A. de onderneming

B. de institutionele eenheid

C. de ondernemingsgroep

D. de eenheid van economische activiteit (EEA)

E. de homogene-produktie-eenheid (HPE)

F. de lokale eenheid

G. de eenheid van economische activiteit op lokaal niveau (lokale EEA)

H. de homogene-produktie-eenheid op lokaal niveau (lokale HPE).

— Zelfstandige beslissingsbevoegdheid bij de uitoefening van de hoofdfunctie betekent dat de eenheid verantwoordelijk en aansprakelijk voor haar beslissingen en maatregelen is.

— Een volledige boekhouding betekent dat de eenheid behalve boekhoudkundige documenten met al haar economische en financiële transacties tijdens de verslagperiode ook over een balans van activa en passiva beschikt.

1. In het Europees Stelsel van economische rekeningen (ESER) is de onderneming de institutionele eenheid van de sector vennootschappen. Soortgelijke institutionele eenheden bestaan ook in de sectoren overheid en privaatrechtelijke instellingen. De institutionele eenheid in de sector gezinshuishoudingen omvat alle activiteiten van de gezinshuishoudingen, terwijl de term onderneming uitsluitend voor hun produktieactiviteiten gereserveerd wordt.

2. Toepassing van deze regels leidt tot de volgende oplossingen voor instellingen die niet duidelijk deze twee kenmerken van de institutionele eenheid bezitten:

3. Als institutionele eenheden worden beschouwd:

1. Voor sommige waarnemingen en analyses is het soms nuttig en noodzakelijk de relaties tussen bepaalde ondernemingen te bestuderen en ondernemingen samen te voegen die door hechte banden met elkaar verbonden zijn. Tal van werkzaamheden betreffende het begrip ondernemingsgroep zijn nog niet afgerond. De ondernemingsgroep wordt hier gedefinieerd op basis van het begrip „boekhoudgroep”, zoals is voorgesteld in Zevende Richtlijn 83/349/EEG (PB nr. L 193 van 18.7.1983, blz. 1).

Deze richtlijn werd voor het eerst toegepast voor de geconsolideerde rekeningen van het boekjaar dat in de loop van 1990 is begonnen. Door Richtlijn 90/605/EEG (PB nr. L 317 van 16.11.1990, blz. 60) wordt de werkingssfeer van de Zevende Richtlijn uitgebreid.

2. Volgens de Zevende Richtlijn is er sprake van een groep wanneer 20 % van het kapitaal of de stemrechten in handen is van of gecontroleerd wordt door een andere onderneming. Er dient rekening te worden gehouden met de wijze waarop controle op de benoeming van de bedrijfsleiding wordt uigeoefend. Het doel is om niet alleen naar de financiële controle (meerderheid), maar ook naar de feitelijke controle te kijken.

3. Deze definitie kan niet zonder meer voor statistische analyses worden gebruikt omdat „boekhoudgroepen” geen geheel van losse, samenvoegbare ondernemingen vormen. Het is dus zaak, een statistische eenheid „ondernemingsgroep” te definiëren die als volgt van de „boekhoudgroep” is afgeleid:

4. De ondernemingsgroep is een samenstel van ondernemingen dat door het „groepshoofd” wordt gecontroleerd. Het groepshoofd is een juridische moedereenheid die noch direct noch indirect door een andere juridische eenheid wordt gecontroleerd. Elke dochteronderneming van een dochteronderneming wordt ook als een dochteronderneming van de moederonderneming beschouwd. Bovendien bestaan er voor coöperaties of onderlinge-verzekeringsmaatschappijen specifieke groepen waarin gedeelten van de moederonderneming in het bezit zijn van de dochterentiteiten.

