Europejski obszar uczenia się przez całe życie

Aby ułatwić proces przechodzenia do społeczeństwa opartego na wiedzy, Komisja wspiera ustanawianie strategii oraz działań szczegółowych w zakresie uczenia się przez całe życie w celu zbudowania europejskiego obszaru uczenia się przez całe życie. Ten cel stanowi kluczowy aspekt strategii lizbońskiej, w szczególności programu „Edukacja i szkolenie 2010”. Państwa członkowskie zobowiązały się do opracowania odpowiednich strategii do 2006 r.

AKT

Communication from the Commission of 21 November 2001 on making a European area of lifelong learning a reality [COM(2001) 678 final – Not published in the Official Journal] (Komunikat Komisji z dnia 21 listopada 2001 r. w sprawie urzeczywistniania europejskiego obszaru uczenia się przez całe życie [COM(2001) 678 wersja ostateczna – nieopublikowany w Dzienniku Urzędowym]).

STRESZCZENIE

Przyszłość Europy zależy od tego, w jaki sposób jej obywatele poradzą sobie z gospodarczymi i społecznymi wyzwaniami. Europejski obszar uczenia się przez całe życie umożliwi obywatelom swobodne przemieszczanie się pomiędzy formami kształcenia, zawodami, regionami i krajami w dążeniu do zdobycia wiedzy. Zatem koncepcja uczenia się przez całe życie dotyczy procesu uczenia się począwszy od edukacji przedszkolnej do etapu po przejściu na emeryturę („od kołyski aż po grób”) i obejmuje wszystkie formy kształcenia (formalne, nieformalne i pozaformalne).

W kontekście celu strategicznego określonego na posiedzeniu Rady Europejskiej w Lizbonie w marcu 2000 r. – przekształcenie Unii Europejskiej (UE) w najbardziej konkurencyjną i dynamiczną gospodarkę opartą na wiedzy na świecie – nadrzędną zasadą zintegrowanych ram współpracy politycznej „Edukacja i szkolenie 2010” jest uczenie się przez całe życie, w koordynacji z odpowiednimi elementami polityk dotyczących młodzieży, zatrudnienia, integracji społecznej i badań. Nowe zintegrowane wytyczne, przyjęte w 2005 r. w związku ze strategią lizbońską, obejmują również cel dotyczący uczenia się przez całe życie.

Aby zrealizować w Europie koncepcję uczenia się przez całe życie, wszystkie strategie muszą obejmować jako centralny aspekt kluczową rolę uczącego się, znaczenie równych szans, jakości i zapewniania odpowiednich możliwości uczenia się.

Elementy strategii uczenia się przez całe życie

Na kolejnych posiedzeniach Rady Europejskiej po posiedzeniu w Feira w 2000 r. podkreślano potrzebę wprowadzenia spójnych i kompleksowych strategii. Państwa członkowskie zobowiązały się wdrożyć takie strategie do 2006 r.

Niniejszy komunikat określa główne elementy takich strategii w celu wsparcia państw członkowskich oraz innych zainteresowanych podmiotów. Transformacja tradycyjnych systemów stanowi pierwszy krok na drodze do zapewnienia wszystkim możliwości uczenia się przez całe życie. Inne główne elementy zostały zidentyfikowane w świetle potrzeby:

• rozwijania partnerstw na wszystkich szczeblach administracji publicznej (krajowym, regionalnym i lokalnym) oraz pomiędzy dostawcami usług edukacyjnych (szkoły, uniwersytety itp.) a szeroko rozumianym społeczeństwem obywatelskim (firmy, partnerzy społeczni, lokalne stowarzyszenia itp.),
• określenia potrzeb ucznia i rynku pracy w kontekście społeczeństwa opartego na wiedzy (uwzględniając na przykład nowe technologie informacyjne),
• zidentyfikowania odpowiednich zasobów poprzez zachęcanie do zwiększania publicznych i prywatnych inwestycji oraz nowych modeli inwestycyjnych,
• ułatwienia dostępności kształcenia, w szczególności poprzez zwiększanie liczby lokalnych ośrodków kształcenia w miejscu pracy oraz ułatwianie doskonalenia zawodowego. Konieczne jest podjęcie szczególnych wysiłków na rzecz osób najmniej uprzywilejowanych, w tym osób niepełnosprawnych, mniejszości i społeczności wiejskiej,
• stworzenia kultury uczenia się w celu zmotywowania (potencjalnych) uczniów, podniesienia poziomu uczestnictwa oraz uwidocznienia potrzeby uczenia się w każdym wieku,
• wprowadzenia mechanizmów oceny i kontroli jakości. Z początkiem 2003 r. Komisja miała wprowadzić nagrodę dla firm, które inwestują w uczenie się przez całe życie, aby wynagrodzić i zwrócić uwagę na dobre praktyki w tym obszarze.

Priorytety działania w ramach strategii uczenia się przez całe życie

Jak podkreślono w komunikacie, aby zbudować europejski obszar uczenia się przez całe życie, konieczne jest:

• ocenianie kształcenia. Oznacza to uznawanie formalnych dyplomów i świadectw, jak również nieformalnego i pozaformalnego wykształcenia, aby możliwe było uznawanie wszystkich jego form. Obejmuje to zwiększanie przejrzystości i spójności krajowych systemów kształcenia, przygotowanie ponadnarodowych mechanizmów gromadzenia kwalifikacji na 2003 r., określenie wspólnego systemu przedstawiania kwalifikacji (na podstawie europejskiego curriculum vitae) do końca 2002 r. oraz dobrowolne wprowadzenie dyplomów i świadectw odnoszących się do europejskiego kształcenia,
• wzmocnienie usług w zakresie informacji i poradnictwa na poziomie europejskim. W 2002 r. Komisja miała uruchomić serwis internetowy dotyczący możliwości kształcenia na poziomie europejskim oraz europejskie forum poradnictwa promujące wymianę informacji,
• poświęcanie więcej czasu na kształcenie. Komisja zachęca Europejski Bank Inwestycyjny do wspierania kształcenia, najlepiej poprzez stworzenie lokalnych ośrodków szkoleniowych, zwraca się do Europejskiego Funduszu Inwestycyjnego o wspieranie kapitału podwyższonego ryzyka w tym obszarze, sugeruje państwom członkowskim, aby intensywniej korzystały z Europejskiego Funduszu Społecznego oraz zobowiązuje się do przedstawienia zestawienia zachęt podatkowych w państwach członkowskich,
• przybliżenie ofert edukacyjnych uczniom. Będzie to możliwe dzięki stworzeniu lokalnych ośrodków zdobywania wiedzy oraz zachęcaniu do szkoleń w miejscu pracy,
• zapewnienie wszystkim możliwości zdobycia podstawowych umiejętności,
• wspieranie badań nad innowacyjnymi metodologiami dla uczniów, instruktorów i mediatorów z uwzględnieniem rosnącej roli technologii informacyjnych i komunikacyjnych.

Komisja, Parlament Europejski oraz inne instytucje europejskie, państwa członkowskie, kraje EOG (Europejskiego Obszaru Gospodarczego), kraje kandydujące, partnerzy społeczni, organizacje pozarządowe i organizacje międzynarodowe wzywane są do współpracy w celu rozwijania koncepcji uczenia się przez całe życie. W związku z tym w komunikacie Komisji proponuje się stworzenie bazy danych obejmującej dobre praktyki, informacje i doświadczenia w tym obszarze, jak również powołanie grupy wysokiego szczebla składającej się z przedstawicieli ministerstw odpowiedzialnych za uczenie się przez całe życie w celu sprawdzenia koordynacji między różnymi poziomami w procesie podejmowania decyzji (wspólnotowym, krajowym, regionalnym i lokalnym).

Wdrożenie zostanie zapewnione poprzez programy, instrumenty, sieci oraz ograniczoną liczbę wskaźników.

Tematyka ta została poruszona na posiedzeniu Rady w Barcelonie w 2002 r. W 2003 r. Komisja przedstawiła sprawozdanie z postępów w państwach członkowskich oraz na poziomie wspólnotowym w dziedzinie uczenia się przez całe życie. Wówczas podjęto decyzję, że dotychczasowe osiągnięcia będą analizowane w sporządzanym co dwa lata sprawozdaniu z wdrożenia programu „Edukacja i szkolenie 2010”.

Kontekst

Na posiedzeniu Rady w Feira w 2000 r. zwrócono się do Komisji i państw członkowskich o określenie spójnej strategii, aby umożliwić wszystkim Europejczykom uczenie się przez całe życie. Memorandum w sprawie uczenia się przez całe życie zapoczątkowało szeroko zakrojone konsultacje na poziomie europejskim. Niniejszy komunikat jest wynikiem tej debaty, która na przełomie lat 2000 i 2001 objęła około 12 000 osób w państwach członkowskich, państwach EOG, krajach kandydujących, instytucjach wspólnotowych, organizacjach partnerów społecznych i organizacjach pozarządowych.

AKTY POWIĄZANE

Rezolucja Rady i przedstawicieli rządów państw członkowskich zebranych w Radzie dnia 21 listopada 2008 r. w sprawie lepszego uwzględniania poradnictwa przez całe życie w strategiach uczenia się przez całe życie [Dz.U. C 319 z 13.12.2008]. Ta rezolucja podkreśla potrzebę intensywniejszej realizacji polityki dotyczącej aktywnego poradnictwa w ramach krajowych strategii uczenia się przez całe życie. Określa cztery obszary priorytetowe dotyczące poradnictwa przez całe życie, które mają na celu:

• sprzyjanie zdobywaniu przydatnych umiejętności kierowania swoją karierą,
• ułatwienie dostępu do usług poradnictwa, w szczególności ludziom z najmniej uprzywilejowanych grup,
• podniesienie jakości usług poradnictwa,
• zachęcanie do koordynacji i współpracy wszystkich zainteresowanych stron na wszystkich możliwych szczeblach.

Aby udoskonalić sposoby zapewniania poradnictwa przez całe życie, należy organizować wymiany informacji na temat krajowych polityk i praktyk oraz zapewnić właściwe monitorowanie i ocenę ich realizacji. Ponadto należy w dalszym ciągu zachęcać do współpracy na szczeblu krajowym, europejskim i międzynarodowym. W tym celu można wykorzystywać program „Uczenie się przez całe życie”, europejskie fundusze strukturalne, Europejskie Centrum Rozwoju Kształcenia Zawodowego (CEDEFOP) i Europejską Fundację Kształcenia.

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie [Dz.U. L 394 z 30.12.2006].

To zalecenie przedstawia narządzie referencyjne określające kompetencje kluczowe w uczeniu się przez całe życie.

Decyzja nr 1720/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 15 listopada 2006 r. ustanawiająca program działań w zakresie uczenia się przez całe życie [Dz.U. L 327 z 24.11.2006].

Council Resolution of 27 June 2002 on lifelong learning [Official Journal C 163 of 9.7.2002] (Rozporządzenie Rady z dnia 27 czerwca 2002 r. w sprawie uczenia się przez całe życie).

Rada z zadowoleniem przyjmuje komunikat Komisji z listopada 2001 r. w sprawie urzeczywistniania europejskiego obszaru uczenia się przez całe życie. Ponadto z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w komunikacie uczenie się przez całe życie uznane zostało za jedną z wiodących zasad w kontekście edukacji i szkoleń.

Ostatnia aktualizacja: 03.06.2009