C_2011048NL.01008701.xml

Advies van het Europees Economisch en Sociaal Comité over het thema „Betrekkingen tussen de EU en Canada” (initiatiefadvies)

Aan de leden van het Europees Economisch en Sociaal Comité Het Europees Economisch en Sociaal Comité heeft op 26 februari 2009 besloten om overeenkomstig art. 29, lid 2, van zijn reglement van orde een initiatiefadvies op te stellen over het thema:

De gespecialiseerde afdeling Externe betrekkingen, die met de voorbereidende werkzaamheden was belast, heeft haar advies op 3 september 2010 goedgekeurd.

Het Europees Economisch en Sociaal Comité heeft tijdens zijn op 15 en 16 september 2010 gehouden 465e zitting (vergadering van 16 september) het volgende advies uitgebracht, dat met algemene stemmen is goedgekeurd:

1.1 Het Europese en het Canadese maatschappelijk middenveld hebben enkele (economische en andere) waarden gemeen die de basis vormen voor de identiteit van de Europese en Canadese samenlevingen in de XXIe eeuw. Het feit dat zij dezelfde beginselen aanhangen kan een meerwaarde betekenen voor de Europese Unie en Canada en dus voor de internationale gemeenschap als geheel.

1.2 Om die reden moet Canada wel een vooraanstaande partner van de EU zijn. De huidige betrekkingen zijn goed, hoewel ze als „voorzichtig” kunnen worden omschreven. In dit verband is het EESC ingenomen met de start van de onderhandelingen over een uitgebreide economische en handelsovereenkomst. Deze schept grote verwachtingen, niet alleen over de toekomst van de betrekkingen EU-Canada, maar ook over de trans-Atlantische betrekkingen. We herinneren eraan dat de Verenigde Staten en Canada samen met Mexico de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA) hebben ondertekend, en dat Canada een niet onbelangrijke toegang kan bieden tot de Amerikaanse markt.

1.3 Het EESC is ingenomen met de resultaten van de jongste Europees-Canadese top, die op 6 mei 2010 plaatsvond. Wat de meningsverschillen inzake de afgifte van visa betreft is het EESC verheugd dat de leiders hebben beloofd een oplossing voor deze kwestie te zoeken, en dat zij denken dat het Canadese voornemen om zijn asielbeleid te herzien de afgifte van visa voor alle EU-burgers in volledige wederkerigheid zal vergemakkelijken.

1.4 Het EESC is van mening dat de toevoeging van specifieke bepalingen betreffende de deelname van de provincies, territoria en het maatschappelijk middenveld aan de onderhandelingen en hun instemming van vitaal belang zullen zijn voor een succesvolle tenuitvoerlegging van de overeenkomst. De openstelling van de markt voor overheidsopdrachten is een van de belangrijkste punten voor de EU. De Canadese provincies hebben vergaande bevoegdheden op dit gebied, zodat ook zij aan de onderhandelingen over deze kwestie moeten deelnemen. Aangezien de verschillende sociaaleconomische actoren nogal van mening verschillen over dit punt, acht het EESC het absoluut zaak dat de sociale partners actief bij de onderhandelingen worden betrokken.

1.5 Het EESC is er voorstander van dat het Europees Parlement een rol speelt in dit proces door tijdens de onderhandelingen te zorgen voor een adequate monitoring en correcte informatie, en zich niet beperkt tot de door het Verdrag van Lissabon voorgeschreven goedkeuring en ratificatie van de definitieve overeenkomst.

1.6 Na ondertekening van de overeenkomst zou het wenselijk zijn dat het gemengd samenwerkingscomité EU-Canada taken krijgt die vergelijkbaar zijn met die van de Trans-Atlantische Economische Raad van de EU en de VS, onder andere om de wetgeving van de EU en Canada meer op één lijn te brengen.

1.7 De EU moet een ambitieuze overeenkomst zien te sluiten die alle aspecten van de handelsbetrekkingen tussen de EU en Canada bestrijkt, met inbegrip van overheidsopdrachten. In dit verband moet dringend een oplossing worden gevonden voor de reële obstakels waar ondernemingen op stuiten, via een harmonisering van de regelgeving en de opheffing van dan niet-handelsgerelateerde belemmeringen.

1.8 Ook aspecten die verband houden met milieu en duurzame ontwikkeling moeten in de overeenkomst worden opgenomen.

1.9 Het EESC is van mening dat zowel de EU als Canada de kans niet voorbij mogen laten gaan om nauwere betrekkingen aan te knopen, omdat hun samenlevingen hiervan voordeel zullen ondervinden. De twee partijen zouden een open dialoog met de vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld moeten voeren, niet alleen tijdens de onderhandelingsfase, maar ook om de toepassing en de resultaten van de toekomstige overeenkomst te volgen en deze waar nodig te verbeteren.

