Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Hoewel arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd nog steeds de norm zijn, zien we een toename van het aantal zogeheten “flexibele” of “atypische” arbeidsvormen, zoals oproepwerk en platformwerk. D e werknemers in kwestie hebben weinig invloed op hun arbeidsvoorwaarden en worden dan ook vaker geconfronteerd met slechte arbeidsomstandigheden (ongemakkelijke houding, te hoog werkritme, hoge werkdruk, gebrek aan autonomie en aan afwisseling in hun taken)  (1).

Hoewel arbeidsovereenkomsten voor onbepaalde tijd nog steeds de norm zijn, zien we een toename van het aantal zogeheten “flexibele” of “atypische” arbeidsvormen, zoals oproepwerk en platformwerk. Telewerken brengt een aantal risico’s met zich mee, zoals mogelijke problemen in verband met: het onzichtbaar worden van de werknemer in de werkgemeenschap; het missen van formele en informele ondersteuningsstructuren, persoonlijke contacten met collega’s en toegang tot informatie, bevorderings- en opleidingsmogelijkheden; mogelijke vergroting van de genderongelijkheid en een verhoogd risico op geweld en intimidatie  (1) , die verder moeten worden beheerd om te voorzien in veiligheid en gezondheid op het werk voor d e werknemers in kwestie.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Deze transitie leidt tot een verschuiving van de beroepsrisico’s. I n eerste instantie betreft het een verschuiving naar de marges van de loondienst, door de gecombineerde ontwikkeling van onderaanneming en onzekere dienstverbanden, die een minder goede bescherming bieden op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk. Vervolgens vindt er ook een verschuiving met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden plaats door de hybridisering van flexibele organisatievormen en nieuwe vormen van de oude Tayloristische praktijken. Tot slot volgt een verschuiving naar nieuwe beroepsziekten, die zich uit in de endemische toename van stress op het werk en daarmee samenhangende aandoeningen.

Deze transitie kan tot een verschuiving van de beroepsrisico’s leiden . Deze potentiële risico’s kunnen worden aangepakt door in het kader van de sociale dialoog bijzondere aandacht te besteden aan: i n eerste instantie aan de marges van de loondienst, in geval van onderaanneming en onzekere dienstverbanden, die wellicht minder bescherming bieden op het gebied van veiligheid en gezondheid op het werk. Vervolgens vindt er ook een verschuiving met betrekking tot de arbeidsvoorwaarden plaats door de hybridisering van flexibele organisatievormen en nieuwe vormen van de oude Tayloristische praktijken. Tot slot volgt een verschuiving naar nieuwe beroepsziekten, die zich uit in de endemische toename van stress op het werk en daarmee samenhangende aandoeningen.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het is belangrijk dat de overeenkomsten die voortkomen uit de sociale dialoog daadwerkelijk worden uitgevoerd. Het EESC spreekt opnieuw zijn steun  (1) uit voor de aanbeveling van de IAO (2) om te voorzien in één arbeidsinspecteur per 10 000 werknemers, en dringt erop aan om de rol van de vakbondsvertegenwoordigers op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk te versterken. De sociale partners moeten op alle niveaus voldoende worden betrokken bij de opzet en de uitvoering van preventiemaatregelen, overeenkomstig de kaderrichtlijn.

Het is belangrijk dat de overeenkomsten die voortkomen uit de sociale dialoog daadwerkelijk worden uitgevoerd. Het EESC neemt kennis van de aanbeveling van de IAO (1) om te voorzien in één arbeidsinspecteur per 10 000 werknemers, en dringt erop aan om de rol van de sociale partners op het gebied van gezondheid en veiligheid op het werk te versterken. De sociale partners moeten op alle niveaus voldoende worden betrokken bij de opzet en de uitvoering van preventiemaatregelen, overeenkomstig de kaderrichtlijn.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het wijdverbreide gebruik van telewerk vergt een uitbreiding van het takenpakket van de arbeidsinspectie. Net als in Spanje (1) moeten de inspecteurs, op verzoek van de werknemer en met inachtneming van diens privacy, de voorwaarden voor telewerk kunnen controleren. Dit omvat het noteren en registreren van klachten over het ontbreken van de nodige apparatuur, niet-naleving van het recht om offline te zijn enz.

Het wijdverbreide gebruik van telewerk heeft in sommige lidstaten een uitbreiding van het takenpakket van de arbeidsinspectie noodzakelijk gemaakt . Net als in Spanje (1) kunnen de inspecteurs, op verzoek van de werknemer en met inachtneming van diens privacy, de voorwaarden voor telewerk controleren. Dit omvat het noteren en registreren van klachten over het ontbreken van de nodige apparatuur, niet-naleving van het recht om offline te zijn enz. Enkel wanneer werknemers verplicht moeten telewerken, dient de werkgever daarvoor de nodige apparatuur ter beschikking te stellen .

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Wat de strijd tegen werkgerelateerde vormen van kanker betreft, roept het EESC op tot een ambitieuzer standpunt dat de vijftig prioritaire kankerverwekkende stoffen omvat . Het toepassingsgebied van Richtlijn 2004/37/EG moet ook worden uitgebreid naar reprotoxische stoffen en gevaarlijke geneesmiddelen  (1) . Bovendien vergroot chronische stress het risico op het ontwikkelen van kanker  (2) en kan nachtdienst borst-, prostaat- en colorectale kanker veroorzaken  (3). Er moet een op risico’s gebaseerde benadering worden gehanteerd in plaats van een methode waarbij de bescherming van werknemers als kostenpost wordt beschouwd.

Wat de strijd tegen werkgerelateerde vormen van kanker betreft, is het EESC ingenomen met het voorlopige akkoord dat het Europees Parlement en de Raad eind 2021 hebben bereikt over een betere bescherming van werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan carcinogene en mutagene stoffen door middel van een actualisering van de richtlijn inzake carcinogene en mutagene agentia .

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Spier- en skeletaandoeningen blijven in de EU het grootste probleem voor de gezondheid en veiligheid op het werk. Op ondernemingsniveau staan een kwaliteitsvolle sociale dialoog en een goed werkend gezondheids- en veiligheidscomité , waar die bestaan, garant voor doeltreffende preventie. De sociale dialoog op sectoraal niveau kan eveneens ondersteuning bieden, via specifieke richtsnoeren, bewustmakingsacties, het uitwisselen van ervaringen en het verspreiden van goede praktijken. Op Europees niveau vereist de uitwerking van een alomvattend, op de lange termijn gericht en geïntegreerd beleid dat het voorstel voor een richtlijn betreffende spier- en skeletaandoeningen nieuw leven wordt ingeblazen .

Spier- en skeletaandoeningen blijven in de EU het grootste probleem voor de gezondheid en veiligheid op het werk. Op ondernemingsniveau kan preventie doeltreffender zijn als er sprake is van een kwaliteitsvolle sociale dialoog en een goed werkend gezondheids- en veiligheidscomité. De sociale dialoog op sectoraal niveau kan eveneens ondersteuning bieden, via specifieke richtsnoeren, bewustmakingsacties, het uitwisselen van ervaringen en het verspreiden van goede praktijken. Op Europees niveau vereist de uitwerking van een alomvattend, op de lange termijn gericht en geïntegreerd beleid dat werk wordt gemaakt van de maatregelen die de Commissie voorstelt in het Strategisch EU-kader voor gezondheid en veiligheid op het werk 2021-2027 — Gezondheid en veiligheid op het werk in een veranderende arbeidswereld.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

De onvolledige uitvoering van de autonome kaderovereenkomst van 2004 inzake stress op het werk onderstreept de noodzaak van Europese regelgeving inzake psychosociale risico’s . Het EESC herinnert eraan dat voor een doeltreffende preventie de onderliggende oorzaken moeten worden aangepakt, en dat dus naar de werkorganisatie moet worden gekeken. Met een benadering die erop gericht is maatregelen te treffen ten aanzien van de mentale gezondheid van het individu, zal stress op het werk niet kunnen worden gestopt.

Het EESC pleit ervoor de sociale partners nauwer te betrekken bij de bewustmakings- en preventiemaatregelen inzake psychosociale risico’s . Psychosociale risico’s moeten in de eerste plaats worden aangepakt op het niveau van de werkplek/het bedrijf; er is namelijk geen pasklare oplossing die in alle bedrijven of lidstaten goed zou werken, aangezien de problemen overal verschillend zijn. Volgens het uitvoering sverslag dat is opgesteld door de ondertekenaars van de kaderovereenkomst leveren de uitvoering van de Europese raamovereenkomst en de verslagen zelf, ondanks de verschillende problemen en belemmeringen, duidelijk een belangrijke meerwaarde op het gebied van stress op het werk en de ontwikkeling van de sociale dialoog  (1). Het EESC herinnert eraan dat voor een doeltreffende preventie de onderliggende oorzaken moeten worden aangepakt, en dat dus naar de werkorganisatie moet worden gekeken. Met een benadering die erop gericht is maatregelen te treffen ten aanzien van de mentale gezondheid van het individu, zal stress op het werk niet kunnen worden gestopt. Psychosociale risico’s zijn een complexe kwestie waarbij verschillende factoren een rol spelen; het kan dan gaan om arbeidsomstandigheden, beheer van de werklast en arbeidsverhoudingen, maar ook om individuele capaciteiten.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het EESC betreurt het dat zelfstandigen van het toepassingsgebied van het strategisch kader worden uitgesloten . Sommige van de zogenaamde “onafhankelijke” platformwerkers zijn in feite ondergeschikt aan de platforms via algoritmisch management. De pandemie heeft de kwetsbaarheid van deze werknemers en de tekortkomingen van platforms op het gebied van preventie aan het licht gebracht. Het is niet wenselijk dat deze werknemers aan ongecontroleerde risico’s blijven blootstaan omdat zij van het strategisch kader zijn uitgesloten.

.

Het EESC stelt vast dat zelfstandigen niet in het toepassingsgebied van het strategisch kader zijn opgenomen . Het EESC heeft er al eerder voor gepleit dat de Commissie samen met deskundigen en de sociale partners binnen afzienbare tijd een studie uitvoert om tot de best mogelijke oplossing te komen, rekening houdend met het beginsel dat alle zelfstandigen ook recht hebben op een veilige en gezonde werkomgeving. Voorts wijst het EESC erop dat de Raad er in zijn aanbeveling van 18 februari 2003 betreffende de verbetering van de bescherming van de gezondheid en de veiligheid op het werk van zelfstandigen  (1) bij de lidstaten op aandringt om in het kader van hun beleid inzake de preventie van arbeidsongevallen en beroepsziekten, de veiligheid en gezondheid van zelfstandigen te bevorderen, rekening houdend met de bijzondere risico’s in specifieke sectoren en met de specifieke aard van de betrekkingen tussen contracterende ondernemingen en zelfstandigen.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het EESC wijst op de asymmetrische verhoudingen tussen de platforms en deze werknemers , en herinnert eraan dat de vrijheid van vereniging en het recht op collectieve onderhandelingen grondrechten zijn. Het is essentieel om voor een adequate organisatie en vertegenwoordiging te zorgen teneinde de sociale dialoog en collectieve onderhandelingen te faciliteren. Bovendien moeten de rechten inzake sociale bescherming ook voor deze werknemers gaan gelden.

Het EESC stelt vast dat er speciale aandacht zal worden geschonken aan het waarborgen van een eerlijke relatie tussen de platforms en degenen die via platforms werken , en herinnert eraan dat de vrijheid van vereniging en het recht op collectieve onderhandelingen grondrechten zijn. Het is essentieel om voor een adequate organisatie en vertegenwoordiging te zorgen teneinde de sociale dialoog en collectieve onderhandelingen te faciliteren.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

De voordelen van telewerk hangen af van de manier waarop het door de werkgever wordt georganiseerd . Het gebruik van telewerk moet via collectieve onderhandelingen worden gereguleerd om de in veel enquêtes vermelde problemen te voorkomen (1). De in 2002 ondertekende Europese kaderovereenkomst is ontoereikend om deze uitdagingen het hoofd te bieden. Het EESC beveelt aan nieuwe richtsnoeren op te stellen, met bijzondere aandacht voor de preventie van psychosociale risico’s en spier- en skeletaandoeningen.

Zoals vermeld in de kaderovereenkomst van 2002 moet telewerk voor de betrokken werknemer en werkgever vrijwillig zijn. Telewerken kan als vereiste zijn opgenomen in de initiële functiebeschrijving van een werknemer, of de werknemer kan achteraf beslissen om op vrijwillige basis te gaan telewerken. De voordelen van telewerk hangen onder meer af van de manier waarop het is georganiseerd en door de werkgever en de werknemer is afgesproken . Het gebruik van telewerk kan bijvoorbeeld via collectieve onderhandelingen worden gereguleerd om de in veel enquêtes vermelde problemen te voorkomen (1). De in 2002 ondertekende Europese kaderovereenkomst is nog steeds bruikbaar om deze uitdagingen het hoofd te bieden.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

De Europese raamovereenkomst van 2002 is niet toereikend om de nieuwe uitdagingen van telewerken tegemoet te treden. Het EESC beveelt aan nieuwe richtsnoeren op te stellen, met bijzondere aandacht voor de preventie van psychosociale risico’s en spier- en skeletaandoeningen.

De Europese raamovereenkomst van 2002 , aangevuld met de kaderovereenkomst van de Europese sociale partners inzake digitalisering van 2020, biedt een solide basis om de nieuwe uitdagingen van telewerken tegemoet te treden.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het EESC pleit voor de invoering van een instrument waarmee het effect van wetgevingsinitiatieven, collectieve overeenkomsten en Europese actieplannen kan worden geëvalueerd en herhaalt zijn pleidooi  (1) voor één arbeidsinspecteur per 10 000 werknemers .

Het EESC dringt aan op verdere inspanningen om het effect van wetgevingsinitiatieven, collectieve overeenkomsten en Europese actieplannen te evalueren .

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Wat de strijd tegen werkgerelateerde kanker betreft, roept het EESC op om een ambitieuzer standpunt in te nemen, dat de vijftig prioritaire kankerverwekkende stoffen omvat, reprotoxische stoffen, gevaarlijke geneesmiddelen, en waarin ook aandacht wordt besteed aan stress[  (1) en ploegenarbeid  (2) .

Wat de strijd tegen werkgerelateerde vormen van kanker betreft, is het EESC ingenomen met het voorlopige akkoord dat het Europees Parlement en de Raad eind 2021 hebben bereikt over een betere bescherming van werknemers tegen de risico’s van blootstelling aan carcinogene en mutagene stoffen door middel van een actualisering van de richtlijn inzake carcinogene en mutagene agentia .

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het EESC verzoekt om Europese wetgeving inzake psychosociale risico’s. In een doeltreffend preventief beleid moet ook de werkomgeving worden aangepakt, en niet alleen de geestelijke gezondheid van het individu.

Het EESC dringt aan op meer aandacht voor en extra inspanningen op het gebied van psychosociale risico’s en pleit ervoor de sociale partners nauwer te betrekken bij de bewustmakings- en preventiemaatregelen op dit vlak . Psychosociale risico’s moeten in de eerste plaats worden aangepakt op het niveau van de werkplek/het bedrijf; er is namelijk geen pasklare oplossing die in alle bedrijven of lidstaten goed zou werken, aangezien de problemen overal verschillend zijn. Volgens het door de ondertekenaars van de kaderovereenkomst opgestelde uitvoeringsverslag hebben de uitvoering van de Europese kaderovereenkomst en de verslagen zelf duidelijk een aanzienlijke meerwaarde waar het gaat om de aanpak van werkgerelateerde stress en de ontwikkeling van de sociale dialoog, en dit ondanks de uiteenlopende problemen en belemmeringen. In een doeltreffend preventief beleid moet ook de werkomgeving worden aangepakt, en niet alleen de geestelijke gezondheid van het individu. Psychosociale risico’s zijn echter een complexe kwestie waarbij verschillende factoren een rol spelen; het kan dan gaan om arbeidsomstandigheden, beheer van de werklast en arbeidsverhoudingen, maar ook om individuele capaciteiten.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het EESC is van mening dat de uitwerking van een alomvattend, op de lange termijn gericht en geïntegreerd preventiebeleid vereist dat het voorstel voor een richtlijn betreffende aandoeningen van het bewegingsapparaat nieuw leven wordt ingeblazen.

Het EESC is van mening dat de uitwerking van een alomvattend, op de lange termijn gericht en geïntegreerd preventiebeleid vereist dat werk wordt gemaakt van de maatregelen die de Commissie voorstelt in het Strategisch EU-kader voor gezondheid en veiligheid op het werk 2021-2027 — Gezondheid en veiligheid op het werk in een veranderende arbeidswereld.

Afdelingsadvies

Wijzigingsvoorstel

Het EESC zou graag zien dat platformwerkers in het toepassingsgebied van het strategisch kader worden opgenomen. Het recht om zich te organiseren, zich te laten vertegenwoordigen en collectief te onderhandelen moet worden gewaarborgd, en de rechten op sociale bescherming moeten tot deze werknemers worden uitgebreid.

Het EESC stelt vast dat de Commissie op 9 december haar voorstel voor een richtlijn betreffende de verbetering van de arbeidsvoorwaarden bij platformwerk heeft goedgekeurd. Over dat voorstel wordt een apart EESC-advies (SOC/709) opgesteld.