Choose the experimental features you want to try

This document is an excerpt from the EUR-Lex website

Document 62018CJ0220

Wyrok Trybunału (pierwsza izba) z dnia 25 lipca 2018 r.
ML.
Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym złożony przez Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen.
Odesłanie prejudycjalne – Pilny tryb prejudycjalny – Współpraca policyjna i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Europejski nakaz aresztowania – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Artykuł 1 ust. 3 – Procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi – Warunki wykonania – Podstawy odmowy wykonania – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 4 – Zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania – Warunki pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim – Zakres badania przeprowadzanego przez wykonujące nakaz organy sądowe – Istnienie środka prawnego w wydającym nakaz państwie członkowskim – Zapewnienie złożone przez organy tego państwa członkowskiego.
Sprawa C-220/18 PPU.

Court reports – general – 'Information on unpublished decisions' section

ECLI identifier: ECLI:EU:C:2018:589

WYROK TRYBUNAŁU (pierwsza izba)

z dnia 25 lipca 2018 r. ( *1 )

Odesłanie prejudycjalne – Pilny tryb prejudycjalny – Współpraca policyjna i wymiarów sprawiedliwości w sprawach karnych – Europejski nakaz aresztowania – Decyzja ramowa 2002/584/WSiSW – Artykuł 1 ust. 3 – Procedury przekazywania osób między państwami członkowskimi – Warunki wykonania – Podstawy odmowy wykonania – Karta praw podstawowych Unii Europejskiej – Artykuł 4 – Zakaz nieludzkiego lub poniżającego traktowania – Warunki pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim – Zakres badania przeprowadzanego przez wykonujące nakaz organy sądowe – Istnienie środka prawnego w wydającym nakaz państwie członkowskim – Zapewnienie złożone przez organy tego państwa członkowskiego

W sprawie C‑220/18 PPU

mającej za przedmiot wniosek o wydanie, na podstawie art. 267 TFUE, orzeczenia w trybie prejudycjalnym, złożony przez Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (wyższy sąd krajowy w Bremie, Niemcy) postanowieniem z dnia 27 marca 2018 r., które wpłynęło do Trybunału w tym samym dniu, w postępowaniu w sprawie wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego przeciwko

ML

przy udziale:

Generalstaatsanwaltschaft Bremen

TRYBUNAŁ (pierwsza izba),

w składzie: R. Silva de Lapuerta, prezes izby, J.C. Bonichot, A. Arabadjiev, S. Rodin i E. Regan (sprawozdawca), sędziowie,

rzecznik generalny: M. Campos Sánchez-Bordona,

sekretarz: K. Malacek, administrator,

uwzględniając pisemny etap postępowania i po przeprowadzeniu rozprawy w dniu 14 czerwca 2018 r.,

rozważywszy uwagi przedstawione:

w imieniu ML przez A. Junga, Rechtsanwalt,

w imieniu Generalstaatsanwaltschaft Bremen przez M. Glasbrennera, Oberstaatsanwalt,

w imieniu rządu niemieckiego przez T. Henzego oraz M. Hellmanna, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu rządu belgijskiego przez C. Van Lul, C. Pochet oraz A. Honhon, działające w charakterze pełnomocników,

w imieniu rządu duńskiego przez M. Søndahl Wolff, działającą w charakterze pełnomocnika,

w imieniu Irlandii przez G. Mullan, BL,

w imieniu rządu hiszpańskiego przez M. Sampola Pucurulla, działającego w charakterze pełnomocnika,

w imieniu rządu węgierskiego przez M.Z. Fehéra, G. Tornyaia oraz M.M. Tátrai, działających w charakterze pełnomocników,

w imieniu rządu niderlandzkiego przez J. Langera, działającego w charakterze pełnomocnika,

w imieniu rządu rumuńskiego przez E. Gane oraz C.M. Florescu, działające w charakterze pełnomocników,

w imieniu Komisji Europejskiej przez R. Troostersa oraz S. Grünheid, działających w charakterze pełnomocników,

po zapoznaniu się z opinią rzecznika generalnego na posiedzeniu w dniu 4 lipca 2018 r.,

wydaje następujący

Wyrok

1

Wniosek o wydanie orzeczenia w trybie prejudycjalnym dotyczy wykładni art. 4 Karty prawa podstawowych Unii Europejskiej (zwanej dalej „kartą”) oraz art. 1 ust. 3, art. 5 i art. 6 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi (Dz.U. 2002, L 190, s. 1), zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r. (Dz.U. 2009, L 81, s. 24) (zwanej dalej „decyzją ramową”).

2

Wniosek ten został przedstawiony w ramach wykonania w Niemczech wydanego w dniu 31 października 2017 r. przez Nyíregyházi Járásbíróság (sąd rejonowy w Nyíregyházie, Węgry) europejskiego nakazu aresztowania ML w celu wykonania na Węgrzech kary pozbawienia wolności.

Ramy prawne

Prawo Unii

Karta

3

Zgodnie z art. 4 karty, zatytułowanym „Zakaz tortur i nieludzkiego lub poniżającego traktowania albo karania”:

„Nikt nie może być poddany torturom ani nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu albo karaniu”.

4

Wyjaśnienia dotyczące karty praw podstawowych (Dz.U. 2007, C 303, s. 17) uściślają, że „[p]rawo zawarte w artykule 4 [karty] odpowiada prawu zagwarantowanemu na mocy artykułu 3 europejskiej Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności [podpisanej w Rzymie w dniu 4 listopada 1950 r. (zwanej dalej »EKPC«)] o takim samym brzmieniu […]. W zastosowaniu artykułu 52 ustęp 3 karty ma ono więc takie samo znaczenie i zakres jak wspomniany artykuł z [EKPC]”.

5

Artykuł 47 karty, zatytułowany „Prawo do skutecznego środka prawnego i dostępu do bezstronnego sądu”, stanowi:

„Każdy, kogo [czyje] prawa i wolności zagwarantowane przez prawo Unii zostały naruszone, ma prawo do skutecznego środka prawnego przed sądem, zgodnie z warunkami przewidzianymi w niniejszym artykule.

[…]”.

6

Artykuł 51 karty, zatytułowany „Zakres zastosowania”, stanowi w ust. 1:

„Postanowienia niniejszej karty mają zastosowanie do instytucji, organów i jednostek organizacyjnych Unii przy poszanowaniu zasady pomocniczości oraz do państw członkowskich wyłącznie w zakresie, w jakim stosują one prawo Unii […]”.

7

Artykuł 52 karty, zatytułowany „Zakres i wykładnia praw i zasad”, stanowi w ust. 3:

„W zakresie, w jakim niniejsza karta zawiera prawa, które odpowiadają prawom zagwarantowanym w [EKPC], ich znaczenie i zakres są takie same jak praw przyznanych przez tę konwencję. Niniejsze postanowienie nie stanowi przeszkody, aby prawo Unii przyznawało szerszą ochronę”.

Decyzja ramowa

8

Motywy 5–7 decyzji ramowej mają następujące brzmienie:

„(5)

[W]prowadzenie nowego, uproszczonego systemu przekazywania osób skazanych bądź podejrzanych w celach wykonania wyroku lub wszczęcia postępowania prowadzącego do wydania wyroku w sprawach karnych stwarza możliwość usunięcia złożoności obecnych procedur ekstradycyjnych i związanej z nimi możliwości przewlekania postępowania […].

(6)

Europejski nakaz aresztowania przewidziany w niniejszej decyzji ramowej stanowi pierwszy konkretny środek w dziedzinie prawa karnego wprowadzający zasadę wzajemnego uznawania, którą Rada Europejska określa jako »kamień węgielny« współpracy sądowej.

(7)

Jako że cel, jakim jest zastąpienie systemu wielostronnej ekstradycji zbudowan[ego] na fundamencie Europejskiej konwencji o ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 r., nie może zostać w sposób wystarczający osiągnięty przez działające jednostronnie państwa członkowskie, natomiast z uwagi na rozmiary lub skutki możliwe jest lepsze jego osiągnięcie na poziomie Unii, Rada może przyjąć odpowiednie środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 2 [TUE] i art. 5 [WE]. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, wymienioną w tym ostatnim artykule, niniejsza decyzja ramowa nie wykracza poza środki niezbędne dla osiągnięcia tego celu”.

9

Artykuł 1 decyzji ramowej, zatytułowany „Definicja europejskiego nakazu aresztowania i zobowiązani[e] do jego wykonania”, przewiduje:

„1.   Europejski nakaz aresztowania stanowi decyzję sądową wydaną przez państwo członkowskie w celu aresztowania i przekazania przez inne państwo członkowskie osoby, której dotyczy wniosek, w celu przeprowadzenia postępowania karnego lub wykonania kary pozbawienia wolności bądź środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności].

2.   Państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami niniejszej decyzji ramowej.

3.   Niniejsza decyzja ramowa nie skutkuje modyfikacją obowiązku poszanowania praw podstawowych i podstawowych zasad prawa zawartych w art. 6 [UE]”.

10

W art. 3, 4 i 4a decyzji ramowej wymieniono przesłanki obligatoryjnej i fakultatywnej odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania. W szczególności zgodnie z art. 4 pkt 6 decyzji ramowej wykonujący nakaz organ sądowy może odmówić wykonania europejskiego nakazu aresztowania, „jeśli europejski nakaz aresztowania został wydany w celu wykonania kary pozbawienia wolności lub środka zabezpieczającego [związanego z pozbawieniem wolności], a osoba, której dotyczy wniosek, jest obywatelem wykonującego nakaz państwa członkowskiego lub w tym państwie stale przebywa [a osoba, której dotyczy wniosek, przebywa w państwie członkowskim wykonującym nakaz, jest jego obywatelem lub ma w nim miejsce zamieszkania], a państwo to zobowiązuje się wykonać karę pozbawienia wolności lub środek zabezpieczający zgodnie z jego prawem krajowym”.

