7.12.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

CE 377/135

—

uwzględniając art. 167 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE),

—

uwzględniając art. 27 ust. 3 Traktatu o Unii Europejskiej,

—

uwzględniając art. 11 Karty praw podstawowych Unii Europejskiej,

—

uwzględniając Konwencję UNESCO z 2005 r. w sprawie ochrony i promowania różnorodności form wyrazu kulturowego (konwencja UNESCO),

—

uwzględniając decyzję Rady 2010/427/UE z dnia 26 lipca 2010 r. określającą organizację i zasady funkcjonowania Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych (1),

—

uwzględniając dyrektywę Parlamentu Europejskiego i Rady 2010/13/UE z dnia 10 marca 2010 r. w sprawie koordynacji niektórych przepisów ustawowych, wykonawczych i administracyjnych państw członkowskich dotyczących świadczenia audiowizualnych usług medialnych (dyrektywa o audiowizualnych usługach medialnych) (2),

—

uwzględniając decyzję nr 1041/2009/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 października 2009 r. ustanawiającą program w zakresie współpracy audiowizualnej ze specjalistami z krajów trzecich (Media Mundus 2011-2013) (3),

—

uwzględniając decyzję nr 1983/2006/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 r. w sprawie Europejskiego Roku Dialogu Międzykulturowego (2008) (4),

—

uwzględniając Europejską agendę kultury w dobie globalizacji świata (COM(2007)0242),

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji w sprawie wdrożenia Europejskiej agendy kultury (COM(2010)0390),

—

uwzględniając swoją rezolucję z dnia 5 maja 2010 r.„Europeana – kolejne kroki” (5),

—

uwzględniając konkluzje Rady z 18-19 listopada 2010 r. w sprawie planu prac w dziedzinie kultury na lata 2011-2014 (2010/C 325/01) (6),

—

uwzględniając konkluzje Rady z dnia 20 listopada 2008 r. w sprawie propagowania różnorodności kulturowej i dialogu międzykulturowego w stosunkach zewnętrznych Unii i jej państw członkowskich (2008/C 320/04) (7),

—

uwzględniając Deklarację milenijną ONZ (2000 r.), a szczególnie jej artykuły dotyczące "praw człowieka, demokracji i dobrego sprawowania rządów",

—

uwzględniając rezolucję ONZ pt. „Dotrzymać obietnic: zjednoczeni dla realizacji milenijnych celów rozwoju” z dnia 22 września 2010 r.,

—

uwzględniając rezolucję ONZ pt. „Kultura i rozwój” z 20 grudnia 2010 r.,

—

uwzględniając mowę o partnerstwie AKP-UE z dnia 23 czerwca 2000 r. (8), w wersji pierwotnie zmienionej dnia 25 czerwca 2005 r. w Luksemburgu (9) oraz w wersji ponownie zmienionej dnia 22 czerwca 2010 r. w Wagadugu (10),

—

uwzględniając protokół w sprawie współpracy kulturalnej załączony do wzorcowej umowy o wolnym handlu,

—

uwzględniając art. 48 Regulaminu,

—

uwzględniając sprawozdanie Komisji Kultury i Edukacji (A7-0112/2011),

A.

mając na uwadze, że UE to zróżnicowana pod względem kulturalnym wspólnota wartości, której motto – „Zjednoczona w różnorodności” – znajduje wyraz na wiele sposobów,

B.

mając na uwadze, że do tej różnorodności kulturowej przyczyniają się kolejne rozszerzenia UE, mobilność obywateli we wspólnej przestrzeni europejskiej, dawne i nowe przepływy migracyjne oraz wszelkiego rodzaju wymiany z resztą świata,

C.

mając na uwadze, że kultura jest wartością samą w sobie, wzbogaca życie ludzi, ułatwia porozumienie i wzajemny szacunek,

D.

mając na uwadze, że europejski program działań na rzecz kultury wprowadza strategiczny cel polegający na wspieraniu kultury jako istotnego komponentu stosunków międzynarodowych UE,

E.

mając na uwadze, że kultura może i powinna ułatwiać rozwój, integrację, innowację, demokrację, ochronę praw człowieka, edukację, zapobieganie konfliktom i ich łagodzenie, wzajemne porozumienie, tolerancję i inwencję twórczą,

F.

mając na uwadze, że Unia, jej państwa członkowskie, obywatele, przedsiębiorcy i społeczeństwo obywatelskie, zarówno w UE, jak i w państwach trzecich, to ważne podmioty w stosunkach kulturalnych,

G.

mając na uwadze, że dobra kulturowe, w tym dyscypliny sportowe, przyczyniają się do niematerialnego rozwoju gospodarki UE, zwłaszcza za pośrednictwem branż kultury i turystyki,

H.

mając na uwadze, że artyści funkcjonują de facto jako dyplomacja kulturalna, dokonując wymiany i konfrontacji różnych wartości estetycznych, politycznych, moralnych i społecznych,

I.

mając na uwadze, że nowe media i technologie komunikacyjne, jak np. internet, mogą być narzędziem korzystania z wolności wypowiedzi, pluralizmu, wymiany informacji, praw człowieka, rozwoju, wolności zgromadzeń, demokracji i integracji, a także ułatwiającym dostęp do treści kulturalnych i edukacji,

J.

mając na uwadze, że dyplomacja na rzecz kultury oraz współpraca na rzecz kultury to instrumenty sprzyjające pokojowi i stabilizacji na świecie,

1.

podkreśla znaczenie kultury we wszystkich dziedzinach życia i uważa, że należy uwzględniać ją we wszystkich obszarach polityki zewnętrznej UE zgodnie z art. 167 ust. 4 Traktatu o funkcjonowaniu UE;

2.

podkreśla, że wszystkie instytucje UE powinny w pełniejszy sposób uznawać wartość kultury jako katalizatora tolerancji i zrozumienia, a także jako narzędzia sprzyjającego wzrostowi i większej integracji społeczeństw;

3.

opowiada się za współpracą z regionami z poszczególnych państw członkowskich zarówno przy opracowywaniu polityki kulturalnej, jak i przy ich stosowaniu i wspieraniu;

4.

podkreśla, że wolności demokratyczne i podstawowe, takie jak wolność wypowiedzi, wolność prasy, wolność od niedostatku, wolność od strachu, wolność od nietolerancji, nienawiści i wolny dostęp do informacji drukowanej i cyfrowej, jak również przywilej łączenia się w trybie on-line i off-line, to warunki wstępne ekspresji kulturalnej, wymiany kulturalnej i różnorodności kulturalnej;

5.

przypomina o znaczeniu protokołów dotyczących współpracy kulturalnej oraz o wartości dodanej, jaką wnoszą one do umów dwustronnych w sprawie rozwoju i handlu; wzywa Komisję do przedstawienia strategii dotyczącej przyszłych protokołów w sprawie współpracy kulturalnej oraz do zasięgnięcia opinii Parlamentu i społeczeństwa obywatelskiego na temat tej strategii;

6.

podkreśla, że kultura odgrywa rolę w dwustronnych umowach dotyczących rozwoju i handlu poprzez takie środki europejskie, jak instrument finansowania współpracy na rzecz rozwoju, instrument na rzecz stabilności, instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka oraz instrument pomocy przedakcesyjnej, a także europejska polityka sąsiedztwa (EPS), Partnerstwo Wschodnie, Unia dla Śródziemnomorza i europejski instrument na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie, które wszystkie przeznaczają środki na programy kulturalne;

7.

podkreśla, że współpraca transatlantycka oraz współpraca z europejskimi sąsiadami UE jest istotna dla realizacji wspólnych interesów i propagowania wspólnych wartości;

8.

ceni współpracę publiczno-prywatną i istotną rolę społeczeństwa obywatelskiego, w tym organizacji pozarządowych i europejskich sieci kulturowych, w zajmowaniu się kulturowymi aspektami działań zewnętrznych UE;

9.

wyraża zaniepokojenie fragmentacją polityki i projektów kulturalnych UE, utrudniającą strategiczne i efektywne wykorzystanie zasobów przeznaczonych na kulturę oraz rozwój widocznej wspólnej strategii UE w dziedzinie aspektów kulturowych działań zewnętrznych UE;

10.

apeluje o usprawnienie operacji wewnętrznych w Komisji w różnych dyrekcjach generalnych, które zajmują się stosunkami zewnętrznymi (polityka zagraniczna, rozszerzenie, handel, rozwój), edukacją i kulturą oraz agendą cyfrową;

11.

oświadcza, że wymiana w dziedzinie kultury i kształcenia mogą potencjalnie wzmacniać społeczeństwo obywatelskie, wspierać demokratyzację i dobre sprawowanie rządów, zachęcać do rozwijania umiejętności oraz propagować prawa człowieka i podstawowe wolności oraz dostarczać elementów sprzyjających osiągnięciu trwałej współpracy;

12.

wspiera rosnące zaangażowanie państw trzecich w programy UE na rzecz mobilności, młodzieży, kształcenia i szkolenia i apeluje o ułatwienie dostępu do tych programów dla (młodych) osób z krajów trzecich, np. z sąsiadujących państw europejskich;

13.

wzywa do tworzenia spójnych strategii w dziedzinie propagowania mobilności pracowników młodzieży i sektora kultury, artystów i twórców, rozwoju w dziedzinie kultury i edukacji (w tym w zakresie umiejętności korzystania z mediów i technologii informacyjno-komunikacyjnych), dostępu do artystycznych środków wyrazu we wszystkich ich formach; dlatego wspiera synergię między programami na rzecz kultury, sportu, edukacji, mediów, wielojęzyczności i młodzieży;

14.

zachęca do współpracy z praktykami zarówno w państwach członkowskich, jak i w państwach trzecich, w zakresie tworzenia i wdrażania polityk zewnętrznych w dziedzinie kultury i wspierania wydarzeń i wymiany kulturalnych z myślą o lepszym wzajemnym poznaniu przy uwzględnianiu europejskiej różnorodności kluturowej i językowej;

15.

wzywa do wprowadzenia wiz kulturalnych dla obywateli państw trzecich – artystów i innych osób zawodowo zajmujących się kulturą – równolegle do obowiązującego od 2005 r. programu wiz naukowych; zwraca się również do Komisji o wystąpienie z inicjatywą dotyczącą wiz krótkoterminowych, która ma w celu usunięcie barier w mobilności w sektorze kultury;

16.

podkreśla, że istotne jest, iż Unia Europejska podejmuje działania na całym świecie na rzecz poszanowania wolności słowa, wolności prasy i swobodnego dostępu do mediów audiowizualnych i nowych technologii informacyjnych w sposób spójny z prawem autorskim;

17.

potępia fakt, że represyjne systemy w coraz większym stopniu stosują cenzurę i monitorowanie Internetu, i wzywa Komisję do propagowania wolności Internetu na świecie;

18.

potwierdza zasadę neutralności sieci, którą wymyślono, aby zagwarantować, że Internet pozostanie powszechnie dostępną i otwartą technologią, wspierającą demokratyczną komunikację;

19.

podkreśla rolę Internetu jako narzędzia promocji kultury europejskiej oraz wzywa państwa członkowskie do dalszych prac nad inwestycjami szerokopasmowego Internetu w całej UE;

20.

podkreśla znaczenie nowych środków przekazu, a przede wszystkim Internetu, jako wolnych, łatwo dostępnych i przyjaznych dla użytkownika platform komunikacyjno-informacyjnych, które należy czynnie wykorzystywać zarówno w stosunkach wewnętrznych, jak i zewnętrznych w kontekście dialogu międzykulturowego; ponadto podkreśla znaczenie nowych środków masowego przekazu dla udzielania dostępu do treści i dóbr kultury, jak również dla upowszechniania wiedzy o dziedzictwie kulturowym i historii poza UE, czego odzwierciedleniem są kluczowe projekty takie jak europejska biblioteka cyfrowa (Europeana);

21.

wzywa Komisję do utworzenia centralnego internetowego systemu informacyjnego, który z jednej strony informuje o istniejących programów wsparcia UE na rzecz kultury realizowanych w ramach stosunków zewnętrznych UE, jak również o ogólnoeuropejskich wydarzeniach kulturalnych planowanych i organizowanych przez zewnętrzne przedstawicielstwa UE, z drugiej zaś strony jest platformą informacyjną łączącą artystów, instytucje i społeczeństwo obywatelskie, i jednocześnie zawiera odesłania do innych przedsięwzięć UE, takich jak Europeana;

22.

podkreśla ważną rolę dyplomacji na rzecz kultury oraz współpracy w tej dziedzinie w realizowaniu i nagłaśnianiu w świecie interesów UE i państw członkowskich, a także wartości, które składają się na kulturę europejską podkreśla, że UE musi działać jako podmiot (na arenie światowej) o globalnym podejściu i ponoszący odpowiedzialność w wymiarze światowym;

23.

przekonuje, że działania zewnętrzne UE powinny koncentrować się przede wszystkim na wspieraniu pokoju i pojednania, praw człowieka, międzynarodowego handlu i rozwoju gospodarczego, przy równoczesnym dopilnowaniu kulturalnych aspektów dyplomacji;

24.

podkreśla konieczność opracowania skutecznych strategii na rzecz negocjacji międzykulturowych i uważa, że podejście wielokulturowe w tym zakresie może ułatwić zawieranie owocnych umów, stawiając na równi UE i partnerskie kraje trzecie;

25.

nalega, by jedna osoba w każdym zagranicznym przedstawicielstwie UE była odpowiedzialna za koordynowanie stosunków kulturalnych oraz interakcji między UE a krajami trzecimi oraz za promowanie kultury europejskiej w ścisłej współpracy z podmiotami zaangażowanymi w kulturę oraz w organizacje powiązane w sieci, jak EUNIC

26.

podkreśla potrzebę przyjęcia kompleksowego podejścia do upowszechniania kultury i wymiany kulturalnej oraz rolę kultury we wspieraniu demokratyzacji, praw człowieka, w zapobieganiu konfliktom i w budowaniu pokoju;

27.

zachęca do zainicjowania polityki dialogu kulturalnego, takiej jak niedawno zapoczątkowana polityka dialogu kulturalnego między UE a Indiami, w celu zacieśnienia kontaktów międzyludzkich;

28.

zachęca do wyznaczenia najważniejszych, bezpośrednio związanych z wymiarem kulturalnym, celów europejskiego instrumentu na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie, obejmujących wzmocnienie państwa prawa, zarządzanie w czasie konfliktów i zapobieganie im, współpracę ze społeczeństwem obywatelskim oraz rolę nowych technologii w związku z wolnością wypowiedzi, demokratycznym udziałem i prawami człowieka;

29.

oczekuje, że projekt planu organizacji ESDZ będzie zawierał stanowiska związane z aspektami kulturalnymi, i sugeruje stworzenie w tym celu jednostki koordynującej;

30.

wzywa ESDZ i Komisję do koordynowania strategicznego „ulokowania” aspektów kulturalnych polityki zewnętrznej, konsekwentnie i systematycznie włączając kulturę do stosunków zewnętrznych UE oraz dążąc do komplementarności z obszarami polityki w dziedzinie kultury państw członkowskich;

31.

wzywa do właściwego wyszkolenia personelu ESDZ oraz dodatkowego ich szkolenia z aspektów kulturalnych i cyfrowych polityki zewnętrznej, tak by potrafili zapewnić koordynację w tym obszarze między przedstawicielstwami UE, a także wzywa do oferowania wspólnych europejskich szkoleń dla krajowych ekspertów i personelu instytutów kulturalnych, a także do organizowania szkoleń otwartych dla szerokiej publiczności;

32.

wzywa do włączenia DG ds. dyplomacji kulturalnej i cyfrowej do organizacji ESDZ;

33.

zachęca ESDZ, by w procesie tworzenia jej zasobów i określania kompetencji w dziedzinie kultury współpracowała z takimi sieciami jak sieć krajowych instytutów kultury Unii (EUNIC), czerpiąc z doświadczeń takich sieci, będących niezależnymi łącznikami między państwami członkowskimi i kulturalnymi organizacjami pośredniczącymi, jak również tworząc i wykorzystując synergię;

34.

zachęca ESDZ, by uwzględniała niedawno wprowadzony przez Unię Europejską znak dziedzictwa europejskiego jako instrument, który należy wykorzystywać w stosunkach z krajami trzecimi, by podnosić znajomość kultury i historii narodów europejskich oraz upowszechniać tę kulturę i historię;

35.

wzywa Komisję, aby utworzyła międzynarodową grupę roboczą ds. kultury w kontekście stosunków zewnętrznych UE celem rozwijania i rozszerzania koordynacji, usprawniania strategii i dzielenia się najskuteczniejszymi rozwiązaniami, a także by w związku z tym uwzględniła działania i inicjatywy Rady Europy oraz by informowała Parlament Europejski o postępach w realizacji;

36.

proponuje, aby Komisja Europejska przedstawiała regularnie Parlamentowi Europejskiemu sprawozdanie w sprawie realizacji postanowień niniejszej rezolucji w sprawie roli kultury w stosunkach zewnętrznych UE;

37.

proponuje stworzenie specjalnych systemów informacyjnych służących wspieraniu mobilność artystów i innych osób zawodowo zajmujących się kulturą, jakie przedstawiono w analizie zatytułowanej „Systemy informacyjne mające wspierać mobilność artystów i innych osób zawodowo zajmujących się kulturą” (11)

38.

wzywa Komisję, aby przedstawiła i przyjęła w 2011 r. zieloną księgę w sprawie kultury i strategii współpracy na rzecz kultury w działaniach zewnętrznych UE, a następnie wydała stosowny komunikat;

39.

wspiera konkretne działania na rzecz budowania zdolności poprzez angażowanie społeczeństwa obywatelskiego oraz finansowanie niezależnych inicjatyw;

40.

wzywa ESDZ, aby zachęcała państwa trzecie do tworzenia polityk w dziedzinie kultury oraz by regularnie wzywała państwa trzecie do ratyfikowania i wdrażania konwencji UNESCO;

41.

przypomina państwom członkowskim o znaczeniu podjętych przez nie zobowiązań wynikających z ratyfikacji konwencji UNESCO, gdyż ochrona różnorodności kulturowej na świecie wymaga przemyślanej i wyważonej polityki w zakresie technologii cyfrowych;

42.

wzywa Komisję Europejską do odpowiedniego uwzględnienia dwojakiego charakteru dóbr kultury i usług w dziedzinie kultury podczas negocjowania dwustronnych i wielostronnych umów handlowych oraz podczas przyjmowania protokołów dotyczących kultury oraz do udzielenia preferencyjnego traktowania krajów rozwijających się zgodnie z art. 16 konwencji UNESCO;

43.

przyjmuje z zadowoleniem niedawne podpisanie opiewającej na sumę 1 mln euro umowy między UE i UNESCO dotyczącej instrumentu przekazywania wiedzy przez ekspertów, który ma na celu wspieranie zarządzania w branży kultury, i umożliwiającej rządom krajów rozwijających się korzystanie z fachowej wiedzy ekspertów w zakresie opracowywania skutecznej i zrównoważonej polityki kulturalnej;

44.

zachęca państwa członkowskie i Komisję do zwiększenia wysiłków na rzecz współpracy w celu wspierania poprawy krajowych ram prawnych i polityki na rzecz ochrony i zachowania dziedzictwa kulturowego i dóbr, zgodnie z ustawodawstwem krajowym i z międzynarodowymi ramami prawnymi, w tym do walki z nielegalnym handlem dobrami kulturalnymi i własnością intelektualną; zachęca je do zapobiegania nielegalnemu zawłaszczaniu dziedzictwa i produktów działalności kulturalnej, przy jednoczesnym uznaniu znaczenia praw autorskich i praw własności intelektualnej dla wspierania osób zaangażowanych w twórczość kulturalną

45.

wzywa do stworzenia – w oparciu o ochronę różnorodności i dwojaki charakter dóbr kultury i działań w dziedzinie kultury – spójnej strategii UE na rzecz międzynarodowego wspierania europejskich działań i programów w dziedzinie kultury, obejmującej między innymi: lepszą koordynację istniejących już europejskich programów polityki zewnętrznej zawierających elementy kulturowe oraz ich uwzględnianie w umowach z państwami trzecimi oraz przestrzeganie zawartego w traktatach europejskich wymogu uwzględnienia aspektów kulturalnych oraz zasady pomocniczości, jak również Konwencji UNESCO;

46.

wzywa do stworzenia spójnej strategii na rzecz ochrony i wspierania dziedzictwa kulturalnego i naturalnego, zarówno materialnego, jak i niematerialnego, oraz do współpracy międzynarodowej na obszarach konfliktu, na przykład takiej jak ta prowadzona za pośrednictwem programu „Błękitna Tarcza”, która powierza kulturze rolę w zapobieganiu konfliktom i przywracaniu pokoju;

47.

domaga się, by personelowi wysyłanemu na obszary, gdzie trwa lub zakończył się konflikt, zapewnić wyszkolenie w dziedzinie kulturalnych aspektów działań na rzecz ochrony dziedzictwa oraz wspierania pojednania, demokracji i praw człowieka;

48.

pragnie, by w ramach istniejących instrumentów finansowych zapewnić oparcie programów operacyjnych na upraszczaniu, skuteczności i koordynacji polityk UE;

49.

zachęca do wspierania roli kultury w europejskim instrumencie na rzecz wspierania demokracji i praw człowieka na świecie, w prowadzonych w jego ramach pracach nad wzmocnieniem państwa prawa, zarządzaniem w czasie konfliktów i zapobieganiem im, współpracą ze społeczeństwem obywatelskim oraz rolą nowych technologii w związku z wolnością wypowiedzi, demokratycznym udziałem i z prawami człowieka;

50.

uznaje potrzebę przestrzegania wszystkich praw człowieka, jak określono w Powszechnej deklaracji praw człowieka, Międzynarodowym pakcie praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych oraz w Karcie praw podstawowych UE, i dlatego dostrzega związek między różnorodnością kulturową a prawami człowieka, lecz sprzeciwia się wykorzystywaniu argumentów kulturalnych do uzasadniania łamania praw człowieka;

51.

proponuje, aby włączyć rozdział poświęcony kulturze do rocznego przeglądu praw człowieka, oraz by włączyć kulturę do głównego nurtu prac delegacji międzyparlamentarnych;

52.

nalega, by nie wykorzystywać rozwoju działalności kulturalnej jako argumentu utrudniającego swobodny przepływ podmiotów z sektora kultury między UE a krajami trzecimi;

53.

zachęca do nawiązywania stosunków kulturalnych z państwami, z którymi nie ustanowiono partnerstwa, jako stopni prowadzących do nawiązywania dalszych stosunków;

54.

zobowiązuje swojego przewodniczącego do przekazania niniejszej rezolucji Radzie i Komisji oraz rządom i parlamentom państw członkowskich.