27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/1

1.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że na sesji plenarnej Komitetu Regionów, która odbyła się 8 października 2008 r. w Brukseli, Komisja Europejska zapowiedziała opracowanie strategii UE dla dorzecza Dunaju, podobnej do tej, która już istnieje dla regionu Morza Bałtyckiego (1).

2.

Wyraża zadowolenie, że w dniach 18–19 czerwca 2009 r. Rada Europejska zwróciła się do Komisji o przedstawienie do końca 2010 r. strategii UE dla regionu Dunaju.

3.

Przyjmuje z zadowoleniem utworzenie 27 listopada 2008 r. grupy międzyregionalnej „Dunaj” w Komitecie Regionów i wspiera jej prace.

4.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Parlament Europejski zwrócił uwagę na region Dunaju, oraz że podejmowane są starania zmierzające do utworzenia takiej intergrupy także w PE (2).

5.

Wskazuje na fakt, że strategia UE dla regionu Dunaju ma na celu zapewnienie jego mieszkańcom większego dobrobytu, bezpieczeństwa i pokoju. Skorzysta na tym cała Unia Europejska, w tym także samorządy terytorialne.

6.

Stwierdza, że w Unii Europejskiej, liczącej obecnie 27 państw członkowskich, makroregiony odgrywają coraz ważniejszą rolę szczególnie w ramach koncepcji spójności terytorialnej UE.

7.

Stwierdza, że region Dunaju obejmuje nie tylko państwa położone wzdłuż tej rzeki, ale także państwa leżące w jej dorzeczu. Stwierdza ponadto, że w jego skład wchodzą zarówno państwa członkowskie UE, jak i kraje kandydujące, potencjalne kraje kandydujące oraz państwa objęte europejską polityką sąsiedztwa.

8.

Podkreśla europejską perspektywę regionu Dunaju, jego wymiar zewnętrzny oraz fakt, że region ten może stać się wzorem wdrażania współpracy z krajami trzecimi.

9.

Wskazuje na głębokie reformy polityczne, gospodarcze i społeczne, które miały miejsce w regionie Dunaju od czasu upadku żelaznej kurtyny, które to przemiany Komisja Europejska uwzględniła w swoim programie prac na 2009 r. (3) oraz w komunikacie do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, Komitetu Regionów oraz Europejskiego Banku Centralnego „Pięć lat rozszerzonej UE. Osiągnięcia i wyzwania gospodarcze” (4).

10.

Dostrzega pozytywny wpływ regionu Dunaju na płaszczyźnie europejskiej, ciągłe rozwijanie demokracji i praworządności w regionie oraz wspiera w szczególności nienależące do Unii Europejskiej państwa tego regionu w ich dalszym demokratycznym rozwoju.

11.

Przypisuje duże znaczenie współpracy na szczeblu regionalnym i lokalnym przy wdrażaniu europejskich zasad pomocniczości, partnerstwa i zbliżenia do obywateli, a także odpowiedzialnemu sprawowaniu rządów w państwach trzecich. Wskazuje na wartość dodaną, jaką współpraca na szczeblu lokalnym i regionalnym w regionie Dunaju wnosi w proces przygotowania krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących do członkostwa w Unii Europejskiej.

12.

Podkreśla tradycyjne kulturowe i historyczne powiązania tego regionu oraz rolę samorządów terytorialnych w tym zakresie.

13.

Uwzględnia istniejące formy współpracy, sieci i instytucje działające na szczeblu międzynarodowym, krajowym, regionalnym i lokalnym w regionie Dunaju i na jego rzecz oraz zwraca uwagę, że ich doświadczenie i wiedza powinny zostać wykorzystane w dialogu z instytucjami europejskimi.

14.

Popiera starania Komisji Europejskiej na rzecz rozwijania efektywnych i wszechstronnych stosunków z sąsiadującymi państwami oraz budowania z poszczególnymi regionami i partnerami relacji politycznych i gospodarczych dostosowanych do ich aktualnych potrzeb.

15.

Podkreśla szczególne znaczenie oraz rolę i odpowiedzialność regionu Dunaju, który składa się z państw członkowskich UE, krajów kandydujących, potencjalnych krajów kandydujących oraz państw objętych europejską polityką sąsiedztwa. Region ten to ważne miejsce, w którym zazębiają się programy UE w ramach polityki spójności, działania skierowane do krajów kandydujących i potencjalnych krajów kandydujących oraz programy przeznaczone dla państw objętych europejską polityką sąsiedztwa.

16.

Podkreśla polityczną rolę Komitetu Regionów w strategicznych ramach służących powiązaniu unijnej strategii na rzecz regionu Dunaju z europejską polityką sąsiedztwa prowadzoną przez Komisję Europejską. Członkowie Komitetu Regionów znają lokalne potrzeby tego regionu, mogą zatem bardzo dobrze ocenić skutki takich środków i programów.

17.

Podkreśla wagę uwzględnienia makroregionu Dunaju w europejskiej polityce spójności – podobnie jak regionów Morza Bałtyckiego i Morza Czarnego – i zwraca uwagę na jego rolę w przyszłym rozwoju terytorialnym całej UE i krajów sąsiadujących.

18.

Uważa, że wzorem dla strategii na rzecz regionu Dunaju może być koncepcja strategii UE na rzecz regionu Morza Bałtyckiego. Oba te makroobszary sprzyjają integracji krajów dawnego bloku komunistycznego z Unią Europejską oraz współpracy z państwami trzecimi. Oba stanowią przykład zazębiania się wewnętrznych strategii unijnych i form współpracy z państwami nienależącymi do Unii Europejskiej. W tym względzie warto również wspomnieć doświadczenia związane z europejską polityką sąsiedztwa realizowaną przez regiony najbardziej oddalone z sąsiadującymi z nimi krajami trzecimi.

19.

Odnotowuje, że skierowany do Komisji wniosek Rady Europejskiej o przedłożenie do końca 2010 r. strategii UE dla regionu Dunaju stanowi uznanie znaczenia tego obszaru dla przyszłego rozwoju Europy oraz stosunków UE z jej państwami sąsiedzkimi. Komitet wzywa Komisję do włączenia władz i instytucji lokalnych i regionalnych w opracowywanie strategii, poszanowania podczas jej realizacji kompetencji państw członkowskich oraz władz lokalnych i regionalnych, jak też wewnętrznego podziału kompetencji między nimi, a także do wykorzystania istniejących instytucji, obowiązków sprawozdawczych i procesów monitorowania.

20.

Uważa, że władze lokalne i regionalne oraz organy odpowiedzialne za rozwój regionalny są nieodzownymi partnerami strategii dla regionu Dunaju. Wnoszą one znaczący wkład w skuteczne kształtowanie koncepcji spójności terytorialnej oraz transgranicznej współpracy Komisji Europejskiej. Ważną rolę odgrywają tu również zaangażowane podmioty z kręgów gospodarczych, naukowych i kulturalnych, organizacje działające na rzecz ochrony środowiska, a także instytucje społeczne.

21.

Zwraca uwagę na fakt, że władze lokalne i regionalne oraz agencje i organy odpowiedzialne za rozwój regionalny – ze względu na ich bliskość do obywateli i w związku z tym bardzo dobrą znajomość ich potrzeb i interesów – odgrywają kluczową rolę w planowaniu, wdrażaniu i dalszym rozwijaniu unijnej strategii dla regionu Dunaju zapowiedzianej przez Komisję Europejską.

22.

Podkreśla znaczenie rozwoju regionu Dunaju jako ważnego elementu udanej europejskiej integracji państw, regionów, gmin, a także mieszkańców tego obszaru, oraz wspiera starania Parlamentu Europejskiego, Rady oraz Komisji Europejskiej na rzecz postępów tej integracji.

23.

Popiera przekształcenie Paktu stabilności dla Europy Południowo-Wschodniej w sieć współpracy opartą na regionach (Radę Współpracy Regionalnej, RWR) działającą pod patronatem Procesu współpracy w Europie Południowo-Wschodniej (SEECP). Takie uwzględnienie aspektu regionalnego będzie korzystne dla szczególnych potrzeb i wymogów regionu Dunaju.

24.

Uważa, że kluczowe znaczenie dla unijnej strategii dla regionu Dunaju mają następujące dziedziny polityki: transport, ochrona środowiska, bezpieczeństwo energetyczne, gospodarka, bezpieczeństwo, oświata i kultura, praca, ochrona zdrowia i sprawy społeczne.

25.

Wskazując na duże różnice wyników gospodarczych w różnych częściach regionu Dunaju, uważa, że włączenie tego obszaru do priorytetowych prac Komisji Europejskiej na 2010 r. oraz postrzeganie go jako jeden wielki region to niezbędne warunki jego dalszej integracji i zrównoważonego rozwoju gospodarczego.

26.

Zwraca się do Komisji Europejskiej z prośbą o uwzględnienie, zgodnie ze wspólnotową strategią zrównoważonego rozwoju, szczególnej roli Dunaju jako przyszłościowego ogólnoeuropejskiego szlaku transportowego i wodnego, który w znacznym stopniu może odciążyć inne europejskie szlaki transportowe. Rozwój infrastruktury – zarówno wodnej, jak i lądowej – będzie sprzyjał wykorzystaniu roli całego regionu jako łącznika między Wschodem a Zachodem i między Północą a Południem oraz przede wszystkim poprawie jego konkurencyjności.

27.

Postuluje szybką realizację projektów w zakresie infrastruktury TEN-T, gdyż stanowią one trwały wkład w proces łączenia regionu Dunaju z istniejącą europejską siecią dróg transportowych oraz w poprawę połączeń między państwami naddunajskimi. W tym kontekście wzywa zainteresowane władze lokalne i regionalne, by znalazły propozycje rozwiązań także dla istniejących już od dawna problemów i ograniczeń oraz zrealizowały je mając na uwadze zrównoważony rozwój.

28.

Podkreśla, że transport i ochrona środowiska nie mogą się wykluczać, lecz przeciwnie – powinny iść ręka w rękę. Podkreśla, że nadrzędnym celem powinien być zrównoważony rozwój regionu Dunaju i wdrożenie podstawowych zasad zawartych we wspólnej deklaracji Komisji ds. Dunaju, Międzynarodowej Komisji ds. Ochrony Dunaju (ICPDR – International Commission for the Protection of the Danube River) oraz Międzynarodowej Komisji ds. Dorzecza Sawy (ISRBC – International Sava River Basin Commission), dotyczącej żeglugi śródlądowej i ochrony środowiska naturalnego w dorzeczu Dunaju.

29.

Zwraca uwagę, że w takich kwestiach jak ekologia, wspólne przeciwdziałanie skutkom zmiany klimatu oraz ochrona przeciwpowodziowa, niezbędna jest współpraca transgraniczna.

30.

Przypisuje państwom leżącym w regionie Dunaju znaczącą rolę w zapewnieniu bezpieczeństwa energetycznego, jak również podkreśla rolę samego Dunaju, którego cenne zasoby energii wodnej stanowią naturalne, odnawialne źródło energii. Należy wspierać wykorzystanie tego potencjału zwłaszcza tam, gdzie możliwe jest pogodzenie ekologiczności i ekonomiczności.

31.

Wskazuje w tym kontekście na konwencje, takie jak np. Konwencja w sprawie współpracy na rzecz ochrony i trwałego użytkowania Dunaju (Konwencję o ochronie Dunaju (5)), która weszła w życie w 1998 r. i na mocy której utworzono Międzynarodową Komisję ds. Ochrony Dunaju (ICPDR) oraz Ramowa konwencja o ochronie i zrównoważonym rozwoju Karpat (konwencja karpacka). Dobrym przykładem takiej współpracy jest „Wspólne oświadczenie w sprawie wytycznych w zakresie rozwoju żeglugi śródlądowej oraz ochrony środowiska w dorzeczu Dunaju (6)”.

32.

Wzywa państwa członkowskie i samorządy terytorialne regionu Dunaju oraz wszystkie organy odpowiedzialne za rozwój regionalny do współpracy w ramach finansowanych przez Komisję Europejską takich programów z dziedziny ochrony środowiska jak LIFE + (odbudowa systemów rzecznych i zalewowych), programy „Europejskiej współpracy terytorialnej (EWT) i program Inteligentna Energia – Europa” (IEE) mający na celu promowanie wśród władz lokalnych na danym obszarze lokalnych projektów sieciowych w dziedzinie energetyki.

33.

Zwraca uwagę, że działania w ramach realizacji ramowej dyrektywy wodnej powinny także przyczyniać się do trwałej ochrony zasobów ryb. Zasoby rybne Dunaju są bardzo różnorodne gatunkowo, znajduje się wśród nich wiele gatunków endemicznych, dlatego wymagają szczególnej ochrony.

34.

Podkreśla znaczenie zrównoważonych koncepcji wspólnotowych w zakresie turystyki. Państwa regionu Dunaju mogłyby np. wzmocnić współpracę przy realizacji konwencji z Espoo (7), z Aarhus (8) i z Berna (9). Przykład naddunajskiej trasy rowerowej unaocznia korzyści, jakie płyną z takiej współpracy dla wszystkich zainteresowanych stron.

35.

Uważa, że wymiana doświadczeń w tych dziedzinach między władzami lokalnymi i regionalnymi oraz organami odpowiedzialnymi za rozwój regionalny szczególnie sprzyja rozwojowi w całym regionie Dunaju. Ich kompetencja, wiedza i znajomość warunków lokalnych gwarantuje sensowną realizację wspólnych koncepcji. Wzajemne umowy międzyrządowe oraz współpraca, którą prowadzi ze sobą wiele państw i regionów naddunajskich, mogą stanowić przykłady rozwijania wspólnych działań ukierunkowanych na konkretny cel.

36.

Zwraca uwagę, że Dunaj trzeba także postrzegać jako nośnik dalszego rozwoju gospodarczego w regionie. Dotyczy to np. łączenia dróg wodnych i lądowych oraz portów i ośrodków gospodarczych leżących w regionie.

37.

Wskazuje na znaczenie projektów transgranicznych, które pomagają przezwyciężyć gospodarczą izolację regionów przygranicznych i zwiększyć ich konkurencyjność i stabilizację.

38.

Stwierdza, że regiony i gminy odgrywają główną rolę we wspieraniu nawiązywania kontaktów na szczeblu małych i średnich przedsiębiorstw.

39.

Kluczowe znaczenie przypisuje także zwiększonemu wspieraniu projektów transgranicznych i międzynarodowych przez organizacje pozarządowe, podmioty gospodarcze i społeczne oraz władze lokalne i regionalne. Należy przy tym wykorzystać synergie między transgranicznymi, transnarodowymi i międzyregionalnymi programami współpracy terytorialnej (cel 3) a programami w ramach celów 1 i 2. Sprzyja to procesowi przybliżania do członkostwa w Unii Europejskiej tych państw, regionów i gmin dorzecza Dunaju, które do niej nie należą, a także służy krzewieniu wśród ich mieszkańców wartości UE: demokracji i praworządności. Komitet przypisuje szczególne znaczenie zwiększonej współpracy w zakresie badań i transferu technologii w oparciu o istniejący potencjał (kapitał ludzki, infrastrukturę) z myślą o zapewnieniu trwałego rozwoju gospodarczego w regionie Dunaju.

40.

Wzywa właściwe władze krajowe w państwach regionu Dunaju do podjęcia odpowiednich kroków w celu umożliwienia udziału władz lokalnych i regionalnych w przyszłych EUWT, zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 1082/2006.

41.

Przypomina, że Dunaj jest rzeką o silnym natężeniu żeglugi, które w przyszłości prawdopodobnie jeszcze się zwiększy. Dlatego podkreśla znaczenie działań na rzecz podniesienia bezpieczeństwa ruchu.

42.

W tym kontekście wskazuje na konwencję belgradzką (10), która reguluje nawigację na Dunaju.

43.

Wzywa państwa naddunajskie, aby w dalszym ciągu wspólnie zwalczały wszelkie formy przestępczości transgranicznej, w szczególności jednak przestępczość zorganizowaną, przemyt narkotyków nielegalną migrację i handel ludźmi.

44.

Podkreśla znaczenie bezpieczeństwa środowiska naturalnego jako jednego z ważnych aspektów bezpieczeństwa, szczególnie jeśli chodzi o zapobieganie transgranicznemu zanieczyszczaniu środowiska oraz o ochronę przeciwpowodziową.

45.

Jeszcze raz podkreśla rolę władz lokalnych i regionalnych w promowaniu dialogu międzykulturowego. Ze względu na to, że miasta i regiony często skupiają ludność o różnorodnym pochodzeniu, są one szczególnie predestynowane do wspierania dialogu międzykulturowego i międzyreligijnego z wykorzystaniem swych bezpośrednich doświadczeń.

46.

Wskazuje na rolę pomostu i czynnika sprzyjającego europejskiej integracji, jaką w krajach naddunajskich może odgrywać regionalna współpraca kulturowa z obszarami pochodzenia.

47.

Wskazuje na znaczenie rozwoju inicjatywy miast partnerskich, której dobrym przykładem jest sieć DonauHanse®. Partnerstwa te, angażując bezpośrednio obywateli, w istotny sposób przyczyniają się do wprowadzania w życie dewizy Unii Europejskiej brzmiącej „zjednoczeni w różnorodności”. Wzajemny dialog nie tylko sprzyja usuwaniu uprzedzeń międzykulturowych, ale tworzy także ramy dla współpracy gospodarczej i społecznej i zrównoważonego rozwoju, a tym samym służy realizacji celów strategii lizbońskiej.

48.

Wskazuje na fakt, że instytucje takie jak Europejska Akademia Dunajska, Uniwersytet Gyuli Andrássy'ego w Budapeszcie, czy też Instytut Regionu Dunaju i Europy Środkowej mogą odgrywać ważną rolę, jako że gromadzą one i łączą istniejący potencjał i przyciągają nowe grupy odbiorców.

49.

W nawiązaniu do Europejskiego Roku Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym (2010) oraz Europejskiego Roku Wolontariatu (2011) zwraca uwagę na fakt, że rozwój gospodarczy regionu Dunaju bezwzględnie musi iść w parze z rozwojem społecznym, aby zakorzenić w społeczeństwie przekonanie o korzyściach, jakie Unia Europejska przynosi wszystkim obywatelom.

50.

Wyraża podziękowanie dla wszystkich stron, które prowadzą wymianę doświadczeń z organizacjami rządowymi i pozarządowymi w regionie Dunaju w celu przyspieszenia rozwoju w dziedzinie społecznej i zdrowotnej i zwraca się do nich z prośbą o kontynuację tego wsparcia na wszystkich szczeblach.

51.

Stwierdza, że w związku z globalizacją oraz realizacją celów strategii lizbońskiej coraz ważniejszą rolę odgrywa rozwój regionów zdolnych sprostać konkurencji i wyzwaniom, jakie niesie przyszłość.

52.

Wskazuje na fakt, że w bieżącym okresie programowania 2007–2013 region Dunaju podzielony jest między dwa ponadnarodowe obszary objęte pomocą, które częściowo się pokrywają: obszar Europy Środkowej oraz obszar Europy Południowo-Wschodniej. Podział stanowiącego dotychczas całość obszaru wsparcia obejmującego Europę Środkową i Południowo-Wschodnią między Bałtykiem a Morzem Egejskim (CADSES) może przynieść, zwłaszcza w regionie Dunaju, odwrotne do zamierzonych skutki dla spójności terytorialnej, społecznej i gospodarczej. Ze względu na szczególne znaczenie geograficzne i kulturowo-historyczne regionu Dunaju, zwłaszcza dla zbliżenia Europy Wschodniej i Zachodniej, rola terytorialna regionu Dunaju ma wyjątkową rangę polityczno-strategiczną. Ze względu na geopolityczne znaczenie, należytym odzwierciedleniem tej rangi byłoby utworzenie osobnego obszaru współpracy.

53.

Stwierdza, że z wymienionych względów region Dunaju powinien być uznany za jeden ponadnarodowy europejski obszar wsparcia, co pozwoli w pełni wykorzystać leżący w nim potencjał gospodarczy, społeczny, ekologiczny i kulturalny. Uznanie regionu Dunaju za jeden obszar wsparcia umożliwiłoby:

54.

Wzywa instytucje UE, aby w następnym okresie programowania uznały region Dunaju za jeden ponadnarodowy obszar wsparcia. Instrumenty IPA i ENPI to elastyczne środki pozwalające w pełni włączyć kraje kandydujące, potencjalne kraje kandydujące oraz państwa trzecie w cały obszar wsparcia. Dalszy rozwój tego wsparcia będzie z korzyścią dla spójnego rozwoju regionu Dunaju. W tym kontekście należy zbadać, czy kompetencje przysługujące Komisji w zakresie instrumentów wsparcia EFRR, IPA i ENPI dla programów „Europejskiej współpracy terytorialnej” mogą zostać skonsolidowane i wykonywane wyłącznie przez jeden konkretny dział Komisji.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/7

1.

Zwraca uwagę, że przemoc wobec kobiet narusza podstawowe swobody i prawa człowieka oraz stanowi przeszkodę do zapewnienia równości szans z mężczyznami.

2.

Przypomina, że nie uda się osiągnąć spójności społecznej i gospodarczej, będącej jednym z filarów Unii Europejskiej, jeśli połowa społeczeństwa musi przezwyciężać przeszkody na drodze rozwoju osobistego i zawodowego, wynikające z faktu bycia kobietą, które potrafią zagrozić nawet kondycji fizycznej i psychicznej.

3.

Odnotowuje, że jest to problem o charakterze ogólnoświatowym. To niedociągnięcie w sferze społecznej dotyczy wszystkich kultur, od Wschodu po Zachód. Podczas światowej konferencji w sprawie kobiet, która odbyła się we wrześniu 1995 r. w Pekinie, stwierdzono, że ten rodzaj przemocy jest najbardziej rozpowszechniony na świecie, lecz również najmniej widoczny: „Przemoc wobec kobiet stanowi manifestację stosunku sił między kobietami a mężczyznami, który charakteryzuje się od dawna brakiem równowagi i który doprowadził do dominacji mężczyzn oraz dyskryminacji kobiet i utrudniania im pełnego rozwoju […]. Przemoc wobec kobiet ma swoje źródło we wzorcach kulturowych, utrwalających niższą pozycję kobiety w rodzinie, w miejscu pracy, we wspólnocie i w społeczeństwie”.

4.

Stwierdza, że stopniowe włączenie kobiet do sfery publicznej na przestrzeni minionego stulecia było korzystne dla całego społeczeństwa; kobiety wniosły swój wkład w dziedzinę kultury, świat uniwersytecki, w politykę, naukę, gospodarkę itd.

5.

Wspiera wysiłki na rzecz wolności i pełnego rozwoju kobiet oraz odrzuca ideologie i praktyki naruszające bądź ograniczające te prawa. Przemoc wobec kobiet narusza podstawowe zasady społeczeństwa demokratycznego.

6.

Stwierdza, że przemoc wobec kobiet istnieje we wszystkich warstwach społecznych, bez względu na poziom wykształcenia i pochodzenie kulturowe, a także we wszystkich państwach członkowskich Unii Europejskiej.

7.

Zwraca uwagę na to niedopuszczalne pogwałcenie praw i swobód kobiet oraz dziewcząt, które padają ofiarą przemocy.

8.

Uważa, że zarówno działania prewencyjne na rzecz wyeliminowania przemocy wobec kobiet jak i zwalczanie przemocy oraz wskazywanie właściwych rozwiązań mają kluczowe znaczenie dla ochrony nietykalności fizycznej i psychicznej, a także zagwarantowania równości między płciami i osiągnięcia wyższego poziomu rozwoju społeczno-gospodarczego na szczeblu lokalnym i regionalnym.

9.

Jego zdaniem konieczne jest przeprowadzenie oceny sytuacji społecznej pod kątem równości płci, która stanowiłaby podstawę skutecznych środków podejmowanych w ramach polityki społecznej dostosowanej do potrzeb obywateli.

10.

Stwierdza, że przemoc wobec kobiet ma swoje korzenie w strukturze społecznej, która utrwala nierówności między kobietami i mężczyznami, i że w celu jej wykorzenienia pierwszorzędne znaczenie należy nadać polityce ukierunkowanej na osiągnięcie faktycznej równości obu płci. Równe traktowanie oznacza, że kobiety i mężczyźni posiadają takie same możliwości kształtowania swego otoczenia i swego życia, oraz zakłada takie same prawa, szanse i obowiązki we wszystkich dziedzinach życia.

11.

Zwraca uwagę, że władze lokalne i regionalne stanowią szczebel najbliższy obywatelom, dzięki czemu są w stanie przekazywać wartości oraz realizować na co dzień strategie gospodarcze, edukacyjne i społeczne. W karcie równości kobiet i mężczyzn w życiu lokalnym, przygotowanej przez Radę Gmin i Regionów Europy w ramach V wspólnotowego programu działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn, odnotowuje się, że konsolidacja strategii wspierających równość szans między płciami najlepiej przebiega na szczeblu samorządowym.

12.

Podkreśla, że władze lokalne, które podpisały wspomnianą kartę, w art. 22 stwierdzają, że przemoc uwarunkowana płcią stanowi naruszenie podstawowych praw człowieka i zobowiązują się ustanowić kierunki polityki i działania służące jej zwalczaniu.

13.

Odnotowuje, że instytucje europejskie uznają, iż powodzenie poszczególnych środków zależy od ich własnej zdolności do wykorzystania rozwiązań i zasobów stosowanych już przez władze lokalne i regionalne. Władze te znajdują się bowiem najbliżej obywateli i są dzięki temu właściwym szczeblem przekazywania opinii i obaw społeczeństwa, poszukiwania skutecznych rozwiązań oraz wspierania i szerzenia polityki europejskiej.

14.

Uważa, że władze lokalne i regionalne ponoszą dużą odpowiedzialność za te kwestie, a ponadto dysponują dużym doświadczeniem, dobrymi rozwiązaniami i programami przeznaczonymi zarówno dla ofiar, jak i dla sprawców przestępstw.

15.

Podkreśla działalność instytucji europejskich, uznając znaczenie zasady pomocniczości oraz rolę władz lokalnych i regionalnych w tej dziedzinie, a także wspierając rozwój i koordynację tej działalności.

16.

Podkreśla coraz większą troskę o podniesienie świadomości na temat przemocy wobec kobiet jako pogwałcenia praw człowieka, której wyrazem są międzynarodowe deklaracje i ustawodawstwo krajowe.

17.

Uważa, że godny uwagi jest rozwój prawodawstwa, który ma na celu zwalczanie przemocy wobec kobiet w poszczególnych państwach oraz na szczeblu lokalnym i regionalnym. Podkreśla też znaczenie wymiany doświadczeń związanych z tego rodzaju prawodawstwem i jego egzekwowaniem. Uwypuklono wagę tego zagadnienia i wykorzystanie środków prawnych, tak by poprzez działania zapobiegawcze i kompleksową opiekę nad ofiarami wyeliminować ten rodzaj przemocy.

18.

Wskazuje, że jedną z podstawowych zasad prawodawstwa wspólnotowego jest osiągnięcie równości szans kobiet i mężczyzn, co odzwierciedlają art. 2 i 3 traktatu z Amsterdamu z 1997 r., w których stwierdza się, że zadaniem Unii Europejskiej będzie promowanie równości szans kobiet i mężczyzn poprzez uwzględnienie tej zasady we wszystkich obszarach polityki i we wszystkich programach.

19.

Odnotowuje, że istnieje wiele definicji przemocy wobec kobiet, lecz najbardziej powszechnie przyjmuje się definicję przedstawioną w Deklaracji o eliminacji przemocy wobec kobiet, przyjętej przez Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych w rezolucji 48/104 z dnia 20 grudnia 1993 r., gdzie w art. 1 stwierdza się, że pod pojęciem przemocy należy rozumieć każdy akt przemocy ze względu na płeć, który prowadzi, lub może prowadzić, do powstania szkody fizycznej, seksualnej czy psychologicznej lub do cierpienia kobiet, a także pogróżki dokonania takich czynów, wywieranie przymusu lub arbitralne pozbawianie wolności, zachodzące tak w życiu publicznym, jak i prywatnym. W niniejszym projekcie opinii przyjęto właśnie tę definicję.

20.

Uważa, że wyeliminowanie przemocy uwarunkowanej płcią jest jednym z priorytetowych obszarów działania Unii Europejskiej na rzecz zapewnienia równości płci, jak podkreślono w opinii przyjętej przez Komitet Regionów 6 grudnia 2006 r. w sprawie komunikatu Komisji do Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Plan działań na rzecz równości kobiet i mężczyzn 2006–2010”.

21.