1.10 Het EESC stelt voor om in het kader van de overeenkomst een gemengd raadgevend orgaan van het maatschappelijk middenveld EU-Canada in het leven te roepen. Dit orgaan zou een raadgevende functie kunnen krijgen ten aanzien van het gezamenlijk orgaan dat zal worden gecreëerd als het belangrijkste politieke orgaan van de overeenkomst en zou adviezen kunnen uitbrengen wanneer het door dat orgaan wordt geraadpleegd, op de door de overeenkomst bestreken terreinen. Dit gemengd raadgevend comité zou naar het voorbeeld van andere gemengde raadgevende organen van het maatschappelijk middenveld kunnen worden vormgegeven, waarvan het in 2010 opgerichte gemengd raadgevend comité voor de associatieovereenkomst tussen de EU en Midden-Amerika het meest recente voorbeeld is.

2.1 Het Europees Economisch en Sociaal Comité (EESC) heeft de betrekkingen tussen de Europese Unie en Canada voor het laatst bestudeerd in 1996 (1). Sindsdien heeft zich een reeks gebeurtenissen voltrokken die ertoe hebben geleid dat de context van die betrekkingen veranderd is, zodat een nieuw advies gerechtvaardigd is.

2.2 Het Europese en het Canadese maatschappelijk middenveld delen enkele gemeenschappelijke waarden die de basis vormen voor de identiteit van de Europese en Canadese samenlevingen in de XXIe eeuw. Het feit dat zij op gebieden als economie, milieu, veiligheid en immigratie dezelfde beginselen aanhangen kan een meerwaarde betekenen voor de Europese Unie en Canada en dus voor de internationale gemeenschap als geheel. Daarnaast is meer multilaterale samenwerking wenselijk op gebieden als economische governance, klimaatverandering en geschillenbeslechting.

2.3 De Europese en Canadese economieën vullen elkaar in hoge mate aan, en de twee regio's hebben veel economische waarden gemeen, wat het sluiten van een overeenkomst vergemakkelijkt. Zo vond op 6 mei 2009 in Praag een Top tussen de EU en Canada plaats, waarvan het belangrijkste resultaat het begin van onderhandelingen voor een uitgebreide economische en handelsovereenkomst (CETA, Comprehensive Economic and Trade Agreement) tussen de twee partijen was.

2.4 Het EESC is ingenomen met de start van de onderhandelingen over een overeenkomst en hoopt dat deze het begin van een nieuwe fase in de betrekkingen tussen de EU en Canada inluiden, dat de samenwerking een nieuwe impuls krijgt en dat alle partijen hiervan de vruchten plukken. Hiermee zal tevens een duidelijke boodschap tot de internationale gemeenschap worden gericht, namelijk dat zowel de EU als Canada protectionistisch gedrag in deze tijden van economische en financiële crisis resoluut verwerpen. Voorts is de versterking van de trans-Atlantische betrekkingen ondenkbaar zonder de volledige participatie van Canada.

2.5 Het is interessant erop te wijzen dat wanneer de overeenkomst wordt gesloten, dit de eerste handelsovereenkomst sinds lange tijd zal zijn tussen een groep landen waarvan het merendeel bij de OESO is aangesloten en die allen dezelfde problemen ondervinden op het stuk van economische groei en werkgelegenheid. In dit verband hoopt het EESC dat de overeenkomst stevige fundamenten zal hebben, zowel qua duurzame economische, sociale en milieuontwikkeling, als qua raadpleging van het maatschappelijk middenveld en het toezicht op de tenuitvoerlegging van de handelsovereenkomst.

3.1 Het Canadese systeem voor raadpleging van het maatschappelijk middenveld verschilt van het Europese systeem. Het maatschappelijk middenveld wordt er op ad hoc-basis geraadpleegd door zowel parlementaire commissies als federale ministers. Deze laatste raadpleging is verplicht in de Canadese parlementaire procedures, volgens welke moet worden aangetoond dat deze raadpleging daadwerkelijk heeft plaatsgevonden. Het is ook gebruikelijk dat het maatschappelijk middenveld op provinciaal niveau wordt geraadpleegd.

3.2 Zo'n 4,6 miljoen (2) werknemers zijn in Canada aangesloten bij een vakbond, oftewel 26,1 % van het totaal. Hoewel het vakbondslidmaatschap de afgelopen tien jaar is gestegen met meer dan een half miljoen werknemers, dankzij de evenredige toename van het aantal banen, is het percentage aangesloten werknemers in deze periode nauwelijks gewijzigd.