11

Zgodnie z art. 5 decyzji ramowej, zatytułowanym „Gwarancje ze strony wydającego nakaz państwa członkowskiego udzielane w szczególnych przypadkach”:

„Wykonanie europejskiego nakazu aresztowania przez wykonujący nakaz organ sądowy może, z mocy prawa wykonującego nakaz państwa członkowskiego, podlegać następującym warunkom:

[…]

2)

jeśli przestępstwo stanowiące podstawę europejskiego nakazu aresztowania zagrożone jest karą dożywotniego pozbawienia wolności lub środkiem zabezpieczającym [polegającym na dożywotnim pozbawieniu wolności], wykonanie przedmiotowego nakazu aresztowania następuje pod warunkiem [może podlegać warunkowi stanowiącemu], że w systemie prawnym wydającego nakaz państwa członkowskiego istnieją przepisy dopuszczające rewizję wymiaru kary lub zastosowanych środków, dokonywan[ą] na wniosek lub najpóźniej po upływie 20 lat, albo wystąpienie o zastosowanie prawa łaski, o co osoba ta ma prawo się ubiegać na mocy obowiązującego w wydającym nakaz państwie członkowskim prawa lub praktyki, mając na celu uniknięcie wykonania takiej kary lub środka zabezpieczającego;

3)

w przypadku gdy osoba, której dotyczy europejski nakaz aresztowania do celów ścigania, jest uznawana za obywatela lub osobę stale przebywającą [mającą miejsce zamieszkania] w wykonującym nakaz państwie członkowskim, przekazanie następuje pod warunkiem [przekazanie może podlegać warunkowi stanowiącemu], że osoba ta po rozprawie [jej wysłuchaniu] zostaje przekazana do wykonującego nakaz państwa członkowskiego w celu odbycia tam kary pozbawienia wolności lub wykonania środka zabezpieczającego [polegającego na pozbawieniu wolności], orzeczonych w wydającym nakaz państwie członkowskim”.

12

Artykuł 6 decyzji ramowej, zatytułowany „Właściwe organy sądowe”, stanowi w ust. 1:

„Wydającym nakaz organem sądowym jest organ sądowy wydającego nakaz państwa członkowskiego właściw[y] dla wydania europejskiego nakazu aresztowania na mocy prawa obowiązującego w tym państwie”.

13

Artykuł 7 decyzji ramowej, zatytułowany „Powołanie organu centralnego”, przewiduje w ust. 1:

„Każde państwo członkowskie może wyznaczyć organ centralny lub, gdy przewiduje to jego system prawny, organy centralne w celu wspierania właściwych organów”.

14

Artykuł 15 decyzji ramowej, zatytułowany „Decyzja o przekazaniu”, ma następujące brzmienie:

„1.   Decyzję o tym, czy dana osoba ma zostać przekazana, podejmuje wykonujący nakaz organ sądowy, z uwzględnieniem terminów i zgodnie z warunkami określonymi w niniejszej decyzji ramowej.

2.   Jeśli wykonujący organ sądowy uważa informacje przekazane przez wydające nakaz państwo członkowskie za niewystarczające do celów podjęcia decyzji o przekazaniu, występuje o bezzwłoczne przekazanie niezbędnych informacji uzupełniających, w szczególności w odniesieniu do art. 3–5 oraz art. 8, oraz może ustalić termin ich otrzymania, z uwzględnieniem konieczności zachowania terminu określonego w art. 17.

3.   Wydający nakaz organ sądowy może w dowolnym terminie przesyłać wszelkie dodatkowe przydatne informacje do wykonującego nakaz organu sądowego”.

15

Artykuł 17 decyzji ramowej, zatytułowany „Terminy i procedury podejmowania decyzji o wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania”, stanowi:

„1.   Europejski nakaz aresztowania stosuje się i wykonuje w trybie przewidzianym dla spraw niecierpiących zwłoki.

2.   W przypadkach gdy osoba, której dotyczy wniosek, wyraża zgodę na swoje przekazanie, ostateczna decyzja w sprawie wykonania europejskiego nakazu aresztowania zostaje podjęta w ciągu 10 dni od wyrażenia zgody.

3.   W pozostałych przypadkach ostateczna decyzja o wykonaniu europejskiego nakazu zostaje podjęta w ciągu 60 dni po aresztowaniu [od zatrzymania] osoby, której dotyczy wniosek.

4.   W sytuacji gdy w szczególnych przypadkach europejski nakaz aresztowania nie może zostać wykonany w terminie ustanowionym w ust. 2 lub 3, wykonujący nakaz organ sądowy niezwłocznie powiadamia o tym wydający nakaz organ sądowy, podając przyczyny zwłoki. W takim przypadku terminy mogą zostać przedłużone o dalsze 30 dni.

5.   Do czasu podjęcia przez wykonujący nakaz organ sądowy ostatecznej decyzji w sprawie europejskiego nakazu aresztowania, zapewnia on, że warunki materialne niezbędne do skutecznego przekazania tej osoby pozostają spełnione.

[…]

7.   W przypadku gdy w wyjątkowych okolicznościach któreś z państw członkowskich nie jest w stanie dotrzymać terminów przewidzianych w niniejszym artykule, powiadamia ono o tym fakcie Eurojust, podając przyczyny zwłoki. Ponadto państwo członkowskie, które doświadcza kolejnych opóźnień ze strony drugiego państwa członkowskiego w wykonaniu europejskiego nakazu aresztowania, powiadamia o tym Radę w celu dokonania oceny wdrożenia niniejszej decyzji ramowej na szczeblu państwa członkowskiego”.

Prawo niemieckie

16

Decyzja ramowa została transponowana do niemieckiego porządku prawnego na mocy §§ 78–83k Gesetz über die internationale Rechtshilfe in Strafsachen (ustawy o międzynarodowej pomocy prawnej w sprawach karnych) z dnia 23 grudnia 1982 r., zmienionej Europäisches Haftbefehlsgesetz (ustawą o europejskim nakazie aresztowania) z dnia 20 lipca 2006 r. (BGBl. 2006 I, s. 1721) (zwanej dalej „IRG”).

17

Na mocy § 29 ust. 1 IRG Oberlandesgericht (wyższy sąd krajowy, Niemcy) orzeka na wniosek prokuratury o dopuszczalności ekstradycji, jeśli ścigana osoba nie wyrazi zgody na ekstradycję. Orzeczenie zostaje wydane w formie postanowienia zgodnie z § 32 IRG.

18

Paragraf 73 IRG stanowi:

„W braku odnośnego wniosku pomoc prawna i przekazywanie informacji są niedopuszczalne, jeśli są one sprzeczne z podstawowymi zasadami niemieckiego porządku prawnego. W przypadku wniosku na podstawie części ósmej, dziewiątej i dziesiątej pomoc prawna jest niedopuszczalna, jeśli jest sprzeczna z zasadami określonymi w art. 6 TUE”.

Postępowanie główne i pytania prejudycjalne

19

W dniu 2 sierpnia 2017 r. Nyíregyházi Járásbíróság (sąd rejonowy w Nyíregyházie, Węgry) wydał europejski nakaz aresztowania przeciwko ML, obywatelowi węgierskiemu, w celu przeprowadzenia postępowania karnego w przedmiocie spowodowania uszczerbku na zdrowiu, zniszczenia mienia, oszustwa mniejszej wargi i kradzieży z włamaniem, które to czyny zostały popełnione w Nyíregyházie (Węgry) w okresie od lutego do lipca 2016 r.

20

W dniu 16 sierpnia 2017 r. węgierski minister sprawiedliwości przekazał ten europejski nakaz aresztowania Generalstaatsanwaltschaft Bremen (prokuraturze w Bremie, Niemcy).

21

Wyrokiem Nyíregyházi Járásbíróság (sądu rejonowego w Nyíregyházie) z dnia 14 września 2017 r. ML został skazany zaocznie na karę roku i ośmiu miesięcy pozbawienia wolności.

22

Pismem z dnia 20 września 2017 r. ministerstwo sprawiedliwości Węgier wskazało prokuraturze w Bremie, w odpowiedzi na skierowany przez nią wniosek, że w przypadku przekazania ML byłby najpierw osadzony na okres postępowania w sprawie przekazania w zakładzie karnym w Budapeszcie (Węgry), a później w regionalnym zakładzie karnym w Szombathely (Węgry). Ministerstwo to przedstawiło także zapewnienie, że ML nie będzie poddany nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty ze względu na planowane osadzenie na Węgrzech. Wspomniane ministerstwo dodało, że zapewnienie to może być również udzielone w razie przeniesienia ML do innego zakładu karnego.

23

W dniu 31 października 2017 r. Nyíregyházi Járásbíróság (sąd rejonowy w Nyíregyházie) wydał nowy europejski nakaz aresztowania przeciwko ML, tym razem w celu wykonania kary pozbawienia wolności wymierzonej przez ten sąd w dniu 14 września 2017 r.

24

W dniu 23 listopada 2017 r. Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (wyższy sąd krajowy w Bremie, Niemcy) postanowił o umieszczeniu ML w areszcie ekstradycyjnym w ramach wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu 2 sierpnia 2017 r. Od tego czasu ML jest przetrzymywany w zakładzie penitencjarnym Bremen-Oslebshausen (Niemcy).

25

W dniu 12 grudnia 2017 r. Amtsgericht Bremen (sąd rejonowy w Bremie, Niemcy) wydał przeciwko ML postanowienie o aresztowaniu na mocy europejskiego nakazu aresztowania wydanego w dniu 31 października 2017 r. do czasu jego ewentualnego przekazania organom węgierskim. ML nie wyraził zgody na swoje przekazanie.

26

Postanowieniem z dnia 19 grudnia 2017 r. Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (wyższy sąd krajowy w Bremie) utrzymał w mocy umieszczenie ML w areszcie ekstradycyjnym na podstawie tego nakazu aresztowania. Jednakże w celu oceny dopuszczalności przekazania w świetle warunków pozbawienia wolności panujących w węgierskich zakładach penitencjarnych sąd ten uznał, że konieczne jest zebranie informacji uzupełniających.

27

W postanowieniu z dnia 9 stycznia 2018 r. wspomniany sąd wyjaśnił w tym względzie, że według informacji, którymi dysponuje, wykonanie kary wymierzonej ML w zakładzie karnym w Szombathely nie budzi zastrzeżeń. Jednakże ponieważ węgierskie ministerstwo sprawiedliwości wskazało w piśmie z dnia 20 września 2017 r. na możliwość przeniesienia do innych zakładów karnych, tenże sąd uznał za konieczne przesłanie temu ministerstwu wniosku o udzielenie informacji zawierającego listę 78 pytań dotyczących warunków, w jakich osoby są osadzone w zakładzie karnym w Budapeszcie oraz w innych zakładach karnych, do których ML mógłby zostać przeniesiony.

