32000H0408

Aanbeveling van de Commissie

van 23 juni 2000

betreffende de verstrekking van informatie over financiële instrumenten en andere posten, ter aanvulling op de informatieverstrekking op grond van Richtlijn 86/635/EEG van de Raad betreffende de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van banken en andere financiële instellingen

(kennisgeving geschied onder nummer C(2000) 1372)

(2000/408/EG)

DE COMMISSIE VAN DE EUROPESE GEMEENSCHAPPEN,

Gelet op het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap, inzonderheid op artikel 211,

Overwegende hetgeen volgt:

(1) In breder internationaal verband wordt van banken en andere financiële instellingen steeds vaker verlangd dat zij over hun werkzaamheden met betrekking tot hun financiële instrumenten en andere soortgelijke instrumenten meer informatie verstrekken.

(2) Deze internationale ontwikkeling in de richting van meer informatieverstrekking klinkt ook door in Resolutie A4-0207/95 van het Europees Parlement van 22 september 1995 inzake financiële derivaten(1).

(3) Wegens de sleutelrol van de banken en de andere financiële instellingen op de financiële markten en in het monetaire en economische stelsel als geheel is in het geval van deze instellingen meer informatieverstrekking over werkzaamheden met betrekking tot financiële instrumenten en andere soortgelijke instrumenten wenselijk.

(4) Als gevolg van de reusachtige toename van de werkzaamheden van deze instellingen met betrekking tot dergelijke instrumenten, en met name afgeleide instrumenten sinds de vaststelling van Richtlijn 86/635/EEG van de Raad(2), wordt de verstrekking van bijkomende informatie ter aanvulling op de beperkte informatieverstrekking op grond van genoemde richtlijn noodzakelijk geacht.

(5) De verstrekking van dergelijke informatie stelt de beleggers en de marktpartijen in staat beslissingen te nemen op grond van betrouwbare informatie, hetgeen bevorderlijk is voor de doorzichtigheid van en de discipline op de markt, twee factoren die een uiterst waardevolle aanvulling op het prudentiële toezicht vormen.

(6) Hiertoe is relevante en vergelijkbare kwalitatieve en kwantitatieve informatie over de werkzaamheden van de genoemde instellingen met betrekking tot financiële instrumenten en over de doelstellingen en methoden van systemen voor risicometing en risicobeheer noodzakelijk.

(7) Onverminderd de verplichting alle materiële informatie te verstrekken, moet het potentiële nut van bepaalde informatie worden afgewogen tegen de noodzaak de jaarrekening niet met een overmatige hoeveelheid informatie te belasten en tegen de waarschijnlijke kosten die de verstrekking van dergelijke informatie meebrengt. De plicht tot informatieverstrekking betekent niet dat vertrouwelijke of gevoelige informatie moet worden bekendgemaakt.

(8) Gezien de lopende internationale besprekingen over de methoden voor de verstrekking van dergelijke informatie, lijkt een formele wijziging van Richtlijn 86/635/EEG tot invoering van bindende verplichtingen tot informatieverstrekking voorbarig.

(9) Het is voor de soepele werking van de interne markt noodzakelijk dat de door banken en andere financiële instellingen gepubliceerde boekhoudkundige informatie voldoende vergelijkbaar blijft. De Commissie zal het effect van deze aanbeveling op de gangbare marktpraktijk in de lidstaten daarom van nabij volgen en zal, zo nodig, later verdere voorstellen doen om tot een voldoende mate van harmonisering op dit gebied te komen,

BEVEELT AAN:

1. Voor de boekjaren die binnen twaalf maanden na de dagtekening van deze aanbeveling aanvangen en voor alle daaropvolgende boekjaren moeten alle banken en financiële instellingen in de toelichting op de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening en/of in het jaarverslag naar gelang van het geval, de in bijlage bedoelde informatie verstrekken.

2. De lidstaten zouden de interne maatregelen moeten treffen die nodig zijn om de toepassing van deze aanbeveling te bevorderen en daarbij naar behoren met de aard en de omvang van de betrokken instellingen rekening moeten houden alsook met het nut voor de markt van de informatie die deze instellingen in hun jaarrekening verstrekken.

3. De lidstaten zouden de Commissie van de ter voldoening aan deze aanbeveling getroffen maatregelen in kennis moeten stellen.

Gedaan te Brussel, 23 juni 2000.

Voor de Commissie

Frederik Bolkestein

Lid van de Commissie

(1) PB C 269 van 16.10.1995, blz. 217.

(2) PB L 372 van 31.12.1986, blz. 1.

BIJLAGE

1. Toepassingsgebied en definities

1.1. Informatie over financiële instrumenten, grondstoffen en met grondstoffen verband houdende afgeleide instrumenten, hierna "instrumenten" genoemd, als bedoeld in deze aanbeveling moet door alle aan Richtlijn 86/635/EEG onderworpen banken en financiële instellingen, hierna "instellingen" genoemd, in de toelichting op de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening en/of in het jaarverslag, naar gelang van het geval, worden vermeld.

In de aanhangsels bij deze bijlage worden voorbeelden gegeven van de wijze waarop deze informatie dient te worden verstrekt opdat de doelstellingen van deze aanbeveling worden bereikt. Deze voorbeelden zijn niet limitatief. Het is ook toegelaten andere presentatievormen die bijvoorbeeld op interne modellen gebaseerd zijn, te gebruiken, mits tevens informatie over de betrouwbaarheid van de uit de modellen voortvloeiende informatie wordt verstrekt en duidelijkheid wordt verschaft over de vraag of zij door de bevoegde autoriteiten geschikt zijn bevonden om de prudentiële vermogensvereisten te berekenen.

1.2. Een financieel instrument is een contract dat bij een partij een financieel activum en bij een andere partij een financieel passivum of bewijs van deelneming in het eigen vermogen doet ontstaan. Financiële instrumenten zijn:

- primaire financiële instrumenten, zoals te ontvangen posten, te betalen posten en bewijzen van deelneming in het eigen vermogen, en

- afgeleide financiële instrumenten, zoals opties, futures, forwards, renteswaps en valutaswaps, waarvan de waarde van de prijs van een onderliggend financieel instrument, een rentevoet of een index, of van de prijs van een andere onderliggende post is afgeleid.

1.3. Een financieel activum is een activum in de vorm van:

a) geld;

b) een contractueel recht op het ontvangen van geld of een ander financieel activum van een andere partij;

c) een contractueel recht om onder mogelijk gunstige omstandigheden moet een andere partij financiële instrumenten te ruilen; of

d) een bewijs van deelneming in het eigen vermogen van een andere partij.

1.4. Een financieel passivum is een passivum dat een contractuele verplichting inhoudt:

a) tot levering van geld of een ander financieel activum aan een andere partij; of

b) tot het onder mogelijk ongunstige omstandigheden met een andere partij ruilen van financiële instrumenten.

1.5. Een bewijs van deelneming in het eigen vermogen is een contract waaruit een resterend belang in de activa van een partij blijkt, na aftrek van alle passiva van die partij.

1.6. Bestemd voor handelsdoeleinden betekent dat instrumenten worden gekocht en verkocht met de bedoeling:

- een voordeel uit schommelingen of kortdurende veranderingen in marktkoersen, -indexen of -prijzen te behalen,

- transacties van cliënten gemakkelijker te maken, of

- ermee verband houdende posities in de handelsportefeuille af te dekken.

Andere werkzaamheden worden als niet voor handelsdoeleinden bestemd beschouwd.

1.7. De waarde in het economisch verkeer is het bedrag waartegen een activum zou kunnen worden uitgewisseld of een passivum zou kunnen worden vereffend in een gewone transactie, die onder normale voorwaarden en omstandigheden door onafhankelijke, goed ingelichte en bereidwillige partijen, anders dan bij gedwongen of liquidatieverkoop, wordt aangegaan.

1.8. Uit hoofde van deze aanbeveling behoeft geen informatie te worden verstrekt over:

a) belangen in dochterondernemingen,

b) belangen in verbonden ondernemingen,

c) belangen in gemeenschappelijke ondernemingen,

d) regelingen en verplichtingen van werkgevers uit hoofde van allerlei voorzieningen na beëindiging van de dienstbetrekking, met inbegrip van pensioenvoorzieningen,

e) verplichtingen van werkgevers uit hoofde van regelingen op grond waarvan werknemers opties op aandelen genieten en aandelen kunnen kopen,

f) verplichtingen uit hoofde van verzekeringsovereenkomsten,

g) operationele leases en "take-or-pay"-overeenkomsten,

h) bewijzen van deelneming in het eigen vermogen, eigen warrants en opties op eigen aandelen.

2. Het materialiteitsbeginsel

De bepalingen van deze aanbeveling behoeven niet op immateriële posten te worden toegepast. Om uit te maken of instrumenten (hetzij afzonderlijk, hetzij geaggregeerd) van materieel belang zijn, moet zowel met het bedrag als met de aard van de instrumenten rekening worden gehouden.

Onverminderd de verplichting alle materiële informatie te verstrekken, moet het potentiële nut van bepaalde informatie worden afgewogen tegen de noodzaak de jaarrekening niet met een overmatige hoeveelheid informatie te belasten en tegen de waarschijnlijke kosten die de verstrekking van dergelijke informatie meebrengt.

De gedetailleerdheid van de verstrekte informatie moet in overeenstemming zijn met het belang van de desbetreffende werkzaamheden, resultaten en/of risico's in verhouding tot het geheel van de werkzaamheden van de instelling.

3. Verstrekking van kwalitatieve informatie

3.1. Kwalitatieve informatie die voor een goed begrip van de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening noodzakelijk is, moet in de toelichting worden vermeld; de overige kwalitatieve informatie moet in de toelichting op de jaarrekening of elders in het jaarverslag worden opgenomen.

3.2. In het jaarverslag moet informatie worden verstrekt over de doelstellingen en strategieën van de instelling op het gebied van het risicobeheer, waarbij het gebruik van de instrumenten door de instelling in de context van de algehele ondernemingsdoelstellingen moet worden geplaatst.

3.3. In het jaarverslag moet informatie worden verstrekt over het beleid en de praktijk van het beheer van risico's die met voor handelsdoeleinden en niet voor handelsdoeleinden bestemde werkzaamheden verband houden; hierin moeten de specifieke aard van de risicopositie van de instelling en haar beheer van het kredietrisico, het marktrisico (dat wil zeggen het valutarisico, het renterisico en andere koersrisico's), het liquiditeitsrisico en andere risico's van betekenis worden behandeld.

3.4. In de toelichting op de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening moet informatie worden verstrekt over alle belangrijke grondslagen van de administratieve verantwoording en verslaggeving betreffende financiële instrumenten.

4. Verstrekking van kwantitatieve informatie - grondslagen en algemene informatie

4.1. Kwantitatieve informatie die voor een goed begrip van de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening noodzakelijk is, moet in de toelichting op de jaarrekening en de geconsolideerde jaarrekening van de instellingen worden vermeld. De andere kwalitatieve informatie moet elders in het jaarverslag worden opgenomen. Voorts moet steeds opgave worden gedaan van de waarde in het economisch verkeer van voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten, voorzover deze waarde materieel verschilt van het bedrag waartegen de instrumenten in de jaarrekening voorkomen.

4.2. Wanneer bij het verstrekken van kwantitatieve informatie wordt gesteund op de interne systemen voor risicobeheer van de instellingen en op de methoden die in het kader van deze systemen worden toegepast (bv. gevoeligheidsanalyse, VAR-modellen), behoeft de informatie niet op zodanige wijze te worden verstrekt dat daarbij inlichtingen over deze systemen en methoden worden verschaft die bijzonder nadelig voor de betrokken instelling kunnen zijn.

4.3. Er moet een gedegen analyse van de voor handelsdoeleinden en niet voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten worden gegeven. Deze analyse moet informatie bevatten over de mate waarin de instelling van deze instrumenten gebruikmaakt en met name over de voorwaarden die op het bedrag, het tijdstip en de zekerheid van toekomstige kasstromen van invloed kunnen zijn.

5. Verstrekking van kwantitatieve informatie - informatie over het kredietrisico

5.1. Informatie over het kredietrisico dient te worden vermeld op basis van het bedrag dat het maximale kredietrisico op de balansdatum het beste weergeeft (ongerekend vereveningsovereenkomsten die door de instelling in rechte kunnen worden afgedwongen) zonder dat met zekerheden rekening wordt gehouden. Informatie over het maximale kredietrisico moet worden aangevuld met informatie over het mogelijke kredietrisico, waarbij wel met zekerheden en andere vereveningsovereenkomsten rekening moet worden gehouden.

Wanneer de boekwaarde van een instrument het maximale kredietrisico weergeeft, behoeft in het kader van dit punt geen aanvullende informatie te worden verstrekt.

5.2. Informatie naar bedrijfstak en geografische locatie, bijvoorbeeld per industriesector, per land of per landengroep, moet worden verstrekt over significante concentraties van kredietrisico's die ontstaan uit risicoposities op de balans en buiten de balans.

6. Verstrekking van kwantitatieve informatie - informatie over het marktrisico

6.1. Informatie over het marktrisico moet worden verstrekt op grond van het potentiële verlies (value-at-risk), een gevoeligheidsanalyse of een andere maatstaf voor het marktkoersrisico.

6.2. De verschillende methoden moeten afzonderlijk of in combinatie op zodanige wijze worden gebruikt dat een zo volledig mogelijk beeld wordt gegeven van de blootstelling van de instelling aan de marktrisico's die inherent zijn aan haar posities in voor handelsdoeleinden en niet voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten. Waar mogelijk moet over elk type marktrisico afzonderlijke informatie worden verstrekt.

Aanhangsel 1

(Dit aanhangsel is louter illustratief en maakt geen onderdeel uit van de aanbeveling)

Kwalitatieve informatie

a) De basiskenmerken van het risicobeheer, met name de risicobeoordeling en risicometing; indien van toepassing, het systeem van interne limieten en het voorkomen van overmatige risicoconcentraties.

b) De werkzaamheden met betrekking tot voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten.

c) De werkzaamheden met betrekking tot niet voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten, waarbij met name het hedgingbeleid moet worden toegelicht.

d) De werkzaamheden met betrekking tot instrumenten met hoog risico of complexe instrumenten, zoals afgeleide instrumenten met hefboomwerking ("leveraged derivatives").

e) Het gebruik van zekerheden.

f) Het gebruik van vereveningsovereenkomsten.

Aanhangsel 2

(Dit aanhangsel is louter illustratief en maakt geen onderdeel uit van de aanbeveling)

Verstrekking van informatie over de grondslagen van de verslaglegging

a) Informatie over de wijze waarop deze grondslagen worden toegepast op:

- voor handelsdoeleinden en niet voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten en de eventuele herindeling daarvan,

- specifieke relaties tussen verschillende instrumenten (bijvoorbeeld synthetische instrumenten, hedging, beëindiging van hedges, hedging via interne transacties, hedging van verwachte transacties),

- specifieke soorten instrumenten of met elkaar verband houdende transacties (zo kan het bijvoorbeeld noodzakelijk zijn informatie te verstrekken bij, met name, effectisering, repo- en omgekeerde repo-overeenkomsten, constructies waarbij leningen buiten de balans worden gebracht ("in substance defeasance")), en

- primaire instrumenten met ingebedde afgeleide financiële instrumenten.

b) De verstrekte informatie kan eveneens betrekking hebben op onder meer:

i) de criteria voor het opnemen en niet langer opnemen van instrumenten in de jaarrekening;

ii) de grondslag voor de waardering van verschillende soorten en categorieën instrumenten, bij verwerving en daarna;

iii) de gehanteerde methoden waarmee de waarde in het economisch verkeer van instrumenten wordt bepaald (bijvoorbeeld genoteerde beurskoersen, gebruik van bied-/laat-/middenkoersen, contante waarde van de verwachte kasstroom, ramingstechnieken en andere geëigende methoden), inclusief significante hypothesen waarvan bij de toepassing van deze methoden is uitgegaan;

iv) ingeval de waarde in het economisch verkeer op grond van genoteerde beurskoersen is bepaald, de aard van de eventuele correcties die op deze koersen toegepast zijn;

v) de gehanteerde methoden om winsten en verliezen, rente en andere inkomsten- en uitgavenposten die met voor handelsdoeleinden en niet voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten verband houden, in de winst- en verliesrekening te verwerken, met name de inaanmerkingneming van inkomsten;

vi) gevolgde benaderingen bij hedging en beëindiging van hedges.

Aanhangsel 3

(Dit aanhangsel is louter illustratief en maakt geen onderdeel uit van de aanbeveling)

Aanvullende informatie voor een beter begrip van de kwantitatieve informatie

De verstrekking van aanvullende informatie over de gebruikte terminologie en presentatievormen, over de risicometingsmethoden, daarmee verband houdende hypothesen en, naar gelang van het geval, de parameters die nodig zijn om de verstrekte kwantitatieve informatie te begrijpen.

Wanneer gemiddelde waarden worden opgegeven, dient de voor de berekening van de gemiddelden gehanteerde frequentie te worden vermeld. Die frequentie kan de lezers van jaarrekeningen helpen de verstrekte informatie beter te begrijpen. Indien het cijfer voor het jaareinde niet representatief is voor de gemiddelde waarden, kunnen de gemiddelde waarden verder bijdragen tot een beter begrip.

Aanhangsel 4

(Dit aanhangsel is louter illustratief en maakt geen onderdeel uit van de aanbeveling)

Verstrekking van kwantitatieve informatie

1. Kwantitatieve informatie mag in tabelvorm worden verstrekt en dient ten minste het volgende te omvatten:

A. Als indicatie van onder meer de mate waarin een instelling op het gebied van primaire instrumenten actief is, de desbetreffende boekwaarde:

i) verticaal uitgesplitst naar de verschillende categorieën instrumenten, waarbij onderscheid moet worden gemaakt tussen activa en passiva, en

ii) horizontaal uitgesplitst naar de resterende looptijd

met ter aanvulling de opgave van de waarde in het economisch verkeer van de totalen van voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten.

B. Als indicatie van onder meer de mate waarin een instelling op het gebied van afgeleide instrumenten actief is, het desbetreffende theoretische bedrag:

i) verticaal uitgesplitst naar de verschillende categorieën afgeleide instrumenten (rente, valuta's en goud, aandelen, edele metalen met uitzondering van goud, andere grondstoffen, overige), die weer moeten worden onderverdeeld in:

- afgeleide OTC-instrumenten (met als subcategorieën bijvoorbeeld forwards, swaps, gekochte/geschreven opties) en

- ter beurze verhandelde afgeleide instrumenten (met als subcategorieën bijvoorbeeld lange/korte futures, gekochte/geschreven opties), en

ii) horizontaal uitgesplitst naar de resterende looptijd

met ter aanvulling de opgave van de waarde in het economisch verkeer van de totalen van de voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten.

C. Looptijdklassen die relevant zijn voor openbaar gemaakte informatie kunnen worden gebruikt, bijvoorbeeld:

i) niet meer dan drie maanden;

ii) meer dan drie maar niet meer dan zes maanden;

iii) meer dan zes maanden maar niet meer dan een jaar;

iv) meer dan een jaar maar niet meer dan vijf jaar;

v) meer dan vijf jaar.

Wanneer dit materieel van belang is, kunnen de aangegeven Iooptijdklassen al naar gelang van het geval verder worden uitgesplitst (bijvoorbeeld <= één maand; > één maand en <= drie maanden) of worden samengevoegd in grotere looptijdklassen (bijvoorbeeld <= één jaar; > één en <= vijf jaar; > vijf jaar).

D. Als indicatie van onder meer het activiteitsniveau, uitgedrukt in de waarde in het economisch verkeer van de instrumenten en niet in de boekwaarde, mag in tabelvorm informatie worden verstrekt (waarbij onderscheid moet worden gemaakt tussen activa en passiva)

- over de boekwaarde en de waarde in het economisch verkeer van de categorieën voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten, en

- over het over de beschouwde periode berekende gemiddelde van de waarde in het economisch verkeer van de voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten, en

wanneer de bepaling van de waarde in het economisch verkeer niet mogelijk of niet praktisch is, ofwel niet op betrouwbare wijze kan geschieden, aanvullende informatie over de belangrijkste kenmerken van het instrument die op de waarde in het economisch verkeer van invloed kunnen zijn.

2. De bovenbedoelde informatie kan ook worden verstrekt in een tabelvorm die een combinatie vormt van de hierboven beschreven tabelvormen.

Aanhangsel 5

(Dit aanhangsel is louter illustratief en maakt geen onderdeel uit van de aanbeveling)

Informatie over het kredietrisico

Met betrekking tot het kredietrisico van afgeleide OTC-instrumenten mag in tabelvorm informatie worden verstrekt:

- verticaal uitgesplitst naar de kredietwaardigheid van de tegenpartijen, welke op basis van interne of externe kredietwaardigheidsbeoordelingen moet worden bepaald, en

- horizontaal uitgesplitst naar:

- brutovervangingskosten,

- nettovervangingskosten, indien afdwingbare vereveningsovereenkomsten bestaan,

- het potentiële toekomstige kredietrisico.

Ondernemingen die het kredietrisico van afgeleide OTC-instrumenten op basis van de methode van het oorspronkelijke risico berekenen, mogen uitsluitend de informatie verstrekken die op grond van deze methode werd verkregen.

Informatie over het potentiële toekomstige kredietrisico kan worden aangevuld met een toelichting van de daarmee verband houdende ramingstechnieken.

Aanhangsel 6

(Dit aanhangsel is louter illustratief en maakt geen onderdeel uit van de aanbeveling)

Informatie over het marktrisico

De verstrekking van informatie over het uit financiële instrumenten voortvloeiende marktrisico mag op om het even welke van de volgende grondslagen geschieden.

A. Informatie over het potentiële verlies (value-at-risk).

B. Het potentiële effect van een gegeven aantal hypothetische veranderingen in marktkoersen en -tarieven op de toekomstige winst. Het moet redelijkerwijs mogelijk zijn dat de gehanteerde hypothetische veranderingen zich tijdens de twaalf maanden volgend op de datum van de goedkeuring van de jaarrekening of de geconsolideerde jaarrekening voordoen. Eén van deze hypothetische veranderingen kan het beste een daling met ten minste 10 % van de marktkoersen of -tarieven aan het einde van het jaar omvatten (tenzij kan worden aangetoond dat het redelijkerwijs onmogelijk is dat een dergelijke verandering plaatsvindt).

C. Een andere maatstaf voor de marktkoersen dan in A en B is aangegeven, op voorwaarde dat:

i) de leiding van de instelling het model waarvan de maatstaf is afgeleid, hanteert voor het beheer van het marktkoersrisico dat uit het gebruik van voor handelsdoeleinden bestemde instrurmenten voortvloeit, en

ii) het model geschikt is bevonden voor het verstrekken van gegevens over de kapitaaltoereikendheid aan de toezichthouder.

D. Een analyse van de geaggregeerde waarde in het economisch verkeer per grote categorie van financiële activa en financiële passiva die uit voor handelsdoeleinden bestemde instrumenten voortvloeien, uitgesplitst naar looptijdklasse volgens de looptijd tot de volgende renteaanpassing of de vervaldag, waarbij de kortste periode in aanmerking wordt genomen.

Daarbij kunnen ten minste de volgende looptijdklassen die voor de verstrekte informatie relevant zijn, worden gebruikt, bijvoorbeeld:

i) niet meer dan drie maanden;

ii) meer dan drie maar niet meer dan zes maanden;

iii) meer dan zes maanden maar niet meer dan een jaar;

iv) meer dan een jaar maar niet meer dan vijf jaar;

v) meer dan vijf jaar.

Wanneer de op basis van het potentiële verlies, de gevoeligheidsanalyse of enigerlei andere maatstaf voor het marktkoersrisico verstrekte gegevens niet representatief zijn voor de gegevens tijdens het boekjaar, kunnen aanvullende gegevens die worden verstrekt om de gegevens op de balansdatum in de juiste context te plaatsen, de lezers van jaarrekeningen helpen de verstrekte informatie beter te begrijpen. Deze aanvullende gegevens kunnen zowel gemiddelden als maxima of minima zijn.