3.3 Het Canadian Labour Congress (CLC) (3) is de belangrijkste vakbond van het land. De meeste nationale vakbonden in Canada behoren tot het CLC, dat bestaat uit twaalf provinciale en territoriale federaties en 136 arbeidsraden, die ongeveer drie miljoen werknemers vertegenwoordigen. Het zet zich in voor aanvaardbaardere lonen en arbeidsomstandigheden; een betere wetgeving op het gebied van gezondheid en veiligheid; een billijk fiscaal stelsel en sociale programma's, waaronder opvangvoorzieningen, ziekteverzekeringen en pensioenen. Ook strijden zij voor betere programma's op het gebied van opleiding en werkgelegenheid.

3.4 De Canadese Raad van Bedrijfsleiders (4) is de voornaamste werkgeversorganisatie van het land. Deze Raad bestaat uit circa 150 algemeen directeuren van de belangrijkste Canadese ondernemingen, en vooraanstaande ondernemers uit alle productiesectoren. Hoofddoelstelling van deze organisatie is de standpunten van ondernemers te vertegenwoordigen op drie niveaus: Canada, Noord-Amerika en wereldwijd. Op Canadees niveau richten zijn werkzaamheden zich op nationale aangelegenheden zoals monetair en fiscaal beleid, milieu, concurrentievermogen, vennootschapsrecht en wetgeving. Binnen Noord-Amerika richt de Raad zich hoofdzakelijk op de economische interdependentie tussen de Verenigde Staten en Canada, en op de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). Op mondiaal niveau houdt de Raad zich bezig met internationale fiscaliteit, handel, investeringen en ontwikkelingsbeleid, bilaterale en multilaterale betrekkingen.

3.5 Het Canadees Verbond van Onafhankelijke Bedrijven (5) telt 105 000 leden afkomstig uit alle sectoren; het vertegenwoordigt de belangen van het MKB op federaal, provinciaal en territoriaal niveau. Daarnaast kent Canada een Kamer van Koophandel (6), een invloedrijke organisatie op nationaal niveau.

3.6 De Canadese Consumentenbond (7) is misschien wel de meest representatieve consumentenorganisatie, en heeft als voornaamste doel consumenten te informeren (8), en hun standpunten over te brengen aan de regering en ondernemingen als het gaat om de oplossing van consumentenconflicten.

3.7 Canada telt ook verschillende landbouworganisaties. De grootste van allen is het Canadees Verbond van de Landbouw (CFA) (9), dat meer dan 200 000 leden heeft. De CFA is in 1935 opgericht met als doel de Canadese landbouwers met één stem te laten spreken. Het is een overkoepelende organisatie die de provinciale organisaties en de nationale producentengroeperingen vertegenwoordigt. Het bevordert de belangen van de Canadese landbouw- en agrovoedingssector.

3.8 De visserijsector wordt hoofdzakelijk vertegenwoordigd door de Canadese Visserijraad (10). Deze vertegenwoordigt de visserijsector op nationaal niveau en telt circa 100 ondernemingen onder zijn leden, die het merendeel van de Canadese vis en visserijproducten verwerken.

4. Een nieuwe impuls voor de economische en politieke betrekkingen tussen de EU en Canada

4.1 Canada is de veertiende grootste economie ter wereld, met een BBP van 1,51 (11) biljoen US dollar. De dienstensector is de grootste sector van de Canadese economie: deze vertegenwoordigde in 2008 meer dan 69,6 % (12) van het BBP en verschaft werk aan driekwart van de Canadese beroepsbevolking (13).

4.2 Het tekort op de handelsbalans wordt voor 2009 geschat op 34.309 miljoen US dollar, terwijl deze in 2008 een overschot van 7.606 miljoen vertoonde. De belangrijkste exportgoederen zijn auto's en auto-onderdelen, bedrijfsmachines, vliegtuigen, telecommunicatieapparatuur, chemische producten, plastic en kunstmest. Volgens het gemeenschappelijke document EU-Canada van maart 2009 houdt één op de vijf banen in Canada verband met de handel.

4.3 De formele betrekkingen tussen de EU en Canada namen een aanvang in 1959, met de ondertekening van de „Samenwerkingsovereenkomst inzake het vreedzaam gebruik van kernenergie”. Sindsdien hebben beide partijen een reeks overeenkomsten en verklaringen ondertekend. In navolging van de Nieuwe Trans-Atlantische Agenda, die in 1995 is ondertekend met de VS, is tijdens de Europees-Canadese Top van december 1996 een politieke verklaring en een actieplan goedgekeurd, met de tweeledige doelstelling om de bilaterale politieke en economische betrekkingen te ontwikkelen en de samenwerking over multilaterale thema's te verbeteren. Het actieplan voorzag tevens in de organisatie van halfjaarlijkse topbijeenkomsten om de bilaterale betrekkingen te analyseren en nieuwe impulsen te geven.