28

W dniu 10 stycznia 2018 r. prokuratura w Bremie przesłała ten wniosek węgierskiemu ministerstwu sprawiedliwości.

29

W dniu 12 stycznia 2018 r. w odpowiedzi na ten wniosek ministerstwo to wskazało, że ustawą nr CX przyjętą w dniu 25 października 2016 r., zmieniającą m.in. art. 144/B ust. 1 ustawy nr CCXL z 2013 r. w sprawie wykonania kar i środków karnych, niektórych środków przymusu i aresztu za wykroczenia (zwaną dalej „ustawą z 2016 r.”) ustawodawca krajowy wprowadził, po pierwsze, środek prawny umożliwiający zakwestionowanie zgodności z prawem warunków pozbawienia wolności, a po drugie, nową formę odbywania kary pozbawienia wolności, zwaną aresztem „reintegracyjnym”. W jej ramach więźniom, którzy jeszcze nie odbyli w całości kary pozbawienia wolności, osadzenie w zakładzie karnym może zostać zamienione na areszt domowy. Węgierskie ministerstwo sprawiedliwości dodało również, że stworzenie od 2015 r. ponad 1000 nowych miejsc w więzieniach przyczyniło się do zmniejszenia przepełnienia więzień.

30

W skierowanej do prokuratury w Bremie wiadomości elektronicznej z dnia 1 lutego 2018 r. pracownik węgierskiego ministerstwa sprawiedliwości wskazał, że z zastrzeżeniem zaistnienia okoliczności stojących temu na przeszkodzie ML byłby osadzony w Budapeszcie na okres od jednego do trzech tygodni w celu wykonania bliżej niewyszczególnionych środków służących realizacji procedury przekazania.

31

Postanowieniem z dnia 12 lutego 2018 r. Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (wyższy sąd krajowy w Bremie) zwrócił się do organów węgierskich o przekazanie do dnia 28 lutego 2018 r. informacji dotyczących warunków, w jakich osoby są osadzone, po pierwsze, w zakładzie penitencjarnym w Budapeszcie, a po drugie, w innych zakładach penitencjarnych, do których ML może zostać przeniesiony. Pragnął on ponadto dowiedzieć się, na jakiej podstawie może zweryfikować panujące w nich warunki osadzenia osób.

32

W dniu 15 lutego 2018 r. prokuratura w Bremie przesłała ten wniosek organom węgierskim.

33

W dniu 27 marca 2018 r. węgierskie ministerstwo sprawiedliwości w porozumieniu z generalną dyrekcją ds. wykonywania kar po raz kolejny przedstawiło gwarancję, że ML w trakcie odbywania kary pozbawienia wolności na Węgrzech nie będzie poddany nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty, niezależnie od tego, w którym zakładzie karnym zostanie osadzony.

34

W postanowieniu odsyłającym Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (wyższy sąd krajowy w Bremie) stwierdza, że ML nie posiada godnego ochrony interesu uzasadniającego wykonanie wymierzonej mu kary w Niemczech. W istocie, jako że ML nie włada językiem niemieckim, a jego partnerka nie ma ani pracy, ani prawa do świadczeń socjalnych w tym państwie członkowskim, odbywanie wymierzonej mu kary na terytorium krajowym nie może zwiększyć jego szans resocjalizacji. ML powinien zatem co do zasady zostać przekazany na Węgry.

35

Jednakże przed podjęciem ostatecznej decyzji w tym względzie sąd ten uważa, że ma obowiązek zbadać, czy wyjaśnienia przedstawione przez organy węgierskie w odpowiedzi na wnioski o udzielenie informacji są wystarczające dla wykluczenia, w ramach stosowania art. 73 IRG i przy uwzględnieniu wykładni art. 1 ust. 3, art. 5 oraz art. 6 ust. 1 decyzji ramowej oraz art. 4 karty, istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania.

36

W tym celu sąd odsyłający zastanawia się w pierwszej kolejności nad zakresem badania, jakie powinien przeprowadzić, biorąc pod uwagę okoliczność, że obecnie istnieje na Węgrzech środek prawny umożliwiający więźniom zakwestionowanie warunków pozbawienia wolności w świetle praw podstawowych. W szczególności sąd ten stawia sobie pytanie, czy ów środek prawny pozwala wykluczyć wszelkie rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania, jeżeli istnieją – jak wynika zwłaszcza z wyroku ETPC z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie Varga i in. przeciwko Węgrom (CE:ECHR:2015:0310JUD001409712, §§ 79–92) – dowody istnienia systemowych lub ogólnych nieprawidłowości dotyczących warunków pozbawienia wolności na Węgrzech. W tym względzie wspomniany sąd zastanawia się na wpływem okoliczności, że Europejski Trybunał Praw Człowieka niedawno uznał w wyroku z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie Domján przeciwko Węgrom (CE:ECHR:2017:1114DEC000543317, § 22), iż nie zostało wykazane, że wspomniany środek prawny nie będzie oferować realnych perspektyw poprawy nieodpowiednich warunków, w jakich osoby są pozbawione wolności, w celu poszanowania wymogów wynikających z art. 3 EKPC.

37

Na wypadek gdyby tenże środek prawny nie mógł stanowić przeszkody dla niebezpieczeństwa narażenia danego więźnia na nieludzkie lub poniżające traktowanie ze względu na warunki pozbawienia wolności, sąd odsyłający zastanawia się w drugiej kolejności, w świetle informacji i zapewnień uzyskanych od organów węgierskich, nad zakresem ewentualnego obowiązku sprawdzania szczegółowych zasad i warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych, w których ML może zostać osadzony.

38

W tym względzie sąd odsyłający stawia sobie przede wszystkim pytanie, czy sprawdzenie warunków pozbawienia wolności powinno dotyczyć wszystkich zakładów penitencjarnych, w których ML może zostać osadzony, w szczególności zakładów używanych dla celów przejściowych lub tymczasowych, czy też takie sprawdzenie może ograniczać się do tych zakładów, co do których według wskazań przedstawionych przez organy wydającego nakaz państwa członkowskiego jest prawdopodobne, że ML będzie w nich zasadniczo osadzony. O ile bowiem sąd ten jest w stanie wykluczyć wszelkie niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania w zakładzie karnym w Szombathely, o tyle informacje przedstawione przez organy węgierskie są według niego niewystarczające, aby dokonać takiego stwierdzenia w przypadku zakładu karnego w Budapeszcie oraz pozostałych zakładów karnych, w odniesieniu do których wspomniane organy zastrzegły sobie możliwość późniejszego przeniesienia ML. Ponadto wspomniany sąd zastanawia się nad zakresem i kryteriami badania, jakie należy przeprowadzić w tym względzie. W szczególności stawia sobie pytanie, czy jest zobowiązany uwzględnić orzecznictwo Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, wynikające z wyroku z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji (CE:ECHR:2016:1020JUD000733413).

39

Ponadto na wypadek gdyby wykonujące nakaz organy sądowe powinny sprawdzić wszystkie zakłady penitencjarne, w których ML może zostać osadzony, sąd odsyłający zastanawia się przede wszystkim, czy może zdać się na ogólne oświadczenia przedstawione przez organy węgierskie, zgodnie z którymi ML nie będzie narażony na niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania, czy też może uzależnić przekazanie ML od samego warunku, że nie będzie on narażony na takie traktowanie. Gdyby tak miało nie być, sąd ten zastanawia się, po pierwsze, jakie znaczenie powinien przypisać okoliczności, że organy węgierskie wskazały, iż osadzenie ML dla celów przejściowych nie przekroczy okresu trzech tygodni, skoro wskazanie to zostało sformułowane z zastrzeżeniem „zaistnienia okoliczności stojących temu na przeszkodzie”. Po drugie, sąd ten pragnie się dowiedzieć, czy może wziąć pod uwagę informacje, co do których nie można stwierdzić, czy pochodzą one od wydającego nakaz organu sądowego w rozumieniu art. 6 ust. 1 decyzji ramowej, czy od organu centralnego w rozumieniu art. 7 ust. 1 tej decyzji ramowej, który działał na wniosek wspomnianego wydającego nakaz organu sądowego.

40

W powyższych okolicznościach Hanseatisches Oberlandesgericht in Bremen (wyższy sąd krajowy w Bremie) postanowił zawiesić postępowanie i zwrócić się do Trybunału z następującymi pytaniami prejudycjalnymi:

„1)

Jakie znaczenie w ramach wykładni [art. 1 ust. 3, art. 5 i art. 6 ust. 1 decyzji ramowej w związku z zakazem nieludzkiego lub poniżającego traktowania określonym w art. 4 karty] ma istnienie w wydającym nakaz państwie członkowskim możliwości ochrony prawnej dla osób pozbawionych wolności w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności?

a)

Czy jeżeli wykonujące nakaz organy sądowe posiadają dowody istnienia nieprawidłowości, systemowych lub ogólnych, dotyczących niektórych grup osób, czy też niektórych ośrodków penitencjarnych w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim, należy, biorąc pod uwagę wyżej wskazane przepisy, już wtedy wykluczyć stanowiące przeszkodę dopuszczalności wydania rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania ściganego w przypadku jego wydania, jeżeli zostają stworzone takie możliwości ochrony prawnej, bez konieczności dalszego sprawdzenia konkretnych warunków pozbawienia wolności?

b)

Czy ma znaczenie, że w odniesieniu do takich możliwości ochrony prawnej Europejski Trybunał Praw Człowieka nie widział przesłanek przemawiających za tym, że nie dają one osobom pozbawionym wolności realnych perspektyw poprawy nieodpowiednich warunków pozbawienia wolności?

2)

W razie gdy na podstawie odpowiedzi na pierwsze pytanie prejudycjalne istnienie takich możliwości ochrony prawnej dla osób pozbawionych wolności bez dalszego sprawdzenia konkretnych warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim przez wykonujące nakaz organy sądowe nie jest odpowiednie do wykluczenia rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania ściganego:

a)

czy wyżej wskazane przepisy należy interpretować w ten sposób, że sprawdzenie warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim przez wykonujące nakaz organy sądowe należy rozciągnąć na wszelkie ośrodki penitencjarne lub inne zakłady karne, w których ścigany mógłby ewentualnie zostać umieszczony? Czy dotyczy to również pozbawienia wolności dokonanego tylko tymczasowo lub dla celów przejściowych w określonych ośrodkach penitencjarnych? Lub czy sprawdzenie może się ograniczyć do tego ośrodka penitencjarnego, w którym według informacji organów wydającego nakaz państwa członkowskiego ścigany prawdopodobnie zostanie umieszczony na większość czasu?

b)

czy w tym celu każdorazowo konieczne jest kompleksowe sprawdzenie danych warunków pozbawienia wolności, które obejmuje zarówno ustalenie powierzchni osobistej przestrzeni na osadzonego, jak i inne warunki pozbawienia wolności? Czy oceny tak ustalonych warunków pozbawienia wolności należy dokonywać na podstawie orzecznictwa ETPC wynikającego z wyroku z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji [(CE:ECHR:2016:1020JUD000733413)]?

