het Comité eerder moeten ingaan. Deze maatregel mag in de lidstaten namelijk pas daadwerkelijk ten uitvoer worden gelegd vanaf 2006, terwijl de steunvoorwaarden al met ingang van 2005 zullen gelden.

7.4

In de voorbije jaren is uit een aantal ontwikkelingen - zoals de verzwakking van de instrumenten om de landbouwmarkten te reguleren, klimaatsveranderingen en voedselcrisesmaatregelen - gebleken hoe belangrijk het is de omzetcijfers van landbouwbedrijven te stabiliseren. In het kader van de GLB-hervorming van 2003 heeft de Commissie het plan opgevat om een rapport op te stellen waarin wordt nagegaan of een deel van de via modulatie vrijgekomen middelen gebruikt kan worden om op nationaal niveau specifieke maatregelen te treffen teneinde potentiële gevaren, crisissituaties en natuurrampen het hoofd te bieden. Het Comité wijst erop dat de Commissie dit rapport voor het eind van 2004 moet voorleggen en daarin ook moet ingaan op nationale èn communautaire mogelijkheden om de verzekeringsstelsels in de landbouw verder te ontwikkelen. Het zou eventueel ook graag zien dat onderzocht wordt in hoeverre de tweede pijler van het GLB als flankerend instrument kan dienen.

7.5

Tweede prioriteit van het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid zou milieubescherming en landschapsbeheer moeten zijn, met als voornaamste werktuig de agromilieumaatregelen en de maatregelen om natuurlijke handicaps te compenseren. Hierbij dient van gemeenschappelijke criteria te worden uitgegaan, teneinde het territoriale evenwicht te bewaren.

7.6

Met de GLB-hervorming is ingevoerd dat landbouwers aan een aantal randvoorwaarden moeten voldoen om voor rechtstreekse steun in aanmerking te komen. Deze in 19 richtlijnen en verordeningen vervatte voorwaarden hebben betrekking op milieu, volksgezondheid, gezondheid van plant en dier en dierenwelzijn. Het Comité beklemtoont dat dit nieuwe aspect van de eerste pijler van het GLB niet moet worden verward met de agromilieumaatregelen. Bij deze laatste gaat het niet om regelgeving, maar om maatregelen die door betrokken landbouwers vrijwillig worden genomen in het streven naar agrarische productiemethoden die het milieu beschermen en de natuur ontzien.

7.7

Naar de mening van het Comité zijn de administratieve voorschriften voor de uitvoering van de agromilieumaatregelen aan vereenvoudiging toe. Zo zou bij de definitie van de doelstellingen van deze maatregelen het begrip subsidiariteit voorop moeten staan. Ook vraagt het zich af of het bij een gelijkblijvend budget verstandig is om deze maatregelen ook op andere milieuproblemen toe te passen. Wel dient speciale nadruk te worden gelegd op agromilieumaatregelen inzake de diversiteit van agrarische productiewijzen, teneinde ervoor te zorgen dat de verschillende manieren waarop landbouw wordt bedreven in evenwicht blijven.

7.7.1

Gezien de verklaring die tijdens de Europese Top van Göteborg is afgegeven, zouden de agromilieumaatregelen in alle nationale programma's verplicht moeten worden gesteld.

7.7.2

Het Comité vindt dat de financiering van Natura 2000 niet ten koste mag gaan van bestaande maatregelen. Daarom verzoekt het de Commissie nieuwe financieringsbronnen aan te boren ter compensering van de kosten die met de toepassing van de habitat- en vogelrichtlijn gepaard gaan.

7.8

Ten derde zou in het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid prioriteit moeten worden verleend aan diversifiëring van de met landbouwactiviteiten verband houdende plattelandseconomie. Dit kan helpen om de ontvolking van rurale gebieden tegen te gaan.

7.9

De Commissie merkt in haar derde cohesieverslag op dat maatregelen op drie gebieden, nl. toerisme, ambacht en het rurale culturele erfgoed, onder het gemeenschappelijke werkterrein van het regionale beleid en het plattelandsontwikkelingsbeleid zouden moeten vallen. Het Comité dringt erop aan dit evenwicht te bewaren. Het lijkt alsof rurale infrastructuurvoorzieningen niet meer gefinancierd zouden moeten worden uit de structuurfondsen. Het Comité is er tegen dat dergelijke investeringen voortaan niet meer ten laste van het regionale beleid, maar van het plattelandsontwikkelingsbeleid komen.