5. Ondernemingsgroepen zijn vaak samengesteld uit ondernemingen waartussen banden van uiteenlopende aard bestaan: eigendom, controle, beheer, enz. Vaak hebben deze eenheden bindingen met eenheden van de familie die tot verschillende generaties behoren. De eenheid „ondernemingsgroep” staat dikwijls voor een conglomeraat van ondernemingen dat door complexe relaties en in vele gevallen een brede scala activiteiten wordt gekenmerkt. Binnen ondernemingsgroepen kunnen subgroepen worden vastgesteld.

6. Het is nuttig te weten op welke wijze het groepshoofd via het netwerk van dochterondernemingen met de gecontroleerde onderneming is gelieerd (meerderheids- of minderheidsbelang). Deze kennis is nodig om het organisatieschema van de groep op te stellen.

7. Gezien de implicaties van de verschillende boekhoudrichtlijnen moet steeds getracht worden een onderscheid te maken tussen de eenheden van de ondernemingsgroep die tot de „niet-financiële ondernemingen” en die welke tot de „financiële ondernemingen” behoren. Deze laatste dienen op hun beurt in „kredietinstellingen” en „verzekeringsbedrijven” te worden opgesplitst. Hoewel de activiteiten van ondernemingsgroepen zich over de hele wereld uitstrekken, moeten zij voor het economisch grondgebied van elk van de Lid-Staten en voor dat van de Gemeenschap als geheel worden geanalyseerd.

8. De eenheid „ondernemingsgroep” leent zich weliswaar uitstekend voor financiële en strategische analyses van de onderneming, maar is te heterogeen van aard en ook niet stabiel genoeg om in plaats van de onderneming als centrale waarnemings- en analyse-eenheid te fungeren. Zij wordt gebruikt om bepaalde informatie te verzamelen en te presenteren.

1. De EEA werd als waarnemingseenheid ingevoerd met het doel de homogeniteit van de resultaten van de statistische enquêtes per activiteit en zodoende ook de internationale vergelijkbaarheid van de resultaten te verbeteren. De ondernemingen kennen immers zowel op nationaal als op internationaal vlak uiteenlopende horizontale en verticale integratievormen. Een entiteit die alleen hulpactiviteiten uitvoert voor een onderneming waarvan zij deel uitmaakt, kan niet als afzonderlijke EEA worden aangemerkt. In feite stemt de „EEA” overeen met de praktijkdefinitie die in punt 96 van de inleiding op de ISIC Rev. 3 wordt gegeven.

2. EEA's die onder een bepaalde post van de NACE (Rev. 1) zijn ondergebracht, kunnen ook produkten voortbrengen die niet tot de betrokken homogene produktengroep behoren, maar voortvloeien uit nevenactiviteiten waarover uit de beschikbare boekhoudkundige bescheiden geen afzonderlijke gegevens kunnen worden afgeleid. Omgekeerd komt het voor dat EEA's die op basis van hun hoofdactiviteit onder een bepaalde nomenclatuurpost zijn ingedeeld, niet de totale produktie van bepaalde homogene produktengroepen omvatten, omdat de betrokken produkten ook het resultaat kunnen zijn van nevenactiviteiten van EEA's die tot een andere nomenclatuurpost behoren.

3. Interne boekhoudingen (bij voorbeeld van resultaatverantwoordelijke eenheden of kostendragers) hebben zich veelal ontwikkeld volgens criteria die sterk met het begrip „activiteit” samenhangen. Zij bieden de mogelijkheid informatie op EEA-niveau te verstrekken, waardoor de EEA's kunnen worden waargenomen.

4. Alle kosten van de hulpactiviteiten van een onderneming moeten aan de hoofd- of nevenactiviteiten en derhalve aan de binnen de onderneming waargenomen EEA's worden toegerekend.

1. In het Europees Stelsel van economische rekeningen (ESER) worden voor de nauwkeurige analyse van het produktieproces ook homogene-produktie-eenheden gekozen aan de hand waarvan technisch-economische samenhangen nader kunnen worden bestudeerd. Omdat deze analyse-eenheden — die vooral in input-outputtabellen worden gebruikt — in het algemeen niet rechtstreeks kunnen worden waargenomen, worden zij in de praktijk gereconstrueerd aan de hand van de voor de waarnemingseenheden opgetekende gegevens.