3)

W razie gdy również na podstawie odpowiedzi na drugie pytanie prejudycjalne należy uznać, że obowiązek sprawdzenia przez wykonujące nakaz organy sądowe rozciąga się na wszelkie […] ośrodki penitencjarne [do których dana osoba może zostać przeniesiona]:

a)

czy sprawdzenie warunków pozbawienia wolności w każdym [z tych ośrodków penitencjarnych] przez wykonujące nakaz organy sądowe może stać się zbędne wskutek tego, że wydające nakaz państwo członkowskie udzieli ogólnego zapewnienia, że ścigany nie będzie narażony na niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania?

b)

lub czy zamiast sprawdzenia warunków pozbawienia wolności w każdym [z tych ośrodków penitencjarnych] decyzja wykonujących nakaz organów sądowych o dopuszczalności wydania może zostać uzależniona od warunku, że ścigany nie będzie narażony na takie traktowanie?

4)

W razie gdy również na podstawie odpowiedzi na trzecie pytanie prejudycjalne udzielenie zapewnień oraz określenie warunków nie jest odpowiednie, by sprawić, że sprawdzenie warunków pozbawienia wolności w każdym pojedynczym […] ośrodku penitencjarnym [do którego dana osoba może zostać przeniesiona] przez wykonujące nakaz organy sądowe stanie się zbędne:

a)

czy również wówczas należy rozszerzyć obowiązek sprawdzenia przez wykonujące nakaz organy sądowe na warunki pozbawienia wolności we wszystkich tych ośrodkach penitencjarnych, gdy organy sądowe wydającego nakaz państwa członkowskiego informują, że czas trwania pozbawienia tam wolności ściganego nie przekroczy okresu trzech tygodni, jednak z zastrzeżeniem zaistnienia okoliczności stojących temu na przeszkodzie?

b)

czy to obowiązuje również wtedy, gdy wykonujące nakaz organy sądowe nie są w stanie określić, czy owe informacje zostały udzielone przez wydający nakaz organ sądowy, czy też pochodzą od centralnych organów wydającego nakaz państwa członkowskiego, które działały na prośbę o wsparcie wydającego nakaz organu sądowego?”.

W przedmiocie trybu pilnego

41

Sąd odsyłający wniósł o zastosowanie do niniejszego odesłania pilnego trybu prejudycjalnego przewidzianego w art. 107 ust. 1 regulaminu postępowania przed Trybunałem.

42

Na poparcie tego wniosku sąd ten wskazał, że zainteresowana osoba jest pozbawiona wolności od dnia 23 listopada 2017 r. w ramach wykonywania europejskiego nakazu aresztowania wydanego przez węgierskie organy sądowe. Ponadto wspomniany sąd uważa, że gdyby był zobowiązany do zbadania warunków pozbawienia wolności panujących w przejściowych zakładach penitencjarnych lub w innych zakładach, do których osoba ta mogłaby zostać później przeniesiona, i nie byłby w stanie wykluczyć wszelkiego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania, musiałby z tego wyciągnąć wniosek, że przekazanie jest niedopuszczalne. W rezultacie byłby także zobowiązany uchylić areszt ekstradycyjny.

43

W tym względzie należy wskazać w pierwszej kolejności, że rozpatrywane odesłanie prejudycjalne dotyczy wykładni decyzji ramowej, która wchodzi w zakres dziedzin objętych częścią trzecią traktatu FUE, w jej tytule V, dotyczącym przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Odesłanie to może w konsekwencji podlegać rozpoznaniu w pilnym trybie prejudycjalnym.

44

W drugiej kolejności, jeśli chodzi o kryterium pilności, to zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Trybunału należy wziąć pod uwagę fakt, że zainteresowana osoba jest obecnie pozbawiona wolności, a jej pobyt w areszcie zależy od wyniku sporu w postępowaniu głównym. Ponadto sytuację tej osoby należy ocenić na dzień rozpatrywania wniosku o wydanie orzeczenia w pilnym trybie prejudycjalnym (wyrok z dnia 22 grudnia 2017 r., Ardic, C‑571/17 PPU, EU:C:2017:1026, pkt 58 i przytoczone tam orzecznictwo).

45

W niniejszym zaś przypadku, po pierwsze, jest bezsporne, że zainteresowana osoba, skoro przebywa w areszcie, jest pozbawiona wolności. Po drugie, z wyjaśnień przedstawionych przez sąd odsyłający wynika, że jej pozostawienie w areszcie zależy od wyniku sprawy głównej. Środek w postaci aresztowania, któremu podlega, został bowiem zarządzony w ramach wykonania wydanego względem niej europejskiego nakazu aresztowania. W rezultacie rozstrzygnięcie tego sądu w przedmiocie ewentualnego przekazania tej osoby organom węgierskim zależy od odpowiedzi, których Trybunał udzieli na rozpatrywane pytania prejudycjalne.

46

W tych okolicznościach na wniosek sędziego sprawozdawcy i po wysłuchaniu rzecznika generalnego pierwsza izba Trybunału postanowiła w dniu 17 kwietnia 2018 r. uwzględnić wniosek sądu odsyłającego o rozpoznanie odesłania prejudycjalnego w trybie pilnym.

W przedmiocie pytań prejudycjalnych

47

Poprzez swoje pytania, które należy rozpatrzyć łącznie, sąd odsyłający dąży w istocie do ustalenia, czy art. 1 ust. 3, art. 5 i art. 6 ust. 1 decyzji ramowej należy interpretować w ten sposób, że gdy wykonujący nakaz organ sądowy dysponuje danymi świadczącymi o istnieniu systemowych lub ogólnych nieprawidłowości dotyczących warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych wydającego nakaz państwa członkowskiego, organ ten może wykluczyć istnienie rzeczywistego niebezpieczeństwa, że osoba objęta europejskim nakazem aresztowania wydanym w celu wykonania kary pozbawienia wolności będzie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty, na samej tej podstawie, że osobie tej przysługuje w wydającym nakaz państwie członkowskim środek prawny umożliwiający jej zaskarżenie warunków pozbawienia wolności, a w razie odpowiedzi przeczącej – czy wspomniany organ jest wówczas zobowiązany do zbadania warunków pozbawienia wolności panujących we wszystkich zakładach penitencjarnych, w których osoba ta mogłaby ewentualnie zostać osadzona, w tym tymczasowo lub przejściowo, czy też jedynie warunków pozbawienia wolności panujących w tych ze wspomnianych zakładów, w których według dostępnych mu informacji wspomniana osoba zostanie prawdopodobnie zasadniczo osadzona. Sąd ten zastanawia się ponadto, czy te same przepisy należy interpretować w ten sposób, że wykonujący nakaz organ sądowy powinien zbadać ogół warunków pozbawienia wolności i w ramach tego badania organ ten może wziąć pod uwagę informacje przedstawione przez organy wydającego nakaz państwa członkowskiego inne od wydającego nakaz organu sądowego, takie jak w szczególności zapewnienie, że zainteresowana osoba nie będzie poddana ludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty.

Uwagi wstępne

48

W celu udzielenia odpowiedzi na postawione pytania należy przypomnieć, że prawo Unii opiera się na zasadniczym założeniu, zgodnie z którym każde państwo członkowskie dzieli z wszystkimi innymi państwami członkowskimi – i przyjmuje, że państwa te dzielą z nim – szereg wspólnych wartości, na których opiera się Unia, jak sprecyzowano w art. 2 TUE. Założenie to oznacza i uzasadnia istnienie wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, że wartości te będą uznawane i że zatem prawo Unii, które wprowadza je w życie, będzie przestrzegane [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 35 i przytoczone tam orzecznictwo].

49

Zarówno zasada wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi, jak i zasada wzajemnego uznawania, która sama w sobie opiera się na wzajemnym zaufaniu między nimi, mają w prawie Unii fundamentalne znaczenie, gdyż umożliwiają one utworzenie i utrzymywanie przestrzeni bez granic wewnętrznych. Dokładniej rzecz ujmując, zasada wzajemnego zaufania wymaga, w szczególności w odniesieniu do przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, aby każde z tych państw uznawało – z zastrzeżeniem wyjątkowych okoliczności – że wszystkie inne państwa członkowskie przestrzegają prawa Unii, a zwłaszcza praw podstawowych uznanych w tym prawie [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 36 i przytoczone tam orzecznictwo].

50

A zatem przy wykonywaniu prawa Unii państwa członkowskie mogą być zobowiązane na mocy tego właśnie prawa przyjmować domniemanie przestrzegania praw podstawowych przez inne państwa członkowskie, tak że nie tylko nie mogą one wymagać od innego państwa członkowskiego poziomu ochrony krajowej praw podstawowych wyższego od poziomu zapewnionego w prawie Unii, lecz także – z zastrzeżeniem wyjątkowych przypadków – nie mogą one sprawdzać, czy to inne państwo członkowskie rzeczywiście przestrzegało w konkretnym wypadku praw podstawowych zagwarantowanych przez Unię [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 37 i przytoczone tam orzecznictwo].

51

Z motywu 6 decyzji ramowej wynika, że europejski nakaz aresztowania przewidziany w tej decyzji ramowej stanowi pierwszy konkretny środek w dziedzinie prawa karnego wprowadzający zasadę wzajemnego uznawania [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 38].

52

Jak wynika w szczególności z art. 1 ust. 1 i 2 decyzji ramowej w świetle jej motywów 5 i 7, ta decyzja ramowa ma na celu zastąpienie systemu wielostronnej ekstradycji, zbudowanego na fundamencie Europejskiej konwencji o ekstradycji z dnia 13 grudnia 1957 r., systemem przekazywania między organami sądowymi osób skazanych bądź podejrzanych w celu wykonania wyroku lub prowadzenia postępowania karnego, przy czym ten drugi system jest oparty na zasadzie wzajemnego uznawania [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 39 i przytoczone tam orzecznictwo].