7.10

Daarnaast vindt het Comité in het licht van de ontwikkeling van het regionale beleid dat maatregelen op het gebied van het herstel of de benutting van het rurale culturele erfgoed die geen deel uitmaken van een „agrotoeristisch” project, niet langer onder plattelandsontwikkelingsbeleid zouden moeten vallen.

7.11

Tot slot stelt het Comité voor dat in het kader van de prioriteit „plattelandseconomie” ook maatregelen worden gefinancierd op het gebied van het verlenen van bepaalde diensten (bv. vervangingsdiensten voor landbouwers) die bijdragen tot het verbeteren van de levenskwaliteit van de agrarische bevolking.

8.

Bij het verbeteren van de voorwaarden voor het voeren van dit beleid moet allereerst gedacht worden aan continuïteit in de programmering van de plattelandsontwikkelingsplannen. Daarom steunt het Comité de Commissie in haar streven een nieuw plattelandsontwikkelingsbeleid uit te stippelen, om de „latentietijd” tussen twee programmeringsperiodes zo kort mogelijk te houden.

8.1

Uit de problemen die sommige lidstaten hebben ondervonden bij de administratieve tenuitvoerlegging van het plattelandsontwikkelingsbeleid blijkt dat overheidsmaatregelen er niet altijd helderder op worden als zij gefinancierd worden uit hoofde van verschillende instrumenten met uiteenlopende regels. Het was op zich een doorbraak dat plattelandsontwikkelingsmaatregelen in één enkele verordening werden gebundeld, maar ontvangers van de steun kregen het gevoel dat de administratieve complexiteit hierdoor alleen maar verder is toegenomen.

8.2

De vereenvoudiging van de programmering komt erop neer dat de plattelandsontwikkelingsmaatregelen voortaan door slechts één fonds worden beheerd. De uitvoeringsvoorschriften voor dit ene fonds moeten volgens het Comité echter wel samenhangen met die voor de structuurfondsen.

8.3

De vormgeving van het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid langs drie prioritaire beleidslijnen (concurrentievermogen van de landbouw, landschapsbeheer en diversifiëring van de rurale economie) zou ook in de toekomstige plattelandsontwikkelingsverordening haar weerslag moeten vinden. In deze verordening zouden de beginselen die aan het optreden ten grondslag liggen en de doelstellingen van de drie prioriteiten nader kunnen worden omschreven en zou kunnen worden aangegeven welke soorten maatregelen mogelijk zijn (investeringssteun, gunstige leningen, meerjarige overheidssteun ter waarborging van bepaalde specificeringen, technische bijstand, financiële instrumentering….). In de uitvoeringsvoorschriften voor de maatregelen moet inachtneming van het subsidiariteitsbeginsel vooropstaan. Wanneer de lidstaten maar één besluit ten uitvoer hoeven te leggen op basis van een strategisch document, brengt dat het voordeel met zich mee dat er een vast communautair kader voor de programmeringsperiode tot stand wordt gebracht.

8.4

De huidige procedure voor het wijzigen van de maatregelen via het STAR-comité (Comité voor het Beheer van Landbouwstructuren en Plattelandsontwikkeling) is niet flexibel genoeg, omdat de ex-ante evaluatieprocedure nog steeds te veel tijd in beslag neemt. Het Comité stelt voor dat er een nieuwe procedure wordt vastgesteld, geënt op die welke voor de goedkeuring van staatssteunmaatregelen wordt gehanteerd. Dus als het plattelandsontwikkelingsplan aan het begin van de programmeringsperiode wordt goedgekeurd, kunnen wijzigingen van de maatregelen aan de Commissie worden voorgelegd voor een onderzoek naar hun rechtmatigheid (ex-post evaluatie).

8.5

De goedkeuring van de operationele programma's is een zaak van nationale of sub-nationale subsidiariteit, al naar gelang de bestuurlijke indeling van de lidstaten. De Commissie zou dan tot taak hebben te voorkomen dat de uitgevoerde maatregelen tot concurrentiedistorsies leiden, de rechtmatigheid van de regelingen na te gaan en voor samenhang met de structuurfondsen te zorgen. Het Comité wijst er ook op dat de Commissie, op grond van haar ervaring, de kennisoverdrachtsmaatregelen in het kader van de technische bijstand, met name ten behoeve van de nieuwe lidstaten, in goede banen zou kunnen leiden.