Odnotowuje, że wiele państw członkowskich uznało znaczenie tego problemu społecznego i konieczność znalezienia kompleksowych rozwiązań. W dniu 27 listopada 2006 r. Rada Europy rozpoczęła kampanię na rzecz zlikwidowania przemocy wobec kobiet. Inicjatywa ta obejmuje trzy wymiary: międzyrządowy, parlamentarny oraz lokalny i regionalny, przy czym podkreśla jednocześnie znaczenie zaangażowania władz najbliższych obywatelom.

22.

Stwierdza, że informacje dostępne na temat tego problemu nie umożliwiają jego dogłębnego zrozumienia. Kobiety znajdują się więc w niekorzystnym położeniu, jeżeli chodzi o pełny udział w społeczeństwie.

23.

Popiera zwalczanie przemocy wobec kobiet za pomocą środków zapobiegawczych, zaleca wykorzystanie odpowiednich służb i praktyk do informowania migrantów, szczególnie kobiet i dzieci, o zagrożeniach związanych z potencjalnymi fałszywymi ofertami imigracyjnymi i wykorzystywaniem, podnoszenie świadomości społecznej oraz organizację wsparcia i ochrony ofiar.

24.

Uważa, że przemoc wobec kobiet należy postrzegać z różnych perspektyw i we wszystkich jej przejawach, tak by zrozumieć to zjawisko w całej jego złożoności:

25.

Popiera inicjatywy i projekty realizowane przez władze lokalne i regionalne w celu wyeliminowania przemocy wobec kobiet, a także wymianę sprawdzonych rozwiązań.

26.

Przyznaje, że zwalczanie przemocy stanowi niezbędny warunek stworzenia obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Unii Europejskiej, jednak jej konsekwencje oraz środki niezbędne do jej wyeliminowania dotykają również zagadnień społeczno-gospodarczych.

27.

Stwierdza, że handel ludźmi w celach seksualnych i wszelkie inne formy wykorzystywania naruszają podstawowe prawa jednostek. Handel ludźmi stanowi poważne naruszenie godności jednostki i jej prawa do samodzielnego decydowania o swym życiu i swym ciele. Handel ludźmi w celach seksualnych dotyka w pierwszym rzędzie młode kobiety i dziewczynki i jest współczesną formą niewolnictwa, sprzeczną ze wspólnymi wartościami europejskimi oraz podstawowymi prawami człowieka, dlatego też jest poważną przeszkodą dla równości społecznej i równości płci.

28.

Zwraca uwagę na bezpośrednie i pośrednie koszty gospodarcze, obciążające władze lokalne i regionalne państw członkowskich w związku z sytuacjami przemocy wobec kobiet. Konsekwencje przemocy dla ofiar ujawniają się w ich życiu zawodowym oraz w kondycji fizycznej, psychicznej i społecznej. Mają również negatywny wpływ na zdrowie i samopoczucie pozostałych członków rodziny, będących świadkami przemocy przeciwko kobietom, szczególnie dzieci, zaś koszty rozwiązywania długotrwałych problemów zdrowotnych często spadają na władze lokalne i regionalne. Do kosztów pośrednich, które odbijają się na dobrach i usługach oraz samopoczuciu ofiar, należałoby dodać koszty bezpośrednie, związane z konkretnymi lub ogólnymi zasobami potrzebnymi na sprostanie tejże sytuacji. Związane z tym kwoty usprawiedliwiają wdrożenie programów prewencyjnych, gdyż koszt takich programów jest niewielki w porównaniu ze społecznym kosztem przemocy.

29.

Podkreśla skutki przemocy dla całego społeczeństwa, które muszą być traktowane jako problem społeczny o dużym znaczeniu, ponieważ dotyczą nie tylko jednostek, rodzin i społeczeństwa, lecz także hamują rozwój gospodarczy narodów.

30.

Wyraża zaniepokojenie z powodu danych przedstawionych w badaniu wykonanym przez Carol Hagemann-White dla Rady Europy w 2006 r. na temat środków przyjętych przez państwa członkowskie Rady Europy w celu zwalczania przemocy wobec kobiet, w którym stwierdzono, że 12–15 % Europejek powyżej 16 roku życia doznało w swym życiu przemocy ze strony partnera, czasami nawet po rozpadzie związku.

31.

Popiera inicjatywy Daphne, zapoczątkowane w 1997 r., by przyczynić się do wyeliminowania przemocy wobec kobiet na terytorium Unii Europejskiej. Na lata 2007–2013 zatwierdzono program Daphne III, ukierunkowany na rozwój programów ochrony dzieci, młodzieży i kobiet przed wszelkimi formami przemocy, a także na zapewnienie wysokiego poziomu opieki zdrowotnej i spójności społecznej; na te cele przeznaczono w sumie 116,85 mln euro. Program ten wspiera ponadto działania w ramach sieci multidyscyplinarnych, a dzięki rozwojowi różnych finansowanych przez niego projektów umożliwia poznanie potrzeb i warunków działania właściwych władz.

32.

Wzywa władze lokalne i regionalne państw członkowskich do stosowania się do zalecenia Światowej Organizacji Zdrowia, w którym mówi się o potrzebie „wsparcia badań na temat przyczyn, konsekwencji i kosztów przemocy wobec kobiet oraz skutecznych środków zapobiegawczych”, tak by dane te służyły za podstawę działań i prewencji, a także umożliwiały lepsze ocenienie skuteczności inicjowanych działań.

33.

Podkreśla, że wszystkie z realizowanych badań powinny zawierać dane uporządkowane według płci, wieku, warunków socjalnych i innych wskaźników dotyczących płci w celu zapoznania się z sytuacją i dostosowania różnych strategii i środków społeczno-gospodarczych, tak by stworzyć bardziej egalitarne społeczeństwo o wyższym poziomie postępu oraz dobrobytu społecznego i gospodarczego.

34.

Wnosi o stworzenie systemu i wprowadzenie sprawdzonych procedur umożliwiających zebranie jednolitych i porównywalnych danych statystycznych na temat przemocy i polityki równości kobiet i mężczyzn przez wszystkie władze lokalne i regionalne, tak by podnieść świadomość tego problemu i zaproponować środki, które okażą się skuteczne przy podejmowaniu decyzji politycznych i gospodarczych oraz innych decyzji związanych z tą problematyką.

35.

Apeluje o przeprowadzenie badania na szczeblu europejskim, które przedstawiałoby dane na temat powszechnego występowania przemocy wobec kobiet w różnych regionach w celu zapoznania się ze skalą tego problemu i zaproponowania innowacyjnych działań na rzecz jego rozwiązania. Badania te muszą zostać przeprowadzone zgodnie z jednolitymi kryteriami w tej dziedzinie, określającymi koncepcje i modele działania.

36.

Podkreśla potrzebę zwrócenia większej uwagi na kształcenie, które wraz z rodziną stanowi główny czynnik socjalizacji dzieci obu płci. Bardzo istotne jest krzewienie zasady równości szans kobiet i mężczyzn oraz stworzenie strategii kształcenia, zapobiegania i podnoszenia świadomości na temat przemocy wobec kobiet na wszystkich szczeblach i we wszystkich dziedzinach kształcenia.

37.

Proponuje realizację działań uświadamiających adresowanych do wszystkich obywateli, tak by przemoc uwarunkowana płcią przestała być postrzegana jako problem prywatny i by zaangażowano się w poszukiwanie rozwiązań.

38.

Wzywa o podjęcie działań przeciwko agresywnym i dyskryminacyjnym zachowaniom naruszającym godność kobiet, które kierowałyby specyficzny przekaz do różnych grup społeczeństwa (ludzi młodych, kobiet będących ofiarami, mężczyzn dopuszczających się przemocy, małoletnich, a także mężczyzn i kobiet, których ten problem bezpośrednio nie dotyczy), tak by ułatwić zaangażowanie całego społeczeństwa. Ponadto należy zapewnić wykonanie kar nałożonych na mężczyzn dopuszczających się przemocy.

39.

Podkreśla potrzebę wykorzenienia ze społeczeństwa sposobu postrzegania męskości i kobiecości, który sprzyja utrzymaniu nierówności ekonomicznych, społecznych bądź politycznych, i który rozpowszechniany jest przez reklamy, środki masowego przekazu i materiały edukacyjne. Należy zaproponować nowe, alternatywne sposoby postrzegania męskości i kobiecości, które byłyby bardziej sprawiedliwe i egalitarne.

40.

Potwierdza pozytywne wyniki specjalistycznego kształcenia pracowników oświaty, wymiaru sprawiedliwości i opieki zdrowotnej, a także psychologów, pracowników socjalnych i organów ścigania w tych krajach, które prowadzą takie kształcenie w celu wczesnego wykrywania przypadków przemocy na tle płci i zapewnienia bardziej specjalistycznej opieki.

41.

Wnosi, by wszystkie władze lokalne i regionalne wzmocniły odpowiednie środki na rzecz bezpieczeństwa kobiet będących ofiarami przemocy, np. poprzez zwiększenie zasobów ludzkich w policji oraz zasobów technologicznych gwarantujących nietykalność fizyczną i osobistą ofiar.

42.

Popiera ważną pracę organizacji pozarządowych, zaangażowanych w walkę z przemocą wobec kobiet na różnych poziomach oraz wspiera aktywną współpracę z tymi organizacjami, włącznie z udzielaniem odpowiedniego wsparcia logistycznego i finansowego.

43.

Proponuje władzom lokalnym i regionalnym przyjęcie środków zapewniających dostęp ofiar do specjalistycznych usług, tak by objąć kompleksową opieką zarówno kobiety, jak i osoby od nich zależne, oraz, o ile jest to wykonalne, zapewnić im niezwłocznie możliwość skorzystania z tymczasowego zakwaterowania. Co więcej, proponuje wprowadzenie specjalnych programów działania adresowanych do niepełnoletnich, których również należy uznać za ofiary przemocy uwarunkowanej płcią, gdyż ze względu na swój wiek i uzależnienie od rodziców są na nią w szczególnym stopniu narażeni.

44.

Zachęca decydentów oraz władze lokalne i regionalne do uwzględnienia w planowaniu i administracji kwestii bezpieczeństwa kobiet oraz środków zapobiegania stosowaniu przemocy w miejscach publicznych, szczególnie jeżeli chodzi o takie środki jak oświetlenie miejskie, organizacja transportu publicznego i taksówkarskiego, planowanie i projektowanie parkingów oraz budynków mieszkalnych i budynków użyteczności publicznej.

45.

Wnosi ponadto, by władze lokalne i regionalne wspierały instytucje odpowiedzialne za ustanawianie prawa w przyjmowaniu przepisów na rzecz równouprawnienia i równości szans, podchodząc do przemocy uwarunkowanej płcią w sposób całościowy i zintegrowany, sytuując ją w ramach dyskryminacji i zasady równości, a także zajmując się nią jako problemem strukturalnym i politycznym, który wymaga silnego zaangażowania wszystkich władz publicznych i obywateli.

46.

Przypomina o zobowiązaniu władz lokalnych i regionalnych państw członkowskich do zagwarantowania równego traktowania kobiet i mężczyzn we wszystkich obszarach: gospodarczym, edukacyjnym, politycznym oraz zawodowym, zgodnie z postanowieniami dyrektywy 2006/54/WE w sprawie wprowadzenia w życie zasady równości szans oraz równego traktowania kobiet i mężczyzn w dziedzinie zatrudnienia i pracy, a także dyrektywy 2004/113/WE, wprowadzającej w życie zasadę równego traktowania mężczyzn i kobiet w zakresie dostępu do towarów i usług oraz dostarczania towarów i usług. Jedynie te władze lokalne i regionalne, które przestrzegają w większym stopniu zasady równości kobiet i mężczyzn, będą mogły osiągnąć wyższy poziom sprawiedliwości i rozwoju społeczno-gospodarczego.

47.

Podkreśla potrzebę wspierania wymiany sprawdzonych rozwiązań między władzami lokalnymi i regionalnymi w zakresie kampanii uświadamiających, środków zapobiegawczych, szkolenia pracowników i opieki nad kobietami, które padły ofiarą przemocy.

48.

Zaleca utworzenie specjalnych jednostek (o ile takowe jeszcze nie istnieją) w ramach różnych organów ścigania, organów sądowych oraz służb socjalnych i zdrowotnych, które interweniowałyby w wypadku przemocy wobec kobiet w celu otoczenia ich specjalistyczną opieką. Ponadto należy zbadać możliwość wprowadzenia usług alarmowych, takich jak anonimowe i darmowe telefoniczne linie wsparcia oraz wykorzystanie nowych urządzeń TIK umożliwiających prowadzenie konsultacji przez internet, jak również składanie skarg przez ofiary przemocy lub osoby, które zetknęły się z jej przypadkami lub którym grożono jej zastosowaniem. Usługi te powinny również ułatwiać dostęp do odpowiednich badań i opieki medycznej i medyczno-sądowej oraz opieki psychologicznej, pomocy socjalnej i prawnej dla ofiar przemocy.

49.

Proponuje rozpowszechnienie specjalnych programów opartych na kryteriach jakości, które miałyby na celu zmianę zachowań mężczyzn dopuszczających się przemocy, ułatwiając przy tym wymianę zebranych już w tej dziedzinie doświadczeń w celu zoptymalizowania zasobów.

50.

Zwraca się do instytucji europejskich oraz władz lokalnych i regionalnych państw członkowskich o wprowadzenie specjalnych programów opartych na kryteriach jakości, poświęconych niezbędnej opiece nad kobietami, które doświadczają lub doświadczyły przemocy uwarunkowanej płcią, jak też osobami od nich zależnymi.

51.

Wnosi, by władze lokalne i regionalne zastosowały koncepcję przemocy wobec kobiet przedstawioną w rezolucji Zgromadzenia Ogólnego ONZ 48/104 z dnia 20 grudnia 1993 r.

52.

Zaleca zastosowanie specjalnych środków w zakresie opieki nad kobietami znajdującymi się w szczególnie trudnym położeniu, jak np. kobietami niepełnosprawnymi, imigrantkami, kobietami zamieszkującymi obszary, w których opieka socjalna jest słabo rozwinięta, takie jak podupadające obszary wiejskie lub miejskie a także kobietami wymagającymi specyficznej opieki w związku z problemami o wielorakich implikacjach społecznych, np. kobietami dotkniętymi chorobami psychicznymi czy narkomanią.

53.

Uważa, że konieczne są zdecydowane wysiłki na rzecz zwalczania handlu ludźmi lub innych rodzajów wykorzystywania – wykorzystywania seksualnego, pracy opartej na wyzysku (prace domowe, gotowanie, opieka nad dziećmi, osobami starszymi i chorymi), komercyjnego rynku ślubnego, handlu organami oraz praktyki okaleczania żeńskich narządów płciowych i przymusowych małżeństw. Równie niezbędne jest rozwinięcie i ocenienie dostępnych na szczeblu krajowym i międzynarodowym modeli i metod zapobiegania i zwalczania wyżej wymienionych form przemocy. Ogólne wysiłki na rzecz kształtowania opinii publicznej i podnoszenia świadomości obywateli w tym względzie mają decydujące znaczenie dla rozwiązania tego problemu.

54.

Zaleca podjęcie działań na rzecz uświadamiania i zapobiegania zjawisku okaleczania żeńskich narządów płciowych oraz na rzecz zwrócenia większej uwagi na kobiety, które padły ofiarą tej formy przemocy.

55.

Proponuje rozpowszechnienie wśród władz lokalnych i regionalnych programów włączenia do życia społeczno-zawodowego kobiet będących ofiarami złego traktowania lub narażonych na akty przemocy poprzez wspieranie ich zatrudniania, propagowanie wśród nich samozatrudnienia i sprzyjanie ich awansowi zawodowemu za pomocą planów szkolenia i zatrudnienia, tak by móc im zagwarantować niezależność ekonomiczną.

56.

Wnosi, by władze lokalne i regionalne stworzyły w różnych dziedzinach mechanizmy współpracy i koordynacji międzyinstytucjonalnej w celu ulepszenia długotrwałej i kompleksowej opieki nad ofiarami przemocy oraz ułatwienia ścigania osób oskarżonych o stosowanie przemocy domowej wobec kobiet.

57.

Zwraca się do odpowiednich instytucji zajmujących się przemocą wobec kobiet (policja, służby medyczne i socjalne) do utworzenia średnio i długoterminowych, skoordynowanych planów działań zmierzających do zwalczania przemocy i otoczenia ofiar opieką; media mogą stać się pożytecznym środkiem rozpowszechniania informacji na temat takich skoordynowanych planów działania i należy je wykorzystywać celem rozpowszechniania wiedzy na temat przemocy wobec kobiet.

58.

Nalega, by środki masowego przekazu działające na wszystkich szczeblach wspólnie dążyły do podniesienia świadomości obywateli, by umożliwić podejmowanie działań zapobiegawczych i wszelkich środków na rzecz wyeliminowania przemocy uwarunkowanej płcią. Apeluje również do nich o wspieranie mechanizmów gwarantujących odpowiednie rozpowszechnienie informacji na temat przemocy wobec kobiet.

59.

Zaleca utworzenie Centrum Monitorowania Przemocy wobec Kobiet na szczeblu europejskim. Funkcjonowałoby ono w ramach istniejącego Europejskiego Instytutu ds. Równości Kobiet i Mężczyzn, utworzonego na mocy rozporządzenia (WE) nr 1922/2006, by propagować i koordynować środki przyjęte w tej dziedzinie w ramach aktywnych sieci.

60.

Przy wsparciu wszystkich instytucji europejskich, Komitet Regionów pragnie promować, począwszy od władz lokalnych i regionalnych, politykę wspólnotową opartą na poszanowaniu swobód i prawa do pełnego uczestnictwa kobiet w życiu społeczeństwa. Działania te będą realizowane w oparciu o skuteczne procedury ukierunkowane na zapobieganie przemocy poprzez politykę edukacyjną i społeczną, a także na opiekę nad ofiarami poprzez kształcenie fachowego personelu, stworzenie sieci wsparcia i ochrony socjalnej oraz gwarancję większego bezpieczeństwa osobistego.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/13

1.

Z zadowoleniem przyjmuje białą księgę w sprawie adaptacji do zmian klimatu i towarzyszące jej załączniki jako dobrą i przemyślaną inicjatywę. Ponadto dostrzega w środowisku naukowym, w tym w Międzyrządowym Zespole ds. Zmian Klimatu, jednomyślność w kwestii występowania i coraz szybszego tempa zmian klimatu, które w dużej mierze spowodowane są nieustającymi i zwiększającymi się emisjami gazów cieplarnianych, będącymi efektem działalności człowieka. Dlatego należy podjąć wyzwanie i zaangażować wszystkie zainteresowane podmioty we wszechstronne i trwałe podejście do ochrony klimatu, łączące w sobie zapobieganie, łagodzenie i adaptację.

2.

Popiera wszechstronne podejście Komisji Europejskiej, obejmujące wymogi dla różnych sektorów, jak również uznaje konieczność horyzontalnego zintegrowania adaptacji z głównymi obszarami polityki UE.

3.

Podkreśla fakt, że problem ten w rozmaity sposób dotyczy poszczególnych regionów geograficznych UE. Europejskie ramy działania muszą to uwzględniać. Oznacza to jak najwyższy stopień elastyczności możliwych środków oraz ścisłe przestrzeganie zasady pomocniczości. Tylko w ten sposób można wystarczająco uwzględnić różnice między regionami w celu ograniczenia skutków gospodarczych, środowiskowych i społecznych.

4.

Zwraca uwagę na fakt, że zmian klimatu nie powstrzymują granice geograficzne, organizacyjne czy administracyjne i w związku z tym apeluje, by organy lokalne, regionalne i krajowe na obszarach o tych samych cechach, takich jak zbiorniki wodne, estuaria oraz przybrzeżne i rzeczne obszary zalewowe, wyspy i obszary najbardziej oddalone, przyjęły wspólne podejście horyzontalne, natomiast z perspektywy wertykalnej adaptacja wymaga podjęcia działań oddolnych i zaleca wspólne wdrażanie środków adaptacyjnych na wszystkich szczeblach rządowych, z określeniem odpowiednich działań, odpowiedzialności finansowej oraz harmonogramu realizacji proponowanych celów, jak również z uwzględnieniem zintegrowanej reakcji i wspólnej odpowiedzialności za wyniki.

5.

Podkreśla, że koniecznie należy zapewnić, by różne inicjatywy nie utrudniały realizacji celu oraz by nie powielano ich na różnych szczeblach władzy. Zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych w stosownym czasie może skutkować wzajemnym uzupełnianiem się propozycji, ponieważ gminy, miasta oraz regiony mogą zaoferować informacje o doświadczeniach i rozwiązaniach, które zostały już wykorzystane na niższym szczeblu.

6.

Zaznacza, że ambitna i efektywna polityka w zakresie zmian klimatu może zapobiec nasilaniu się nierówności społecznych spowodowanych zmianami klimatu. Celem jest nadanie impetu „nowemu zielonemu ładowi” za pomocą środków, które doprowadzą np. do rozwoju badań naukowych w obszarze rozwiązań energetycznych przyjaznych klimatowi, do wzmocnienia zatrudnienia w sektorach ekologicznych oraz rozwoju ekologii, jak również pomogą sile roboczej w dotkniętych sektorach nabyć elastyczne umiejętności. Brak odpowiedniego wykształcenia i elastycznych umiejętności jest główną przeszkodą w adaptacji, zarówno w samorządzie lokalnym i regionalnym, jak i w sektorze prywatnym. Projektowanie, budownictwo, a także wydziały planowania i kontroli budynków w samorządach lokalnych będą wymagać dużych inwestycji długoterminowych i szkoleń w celu wykształcenia tych umiejętności i wykorzystania ich w pracy. „Nowy zielony ład” może również pomóc w zapobieganiu niepożądanej migracji wskutek uwarunkowań klimatycznych. Wyzwania związane ze zmianami klimatu można zatem przekształcić w okazję do zapewnienia zrównoważonego i ekologicznego wzrostu gospodarczego jako sposobu walki z kryzysem finansowym, w związku z czym istotne jest stworzenie powiązań z przyszłymi priorytetami strategii UE na rzecz wzrostu i zatrudnienia po 2010 r.

7.

Przypomina o konieczności zastosowania kombinacji instrumentów politycznych, w tym także strategicznego planowania na szczeblu lokalnym. Niezwykle istotne jest bezpośrednie włączenie aspektów zmian klimatu do narzędzi planowania na szczeblu lokalnym celem uwzględnienia wpływu na klimat.

8.

Podziela opinię, że zmiany klimatu mają szczególny wpływ na wiele dziedzin życia, a zwłaszcza na infrastrukturę (budynki, infrastrukturę transportową, drogi krajowe i lokalne, energetykę, infrastrukturę wodociągowo-kanalizacyjną oraz ochronę przeciwpowodziową), ekosystemy, rolnictwo i leśnictwo, z czego wynika konieczność zastosowania narzędzi sektorowych i ponadsektorowych, które pomogą rozwiązać problemy w tych obszarach. Ważne jest, by zastosować podejście ponadsektorowe w ramach środków dostosowawczych do zmian klimatu, które nie negowałoby jednak pierwotnych celów poszczególnych obszarów polityki..

9.

Popiera pogląd, że opracowanie wytycznych i mechanizmów na potrzeby monitorowania wpływu zmian klimatu na zdrowie ludzi może przyczynić się do udoskonalenia środków służących np. zarządzaniu w przypadku chorób powodowanych uwarunkowaniami klimatycznymi w wymiarze transgranicznym, które będą atakowały obywateli na różne sposoby.

10.

Podkreśla, że zintegrowane podejście, które jest konieczne dla zapewnienia realizacji solidnych rozwiązań w zakresie adaptacji do zmian klimatu, wymaga publicznej kontroli modeli rozwiązań wybieranych dla poszczególnych sektorów. Do tego dochodzą ekologiczne i ekonomiczne efekty synergii oraz efekt przenoszenia się rozwiązań pomiędzy poszczególnymi sektorami (spin-off).

11.

Podziela opinię, że zmiany klimatu będą miały bezpośrednie skutki dla sektora rolniczego, leśnego oraz całego obszaru wiejskiego i podkreśla ważną i coraz większą rolę środków dostosowawczych dla społeczności wiejskich oraz gospodarstw rolnych i leśnych. By doprowadzić do wczesnej adaptacji, minimalizując jednocześnie wpływ na ten sektor, konieczne jest przeprowadzenie badań na temat klimatu i rolnictwa, w ramach których uwzględniono by charakterystyczne cechy rolnictwa każdego regionu. Ochrona klimatu i dostosowanie do zmian klimatu wiążą się często z niższymi plonami lub wzrostem nakładów. Dlatego też należy przeprowadzić ocenę kosztów i korzyści dla poszczególnych środków. Ponadto koszty ochrony klimatu i środków dostosowawczych do zmian klimatu powinny być rozsądne. Sektor rolniczy odegra bezpośrednią rolę, jeśli chodzi o zapewnienie, iż obszary wiejskie poradzą sobie z wyzwaniami spowodowanymi zmianami klimatu w takich obszarach jak retencjonowanie i ochrona wody, zarządzanie uprawami, zalesianie i zarządzanie terenami zalesionymi, z wyłączeniem terenów o stopie zalesienia przekraczającej 50 %, ponowne przekształcenie gruntów uprawnych w użytki zielone, rolnictwo ekologiczne, zarządzanie terenami podmokłymi itd. Tereny wiejskie oraz rolne położone blisko miast i aglomeracji mogą zyskać znaczenie strategiczne w kontekście tworzenia bezpiecznych obszarów retencyjnych na ewentualność ekstremalnych warunków pogodowych i powodzi.

12.

Przyznaje, że zmiany klimatu wpłyną na lasy i otaczające je ekosystemy. Zmiany klimatu mogą wpłynąć na produkcję drewna i rekreację na świeżym powietrzu, jakość wody, bioróżnorodność oraz ilość składowanego dwutlenku węgla. Jeśli chodzi o plan działania UE na rzecz lasów, należy zapoczątkować debatę w celu określenia konsekwencji i oddziaływania zmian klimatu na lasy i ewentualnego ustalenia potrzeby działań.

13.

Podziela opinię, że zmiany klimatu będą stanowiły dodatkowe obciążenie dla sektora (śródlądowej) gospodarki rybnej wskutek oddziaływania na ekosystemy (morskie), które już teraz są podatne na przełowienie i wyczerpywanie się zasobów.

14.

Przyznaje, że zmiany klimatu będą miały bezpośredni wpływ zarówno na podaż energii, jak i popyt na nią, gdyż np. fale upałów i susze będą oddziaływały na produkcję energii, nawałnice i powodzie będą zaś powodowały przerwy w jej dostawach. Dlatego pozytywnie ocenia fakt, że wpływ zmian klimatu zostanie uwzględniony w strategicznym przeglądzie sytuacji energetycznej. W szczególności należy poprawić bilans CO2 oraz wykorzystanie i efektywność alternatywnych źródeł energii.

15.

Zwraca uwagę na pozytywne i negatywne skutki dla turystyki, które doprowadzą do zerwania ze starymi wzorcami podróżowania.

16.

Wyraża zdziwienie, że w białej księdze Komisji nie wspomniano o potrzebie wytyczenia celów sektorowych w zakresie ograniczenia emisji w sektorze lotniczym i morskim. Najlepszym sposobem zapobiegania pojawieniu się wydatków związanych z adaptacją do negatywnych skutków zmian klimatu jest zapobieganie emisjom.

17.

Zaznacza, że zmiana wzorców pogodowych wpłynie na zarządzanie strefą przybrzeżną. Koniecznie należy podjąć wysiłki na rzecz pełnego przestrzegania zaleceń dotyczących zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną (Integrated Coastal Zone Management, ICZM) i w celu zapewnienia, by we wniosku uzupełniającym do zaleceń ICZM oraz w towarzyszącej mu ocenie oddziaływania (planowane rozpoczęcie w 2009 r.) zapewniono, iż w środkach adaptacyjnych odpowiednio uwzględniona zostanie waga zarządzania strefą przybrzeżną, przy jednoczesnym poszanowaniu zasady pomocniczości, na przykład poprzez wykorzystanie lokalnych partnerstw przybrzeżnych skupiających społeczności lokalne i odpowiednie zainteresowane strony, dzięki czemu środki adaptacyjne byłyby w pełni włączone do zarządzania strefą przybrzeżną zgodnie z podejściem oddolnym.

18.

Zwraca uwagę na fakt, że w regionach alpejskich zmiany klimatu postępują szybciej i że regiony te są pod wieloma względami szczególnie narażone na skutki takich zmian.

19.

Podziela opinię, że w znacznym stopniu ucierpi również zdrowie zwierząt i roślin oraz że coraz częściej wśród roślin i zwierząt pojawiać się będą i rozpowszechniać obce na danym terenie choroby i szkodniki. Wraz z postępującą utratą miejscowej różnorodności biologicznej oraz przybywaniem gatunków obcych nastąpią znaczne zmiany w ekosystemach lądowych. Środki podejmowane z zamiarem adaptacji do zmian klimatu również mogą coraz bardziej wpływać w nieprzewidywalnym zakresie na różnorodność biologiczną. Ważnym narzędziem jest dyrektywa siedliskowa, którą należy w miarę możliwości wykorzystywać do zapewnienia korzystnego statusu ochrony siedlisk Natura 2000 i dalszego ich rozwijania.