53

Decyzja ramowa służy zatem, dzięki ustanowieniu nowego, prostszego i wydajniejszego systemu przekazywania osób skazanych lub podejrzanych o naruszenie przepisów ustawy karnej, ułatwieniu i przyspieszeniu współpracy sądowej, przyczyniając się w ten sposób do realizacji wyznaczonego Unii celu, jakim jest ustanowienie przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w oparciu o wysoki stopień zaufania, jakie powinno istnieć między państwami członkowskimi [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 40 i przytoczone tam orzecznictwo].

54

W obszarze regulowanym decyzją ramową zasada wzajemnego uznawania, stanowiąca, jak wynika zwłaszcza z jej motywu 6, „kamień węgielny” współpracy sądowej w sprawach karnych, znajduje zastosowanie w art. 1 ust. 2 decyzji ramowej, wprowadzającym regułę, zgodnie z którą państwa członkowskie wykonują każdy europejski nakaz aresztowania w oparciu o zasadę wzajemnego uznawania i zgodnie z przepisami tej samej decyzji ramowej. Wykonujące nakaz organy sądowe mogą co do zasady odmówić wykonania takiego nakazu wyłącznie z enumeratywnie wyliczonych powodów odmowy wykonania, przewidzianych w decyzji ramowej, a wykonanie europejskiego nakazu aresztowania można uzależnić wyłącznie od jednego z warunków ściśle określonych w art. 5 tej decyzji ramowej. W konsekwencji wykonanie europejskiego nakazu aresztowania stanowi zasadę, zaś odmowa wykonania jest przewidziana jako wyjątek, który należy interpretować ściśle [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 41 i przytoczone tam orzecznictwo].

55

Tym samym decyzja ramowa wyraźnie wskazuje podstawy obligatoryjnej (art. 3) i fakultatywnej (art. 4 i 4a) odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania oraz gwarancje, jakich powinno udzielić wydające nakaz państwo członkowskie w szczególnych wypadkach (art. 5) [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 42 i przytoczone tam orzecznictwo].

56

Niemniej jednak Trybunał przyznał, że „w wyjątkowych okolicznościach” mogą zostać wprowadzone ograniczenia dotyczące zasad wzajemnego uznawania i wzajemnego zaufania między państwami członkowskimi [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 43 i przytoczone tam orzecznictwo].

57

W tym kontekście Trybunał uznał, pod pewnymi warunkami, możliwość umorzenia przez wykonujący nakaz organ sądowy postępowania w przedmiocie przekazania, wprowadzonego decyzją ramową 2002/584, jeśli w wyniku takiego przekazania osoba ścigana mogłaby zostać narażona na ryzyko nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 karty [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 44 i przytoczone tam orzecznictwo].

58

W tym względzie Trybunał oparł się, po pierwsze, na art. 1 ust. 3 tej decyzji ramowej, który przewiduje, że nie może ona skutkować modyfikacją obowiązku poszanowania praw podstawowych oraz podstawowych zasad prawa, które zostały określone w art. 2 i 6 TUE, a po drugie, na bezwzględnym charakterze prawa podstawowego gwarantowanego w art. 4 karty [dzisiejszy wyrok, Minister for Justice and Equality (Nieprawidłowości w systemie sądownictwa), C‑216/18 PPU, pkt 45 i przytoczone tam orzecznictwo].

59

I tak gdy organ sądowy wykonującego nakaz państwa członkowskiego dysponuje danymi świadczącymi o rzeczywistym niebezpieczeństwie nieludzkiego lub poniżającego traktowania osób pozbawionych wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim w świetle standardu ochrony praw podstawowych gwarantowanego prawem Unii, a w szczególności art. 4 karty, jest on zobowiązany dokonać oceny istnienia rzeczonego niebezpieczeństwa, gdy musi podjąć decyzję co do przekazania organom wydającego nakaz państwa członkowskiego osoby objętej europejskim nakazem aresztowania. Wykonanie takiego nakazu nie może bowiem prowadzić do nieludzkiego lub poniżającego traktowania wspomnianej osoby (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 88).

60

W tym celu wykonujący nakaz organ sądowy powinien na wstępie oprzeć się na obiektywnych, wiarygodnych, dokładnych i należycie zaktualizowanych danych o warunkach pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych wydającego nakaz państwa członkowskiego, które dowodziłyby istnienia nieprawidłowości, czy to systemowych lub ogólnych, czy dotyczących niektórych grup osób, czy też niektórych ośrodków penitencjarnych. Dane te mogą wynikać w szczególności z międzynarodowych orzeczeń sądowych, takich jak wyroki Europejskiego Trybunału Praw Człowieka, orzeczeń sądowych wydającego nakaz państwa członkowskiego oraz decyzji, sprawozdań i innych dokumentów sporządzanych przez organy Rady Europy lub pochodzących z systemu Organizacji Narodów Zjednoczonych (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 89).

61

Jednakże stwierdzenie istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania ze względu na ogólne warunki pozbawienia wolności panujące w wydającym nakaz państwie członkowskim nie może jako takie prowadzić do odmowy wykonania europejskiego nakazu aresztowania. Samo istnienie danych świadczących o nieprawidłowościach, czy to systemowych lub ogólnych, czy dotyczących niektórych grup osób, czy też niektórych ośrodków penitencjarnych, w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim nie oznacza bowiem koniecznie, że w konkretnym wypadku zainteresowana osoba byłaby poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w razie przekazania organom wskazanego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 91, a także 93).

62

W rezultacie, aby zapewnić poszanowanie art. 4 karty w szczególnym wypadku osoby, która jest objęta europejskim nakazem aresztowania, wykonujący nakaz organ sądowy, który dysponuje obiektywnymi, wiarygodnymi, dokładnymi i należycie zaktualizowanymi danymi świadczącymi o takich nieprawidłowościach, jest następnie zobowiązany dokonać oceny w sposób konkretny i dokładny, czy w okolicznościach danej sprawy istnieją poważne i sprawdzone podstawy, aby uznać, że w następstwie przekazania do tego państwa członkowskiego osoba ta będzie narażona na rzeczywiste niebezpieczeństwo bycia poddaną w nim nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu tego przepisu ze względu na warunki, w jakich będzie pozbawiona wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 92, 94).

63

W tym celu rzeczony organ powinien na podstawie art. 15 ust. 2 decyzji ramowej wystąpić do organu sądowego wydającego nakaz państwa członkowskiego z wnioskiem o bezzwłoczne przekazanie niezbędnych informacji uzupełniających w odniesieniu do warunków, w których osoba objęta europejskim nakazem aresztowania ma być pozbawiona wolności we wskazanym państwie członkowskim. Wniosek ten może również dotyczyć istnienia w wydającym nakaz państwie członkowskim ewentualnych krajowych lub międzynarodowych procedur i mechanizmów kontroli warunków pozbawienia wolności wiążących się na przykład z wizytami w zakładach karnych, które umożliwiają ocenę aktualnego stanu warunków osadzenia w rzeczonych zakładach (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 95, a także 96).

64

Wydający nakaz organ sądowy jest zobowiązany do przekazania omawianych informacji organowi sądowemu wykonującemu nakaz (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 97).

65

Jeśli w świetle informacji przekazanych na podstawie art. 15 ust. 2 decyzji ramowej oraz jakichkolwiek innych informacji, którymi dysponuje wykonujący nakaz organ sądowy, rzeczony organ stwierdzi względem osoby objętej europejskim nakazem aresztowania istnienie rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 karty, wykonanie wskazanego nakazu powinno zostać odroczone, ale nie może ono zostać zarzucone (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 98).

66

Natomiast w razie gdyby informacje uzyskane przez wykonujący nakaz organ sądowy od wydającego nakaz organu sądowego prowadziły do wykluczenia istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa, że zainteresowana osoba mogłaby zostać poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w wydającym nakaz państwie członkowskim, wykonujący nakaz organ sądowy powinien wydać w terminach przewidzianych w decyzji ramowej decyzję co do wykonania europejskiego nakazu aresztowania, bez uszczerbku dla możliwości skorzystania przez zainteresowaną osobę po jej przekazaniu w ramach porządku prawnego wydającego nakaz państwa członkowskiego ze środków zaskarżenia umożliwiających jej zakwestionowanie w razie potrzeby zgodności z prawem warunków jej pozbawienia wolności w zakładzie karnym tego państwa członkowskiego (wyrok z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru, C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 103).

67

W niniejszym przypadku sąd odsyłający uważa, że dysponuje danymi dowodzącymi istnienia systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności na Węgrzech. Według tego sądu z wyroku ETPC z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie Varga i in. przeciwko Węgrom (CE:ECHR:2015:0310JUD001409712, §§ 79–92) wynika, że skoro to państwo członkowskie zmaga się z sytuacją związaną z przepełnieniem więzień, istnieje niebezpieczeństwo narażenia osób, które są tam osadzone, na nieludzkie lub poniżające traktowanie. Wspomniany sąd uważa, że w dacie ogłoszenia postanowienia odsyłającego sytuacja ta nadal ma miejsce, gdyż według władz węgierskich stworzono w więzieniach 1000 miejsc, podczas gdy brakowało 5500 miejsc. Ponadto według tego sądu trudno ocenić rzeczywisty wpływ wprowadzonej ustawą z 2016 r. możliwości zastąpienia osadzenia w więzieniu aresztem domowym na zmniejszenie przepełnienia więzień na Węgrzech.

68

W uwagach na piśmie i podczas rozprawy Węgry zakwestionowały istnienie na ich terytorium takich nieprawidłowości dotyczących warunków pozbawienia wolności. Owo państwo członkowskie uważa, że sąd odsyłający niesłusznie przywiązuje nadmierną wagę do wyroku ETPC z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie Varga i in. przeciwko Węgrom (CE:ECHR:2015:0310JUD001409712), nie uwzględniając okoliczności faktycznych zaistniałych po wydaniu tego wyroku. W szczególności sąd ten zdaniem Węgier nie wziął pod uwagę wprowadzonych ulepszeń w warunkach życia w więzieniach ani zmian legislacyjnych dokonanych w celu wykonania wspomnianego wyroku lub niedawnych orzeczeń Europejskiego Trybunału Praw Człowieka.