4.4 Canada en de EU onderhouden zeer belangrijke economische betrekkingen. In 2009 werd voor 40,2 miljard euro (14) aan goederen verhandeld, en de dienstenhandel (met uitzondering van de openbare diensten) beliep 18,8 miljard. De tendens van de afgelopen jaren was tamelijk positief: tussen 2000 en 2009 is de export van goederen uit de EU naar Canada gestegen van 21,1 tot 22,4 miljard, terwijl de import van Canadese goederen naar de EU in dezelfde periode is gedaald van 19 naar 17,8 miljard. Het overschot van de EU op de goederenbalans is het afgelopen decennium gestegen van 2,1 tot 4,7 miljard euro. De belangrijkste exportgoederen van de EU naar Canada zijn geneesmiddelen, motorvoertuigen en vliegtuigmotoren. Andersom zijn de belangrijkste exportgoederen van Canada naar de EU: vliegtuigen, diamanten, ijzererts, geneesmiddelen en uranium. Het overschot op de dienstenbalans was in 2009 ook in het voordeel van de EU, met een bedrag van 2,5 miljard euro.

4.5 Op economisch gebied heeft de EU vooral belang bij de liberalisering van de markt voor overheidsopdrachten. Terwijl de Canadese bedrijven profiteren van een vrije toegang tot Europese overheidsopdrachten, aangezien zowel Canada als de EU de Overeenkomst inzake overheidsopdrachten (1994) van de Wereldhandelsorganisatie (WTO) hebben ondertekend, kunnen Europese bedrijven in Canada niet op dezelfde behandeling rekenen. De provincies hebben het zeggenschap over sectoren als energie, milieu, vervoer en gezondheid. Vandaar dat zij bij de onderhandelingen moeten worden betrokken, om tot een bevredigende overeenkomst te komen die de EU economisch voordeel oplevert. Begin van dit jaar heeft Canada een handelsovereenkomst met de Verenigde Staten ondertekend, om zijn markten voor overheidsopdrachten op subregionaal niveau open te stellen. Canada kwam met dit voorstel in reactie op de protectionistische „Buy America”-maatregelen die de VS nam om de economie te stimuleren. De overeenkomst toont aan dat de provincies hun markten voor overheidsaanbestedingen wensen open te stellen voor de internationale concurrentie.

4.6 Te oordelen naar de bilaterale betrekkingen EU-Canada tot nu toe zijn deze hoofdzakelijk gebaseerd op de volgende instrumenten:

4.7 Over het algemeen zijn de betrekkingen tussen Canada en de EU uitstekend te noemen. De voornaamste politieke geschilpunten tussen Canada en de EU zijn de Noordpoolkwestie, het Europese verbod op de handel in zeehondenproducten en de Canadese visumverplichting voor sommige lidstaten van de EU.

Enerzijds werpt de aanstaande openstelling van scheepvaartroutes in het Noordpoolgebied een reeks soevereiniteitsvragen op, omdat tot nu toe nooit rekening werd gehouden met de mogelijkheid dat het gebied commercieel zou worden geëxploiteerd. Geschat wordt dat de regio wel eens 20 % van de wereldreserves aan olie en gas kan bevatten, naast mogelijkheden voor zeer aantrekkelijke nieuwe en alternatieve handelsroutes. Het ontbreken van een multilaterale regelgeving ter zake is iets wat op middellange termijn moet worden opgelost, voordat onenigheid kan ontstaan over de soevereiniteit van het gebied. De Raad van de EU heeft in december 2009 drie hoofddoelstellingen voor het Noordpoolbeleid van de EU vastgesteld: 1) bescherming en behoud van het Noordpoolgebied in samenspraak met de daar wonende bevolking, 2) bevordering van een duurzaam gebruik van de hulpbronnen en 3) bijdragen tot de multilaterale governance van het Noordpoolgebied op basis van het Verdrag van de Verenigde Naties inzake het zeerecht (UNCLOS).

Anderzijds stelt Canada visa verplicht voor onderdanen van de Tsjechische republiek, Roemenië en Bulgarije, vanwege vermeend misbruik bij asielaanvragen door burgers uit deze landen. Aangezien het visumbeleid van de EU op wederkerigheid is gebaseerd, dient er dringend een oplossing te worden gevonden, omdat de EU zich anders genoodzaakt zal zien vergelijkbare maatregelen te treffen. Bulgarije en Roemenië werken momenteel aan een oplossing, om te voldoen aan de door Canada vastgestelde criteria voor afschaffing van de visumplicht. Wat de Tsjechische republiek betreft heeft Canada nog geen concrete stappen genomen om de visa af te schaffen. Canada rechtvaardigt zijn optreden door erop te wijzen dat het zich niet kan verdedigen tegen valse asielaanvragen. Het werkt aan een wetswijziging maar het zal nog enige tijd duren voordat deze door het parlement kan worden goedgekeurd.

