Algemeen kader voor EU-sancties

 

SAMENVATTING VAN:

Artikel 29 van het Verdrag betreffende de Europese Unie

Artikel 215 van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie

WAT IS HET DOEL VAN ARTIKEL 29 VAN HET VERDRAG BETREFFENDE DE EUROPESE UNIE (VEU) EN VAN ARTIKEL 215 VAN HET VERDRAG BETREFFENDE DE WERKING VAN DE EUROPESE UNIE (VWEU)?

• Artikel 29 VEU staat de Raad van de Europese Unie toe om beperkende maatregelen (sancties) goed te keuren tegen regeringen van landen die geen deel uitmaken van de Europese Unie (EU), niet-statelijke entiteiten (bijvoorbeeld bedrijven) en personen (zoals terroristen) om een verandering in hun beleid of activiteiten te bewerkstelligen.
• Krachtens artikel 215 VWEU kan de Raad de nodige maatregelen vaststellen ter uitvoering van de krachtens artikel 29 VEU vastgestelde besluiten, om ervoor te zorgen dat deze in alle EU-lidstaten uniform worden toegepast.

KERNPUNTEN

• De EU neemt sancties, hetzij als eigen maatregelen (d.w.z. Autonome sancties) en/of als een manier om resoluties van de Veiligheidsraad van de Verenigde Naties uit te voeren, in gevallen waarin niet-EU-landen, natuurlijke of rechtspersonen, groepen of niet-statelijke entiteiten:
  • het internationaal recht of mensenrechten niet respecteren;
  • een beleid of acties voeren die de rechtsstaat of democratische beginselen niet respecteren.
• Dergelijke sancties zijn preventieve en niet-bestraffende instrumenten die zijn ontwikkeld om de EU in staat te stellen snel te reageren op de politieke uitdagingen en ontwikkelingen, in overeenstemming met de uitgangspunten van het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid.
• EU-sancties moeten worden gezien in de context van een bredere politieke dialoog. Beperkende maatregelen moeten erop gericht zijn de gevolgen voor de burgerbevolking te minimaliseren. In dit verband acht de EU het passend om de specifieke situatie aan te pakken door gerichte en gedifferentieerde sancties op te leggen aan een land of een deel ervan, regeringsleden, personen, groepen of entiteiten.

Oplopende sancties

De EU kan een reeks graduele sancties opleggen aan niet-EU-landen, waaronder de volgende.

• Diplomatieke sancties:
  • uitzetting van diplomaten, schorsing van officiële bezoeken;
  • schorsing van bilaterale of multilaterale samenwerking met de EU, en
  • boycots van sportieve of culturele evenementen.
• Economische en financiële sancties:
  • wapenembargo’s op militaire goederen die op de gemeenschappelijke militaire lijst van de EU staan;
  • beperkingen op de invoer en uitvoer van goederen met zowel civiele als militaire toepassingen (goederen voor tweeërlei gebruik).

Beperkende maatregelen kunnen bestaan uit:

• bevriezing van tegoeden en economische middelen die eigendom zijn van of gecontroleerd worden door specifieke personen of organisaties (zoals contant geld, bankdeposito’s, aandelen, deelbewijzen enz.) die niet kunnen worden geopend, verplaatst of verkocht, en onroerende goederen die niet mogen worden verkocht of verhuurd;
• een visum- of reisverbod om te voorkomen dat personen de EU binnenkomen;
• verbodsmaatregelen voor bepaalde sectoren, bijvoorbeeld van de invoer of uitvoer van bepaalde goederen of technologieën.

In bepaalde gevallen kunnen afwijkingen van de bevriezing van tegoeden worden toegestaan, om de uitvoer van producten die in de basisbehoeften voorzien (zoals levensmiddelen of medicijnen), toe te staan.

Lidstaten kunnen ook uitzonderingen op reisverboden toestaan (bijvoorbeeld om een gesanctioneerd lid van de regering van een niet-EU-land toe te staan deel te nemen aan een conferentie van de Verenigde Naties die op hun grondgebied wordt gehouden).

Impact en gevolgen

Sancties zijn bedoeld om politieke of economische gevolgen te hebben. Ze zijn van toepassing op:

• elke persoon binnen of buiten het grondgebied van de EU, ongeacht of deze een EU- of niet-EU-onderdaan is;
• bedrijven en organisaties die zijn opgericht naar het recht van een lidstaat (inclusief filialen van EU-bedrijven in niet-EU-landen);
• regeringen, organisaties en niet-statelijke entiteiten van niet-EU-landen;
• alle geheel of gedeeltelijk binnen de EU verrichte zakelijke transacties.

Invoering van beperkende maatregelen

In 2018 en 2019 werden drie regimes van beperkende maatregelen ingevoerd:

• het gebruik en de verspreiding van chemische wapens aanpakken, met de goedkeuring van Besluit (GBVB) 2018/1544 en Verordening (EU) 2018/1542;
• die verantwoordelijk zijn voor cyberaanvallen aanpakken, met de goedkeuring van Besluit (GBVB) 2019/797 en Verordening (EU) 2019/796;
• degenen aanpakken die verantwoordelijk zijn voor ongeoorloofde booractiviteiten in het oostelijke Middellandse Zeegebied, met de goedkeuring van Besluit (GBVB) 2019/1894 en Verordening (EU) 2019/1890.