20.

Wskazuje, że zmiany klimatu mają duży wpływ na zdrowie zwierząt i roślin, a także na zdrowie i środowisko życia ludzi.

21.

Biorąc pod uwagę oczekiwane podniesienie się poziomu mórz oraz nasilenie zjawiska sztormów i powodowanych przez nie powodzi, zwraca uwagę na potrzebę opracowania zintegrowanych planów dla obszarów przybrzeżnych. Dlatego należy udostępnić środki na wdrożenie zintegrowanej ochrony wybrzeża oraz zintegrowanego zarządzania strefą przybrzeżną.

22.

Podziela opinię, że ucierpią również zasoby wodne, zarówno pod względem ilości, jak i jakości, co będzie miało znaczne skutki dla środowiska, ludzi i gospodarki. UE będą nękały powodzie i susze. Powodzie i jednocześnie ograniczone możliwości osuszania systemów kanalizacji mogą skutkować mniejszą mobilnością z uwagi na zalane drogi, a także uszkodzeniami budynków mieszkalnych i pozostałej infrastruktury. Dlatego szkoda, że Komisja nie wspomniała konkretnie o istniejących systemach kanalizacyjnych jako o narzędziu mającym zasadnicze znaczenie. Są one szczególnie zagrożone, a dostosowanie istniejących systemów ściekowych będzie bardzo kosztowne. Wprawdzie sprawy te należą do kompetencji władz lokalnych i regionalnych, lecz nie będą one w stanie same ponieść kosztów takich inwestycji.

23.

Przyznaje, że wiele dyrektyw UE wpłynie na stan zasobów wodnych w UE. Nieodłącznym elementem wdrożenia tych dyrektyw są wiążące terminy. Zgodnie z ramową dyrektywą wodną termin, do którego wszystkie organy z sektora gospodarki wodnej muszą osiągnąć prawidłowy status ekologiczny, przypada na 2015 r. Pierwsze plany gospodarowania wodami w dorzeczu (RBMP) mają być ukończone najpóźniej do 22 grudnia 2009 r. i dlatego ważne jest, by do końca 2009 r. opracować wytyczne i zestaw narzędzi w celu uwzględnienia w RBMP obecnego stanu wiedzy na temat lokalnych skutków zmian klimatu oraz w celu stałego dostosowywania RBMP do nowych ustaleń w dziedzinie modelowania klimatu. W dyrektywie powodziowej przewidziano trzy terminy. W latach 2011, 2013 i 2015 mają zostać wykonane wstępne oceny ryzyka powodziowego, mapy zagrożenia powodziowego oraz plany zarządzania ryzykiem powodziowym. W ramach strategii na rzecz rozwiązania problemu niedoboru wody i susz zostaną wprowadzone plany zarządzania suszą. Te określone cele będą w dużym stopniu realizowane i stymulowane przez gminy i regiony w całej Europie. Dlatego terminowe zapewnienie przez Unię i państwa członkowskie właściwych narzędzi oraz wystarczających środków dla lokalnych i regionalnych organów rządowych jest sprawą najwyższej wagi.

24.

Regiony dołożą starań, aby na podstawie aktualnego stanu wiedzy oraz akceptowanych społecznie środków w jak największym stopniu uwzględnić zmiany klimatu w pierwszej generacji planów gospodarowania wodami w dorzeczu oraz uwzględnić nowy stan wiedzy w zakresie badań nad klimatem podczas opracowywania drugiej generacji planów zagospodarowania po 2015 r. W tym celu bardzo ważne jest opracowanie wytycznych i narzędzi opartych na najnowszej wiedzy naukowej, a jednocześnie możliwych do praktycznego zastosowania przez władze regionalne.

25.

Wskazuje na potrzebę zapewnienia zarówno całkowitej spójności obowiązującego prawodawstwa UE w obszarze gospodarki wodnej (ramowej dyrektywy wodnej, dyrektywy w sprawie wód gruntowych, dyrektywy powodziowej, strategii na rzecz rozwiązania problemu niedoboru wody i susz itd.), jak i zgodności z nim przyszłych propozycji i celów UE związanych z adaptacją do zmian klimatu. Wdrożenie europejskich przepisów dotyczących gospodarki wodnej będzie miało znaczny wpływ na sposób planowania w sektorze gospodarki wodnej w europejskich gminach, miastach i regionach.

26.

Przyznaje, że w finansowaniu adaptacji gospodarki wodnej władze lokalne i regionalne będą musiały uwzględnić ochronę wód gruntowych w celu zapewnienia zrównoważonej dystrybucji wody. Pewne fundusze można pozyskać w drodze ustanowienia mechanizmu finansowego w zgodzie z ramową dyrektywą wodną, zapewniając, że zajmując się kwestią wpływu zmian klimatu na cykl wodny, odpowiednio uwzględni się poziom zużycia wody przez konsumentów.

27.

Popiera włączenie przez Komisję działań i środków typu „no-regret” w celu zwiększenia odporności ekosystemów i infrastruktury.

28.

Podkreśla, że rozwiązania problemów specyficznych dla poszczególnych sektorów mogą przyczynić się do zrównoważonego i ekologicznego wzrostu, a także, poprzez badania i innowacje, do zatrudnienia bardziej odpowiadającego przyszłym potrzebom.

29.

Z zadowoleniem przyjmuje dwuetapowe podejście Komisji. Zwraca jednak uwagę na to, że czekające nas zadanie wymaga ścisłej współpracy wszystkich szczebli rządowych na wszystkich etapach. Zaangażowanie władz lokalnych i regionalnych wyłącznie na pierwszym etapie jest nie do przyjęcia. Gminy, miasta i regiony należy koniecznie uznać za podstawowe podmioty procesu adaptacji do zmian klimatu. Ogólna strategia adaptacyjna na poziomie UE powinna być na tyle szczegółowa, by mogła być zastosowana na szczeblu regionalnym w całej UE, a jednocześnie powinna uwzględniać różnorodność obszarów, warunków klimatycznych i struktur gospodarczych.

30.

Domaga się udostępnienia osiągalnych dowodów naukowych przed rokiem 2012. Wzorce budżetowe władz lokalnych, regionalnych i krajowych różnią się od wzorców budżetowych UE, a wiele władz samorządowych już pracuje nad adaptacją. Muszą one znać scenariusze klimatyczne, do których mają się dostosować. Władze lokalne, regionalne i krajowe będą gromadziły dane, opracowywały strategie adaptacji oraz przystąpią do prac nad adaptacją przed 2012 r. UE powinna wspierać te działania, przede wszystkim przedstawiając naukowe scenariusze przed 2012 r., które szczegółowo uwzględniałyby wszystkie regiony UE, a w następnej kolejności zapewniając stałą pomoc finansową w realizowanych pracach, kiedy już adaptacja do zmian klimatu zostanie uwzględniona w budżecie.

31.

Z zadowoleniem przyjmuje stworzenie wspólnotowego systemu wymiany informacji o różnorodności biologicznej, który będzie działał w oparciu o krajowe platformy umożliwiające dzielenie się informacjami na temat skutków zmian klimatu, stopnia narażenia oraz najlepszych rozwiązań, jak również podkreśla konieczność zapewnienia władzom lokalnym i regionalnym możliwości zasilania tego systemu za pośrednictwem lokalnych lub regionalnych ośrodków monitorowania zmian klimatu i korzystania z niego. Interaktywność umożliwiająca władzom lokalnym i regionalnym czynne angażowanie głównych zainteresowanych sektorów za pośrednictwem ośrodków monitorowania zmian klimatu oraz skorzystanie w odpowiednim czasie z wiedzy i doświadczeń innych władz, na przykład w odpowiedzi na niebezpieczne zjawiska pogodowe, byłaby bardzo cenna i należy ją umożliwić. Mechanizm ten powinien koncentrować się na zapewnieniu modeli, danych i instrumentów przyjaznych użytkownikowi, a także na ułatwianiu wymiany doświadczeń i informacji.

32.

Popiera utworzenie platformy monitorowania zmian klimatu, odpowiednio wspieranej przez Komisję i opracowanej na podstawie sprawdzonego modelu inicjatywy porozumienia między burmistrzami. Platforma powinna pomóc władzom lokalnym i regionalnym w zdobywaniu i wymianie wiedzy na temat lokalnego klimatu. Przyniesie im to bezpośrednią korzyść oraz posłuży jako mechanizm mogący uzupełnić wspomniany wspólnotowy system wymiany informacji.

33.

Wzywa UE i państwa członkowskie do pełnego wykorzystania bliskości władz lokalnych i regionalnych do obywatela oraz ich większej wiedzy na temat lokalnych skutków zmian klimatu poprzez przyznanie im odpowiednich uprawnień i środków umożliwiających realizację lokalnych inicjatyw w zakresie adaptacji.

34.

Zgadza się, że podstawową barierą dla adaptacji są ograniczenia finansowe. Środki finansowe zapewniane obecnie przez UE i państwa członkowskie są niewystarczające i stąd konieczność przydzielenia większych kwot dla niższego szczebla, ukierunkowanych specjalnie na adaptację do zmian klimatu. Ponadto środki te powinny być skoordynowane ze środkami przeznaczonymi na zapobieganie katastrofom naturalnym.

35.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w europejskim planie naprawy gospodarczej uwzględniono łagodzenie zmian klimatu i adaptację do nich w środkach na rzecz ożywienia gospodarczego. Niemniej ubolewa, że nie zaproponowano żadnego europejskiego planu naprawy uwzględniającego aspekty ekologiczne i że kwestie ekologiczne zostały przesunięte do różnych narodowych planów działania w sposób nieskoordynowany, choć czas już utorować drogę ekologicznej, zrównoważonej i niskoemisyjnej gospodarce, zapewniającej wyjście z obecnego kryzysu finansowego i gospodarczego.

36.

Popiera stanowisko Komisji, aby państwa członkowskie od 2013 r. przeznaczały przynajmniej 50 % dochodów z licytacji przydziałów emisji na rozwiązywanie problemów związanych z klimatem poprzez działania adaptacyjne. Uważa, że wykorzystanie dostępnych środków na cele adaptacji do zmian klimatu i ich łagodzenia musi zależeć od warunków regionalnych. Władze lokalne i regionalne będą potrzebowały sporych środków finansowych i dlatego należy w krótkim czasie znacznie zwiększyć odsetek funduszy przeznaczanych na projekty na szczeblu terytorialnym.

37.

Zgadza się z koniecznością przeanalizowania sposobu zapewnienia zaangażowania podmiotów prywatnych oparciu o korzyści wynikające z umów dobrowolnych (bądź umów w dziedzinie ochrony środowiska) lub mechanizmy finansowe. Mając jednak na uwadze strukturalne i długoterminowe znaczenie wyzwań stawianych przez zmiany klimatu, może zachodzić konieczność wsparcia ze strony sektora publicznego, zwłaszcza w celu rozwiązania problemów luk i ułomności rynku, z którymi sektor prywatny nie radzi sobie jak należy.

38.

Zgadza się, że wśród instrumentów finansowych służących zwalczaniu zmian klimatu należy uwzględnić również specjalne instrumenty rynkowe (MBI) oraz partnerstwa publiczno-prywatne. Zaangażowanie sektora prywatnego w adaptację do zmian klimatu poprzez MBI i partnerstwa publiczno-prywatne może skutkować pojawieniem się odpowiednich zachęt gospodarczych na rzecz włączenia środków adaptacyjnych do działalności podmiotów prywatnych.

39.

Zaznacza konieczność zapewnienia, by zintegrowane strategie, kształtowane obecnie na szczeblu UE, wykorzystywano jako narzędzie na potrzeby sprostania horyzontalnym i przekrojowym wyzwaniom politycznym, takim jak te stawiane przez zmiany klimatu. Postępowanie takie zapewni całkowite rozwiązanie problemów związanych z nakładaniem się różnych strategii, niespójnościami i lukami między różnymi obszarami polityki i między szczeblami rządowymi, włączając w to niższe szczeble.

40.

Uważa, że w zbliżającym się przeglądzie budżetu UE, a w istocie i w kolejnych perspektywach finansowych na okres po 2013 r., należy koniecznie uznać wyzwania związane ze zmianami klimatu za priorytet, po to, by uwzględnić umocnienie Funduszu na rzecz Globalnego Środowiska (World Environment Fund) i Funduszu Adaptacyjnego w ramach protokołu z Kioto (Kyoto Adaptation Fund), co do których decyzje zostaną podjęte w Kopenhadze na szczycie COP 15 w grudniu 2009 r., oraz w celu finansowania konkretnych europejskich środków przyjętych w kontekście przyszłej strategii UE w zakresie rozwoju zrównoważonego. Ponadto należy w pełni zdać sobie sprawę z tego, że zrównoważony dobrobyt gospodarczy idzie w parze z wysiłkami ukierunkowanymi na adaptację do zmian klimatu, pomimo bezpośrednich kosztów, które adaptacja do zmian klimatu może generować w perspektywie krótko- i średnioterminowej. Zważywszy, że środki na rzecz adaptacji polegają w wielu przypadkach zasadniczo na wysiłkach podejmowanych na szczeblu lokalnym, bardzo ważne jest, by udostępnić wsparcie UE władzom samorządowym.

41.

Zgadza się, że o ile problematyka zmian klimatu i dostosowania do tych zmian w poszczególnych obszarach polityki powinna zostać uwzględniona w mechanizmach i sieciach finansowania UE, takich jak TEN, fundusze strukturalne czy też EFRROW, szczególnie w odniesieniu do poprawy zdolności adaptacji systemów produkcyjnych i infrastruktury fizycznej, to, kierując się potrzebą zwalczania zmian klimatu, nie można zapominać o pierwotnych celach tej polityki i tych funduszy, a zatem konieczne jest zaplanowanie konkretnych środków i funduszy UE na ten cel zwłaszcza po to, by uniknąć rozproszenia środków wspólnotowych przeznaczonych na ten obszar. Stąd też wzywa Komisję Europejską do rozważenia możliwości rezerwowania istniejących funduszy strukturalnych na kwestie ekologiczne, wzorem modelu stosowanego w strategii lizbońskiej, bądź do utworzenia europejskiego funduszu dostosowania do środowiska przeznaczonego na finansowanie szkoleń i przekwalifikowanie pracowników oraz na finansowanie programów umożliwiających im powrót do pracy w sektorach najbardziej podatnych na skutki przestawienia gospodarki na rozwój zrównoważony; bądź też wreszcie do wspomagania tworzenia przedsiębiorstw uwzględniających potrzeby w zakresie ochrony środowiska.

42.

Popiera utworzenie grupy sterującej ds. skutków i adaptacji (IASG) z uwagi na konieczność zarządzania procesem opracowywania strategii UE oraz strategii krajowych w celu zapewnienia koordynacji działań zarówno w sektorach polityki, jak i na różnych szczeblach władzy. Kluczowe znaczenie ma jasne ustalenie mandatu i budżetu tej grupy przed jej powołaniem. Wzywa zatem Komisję do podjęcia jak najszybciej działania w tej kwestii.

43.

Podkreśla konieczność włączenia do IASG władz lokalnych i regionalnych, gdyż na nich spoczywa obowiązek planowania i wdrażania środków w wielu sektorach oraz sterowania nimi. Władze lokalne i regionalne dysponują w związku z tym wartościową wiedzą i mogą znacznie przyczynić się do tworzenia bazy wiedzy zarówno o skutkach, jak i możliwych rozwiązaniach. IASG powinna przyjąć podejście oddolne i wyraźnie określić zakresy obowiązków na podstawie zasady pomocniczości.

44.

Wzywa do utworzenia grup zadaniowych ds. zmian klimatu na szczeblu krajowym, przy pełnym zaangażowaniu władz lokalnych i regionalnych. Prace tych grup powinny opierać się na planach działań w zakresie adaptacji do zmian klimatu, opracowywanych na szczeblu lokalnym i regionalnym. Powinny być także bezpośrednio powiązane z pracami IASG. Podstawą struktury organizacyjnej takich grup zadaniowych może być konieczność prowadzenia badań naukowych, skutki społeczno-gospodarcze, władze lokalne i regionalne, społeczeństwo ogółem oraz przedsiębiorstwa prywatne.

45.

Podkreśla potrzebę edukowania społeczeństwa, gdyż adaptacja do zmian klimatu wymagać będzie zmiany stylu życia. Obywatele powinni rozumieć, dlaczego środki adaptacyjne są konieczne, dlaczego koszty niektórych usług mogą wzrosnąć i w jaki sposób oni sami mogą pomóc w tym procesie, a także jakie działania są podejmowane w celu zmniejszenia zagrożeń dla nich samych. Takie zmiany sposobu komunikowania się i zachowań będą wymagać starannie zaplanowanego i ukierunkowanego podejścia wspieranego przez odpowiednie środki. Apeluje zatem do UE, państw członkowskich oraz władz lokalnych i regionalnych o współpracę z mediami w celu opracowania ogólnoeuropejskiej kampanii informacyjnej dotyczącej przyczyn i skutków zmian klimatu, a także zmian wywołanych przez te skutki. Należy wyjaśnić, że zmiany klimatu doprowadzą do pogłębiającego się niedoboru zasobów i z tego względu konieczne jest skupienie się na zmianie codziennych zachowań. Władze lokalne i regionalne podkreślają potrzebę odpowiednich środków finansowania takich kampanii, a także należytego uwzględnienia potrzeby rozpowszechnienia tych przekazów wśród różnych państw członkowskich, narodów i regionów.

46.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne odgrywają również ważną rolę poza granicami UE. Gminy, miasta i regiony mogą w konstruktywny sposób przyczyniać się do transferu specjalistycznej wiedzy do krajów rozwijających się, które borykają się z największymi wyzwaniami związanymi z adaptacją.

47.

Wzywa Komisję i prezydencję UE do złożenia politycznego zapewnienia w kwestii terminowego opracowania i wdrożenia europejskiej strategii adaptacji we współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi.

48.

Domaga się, aby Komisja i prezydencja UE włączyły władze lokalne i regionalne w proces opracowywania i wdrażania ram UE na rzecz działania poprzez zaangażowanie je w prace IASG. W celu zapewnienia udanego wdrożenia, należy opracować ogólne strategie długoterminowe w drodze szeroko zakrojonej współpracy na różnych szczeblach rządowych. Władze lokalne i regionalne dysponują praktyczną wiedzą na temat skutków zmian klimatu, gdyż znajdują się na linii frontu. Ponadto w razie krytycznych sytuacji spowodowanych zmianami klimatu obywatele będą się zwracali w pierwszej kolejności do władz samorządowych, co wyraźnie uzasadnia konieczność ich zaangażowania.

49.

Podkreśla konieczność uznania władz lokalnych i regionalnych za podstawowe podmioty w walce ze szkodliwymi skutkami zmian klimatu z uwagi na ich gotowość do przyjęcia współodpowiedzialności i na podejmowane przez nie już w chwili obecnej działania, mające na celu dostosowanie społeczności do konsekwencji tych zmian.

50.

Wzywa do zwrócenia większej uwagi na rozwiązania i instrumenty dotyczące obszarów miejskich (zwłaszcza tych położonych na wybrzeżu i nad większymi rzekami) i infrastruktury, jak np. wały przeciwpowodziowe i systemy kanalizacyjne, mające podstawowe znaczenie dla zmniejszenia narażenia infrastruktury na niekorzystne skutki.

51.

Domaga się opracowania realistycznych scenariuszy zagrożeń klimatycznych w wymiarze transgranicznym, na tyle szczegółowych, by uwzględnić wszystkie regiony UE, które byłyby opracowane w drodze współpracy pomiędzy szczeblem lokalnym, regionalnym, krajowym i unijnym. Należy możliwie jak najszybciej bezpłatnie udostępnić dane, modele, metody i scenariusze klimatyczne, aby określić obszary zagrożeń i opracować środki zaradcze.

52.

Podkreśla konieczność wprowadzenia odpowiednich zachęt finansowych. Władze lokalne i regionalne należy wspierać w ich wysiłkach na rzecz opracowywania aktywnych rozwiązań, które zmniejszą stopień narażenia społeczności lokalnych.

53.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne powinny otrzymać dodatkowe wsparcie finansowe na potrzeby łagodzenia strat i pokrycia dodatkowych kosztów adaptacji, gdyż sprostanie różnym wyzwaniom związanym ze zmianami klimatu będzie skutkowało znacznymi nowymi obciążeniami finansowymi tychże władz.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/19

1.

Stwierdza z zaniepokojeniem, że liczba, rozmiar i nasilenie katastrof z przyczyn naturalnych bądź spowodowanych pośrednio lub bezpośrednio przez człowieka w regionach Unii Europejskiej zwiększyła się znacznie w ostatnich latach. Zmiany klimatyczne na świecie prowadzą również do braku stabilności klimatu europejskiego, a ich konsekwencją będzie nasilenie ekstremalnych zjawisk pogodowych, co spowoduje większe ryzyko powstawania szkód dla ludzi, infrastruktury i środowiska.

2.

Stwierdza, że katastrofom z dowolnej przyczyny często towarzyszą znaczne szkody dla ludności, gospodarki, środowiska i kultury. Szkody te, jak i koszty faktycznego zwalczania katastrof mogą istotnie przekroczyć wydatki konieczne na środki zaradcze.

3.

Przyjmuje do wiadomości, że dotychczas ustanowione instrumenty UE w dziedzinie ochrony ludności (wspólnotowy mechanizm ochrony ludności, instrument finansowy ochrony ludności oraz Fundusz Solidarności UE) w ramach cyklu zarządzania kryzysowego (zapobieganie, przygotowanie, reagowanie, odbudowa) w przeważającej mierze dotyczą przygotowania i reagowania na wypadek katastrofy oraz odbudowy po katastrofie.

4.

Popiera zatem cel polityczny dotyczący opracowania wspólnej strategii na rzecz dotychczas zbyt mało uwzględnianego elementu zapobiegania katastrofom i dodać do tego szeroko zakrojoną dyskusję polityczną. Strategia ta musi przyczynić się do uzyskania wyważonej wspólnotowej koncepcji UE w dziedzinie ochrony ludności.

5.

Podziela w tym pogląd Komisji, że pojęcie zapobiegania ma dwa znaczenia i oznacza: po pierwsze – jeśli to możliwe, zapobieganie wydarzeniu się katastrof, po drugie – jeśli są one nieuniknione, podejmowanie działań na rzecz zminimalizowania ich skutków.

6.

Uważa ponadto, że katastrofy są to wydarzenia nagłe i niespodziewane, które powodują załamanie centralnych struktur, systemów i funkcji publicznych na skalę lokalną lub regionalną, przy czym definicja ta nie obejmuje związanych z konfliktami sytuacji kryzysowych lub aktów terroryzmu.

7.

Podkreśla, że katastrofy te z reguły są stosunkowo ograniczone przestrzennie, mogą jednak przekraczać granice administracyjne, w związku z czym współpraca między obszarami narażonymi na wspólne zagrożenie jest niezbędna właśnie w zakresie zapobiegania.

8.

Wskazuje, że szczególnie władze lokalne i regionalne jako szczebel najbliższy obywatelom w przypadku katastrofy stają się bezpośrednio dotknięte i jako pierwsze muszą reagować, dlatego też ich szeroki udział w opracowaniu strategii i środków na rzecz ochrony przed katastrofami jest konieczny.

9.

Wskazuje w związku z tym, że możliwie bezpośrednia i natychmiastowa reakcja już przy pierwszych oznakach katastrofy ma decydujące znaczenie dla ograniczenia jej skutków w każdym regionie UE, niezależnie od jego położenia geograficznego. Dlatego też środki służące zapobieganiu katastrofom muszą być stosowane na bezpośrednio dotkniętym i zdolnym do najszybszej reakcji szczeblu.

10.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne na podstawie opartej na własnych doświadczeniach znajomości warunków lokalnych i regionalnych odgrywają decydującą rolę także w zapobieganiu katastrofom. Często dostępna jest wiedza fachowa, lecz brakuje środków finansowych na realizację strategii zapobiegawczych.

11.

Uznaje również fakt, że opracowywanie i wdrażanie planów operacyjno-ratowniczych, jako środka zapobiegawczego, przyniosło doskonałe wyniki w tych przypadkach, w których można je było zrealizować, gdyż niewystarczające środki finansowe są znaczną przeszkodą w realizacji polityki prewencyjnej.

12.

Z tego względu przyjmuje z wyraźnym zadowoleniem prośbę Komisji Europejskiej do Komitetu Regionów o przedstawienie swoich uwag w celu skonsolidowania wspólnotowej strategii na rzecz zapobiegania klęskom żywiołowym oraz katastrofom spowodowanym przez człowieka.

13.

Podziela pogląd Komisji, że lepsze zrozumienie problematyki katastrof jest niezbędne dla skutecznego opracowania strategii zapobiegania katastrofom na szczeblu lokalnym i regionalnym.

14.

Przyjmuje z zadowoleniem zamiar Komisji, by sporządzić obszerny spis dostępnych źródeł informacji o katastrofach. Ocena dotychczas dostępnych informacji powinna być zawsze traktowana bardziej priorytetowo niż zbieranie dodatkowych informacji.

15.

Wskazuje w związku z tym, że zarówno w państwach członkowskich oraz na szczeblu europejskim dostępne są bogate dane na temat katastrof oraz ich skutków gospodarczych i społecznych. Dlatego też dodatkowe działania należy podejmować tylko tam, gdzie na podstawie braku informacji lub braku możliwości ich porównania można stwierdzić luki w wiedzy.

16.

Popiera również propozycję utworzenia spisu sprawdzonych rozwiązań. Władze lokalne i regionalne w poszczególnych państwach członkowskich dysponują szeroką wiedzą i doświadczeniem w dziedzinie zapobiegania katastrofom i wiedza ta powinna być wzajemnie oraz ogólnie udostępniana (1).

17.

Wyraża jednak zasadniczy sceptycyzm co do tego, czy podejście sektorowe w aktach prawnych takich jak dyrektywa w sprawie powodzi lub dyrektywa Seveso zasadniczo może być zastosowane bardziej ogólnie. W zależności od warunków geograficznych, klimatycznych i geomorfologicznych powstają zupełnie odmienne sytuacje zagrożenia w związku z różnymi rodzajami katastrof. Powszechne zastosowanie każdego pojedynczego instrumentu zapobiegawczego nie może więc zapewnić dodatkowych korzyści w przypadku wszystkich rodzajów ryzyka.

18.

Jest zdania, że przygotowanie zestawienia istniejących krajowych wytycznych do opracowywania map zagrożenia/ryzyka oraz rozpowszechnienie wyników tej inwentaryzacji wśród państw członkowskich może zwiększyć porównywalność zagrożeń i ryzyka na skalę europejską. Takie zestawienie mogłoby być szczególnie pomocne dla państw członkowskich, które jeszcze nie dysponują krajowymi założeniami w zakresie map zagrożenia/ryzyka.

19.

Podkreśla jednak, że ewentualne wytyczne do opracowywania na tej podstawie mogą mieć jedynie charakter zaleceń. Z jednej strony nie mogą one prowadzić do kosztownej reorganizacji już istniejących w państwach członkowskich zasobów map, z drugiej strony państwa członkowskie muszą być zawsze w stanie ustalić własne priorytety na podstawie warunków lokalnych i regionalnych.

20.

Z zadowoleniem przyjmuje ustalenie priorytetów przy realizacji siódmego programu ramowego w zakresie badań i rozwoju technologicznego w dziedzinie zapobiegania katastrofom. Wspierane przez Wspólnotę prace badawcze stanowią logiczne uzupełnienie odpowiednich wysiłków państw członkowskich.

21.

Popiera zaproponowane przez Komisję rozszerzenie już istniejącego programu „Dotychczasowe doświadczenia” w ramach wspólnotowego mechanizmu ochrony ludności o aspekty zapobiegania katastrofom.

22.

Jest przekonany, że wspólnotowe podejście do zapobiegania katastrofom powinno również obejmować wzajemną ocenę podobnych regularnie powracających katastrof w dotkniętych nimi państwach członkowskich. Takie procedury (tzw. peer reviews) oraz rozpowszechnianie ich wyników mogą przyczynić się do ustanowienia skutecznych mechanizmów zapobiegania katastrofom we wszystkich państwach członkowskich.

23.

Stwierdza ponadto, że aspekty zapobiegania katastrofom powinny odgrywać znaczącą rolę w krajowych kursach i szkoleniach dotyczących ochrony ludności. Ta oferta państw członkowskich dla specjalistów ze sfery polityki i administracji mogłaby w razie potrzeby zostać uzupełniona kursami na szczeblu wspólnotowym.

24.

Podkreśla, mając na uwadze ogólne uwrażliwienie opinii publicznej, że w przypadku środków informowania o zagrożeniu katastrofami oraz w odpowiednich planach działania należy położyć szczególny nacisk na dzieci, osoby starsze i osoby o ograniczonej zdolności do poruszania się. Takie środki informacyjne powinny uwzględniać także indywidualne działania przygotowawcze i działania natychmiastowe oraz jednolity telefon alarmowy dla całej Europy „112”, jak również należy w nich podjąć temat możliwości współpracy osób zagrożonych (np. unikanie utrudniania pracy personelu ratowniczego, współpraca w wypadku ewakuacji).

25.

Ponadto jest zdania, że należy propagować ścisłą współpracę i porozumienie między podmiotami zaangażowanymi w opracowywanie i wdrażanie środków, które mogą mieć trwały wpływ na zapobieganie katastrofom. Zapobieganie katastrofom wymaga wielowymiarowego, perspektywicznego podejścia, które musi łączyć ze sobą różne poziomy działania państwa i sfery prywatnej, aby zapewnić jego pełną skuteczność.

26.

Podkreśla przy tym, że każde państwo członkowskie odpowiada za organizację współpracy i porozumienie między wszystkimi podmiotami z uwzględnieniem swych kompetencji. Należy przy tym uznać szczególną wartość zaangażowania wolontariuszy i odpowiednich organizacji.

27.

Dlatego też zasadniczo pozytywnie ocenia zamiar Komisji, by w celu lepszej koordynacji utworzyć europejską sieć przedstawicieli wszystkich właściwych krajowych departamentów. Jednak należy sprawdzić, w jakim stopniu można osiągnąć ten cel poprzez dalszą koordynację lub połączenie już istniejących sieci oraz intensyfikację współpracy, bez tworzenia dodatkowych struktur.

28.

Wyraża ubolewanie, że Komisja nie zaproponowała dalszych środków na rzecz intensyfikacji w szczególności transgranicznej wymiany informacji, doświadczeń oraz sprawdzonych rozwiązań. Taka intensywna wymiana powinna mieć miejsce zwłaszcza między władzami lokalnymi i regionalnymi sąsiadujących państw członkowskich, które mogą stać się ofiarami transgranicznych katastrof takich jak np. powodzie, oraz między państwami członkowskimi, które stają się często dotknięte podobnymi rodzajami katastrof jak np. pożary lasów.

29.

Wskazuje, że inicjatywa INTERREG okazała się bardzo skuteczna, jeżeli chodzi o wymianę sprawdzonych rozwiązań w dziedzinie zapobiegania klęskom żywiołowym właśnie w kontekście transgranicznym. Ustanawianie europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej (EUWT) może przyczynić się do dalszej poprawy realizacji środków zapobiegania katastrofom w dziedzinie wspólnych baz danych, ćwiczeń, oceny ryzyka i systemów wczesnego ostrzegania, a także transferu technologii i wymiany ekspertów.

30.

Wzywa do utworzenia spisu istniejących już instrumentów wspólnotowych, które mogą służyć wspieraniu środków zapobiegania katastrofom, oraz katalogu działań zapobiegawczych, dla których już obecnie można uzyskać środki finansowe z UE. Oba rodzaje środków są bardzo odpowiednie, by nadać nowe znaczenie zapobieganiu w ochronie ludności, także na szczeblach niższych niż krajowy. Należy szczególnie uwzględnić możliwości wsparcia finansowego dla transgranicznego planowania, ćwiczeń i szkoleń.

31.

Podkreśla, że poprzez te środki już w ramach perspektywy finansowej 2007–2013 można uzyskać w krótkim terminie znaczne ulepszenia w dziedzinie zapobiegania katastrofom. W perspektywie średnioterminowej można by zagwarantować bardziej efektywne i skuteczne wykorzystanie środków poprzez lepszą dostępność już istniejących środków wsparcia, nawet bez zwiększania budżetu ogólnego dla ochrony ludności.

32.

Wyraża swą powściągliwość co do uwzględniania aspektów zapobiegania katastrofom w dyrektywie Rady 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (dyrektywa EIA) oraz w dyrektywie Seveso 1996/82/WE. W celu uniknięcia dodatkowych obciążeń biurokratycznych należy unikać uwzględniania zbyt wielu zagadnień w już istniejących procedurach. Należy nadać pierwszeństwo ukierunkowanym i skoordynowanym środkom na szczeblu lokalnym i regionalnym w celu skutecznego zapobiegania katastrofom, a nie ogólnemu rozszerzeniu procedur administracyjnych i procedur zatwierdzania.

33.

Popiera starania Komisji, by dążyć do uwzględnienia wspólnych europejskich kodów projektowych dla budynków i robót publicznych (zwłaszcza „Eurocode 8”) do krajowych przepisów w zakresie planowania. W szczególności dzięki ulepszonym standardom dotyczącym budynków można złagodzić skutki różnych scenariuszy katastrof oraz znacznie ograniczyć liczbę możliwych ofiar.

34.

W tym kontekście zachęca Komisję do uwypuklenia zapobiegania katastrofom także w przyszłych inicjatywach na rzecz współpracy z krajami trzecimi.

35.

Przypomina, że ochrona ludności przed katastrofami jest przede wszystkim zadaniem państw członkowskich oraz ich władz szczebla lokalnego i regionalnego oraz że wiele państw członkowskich już w dużym stopniu dysponuje krajowymi strategiami na rzecz zapobiegania katastrofom. Ogólne starania na rzecz poprawy zapobiegania katastrofom muszą przy tym opierać się nadal na zasadach solidarności, współpracy oraz koordynacji i wsparcia między tymi szczeblami.

36.

Oczekuje, że UE przy stopniowym opracowywaniu i realizacji działań zapobiegawczych udzieli, z uwzględnieniem zasady pomocniczości, skutecznej pomocy w pierwszym rzędzie państwom członkowskim i regionom, które są stale nawiedzane klęskami żywiołowymi. Działanie wspólnotowe musi przy tym stanowić pomoc na rzecz samopomocy.

37.

Wzywa instytucje europejskie, by przy pomocy istniejących instrumentów zachęcały do podejmowania działań zapobiegawczych i by wspierały tego rodzaju działania polegające na przykład na opracowaniu i wdrożeniu szeregu planów operacyjno-ratowniczych przez władze lokalne i regionalne.

38.

Dlatego też z zadowoleniem przyjmuje, że zaproponowane przez Komisję wspólnotowe podejście do zapobiegania katastrofom ma opierać się na istniejących strukturach, uzupełniać środki krajowe i skupiać się na dziedzinach, w których skuteczne zapobieganie katastrofom wymaga wspólnego podejścia.

39.

Wreszcie, powtarza swój apel (2) do Komisji Europejskiej, Parlamentu Europejskiego i Rady, by uwzględnić punkty widzenia władz lokalnych i regionalnych w planowaniu wszelkich inicjatyw dotyczących zapobiegania katastrofom oraz zagwarantować skuteczną procedurę uprzedniej konsultacji osób bezpośrednio odpowiedzialnych za zarządzanie kryzysowe.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/23

1.

Z zadowoleniem przyjmuje gruntowny przegląd polityki w dziedzinie TEN-T, który jest konieczny ze względu na zaistniałe istotne opóźnienia w realizacji sieci przewidzianej w 1996 r. oraz z powodu ograniczeń ciążących na budżecie europejskim w sektorze transportu; zauważa, że kryzys finansowy zmusza w jeszcze większym stopniu do optymalizacji inwestycji w ramach TEN-T.

2.

Podkreśla, że w kontekście obecnego kryzysu gospodarczego rozwój TEN-T i integracja transportu w Unii i krajach sąsiedzkich stanowią ważne wyzwanie w związku z zapewnieniem długoterminowej stabilności rynku wewnętrznego oraz spójności terytorialnej, gospodarczej i społecznej w Unii; wnosi, by państwa członkowskie w ramach śródokresowego przeglądu perspektywy finansowej 2009–2010 odwróciły trend drastycznego ograniczania budżetu na TEN-T.

3.

Zauważa, że niniejsza opinia stanowi ważne uzupełnienie jego wcześniejszych opinii, w szczególności dotyczących ekologicznego transportu i mobilności w miastach.

4.

Zwraca uwagę Komisji na fakt, iż tworzenie infrastruktury transportowej nie może być rozpatrywane niezależnie od dwóch innych obszarów polityki transportowej, a mianowicie działań w zakresie opłat i regulacji ruchu (np. poprzez dyrektywę w sprawie eurowiniet) oraz poprawy skuteczności, jakości i bezpieczeństwa transportu (np. poprzez rozwijanie interoperacyjności w ruchu kolejowym); zaleca zatem Komisji spójne i równoległe rozwijanie powyższych trzech aspektów.

5.

Pragnie, by większe znaczenie przykładano do celów rozwoju zrównoważonego i ochrony środowiska oraz by w związku z tym polityka w dziedzinie TEN-T przyczyniała się do rozwoju najkorzystniejszych z punktu widzenia ochrony środowiska środków transportu (transport kolejowy, morski i wodny śródlądowy).

6.

Proponuje, by zastosowano specjalne podejście do stref szczególnie narażonych na zagrożenia dla środowiska, takich jak obszary nadmorskie i górskie, gdzie należałoby podjąć odrębne działania na rzecz przekierowania drogowego transportu towarowego na transport koleją lub autostradami morskimi.

7.

Wyraża ubolewanie, iż w zielonej księdze nie podkreślono lepiej znaczenia transportu w europejskiej gospodarce przestrzennej i przypomina – uwzględniając w pełni zasadę spójności terytorialnej – że jednym z głównych celów TEN-T jest przyczynianie się do poprawy równowagi między regionami poprzez umożliwianie swobodnego przemieszczania się osób i towarów, zwłaszcza między regionami oddalonymi lub gorzej rozwiniętymi a wielkimi europejskimi ośrodkami gospodarczymi, tak aby dostarczyć tym regionom koniecznych bodźców gospodarczych, a w przypadku regionów najbardziej oddalonych, by uwzględnić ich prawo do dostępności.

8.

Uważa za wskazane ograniczenie Transeuropejskiej Sieci Transportowej do osi transportowych przyczyniających się w znaczący sposób do osiągnięcia strategicznych celów Unii Europejskiej, a zwłaszcza spójności terytorialnej, w długofalowej perspektywie (tzw. sieci główne), w ramach struktury dwupoziomowej składającej się z sieci kompleksowej i sieci bazowej.

9.

Sądzi, że w przypadku sieci kompleksowej TEN-T należałoby stworzyć elastyczny system odpowiadający ogólnym metodom i zasadom uzgodnionym na szczeblu unijnym, aby umożliwić skuteczne i szybkie dołączanie do sieci TEN-T różnych elementów lub części składowych (nowych portów, nowych lotnisk, nowych połączeń kolejowych itd.).

10.

Uważa, że nieuniknione jest rozdzielenie sieci transportu towarowego i pasażerskiego, posiadających różne cele i cechy; pragnie, by – w przypadkach, gdy jest to uzasadnione – jaśniej określono priorytety tych dwóch rodzajów sieci (obecnie kwestie sporne rozstrzyga się najczęściej na rzecz ruchu pasażerskiego). Ze względu na ograniczone środki finansowe konieczne jest ustalenie priorytetów przy rozbudowie sieci kompleksowej TEN-T, przy czym środki te powinny być kierowane na likwidowanie zatorów w sieci.

11.

Jest zdania, że to rozróżnienie nie stoi na przeszkodzie ścisłej koordynacji w określaniu i realizacji obydwu sieci oraz ewentualnemu pełnieniu podwójnej funkcji – czasowo lub trwale – przez te same elementy infrastruktury wszędzie tam, gdzie można skutecznie sprostać wymaganiom obsługi zarówno ruchu towarowego, jak i pasażerskiego.

12.

Zaleca, aby „główne sieci” transeuropejskie dla ruchu towarowego i pasażerskiego uwzględniały obecne „projekty priorytetowe”, które mogłyby zostać poszerzone o inne projekty i obejmowały całą infrastrukturę niezbędną do zachowania ciągłości ruchu (w tym infrastrukturę ograniczonego zasięgu, umożliwiającą szybką poprawę wydajności, jakości i bezpieczeństwa ruchu). W ten sposób powstaną korytarze, które będą odpowiadały życzeniom obywateli.

13.

Uważa, że sieć TEN-T w nowej formie powinna również obejmować węzły transportowe znajdujące się w głównych sieciach, o dużym znaczeniu dla spójności i gospodarki regionów Wspólnoty. Wokół węzłów transportowych powstaje często duża wartość dodana, między innymi także dlatego, że są one zaprojektowane multimodalnie. Węzły te są głównym źródłem zatorów i innych rodzajów niewydolności. Sieć TEN-T powinna zawierać szczególnie takie elementy infrastruktury jak obwodnice wielkich miast, pozwalające na ograniczenie krzyżowania się ruchu dalekobieżnego z codziennym ruchem wokół miast, przy wykorzystaniu alternatywnych rozwiązań w strefach, w których zatory nie występują.

14.

Uznaje za istotne, by sieć TEN-T była tworzona zgodnie z logiką intermodalności, a zatem by została poszerzona o wielkie węzły przesiadkowe i logistyczne (dworce, lotniska, porty, terminale intermodalne), a także o infrastrukturę lokalną obsługującą te węzły i gwarantującą ich połączenia z głównymi sieciami. W związku z tym powinno się też uwzględnić aspekt morski niektórych korytarzy lądowych, będących głównymi osiami sieci priorytetowej, w tym sprzężenie kolejowego transportu towarowego z transportem morskim poprzez połączenie sieci kolejowej z głównymi węzłami transportu intermodalnego (porty i platformy logistyczne).

15.

Uważa także za istotne, by porty o strategicznym znaczeniu z perspektywy europejskiej, szczególnie te powiązane z europejskimi platformami multimodalnymi, obsługujące większość europejskiej zewnętrznej wymiany towarowej i mogące odgrywać większą rolę w europejskiej wymianie wewnętrznej, posiadały skuteczne połączenia z wnętrzem lądu dzięki kolejowej i wodnej śródlądowej sieci TEN-T; zaleca dalsze tworzenie autostrad morskich, gdyż są one elastycznym i ekologicznym rozwiązaniem ułatwiającym jednocześnie integrację regionów oddalonych i peryferyjnych; przy tym w połączeniach między europejskimi portami morskimi a wnętrzem lądu priorytetowo traktowane powinny być kolej i żegluga śródlądowa.

16.

Podkreśla konieczność ścisłego włączenia miast i samorządów terytorialnych w określenie sieci TEN-T i związanych z nią priorytetów, przede wszystkim w celu zapewnienia spójności z planami lokalnymi i regionalnymi, szczególnie w zakresie węzłów transportu i infrastruktury lokalnej. Rozwój miast i regionów zależy bowiem w dużej mierze od infrastruktury transportowej, w związku z czym miasta i regiony ponoszą z tego powodu pewne koszty i odczuwają różnego rodzaju skutki.

17.

Zauważa, że rozmiary obecnej „sieci kompleksowej”, w odróżnieniu od planowania opierającego się na projektach priorytetowych, szkodzą skutecznemu rozwojowi sieci TEN-T; w tych warunkach opowiada się za ograniczeniem sieci kompleksowej do ścisłego zastosowania przepisów prawnych dotyczących interoperacyjności, bezpieczeństwa i funduszy spójności. Zauważa, że tylko dzięki zachowaniu koncepcji sieci kompleksowej regiony peryferyjne pozbawione projektów priorytetowych będą mogły korzystać z usług oferowanych w ramach infrastruktury transportowej finansowanej przez Unię Europejską, co pozwoli zagwarantować dostęp do wszystkich regionów. Sieć kompleksowa mogłaby zostać poddana ocenie, na podstawie jasno zdefiniowanych kryteriów, pod kątem „europejskiej wartości dodanej”.

18.

Opowiada się za ambitną polityką prowadzącą do rozwoju „inteligentnych”, intermodalnych i interoperacyjnych systemów eksploatacji i informowania użytkowników, co pozwoli w znacznym stopniu poprawić skuteczność transportu osobowego i towarowego; w szczególności zaleca wprowadzenie punktów zintegrowanej sprzedaży biletów w międzynarodowym kolejowym ruchu pasażerskim.

19.

Zaleca dalsze wysiłki na rzecz standaryzacji przepisów technicznych (na wzór przyjętych już standardów w sektorze kolejowym) oraz systemów eksploatacji w dziedzinie transportu, tak aby zapewnić spójne ramy działania różnych systemów infrastruktury krajowej oraz interoperacyjność lokalnych systemów i standardów transportu, jednak bez narzucania określonych rozwiązań lokalnym i regionalnym organom odpowiedzialnym za transport.

20.

Postuluje jaśniejsze i precyzyjniejsze określenie, co oznacza w zielonej księdze pojęcie „filara koncepcyjnego”, gdyż obecna definicja jest niejasna i nie pozwala na wyrażenie zdania na ten temat.

21.

Uważa, że konieczne jest skoncentrowanie subwencji europejskich na bardziej ograniczonej liczbie projektów, w tym przede wszystkim na wielkich projektach ponadnarodowych, które często schodzą na dalszy plan wobec decyzji poszczególnych państw faworyzujących projekty krajowe, a także na projektach pozwalających na szybką poprawę skuteczności, jakości i bezpieczeństwa wymiany oraz jej zrównoważonego charakteru pod względem ekologicznym, przy czym wszelkie decyzje w tym zakresie opierać się powinny wyłącznie na ścisłej ocenie pod kątem „europejskiej wartości dodanej”. W tym kontekście współfinansowanie i inne działania wspomagające muszą pozostać neutralne z punktu widzenia konkurencji; niezbędnym elementem procedury zatwierdzania powinien być wymóg odpowiedniego udowodnienia takiej neutralności.

22.

Popiera przyjęcie na szczeblu europejskim społeczno-gospodarczych metod oceny pozwalających na porównanie projektów na podstawie zharmonizowanych kryteriów i na oszacowanie ich „europejskiej wartości dodanej”.

23.

Zwraca jednak uwagę Komisji na ryzyko wynikające z przyznawania środków europejskich wyłącznie na tej podstawie, gdyż metody oceny społeczno-gospodarczej mają charakter umowny i nie mogą w związku z tym uwzględniać wszystkich czynników wpływających na decyzje, szczególnie w dziedzinie zagospodarowania przestrzennego, spójności terytorialnej i dostępności.

24.

Podkreśla, iż ważne jest, by wytyczne dotyczące sieci TEN-T zawierały przepisy, które zagwarantują, że każde państwo członkowskie utworzy strukturę, w ramach której organy lokalne i regionalne właściwe w sprawach planowania transportu i zarządzania siecią będą w pełni angażowane w opracowywanie i wdrażanie wytycznych dotyczących sieci TEN-T, co jest najlepszym sposobem na zapewnienie harmonijnego rozwoju lokalnych, regionalnych i krajowych sieci TEN-T.

25.

Uważa, że podstawowe znaczenie ma stworzenie infrastruktury kolejowej, morskiej i wodnej śródlądowej, najkorzystniejszych z punktu widzenia ochrony środowiska, oraz wdrożenie sprzyjającego im systemu opłat i przepisów; opowiada się w związku z tym za prowadzeniem ambitnej polityki w tej dziedzinie, w tym poprzez internalizację kosztów zewnętrznych lub poprzez unijną pomoc dla podmiotów działających w dziedzinie transportu towarowego, aby korzystały one ze środków transportu zrównoważonego, jak transport kolejowy lub morski (jako przykład można tu podać Econobus).

26.

Uznaje za kluczowe w tworzeniu sieci TEN-T podejmowanie działań na rzecz poprawy skuteczności i jakości transportu, w tym usunięcie przeszkód technicznych i regulacyjnych w przekraczaniu granic; zastosowanie takich niekosztownych środków może przynieść znaczące rezultaty.

27.

Stwierdza, że sprzeciw ludności lub jednostek samorządu terytorialnego wobec pewnych projektów w zakresie infrastruktury, zwłaszcza ze względu na niedogodności związane z pracami budowlanymi, może prowadzić do znacznych opóźnień lub zwiększenia kosztów.

28.

Proponuje zatem rozszerzenie finansowania europejskiego na działania, które byłyby prowadzone – po konsultacjach publicznych – przez państwa i samorządy lokalne i regionalne w celu przygotowania danego obszaru na przyjęcie dużych prac budowlanych (na przykład w zakresie szkolenia miejscowej siły roboczej, zakwaterowania pracowników, dostosowania lokalnego środowiska gospodarczego do potrzeb budowy itp.), co pozwoliłoby na uzyskanie pozytywnych skutków dla danego regionu w wyniku prowadzonych prac.

29.

Proponuje ponadto, by finansowanie europejskie zostało rozciągnięte na niektóre inwestycje towarzyszące, tak by w większym stopniu pokrywało koszty spełnienia wymogów ekologicznych.

30.

Uważa, że do realizacji wielkich projektów niezbędne jest nadanie charakteru kontraktowego europejskiemu udziałowi w ramach ogólnych planów finansowania projektów, na co nie pozwala obecny tryb przyznawania subwencji europejskich ograniczonych do siedmioletniego okresu budżetowego (krótszego niż okres realizacji wielkich projektów).

31.

Sugeruje, by na podstawie ustalonego projektu sieci TEN-T podpisane zostały między Unią Europejską a każdym z państw „umowy programowe”, określające wzajemne zobowiązania w dziedzinie finansowania oraz harmonogram realizacji; umowy te powinny obejmować nie tylko infrastrukturę należącą do TEN-T, ale także infrastrukturę lokalną, którą państwa (lub regiony) zobowiązują się zapewnić, by uzyskać odpowiednie funkcjonowanie głównej sieci.

32.

Stwierdza, że narzędzia finansowania stworzone przez Unię Europejską (np. gwarancje kredytowe i kapitał podwyższonego ryzyka) są dobrze dostosowane do projektów, w ramach których sektor prywatny ponosi ryzyko handlowe; dotyczy to szczególnie projektów drogowych, w których wkład finansowy sektora prywatnego może być znaczny (projekty te często mogą być realizowane w formie koncesji).

33.

Zauważa natomiast, że narzędzia te są źle dostosowane do projektów w zakresie towarowego transportu kolejowego i intermodalnego oraz projektów związanych z portami, gdyż w przypadku tych projektów – nie licząc wyjątków – nie ma możliwości przeniesienia na sektor prywatny ryzyka handlowego, w związku z czym projekty te korzystają w bardzo nieznacznym stopniu z finansowania ze strony sektora prywatnego.

34.

Jest zdania, że wprowadzenie euroobligacji pozwoliłoby na szybszą realizację priorytetowych projektów, pod warunkiem że umożliwi zwiększenie wspólnotowego wkładu finansowego.

35.

Uważa, że partnerstwo publiczno-prywatne, mimo skomplikowanej formy umów, może być pomocne w realizacji pewnych wielkich projektów, umożliwiając z jednej strony rozłożenie w czasie subwencji publicznych, a z drugiej wykorzystanie doświadczenia operacyjnego sektora prywatnego; jednak struktury tego typu nie zmieniają znacząco ogólnej średniookresowej równowagi ekonomicznej.

36.

Uważa, że jaśniejsze sformułowanie wspólnotowych zasad partnerstwa publiczno-prywatnego mogłoby się przyczynić do rozwoju tego typu partnerstw.

37.

Popiera rozciągnięcie zadań koordynatorów europejskich, którzy zajmują się obecnie tylko projektami priorytetowymi, na główne sieci odnowionego TEN-T.

38.

Proponuje, by koordynatorzy odgrywali również rolę w opracowywaniu i wdrażaniu środków mających na celu poprawę skuteczności, jakości i bezpieczeństwa transportu, na wzór niektórych projektów priorytetowych.

39.

Sądzi, że istnieje możliwość innego rodzaju koordynacji, który można nazwać koordynacją według makrostref. Polegałoby to na podzieleniu UE na strefy o podobnych uwarunkowaniach i charakterystyce, co ułatwiłoby współpracę sąsiadującym ze sobą państwom. Ponadto ułatwiłoby to koordynację w przypadku bardzo rozległych korytarzy, w których regiony początkowe i końcowe nie mają ze sobą wiele wspólnego.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/27

1.

Przyjmuje z zadowoleniem komunikat Komisji Europejskiej w sprawie aktualizacji strategicznych ram współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Komitet w pełni popiera zaproponowany w nim cel ogólny, czyli rozwijanie umiejętności dzięki poprawie systemów kształcenia i szkolenia. Cel ten słusznie określany jest jako pilny priorytet pozwalający odpowiedzieć na wyzwania, przed którymi stoi Unia Europejska.

2.

W pełni zgadza się z ogólną analizą Komisji. Zagadnienia kształcenia i szkolenia mają decydujące znaczenie dla Europy, jeśli chodzi o jej mobilizację na rzecz konkurencyjności z zachowaniem wysokiego poziomu ochrony socjalnej i ochrony środowiska, przy założeniu, że najcenniejszym bogactwem Europy są jej obywatele (1). W związku z tym Komitet przypomina, że w 2015 r. 79 % miejsc pracy wymagać będzie umiejętności na wysokim lub średnim poziomie (2).

3.

Podziela pogląd Komisji Europejskiej, że strategie polityki w zakresie kształcenia i szkolenia powinny umożliwić wszystkim obywatelom – bez względu na ich wiek, płeć czy sytuację społeczno-gospodarczą – nabywanie, aktualizowanie i rozwijanie w ciągu całego życia kompetencji zawodowych i aktywnego obywatelstwa. Strategie te stanowią zatem główne czynniki osobistej emancypacji i integracji społecznej.

4.

Przypomina o znaczeniu odpowiedzialności samorządów lokalnych i regionalnych i dominującej roli odgrywanej przez nie w Europie w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Są one zatem głównymi podmiotami w procesie prowadzącym do osiągnięcia wyznaczonych celów strategicznych. W zależności od przepisów krajowych, szczebel lokalny i regionalny posiada kompetencje na poszczególnych poziomach – od kształcenia poprzedzającego szkołę podstawową do szkolenia dorosłych – o których mowa w omawianym komunikacie. Ponadto europejska współpraca w dziedzinie kształcenia i szkolenia jest ściśle związana ze strategiami w zakresie zatrudnienia i zrównoważonego rozwoju gospodarczego, z kwestiami migracji, w tym z wielojęzycznością, z przemianami demograficznymi oraz z polityką UE w dziedzinie integracji społecznej, przedsiębiorstw, badań naukowych i innowacyjności. Skuteczne wdrażanie polityki w obszarze kształcenia i szkolenia z uwzględnieniem wszystkich tych aspektów należy zatem do samorządów lokalnych i regionalnych. W związku z tym metody pracy stosowane w ramach długoterminowej współpracy europejskiej w dziedzinie kształcenia i szkolenia muszą uwzględniać zadania tych samorządów.

5.

Podkreśla, że omawiany komunikat ma pod tym względem dla Komitetu istotne znaczenie w perspektywie długoterminowej. Jeśli chodzi natomiast o perspektywę krótkoterminową, tematyka ta wiąże się z priorytetami Komitetu na rok 2009 (3).

6.

Wyraża zadowolenie z faktu, iż proponowane środki wspierają i uzupełniają działania państw członkowskich, wnosząc tym samym europejską wartość dodaną, i to bez uszczerbku dla pomocniczości i proporcjonalności.

7.

Podkreśla ponadto, że jeśli chodzi o kształcenie i szkolenie dzieci imigrantów, o których mowa w wyzwaniach strategicznych i działaniach priorytetowych, to kwestia ta może być traktowana jako element problematyki integracji obywateli krajów trzecich w Unii Europejskiej. W związku z tym Komitet przypomina, że środki na rzecz integracji nie należą do obecnych kompetencji UE w dziedzinie imigracji (art. 61, 62 i 63 TWE), lecz bezpośrednio do kompetencji państw członkowskich. UE może tu zatem odgrywać jedynie rolę wspomagającą, oczekując na ewentualną ratyfikację traktatu lizbońskiego, który poszerza kompetencje europejskie w tej dziedzinie.

8.

Przypomina, że wzrastająca imigracja w Europie stanowi wzbogacenie kulturowe, językowe i demograficzne, które nie tyle jest obciążeniem, co stwarza nowe możliwości. W związku z tym kształcenie i szkolenie nowo przybyłych imigrantów, a także imigrantów drugiego pokolenia, powinno być działaniem priorytetowym, gdyż jest ono kluczem do integracji i pełnego udziału w życiu społecznym i zawodowym (4). Komitet wzywa Komisję do poświęcenia uwagi najsłabszym kategoriom imigrantów.

9.

Przyjmuje do wiadomości wyrażoną przez Komisję wolę szerszego wykorzystania otwartej metody koordynacji poprzez dodanie do obecnych działań w zakresie wzajemnego uczenia się również wzajemnej oceny. Wzywa zatem Komisję do uwzględnienia tego, że wzmocnienie otwartej metody koordynacji może prowadzić do większego obciążenia finansowego i administracyjnego władz samorządowych, które są odpowiedzialne za większość kwestii związanych z kształceniem i szkoleniem.

10.

Przypomina, że otwarta metoda koordynacji, zwłaszcza w dziedzinie kształcenia ogólnego i zawodowego, może działać tylko wówczas, gdy zaangażowane są w to bezpośrednio szczeble niższe niż krajowy. Wyniki osiągane przez państwa członkowskie, stanowiące zbiór wyników ich regionów i gmin, powinny się opierać głównie na potencjale ich współpracy, dzięki stałym wysiłkom w duchu solidarności.

11.

Pozostaje wyczulony na kwestie związane z nierównym traktowaniem kobiet i mężczyzn, jak wspominał już o tym w wielu opiniach (5). Komitet wzywa zatem Komisję do poświęcenia szczególnej uwagi istniejącym wciąż jeszcze nierównościom w tym zakresie.

12.

Zwraca uwagę na konieczność działań na rzecz włączenia osób niepełnosprawnych, niezależnie od wieku, do tradycyjnego obiegu kształcenia i szkolenia. Podejście takie przyczynia się w znacznym stopniu do ich integracji społecznej i zwiększa ich zdolność do zatrudnienia.

13.

Wyraża zadowolenie ze znaczenia przykładanego do kształcenia dorosłych, gdyż jest ono istotnym warunkiem dla zwiększenia zdolności do zatrudnienia, mobilności, integracji społecznej i rozwoju osobistego. Komitet przypomina w związku z tym, że wyrażał już wolę odgrywania aktywnej roli w promowaniu kształcenia i szkolenia przez całe życie, gdyż jest to dziedzina dotycząca w znacznej mierze samorządów lokalnych i regionalnych (6).

14.

Podnosi kwestię braku odniesień w omawianym komunikacie do problematyki kształcenia i utrzymania w UE wysoko wykwalifikowanych pracowników i osób posiadających najważniejsze kompetencje, podczas gdy zagadnienie to ma podstawowe znaczenie dla większości krajów europejskich w kontekście budowania gospodarki opartej na wiedzy; chodzi tu zarówno o sprawę „drenażu mózgów”, jak i o konieczność kształcenia wysoko kwalifikowanych pracowników we wszystkich dziedzinach. Komitet wzywa zatem Komisję do zgłębienia tej kwestii, co nie musi pociągać za sobą wprowadzania nowych wskaźników, gdyż mogłoby to mieć niekorzystne skutki dla ogólnej spójności określonych celów.

15.

Zwraca uwagę Komisji na fakt, iż bardzo istotne jest, jego zdaniem, uwzględnienie krajów trzecich znajdujących się na drodze do przystąpienia do UE i wzywa Komisję do przeanalizowania istniejących w tym zakresie możliwości.

16.

Popiera wszystkie cztery kierunki działań strategicznych oraz aspekty priorytetowe na lata 2009-2010 zaproponowane przez Komisję.

17.

Zauważa, że kierunki strategiczne i krótkoterminowe priorytety wpisują się w logikę prac wykonanych już w ramach programu „Edukacja i Szkolenie 2010”.

18.

Z zadowoleniem stwierdza, że kierunki strategiczne nie ograniczają się do zagadnień związanych z rynkiem pracy i popiera w szczególności ideę „promowania sprawiedliwości i aktywnej postawy obywatelskiej”. Pierwszy bezpośredni kontakt z polityką i codzienne urzeczywistnianie aktywnego obywatelstwa mają zresztą miejsce na poziomie niższym niż szczebel krajowy.

19.

Przypomina o swym przywiązaniu do kwestii mobilności, będącej zasadniczym czynnikiem rozwoju kulturalnego i zawodowego, gdyż pozwala ona na przezwyciężenie przeszkód tak gospodarczych, jak i kulturowych. Komitet nalega w związku z tym, by mobilność stała się normą dla wszystkich osób uczących się.

20.

Podkreśla fundamentalną rolę władz samorządowych dla mobilności osób uczących się i to zarówno w zakresie informacji, jak i wsparcia mobilności poprzez wdrożenie środków koordynacyjnych i uzupełniających programy europejskie (7). Komitet wzywa zatem Komisję, by w większym stopniu uwzględniła tę rolę, włączając regiony w opracowywanie programów oraz przyznając tym regionom, które tego pragną, większe kompetencje w ich realizowaniu.

21.

Przypomina, że regiony oraz miasta i gminy powinny odgrywać pierwszoplanową rolę w realizacji celu „język ojczysty + 2 języki obce”, szczególnie w ramach programów kształcenia (8).

22.

Przypomina o konieczności większych postępów w nauce języków w szkole podstawowej i średniej. Proces nauczania powinien stworzyć większe możliwości w zakresie komunikowania w przynajmniej jednym języku obcym w szkole podstawowej (9).

23.

Przypomina o konieczności zwiększenia wysiłków w zakresie uświadamiania korzyści płynących z nauki języków (10).

24.

Popiera zamiar poprawy początkowego kształcenia nauczycieli i możliwości stałego rozwoju zawodowego osób zajmujących się nauczaniem i poradnictwem zawodowym.

25.

Uważa, że przewidywana ewolucja potrzeb w zakresie umiejętności powinna zostać uwzględniona w procesie planowania w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Często potrzeby takie są najwcześniej dostrzegane na szczeblu lokalnym i regionalnym.

26.

Uważa, że wychowanie do rozwoju zrównoważonego, a szczególnie wyczulenie na kwestię zmiany klimatu, ochrony gatunków i wszystkich zasobów naturalnych (gleby, wody, powietrza, bogactw naturalnych itp.), a także rozwój umiejętności korzystania z mediów są istotnymi i nierozdzielnymi składnikami aktywnego obywatelstwa; aspekty te mogłyby zostać włączone do priorytetów na lata 2009–2010.

27.

Przypomina w tym kontekście, że aktywne obywatelstwo i zrozumienie problematyki rozwoju zrównoważonego należą do kluczowych kompetencji Europejczyków, jak zaznaczono w dokumencie „Kluczowe kompetencje w uczeniu się przez całe życie – europejskie ramy referencyjne” (1).

28.

Uważa, że wczesne kształcenie, na etapie przedszkolnym i w szkole podstawowej odgrywa istotną rolę w rozwoju i nabywaniu podstawowych umiejętności, które zapewniają naszym współobywatelom udane życie osobiste i zawodowe (11).

29.

Popiera zamiar rozwijania wzajemnego uczenia się i korzystania ze sprawdzonych wzorców w zakresie kształcenia dzieci pochodzących ze środowisk imigranckich. Takie wzajemne uczenie się jest bardzo istotne dla promowania obywatelstwa europejskiego i udanego procesu integracji.

30.

Pragnie podkreślić znaczenie nauki języka ojczystego dla dzieci imigrantów, gdyż dzięki temu dzieci lepiej się uczą zarówno języka kraju przyjmującego, jak i innych języków obcych. Jednak priorytetem wsparcia państwowego powinna być jednoznacznie nauka języka kraju przyjmującego i jego pewne używanie.

31.

Kładzie nacisk na podstawowe znaczenie samorządów terytorialnych w tworzeniu warunków dla innowacyjności (11).

32.

Uważa, że wyzwania społeczne związane z problematyką ekologiczną (woda, energia, klimat, różnorodność biologiczna, zanieczyszczenia art.) powinny zostać należycie uwzględnione w ramach aspektu określonego jako „zwiększanie innowacji i kreatywności”. W szerszym ujęciu, wyzwania te dogłębnie zmienią liczne zawody i stworzą wiele nowych, dlatego też powinny one zostać uwzględnione w kształceniu przez całe życie, szczególnie poprzez opracowanie odpowiednich szkoleń.

33.

Popiera propozycję stworzenia partnerstw między placówkami i instytucjami kształcenia i szkolenia a przedsiębiorstwami, instytutami badawczymi, podmiotami kulturalnymi i kreatywnymi sektorami przemysłu. Działania takie, gdy są podejmowane, charakteryzują się skutecznością z punktu widzenia innowacji.

34.

Uważa, że konieczna jest dalsza współpraca między państwami członkowskimi, by podjąć wspólne wyzwania na drodze do kształtowania się dynamicznego społeczeństwa opartego na wiedzy. Jest zdania, iż współpraca między samorządami lokalnymi i regionalnymi przyczynia się do osiągnięcia tego celu i dlatego należy ją wspierać.

35.

Postuluje przeprowadzenie przeglądu porównawczego istniejących w państwach członkowskich systemów kształcenia ogólnego i zawodowego, jak i planowanych w niedalekiej przyszłości reform, oraz opublikowanie go w Internecie we wszystkich językach urzędowych UE. W ten sposób specjaliści w dziedzinie kształcenia w gminach i regionach, radach gmin i wspólnotach szkolnych mogliby uzyskać potrzebne informacje na temat doświadczeń innych krajów w zakresie kształcenia ogólnego i zawodowego i występować jako równoprawni partnerzy w dyskusjach na centralnych szczeblach decyzyjnych dotyczących dalszych przekształceń systemów kształcenia ogólnego i zawodowego.

36.

Popiera zastosowanie wskaźników odniesienia w ramach otwartej metody koordynacji, nie powinny one jednak prowadzić do ukrytej harmonizacji systemów w poszczególnych państwach członkowskich.

37.

Popiera zamiar Komisji zastosowania pomiarów ilościowych (wskaźniki odniesienia, dane statystyczne) i jakościowych (wymiana informacji i sprawdzonych rozwiązań) (12); środki te powinny opierać się przede wszystkim na już istniejących rozwiązaniach i porównywalnych danych oraz uwzględniać zróżnicowanie sytuacji w poszczególnych państwach członkowskich. Zachęca się państwa członkowskie do rozważenia, w jaki sposób i w jakim stopniu, uwzględniając zmieniającą się sytuację gospodarczą i społeczną oraz priorytety krajowe, mogą one przyczynić się do wspólnego osiągnięcia założonych celów.

38.

Podkreśla, że konieczne jest przeprowadzenie refleksji nad środkami, dzięki którym regiony i gminy mogłyby sprostać ewentualnym dodatkowym obciążeniom administracyjnym i finansowym związanym z wprowadzeniem nowych wskaźników.

39.

Zauważa jednak, że cele ustalone dla czterech z pięciu wskaźników odniesienia przyjętych w 2003 r. nie zostaną osiągnięte do 2010 r. Ponadto skutki działań w zakresie wzajemnego uczenia się oraz wymiany informacji i sprawdzonych rozwiązań nie są oczywiste. Elementy te przemawiają za zastanowieniem się nad trafnością określonych celów i metod pracy.

40.

Proponuje, by Komisja, państwa członkowskie oraz samorządy lokalne i regionalne przeanalizowały powody, dla których wspomniane cztery wskaźniki odniesienia nie zostały osiągnięte.

41.

Popiera zamiar Komisji podwyższenia celu dotyczącego „uczestnictwa dorosłych w procesie uczenia się przez całe życie” z 12,5 % do 15 %. Podwyższenie takie jest szczególnie istotne w okresie kryzysu, gdyż w wypadku wielu pracowników zmiana zawodu oraz dokształcanie stają się koniecznością.

42.

Popiera propozycję wprowadzenia wskaźnika dotyczącego mobilności, która zwiększa zdolność do zatrudnienia i pozwala rozwijać obywatelstwo europejskie, choć Komisja powinna opracować ściślejszą definicję tego kryterium. Bez uszczerbku dla wysiłków podejmowanych na rzecz studentów, które trzeba kontynuować, zdaniem Komitetu należy położyć nacisk na mobilność osób przyuczających się do zawodu i młodzieży kształcącej się zawodowo; w dziedzinach tych wiele regionów podejmuje aktywne działania.

43.

Popiera zamiar wprowadzenia wskaźnika odniesienia dotyczącego „słabych wyników w umiejętnościach podstawowych”, poszerzonego o matematykę i nauki ścisłe, lecz podkreśla potrzebę skupienia się przede wszystkim na nauce czytania i pisania. Przypomina jednak, że w zdobywaniu wiedzy i realizacji celów dotyczących kształcenia ustawicznego i uczenia się przez całe życie istotne są umiejętności w zakresie technologii informacyjno-komunikacyjnych (TIK) oraz języków obcych. Szczególnie dzieci powinny mieć możliwość wczesnego nabycia umiejętności w zakresie TIK (12). Komitet zwraca uwagę na nierówności społeczne w dostępie do tych technologii, które powinny być przedmiotem odpowiednich działań instytucji krajowych, regionalnych, lokalnych i europejskich, co umożliwiłoby samorządom terytorialnym oparcie się na już istniejących programach UE i nowych programach Komisji oraz włączenie walki z analfabetyzmem funkcjonalnym do odnowionej strategii lizbońskiej. Ponadto struktury te powinny uwzględniać znaczenie znajomości języka kraju przyjmującego migrantów dla ich integracji społecznej i zdolności do zatrudnienia.

44.

W trakcie prac na rzecz określenia nowych wskaźników i nowych wartości odniesienia w dziedzinie nauczania i szkolenia, prowadzonych w ramach otwartej metody koordynacji, kontrolowanie umiejętności z zakresu czytania i rozumienia tekstu czytanego powinno również obejmować sprawdzanie umiejętności związanych z treściami medialnymi, zważywszy że obecnie, w otoczeniu elektronicznym czy cyfrowym, treści te obejmują połączone formy pisane, ikonograficzne i filmowe.

45.

Uważa, iż wysiłki w zakresie czytania, pisania, matematyki, nauk ścisłych i TIK nie są w żaden sposób niezgodne z nauczaniem innych przedmiotów, z których wszystkie przyczyniają się do rozwoju kreatywności, poczucia własnej wartości czy cech społecznych (9).

46.

Popiera cel osiągania dalszych postępów w zakresie nauki dwóch języków obcych od najmłodszych lat życia i w związku z tym popiera wskaźnik odniesienia dotyczący języków obcych.

47.

Z najwyższą ostrożnością odnosi się do wprowadzenia kryterium odniesienia dla części poświęconej inwestycjom w szkolnictwo wyższe. Dobrowolna decyzja o podniesieniu do 2 % PKB inwestycji w szkolnictwo wyższe jest sama w sobie pozytywna, jednak cel ten, dzielony między sektory prywatny i publiczny, nie może zwalniać państw z odpowiedzialności ani też powodować zwiększenia udziału gospodarstw domowych w finansowaniu studiów wyższych, gdyż podważyłoby to cel równości szans, szczególnie w okresie kryzysu.

48.

Popiera wskaźnik odniesienia dotyczący wykształcenia wyższego, a także zamiar zrezygnowania z osiągniętego już wskaźnika dotyczącego matematyki, nauk ścisłych i technologii oraz docenia fakt poświęcenia uwagi problemowi nierówności między mężczyznami a kobietami w tych dziedzinach. W związku z tym przypomnieć należy opinię Komitetu w sprawie komunikatu Komisji „W kierunku ramowej strategii wspólnotowej w dziedzinie równości między kobietami a mężczyznami” (13).

49.

Powściągliwie odnosi się do zaproponowanego przez Komisję ustanowienia wskaźnika odniesienia dotyczącego „zdolności do zatrudnienia”. Poszukiwanie związku między osiągniętym poziomem wykształcenia a możliwością wejścia na rynek pracy jest przedmiotem wspólnej troski, należy tu jednak wziąć pod uwagę inne zmienne, w tym szczególnie stan gospodarki. Kwestia ta wymaga zatem dokładniejszego określenia.

50.

Popiera zaproponowane przez Komisję ustanowienie wskaźnika odniesienia dotyczącego kształcenia przedszkolnego, gdyż nauka od wczesnego dzieciństwa tworzy nowe możliwości rozwoju i stanowi istotny element uczenia się przez całe życie.

51.

Popiera zamiar zachowania bez zmian wskaźnika dotyczącego „przedwczesnego zakończenia nauki szkolnej” i uważa, że konieczne jest uwydatnienie różnych podejść pozwalających osiągnąć ten cel.

52.

Uwzględniając obecny stan wiedzy, z pewną rezerwą podchodzi do propozycji ustanowienia prawdziwego wskaźnika odniesienia dotyczącego „zwiększenia innowacji i kreatywności”. Komitet opowiada się za tym, by państwa członkowskie szukały możliwości opracowania wskaźników, które mogą przyczynić się do wspierania ich wysiłków na rzecz innowacji i kreatywności.

53.

Proponuje, by podjęto refleksję nad wspieraniem wymiany informacji i wzorcowych rozwiązań między państwami w zakresie wskaźników odniesienia dotyczących innowacji i kreatywności oraz zdolności do zatrudnienia. Do działań tych powinny być ściśle włączone regiony.

54.

Popiera determinację, jeśli chodzi o utrzymanie i wzmocnienie skutecznej i ambitnej polityki w dziedzinie kształcenia i szkolenia. Obecny kryzys gospodarczy nie może przeszkodzić nam w osiągnięciu tego celu; wręcz przeciwnie, powinien on nas do niego prowadzić.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/33

1.

Przypomina, że niniejsza opinia odnosząca się do wniosku w sprawie uproszczenia wspólnej polityki rolnej (WPR) powstaje w bardzo szczególnej sytuacji gospodarczej, jak również w połowie okresu między oceną bieżącego stanu WPR a opracowaniem zmian do tej polityki po 2013 r., z uwzględnieniem przyszłych perspektyw budżetowych.

2.

Podkreśla, że kolejne wydarzenia gospodarcze na świecie oraz zmiany klimatu pozwalają ująć w jasne ramy i dzięki temu lepiej zrozumieć wspólną politykę wspierania sektora działalności takiego jak rolnictwo w celu lepszego zapewnienia odpowiednich warunków regulacji we wszystkich obszarach produkcji rolnej i we wszystkich regionach, tworząc tym samym fundament tej polityki.

3.

Uważa, że w tym kontekście szczególnego znaczenia nabiera zasada preferencji wspólnotowej i nabywanie produktów lokalnych, stanowiąc odpowiedź, bez uciekania się do protekcjonizmu, na konieczność zaspokojenia wszystkich światowych potrzeb w zakresie wyżywienia, która pozostaje palącą kwestią.

4.

Uściśla, że wspólna polityka rolna powinna uwzględniać produkcję żywności wysokiej jakości oraz warunki dotyczące w szczególności kluczowych strategii, takich jak strategia wykorzystywania gruntów i rozwoju obszarów wiejskich (strategia leśna, regiony w gorszym położeniu itd.). Polityka ta powinna również odpowiadać celom spójności terytorialnej w dużych jednostkach geograficznych części kontynentalnej Unii Europejskiej oraz w regionach najbardziej oddalonych.

5.

Jest zdania, że zgodnie z wcześniejszymi opiniami Komitetu Regionów, uproszczenie WPR powinno odnieść się do wszystkich podmiotów trudniących się zawodowo rolnictwem oraz sprawić, że obywatele lepiej zrozumieją potrzebę WPR, dostarczając tym samym argumentów na rzecz utrzymania jednego z filarów gospodarczych Europy.

6.

Jest przekonany, że WPR powinna spoglądać w przyszłość oraz że, zgodnie z rezolucją KR-u przyjętą na sesji plenarnej w czerwcu 2009 r. w związku ze zbliżającym się szczytem klimatycznym ONZ w Kopenhadze, rozważania dotyczące zmian klimatu powinny zostać włączone do zagadnień związanych z rolnictwem w trosce o zmniejszenie zużycia energii oraz ograniczenie emisji gazów cieplarnianych.

7.

Zaznacza, że uproszczona WPR powinna być jasna, czytelna i zrozumiała, zarówno dla rolników, jak i dla wszystkich podmiotów instytucjonalnych i gospodarczych oraz obywateli Unii Europejskiej.

8.

Zwraca uwagę Komisji Europejskiej (dalej zwaną „Komisją”) i państw członkowskich na to, że uproszczenie WPR nie jest tożsame z reformą tej polityki ani z konsekwentną zmianą zasad jej funkcjonowania. Uproszczenie to należy raczej rozumieć jako pewną ewolucję. Należy zwłaszcza zapewnić, że przy wszelkich zmianach zasad WPR uwzględnione zostaną wszystkie cykle produkcji rolnej.

9.

Wyraża nadzieję, że Komisja i państwa członkowskie wykorzystają okazję, jaką daje uproszczenie WPR, by w sposób rzeczowy, kompletny i obiektywny komunikować się z obywatelami i rolnikami europejskimi, stale przypominając o celach wspólnej polityki rolnej, sposobach jej wdrażania i o stosownym planie działania.

10.

Przypomina, że „uproszczenie WPR dla wszystkich musi oznaczać zrozumienie WPR przez wszystkich”.

11.

Zwraca uwagę Komisji na to, że rolnicy i obywatele na szczeblu lokalnym nie są świadomi upraszczania WPR pomimo tego, że proces ten trwa od 2005 r.

12.

Zastanawia się, czy uporządkowanie przepisów związanych z rolnictwem ma rzeczywiście znaczenie jedynie odnośnie do produktów mlecznych. Wyraża zdziwienie, że Komisja ogranicza swoją argumentację jedynie do tego sektora, chociaż sektor ten zasługuje na szczególną uwagę.

13.

Zgadza się w kontekście obecnego kryzysu gospodarczego, że rolnictwo europejskie będące przedmiotem wspólnej polityki powinno otrzymywać pomoc państwa przystosowaną do sytuacji kryzysowej (czy to w zakresie klimatu, zdrowia czy gospodarki), potwierdzając przy tym podstawowe zasady WPR (zob. poprzednie opinie Komitetu Regionów).

14.

Uważa, że oprócz działań Komisji, która powołała grupę ekspertów, państwa członkowskie, tak jak władze regionalne i lokalne powinny także wspierać wymianę doświadczeń, prowadzić badania porównawcze i wyłaniać najlepsze praktyki, zwłaszcza jeśli chodzi o zmniejszanie kosztów administracyjnych. Każde państwo członkowskie powinno wzorem Komisji, włączyć w powyższe działania lokalne podmioty zawodowo trudniące się rolnictwem.

15.

Zwraca uwagę Komisji na to, że pod pretekstem uproszczenia WPR, w rzeczywistości przeprowadziła reformę skutkującą głęboką restrukturyzacją na wszystkich obszarach.

16.

Zadaje sobie pytanie, czy rzeczywiście rolnicy postrzegają system płatności jednolitej jako „przyjazny”. Uważa, że włączenie do powierzchni objętej wsparciem bezpośrednim żywopłotów i murów jest działaniem mającym na celu wspólne dobro.

17.

Wyraża zadowolenie z powodu uwzględnienia przez Komisję konieczności przeprowadzania systematycznych ocen skutków i ewaluacji. Powyższe działania powinny także przełożyć się na lepsze przystosowanie WPR do roku 2013 do potrzeb regionów i podmiotów zawodowo trudniących się rolnictwem w wyniku dokonanej oceny stanu WPR i jej uproszczenia.

18.

Przypomina o znaczeniu przeprowadzania lepszych konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi i o konieczności objęcia WPR koncepcją wielopoziomowego sprawowania rządów, przedstawioną w białej księdze Komitetu Regionów, po to, aby proces integracji europejskiej cechował się lepszą skutecznością, sprawiedliwością i większym udziałem wszystkich podmiotów.

19.

Podkreśla konieczność dysponowania danymi elektronicznymi na wszystkich szczeblach Komisji, które mogłyby być wykorzystywane do potrzeb rolnictwa w terenie. Wszystkie podmioty powinny zaangażować się w obieg informacji drogą elektroniczną.

20.

Wyraża zdziwienie wobec priorytetów określonych w planie działania i ma nadzieję, że zostaną one uporządkowane i przedstawione w odpowiedniej kolejności.

21.

Zwraca się do Komisji o zapewnienie utrzymania zasady współzależności jako fundamentalnej zasady płatności bezpośrednich w ramach WPR. Uważa jednak za konieczne pewne jej uproszczenie oraz wprowadzenie racjonalnych wymogów dla producentów, które w konsekwencji mogłyby być obiektywnie weryfikowane przez organy administracyjne odpowiedzialne za zarządzanie.

22.

Wzywa Komisję do wykazania, że jednolita wspólna organizacja rynku przynosi rzeczywiste uproszczenie, z korzyścią dla osób zawodowo trudniących się rolnictwem, obywateli oraz regionów w zakresie wszystkich przepisów wykonawczych ustanawianych przez Komisję dla państw członkowskich i ich jednostek terytorialnych.

23.

Potwierdza, że zmniejszenie obciążeń administracyjnych powinno stosować się do wszystkich rodzajów produkcji, by było korzystne dla regionów, obywateli oraz rolników. Komitet podkreśla ponadto, że zmniejszenie obciążeń powinno być także zgodne z celami WPR.

24.

Zastanawia się nad zasadnością ogólnych twierdzeń Komisji w sprawie systemów wsparcia uzależnionych od produkcji i stawia jej pytanie, czy ukierunkowanie WPR na dalsze uniezależnianie płatności od produkcji rzeczywiście upraszcza tę politykę przy jednoczesnym poszanowaniu zróżnicowania terytorialnego. Komitet wyraża również nadzieję, że uproszczenie WPR poprzez ocenę jej stanu przełoży się na lepiej funkcjonującą WPR z korzyścią dla wszystkich, zapewniającą bardziej sprawiedliwy rozdział pomocy między gospodarstwa, branże i obszary.

25.

Po raz kolejny zwraca uwagę Komisji na konieczność uwzględnienia wszystkich rodzajów produkcji rolnej wraz z właściwymi im cyklami.

26.

W każdym razie ma nadzieję, że zasady współzależności zostaną zharmonizowane na wszystkich obszarach Unii Europejskiej przy zachowaniu możliwie najmniejszego wspólnego mianownika i uznaje to za priorytet.

27.

Zwraca uwagę Komisji na konieczność zrozumiałego, pełnego i otwartego komunikowania się z obywatelami i rolnikami.

28.

Stwierdza, że jednym z fundamentów WPR powinna być polityka jakości i że należy ją utrzymać.

29.

Zaznacza, że należy angażować władze lokalne i regionalne w wymianę dobrych praktyk i w działania zmierzające do uproszczenia WPR.

30.

Opowiada się za wzmocnieniem polityki zmierzającej do jeszcze większej profesjonalizacji sektorów europejskich, która pozwoli na wzmocnienie i dalszy rozwój sektora rolno-spożywczego, jednego z gospodarczych filarów Europy, dzięki jego przystosowaniu do globalnych zmian klimatu i do ogólnoświatowych zmian w gospodarce.

31.

Domaga się stworzenia narzędzi WPR, które będą skuteczniej reagować w sytuacjach kryzysowych (dotyczących rynku, klimatu, kwestii społecznych i sanitarnych itd.). W ramach mechanizmu międzyinstytucjonalnego należy przewidzieć proste narzędzia, które umożliwią zagwarantowanie dotkniętym kryzysem rolnikom godziwego dochodu poprzez połączenie zasobów wspierających produkcję.

32.

Wspiera Komisję w zadaniu skłonienia państw członkowskich do przeprowadzenia większego uproszczenia, tak aby efektywniej spełniały swoje obowiązki w ramach wspólnej polityki. Zasada pomocniczości nie może łączyć się ze skomplikowanymi i uciążliwymi procedurami, które mogłyby zagrozić stosowaniu się do europejskiego modelu polityki rolno-spożywczej.

33.

Podkreśla, że przyznanie priorytetu rozwojowi obszarów wiejskich powinno przynieść tym obszarom wartość dodaną, a nie zastępować polityki państw członkowskich lub władz lokalnych. Rozwój obszarów wiejskich musi być zintegrowany z wielkimi strategiami europejskimi (strategia lizbońska, strategia göteborska) i opierać się z jednej strony na spójności terytorialnej i jej logicznej konsekwencji – solidarności, a z drugiej – na wielkich strategiach koniecznych dla ładu na kontynencie europejskim, mających na celu zagospodarowanie kontynentu europejskiego, z jednoczesnym zachowaniem wdrażania projektów dotyczących rolnictwa i sektorów z nim związanych w ramach partnerstw w rodzaju LEADER.

34.

Pragnie ponownie wyrazić swoje poparcie dla utrzymania wspólnej polityki rolnej i sprzeciw wobec wszelkich form jej ponownego włączenia do kompetencji krajowych. Polityka ta, która jest realizowana w warunkach kryzysu gospodarczego, o czym należy tu przypomnieć, jest sprawiedliwym sposobem regulacji rynków. Powinna ona ewoluować w sposób uwzględniający potrzeby wszystkich sektorów w każdym regionie Unii Europejskiej w ramach zasady zrównoważonego rozwoju. Nieodzowne wydaje się uwzględnienie tego rodzaju podejścia w WPR przystosowanej do horyzontu czasowego roku 2013 i w ramach europejskich perspektyw finansowych.

35.

Zastanawia się, czy owe uproszczenie WPR proponowane dziś przez Komisję jest rzeczywiście zgodne z celami określonymi w ramach ostatnio przeprowadzonych debat na temat oceny stanu WPR i wskazówek, które z nich płyną, i zaleca kontynuację prac na szczeblu europejskim i krajowym w ścisłym porozumieniu z władzami lokalnymi i regionalnymi w celu poprawy warunków realizacji dla podmiotów zawodowo trudniących się rolnictwem oraz lepszego zrozumienia przez obywateli, którzy są też konsumentami, tej głównej polityki wspólnotowej.

36.

Zaznacza ponadto, że konieczne uproszczenie, do którego się dąży, powinno umożliwić lepsze reagowanie na kryzysy dotykające rynków rolnych i na zagrożenia związane z klimatem i zdrowiem. Obecny kryzys w sektorze mleczarskim wymaga szybkich działań oraz wprowadzenia prostych i elastycznych instrumentów zarządzania.

37.

Uważa za nieodzowne skuteczniejsze informowanie na temat obecnej WPR tak, by wszystkie zainteresowane strony (obywatele, konsumenci, rolnicy, władze lokalne i regionalne) czuły się jej podmiotami.

38.

Życzyłby sobie, aby Europa przekształciła tę politykę rolną w ambitną wspólną politykę rolno-żywnościową, którą można by nazwać WPRŻ. Taka polityka przyniosłaby pozytywne wyniki zarówno na terenie Unii Europejskiej, jak i na świecie. Jej sukces ułatwiłby powrót do niezbędnej równowagi i stabilności na świecie.

39.

Od państw członkowskich, Parlamentu Europejskiego i od Rady oczekuje, że od 2013 r. będą określać politykę z uwzględnieniem odpowiadających celom perspektyw finansowych i warunków realizacji na wszystkich poziomach.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/37

1.

Wyraża zadowolenie z inicjatywy Komisji mającej na celu dalsze postępy w ustanawianiu rzeczywistej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w służbie obywateli i podkreśla jej znaczenie w świecie, w którym wzrasta mobilność.

2.

Przyjmuje z zadowoleniem inicjatywę Komisji polegającą na wyposażeniu Unii w nowy program określający priorytety na najbliższe pięć lat w dziedzinach związanych z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Stwierdza jednak, że komunikat Komisji nie zawiera żadnego odniesienia do zmian, które może wnieść w tej dziedzinie traktat lizboński.

3.

Uważa, że nowy program powinien być wystarczająco ambitny, aby zapewnić znaczące postępy w tych dziedzinach. Powinno się w nim jednak zwrócić większą uwagę na ocenę środków zaproponowanych w ciągu ubiegłych dziesięciu lat, tak by poprawić ich skuteczność i rzeczywiście osiągnąć wyznaczone cele.

4.

Wyraża zaniepokojenie, gdyż po raz kolejny Komisja nie zwraca wystarczającej uwagi na rolę odgrywaną przez władze lokalne i regionalne w dziedzinie wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

5.

Przypomina, że władze lokalne i regionalne są szczególnie zainteresowane tematami poruszanymi przez Komisję w komunikacie, gdyż sprawy te mają bezpośredni wpływ na życie codzienne obywateli zamieszkujących Unię Europejską oraz na zadania samorządów lokalnych i regionalnych.

6.

Potwierdza, że jako zgromadzenie polityczne reprezentujące władze lokalne i regionalne, jest jednym z odpowiednich gremiów służących interesom obywateli i zapewniających wdrażanie praw i obowiązków związanych z obywatelstwem europejskim.

7.

Uważa, że powinien zostać w pełni włączony w zagadnienia dotyczące przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, a zatem bezpośrednio włączony we wdrażanie i rozwijanie programu sztokholmskiego oraz związanego z nim planu działania, a także w opracowanie i wdrażanie mechanizmów i narzędzi oceny, które są w nim przewidziane, o ile dotyczy to jego zakresu zadań.

8.

Potwierdza swe zaangażowanie w promowanie wielopoziomowego systemu ochrony praw podstawowych i wyraża zadowolenie z faktu, iż nowe środki w ustanawianiu przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości pozwalają na umieszczenie obywatelstwa w centrum tego projektu.

9.

Z naciskiem podkreśla potrzebę znalezienia równowagi między kwestią bezpieczeństwa a kwestią ochrony podstawowych praw i swobód, poprzez opracowanie spójnych instrumentów dotyczących przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

10.

Ma wrażenie, że postępy nie są współmierne do oczekiwań i przypomina państwom członkowskim, że hamowanie dalszych działań w kierunku utworzenia przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości może niekorzystnie wpłynąć na prawa i swobody obywateli europejskich.

11.

Podziela stanowisko Komisji, iż rzeczywiste stosowanie przepisów ma kluczowe znaczenie dla rozwoju przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości i w związku z tym podziela zaniepokojenie rozbieżnościami w transpozycji dyrektyw. Wzywa Komisję do opracowania nowych środków, tak by duch i forma przepisów i strategii zatwierdzonych na szczeblu europejskim znalazły odzwierciedlenie w ustawodawstwie krajowym.

12.

Podkreśla, że swoboda przemieszczania się osób jest kluczowym elementem obywatelstwa europejskiego i wzywa Komisję do przedsięwzięcia środków w celu właściwej transpozycji prawodawstwa w tym zakresie.

13.

Przypomina, że władze lokalne i regionalne, ze względu na ich bezpośrednią łączność z obywatelami, mogą odegrać znaczącą rolę we wdrażaniu narzędzi i mechanizmów oceny. Wzywa w związku z tym, zgodnie z zaleceniem grupy wysokiego szczebla ds. przyszłości europejskiej polityki sprawiedliwości, do włączenia go w opracowanie tych mechanizmów w taki sposób, by można było lepiej uwzględnić praktyczne doświadczenia władz terytorialnych.

14.

Zaleca więc, by zewnętrzny wymiar europejskiej polityki wewnętrznej został odpowiednio uwzględniony w planie działań programu sztokholmskiego. Można by w nim szczegółowo zająć się takimi zagadnieniami, będącymi przedmiotem wspólnego zainteresowania, jak: migracja i azyl, współpraca w zakresie ochrony granic, zwalczanie terroryzmu i przestępczości, ustanowienie priorytetów geograficznych dla poszczególnych zagadnień, ogólne warunki dla wymiany informacji, gwarancja ochrony praw podstawowych i praw człowieka, przejrzystość i swoboda dostępu do informacji, ochrona danych oraz związana z tym gwarancja ochrony prawnej dla obywateli Unii i krajów trzecich.

15.

Potwierdza, że działania w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych muszą być skoordynowane i zintegrowane z innymi obszarami polityki unijnej i podkreśla konieczność lepszej koordynacji problematyki sprawiedliwości, bezpieczeństwa i spraw wewnętrznych z polityką gospodarczą, społeczną i zewnętrzną Unii Europejskiej, tak aby poprawić skuteczność i spójność tych polityk.

16.

Popiera priorytety polityczne zawarte w nowym programie i przypomina, że w budowaniu Europy obywatelskiej kluczowe znaczenie ma udział władz lokalnych i regionalnych, który m.in. zapewnia całemu procesowi pełniejszą legitymizację demokratyczną.

17.

Podziela troskę o przeznaczenie na priorytety polityczne odpowiednich środków finansowych i zwraca uwagę na konieczność zapewnienia udziału władz lokalnych i regionalnych w opracowaniu narzędzi budżetowych na rzecz dziedzin, w których władze te posiadają kompetencje.

18.

Odnotowuje, iż kontrola przestrzegania zasad pomocniczości i proporcjonalności możliwa jest dopiero po przedstawieniu szczegółowych propozycji i żąda, by w planie działania, który ma zostać przyjęty w grudniu 2009 r. zagwarantowano w jak najwyższym stopniu przestrzeganie tych zasad.

19.

Domaga się podjęcia szczególnych starań, by zapewnić poszanowanie zasady pomocniczości, gdyż państwa członkowskie mogą wykorzystywać ją do odzyskiwania kompetencji na szczeblu krajowym.

20.

Wyraża zadowolenie z zamiaru przystąpienia Unii do Europejskiej konwencji praw człowieka i przypomina, że ochrona praw podstawowych powinna leżeć u podstaw wszelkich działań Unii i państw członkowskich.

21.

Zwraca uwagę na fakt, iż Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej obejmuje prawa mające zastosowanie do każdej osoby, niezależnie od jej obywatelstwa lub aspektu administracyjnego jej pobytu w Unii Europejskiej; podkreśla też znaczenie, jakie ma dla władz lokalnych i regionalnych zasada dotycząca miejsca pobytu ze względu na konieczność zapewnienia spójności i pokoju społecznego.

22.

Podkreśla, że stosowanie dyrektywy dotyczącej swobodnego przemieszczania się osób ma kluczowe znaczenie dla zagwarantowania obywatelom europejskim i ich rodzinom prawa do swobodnego podróżowania i osiedlania się w państwach członkowskich i przypomina, że żadne państwo członkowskie nie dokonało pełnej transpozycji tej dyrektywy (1).

23.

Z zaniepokojeniem zauważa, że obywatele państw trzecich, którzy są członkami rodzin obywateli UE i mają prawo do długoterminowego pobytu, natrafiają na dyskryminujące ograniczenia dotyczące wjazdu do UE i pobytu na jej terytorium ze względu na obywatelstwo lub pochodzenie etniczne i zwraca się o pilne czuwanie nad tym, by nie dochodziło do tego rodzaju dyskryminacji.

24.

Popiera wszelkie inicjatywy służące przeciwdziałaniu dyskryminacji, rasizmowi, antysemityzmowi, ksenofobii lub homofobii, wzywa do szybkiego przyjęcia wniosku dotyczącego dyrektywy w sprawie wprowadzenia w życie zasady równego traktowania osób bez względu na religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną (COM 2008/426) oraz przypomina, że władze lokalne i regionalne mogą odegrać istotną rolę w zapobieganiu postawom ksenofobicznym i rasistowskim oraz w ich wykrywaniu, a także podkreśla rolę tych władz w krzewieniu zasad demokratycznych. Jest ponadto zdania, że Europejski Rok Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym 2010 stanowi okazję do nadania nowej dynamiki opracowaniu i wdrożeniu polityki przeciw dyskryminacji tych grup społecznych, które są na nią najbardziej narażone.

25.

Podziela przekonanie o konieczności ustanowienia całościowego systemu ochrony danych, opartego na podstawowym prawie do prywatności i do ochrony danych osobowych i obejmującego narzędzia zgodne z jego celami przy zachowaniu wysokiego poziomu ochrony.

26.

Wyraża zaniepokojenie wykładniczym wzrostem ilości informacji cyfrowych dotyczących obywateli, wynikającym z rozwoju technologii informacyjno-komunikacyjnych; przypomina wagę, jaką obywatele europejscy przywiązują do ochrony danych i prywatności (2) i uważa, że w programie sztokholmskim oraz w związanym z nim programie działań Komisji należałoby poświęcić więcej uwagi rozwinięciu podejścia strategicznego opartego na technologiach „privacy by design” i „privacy aware” (3).

27.

Wyraża zaniepokojenie nielicznym udziałem obywateli Unii w wyborach europejskich; przyznaje, że sam jako instytucja UE był niewystarczająco zaangażowany w tę sprawę i ubolewa nad tym, że Komisja nie przedstawia autentycznie innowacyjnych pomysłów na zwiększenie ich udziału w demokratycznym życiu Unii (4).

28.

Wzywa Komisję do poszukiwania większej liczby sposobów rozwijania nowych form uczestnictwa opartych na nowych technologiach i do wykorzystania możliwości e-administracji oraz inicjatyw takich jak e-uczestnictwo, aby zwiększyć udział obywateli w życiu obywatelskim i politycznym (5).

29.

Uważa za niezbędne wzmocnienie mechanizmów informowania pozwalających obywatelom europejskim lepiej poznać ich prawa związane z obywatelstwem, szczególnie w zakresie ochrony dyplomatycznej i konsularnej w krajach trzecich, w których ich kraj nie posiada przedstawicielstwa.

30.

Stwierdza konieczność poprawy wspólnego systemu szkolenia w dziedzinie ochrony ludności i popiera propozycję ze sprawozdania końcowego Future Group polegającą na dążeniu do działania na zasadzie sieci, aby ułatwić dostęp do szkoleń oraz opracować wspólne definicje w zakresie standardów szkoleniowych (6).

31.

Ubolewa, że w kontekście zagadnienia mechanizmów usprawniania ochrony ludności nie podkreślono roli władz lokalnych i regionalnych, mają one bowiem kluczowe znaczenie dla zapobiegania zagrożeniom oraz dla wykorzystania zasobów i ludzi w wymagających tego sytuacjach.

32.

Potwierdza znaczenie europejskiej przestrzeni sądowej i konieczność usunięcia istniejących jeszcze przeszkód, aby w pełni zagwarantować obywatelom europejskim ich prawa oraz skuteczność narzędzi związanych z rynkiem wewnętrznym.

33.

Jest świadomy, że pogodzenie 27 różnych systemów wymiaru sprawiedliwości jest trudne, apeluje jednak o transgraniczną współpracę organów sądowniczych na rzecz spójności i skuteczności w oparciu o wzajemne uznanie i zaufanie oraz poszanowanie zasady pomocniczości. Podkreśla, że powinna temu towarzyszyć minimalna harmonizacja prawa w zakresie postępowania karnego, a także opracowanie minimalnych standardów postępowania cywilnego.

34.

Stwierdza, że dostęp do wymiaru sprawiedliwości ma kluczowe znaczenie dla Europy praw i wyraża zadowolenie z ogólnych propozycji Komisji, szczególnie dotyczących e-sprawiedliwości, które powinny zostać wdrożone z zapewnieniem ochrony danych.

35.

Uważa, że w dziedzinie współpracy sądowej należy wykorzystać w jak największym stopniu potencjał nowych technologii.

36.

Sądzi, że należy wzmocnić mechanizmy funkcjonowania współpracy sądowej w dziedzinie prawa rodzinnego, szczególnie gdy dotyczą one praw nieletnich.

37.

Domaga się większych wysiłków w celu zapewnienia prawidłowej transpozycji przepisów europejskich w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości, aby uniknąć obniżenia skuteczności instrumentów prawnych.

38.

Zgadza się z koniecznością ustanowienia wzajemnego uznawania orzeczeń o pozbawieniu praw, szczególnie w zakresie zakazu wykonywania zawodów związanych z nieletnimi, wymaga jednak, by Komisja czuwała nad ochroną danych w procesie wymiany informacji i nad tym, by nie doszło do nadużyć.

39.

Potwierdza, że szkolenia i wiedza są kluczowymi elementami budowy Europy sprawiedliwości, gdzie szanuje się różnorodność i wspiera współpracę; ponadto wzywa Komisję do realizowania programów wymiany między specjalistami z różnych krajów.

40.

Stwierdza konieczność zbliżenia przepisów krajowych w zakresie prawa cywilnego w dziedzinie szczególnie ciężkich przestępstw o charakterze transgranicznym, tak aby ułatwić rozwój działań transgranicznych i lepiej chronić prawa obywateli, co jest jednym z celów europejskiej przestrzeni sprawiedliwości.

41.

Z uznaniem przyjmuje wysiłki Komisji, by w centrum polityki bezpieczeństwa i sprawiedliwości znajdowało się poszanowanie praw podstawowych obywateli, ale przypomina o potrzebie zagwarantowania spójności i równowagi między elementami odnoszącymi się do bezpieczeństwa a elementami dotyczącymi ochrony praw i swobód w momencie opracowywania strategii na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego.

42.

Potwierdza konieczność ustanowienia wspólnej kultury wśród podmiotów bezpieczeństwa i z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę promowania mechanizmów wymiany doświadczeń i sprawdzonych rozwiązań. W tym kontekście konieczne jest podkreślenie znaczenia polityki prewencji jako niezbędnej wstępnej części całego procesu zwalczania przestępczości.

43.

Wyraża żal, iż wspomniano tylko o podmiotach krajowych, podczas gdy ustanowienie wspólnej kultury bezpieczeństwa powinno obejmować także specjalistów z samorządu lokalnego i regionalnego.

44.

Zaleca zbadanie, na ile kodyfikacja europejskiego prawa policyjnego ułatwiłaby transgraniczną współpracę przy operacjach na terytorium UE.

45.

Dodaje, iż – nie kwestionując wewnętrznego podziału kompetencji w każdym państwie członkowskim – należy ustanowić mechanizmy pozwalające instytucjom terytorialnym biorącym udział w praktycznym wdrażaniu przepisów wspólnotowych w dziedzinie bezpieczeństwa i policji na dostęp w rozsądnym zakresie i zgodnie z odpowiednimi zasadami do mechanizmów współpracy i wymiany informacji ustanowionych w Unii (7).

46.

Uważa, że niezbędne jest lepsze i skuteczniejsze wykorzystanie narzędzi technologicznych w celu zapewnienia bezpieczeństwa i swobód osobom korzystającym z mobilności; przyznaje jednak, że jest zaniepokojony szybkim rozwojem tych systemów bez wystarczającej oceny.

47.

Uznaje potrzebę refleksji nad kształtem systemów informacyjnych, opowiada się za poprawą ich skuteczności i wydajności, obniżeniem kosztów i maksymalnym wykorzystaniem płynących z nich korzyści.

48.

Przypomina o konieczności uwzględnienia specjalistów z władz lokalnych i regionalnych w chwili, gdy mówi się o badaniach i rozwoju w dziedzinie bezpieczeństwa i o możliwości utworzenia funduszu na rzecz bezpieczeństwa wewnętrznego.

49.

Uważa, że w celu przeciwdziałania przestępstwom zagrażającym bezpieczeństwu obywateli (terroryzm, przestępczość zorganizowana, a zwłaszcza handel ludźmi, przemyt narkotyków, seksualne wykorzystywanie nieletnich), zapobieganie jest równie ważne, co karanie i przypomina Komisji o podstawowej roli, jaką odgrywają podmioty lokalne i regionalne w rozwoju strategii na rzecz zapobiegania przestępczości.

50.

Popiera usprawnienia w zakresie skuteczności europejskiej współpracy policyjnej i sądowej i uważa, że władze lokalne i regionalne powinny odgrywać większą rolę w walce z transgraniczną przestępczością zorganizowaną, mając na uwadze coraz ściślejszy związek między przestępczością lokalną a międzynarodową przestępczością zorganizowaną.

51.

Podkreśla, że wszelkie postępy w walce z przestępczością muszą iść w parze z podobną dynamiką w zakresie ochrony praw obrony i ustanowieniem minimalnych wspólnotowych gwarancji procesowych dla oskarżonych w zakresie takich zagadnień jak domniemanie niewinności i areszt prewencyjny.

52.

Zgadza się co do znaczenia ochrony zewnętrznych granic UE dla zapewnienia bezpieczeństwa i swobodnego przemieszczania się na obszarze Unii i popiera odniesienie do bezwzględnego poszanowania praw człowieka i ochrony międzynarodowej przy opracowywaniu europejskiej strategii zintegrowanego zarządzania granicami; wyraża jednak zaniepokojenie ze względu na nikłe konkretne postępy w tym kierunku, o których mowa w komunikacie i apeluje, by w dalszych pracach pamiętano, iż Europa jest przestrzenią wolności i praw.

53.

Zwraca się do Komisji, aby jeszcze przed wprowadzeniem nowych instrumentów ustanowiła mechanizmy niezależnej oceny współpracy operacyjnej między państwami członkowskimi (FRONTEX) oraz analogicznej współpracy z krajami trzecimi pod kątem ingerowania w podstawowe prawa obywateli UE i obywateli krajów trzecich.

54.

Przypomina państwom członkowskim, że nadzór i kontrola granic morskich nie powinna odbywać się z uszczerbkiem dla podstawowych zobowiązań w zakresie ratownictwa morskiego.

55.

Uważa, że istniejące systemy informacyjne (SIS II, VIS) powinny zostać w pełni rozwinięte i ocenione zanim wprowadzone zostaną do nich zmiany lub zanim ustanowi się nowe instrumenty; wyraża ponadto swe zaniepokojenie brakiem informacji w komunikacie na temat mechanizmów przeglądu i kontroli w zakresie wykorzystania w tych systemach danych biometrycznych.

56.

Podkreśla swe zaniepokojenie ustanowieniem elektronicznej rejestracji wjazdów do i wyjazdów z państw członkowskich oraz możliwością stworzenia europejskiego systemu uprzedniego zezwolenia na podróż, co może ograniczyć prawa podstawowe, szczególnie jeśli chodzi o ochronę danych osobowych.

57.

Zauważa, że należy wzmocnić strategie współpracy, aby rozwijać wymianę informacji oraz współpracę między siłami policyjnymi a administracją celną.

58.

Dodaje, że wszelkie nowe instrumenty, jak np. wspólna europejska wiza Schengen, powinny być wprowadzane w sposób skuteczny i wydajny, a także z uwzględnieniem ochrony danych i gwarancji dotyczących prawa do prywatności.

59.

Popiera wysiłki mające na celu lepszą współpracę między Europolem a Eurojustem, tak aby poprawić wykrywanie transgranicznej przestępczości zorganizowanej.

60.

Podziela zaniepokojenie Komisji wymienionymi przez nią zagrożeniami i podkreśla rolę, jaką mogą odegrać władze lokalne i regionalne w identyfikowaniu i wykrywaniu takich działań przestępczych.

61.

Apeluje do Komisji o ustanowienie szczegółowych planów działania na rzecz zwalczania handlu ludźmi i o włączenie tej walki w ramy stosunków z krajami trzecimi.

62.

Wyraża zaniepokojenie wzrostem liczby przestępstw związanych z seksualnym wykorzystywaniem dzieci i z pornografią dziecięcą (8) w internecie i przypomina, że sankcjom karnym powinny towarzyszyć działania informacyjne i edukacyjne na temat tych przestępstw skierowane do obywateli.

63.

Przypomina o roli, jaką odegrać mogą władze lokalne i regionalne w opracowaniu działań zapobiegawczych na rzecz ochrony godności i praw nieletnich, szczególnie tych, którzy zostali porzuceni lub pozostają bez opieki (9).

64.

Zgadza się co do konieczności dalszej walki z przestępczością informatyczną i gospodarczą oraz poprawy mechanizmów koordynacji i współpracy w tych dziedzinach, gdzie przestępstwa nie zawsze są ścigane w kraju, w którym zostały popełnione.

65.

Przypomina Komisji rolę, jaką mogą odegrać władze lokalne i regionalne w walce z korupcją i podrabianiem oraz w opracowaniu strategii antynarkotykowej Unii Europejskiej.

66.

Uważa, że zagrożenie terroryzmem jest jedną z głównych trosk obywateli europejskich i ubolewa nad tym, że w komunikacie nie wspomniano o roli władz lokalnych i regionalnych w walce z tym zagrożeniem, szczególnie w kontekście walki z gwałtowną radykalizacją postaw.

67.

Obawia się, że mechanizmy zapobiegawcze, o których mowa w komunikacie, wpłyną na traktowanie jako kryminogenne całych wspólnot etnicznych lub religijnych, a nie zaradzą rzeczywistym przyczynom terroryzmu.

68.

Proponuje uwzględnienie czynników politycznych, społecznych i gospodarczych, które mogą mieć wpływ na wzrost gwałtownych zachowań politycznych ze strony różnych grup, zamiast koncentrowania się na pochodzeniu państwowym, etnicznym czy religijnym, co może podsycać rasizm i ksenofobię.

69.

Przypomina, że Unia Europejska powinna prowadzić rzeczywistą europejską politykę imigracyjną, opartą na zasadzie solidarności, wzajemnego zaufania i współodpowiedzialności państw członkowskich, przy pełnym poszanowaniu praw człowieka, utrzymując przy tym obecny podział kompetencji między poszczególne szczeble władzy, wykorzystując w pełni własne kompetencje w tej dziedzinie i respektując zasadę pomocniczości.

70.

Przypomina, że wdrażanie polityki imigracyjnej i azylowej dotyczy w pierwszym rzędzie władz lokalnych i regionalnych; jako pierwsze muszą one bowiem reagować na skutki społeczne i gospodarcze przepływów migracyjnych na ich obszarach.

71.

Wzywa państwa członkowskie UE do dzielenia odpowiedzialności w zakresie przyjmowania i integracji uchodźców oraz do ustanowienia mechanizmu redystrybucji między państwami członkowskimi.

72.

Wzywa Komisję do lepszej koordynacji poszczególnych istniejących instrumentów i do ustalenia wytycznych dla działań w dziedzinie imigracji i azylu; przypomina, że powinny one być oparte na poszanowaniu podstawowych praw i swobód.

73.

Z zadowoleniem przyjmuje priorytetowe traktowanie całościowego podejścia do imigracji oraz nacisk na rozwijanie zrównoważonego i autentycznego partnerstwa z krajami pochodzenia imigrantów i z krajami tranzytowymi na rzecz zorganizowanego zarządzania przepływami migracyjnymi.

74.

Przypomina, że UE powinna bardziej dostosowywać migrację gospodarczą do potrzeb rynku pracy państw członkowskich i wzywa do wspólnego elastycznego systemu przyjmowania imigrantów, w ramach którego państwa członkowskie mogą ustalać liczbę przyjmowanych obywateli spoza UE.

75.

Jest zaniepokojony tym, iż dążenie do większej solidarności może zostać zredukowane do użytkowego i wybiórczego podejścia, w zależności od zapotrzebowania na wysoko wykwalifikowanych imigrantów na europejskich rynkach pracy.

76.

Zgadza się co do potrzeby lepszej koordynacji polityki imigracyjnej z polityką zewnętrzną Unii i uważa, że współpraca i dialog z krajami trzecimi są konieczne zarówno w celu zwalczania nielegalnej imigracji, jak i w celu skupienia się na migracji legalnej. Inwestowanie w gospodarkę tych krajów trzecich jest skuteczniejszym narzędziem pomocy osobom, które zamierzają wyemigrować z przyczyn ekonomicznych. W tym kontekście kluczowa rola przypada władzom lokalnym i regionalnym, zwłaszcza tym, które znajdują się najbliżej krajów trzecich lub utrzymują z nimi najsilniejsze więzi, gdyż mogą one działać jako platformy współpracy UE z tymi krajami.

77.

Uważa, że dyplomacja lokalna powinna zajmować więcej miejsca w planie działania związanym z programem na rzecz przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości, ponieważ władze lokalne i regionalne mogą w znacznym stopniu przyczynić się do poprawy stosunków z miastami i regionami pochodzenia i tranzytu oraz do poprawy warunków życia w nich.

78.

Zgadza się co do konieczności spójnego wykorzystania narzędzi polityki migracyjnej i wzywa do oceny takich inicjatyw, jak partnerstwa na rzecz mobilności oraz ich uwarunkowań i skutków w krajach pochodzenia przed zawarciem nowych umów.

79.

Podziela troskę o lepsze zarządzanie imigracją ekonomiczną w całej Unii Europejskiej i apeluje o pogłębienie strategii – w duchu europejskiej platformy dialogu – z uwzględnieniem unijnych podmiotów lokalnych, regionalnych i krajowych i z poszanowaniem prawa państw członkowskich do ustalania liczby przyjęć osób z krajów trzecich w zależności od sytuacji na rynku pracy, przy zapewnieniu tym osobom godnych warunków pracy (10).

80.

Z zainteresowaniem przyjmuje inicjatywę utworzenia centrum monitorowania mającego analizować i zdobywać wiedzę na temat zjawisk migracyjnych i zwraca uwagę, że inicjatywa ta nie powinna kolidować z już istniejącymi projektami. Coraz wyraźniejsza jest konieczność uporządkowania i optymalizacji narzędzi istniejących już w tej dziedzinie.

81.

Uważa, że pomimo jej oczywistych korzyści propozycja dotycząca kodeksu imigracji powinna zostać uważnie przeanalizowana, szczególnie w oczekiwaniu na przyjęcie dyrektywy dotyczącej jednolitej procedury przyznawania obywatelom państw trzecich prawa do pobytu i pracy, która uwzględniałaby wspólny zbiór praw pracowników z krajów trzecich przebywających legalnie w państwach członkowskich. Przygotowanie tego kodeksu nie może powodować niejasności ani osłabić obecnego zbioru praw i gwarancji dla tych obywateli przebywających w Unii Europejskiej.

82.

Jest wdzięczny Komisji za przypomnienie roli władz lokalnych i regionalnych w zakresie integracji imigrantów (11) i stwierdza, że konieczne jest podjęcie szerokiej debaty na temat integracji w Europie. Podkreśla w tym kontekście raz jeszcze, że polityka integracji nie może stanowić ukrytego narzędzia kontroli imigracji, w szczególności warunkującego łączenie rodzin, lecz powinna mieć na celu umożliwienie integracji społecznej, gospodarczej, kulturalnej i obywatelskiej imigrantów po ich osiedleniu się na terytorium państwa członkowskiego.

83.

Uważa, że niezbędny jest udział władz lokalnych i regionalnych oraz Komitetu Regionów w określaniu rocznych i wieloletnich priorytetów Europejskiego Funduszu Integracji; należy zagwarantować, by państwa członkowskie właściwie wykonywały postanowienia w tym zakresie i rozdzielały środki z tego funduszu pomiędzy organy administracji lokalnej i regionalnej.

84.

Wzywa państwa członkowskie do włączenia władz lokalnych i regionalnych do kolejnej konferencji międzyministerialnej poświęconej integracji, która odbędzie się w trakcie hiszpańskiego przewodnictwa w Unii na początku 2010 r.; apeluje też o poprawę mechanizmów współpracy na polu migracji z takimi platformami jak mający powstać ARLEM.

85.

Zgadza się z Komisją, że nielegalna praca oraz przemyt i handel ludźmi są kluczowymi czynnikami nielegalnej imigracji w Europie i wzywa państwa członkowskie do poszukiwania wspólnych strategii w walce z tymi zjawiskami.

86.

Przyznaje, że zaniepokojenie związane z przyjęciem dyrektywy dotyczącej powrotów zmusza do większej uwagi przy jej praktycznym zastosowaniu i wzywa Komisję do ścisłego kontrolowania, czy wdrażanie mającej wejść w życie w grudniu 2010 r. dyrektywy dotyczącej powrotów odbywa się w zgodności z Kartą Praw Podstawowych.

87.

Zwraca uwagę na fakt, iż niemożliwe jest mówienie o dobrowolnym powrocie, jeśli nie ustanowi się mechanizmów dialogu z krajami pochodzenia gwarantujących, że powrót będzie miał sens i nie doprowadzi do podjęcia ponownej próby emigracji.

88.

Wzywa do poświęcenia większej uwagi nieletnim imigrantom bez opieki, która to kwestia powinna zostać uwzględniona jako odrębny punkt planu działania wynikającego z programu sztokholmskiego; podkreśla konieczność promowania solidarności, odpowiedzialności i odpowiedniego podziału kosztów związanych z zagadnieniem nieletnich imigrantów bez opieki między władze regionalne, krajowe i europejskie; apeluje do Komisji o zaproponowanie bardziej surowych środków karnych dla członków siatek przemytu i handlu ludźmi wykorzystujących nieletnich.

89.

Wzywa Komisję do zagwarantowania, by rozwój mechanizmów systemów azylowych w państwach członkowskich dotrzymywał kroku postępom w tworzeniu wspólnego europejskiego systemu azylowego opartego na konwencji genewskiej i innych odpowiednich instrumentach międzynarodowych oraz ostrzega przed podpisywaniem nowych umów o readmisji z państwami, które nie są sygnatariuszami konwencji genewskiej.

90.

Zaleca, w obliczu ogromnych rozbieżności w odsetku rozpatrywanych pozytywnie wniosków o azyl w państwach członkowskich, zmianę zasad wspólnego europejskiego systemu azylowego w taki sposób, aby odpowiedzialność za rozpatrzenie wniosku azylowego spoczywała na państwie, w którym został on złożony, przy zagwarantowaniu w każdym wypadku solidarności między państwami członkowskimi.

91.

Apeluje do Komisji o dążenie do zapewnienia właściwego funkcjonowania Europejskiego Urzędu Wsparcia w zakresie Polityki Azylowej i do włączenia władz lokalnych i regionalnych do jego działań, a także do zaangażowania Komitetu Regionów w wypadkach, gdy wymaga tego aspekt lokalny i regionalny danej problematyki.

92.

Zauważa znaczenie, jakie ma dla władz lokalnych i regionalnych integracja uchodźców lub osób korzystających z ochrony międzynarodowej; domaga się, by władze lokalne i regionalne mogły uczestniczyć w ustanowieniu mechanizmu wewnętrznego przesiedlania.

93.

Domaga się pogłębienia analizy wykonalności wspólnego systemu rozpatrywania wniosków o azyl i zgadza się z Komisją, że konieczny jest przegląd Europejskiego Funduszu na rzecz Uchodźców; w proces ten powinny zostać ściślej włączone władze lokalne i regionalne.

94.

Podkreśla, że państwa członkowskie, zgodnie z zasadą pomocniczości, powinny włączać władze lokalne i regionalne w proces opracowywania działań związanych z tworzeniem europejskiej przestrzeni wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

95.

Wreszcie apeluje, by plan działania wynikający z programu sztokholmskiego był wiarygodny i by towarzyszyło mu zwiększenie środków na zagadnienia związane z przestrzenią wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Będzie to wymagać koordynacji wewnętrznych instrumentów finansowych z instrumentami przeznaczonymi na kontakty z krajami trzecimi.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/45

1.

Wniosek dotyczący rozporządzenia PE i Rady UE w sprawie europejskiej sieci kolejowej ukierunkowanej na konkurencyjny transport towarowy został przyjęty w związku z koniecznością stworzenia najbezpieczniejszego, najefektywniejszego i najbardziej ekologicznego systemu transportu towarowego, służącego obywatelom i podmiotom gospodarczym.

2.

Zgodnie z zapisami białej księgi dotyczącej transportu z 2001 roku, w świetle obecnych zmian w strukturze UE oraz wciąż nowych wyzwań, jakie stają przed państwami UE, należy skoncentrować się nad rozwojem współmodalności wszystkich rodzajów transportu.

3.

O ile w transporcie drogowym i lotniczym przeprowadzono już wiele prac, które dały pozytywne efekty, transport kolejowy, szynowy wymaga jeszcze wielu działań.

4.

Opiniowany wniosek powstał po szerokich konsultacjach wśród państw członkowskich, przewoźników kolejowych, zarządców infrastruktury, przedstawicieli przemysłu i firm spedycyjnych.

5.

W wyniku tych prac stwierdzono, że utworzenie międzynarodowych korytarzy kolejowych ukierunkowanych na konkurencyjny transport towarowy w krótkim czasie zwiększy konkurencyjność kolei oraz przyczyni się do poprawy wskaźników makroekonomicznych.

6.

Komitet z zadowoleniem przyjmuje akt prawny regulujący zasady funkcjonowania europejskiej sieci kolejowej, ukierunkowany na konkurencyjny transport towarowy. Ma to na celu stworzenie wydajnej sieci transportu towarowego poprzez inteligentne wykorzystanie istniejącej infrastruktury lub jej rozbudowę.

7.

Komitet uważa, że konsekwentne wprowadzanie w praktykę zasad zapisanych w powyższym akcie prawnym doprowadzi w krótkim czasie do zwiększenia efektywności transportu kolejowego, jako transportu najbardziej przyjaznego dla środowiska i najbezpieczniejszego, zdolnego do konkurowania z innymi środkami transportu pod względem efektywności.

8.

Komitet uważa, że tworzone korytarze towarowego transportu kolejowego powinny łączyć inne środki transportu poprzez odpowiednie terminale, zarówno lądowe, lotnicze, jak i morskie, a także poprzez porty śródlądowe.

9.

Komitet zwraca uwagę na rozwój centrów logistycznych, w zarządzaniu którymi uczestniczą władze lokalne i regionalne. Centra te powinny być uwzględniane w tworzeniu europejskiej sieci kolejowej ukierunkowanej na konkurencyjny transport towarowy. W planowanie i rozwój takich centrów logistycznych należy zaangażować władze lokalne i regionalne.

10.

Komitet zwraca uwagę, że niektóre przepisy rozporządzenia mogą doprowadzić do przerostu zbędnej biurokracji w systemach zarządzających europejską siecią kolejową.

11.

Komitet podkreśla, że towarowy transport kolejowy jest w miarę przyjazny dla środowiska i bezpieczny, a po zwiększeniu jego efektywności i konkurencyjności może stanowić alternatywę dla bardziej energochłonnych, mniej przyjaznych człowiekowi oraz bardziej niebezpiecznych rodzajów transportu.

12.

Należy skoncentrować działania na rzecz poprawy efektywności europejskiego transportu kolejowego i zwiększenia jego konkurencyjności poprzez jak najszybsze rozwiązanie istniejących obecnie problemów, takich jak:

13.

W działaniach tych należy wykorzystać podjęte już inicjatywy i prace zarówno na poziomie krajowym, jak i międzynarodowym, odnoszące się do:

Ponadto niezbędne są jednocześnie następujące środki:

14.

Doświadczenia z programu transeuropejskich sieci transportowych (TEN-T), systemu sygnalizacji kolejowej (ERTMS) oraz innych dotychczasowych działań pozwolą znacznie skuteczniej i szybciej wprowadzić w życie europejską sieć kolejową ukierunkowaną na konkurencyjny transport towarowy poprzez wytworzenie efektu synergii wszystkich działań.

15.

Realizacja koncepcji utworzenia europejskiej sieci transportu kolejowego wymaga międzynarodowej struktury zdolnej do stymulowania koordynacji pomiędzy państwami członkowskimi i zarządcami infrastruktury w ramach poszczególnych korytarzy transportowych. Tego rodzaju struktura powinna wymagać od państw członkowskich, by wypełniły swoje zobowiązania w zakresie tworzenia korytarzy.

16.

Niezbędne jest, aby odpowiednie organy UE, państwa członkowskie UE bądź struktury zarządzania kontynuowały starania na rzecz wyeliminowania istniejących dziś ograniczeń, powodujących obniżanie efektywności, a przez to i konkurencyjności transportu kolejowego. Do ograniczeń tych należą:

17.

Wskazane byłoby ustanowienie standardów kolejowych w celu ograniczenia kosztów logistycznych, podniesienia konkurencyjności, ułatwienia dostępu do rynków, rozwoju interoperacyjności i intermodalności, większego dostosowania rozwoju gospodarczego do wymogów ekologicznych oraz uczynienia z kolei integralnej części łańcucha wartości dodanej europejskiej sieci przedsiębiorczości, przyczyniając się do optymalizacji procesów produkcji, dostaw i dystrybucji.

18.

W przypadku niemożności przekazania kompetencji związanych z likwidacją barier, organy UE lub państw członkowskich powinny doprowadzić w sposób bezpośredni, poprzez swoją działalność, do wyeliminowania tych ograniczeń.

19.

Struktura zarządzająca korytarzami nie powinna być zbiurokratyzowana, lecz powinna funkcjonować w sposób mobilny, w zależności od sytuacji rynkowej, i być odporna na nieuzasadnione ingerencje państw członkowskich oraz instytucji UE.

20.

Popyt na usługi transportowe powinien również decydować o niezbędnej ilości tworzonych korytarzy towarowego transportu kolejowego w poszczególnych państwach.

21.

Utworzenie europejskiej sieci kolejowej, ukierunkowanej na konkurencyjny transport towarowy, doprowadzi do osiągnięcia założonych celów pod warunkiem ścisłej współpracy z władzami lokalnymi i regionalnymi, przez które przebiegać będą korytarze sieci kolejowej.

22.

Współpraca ta powinna odbywać się zarówno na poziomie planowania i koordynowania inwestycji związanych z powstaniem sieci, jak i eksploatacji, remontów i modernizacji korytarzy transportu kolejowego przy uwzględnieniu istniejącej infrastruktury i aktualnego natężenia ruchu.

23.

Uznając wagę gwarancji tras dobrej jakości dla transportu towarowego, ich niezawodności i dobrej obsługi ruchu, należy na tych trasach, które nie będą rozdzielone na towarowe i pasażerskie, ustalić zasady funkcjonowania obu rodzajów transportu przy uwzględnieniu, w miarę możliwości, interesów regionalnych i lokalnych oraz w sposób, który nie wpłynie negatywnie na mobilność mieszkańców i nie będzie sprzeczny z innymi interesami społecznymi.

24.

Odpowiednie planowanie regionalne oraz miejskie w zakresie zagospodarowania przestrzennego, uwzględniające przebieg korytarzy oraz lokalizację terminali i stacji przeładunkowych, w znaczny sposób podniesie efektywność sieci, a jednocześnie przyczyni się do poprawy stanu gospodarki miast i regionów.

25.

Niezbędne są działania ze strony władz regionalnych i lokalnych oraz państw UE mające na celu dostosowanie strumieni ruchu drogowego do dystrybucji i dostarczania konsumentom towarów przewiezionych transportem kolejowym.

26.

Władze lokalne i regionalne mają większe możliwości współpracy i dialogu z producentami oraz podmiotami korzystającymi z transportu kolejowego, są w stanie dużo skuteczniej wypromować określone zachowania odbiorców usług transportowych przy wyborze środków transportu oraz określonych tras. Gwarantuje to optymalne zachowania przedsiębiorców wybierających środki transportu dla ich produktów pod kątem bezpieczeństwa ekologicznego, niezawodności, szybkości i oczywiście konkurencyjności cenowej.

27.

Uznając utworzenie wewnętrznego rynku kolejowego za niezbędny element w ramach strategii lizbońskiej oraz strategii zrównoważonego rozwoju we Wspólnocie Europejskiej, Komitet Regionów stwierdza, że wydane rozporządzenie Parlamentu i Rady jest niezbędnym aktem prawnym pozwalającym konkurować transportowi kolejowemu z innymi, mniej ekologicznymi i mniej przyjaznymi człowiekowi środkami transportu. Na etapie realizacji, przy przydzielaniu tras priorytetowemu transportowi towarowemu trzeba należycie uwzględnić już istniejący ruch, jak choćby transport pasażerski. Jednocześnie transport towarowy krajowy i transgraniczny powinny mieć zasadniczo ten sam priorytet.

28.

Ważną rolę we wprowadzeniu rozporządzenia w życie będą odgrywały władze lokalne i regionalne, które poprzez odpowiednie planowanie, umiejętne prowadzenie inwestycji drogowych, kolei regionalnych oraz inwestycji portowych w znaczny sposób mogą zwiększyć efektywność i konkurencyjność przewozów kolejowych.

29.

Niezbędne jest ustalenie, wspólnie z zarządcami korytarzy kolejowych oraz władzami regionalnymi i lokalnymi, zasad przewozu materiałów niebezpiecznych.

30.

Mimo że decyzje o utworzeniu korytarzy transportu towarowego będą rozpatrywane i zatwierdzane na szczeblu wspólnotowym, każdorazowo tuż przed ich podjęciem, na etapie ich planowania i uzgadniania na poziomie krajowym, muszą być one konsultowane z władzami regionalnymi oraz lokalnymi.

31.

Konsultacje takie powinny określić niezbędne elementy infrastruktury związane z utworzeniem korytarza, które sprawią, że jego przebieg nie będzie negatywnie wpływał na życie społeczności lokalnych w sąsiedztwie korytarza, a także ułatwić wybór terenów lepiej nadających się do przebiegu takich korytarzy.

32.

Niezbędne jest osiągniecie optymalnego współistnienia na danym obszarze sieci pasażerskich dużej prędkości, sieci pasażerskich konwencjonalnych i podmiejskich oraz sieci towarowych wszelkiego rodzaju.

33.

Ze względu na określone parametry magistrali kolejowej w korytarzach transportowych niezbędne będą zmiany w organizacji ruchu drogowego i kolejowego w niektórych miejscowościach. Dlatego konieczne jest wyposażenie władz lokalnych i regionalnych w odpowiednie instrumenty finansowe, pozwalające na wykonanie prac inwestycyjnych i modernizacyjnych, koniecznych do poprowadzenia magistrali przez te miejscowości. Jednocześnie trzeba uprościć ramy prawne wywłaszczeń gruntu dokonywanych w interesie publicznym, aby zasada słusznego odszkodowania nie utrudniała modernizacji lub budowy, planowanych w związku z wytyczanymi trasami i obiektami infrastruktury.

34.

Instrumenty te powinny być do wykorzystania w terminie umożliwiającym realizację art. 3 ust. 3, zawartego w rozdziale II opiniowanego rozporządzenia, to znaczy podanych w rozporządzeniu obowiązkowych terminów wprowadzania poszczególnych korytarzy towarowego transportu kolejowego.

35.

Istniejące dzisiaj centra logistyczne, w zarządzaniu którymi uczestniczą władze lokalne bądź regionalne, powinny być wykorzystane w sposób efektywny i włączone w system korytarzy towarowego transportu kolejowego.

36.

Takie wykorzystanie infrastruktury zarządzanej przez samorząd terytorialny powinno spowodować, zgodnie z art. 4 rozdz. 2 rozporządzenia, udział przedstawicieli władz lokalnych lub regionalnych w organach zarządzających korytarzami transportu towarowego.

37.

Liczba korytarzy towarowego transportu kolejowego w poszczególnych państwach członkowskich UE, określona w art. 3 rozporządzenia, powinna być ustalana w odniesieniu do potencjalnego popytu na usługi transportu, analizy jego efektywności oraz faktycznych możliwości technicznych umożliwiających dotrzymanie terminów ustalonych w rozporządzeniach.

38.

Należy odstąpić od obligatoryjnej liczby korytarzy transportowych w poszczególnych państwach członkowskich UE, wyznaczonej przez kryterium wielkości tonokilometrów przewozów kolejowych towarowych w danym państwie.

39.

Badania rynkowe opisane w art. 5 ust. 3 rozporządzenia powinny być przeprowadzane w zależności od potrzeb, o których powinni decydować zarządcy korytarzy. W związku z tym nie należy obligatoryjnie wymagać ich co roku, tak jak to zapisano w rozporządzeniu.

40.

W decyzjach lokalizacyjnych dotyczących korytarzy towarowego transportu kolejowego w pierwszym okresie obowiązywania rozporządzenia należy uwzględnić wyłącznie przesłanki merytoryczne związane z efektywnością, dostępnością, jakością oraz wielkością infrastruktury, pomijając w miarę możliwości przesłanki polityczne.

41.

Podczas tworzenia korytarzy transportu kolejowego niezbędny jest nadzór nad przestrzeganiem norm z zakresu ochrony środowiska i zdrowia publicznego, zwłaszcza dotyczących hałasu, bezpieczeństwa ruchu i innych zjawisk, ponieważ przepisy te zapobiegają negatywnym oddziaływaniom na otoczenie mieszkańców. Wszystko to powinno być podporządkowane kryterium niestawiania mieszkańców obszarów położonych wzdłuż korytarzy transportu w niekorzystnym położeniu pod względem warunków higieny i życia oraz kryterium bezpieczeństwa ruchu.

42.

Komitet Regionów wnosi, aby Komisja Europejska jak najszybciej wprowadziła rozporządzenie w życie oraz uwzględniła uwagi i wnioski przedstawione w opinii.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/50

1.

Z zadowoleniem przyjmuje wiele aspektów inicjatywy Komisji przedstawione w „pakiecie dotyczącym produktów leczniczych”. Komitet Regionów w swoich wcześniejszych opiniach (1) zwracał się do DG ds. Przedsiębiorstw i Przemysłu o opracowanie polityki dotyczącej produktów leczniczych oraz apelował o większą koordynację z polityką zdrowotną prowadzoną przez DG ds. Zdrowia i Ochrony Konsumentów. Komitet uważa, że inicjatywa legislacyjna w zakresie nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii oraz postulat efektywniejszego gromadzenia informacji o niepożądanych działaniach leków stanowi istotny wkład w ochronę zdrowia publicznego w Unii Europejskiej.

2.

Podkreśla, jak ważne jest, aby terapie lekami prowadzone były w sposób zasadny pod względem etycznym, medycznym i ekonomicznym. Celem powinno być zapewnienie pacjentowi odpowiedniego leku w odpowiednim czasie i dawce, a przez to jak najlepsze wykorzystanie zasobów. Potrzeby i interes pacjentów powinny zawsze być na pierwszym miejscu.

3.

Jest zdania, że wniosek dotyczy bezpośrednio władz lokalnych i regionalnych, ponieważ w wielu państwach członkowskich są one odpowiedzialne za opiekę zdrowotną. We wniosku Komisji nie uwzględniono roli szczebla lokalnego i regionalnego. Zasada pomocniczości powinna być przestrzegana.

4.

Z zadowoleniem przyjmuje zamiar podjęcia przez Komisję środków w celu ograniczenia niekorzystnych skutków dla środowiska powodowanych przez leki. Środki te należałoby jednak przedstawić bardziej szczegółowo.

5.

Uznaje znaczenie przemysłu farmaceutycznego w UE zarówno dla sektora opieki zdrowotnej, którego jest naukowym fundamentem, jak i dla całej gospodarki.

6.

Podkreśla potrzebę znalezienia równowagi między wymogami konkurencyjności a polityką ochrony zdrowia publicznego.

7.

Jest zdania, że wszystkie zainteresowane strony powinny upewnić się, że leki biopodobne (tzw. biosimilar, leki biologiczne zatwierdzane w procedurach częściowo podobnych do tych, które stosowane są w przypadku generyków) oraz generyki (leki generyczne, niepodlegające ochronie patentowej) będą dostępne niezwłocznie po wygaśnięciu ochrony patentowej oraz że pacjentom zagwarantowana zostanie ich nienaganna jakość i będą one wyprodukowane zgodnie z wysokimi standardami.

8.

Zaleca, by Komisja wzięła pod uwagę wnioski z badania sektorowego przeprowadzonego w sektorze farmaceutycznym (2).

9.

Podziela opinię, że społeczeństwo jest zainteresowane decyzjami, jakie podejmuje się w sprawach dotyczących jego zdrowia oraz że zainteresowanie to w przyszłości będzie jeszcze wzrastać.

10.

Jest zdania, że najważniejszym zadaniem przemysłu farmaceutycznego jest opracowywanie, z zachowaniem kryteriów jakości i bezpieczeństwa, produktów leczniczych, których skuteczność i bezpieczeństwo wykazano w badaniach klinicznych, i które odpowiadają potrzebom terapeutycznym pacjentów i przyczyniają się tym samym do poprawy jakości ich życia. Inwestycje przedsiębiorstw powinny więc być ukierunkowane na badania i rozwój.

11.

Wnosi, by firmy farmaceutyczne zgodnie z obecnymi przepisami wywiązały się ze swoich obowiązków dotyczących poprawy jakości opakowań i informacji umieszczanych na nich w formie dostępnej dla pacjentów, wraz ze zrozumiałymi ulotkami w więcej niż jednym języku wspólnotowym, co ma zapewnić lepsze stosowanie leków. Ponadto należy zachęcić te firmy do wprowadzenia systemu umożliwiającego zapewnienie identyfikowalności produktów i substancji leczniczych.

12.

Popiera utrzymanie zakazu reklamowania produktów leczniczych wydawanych wyłącznie na receptę. Konieczne jest również kontrolowanie „promowania” w mediach chorób i zaburzeń przez przedsiębiorstwa farmaceutyczne pragnące obejść ten zakaz. Przedsiębiorstwa farmaceutyczne powinny informować o produktach leczniczych wydawanych na receptę tylko zgodnie z ustalonymi kryteriami jakości oraz poprzez z góry określone kanały. Reklama w radio, w telewizji i przez inne kanały informacyjne nie powinna być dozwolona.

13.

Jest zdania, że informacje rozpowszechniane przez przedsiębiorstwa farmaceutyczne powinny podlegać kontroli jakości, a także na ile umożliwiają to przepisy krajowe – uprzedniej weryfikacji bądź przez państwo członkowskie, w którym lek został dopuszczony do obrotu, bądź – w przypadku leków objętych centralnym pozwoleniem – na szczeblu UE. Państwa członkowskie same ustalą odpowiedni system monitorowania w celu zapewnienia przestrzegania regulacji dotyczących produktów leczniczych dopuszczonych na podstawie procedury wzajemnego uznawania zgodnie z dyrektywą 2001/83/WE. Produkty lecznicze dopuszczone na mocy procedury scentralizowanej podlegają kontroli na szczeblu europejskim, zgodnie z rozporządzeniem (WE) 726/2004.

14.

Uważa, że należy uchylić odstępstwo przewidziane dla reklamy kampanii dotyczących szczepień oraz innych kampanii w interesie zdrowia publicznego. Informacje na temat tych produktów leczniczych powinny podlegać tym samym regulacjom, co inne produkty lecznicze wydawane na receptę lekarską. Odstępstwo od zakazu reklamy powinno ograniczać się do szczepień dla osób podróżujących za granicę.

15.

Opowiada się za wzmocnieniem i wspieraniem roli lokalnego personelu służby zdrowia w informowaniu pacjentów oraz wyjaśnianiu roli poszczególnych podmiotów. Informowanie pacjentów i czuwanie nad tym, by zaspokojone były ich potrzeby, to podstawa zaufania, które stanowi sedno opieki zdrowotnej.

16.

Uważa za istotne, aby informacje o produkcie leczniczym uwzględniały zarówno ryzyko, jak i korzyści płynące z jego zastosowania. Zdaniem Komitetu jest to podstawowy warunek, aby informacje przedsiębiorstw farmaceutycznych nie miały charakteru wyłącznie komercyjnego.

17.

Chce, aby zapewnione było, by kanały informacyjne władz i instytucji opieki zdrowotnej także w przyszłości mogły rozpowszechniać informacje o lekach wydawanych na receptę oraz umożliwiające porównanie różnych wariantów terapii.

18.

W ocenie Komitetu trudno jest jednoznacznie wyodrębnić kanały informacyjne określone jako publikacje dotyczące zdrowia, dlatego proponuje usunięcie wzmianki o takich kanałach informacyjnych, z wyjątkiem wzmianki o informacjach pochodzących od organizacji skupiających pacjentów.

19.

Podkreśla, jak istotne jest, aby interpretacje dyrektywy w poszczególnych państwach członkowskich nie odbiegały znacznie od siebie. Dlatego Komisja powinna opracować zestawienie rozwiązań stosowanych w zakresie systemów monitorowania i udostępnić je państwom członkowskim.

20.

Uważa, że Komisja powinna dogłębniej zbadać możliwości rozpowszechniania przez detaliczny handel farmaceutyczny informacji o lekach wydawanych na receptę.

21.

Popiera propozycję utworzenia skoordynowanej sieci łączącej wszystkie podmioty, których dotyka fałszowanie produktów leczniczych, w celu poprawy identyfikowalności sfałszowanych produktów leczniczych i niedopuszczania do ich wejścia do łańcucha farmaceutycznego, a także nałożenia większej odpowiedzialności na sprzedawcę i kupującego.

22.

Wzywa Komisję do zainicjowania środków w celu zwalczania problemu sfałszowanych produktów leczniczych także poza legalnym systemem dystrybucji. Dyrektywa stanowi, że jej postanowienia odnoszą się tylko produktów leczniczych przeznaczonych do dystrybucji w państwach członkowskich (3).

23.

Jest zdania, że trzeba zwiększać wiedzę i świadomość obywateli co do możliwych następstw stosowania leków pochodzących spoza legalnego systemu dystrybucji i związanego z tym ryzyka.

24.

Apeluje do Komisji o podjęcie odpowiednich kroków w celu zapewnienia pełnej identyfikowalności produktów leczniczych, zwłaszcza poprzez wprowadzenie systemu uznawania dla każdego opakowania produktu leczniczego na szczeblu europejskim.

25.

Popiera utrzymanie możliwości równoległego obrotu produktami leczniczymi, ponieważ przyczynia się on do obniżania cen leków.

26.

Uważa ponadto, że należy zadbać, aby wniosek nie opóźnił wprowadzenia do obrotu leków generycznych.

27.

Wzywa Komisję, by śledziła zmiany cen, tak aby mieć pewność, że proponowana akredytacja nie spowoduje wzrostu cen leków. Przypomina, że podejmowane środki muszą być pomyślane tak, by osiągnąć równowagę między poprawą bezpieczeństwa a wzrostem kosztów.

28.

Wzywa Komisję, by we współpracy z państwami członkowskimi wsparła przygotowanie międzynarodowej konwencji w sprawie walki z podrabianiem produktów leczniczych, zaostrzając tym samym kary za podrabianie leków, lub zastanowiła się nad włączeniem dodatkowego protokołu do konwencji z Palermo w sprawie przestępczości zorganizowanej.

29.

Z zadowoleniem przyjmuje zmiany w prawodawstwie wspólnotowym zmierzające do zaostrzenia przepisów dotyczących produktów leczniczych.

30.

Jest zdania, że należy zachęcać zarówno pacjentów, jak i instytucje opieki zdrowotnej do zgłaszania niepożądanego działania leków. Pracownicy służby zdrowia mają obowiązek przekazywania informacji o wszelkich niepożądanych reakcjach na leki, o jakich im wiadomo. Jest to szczególnie ważne w przypadku leków, które otrzymują pozwolenie na pewnych określonych warunkach. Sposobem uświadomienia tego pacjentom jest stosowanie na opakowaniu powszechnie znanego symbolu albo uzgodnionego systemu symboli i udostępnianie informacji na temat bezpieczeństwa w więcej niż jednym języku wspólnotowym.

31.

Uważa, że instytucje opieki zdrowotnej powinny mieć prawo do wystąpienia o zbadanie produktu leczniczego pod kątem jego bezpieczeństwa oraz powinny, za pośrednictwem regionalnych lub krajowych organów nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii, mieć dostęp do informacji o niepożądanych działaniach zawartych w europejskiej bazie danych.

32.

Apeluje, by regionalne organy nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii stały się integralną częścią systemu zdrowia publicznego i głównym punktem kontaktowym dla pacjentów w odniesieniu do zagadnień farmakologicznych.

33.

Uważa, że ujawnienie niepożądanego działania powinno być poprzedzone poważnymi badaniami zatwierdzonymi przez właściwe organy, zanim informacje te zostaną w jakikolwiek sposób rozpowszechnione wśród pacjentów.

34.

Podkreśla, że zadania regionalnych ośrodków nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii nie powinny ograniczać się do gromadzenia informacji, ale obejmować także informowanie, profilaktykę, doradztwo oraz ocenę korzyści i zagrożeń. Regionalne ośrodki nadzoru nad bezpieczeństwem farmakoterapii wnoszą swój wkład w sprawozdawczość dotyczącą zdrowia oraz w konferencje poświęcone kwestiom zdrowia. Ponadto należy dążyć do intensywniejszej współpracy w zakresie stosowania leków pomiędzy lekarzami, farmaceutami oraz grupami samopomocy w zakresie zdrowia.

35.

Ocenia, że proponowane zmiany dotyczące ulotek dołączanych do produktów leczniczych, zwłaszcza odnośnie do starannego monitorowania niepożądanego działania niektórych leków, przyczynią się do szybszych zmian ich treści. Może to prowadzić do pojawienia się nieaktualnych ulotek, które wprowadzą pacjentów w błąd albo będą zawierały informacje niezgodne z prawdą. W perspektywie długoterminowej należy dążyć do tego, aby każdy produkt leczniczy trafiający do rąk użytkownika końcowego posiadał aktualną ulotkę. Pracownicy służby zdrowia powinni udzielać pacjentom informacji o działaniach niepożądanych, które nie mogły jeszcze zostać zamieszczone w ulotce, jeśli uzna się to za konieczne w konkretnej sytuacji poszczególnych pacjentów.

36.

Opowiada się przeciwko propozycji umieszczania w czarnej ramce streszczenia ulotki dołączonej do opakowania, ponieważ można się obawiać, że pacjenci będą czytali tylko informacje w ramce.

27.3.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 79/58

1.

Przede wszystkim podkreśla, że władze lokalne i regionalne będą nadal odgrywać zasadniczą rolę we wdrażaniu prawodawstwa europejskiego dotyczącego istotnych elementów wspólnego europejskiego systemu azylowego (CEAS); powtarza zalecenia, które sformułował w swojej pierwszej opinii w sprawie systemu CEAS przyjętej podczas 74. sesji plenarnej (CdR 177/2007 fin).

2.

W niniejszej drugiej opinii w sprawie systemu CEAS określa dalsze konkretne kwestie odnoszące się do planu polityki, w szczególności do dostępnego proponowanego prawodawstwa, potwierdzając przy tym swe poprzednie uwagi.

3.

Jest zaniepokojony tym, że w rozpatrywanych dokumentach nie uwzględniono w należytym stopniu wymiaru lokalnego i regionalnego. Włączenie obu tych wymiarów jest niezbędne zarówno do skutecznego wdrożenia systemu CEAS II, jak i do przestrzegania zasady pomocniczości.

4.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że uznano, iż w tej dziedzinie polityki harmonizacja musi iść w parze ze wzrostem norm, wysuwa jednak pewne zastrzeżenia. W szczególności zauważa, że mogą powstać znaczne koszty dla władz lokalnych i regionalnych.

5.

Podkreśla, że ponieważ system CEAS dotyczy osób ubiegających się o azyl i uchodźców, powinien być oparty na zasadach Konwencji ONZ dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. i nie należy zezwalać na obniżanie jej norm ani tego sugerować.

6.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że zasadniczą cechą planu polityki i powiązanego z nim prawodawstwa jest ujednolicenie podejścia do kwestii azylu i form ochrony uzupełniającej. Jest to ważne, ponieważ uznano niedostatki definicji uchodźcy oraz to, że wiele osób ubiegających się o ochronę międzynarodową może nie być uchodźcami w ścisłym znaczeniu tego słowa (np. osoby uciekające przed klęskami żywiołowymi). Odpowiednie przepisy i procedury dotyczące przyjmowania oraz przyznawany status powinny gwarantować równe traktowanie tych osób.

7.

Uważa, że udana harmonizacja stanowi sposób na złagodzenie nieproporcjonalnego obciążenia, wobec którego stają niektóre władze lokalne i regionalne, spowodowanego ich położeniem geograficznym lub przygranicznym oraz różnicami w podejściach krajowych. Jeśli w którymś z państw członkowskich warunki i procedury dotyczące przyjmowania lub stosowanie kryteriów kwalifikujących do ochrony międzynarodowej są bardziej restrykcyjne (lub uważane za takie), może to przyczyniać się do wtórnych ruchów migracyjnych w UE. Utrudnia to wdrażanie systemu CEAS i może być źródłem nadmiernych obciążeń dla niektórych państw członkowskich oraz władz lokalnych i regionalnych.

8.

Podkreśla, że głównymi przyczynami przymusowej migracji są okoliczności mające charakter zewnętrzny wobec UE, a nie warunki wewnątrz Unii.

9.

Zaleca, aby w przypadkach, gdy dostępem do mieszkań, opieki społecznej, ochrony zdrowia, edukacji i rynku pracy zarządzają władze lokalne i regionalne, państwa członkowskie uznały potrzebę solidarności i rozkładu obciążeń na szczeblu niższym niż krajowy.

10.

Uważa, że jeśli europejska polityka harmonizacji ma odnieść pożądany skutek, władze lokalne i regionalne mogą potrzebować albo dodatkowego bezpośredniego wsparcia europejskiego, albo gwarancji proporcjonalnego udziału w środkach przydzielonych państwom członkowskim.

11.

Odnotowuje, że nieproporcjonalne obciążenia wynikające z położenia przy granicy UE i z uwarunkowań demograficznych mogą zmniejszyć skuteczność harmonizacji, i w związku z tym zgadza się, że dalszej harmonizacji norm krajowych za pośrednictwem systemu CEAS musi towarzyszyć wzmocniona współpraca praktyczna, tak by sprawiedliwie rozdzielić między regiony i państwa członkowskie zadania w zakresie pomocy azylowej.

12.

Jest zaniepokojony faktem, że w planie polityki nie poruszono kwestii funkcjonowania agencji UE ds. granic, FRONTEX, ani w odniesieniu do harmonizacji, ani praktycznej współpracy. Zwiększony nacisk położony we wnioskach dotyczących systemu CEAS na prawa człowieka, a w szczególności prawa człowieka osób szczególnie narażonych na zagrożenia, należy odzwierciedlić w przepisach regulujących działalność agencji FRONTEX.

13.

Podkreśla potrzebę poprawy komunikacji na szczeblu lokalnym i regionalnym na temat różnic między migracją wymuszoną a niewymuszoną oraz między osobami otrzymującymi ochronę międzynarodową a ubiegającymi się o nią; celem tego jest, by społeczności otrzymały merytoryczne i pozytywne przesłanie dotyczące osób objętych ochroną międzynarodową.

14.

Popiera połączenie w omawianej dyrektywie środków mających na celu objęcie normami dotyczącymi przyjmowania zarówno osób ubiegających się o azyl, jak i osób ubiegających się o ochronę uzupełniającą.

15.

Zwraca uwagę, że w ramach harmonizacji norm dotyczących przyjmowania, pomoc socjalna w zakresie mieszkań, opieki społecznej, opieki zdrowotnej, edukacji i dostępu do rynku udzielana osobom ubiegającym się o azyl w żadnym razie nie może przewyższać poziomem pomocy świadczonej miejscowej ludności.

16.

Uważa, że proponowane gwarancje w zakresie praw człowieka, w tym specjalne środki dotyczące osób szczególnie narażonych, powinny mieć zastosowanie do wszelkich sposobów rozpatrywania wniosków, w tym wszelkich sposobów rozpatrywania wniosków poza terytorium UE, takich jak przewidziane w punkcie 5.2.3 planu polityki. Dalsze kroki w tym kierunku będą wymagały uważnej kontroli, zwłaszcza pod kątem ich zgodności z prawem, skuteczności i celowości.

17.

Z dużym zadowoleniem przyjmuje uznanie w art. 8 ust. 1, że nikt nie powinien być zatrzymywany tylko z tego powodu, że ubiega się o ochronę międzynarodową, o co Komitet apelował w pkt. 16 swojej pierwszej opinii w sprawie systemu CEAS. Dostrzega, że mogą istnieć istotne powody, by właściwe władze zatrzymywały niektórych wnioskodawców, np. tych, w przypadku których istnieje prawdopodobieństwo ucieczki.

18.

Zgadza się z tym, że propozycje te mogą przynieść korzyści zarówno osobom ubiegającym się o azyl, jak i państwom członkowskim, chociaż uznaje, że dla niektórych państw członkowskich, szczególnie tych, które borykają się z rosnącym bezrobociem i które są w trudniejszej sytuacji ze względu na swe położenie geograficzne, propozycja ta jest kontrowersyjna. Komitet z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w art. 15 ust. 2 przekształconej wersji dyrektywy dotyczącej przyjmowania osób ubiegających się o azyl jasno stwierdza się, że: „państwa członkowskie podejmują decyzję dotyczącą warunków przyznawania wnioskodawcy dostępu do rynku pracy”.

19.

Powtarza swoje stanowisko na temat polityki integracyjnej przedstawione w pkt. 34–38 swej pierwszej opinii w sprawie systemu CEAS i zwraca uwagę na: swą opinię z dnia 11 października 2007 r. w sprawie zastosowania podejścia globalnego do migracji do granic UE (CdR 64/2007 fin); wnioski z konferencji poświęconej roli regionów i miast w zarządzaniu przepływami migracyjnymi, zorganizowanej wspólnie przez Komitet Regionów i rząd Wysp Kanaryjskich na Teneryfie w październiku 2007 r.; opinię z dnia 15 czerwca 2006 r. w sprawie ochrony mniejszości i polityki walki z dyskryminacją w rozszerzonej Europie (CdR 53/2006), w której omawiano politykę integracyjną, a także opinię z dnia 12 lutego 2009 r. w sprawie wiodącej roli władz lokalnych i regionalnych w polityce integracyjnej (CdR 212/2008) oraz wnioski z seminarium poświęconego roli miast i regionów w integrowaniu imigrantów, zorganizowanego przez Komitet Regionów i Lokalny Związek Gmin Miejskich i Wiejskich Attyki w Atenach w październiku 2008 r.

20.

Potwierdza zalecenie sformułowane w pkt. 4 pierwszej opinii w sprawie systemu CEAS, zgodnie z którym prawodawstwo europejskie powinno wprowadzić wymóg utworzenia przez państwa członkowskie systemu sieci władz regionalnych, którego celem byłaby poparta wiedzą integracja uchodźców.

21.

Uznaje za problematyczny zapis zobowiązujący do stosowania krajowych przepisów w zakresie pomocy społecznej do osób ubiegających się o azyl i zachęca raczej do rozważenia zagwarantowania podstawowej opieki w ramach ogólnoeuropejskich jednolitych norm minimalnych.

22.

Uznaje, że przepisy dotyczące materialnych warunków przyjmowania mają szczególne znaczenie dla tych władz lokalnych i regionalnych, które odgrywają ważną rolę w zapewnianiu mieszkań, opieki społecznej, zdrowotnej i edukacji. W przypadku gdy wdrażanie tych norm leży w gestii państw członkowskich, powinny one zapewnić władze lokalne i regionalne, że otrzymają proporcjonalne wsparcie finansowe, jeżeli zostaną obciążone dodatkowymi obowiązkami.

23.

Stwierdza, że konieczne jest szkolenie funkcjonariuszy władz lokalnych i regionalnych, którzy będą prowadzić kontrole posiadania przez wnioskodawców wystarczających środków zaproponowane w tych przepisach, aby zagwarantować, że osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową nie będą zmuszone same pokrywać nadmiernej części kosztów materialnych warunków przyjmowania i opieki zdrowotnej.

24.

Ponownie wyraża swoje zaniepokojenie sytuacją osób szczególnie narażonych (pkt. 29–33 pierwszej opinii w sprawie systemu CEAS) i z zadowoleniem przyjmuje kroki podjęte w celu zajęcia się tą kwestią. Komitet zwraca szczególną uwagę na potrzeby zdrowotne osób ubiegających się o ochronę międzynarodową związane z obrażeniami, niedożywieniem i urazami psychicznymi. Ponieważ opieka zdrowotna jest często świadczona na szczeblu lokalnym lub regionalnym, należy zbadać, określić i złagodzić obciążenia konkretnych regionów.

25.

Harmonizacja traktowania osób, którym odmówiono azylu, mogłaby przyczynić się do zmniejszenia wtórnych ruchów migracyjnych. Należy zachęcać do dobrowolnego wyjazdu, lecz prowadzone w tym celu działania nie powinny negatywnie wpływać na zapewnienie niezbędnej pomocy medycznej lub środków do życia osobom należącym do tej kategorii.

26.

Podkreśla, że w ramach polityk imigracyjnych i azylowych w celu wydalania osób, którym odmówiono ochrony międzynarodowej, nigdy nie należy stosować wymuszonego ubóstwa i odmowy opieki zdrowotnej.

27.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w dyrektywie w sprawie przyjmowania oraz w pozostałych przekształconych instrumentach CEAS II zawarto jasną definicję małoletniego, którym jest „obywatel kraju trzeciego lub bezpaństwowiec, który nie ukończył 18 lat”. Z zadowoleniem należy także przyjąć fakt, że w każdym z instrumentów stworzono dodatkowe gwarancje dla małoletnich. Chociaż jednak osoby określone jako małoletnie skorzystają z tych norm, nie zapewniono dostatecznej ochrony osobom ubiegającym się o ochronę międzynarodową, których wiek jest kwestionowany przez państwo członkowskie przyjmujące taką osobę, rozpatrujące wniosek i podejmujące decyzję w tej sprawie lub stosujące kryteria dublińskie.

28.

Zwraca uwagę na fakt, że materialne warunki przyjmowania będą pierwszą częścią CEAS, z którą będą mieć styczność osoby ubiegające się o ochronę międzynarodową. Dlatego niezbędne jest, aby w przypadku zakwestionowania wieku takiej osoby była ona traktowana jak małoletnia aż do momentu udowodnienia, że tak nie jest (z należytym uwzględnieniem praw i bezpieczeństwa innych osób ubiegających się o ochronę międzynarodową), aby w każdym wypadku traktowano taką osobę w sposób humanitarny i szanujący jej godność oraz by miały zastosowanie gwarancje prawne w odniesieniu do procedur określania wieku, zwłaszcza w przypadku odwołania się do badania lekarskiego. Jeżeli na tym etapie wiek osoby ubiegającej się o ochronę zostanie błędnie oceniony, wtedy dziecko ubiegające się o ochronę międzynarodową może zostać bezprawnie pozbawione zwiększonego poziomu ochrony, który prawodawstwo dotyczące CEAS II ma zapewnić małoletnim.

29.

Zauważa szczególne obciążenie pewnych samorządów lokalnych i regionalnych, które muszą świadczyć usługi dla licznych lub pozostawionych bez opieki małoletnich, i zaleca wyposażenie takich samorządów w odpowiednie zasoby.

30.

Zwraca uwagę na szczególne znaczenie tego rozporządzenia dla regionów, jako że zgodnie z systemem dublińskim osoby ubiegające się o azyl mogą być przekazywane do pierwszego państwa członkowskiego, na którego terytorium przybyły, co powoduje obciążenie państw członkowskich i regionów leżących przy granicach zewnętrznych UE i głównych punktach wjazdu.

31.

Popiera cel, jakim jest zwiększenie skuteczności systemu, ale tylko jeżeli odpowiada to stosowaniu ujednoliconych norm oraz procedur przyjmowania i kwalifikowania. Gwarantuje to, że państwa członkowskie przekazujące obywateli krajów trzecich do innego państwa członkowskiego nie naruszają własnych zobowiązań wynikających z międzynarodowego prawa w zakresie praw człowieka, w tym prawa do poszanowania życia rodzinnego, najlepszego interesu dziecka oraz zakazu wydalania lub zawracania, w tym pośredniego, zgodnie z art. 19 Karty praw podstawowych UE, art. 33 Konwencji ONZ dotyczącej statusu uchodźców z 1951 r. i art. 3 konwencji ONZ w sprawie zakazu stosowania tortur z 1984 r. Przepisy proponowanego rozporządzenia powinny stać się skuteczne dopiero po pełnym wdrożeniu zmienionych dyrektyw w sprawie przyjmowania, procedur i kwalifikowania.

32.

Z zadowoleniem przyjmuje art. 6 dotyczący ochrony praw małoletnich bez opieki, który częściowo odnosi się do kwestii poruszonych w pkt. 29–33 pierwszej opinii Komitetu w sprawie systemu CEAS. Należy wprowadzić skuteczne gwarancje dla innych osób szczególnie narażonych, takich jak kobiety w ciąży i osoby niepełnosprawne. W rozporządzeniu należy także zająć się istniejącymi brakami, jeżeli chodzi o zachowanie jedności rodzin.

33.

Z zadowoleniem przyjmuje uznanie w art. 27, że nikt nie powinien być zatrzymywany tylko z tego powodu, że ubiega się o ochronę międzynarodową, co odzwierciedla sugestię Komitetu zawartą w pkt. 16 pierwszej opinii w sprawie systemu CEAS.

34.

Popiera zaproponowane w art. 31 procedury zawieszania przepisów tej dyrektywy w przypadku, gdy państwo członkowskie stoi w obliczu szczególnie naglącej sytuacji, która powoduje nadzwyczaj duże obciążenie jego zasobów przeznaczonych na przyjmowanie osób.

35.

Proponuje ustanowienie formalnego kanału komunikacji pomiędzy regionami a Komisją Europejską służącego zwracaniu uwagi na sytuacje, które mogłyby leżeć u podstaw skorzystania z uprawnień KE określonych w art. 31 ust. 2, jeżeli warunki w całym państwie członkowskim nie spełniają standardów określonych w art. 31 ust. 1. Jednak, także aby zapobiec nadużywaniu tych przepisów, Komisja powinna uważnie monitorować sytuację i rozważyć, czy jest ona rzeczywiście nagląca, czy też nieprzestrzeganie dyrektywy ustanawiającej minimalne normy dotyczące przyjmowania osób ubiegających się o azyl i dyrektywy 2005/85/WE powinno leżeć u podstaw wszczęcia postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom państwa członkowskiego zgodnie z art. 226 traktatu WE.

36.

Z zadowoleniem przyjmuje uznanie, że harmonizacja norm proceduralnych ma iść w parze z „wyższymi standardami” dotyczącymi rozpatrywania wniosków o ochronę międzynarodową. Dzięki temu skróci się czas podejmowania decyzji. Długie okresy oceny mogą negatywnie odbijać się na zdrowiu fizycznym i psychicznym, co może spowodować znaczne uszczuplenie zasobów lokalnych i regionalnych. Nawet jeżeli podejmowanie decyzji odbywa się w ramach systemu krajowego (a nie regionalnego), opóźnienia mogą powodować nadmierną presję na władze lokalne i regionalne, na terenie których odbywają się wysłuchania lub postępowania sądowe.

37.

Z zadowoleniem przyjmuje uznanie, że harmonizacja norm dotyczących kwalifikowania ma iść w parze z „wyższymi normami”. Z uwagi na kontekst humanitarny wszelkiego prawodawstwa dotyczącego uchodźców, pierwszeństwo powinno mieć rozwiązanie problemu niespójności w przyznawaniu statusu uchodźcy, a dopiero potem problemu wtórnych ruchów migracyjnych wynikających z różnic w zapewnianiu opieki społecznej i dostępie do rynku pracy. Konsekwencje niesprawiedliwej odmowy ochrony międzynarodowej są szczególnie poważne.

38.

Z zadowoleniem przyjmuje zwiększenie nacisku na ochronę uzupełniającą. Komitet z zadowoleniem przyjmuje uwagę, jaką w punkcie. 3.3 planu polityki poświęcono ulepszeniom w zakresie stosowania zwłaszcza tzw. alternatywy ucieczki wewnętrznej. „Alternatywy” tej nie należy nigdy stosować w celu zamaskowania wydalania lub zawracania.

39.

Uznaje, że poprawa jakości podejmowania decyzji dotyczących azylu i ochrony uzupełniającej, obejmująca wymianę sprawdzonych rozwiązań dotyczących interpretacji istniejącego i proponowanego prawodawstwa, zmniejszy liczbę odwołań (która w niektórych państwach członkowskich jest wysoka). Może także przyczynić się do zwiększenia liczby dobrowolnych powrotów osób, których wniosek o ochronę międzynarodową odrzucono. Dobre wyniki w obu tych obszarach zmniejszą nieproporcjonalne obciążenie regionów związane z zapewnianiem wsparcia osobom, którym odmówiono wsparcia krajowego.

40.

Ponownie stwierdza, że zgodnie z prawem międzynarodowym przesiedleńcy mają prawo ubiegać się o ochronę międzynarodową, nawet jeśli wjechali do UE nielegalnie; dlatego nalega, aby sposób wjazdu na terytorium UE nie przemawiał na niekorzyść osób ubiegających się o ochronę międzynarodową, w szczególności ofiar handlu ludźmi.

41.

Zauważa, że „wiarygodność” nie wchodzi w skład międzynarodowej ani europejskiej definicji uchodźcy, jednak wiele wniosków o ochronę międzynarodową jest odrzucanych w związku z kwestiami dotyczącymi wiarygodności. Osoby, którym odmówiono ochrony międzynarodowej, mogą potrzebować znacznego wsparcia od władz lokalnych i regionalnych, zanim opuszczą UE, dlatego zasadnicze znaczenie ma to, by wnioski nie były niesłusznie odrzucane z powodów związanych z wiarygodnością.

42.

Zaleca, aby w przekształconej dyrektywie w sprawie kwalifikowania wyraźniej określono, że przepisy dotyczące wiarygodności (obecnie art. 4 ust. 5) mają charakter uzupełniający względem definicji uchodźcy; przedstawiono w nich okoliczności, w których niepoparte dokumentacją oświadczenia danej osoby mogą być dopuszczalne jako dowód i przyczyniać się do spełnienia wymogów dotyczących udokumentowania faktów uzasadniających potrzebę zapewnienia ochrony międzynarodowej.

43.

Podkreśla potrzebę stworzenia sieci wymiany informacji i sprawdzonych rozwiązań dotyczących kwestii azylowych na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz zapewnienia odpowiedniego wsparcia finansowego dla działalności takich sieci.

44.

Z zadowoleniem przyjmuje decyzję o utworzeniu Europejskiego Urzędu Wsparcia w zakresie Polityki Azylowej (EASO) i jest zdania, że organ ten wniesie czynny wkład w poprawę standardów międzynarodowych i zapewnienie bardziej spójnego podejścia.

45.

Uważa, że Komitet Regionów powinien znaleźć się wśród „innych organów wspólnotowych”, o których mowa w motywie 17 preambuły wniosku dotyczącego rozporządzenia w tej sprawie (art. 49).

46.

Podkreśla znaczenie prowadzenia badań naukowych i sporządzania analiz porównawczych dla poprawy podstaw merytorycznych działań o charakterze zarówno politycznym, jak i praktycznym oraz zwraca uwagę na zasadniczą rolę władz lokalnych i regionalnych w tym zakresie. Należy wymienić władze lokalne i regionalne w kontekście „wymiany informacji i dobrych praktyk” (art. 3) oraz „gromadzenia i wymiany informacji” (art. 11).

47.

Zwraca się o wyjaśnienia dotyczące proponowanych ram prawnych i wskaźników do pomiaru skuteczności rozwoju polityki oraz świadczenia usług.

48.

Zaleca stworzenie programów finansowania dostępnych dla władz lokalnych i regionalnych w celu pogłębienia wiedzy opinii publicznej na temat kwestii azylowych w obszarach, w których mogłoby to pomóc w informowaniu społeczności i integracji z nią. W skład forum doradczego powinni wejść przedstawiciele władz lokalnych i regionalnych oraz Komitetu Regionów.

49.

Ponadto zaleca, aby EASO odgrywał zasadniczą rolę w budowaniu stosunków z krajami trzecimi, organizacjami pozarządowymi i organami międzynarodowymi.

50.

Zdecydowanie podkreśla wkład władz lokalnych i regionalnych w osiąganie wysokich standardów praktycznego zarządzania służących osobom ubiegającym się o azyl i uchodźcom. Ponadto zasadnicze znaczenie dla promowania programów ochrony międzynarodowej ma opracowanie szkoleń dla personelu na granicach, w ośrodkach recepcyjnych i ośrodkach dla przesiedlonych.

51.

Wyraża głębokie zaniepokojenie faktem, że władze lokalne i regionalne nie są reprezentowane w zarządzie i zaleca wzmocnienie uzgodnień administracyjnych dotyczących EASO poprzez włączenie przedstawicieli KR-u oraz ustanowienie regularnych konsultacji.

52.

Zwraca uwagę na fakt, że choć w omawianych wnioskach za zasadniczy element uznano solidarność między państwami członkowskimi, zwłaszcza w odniesieniu do zmian w rozporządzeniu Dublin II, to państwom członkowskim pozostawiono znaczne uprawnienia w zakresie wdrażania polityk. Ważne jest uznanie, że tak, jak istnieje potrzeba solidarności i podziału obciążeń pomiędzy państwami członkowskimi, istnieje ona także w ich obrębie.

53.

Ponownie wyraża zadowolenie z praktycznego wsparcia oferowanego państwom członkowskim przez Europejski Fundusz na rzecz Uchodźców i Europejski Fundusz Powrotów Imigrantów, tak jak stwierdzono w pkt. 46 pierwszego dokumentu Komitetu w sprawie systemu CEAS. Fundusze te będą miały szczególne znaczenie dla udanego wdrożenia dyrektyw dotyczących przyjmowania oraz procedur. Komitet zwraca się o zapewnienie, że władze lokalne i regionalne będą miały bezpośredni dostęp do tych funduszy oraz odegrają rolę w monitorowaniu przydziału środków za ich pośrednictwem.

54.

Z ostrożnym zadowoleniem przyjmuje możliwość wspólnego rozpatrywania konkretnych unijnych przypadków, pod warunkiem zapewnienia wysokiego poziomu praw człowieka i przestrzegania zasady, że każdy przypadek jest rozpatrywany indywidualnie.

55.

Odnotowuje znaczenie dobrowolnego ponownego osiedlania się i z zadowoleniem przyjmuje propozycje ulepszeń. Komitet zwraca się o potwierdzenie, że zostaną ustanowione mechanizmy konsultacji z władzami lokalnymi i regionalnymi w odniesieniu do tej kwestii, z uwagi na ich ważną rolę w skutecznej integracji uchodźców oraz innych osób objętych ochroną międzynarodową. Komitet zwraca uwagę na fakt, że przy zapewnieniu dobrego zarządzania ponowne osiedlanie się umożliwi regionom odniesienie korzyści z konstruktywnej, dobrze zarządzanej migracji.

56.

Przyjmuje z zadowoleniem komunikaty KE i uznaje, że ta inicjatywa wzmocni solidarność w działaniach dotyczących przesiedleń oraz poprawi normy we wszystkich państwach członkowskich, zwłaszcza w odniesieniu do roli władz lokalnych i regionalnych w przyjmowaniu, osiedlaniu i integracji przesiedlanych osób.

57.

Ze szczególnym zadowoleniem przyjmuje rozwój grupy ekspertów ds. przesiedleń. Podkreśla ważną rolę władz lokalnych i regionalnych w procesie przyjmowania i integracji oraz to, że ich wkład w określanie potrzeb i rocznych priorytetów oraz w wymianę sprawdzonych rozwiązań powinien być w tej grupie doceniany jako wiedza fachowa zgromadzona przez zainteresowane podmioty.

58.

Domaga się, by ze środków proponowanych przez Komisję Europejską na wspieranie osób przesiedlanych zapewniono wystarczające zasoby władzom lokalnym i regionalnym, które odgrywają kluczową rolę w skutecznym wdrażaniu unijnego programu przesiedleń.