4.8 In dit verband is het EESC ingenomen met de resultaten van de jongste Europees-Canadese top, die op 6 mei 2010 plaatsvond, waarop de leiders hebben beloofd een oplossing voor deze kwestie te zoeken en erop hebben gewezen dat het Canadese voornemen om zijn asielbeleid te herzien de afgifte van visa voor alle EU-burgers zal vergemakkelijken.

5. Beoordeling van de uitgebreide economische en handelsovereenkomst tussen de EU en Canada

5.1 Tijdens de Top EU-Canada van 6 mei 2009 in Praag is besloten om onderhandelingen op te starten voor een uitgebreide economische en handelsovereenkomst.

5.2 In een gezamenlijke studie van de EU en Canada over de kosten en baten van een hechter economisch partnerschap wordt geconcludeerd dat beide partijen in grote mate gebaat zouden zijn bij opheffing van de douanetarieven, liberalisering van de dienstenhandel en terugdringing van een aantal non-tarifaire belemmeringen voor goederen en investeringen.

5.3 Volgens dat verslag heeft de overeenkomst met name betrekking op de handel in goederen; sanitaire en fytosanitaire vraagstukken; technische handelsbelemmeringen; handelsbevordering; douaneprocedures; grensoverschrijdende dienstenhandel; investeringen; overheidsopdrachten; samenwerking op regelgevingsgebied; intellectuele eigendom; personenverkeer; mededingingsbeleid; institutionele afspraken en oplossing van geschillen; en duurzame ontwikkeling. De niet-handelsgerelateerde belemmeringen en de regelgeving zijn de belangrijkste thema's tijdens de onderhandelingen.

5.4 Als gevolg van de liberalisering van de handel in goederen en diensten tussen de EU en Canada zou het bilaterale handelsverkeer potentieel met 20 % kunnen toenemen. Bovendien wordt geschat dat zeven jaar na de inwerkingtreding van een dergelijke overeenkomst, de reële inkomsten voor de EU met 11,6 miljard euro zullen zijn gestegen, en voor Canada met 8,2 miljard euro. Tegen 2014 zou de totale export van de EU naar Canada stijgen met 24,3 % of 17.000 miljoen euro, terwijl de Canadese export met 20,6 % of 8.600 miljoen euro zou stijgen.

5.5 Volgens de studie kan de wetenschappelijke en technologische samenwerking nog worden uitgebreid, via een gemeenschappelijke onderzoeksagenda op strategische gebieden als energie en milieu; schone steenkool; koolstofvastlegging en –opslag; bio-energie en intelligente elektriciteitscentrales.

5.6 Andere gebieden waarop de samenwerking kan worden uitgebreid zijn onder meer de sociale zekerheid, een systeem voor de onderlinge erkenning van diploma's en de samenwerking in het kader van de Visserijorganisatie voor het noordwestelijke deel van de Atlantische Oceaan.

5.7 Wat het handelsverkeer betreft lijken de tariefaspecten geen problemen op te leveren tijdens de onderhandelingen. De harmonisering van de wetgeving zal een belangrijk aspect van de onderhandelingen zijn, aangezien de verschuiving naar een economie gebaseerd op diensten en buitenlandse investeringen het regelgevingskader belangrijker dan ooit maakt. Het Canadese systeem, waarbij de wetgevingsbevoegdheden zijn verdeeld over de federale staat, de provincies en de territoria, zou de onderhandelingen over de overeenkomst echter kunnen bemoeilijken.

5.8 Om die reden worden de provincies bij wijze van uitzondering rechtstreeks betrokken bij het onderhandelingsproces, eens te meer daar de EU hun deelname op prijs stelt. De vertegenwoordiger van de federale regering blijft verantwoordelijk voor de onderhandelingen, maar er zouden discrepanties kunnen rijzen op gebieden van gedeelde of exclusieve bevoegdheid, zowel tussen de provincies als met de federale regering.

5.9 Canada kent geen echte interne markt. Zowel de federale regering als de provincies erkennen de noodzaak van een interne markt, maar tot nu toe blijft het bij een sterke politieke wil. Desalniettemin dwingt de wereldwijde economische crisis Canada ertoe om zo snel mogelijk een overeenkomst te sluiten waarmee het land zijn externe markt, die nu wordt beheerst door de Verenigde Staten, kan diversifiëren.

5.10 Kijken we naar de meest kwetsbare sectoren, dan blijft de automobielsector het voornaamste hete hangijzer in de handelsbetrekkingen tussen de EU en Canada. In de visserijsector zijn de betrekkingen daarentegen goed te noemen, en dit zal dan ook geen dominerend thema van de onderhandelingen zijn. Op energiegebied wenst de EU haar energieleveranciers te diversifiëren. In dit verband zal worden onderhandeld over een speciaal energieakkoord, maar vooralsnog is er niet meer dan een voorstel. Andere sectoren waarin het Europese bedrijfsleven moeilijkheden ondervindt bij de handel met Canada zijn de luchtvaartsector, de banksector en overheidsopdrachten. Ook lopen de standpunten van de EU en Canada uiteen als het gaat om geografische aanduidingen en landbouwkwesties.

5.11 Op milieugebied moeten de federale en provinciale overheden nog een gemeenschappelijk standpunt uitwerken, met name inzake de uitstoot van broeikasgassen. De provincies nemen verschillende standpunten in: terwijl Québec, Ontario, British Columbia en Manitoba zich hebben aangesloten bij het Western Climate Initiative, en maatregelen hebben genomen om de klimaatverandering op te vangen, hebben de provincies Alberta en Newfoundland, wier economieën sterk afhankelijk zijn van de aardoliewinning, dat niet gedaan. Deze zaak blijft onopgelost en het is onwaarschijnlijk dat dit punt van de onderhandelingen in een bindend akkoord uitmondt, wat er in geen geval toe mag leiden dat standpunten worden ingenomen die het concurrentievermogen van de Europese ondernemingen kunnen benadelen. Desalniettemin heeft Canada zich ertoe verbonden te investeren in schone energietechnologieën, en zich in te spannen voor een bilaterale samenwerking op het gebied van kernenergie.

6. Standpunten van het maatschappelijk middenveld t.a.v. de overeenkomst EU-Canada

6.1.1 De Europese werkgevers (vertegenwoordigd in BUSINESSEUROPE) pleiten voor het wegwerken van tarifaire en non-tarifaire belemmeringen (zonder voor ook maar een tariefpost een uitzondering te maken); een veel betere toegang tot overheidsopdrachten op alle niveaus (nationaal en subnationaal); een verbintenis om op prioritaire gebieden convergentie van wetgeving na te streven; een betere bescherming van de intellectuele eigendom (met inbegrip van de bescherming van oorsprongsbenamingen, met name van alcoholische dranken); een geschillenbeslechtingsmechanisme en een grotere arbeidsmobiliteit, inclusief de wederzijdse erkenning van de kwalificaties van werknemers en bepaalde beroepen (verpleegkundigen, advocaten, enz.).

6.1.2 De overeenkomst schept nieuwe handelsmogelijkheden voor twee partners met een vergelijkbaar ontwikkelingsniveau en een soortgelijke visie op het handelsbeleid. De welvaart hangt nauw samen met een economisch beleid dat is gebaseerd op handelsliberalisering en het aantrekken van directe buitenlandse investeringen. Het is nu belangrijker dan ooit dat de markten worden opengehouden, aangezien hiermee een belangrijke stimulans wordt gegeven aan de concurrentie, innovatie en groei.

6.1.3 Het bedrijfsleven is ervan overtuigd dat in de internationale handel multilaterale handelsvoorschriften moeten gelden, maar gelooft ook in de mogelijkheden van meer ambitieuze bilaterale overeenkomsten voor de snellere afschaffing van met name de non-tarifaire handelsbelemmeringen, en ter bevordering van de handel in diensten en investeringen.

6.1.4 Een ambitieuze en vergaande overeenkomst tussen de EU en Canada zal een positieve impact hebben op de economische betrekkingen tussen de twee partijen: deze zijn de laatste jaren verbeterd dankzij de export, maar ook dankzij meer complexe transacties in de dienstensector en de oprichting van nieuwe ondernemingen.

6.1.5 Dankzij de overeenkomst zullen de bilaterale economische en handelsstromen een impuls krijgen. De onderhandelingen zouden nieuwe opportuniteiten moeten opleveren in sectoren waarin de ondernemingen ruimschoots hebben aangetoond de concurrentie op de wereldmarkt aan te kunnen, zoals energie (met name hernieuwbare energiebronnen), beheer van infrastructuur, financiële dienstverlening, bouwsector, milieudiensten en -technologie en telecommunicatie.

6.1.6 Het algemene streven is om meer kansen te creëren, met minder beperkingen. Oftewel: om ondernemingen nieuwe opportuniteiten te bieden door de belemmeringen voor de export van goederen, diensten en kapitaal weg te nemen.