69

W tym względzie należy jednak podkreślić, iż w ramach niniejszego odesłania prejudycjalnego nie zwrócono się do Trybunału z pytaniem dotyczącym istnienia systemowych lub ogólnych nieprawidłowości w odniesieniu do warunków pozbawienia wolności na Węgrzech.

70

Poprzez swoje pytania sąd odsyłający, opierając się na założeniu istnienia takich nieprawidłowości, dąży bowiem w istocie do ustalenia – przy uwzględnieniu orzecznictwa przypomnianego w pkt 61–66 niniejszego wyroku – czy różne informacje, które zostały przekazane przez organy wydającego nakaz państwa członkowskiego, mogą pozwolić na wykluczenie istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa, że zainteresowana osoba będzie poddana we wspomnianym państwie członkowskim nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty.

71

Należy zatem udzielić odpowiedzi na te pytania, opierając się na przedstawionym przez sąd odsyłający założeniu, za które tylko on ponosi odpowiedzialność i którego dokładność powinien on sprawdzić, biorąc pod uwagę należycie zaktualizowane dane, jak wskazano w pkt 60 niniejszego wyroku, przy uwzględnieniu w szczególności wdrożenia począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r. przepisów ustawy z 2016 r., które mogą ewentualnie założenie to podważyć.

W przedmiocie istnienia w wydającym nakaz państwie członkowskim środka prawnego dotyczącego zgodności z prawem warunków pozbawienia wolności w świetle praw podstawowych

72

Jest bezsporne, że ustawą z 2016 r. Węgry ustanowiły począwszy od dnia 1 stycznia 2017 r. środek prawny umożliwiający więźniom zakwestionowanie przed sądem zgodności z prawem warunków pozbawienia wolności w świetle praw podstawowych.

73

Jak podnieśli wszyscy zainteresowani, którzy uczestniczyli w niniejszym postępowaniu, taki środek prawny, choć może stanowić skuteczny środek prawny przed sądem w rozumieniu art. 47 karty, nie może sam wystarczyć do wykluczenia istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa, że zainteresowana osoba będzie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w wydającym nakaz państwie członkowskim w rozumieniu art. 4 wspomnianej karty.

74

O ile bowiem taka kontrola sądowa a posteriori warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim stanowi istotny postęp, który może przyczynić się do nakłonienia władz tego państwa do poprawy tych warunków i który w związku z tym może zostać wzięty pod uwagę przez wykonujące nakaz organy sądowe przy całościowej ocenie warunków planowanego osadzenia osoby objętej europejskim nakazem aresztowania dla celów podjęcia decyzji o przekazaniu tej osoby, o tyle kontrola ta jako taka nie jest w stanie wykluczyć niebezpieczeństwa, że osoba ta w następstwie jej przekazania będzie poddana traktowaniu niezgodnemu z art. 4 karty z uwagi na dotyczące jej warunki pozbawienia wolności.

75

Z tego względu, nawet jeśli wydające nakaz państwo członkowskie wprowadza środki prawne umożliwiające kontrolę zgodności z prawem warunków pozbawienia wolności w świetle praw podstawowych, na wykonujących nakaz organach sądowych nadal ciąży obowiązek przeprowadzenia indywidualnego badania sytuacji każdej zainteresowanej osoby, aby upewnić się, że ich decyzja w sprawie przekazania tej osoby nie spowoduje narażania jej ze względu na wspomniane warunki na rzeczywiste niebezpieczeństwo poddania nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu tego przepisu.

76

Wykładnia ta w niczym nie przeczy temu, co orzekł Europejski Trybunał Praw Człowieka w wyroku z dnia 14 listopada 2017 r. w sprawie Domján przeciwko Węgrom (CE:ECHR:2017:1114DEC000543317). W owym wyroku Europejski Trybunał Praw Człowieka, po pierwsze, ograniczył się bowiem do stwierdzenia, że skoro środki prawne wprowadzone przez ustawę z 2016 r. gwarantują co do zasady rzeczywiste zaradzenie naruszeniom EKPC, które wynikają z przepełnienia więzień i innych niewłaściwych warunków pozbawienia wolności na Węgrzech, skarga wniesiona do niego w tej sprawie podlega odrzuceniu jako niedopuszczalna, w sytuacji gdy te środki prawne prawa krajowego nie zostały wyczerpane. Po drugie, Trybunał ów uściślił, że zastrzega sobie prawo ponownego zbadania skuteczności tych środków w świetle ich praktycznego stosowania.

W przedmiocie badania warunków pozbawienia wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim

W przedmiocie tego, które zakłady penitencjarne podlegają badaniu

77

Zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 61–66 niniejszego wyroku wykonujące nakaz organy sądowe, które mają postanowić o przekazaniu osoby objętej europejskim nakazem aresztowania, muszą ocenić w sposób konkretny i dokładny, czy w okolicznościach danej sprawy istnieje rzeczywiste niebezpieczeństwo, że osoba ta będzie poddana w wydającym nakaz państwie członkowskim nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu.

78

Wynika stąd, że badanie, którego organy te są zobowiązane dokonać, ze względu na jego konkretny i dokładny charakter nie może dotyczyć ogólnych warunków pozbawienia wolności panujących we wszystkich zakładach penitencjarnych tego ostatniego państwa członkowskiego, w których zainteresowana osoba mogłaby zostać osadzona.

79

W tym względzie należy podkreślić, że możliwość zwrócenia się przez wykonujące nakaz organy sądowe zgodnie z art. 15 ust. 2 decyzji ramowej o pilne dostarczenie niezbędnych informacji uzupełniających, jeśli uważają one informacje przekazane przez wydające nakaz państwo członkowskie za niewystarczające do umożliwienia im wydania decyzji w sprawie przekazania, jest rozwiązaniem ostatecznym, mającym zastosowanie wyłącznie w wyjątkowych przypadkach, w których wydający nakaz organ sądowy twierdzi, że nie posiada wszystkich formalnych informacji koniecznych do wydania w trybie pilnym decyzji w sprawie przekazania (zob. podobnie wyrok z dnia 23 stycznia 2018 r., Piotrowski, C‑367/16, EU:C:2018:27, pkt 60, 61).

80

Przepisu tego nie mogą więc wykorzystywać wykonujące nakaz organy sądowe do żądania w sposób systematyczny od organów wydającego nakaz państwa członkowskiego przedstawienia informacji ogólnych dotyczących warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych, w których mogłaby zostać osadzona osoba objęta europejskim nakazem aresztowania.

81

Ponadto takie żądanie sprowadzałoby się najczęściej do zwrócenia się o informacje na temat wszystkich zakładów penitencjarnych położonych na terytorium wydającego nakaz państwa członkowskiego, jako że osoba objęta europejskim nakazem aresztowania może, co do zasady, zostać osadzona w którymkolwiek zakładzie penitencjarnym położonym na terytorium danego państwa. Na etapie wykonania europejskiego nakazu aresztowania nie jest zaś ogólnie możliwe określenie wszystkich zakładów penitencjarnych, w których taka osoba rzeczywiście zostanie osadzona, jako że przeniesienie z jednego zakładu do innego może być uzasadnione wystąpieniem nieprzewidywalnych okoliczności, nawet niezwiązanych z zainteresowaną osobą.

82

Rozważania te potwierdza cel realizowany przez decyzję ramową, który – jak wynika już z pkt 53 niniejszego wyroku – polega na ułatwieniu i przyspieszeniu przekazywań poprzez ustanowienie prostszego i wydajniejszego systemu przekazywania między organami sądowymi osób skazanych lub podejrzanych o naruszenie przepisów ustawy karnej.

83

Taki cel przyświeca bowiem w szczególności podejściu do terminów wydawania orzeczeń dotyczących europejskiego nakazu aresztowania, których państwa członkowskie muszą przestrzegać i których znaczenie zostało podkreślone w wielu przepisach decyzji ramowej, w tym w szczególności w jej art. 17 (zob. podobnie wyrok z dnia 23 stycznia 2018 r., Piotrowski, C‑367/16, EU:C:2018:27, pkt 55, 56).

84

Obowiązek zbadania przez wykonujące nakaz organy sądowe warunków pozbawienia wolności panujących we wszystkich zakładach penitencjarnych, w których zainteresowana osoba może zostać osadzona w wydającym nakaz państwie członkowskim, jest zaś oczywiście zbyt daleko idący. Poza tym nie jest możliwe wywiązanie się z niego w terminach przewidzianych w art. 17 decyzji ramowej. Takie badanie byłoby bowiem w stanie istotnie opóźnić przekazanie danej osoby, a zatem pozbawić system europejskiego nakazu aresztowania wszelkiej skuteczności.

85

Skutkowałoby to ryzykiem bezkarności osoby, której dotyczy wniosek, i to tym bardziej, gdy – jak w sprawie głównej, która dotyczy wykonania europejskiego nakazu aresztowania wydanego w celu wykonania kary pozbawienia wolności – wykonujący nakaz organ sądowy stwierdził, że nie są spełnione przesłanki zastosowania określonej w art. 4 pkt 6 decyzji ramowej podstawy fakultatywnej odmowy wykonania, która pozwala wykonującemu nakaz państwu członkowskiemu zobowiązać się do wykonania tej kary zgodnie z jego prawem krajowym, zwłaszcza w celu zwiększenia szans ponownej integracji społecznej zainteresowanej osoby (zob. w szczególności wyrok z dnia 5 września 2012 r., Lopes Da Silva Jorge, C‑42/11, EU:C:2012:517, pkt 32).

86

Taka zaś bezkarność byłaby nie do pogodzenia z celem realizowanym zarówno przez decyzję ramową (zob. podobnie wyrok z dnia 29 czerwca 2017 r., Popławski, C‑579/15, EU:C:2017:503, pkt 23), jak i przez art. 3 ust. 2 TUE, w którego kontekst wpisuje się ta decyzja ramowa, stanowiący, że Unia zapewnia swoim obywatelom przestrzeń wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości bez granic wewnętrznych, w której zagwarantowana jest swoboda przepływu osób, w powiązaniu z właściwymi środkami w odniesieniu do kontroli granic zewnętrznych, jak również zapobiegania i zwalczania przestępczości (wyrok z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin, C‑182/15, EU:C:2016:630, pkt 36, 37).