Schending van beperkende maatregelen toegevoegd aan de lijst van EU-misdrijven

In november 2022 nam de Raad Besluit (EU) 2022/2332 aan, waarin de schending van beperkende maatregelen van de EU wordt aangemerkt als een misdrijf dat voldoet aan de criteria van artikel 83, lid 1, VWEU.

ACHTERGROND

• In 2004 bereikte het Politiek en Veiligheidscomité van de EU overeenstemming over enkele basisbeginselen voor het gebruik van beperkende maatregelen, die nu zijn opgenomen in een reeks richtsnoeren, die voor het laatst in 2018 zijn bijgewerkt.
• In 2018 heeft de Raad een geactualiseerd document aangenomen over de beste praktijken van de EU voor de doeltreffende uitvoering van beperkende maatregelen.
• Zie voor meer informatie:
  • Hoe en wanneer neemt de EU sancties aan? (Raad van de Europese Unie).

BELANGRIJKSTE DOCUMENTEN

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de Europese Unie — Titel V — Algemene bepalingen betreffende het extern optreden van de Unie en specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Hoofdstuk 2 — Specifieke bepalingen betreffende het gemeenschappelijk buitenlands en veiligheidsbeleid — Eerste afdeling — Gemeenschappelijke bepalingen — Artikel 29 (oud artikel 15 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 33)

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Vijfde deel — Extern optreden van de Unie — Titel IV — Beperkende maatregelen — Artikel 215 (oud artikel 301 VEG) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 144)

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Besluit (EU) 2022/2332 van de Raad van 28 november 2022 betreffende het aanmerken van de schending van beperkende maatregelen van de Unie als een vorm van criminaliteit die voldoet aan de in artikel 83, lid 1, van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie genoemde criteria (PB L 308 van 29.11.2022, blz. 18-21)

Gemeenschappelijke EU-lijst van militaire goederen vastgesteld door de Raad op 21 februari 2022 (waarop Gemeenschappelijk Standpunt 2008/944/GBVB van de Raad tot vaststelling van gemeenschappelijke voorschriften voor de controle op de uitvoer van militaire goederen en technologie van toepassing is) (PB C 100 van 1.3.2022, blz. 3-35)

Verordening (EU) 2021/821 van het Europees Parlement en de Raad van 20 mei 2021 tot instelling van een Unieregeling voor controle op de uitvoer, de tussenhandel, de technische bijstand, de doorvoer en de overbrenging van producten voor tweeërlei gebruik (herschikking) (PB L 206 van 11.6.2021, blz. 1-461)

Achtereenvolgende wijzigingen aan Verordening (EU) 2021/821 werden in de basistekst opgenomen. Deze geconsolideerde versie is enkel van documentaire waarde.

Verordening (EU) 2019/1890 van de Raad van 11 november 2019 betreffende beperkende maatregelen in het licht van ongeoorloofde booractiviteiten van Turkije in het oostelijk deel van de Middellandse Zee (PB L 291 van 12.11.2019, blz. 3-12)

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2019/1894 van de Raad van 11 november 2019 betreffende beperkende maatregelen in het licht van ongeoorloofde booractiviteiten van Turkije in het oostelijk deel van de Middellandse Zee (PB L 291 van 12.11.2019, blz. 47-53)

Zie de geconsolideerde versie.

Verordening (EU) 2019/796 van de Raad van 17 mei 2019 betreffende beperkende maatregelen tegen cyberaanvallen die de Unie of haar lidstaten bedreigen (PB L 129 I van 17.5.2019, blz. 1-12)

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2019/797 van de Raad van 17 mei 2019 betreffende beperkende maatregelen tegen cyberaanvallen die de Unie of haar lidstaten bedreigen (PB L 129 I van 17.5.2019, blz. 13-19)

Zie de geconsolideerde versie.

Verordening (EU) 2018/1542 van de Raad van 15 oktober 2018 betreffende beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens (PB L 259 van 16.10.2018, blz. 12-21)

Zie de geconsolideerde versie.

Besluit (GBVB) 2018/1544 van de Raad van 15 oktober 2018 betreffende beperkende maatregelen tegen de proliferatie en het gebruik van chemische wapens (PB L 259 van 16.10.2018, blz. 25-30)

Zie de geconsolideerde versie.

Geconsolideerde versie van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie — Derde deel — Het beleid en intern optreden van de Unie — Titel V — De ruimte van vrijheid, veiligheid en recht — Hoofdstuk 4 — Justitiële samenwerking in burgerlijke zaken — Artikel 83 (oud artikel 31 VEU) (PB C 202 van 7.6.2016, blz. 80-81)

Laatste bijwerking 05.05.2023