2. De waarnemingseenheden oefenen voor het merendeel gemengde of parallelle activiteiten uit. Zij kunnen een hoofdactiviteit, nevenactiviteiten — dat wil zeggen activiteiten die onder andere branches vallen — en hulpactiviteiten, zoals administratie, inkoop, verkoop, voorraadhouden, reparatie, enz., hebben. Als een waarnemingseenheid een hoofdactiviteit en een of meer nevenactiviteiten uitoefent, wordt zij in een overeenkomstig aantal homogene-produktie-eenheden verdeeld en worden de nevenactiviteiten ingedeeld bij een andere nomenclatuurrubriek dan die van de hoofdactiviteit. De door de waarnemingseenheden uitgeoefende hulpactiviteiten worden echter niet van de betrokken hoofd- of nevenactiviteiten gescheiden.

3. De plaats van de activiteit blijft bij de definiëring van de homogene-produktie-eenheid buiten beschouwing. De in ISIC Rev. 3 bedoelde „homogene-produktie-eenheid” komt overeen met de „lokale HPE”. Punt 112 van de inleiding van ISIC Rev. 3 dient immers in combinatie met punt 104 te worden gelezen.

1. Wanneer iemand op diverse plaatsen werkt (voor onderhoud of inspectie) dan wel thuiswerk verricht, valt hij onder de lokale eenheid van waaruit hij instructies ontvangt en waar het werk wordt georganiseerd. Van elke lokale eenheid moet de personeelsbezetting kunnen worden vastgesteld. Toch moet iedere juridische eenheid — daar deze dient als juridische ondersteuning voor een onderneming of een deel van een onderneming — een lokale eenheid als hoofdkantoor hebben, ook al werkt er niemand. Anderzijds kan een lokale eenheid ook alleen hulpactiviteiten omvatten.

2. Het begrip „geografisch bepaalde eenheid” dient in de strikte zin des woords te worden opgevat: twee eenheden die tot dezelfde onderneming behoren maar op verschillende plaatsen gevestigd zijn (zelfs binnen de kleinste administratieve districten van de Lid-Staat), moeten als twee afzonderlijke lokale eenheden worden beschouwd. Ingeval een lokale eenheid zich over het grondgebied van verscheidene aan elkaar grenzende administratieve eenheden uitstrekt, is het postadres de bepalende factor.

3. De grenzen van het bedrijfsterrein worden gevormd door de grenzen van het grondstuk, zodat bij voorbeeld openbare wegen die het grondstuk doorsnijden de grens van het bedrijfsterrein niet noodzakelijk onderbreken. Deze definitie sluit nauw aan bij de in punt 101 van de ISIC Rev. 3 gegeven definitie, voor zover het om een locatie in de strikte zin des woords gaat, maar wijkt in zoverre af van de definitie in punt 102 van de inleiding, dat de strikte betekenis niet kan veranderen naar gelang van de statistieken waarover het gaat. Voorts is het criterium van personeelsbezetting gewoonlijk van toepassing.

4. Ten behoeve van de regionale rekeningen wordt in het ESER-REG (regionale toepassing van het ESER) voor de lokale eenheid dezelfde definitie gehanteerd.

1. Iedere EEA dient ten minste één „lokale EEA” te hebben; een EEA kan echter bestaan uit delen van een of meer lokale eenheden. In bepaalde gevallen kan een lokale eenheid alleen hulpactiviteiten omvatten. In dat geval is een extra indeling van de lokale eenheid mogelijk. Verder moet iedere onderneming ten minste één „lokale eenheid” hebben.

2. De „lokale EEA” beantwoordt aan de praktische definitie van een „establishment”, zoals deze in het eerste deel van punt 106 van de ISIC Rev. 3 is omschreven.