87

W rezultacie przy uwzględnieniu wzajemnego zaufania, które powinno istnieć między państwami członkowskimi, a na którym opiera się system europejskiego nakazu aresztowania, oraz biorąc pod uwagę w szczególności terminy wyznaczone wykonującym nakaz organom sądowym przez art. 17 decyzji ramowej dla wydania ostatecznego rozstrzygnięcia w sprawie wykonania takiego nakazu, organy te są jedynie zobowiązane do zbadania warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych, w których według dostępnych im informacji osadzenie tej osoby jest konkretnie planowane, w tym osadzenie tymczasowe lub przejściowe. Badanie zgodności w świetle praw podstawowych warunków pozbawienia wolności panujących w innych zakładach penitencjarnych, w których wspomniana osoba mogłaby w stosowanym przypadku zostać osadzona w późniejszym czasie, należy zgodnie z orzecznictwem przypomnianym w pkt 66 niniejszego wyroku do wyłącznej właściwości sądów wydającego nakaz państwa członkowskiego.

88

W niniejszym przypadku, mimo że informacje te nie zostały przedstawione przez wydający nakaz organ sądowy, jest bezsporne pomiędzy wszystkimi zainteresowanymi, którzy uczestniczyli w niniejszym postępowaniu, iż osoba, której dotyczy wniosek, w razie przekazania organom węgierskim zostanie najpierw osadzona w zakładzie karnym w Budapeszcie na okres od jednego do trzech tygodni, a następnie przeniesiona do zakładu karnego w Szombathely, jednak nie można wykluczyć, że w późniejszym czasie może ona zostać przeniesiona do innego zakładu karnego.

89

W tych okolicznościach na wykonującym nakaz organie sądowym spoczywa obowiązek skontrolowania warunków pozbawienia wolności zainteresowanej osoby jedynie w tych dwóch zakładach.

W przedmiocie badania warunków pozbawienia wolności

90

W braku w prawie Unii minimalnych zasad dotyczących warunków pozbawienia wolności należy przypomnieć, że jak już stwierdzono w wyroku z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru (C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198, pkt 90), art. 3 EKPC nakłada na organy państwa, na którego terytorium ma miejsce osadzenie, pozytywny obowiązek polegający na upewnieniu się, że każdy więzień jest pozbawiony wolności w warunkach, które gwarantują poszanowanie godności człowieka, że sposób wykonywania środka nie naraża zainteresowanego na dolegliwości lub doznanie o natężeniu przekraczającym nieunikniony poziom cierpienia nierozerwalnie związany z pozbawieniem wolności oraz że, przy uwzględnieniu praktycznych wymagań pozbawienia wolności, zapewnione są w odpowiedni sposób zdrowie i dobre samopoczucie więźnia (wyrok ETPC z dnia 25 kwietnia 2017 r. w sprawie Rezmiveș i in. przeciwko Rumunii, CE:ECHR:2017:0425JUD006146712, § 72).

91

W tym względzie złe traktowanie, aby podlegało art. 3 EKPC, musi osiągnąć minimalny próg dotkliwości, który zależy od wszystkich okoliczności sprawy, takich jak czas trwania tego traktowania i jego skutki fizyczne lub psychiczne oraz czasami płeć, wiek i stan zdrowia ofiary (wyrok ETPC z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji, CE:ECHR:2016:1020JUD000733413, §§ 97, 122).

92

Przy uwzględnieniu znaczenia przykładanego do czynnika przestrzennego w całościowej ocenie warunków pozbawienia wolności okoliczność, że przestrzeń osobista, jaką dysponuje więzień, wynosi poniżej 3 m2 w celi zbiorowej, rodzi silne domniemanie naruszenia art. 3 EKPC (wyrok ETPC z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji, CE:ECHR:2016:1020JUD000733413, § 124).

93

To silne domniemanie naruszenia art. 3 EKPC można obalić zazwyczaj tylko wtedy, gdy po pierwsze, ograniczenia przestrzeni osobistej w stosunku do wymaganego minimum 3 m2 są krótkie, okazjonalne i nieznaczne, po drugie, towarzyszy im wystarczająca swoboda poruszania się poza celą i odpowiednie zajęcia poza celą, oraz po trzecie, zakład zapewnia w sposób ogólny godziwe warunki osadzenia, a zainteresowana osoba nie jest narażona na inne czynniki uważane za okoliczności pogarszające złe warunki pozbawienia wolności (wyrok ETPC z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji, CE:ECHR:2016:1020JUD000733413, § 138).

94

W niniejszym przypadku nawet zdaniem sądu odsyłającego informacje dostępne mu na temat warunków osadzenia w zakładzie karnym w Szombathely, w którym – jak ustalono – zainteresowana osoba ma odbyć zasadniczą część wymierzonej jej na Węgrzech kary pozbawienia wolności, prowadzą do wykluczenia istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa, że osoba ta będzie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty, czego zresztą żaden z zainteresowanych, którzy uczestniczyli w niniejszym postępowaniu, nie zakwestionował.

95

W tych okolicznościach na wykonującym nakaz organie sądowym spoczywa obowiązek sprawdzenia, czy zainteresowana osoba będzie natomiast narażona na takie niebezpieczeństwo w zakładzie karnym w Budapeszcie.

96

Nie jest decydująca w tym zakresie okoliczność, że osadzenie w tym zakładzie jest przewidziane tylko na czas trwania procedury przekazywania i nie powinno z tego powodu według informacji przedstawionych przez organy wykonującego nakaz państwa członkowskiego przekroczyć co do zasady trzech tygodni.

97

Oczywiście z orzecznictwa Europejskiego Trybunału Praw Człowieka wynika, że długość okresu osadzenia może, jak wynika już z pkt 91 i 93 niniejszego wyroku, być czynnikiem mającym znaczenia dla oceny dotkliwości cierpienia lub poniżenia doznanego przez więźnia ze względu na złe warunki pozbawienia wolności (wyrok ETPC z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji, CE:ECHR:2016:1020JUD000733413, § 131).

98

Jednakże stosunkowo krótki okres osadzenia sam nie wyłącza automatycznie spornego traktowania z zakresu stosowania art. 3 EKPC, gdy inne elementy wystarczają do tego, by traktowanie to było objęte tym przepisem.

99

Ponadto o ile Europejski Trybunał Praw Człowieka orzekł, że w sytuacji gdy osadzony dysponuje powierzchnią poniżej 3 m2, kilkudniowy okres pozbawienia wolności można uważać za krótki okres, o tyle okresu około dwudziestu dni, jaki przewidują w sprawie głównej organy wydającego nakaz państwa członkowskiego i co do którego nie jest ponadto wykluczone, iż może on zostać przedłużony w przypadku zaistnienia „okoliczności stojących temu na przeszkodzie”, w inny sposób niewyszczególnionych, nie można uznać za krótki okres (zob. podobnie wyrok ETPC z dnia 20 października 2016 r. w sprawie Muršić przeciwko Chorwacji, CE:ECHR:2016:1020JUD000733413, §§ 146, 152, 154).

100

Wynika z tego, że tymczasowy lub przejściowy charakter pozbawienia wolności w takich warunkach sam w sobie nie może wykluczyć wszelkiego rzeczywistego niebezpieczeństwa nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 karty.

101

W tych okolicznościach, jeśli wydający nakaz organ sądowy uważa dostępne mu informacje za niewystarczające do celów podjęcia decyzji w przedmiocie przekazania, może on, jak już stwierdzono w pkt 63 niniejszego wyroku, wystąpić do wydającego nakaz organu sądowego zgodnie z art. 15 ust. 2 decyzji ramowej o bezzwłoczne przekazanie informacji uzupełniających, uznanych przez niego za niezbędne, w celu uzyskania wyjaśnień na temat konkretnych i dokładnych warunków pozbawienia wolności zainteresowanej osoby w odnośnym zakładzie karnym.

102

W niniejszym przypadku z informacji przedłożonych Trybunałowi wynika, że organy węgierskie nie udzieliły odpowiedzi na 78 pytań, które zostały do nich skierowane w dniu 10 stycznia 2018 r., zgodnie z postanowieniem sądu odsyłającego z dnia 9 stycznia 2018 r., przez prokuraturę w Bremie w przedmiocie warunków pozbawienia wolności panujących w zakładzie karnym w Budapeszcie oraz każdym innym zakładzie, w którym zainteresowana osoba mogłaby ewentualnie zostać osadzona.

103

O ile niektóre z tych pytań, rozpatrywane indywidualnie, mają znaczenie dla celów zbadania konkretnych i dokładnych warunków pozbawienia wolności zainteresowanej osoby w świetle okoliczności wskazanych w pkt 93 niniejszego wyroku, o tyle okazuje się jednak – jak to podkreślił również w istocie rzecznik generalny w pkt 76 opinii – że wspomniane pytania ze względu na ich liczbę, zakres, uwzględniający każdy zakład penitencjarny, w którym zainteresowana osoba może zostać osadzona, i treść, obejmującą aspekty pozbawienia wolności niemające oczywistej istotności dla celów wspomnianego badania, takie jak w szczególności praktyki religijne, możliwość palenia, sposób czyszczenia odzieży oraz instalowanie krat lub żaluzji w oknach cel, sprawiły w praktyce, że niemożliwa była jakakolwiek użyteczna odpowiedź organów wydającego nakaz państwa członkowskiego, biorąc pod uwagę w szczególności krótkie terminy przewidziane w art. 17 decyzji ramowej dla wykonania europejskiego nakazu aresztowania.

104

Tego rodzaju wniosek, który prowadzi do sparaliżowania funkcjonowania europejskiego nakazu aresztowania, jest nie do pogodzenia z wyrażonym w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy TUE obowiązkiem lojalnej współpracy, który powinien przyświecać dialogowi między wykonującymi nakaz organami sądowymi a wydającymi nakaz organami sądowymi, w szczególności w ramach przekazywania informacji na podstawie art. 15 ust. 2 i 3 decyzji ramowej.

105

Na rozprawie prokuratura generalna w Bremie wskazała zatem, że nigdy nie otrzymała odpowiedzi na tego rodzaju wnioski o udzielenie informacji, które sąd odsyłający kierował systematycznie do organów trzech wydających nakaz państw członkowskich, w tym Węgier. Prokuratura ta uściśliła, że taka praktyka skutkuje tym, iż w braku postanowienia tego sądu zatwierdzającego przekazanie żaden europejski nakaz aresztowania wydany przez sąd jednego z tych trzech państw członkowskich nie jest już przez nią wykonywany.