6.1.7 De overeenkomst zal in grote mate bijdragen tot een betere integratie tussen de economieën van de EU en Canada. In tijden van crisis zal het economisch herstel aan beide zijden worden bevorderd door een expansie van de handels- en investeringsstromen.

6.1.8 De internationale handel kan en moet een sleutelrol spelen als motor van de wereldwijde groei en ontwikkeling; het handelsbeleid en de openstelling van de markten moeten dan ook een essentieel onderdeel van het economisch beleid van de EU zijn.

6.2.1 De Europese en internationale vakbonden (EPSU, EVV en ITUC) hebben aanbevelingen geformuleerd voor de rechten van werknemers en de naleving van de fundamentele arbeidsconventies van de IAO – conventie 98 (collectieve onderhandelingen), conventie 138 (afschaffing kinderarbeid)), conventie 94 (arbeidsclausules in overheidscontracten) en conventie 29 (afschaffing dwangarbeid) – naast andere voorwaarden voor fatsoenlijk werk. Zij dringen erop aan dat beide partijen regelmatig verslag uitbrengen van de tenuitvoerlegging van de gedane toezeggingen. Zij wijzen er in dit verband op dat het Canadian Labour Congress regelmatig klachten indient bij de Internationale Arbeidsorganisatie wegens schending van de arbeidsnormen op provinciaal niveau. Hoewel de federale wetten werknemers het recht geven zich bij een vakbond aan te sluiten, zorgen de verschillende provinciale wettelijke stelsels ervoor dat de vakbondsrechten in het hele land worden beperkt, waarmee zij zich de kritiek van de Internationale Arbeidsorganisatie op de hals halen.

6.2.2 Ook moeten beide partijen beloven dat zij de richtsnoeren van de OESO voor multinationale ondernemingen zullen respecteren, evenals de Tripartiete Verklaring van de IAO over multinationale ondernemingen en sociaal beleid, en dat de arbeidsnormen niet zullen worden verlaagd om buitenlandse investeerders aan te trekken.

6.2.3 Het Europees Verbond van Vakverenigingen (EVV) zou graag zien dat de overeenkomst een sterk hoofdstuk over duurzame ontwikkeling zou bevatten, met een bindend mechanisme dat de naleving van de fundamentele arbeidsconventies garandeert.

6.2.4 De EPSU vraagt dat de overeenkomst de bestaande en toekomstige openbare diensten beschermt, en is van mening dat dit in de nationale regelgeving gewaarborgd moet zijn.

6.2.5 Namens de Canadese vakbonden is het Canadian Labour Congress een groot voorstander van het gebruik van overheidsopdrachten voor de verwezenlijking van sociale, economische en milieudoelstellingen, en verzet het zich tegen openstelling van overheidsaanbestedingen voor Crown Corporations (onafhankelijke staatsbedrijven) en subfederale overheden.

6.2.6 Het CLC maakt zich met name grote zorgen over de nadelige invloed van eventuele geschillen tussen investeerders en de staat op de openbare dienstverlening en de binnenlandse wetgeving, en op de impact van een overdreven bescherming van de intellectuele eigendom, met name op de prijzen van geneesmiddelen.

6.2.7 Er moet een bindend mechanisme komen waarmee de werkgevers- en werknemersorganisaties aan beide zijden beroep kunnen aantekenen tegen handelingen van de regeringen.

6.2.8 Er wordt aangedrongen op de oprichting van een Forum voor handel en duurzame ontwikkeling, waarin de werkgevers, werknemers en andere organisaties van het maatschappelijk middenveld op evenwichtige wijze zullen worden geraadpleegd. Momenteel zijn de Canadese vakbondsorganisaties van mening dat het raadplegingsproces te veel op de werkgevers is gericht.

6.2.9 Ook vragen zij degelijke clausules om de naleving van de multilaterale milieuovereenkomsten – met inbegrip van het Kyoto-protocol – te garanderen. In dit verband zijn zij van mening dat de eerbiediging van de mensenrechtenverdragen – inclusief politieke en burgerrechten – van groot belang is voor de sociale dimensie van duurzame ontwikkeling.

6.3.1 De landbouwsector vraagt dat de onderhandelaars van de EU rekening houden met gevoelige producten op dit gebied. Wat de oorsprongsregels betreft dringen zij erop aan dat de overeenkomst met Zuid-Korea als voorbeeld wordt genomen. De melksector is van cruciaal belang, en gehoopt wordt dat de overeenkomst nieuwe afzetmogelijkheden creëert voor de Europese producenten. In de vleessector heeft de EU vooral defensieve belangen: er zouden quota moeten komen voor varkensvlees, gevogelte, eieren en van eieren afgeleide producten. De sector heeft ook offensieve belangen als het gaat om graan, met name tarwe, en verzet zich tegen een verhoging van Canada's quota. Daarnaast zou het wenselijk zijn dat de Canadese regering de Wereldhandelsorganisatie op de hoogte brengt van regelgeving die het handelsverkeer kan belemmeren, zodat de Commissie Technische Handelsbelemmeringen de compatibiliteit ervan kan analyseren, zoals in het geval van de Canadese wet nr. C-32 inzake ingrediënten van tabaksproducten.

6.3.2 Wat onderwijs en opleiding betreft herinnert het EESC eraan dat de mogelijke samenwerking op dit gebied tussen de EU en Canada al werd genoemd in de gemeenschappelijke verklaring van november 1990. In 2006 hebben de EU en Canada hun overeenkomst voor de periode 2006-2013 uitgebreid tot hoger onderwijs, opleiding en jongeren. Dit is de eerste door de EU ondertekende bilaterale overeenkomst die betrekking heeft op samenwerking ten behoeve van jongeren, buiten de context van het hoger onderwijs. Het ziet er echter naar uit dat voor deze overeenkomst geen financiële middelen worden uitgetrokken. Het EESC dringt erop aan dat deze maatregelen naar behoren worden gefinancierd en dat er tevens financiële steun komt voor de vele sociale hulpverleners die in de EU met kinderen en jongeren werken en die bereid zijn ervaringen uit te wisselen en gezamenlijke activiteiten te ontwikkelen met vergelijkbare organisaties in Canada.

7. Standpunt van het Europees Economisch en Sociaal Comité over de uitgebreide economische en handelsovereenkomst

7.1 Het EESC staat positief tegenover de toename en liberalisering van het handelsverkeer en is dan ook ingenomen met de start van de onderhandelingen over een overeenkomst tussen de EU en Canada, hoewel het de mislukking van de Doha-ronde betreurt en de voorkeur geeft aan een multilaterale overeenkomst. Ook verwerpt het iedere vorm van handelsprotectionisme.

7.2 Het EESC steunt iedere maatregel die is bedoeld om de resterende knelpunten in de bilaterale betrekkingen weg te nemen (de toegang tot het Noordpoolgebied, het visumbeleid en de handel in zeehondenproducten), en wijst op het belang van deze overeenkomst voor de uitwisseling van de EU met de gehele Noord-Amerikaanse regio, in het kader van de Noord-Amerikaanse Vrijhandelsovereenkomst (NAFTA). In dit verband beveelt het aan dat het Europees Parlement alle fasen van de onderhandelingen over de overeenkomst nauwgezet volgt, wat de uiteindelijke goedkeuring van de overeenkomst door deze instelling zal vergemakkelijken.

7.3 Het EESC is ingenomen met de uitstekende betrekkingen tussen de EU en Canada en moedigt beide partijen aan deze betrekkingen te gebruiken om de multilaterale allianties in de politieke sfeer te versterken. Hierbij valt met name te denken aan gedecideerde acties en concrete maatregelen ten behoeve van het wereldwijde economisch herstel, en maatregelen op het gebied van de non-proliferatie van kernwapens, klimaatverandering en gezamenlijk crisisbeheer (vredesmissies, natuurrampen).

7.4 Het EESC is een krachtig voorstander van de Europese sociale en civiele dialoog. Het hamert er dan ook op dat moet worden geluisterd naar de sociale partners en de organisaties van het maatschappelijk middenveld, en dat zij bij het onderhandelingsproces en bij de toekomstige uitvoering van de overeenkomst moeten worden betrokken.

7.5 Het EESC is van mening dat in de toekomstige overeenkomst moet worden overwogen een gemengd raadgevend comité EU-Canada op te richten, aangevuld met vertegenwoordigers van het maatschappelijk middenveld, die tot taak krijgt de dialoog en samenwerking te bevorderen over economische, sociale en milieukwesties die rijzen in het kader van de uitvoering van de overeenkomst. Wegens het ontbreken van een institutionele vertegenwoordiging van het Canadese maatschappelijk middenveld, stelt het EESC voor om samen met de organisaties van het Canadese maatschappelijk middenveld te bekijken wat de beste manier is om hun deelname aan het toekomstige comité gestalte te geven.

Brussel, 16 september 2010

De voorzitter van het Europees Economisch en Sociaal Comité

Mario SEPI

(1) Advies EXT/142 „De betrekkingen tussen de Europese Unie en Canada”, Brussel, 27 november 1996.

(8) Andere Canadese consumentenorganisaties zijn: de Canadese Consumentenraad, de Society of Professional Consumers of Canada; Option consommateurs en de Union des consommateurs.

(11) Het BBP wordt voor 2009 geschat op 1,3 en voor 2008 op 1,4. IMF. World Economic Outlook Database. Oktober 2009