8.6

Volgens het Comité zou het aantal stappen dat voor de goedkeuring van programma's nodig is, verminderd moeten worden door de verantwoordelijkheden van alle besluitvormingsniveaus (Commissie, lidstaten en decentrale overheden) duidelijk af te bakenen.

8.7

Indien de plattelandsontwikkelingsmaatregelen onder één enkel fonds vallen, wordt bovendien het financiële beheer vereenvoudigd. Dit nieuwe fonds zou dezelfde hoofdkenmerken moeten hebben als de structuurfondsen en dus:

8.8

Bij de vereenvoudiging van het administratieve beheer van het plattelandsontwikkelingsbeleid moet ook aan controles worden gedacht. Het Comité kan zich vinden in de richtsnoeren die de Commissie in het derde cohesieverslag voorstelt, met name waar het gaat om de proportionaliteit van de controletaken. Onder een bepaalde drempel zou een lidstaat ervoor kunnen kiezen om de desbetreffende programma's via zijn eigen nationale systeem te controleren. Het Comité vindt dat deze richtsnoeren op het plattelandsontwikkelingsbeleid moeten worden toegepast voor zover zij tot even efficiënte controles en derhalve tot een goed gebruik van de EU-fondsen leiden.

8.9

De prestatiereserve die als onderdeel van Agenda 2000 voor de structuurfondsen is ingevoerd, wordt meer als een beperkende maatregel ervaren, gezien de onzekerheid bij de administratieve tenuitvoerlegging van de programma's. Het feit dat deze reserve louter wordt toegekend op grond van het verbruik van de kredieten zou bovendien negatief kunnen uitwerken, in die zin dat het aanzet tot een snelle programmering en vervolgens een strenge controle op de uitvoering van de maatregelen, hetgeen niet strookt met het streven om de plattelandsontwikkeling via een meerjarenplanning gestalte te geven. Daarom vindt het Comité dat het beginsel van de prestatiereserve niet op het toekomstige plattelandsontwikkelingsbeleid moet worden toegepast.

8.10

Ook partnerschapsverbanden kunnen tot een eenvoudiger tenuitvoerlegging van de programma's bijdragen. Net zoals er in het kader van het regionaal beleid gebeurt, dient iedere lidstaat er zorg voor te dragen dat er - van de ontwikkelingsfase tot de fase waarin de programma's uitgevoerd en gecontroleerd worden - goed wordt samengewerkt tussen de verschillende bestuursniveaus, alsook met de sociale partners en de vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld.

8.11

In 1989 heeft de Commissie het startschot gegeven voor het Leader-initiatief. Het succes daarvan is mede te danken aan het feit dat er prioriteit wordt verleend aan het voortdurend zoeken naar nieuwe mogelijkheden om het platteland te ontwikkelen. Voorts blijkt uit de huidige programmeringsfase dat de uitwisseling van ervaringen waarbij partnerschappen tussen betrokken lokale groeperingen uit verschillende landen worden aangemoedigd, een multipliereffect teweegbrengen. Het Comité bepleit dat in Leader-verband wordt doorgegaan met het begeleiden van lokale initiatieven die bedoeld zijn om nieuwe ontwikkelingsmogelijkheden voor rurale gebieden in kaart te brengen. Hiertoe dient er in het plattelandsontwikkelingsbeleid een specifieke beleidslijn terzake te worden ingebouwd die erop gericht is, op de behoeften aan her-, bij- en omscholing in te spelen, nieuwe afzetmogelijkheden voor landbouwproducten te zoeken en synergieën tussen de economische actoren binnen eenzelfde regio tot stand te brengen. Al deze aandachtspunten kunnen nieuw licht op de toekomst van het plattelandsontwikkelingsbeleid werpen. Het Comité is er dus voorstander van dat het Leader-initiatief in het kader van het plattelandsontwikkelingsbeleid wordt voortgezet teneinde innoverende oplossingen te zoeken voor de ontwikkeling van landelijke gebieden.