106

Jednakże jest bezsporne, że w odpowiedzi na wniosek z dnia 10 stycznia 2018 r. organy węgierskie przedstawiły prokuraturze w Bremie, w pismach z dnia 20 września 2017 r. i z dnia 27 marca 2018 r., zapewnienie, że zainteresowana osoba nie będzie poddana ze względu na warunki jej pozbawienia wolności na Węgrzech żadnemu nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty, niezależnie od tego, w którym zakładzie zostanie osadzona.

107

Z tego względu należy zbadać, czy i w jakim zakresie takie zapewnienie może zostać wzięte pod uwagę przez wykonujący nakaz organ sądowy dla celów podjęcia decyzji w sprawie przekazania zainteresowanej osoby.

W przedmiocie uwzględnienia zapewnień przedstawionych przez organy wydającego nakaz państwa członkowskiego

108

Należy przypomnieć, że art. 15 ust. 2 decyzji ramowej wyraźnie upoważnia wykonujący nakaz organ sądowy, jeśli uważa on informacje przekazane przez wydające nakaz państwo członkowskie za niewystarczające do celów podjęcia decyzji o przekazaniu, do wystąpienia o bezzwłoczne przekazanie niezbędnych informacji uzupełniających. Ponadto zgodnie z art. 15 ust. 3 wydający nakaz organ sądowy może w dowolnym terminie przesyłać wszelkie dodatkowe przydatne informacje do wykonującego nakaz organu sądowego.

109

Poza tym zgodnie ze wskazaną w art. 4 ust. 3 akapit pierwszy TUE zasadą lojalnej współpracy Unia i państwa członkowskie wzajemnie się szanują i udzielają sobie wzajemnego wsparcia w wykonywaniu zadań wynikających z traktatów (wyrok z dnia 6 września 2016 r., Petruhhin, C‑182/15, EU:C:2016:630, pkt 42).

110

Zgodnie z tymi przepisami wykonujący nakaz organ sądowy i wydający nakaz organ sądowy mogą, odpowiednio, wystąpić o informacje lub przedstawić zapewnienia dotyczące konkretnych i dokładnych warunków, w których zainteresowana osoba będzie pozbawiona wolności w wydającym nakaz państwie członkowskim.

111

Przedstawione przez właściwy organ wydającego nakaz państwa członkowskiego zapewnienie, że zainteresowana osoba nie będzie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu ze względu na konkretne i dokładne warunki pozbawienia wolności niezależnie od tego, w którym zakładzie penitencjarnym zostanie ona osadzona, jest elementem, którego wykonujący nakaz organ sądowy nie może pominąć. Jak bowiem zauważył rzecznik generalny w pkt 64 opinii, na naruszenie takiego zapewnienia – w zakresie, w jakim może ono wiązać jego autora – można by powoływać się przeciwko niemu przed sądami wydającego nakaz państwa członkowskiego.

112

Gdy zapewnienie to zostało udzielone lub co najmniej zatwierdzone przez wydające nakaz państwo członkowskie, po zwróceniu się w razie potrzeby o wsparcie do organu centralnego lub jednego z organów centralnych wydającego nakaz państwa członkowskiego w rozumieniu art. 7 decyzji ramowej, wykonujący nakaz organ sądowy, przy uwzględnieniu wzajemnego zaufania, które powinno istnieć pomiędzy organami sądowymi państw członkowskich i na którym opiera się system europejskiego nakazu aresztowania, musi polegać na tym zapewnieniu, przynajmniej w braku jakiegokolwiek konkretnej przesłanki pozwalającej przypuszczać, iż warunki pozbawienia wolności istniejące w określonym zakładzie penitencjarnym są sprzeczne z art. 4 karty.

113

W niniejszej sprawie udzielone przez węgierskie ministerstwo sprawiedliwości w dniu 20 września 2017 r. i powtórzone w dniu 27 marca 2018 r. zapewnienie, że dana osoba nie będzie poddana żadnym nieludzkiemu lub poniżającemu traktowania ze względu na warunki pozbawienia wolności na Węgrzech, nie zostało jednak ani przedstawione, ani zatwierdzone przez wydający nakaz organ sądowy, co rząd węgierski wyraźnie potwierdził podczas rozprawy.

114

Jako że nie pochodzi ono od organu sądowego, to kwestia, czy takie zapewnienie stanowi gwarancję, musi zostać rozstrzygnięta na podstawie całościowej oceny wszystkich danych, którymi dysponuje wykonujący nakaz organ sądowy.

115

W tym względzie zaś należy zauważyć, że zapewnienie udzielone przez węgierskie ministerstwo sprawiedliwości wydaje się potwierdzone informacjami, którymi dysponuje prokuratura w Bremie. W odpowiedzi na pytania Trybunału prokuratura ta wyjaśniła bowiem na rozprawie, że informacje te, wynikające w szczególności z doświadczenia zyskanego podczas procedur przekazywania realizowanych przed ogłoszeniem wyroku z dnia 5 kwietnia 2016 r., Aranyosi i Căldăraru (C‑404/15 i C‑659/15 PPU, EU:C:2016:198), pozwalają jej uznać, że warunki pozbawienia wolności w zakładzie karnym w Budapeszcie, stanowiącym etap pośredni dla każdej osoby objętej europejskim nakazem aresztowania wydanym przez organy węgierskie, nie są sprzeczne z art. 4 karty.

116

W tych okolicznościach przekazanie zainteresowanej osoby organom węgierskim wydaje się przy poszanowaniu art. 4 karty dozwolone, czego sprawdzenie należy jednak do sądu odsyłającego.

117

Przy uwzględnieniu całości powyższych rozważań na zadane pytania należy odpowiedzieć, iż art. 1 ust. 3, art. 5 i art. 6 ust. 1 decyzji ramowej należy interpretować w ten sposób, że gdy wykonujący nakaz organ sądowy dysponuje danymi świadczącymi o istnieniu systemowych lub ogólnych nieprawidłowości dotyczących warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych wydającego nakaz państwa członkowskiego, których dokładność sąd odsyłający powinien sprawdzić przy uwzględnieniu wszystkich uaktualnionych informacji:

wykonujący nakaz organ sądowy nie może wykluczyć istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa, że osoba objęta europejskim nakazem aresztowania wydanym w celu wykonania kary pozbawienia wolności będzie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty, na tej tylko podstawie, że osobie tej przysługuje w wydającym nakaz państwie członkowskim środek prawny umożliwiający jej zaskarżenie warunków pozbawienia wolności, choć istnienie takiego środka prawnego może zostać wzięte pod uwagę przez wspomniany organ dla celów podjęcia decyzji o przekazaniu zainteresowanej osoby;

wykonujący nakaz organ sądowy jest zobowiązany do zbadania jedynie warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych, w których według dostępnych mu informacji wspomniana osoba zostanie prawdopodobnie osadzona, w tym tymczasowo lub przejściowo;

wykonujący nakaz organ sądowy musi sprawdzić w tym celu jedynie konkretne i dokładne warunki pozbawienia wolności zainteresowanej osoby, które mają znaczenie dla ustalenia, czy osoba ta będzie narażona na rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 karty;

wykonujący nakaz organ sądowy może wziąć pod uwagę informacje przedstawione przez organy wydającego nakaz państwa członkowskiego inne od wydającego nakaz organu sądowego, takie jak w szczególności zapewnienie, że zainteresowana osoba nie będzie poddana ludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty.

W przedmiocie kosztów

118

Dla stron w postępowaniu głównym niniejsze postępowanie ma charakter incydentalny, dotyczy bowiem kwestii podniesionej przed sądem odsyłającym, do niego zatem należy rozstrzygnięcie o kosztach. Koszty poniesione w związku z przedstawieniem uwag Trybunałowi, inne niż koszty stron w postępowaniu głównym, nie podlegają zwrotowi.

 

Z powyższych względów Trybunał (pierwsza izba) orzeka, co następuje:

 

Artykuł 1 ust. 3, art. 5 i art. 6 ust. 1 decyzji ramowej Rady 2002/584/WSiSW z dnia 13 czerwca 2002 r. w sprawie europejskiego nakazu aresztowania i procedury wydawania osób między państwami członkowskimi, zmienionej decyzją ramową Rady 2009/299/WSiSW z dnia 26 lutego 2009 r., należy interpretować w ten sposób, że gdy wykonujący nakaz organ sądowy dysponuje danymi świadczącymi o istnieniu systemowych lub ogólnych nieprawidłowości dotyczących warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych wydającego nakaz państwa członkowskiego, których dokładność sąd odsyłający powinien sprawdzić przy uwzględnieniu wszystkich uaktualnionych informacji:

 

wykonujący nakaz organ sądowy nie może wykluczyć istnienia rzeczywistego niebezpieczeństwa, że osoba objęta europejskim nakazem aresztowania wydanym w celu wykonania kary pozbawienia wolności będzie poddana nieludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej, na tej tylko podstawie, że osobie tej przysługuje w wydającym nakaz państwie członkowskim środek prawny umożliwiający jej zaskarżenie warunków pozbawienia wolności, choć istnienie takiego środka prawnego może zostać wzięte pod uwagę przez wspomniany organ dla celów podjęcia decyzji o przekazaniu zainteresowanej osoby;

wykonujący nakaz organ sądowy jest zobowiązany do zbadania jedynie warunków pozbawienia wolności w zakładach penitencjarnych, w których według dostępnych mu informacji wspomniana osoba zostanie prawdopodobnie osadzona, w tym tymczasowo lub przejściowo;

wykonujący nakaz organ sądowy musi sprawdzić w tym celu jedynie konkretne i dokładne warunki pozbawienia wolności zainteresowanej osoby, które mają znaczenie dla ustalenia, czy osoba ta będzie narażona na rzeczywiste niebezpieczeństwo nieludzkiego lub poniżającego traktowania w rozumieniu art. 4 karty praw podstawowych;

wykonujący nakaz organ sądowy może wziąć pod uwagę informacje przedstawione przez organy wydającego nakaz państwa członkowskiego inne od wydającego nakaz organu sądowego, takie jak w szczególności zapewnienie, że zainteresowana osoba nie będzie poddana ludzkiemu lub poniżającemu traktowaniu w rozumieniu art. 4 karty praw podstawowych.

 

Podpisy


( *1 ) Język postępowania: niemiecki.

Top
  翻译: