18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/1

1.

Jest całkowicie przygotowany do podjęcia wyzwań powstałych na skutek trwającego kryzysu i popiera wysiłki na rzecz lepszej koordynacji oraz sprawniejszego zarządzania w unii gospodarczej i walutowej z myślą o pokonaniu recesji i kryzysu zadłużeniowego poprzez zagwarantowanie solidnych i zrównoważonych finansów publicznych.

2.

Podkreśla, że surowszej dyscyplinie budżetowej i wyraźnemu ograniczeniu poziomów zadłużenia muszą towarzyszyć dynamiczne działania na rzecz wzrostu gospodarczego i spójności terytorialnej, pobudzające tworzenie nowych miejsc pracy i zrównoważony rozwój. Tylko wtedy powstaną warunki sprzyjające ożywieniu gospodarki europejskiej i zagwarantowaniu pomyślnej przyszłości projektu integracji europejskiej.

3.

Wyraża ubolewanie, że nowy traktat został opracowany poza istniejącymi ramami prawa pierwotnego UE i przy jedynie minimalnym zaangażowaniu Parlamentu Europejskiego, w procesie zdominowanym przez negocjacje międzyrządowe i w odniesieniu do kwestii, które w znacznym stopniu zostały już uregulowane w prawodawstwie UE zgodnie z normalnymi demokratycznymi procedurami Unii.

4.

Pozostaje niezmiennie przywiązany do „metody wspólnotowej”, którą uważa za najlepszy sposób przekształcania Unii Europejskiej we wspólną przestrzeń polityczną.

5.

Przypomina o pilnej potrzebie powrotu na ścieżkę wzrostu gospodarczego i odzyskania przez UE zaufania obywateli, a jednocześnie wzmacniania spójności społecznej, gospodarczej i terytorialnej.

6.

Opowiada się za tym, by w nowym traktacie znalazło się jasne odniesienie do poszanowania zasad pomocniczości i proporcjonalności oraz wnioskuje o uznanie prawnych kompetencji władz regionalnych i lokalnych w kwestiach dotyczących zarządzania gospodarczego.

7.

Podkreśla, że propozycje związane ze „złotą regułą” w bilansie środków publicznych, przedstawione przez umawiające się strony, dotyczą nie tylko finansów publicznych, za które odpowiadają rządy krajowe, lecz również wywierają wpływ na budżety publiczne władz regionalnych i lokalnych.

8.

Opowiada się za głębszą integracją ekonomiczną i większą synergią między budżetami na poziomie regionalnym, lokalnym, krajowym oraz unijnym – zgodnie z kompetencjami prawnymi władz regionalnych i lokalnych w kontekście autonomii finansowej.

9.

Opowiada się za niezależną i obiektywną europejską agencją ratingową, powołanie której miałoby doprowadzić do poprawy efektywności i zwiększenia odpowiedzialności agencji ratingowych oraz niezawodności sporządzanych przez nie analiz finansów publicznych, w tym analiz dotyczących zobowiązań z tytułu zadłużenia europejskich władz lokalnych i regionalnych. Pozwoliłoby to także stworzyć przeciwwagę wobec obecnej dominacji kilku istniejących agencji ratingowych i uzyskać większą przejrzystość ratingów.

10.

Wzywa Komisję do uwzględnienia stanu regionalnych i lokalnych finansów publicznych w jej dorocznym sprawozdaniu dotyczącym krajowych finansów publicznych w Unii Europejskiej oraz w rocznej analizie wzrostu gospodarczego, do której KR może wyrazić swoje uwagi.

11.

Wzywa umawiające się strony do zadbania o spójność i nadrzędność prawa europejskiego, a także o wprowadzenie zasadniczych treści nowego traktatu do zapisów traktatów UE w okresie nie dłuższym niż 5 lat od czasu wejścia nowego traktatu w życie.

12.

Uważa, że nowy traktat międzyrządowy nie powinien przewidywać żadnych sankcji powiązanych pośrednio z przyznawaniem środków budżetowych na strategie UE takie jak polityka spójności. Przypomina o swoim sprzeciwie wobec wszelkich form makroekonomicznej warunkowości, która karałaby władze lokalne i regionalne za decyzje gospodarcze i budżetowe podejmowane przez rządy krajowe.

13.

Wyraża ubolewanie, iż nie udało się przeprowadzić konsultacji z Trybunałem Sprawiedliwości na temat tego, czy proponowana umowa międzynarodowa jest zgodna z traktatami UE i czy zapewnia poszanowanie zasady pomocniczości.

14.

Podkreśla, że wiele rozwiązań proponowanych w nowym traktacie przedstawiono już w tzw. sześciopaku, czyli pakiecie reform mających wzmocnić pakt stabilności i wzrostu, lub można było je przyjąć jako uzupełnienie tego pakietu.

15.

Wnosi, by po wejściu nowego traktatu w życie zwołano stosowną konwencję w celu wprowadzenia zasadniczych treści tego traktatu do ram prawnych Unii Europejskiej. Uważa zatem, iż niezbędne jest zaangażowanie KR-u – pełniącego funkcję zgromadzenia władz lokalnych i regionalnych – w prace nad kształtem przyszłych zmian traktatowych na podstawie „zwykłej procedury”.

16.

Z zadowoleniem podchodzi do celu dotyczącego rozwijania „coraz ściślejszej koordynacji polityk gospodarczych” i po raz kolejny pragnie przypomnieć o zasadniczej roli, jaką władze regionalne i lokalne odgrywają w gospodarce europejskiej (2). Wzywa zatem umawiające się strony do:

17.

Zwraca uwagę na fakt, że 94,5 % budżetu UE przeznacza się w zasadzie na inwestycje na szczeblu krajowym, regionalnym i lokalnym, oraz podkreśla potrzebę głębszej integracji fiskalno-gospodarczej oraz większej synergii między budżetami na poziomie regionalnym, lokalnym, krajowym oraz unijnym.

18.

Podkreśla znaczną wartość dodaną polityki spójności, zwłaszcza powiązanego z nią efektu dźwigni w obrębie inwestycji ukierunkowanych na wzrost i tworzenie nowych miejsc pracy w regionach nadrabiających zaległości; zauważa jednocześnie, iż bieżące priorytety funduszy strukturalnych wymagają nie tyle reorientacji, ile usprawnionej procedury pozwalającej na szybsze i efektywniejsze angażowanie i wypłatę środków, w tym budowy coraz silniejszego potencjału po stronie beneficjentów.

19.

Nalega, aby wszelkie decyzje o przeznaczeniu nieprzydzielonych funduszy strukturalnych były podejmowane w zależności od konkretnej sytuacji społeczno-gospodarczej danego regionu, z poszanowaniem zasad pomocniczości i proporcjonalności. W tym kontekście priorytety muszą być ustalane przez wszystkich zainteresowanych partnerów, w tym także władze lokalne i regionalne.

20.

Wzywa Komisję Europejską i rządy krajowe do zapewnienia, że w przypadku przesunięcia środków finansowych z polityki spójności umożliwią władzom regionalnym i lokalnym udział w opracowaniu i wdrożeniu nowych działań strategicznych sprzyjających wzrostowi gospodarczemu i tworzeniu nowych miejsc pracy, aby uniknąć reanacjonalizacji strategii.

21.

Przyjmuje z zadowoleniem wsparcie udzielane państwom członkowskim przez Komisję Europejską w zakresie optymalnego wykorzystania nieprzydzielonych środków z funduszy strukturalnych i zamierza aktywnie przyczyniać się do realizacji tej inicjatywy, proponując rozwiązania polityczne i najlepsze praktyki opracowane na poziomie regionalnym i lokalnym w dziedzinie zatrudnienia, kształcenia i szkolenia, jak również wykorzystując wiedzę fachową na temat efektywnego wykorzystywania funduszy strukturalnych.

22.

Wnioskuje, by wszystkie dodatkowe ustalenia dotyczące krajowych planów na rzecz zatrudnienia przyjmowane były w porozumieniu z władzami regionalnymi i lokalnymi. Popiera pomysł Komisji, aby „gwarancja dla młodzieży”, zgodnie z którą wszystkie młode osoby powinny mieć zagwarantowaną pracę, szkolenia zawodowe lub zajęcia edukacyjne w ciągu 4 miesięcy od ukończenia szkoły, stała się podstawą każdego krajowego planu na rzecz zatrudnienia; opowiada się także za intensywniejszym propagowaniem przedsiębiorczości osób młodych, gdyż jest to jedna z możliwych ścieżek kariery dla młodych ludzi.

23.

Podkreśla potencjalną wartość dodaną programu na rzecz zatrudnienia i solidarności społecznej „Progress”, której warunkiem jest rzetelne przekazanie informacji o tym programie, umożliwienie beneficjentom łatwego dostępu do niego i ukierunkowanie go na zrównoważone i długotrwałe rozwiązania strukturalne.

24.

Z zadowoleniem przyjmuje zaangażowanie Rady Europejskiej na rzecz bezzwłocznej realizacji wniosków Komisji dotyczących jednolitego rynku, zwłaszcza w zakresie modernizacji ram prawnych zamówień publicznych UE zgodnie z celami określonymi w strategii „Europa 2020”.

25.

Po raz kolejny wskazuje na kluczową rolę małych i średnich przedsiębiorstw w gospodarce regionalnej i lokalnej; wzywa do opracowania dodatkowych rozwiązań sprzyjających rozwojowi europejskich firm sektora MŚP, zwłaszcza jeśli chodzi o dostęp tych spółek do kapitału wysokiego ryzyka (venture capital).

26.

Wzywa do tworzenia partnerstw na rzecz Small Business Act (SBA) z myślą o dalszym wdrażaniu SBA na poziomie regionalnym; podkreśla znaczenie nagrody „Europejski Region Przedsiębiorczości”, ustanowionej przez KR w roku 2010 celem wyróżnienia sieci regionów pracujących nad indywidualnymi strategiami regionalnymi, by zwiększać przedsiębiorczość i potencjał innowacyjny przedsiębiorstw.

27.

Wzywa Komisję do zadbania o to, by wszelkie dokumenty ustawodawcze poddane zostały zawczasu wszechstronnej ocenie skutków z punktu widzenia terytorialnego.

28.

Z zadowoleniem przyjmuje wniosek Komisji dotyczący pilotażowej „Inicjatywy w ramach strategii »Europa 2020« w zakresie obligacji projektowych”, która ma zostać wykorzystana w procesie realizacji strategii „Europa 2020”.

29.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt uznania przez Parlament Europejski, że jakość administracji publicznej na szczeblu unijnym, krajowym, regionalnym i lokalnym jest czynnikiem decydującym o konkurencyjności oraz wydajności, na równi z efektywnym świadczeniem usług w interesie ogólnym.

30.

Nalega na nadanie strategii „Europa 2020” pełnego wymiaru terytorialnego i ubolewa, że w rocznej analizie wzrostu gospodarczego autorstwa Komisji Europejskiej rzadko wspomina się o potrzebie angażowania władz regionalnych i lokalnych w realizację krajowych programów reform.

31.

Stwierdza, że sprawozdania monitorujące KR-u nt. strategii „Europa 2020” dowodzą, iż mamy do czynienia z niezadowalającym zakresem partnerstwa w procesie wdrażania strategii „Europa 2020”, i ubolewa, że większości państw członkowskich nie udało się w oczekiwanym czasie, w wystarczającym stopniu i odpowiednio skutecznie uwzględnić regionów i miast w przygotowywaniu krajowych programów reform.

32.

Zwraca uwagę na swoją propozycję, by pakty terytorialne powstały w każdym państwie członkowskim po to, by zagwarantować wielopoziomowe sprawowanie rządów oraz oparte na partnerstwie wdrażanie krajowych programów reform, zgodnie z ustaleniami poczynionymi przez wszystkie władze publiczne posiadające kompetencje prawne.

33.

Wzywa Komisję do pilnego zaproponowania europejskiego kodeksu postępowania w imię dbałości o przestrzeganie zasady partnerstwa w kontekście polityki spójności. Kodeks ten powinien poprawić skuteczność strategii „Europa 2020” i zarządzanie jej realizacją.

34.

Odniesie się do przygotowanych przez Komisję Europejską w roku 2012 zaleceń dla poszczególnych państw oraz do rocznej analizy wzrostu gospodarczego z roku 2013, aby dokładnie zbadać poziom uczestnictwa władz regionalnych i lokalnych. Zwraca się do Rady z wnioskiem o przyjęcie zaleceń dla poszczególnych państw dotyczących zarządzania realizacją strategii.

35.

Zwraca się do przewodniczącej o przekazanie niniejszej rezolucji instytucjom UE i państwom członkowskim.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/5

1.

Postrzega centra Europe Direct jako istotny element polityki komunikacyjnej Unii Europejskiej. Obywatele coraz częściej szukają informacji na temat spraw europejskich, tak więc należy w miarę możliwości na bieżąco wyjaśniać wydarzenia i działania związane z UE, starając się dotrzeć do jak najszerszych kręgów społeczeństwa.

2.

Zwraca uwagę na prawie 480 punktów informacyjnych Europe Direct, które najczęściej podlegają władzom lokalnym lub regionalnym, lecz mogą być również kierowane przez organizacje pozarządowe.

3.

Sądzi, że zadaniem centrów, oprócz przekazywania ogólnych informacji dotyczących UE i odpowiadania na pytania obywateli, jest także tworzenie pozytywnej świadomości europejskiej.

4.

Opowiada się za realizacją tego celu poprzez imprezy informacyjne i uświadamiające, udostępnianie stron internetowych, publikacje oraz interakcje z lokalnymi mediami.

5.

Podkreśla wagę zdecentralizowanego podejścia w ramach projektu Europe Direct, co pozwala na informowanie o Europie na całym jej terytorium, uwzględnienie specyfiki regionalnej i zaspokojenie coraz większego specyficznego zapotrzebowania na informacje.

6.

Stąd też zdecydowanie popiera zaangażowanie wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej Viviane Reding, która opowiedziała się za dalszym istnieniem centrów i przeciw zmniejszeniu dotychczasowego wsparcia finansowego.

7.

Wskazuje jednak, iż środki finansowe przeznaczone przez Komisję dla centrów Europe Direct stanowią z reguły tylko niewielką część ich rzeczywistych kosztów.

8.

Zwraca uwagę na duże zaangażowanie finansowe, administracyjne i kadrowe władz lokalnych i regionalnych w kampanie informacyjne dotyczące kwestii europejskich.

9.

Wyraża zaniepokojenie, iż coraz większe restrykcje budżetowe podmiotów kierujących Europe Direct zagrażają funkcjonowaniu centrów.

10.

Obawia się, że podczas zbliżającego się przetargu na prowadzenie centrów Europe Direct w okresie 2013–2016 wielu dotychczasowych partnerów lokalnych i regionalnych nie będzie w stanie kontynuować swojej pracy bez większego wsparcia ze strony UE.

11.

Dostrzega niebezpieczeństwo, iż może to negatywnie wpływać na informowanie społeczeństwa obywatelskiego o sprawach europejskich.

12.

Oczekuje więc odpowiedniego wsparcia ze strony UE, aby sprostać temu ważnemu zadaniu utrzymania partnerstwa.

13.

Podkreśla, że informowanie jest faktycznym zadaniem instytucji europejskich, gdyż szerzenie podstawowej wiedzy na temat struktur i polityk UE leży w ich własnym interesie. Wynika to wyraźnie z art. 49 ust. 6 rozporządzenia finansowego jako podstawy prawnej. Działalność centrów Europe Direct podlega więc także merytorycznym i administracyjnym ramom wyznaczonym przez Komisję. Decydującym czynnikiem powodzenia projektu Europe Direct jest fakt, iż podmioty kierujące centrami czują się zobowiązane do realizacji celu w zakresie kształcenia i informowania na temat kwestii europejskich oraz wydatnie się do niego przyczyniają. Z tego też względu dotychczasowa kwota pomocy powinna zostać zwiększona.

14.

Wzywa Komisję do znacznego podwyższenia środków będących do dyspozycji centrów Europe Direct i podwojenia podstawowej sumy dla każdego centrum (z dotychczasowych 12 tys. euro do 24 tys. euro).

15.

Aby uwolnić potencjał merytoryczny, należałoby zmniejszyć wymogi biurokratyczne, a zwłaszcza uprościć modułowy system zarządzania niektórymi środkami przeznaczonymi na określone cele.

16.

Ponownie podkreśla wyraźną potrzebę kontynuacji działania centrów Europe Direct bez żadnych ograniczeń. Wymaga to nie tyle utrzymania wsparcia, co jego zwiększenia.

17.

Większe wykorzystanie środków pochodzących z zewnątrz nie jest rozwiązaniem, gdyż może naruszyć neutralność informacji. Ponadto poszukiwanie źródeł dochodów w przypadku małych podmiotów, takich jak centra Europe Direct, stanowi znaczne, a wręcz niedopuszczalne obciążenie z uwagi na ich niewielkie możliwości.

18.

Również krytycznie zapatruje się na większe finansowanie przez podmioty publiczne, gdyż, jak już wspomniano, przekazywanie neutralnych informacji na tematy związane z UE należy do podstawowych obowiązków instytucji unijnych.

19.

Na koniec zdecydowanie apeluje do Komisji, by nie narażała na szwank sprawnie funkcjonującego i niezwykle skutecznego instrumentu, jakim są centra Europe Direct, poprzez obcięcie niezbędnych środków budżetowych lub utrzymanie ich na obecnym poziomie.

20.

Zobowiązuje swoją przewodniczącą do przedłożenia niniejszej rezolucji przewodniczącemu Rady Europejskiej, Parlamentowi Europejskiemu, Komisji Europejskiej i duńskiej prezydencji UE.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/7

—

Przyjmuje z zadowoleniem przedstawienie przez Komisję wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych (PTF) w UE, o co zabiegał KR w swoim programie prac na 2011 r.

—

Uważa ponadto, że utworzenie europejskiego systemu podatku od transakcji finansowych to kolejny ważny krok na drodze do pilnie potrzebnego przywrócenia przewagi demokratycznej polityki nad poważnymi rozbieżnościami w funkcjonowaniu rynków finansowych.

—

Podkreśla, że podatek od transakcji finansowych to ważny instrument, który pozwoli zapewnić wkład sektora finansowego w poprawę solidarności i sprawiedliwości oraz ograniczyć spekulację. Komitet wspominał o tym w swej opinii w sprawie nowych wieloletnich ram finansowych po roku 2013.

—

Popiera cel, by planowana harmonizacja obowiązywała w całej UE, i postuluje, by w przypadku gdyby – mimo wszelkich starań – okazało się to niewykonalne, dążyć do niezwłocznego utworzenia europejskiego systemu podatku od transakcji finansowych, dzięki wykorzystaniu instrumentu wzmocnionej współpracy, która w miarę możliwości powinna objąć przynajmniej strefę euro.

Sprawozdawca

Ralf CHRISTOFFERS (DE/PSE), minister gospodarki i spraw europejskich kraju związkowego Brandenburgia

Dokument źródłowy

Wniosek dotyczący dyrektywy Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych i zmieniającej dyrektywę 2008/7/WE

COM(2011) 594 final

1.

Przyjmuje z zadowoleniem przedstawienie przez Komisję wniosku dotyczącego dyrektywy Rady w sprawie wspólnego systemu podatku od transakcji finansowych (PTF) w UE, o co zabiegał KR w swoim programie prac na 2011 r.

2.

Dostrzega w tym silny polityczny sygnał woli i zdolności Unii Europejskiej do sprostania wyzwaniom zglobalizowanego rynku finansowego oraz do pełnego i trwałego wzmocnienia potencjału gospodarek krajowych, z myślą o pomyślności państw członkowskich oraz obywateli Unii.

3.

Uważa ponadto, że utworzenie europejskiego systemu podatku od transakcji finansowych to kolejny ważny krok na drodze do pilnie potrzebnego przywrócenia przewagi demokratycznej polityki nad poważnymi rozbieżnościami w funkcjonowaniu rynków finansowych.

4.

Podkreśla, że podatek od transakcji finansowych to ważny instrument, który pozwoli zapewnić wkład sektora finansowego w poprawę solidarności i sprawiedliwości oraz ograniczyć spekulację. Komitet wspominał o tym w swej opinii w sprawie nowych wieloletnich ram finansowych po roku 2013.

5.

Zwraca uwagę na ocenę skutków, którą Komisja Europejska opublikowała we wrześniu 2011 r., oraz na zastosowanie wysoce nieprecyzyjnych dynamicznych stochastycznych modeli równowagi ogólnej (DSGE). Podkreśla, że przeprowadzona przez Komisję ocena skutków nie dostarcza jednoznacznych wniosków, a raczej prezentuje ogólne rozważania, nieprzynoszące rozstrzygnięć i pozostawiające szereg otwartych opcji. Stwierdza, że ocena skutków jest tendencyjna i nieprecyzyjna i z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie Komisji do przeprowadzenia nowej oceny skutków.

6.

Podkreśla ewidentne niedociągnięcia systemu opłat skarbowych obowiązującego w Zjednoczonym Królestwie, zwłaszcza jeśli chodzi o uodpornienie systemu na przenoszenie transakcji do innych krajów oraz o silną zachętę do zwrócenia się w kierunku instrumentów pochodnych.

7.

Podobnie jak Komisja jest zdania, że ze względu na coraz większą liczbę wprowadzanych nieskoordynowanych krajowych środków podatkowych, konieczna jest harmonizacja tej dziedziny, aby uniknąć rozdrobnienia rynku wewnętrznego usług finansowych. Harmonizacja jest także niezbędna do sprawnego funkcjonowania rynku wewnętrznego w tej dziedzinie oraz zapobiegania zakłóceniom konkurencji.

8.

Przyjmuje z zadowoleniem zamiar Komisji, by osiągnąć harmonizację poprzez:

9.

Popiera cel, by planowana harmonizacja obowiązywała w całej UE, i postuluje, by w przypadku gdyby – mimo wszelkich starań – okazało się to niewykonalne, dążyć do niezwłocznego utworzenia europejskiego systemu podatku od transakcji finansowych, dzięki wykorzystaniu instrumentu wzmocnionej współpracy, która w miarę możliwości powinna objąć przynajmniej strefę euro.

10.

Wzywa organy ustawodawcze Unii Europejskiej, by wobec wyjątkowo pilnej potrzeby wprowadzenia wspólnego europejskiego systemu podatku od transakcji finansowych podjęły z największą odpowiedzialnością polityczną i z zachowaniem wszelkiej należytej staranności działania na rzecz sprawnego zakończenia procedury legislacyjnej.

11.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że dzięki zobowiązaniu Komisji do regularnego przedstawiania sprawozdań na temat zastosowania dyrektywy poddana ona będzie ciągłej i zorganizowanej kontroli. Ubolewa jednak w tym kontekście, że sprawozdania mają być przedstawiane tylko Radzie, gdyż ograniczenie to nie uwzględnia roli Parlamentu Europejskiego w procedurze ustawodawczej, zgodnie z którą dyrektywa przyjmowana jest przez Radę przy udziale Parlamentu. Uważa ponadto, że ograniczenie to świadczy także o niedocenieniu roli Komitetu Regionów, czyli politycznego zgromadzenia władz lokalnych i regionalnych Unii Europejskiej, oraz Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego, których głównym zadaniem traktatowym jest wspomaganie organów ustawodawczych poprzez pełnienie funkcji doradczych.

12.

Zwraca uwagę na konieczność uwzględnienia w sposób ukierunkowany i celowy także ewentualnego wpływu wprowadzenia wspólnego podatku od transakcji finansowych na dochody podatkowe gmin i regionów.

13.

Popiera powiązanie obowiązku podatkowego z siedzibą instytucji finansowej. Rozwiązanie takie ogranicza możliwości unikania opodatkowania i lepiej odzwierciedla związki między rynkami finansowymi a gospodarką realną niż miałoby to miejsce w przypadku powiązania obowiązku podatkowego z lokalizacją transakcji. Stwierdza, że należy oprócz tego przewidzieć uregulowania mające na celu uniemożliwienie unikania opodatkowania dokonywanego przez przenoszenie siedziby lub tworzenie wydzielonych przedsiębiorstw, bądź też ograniczenie tego zjawiska.

14.

Proponuje dokładnie zdefiniować zarówno „instytucje finansowe”, jak i „instrumenty finansowe”.

15.

Popiera szeroki zakres zastosowania podatku od transakcji finansowych, który zasadniczo obejmuje wszystkie transakcje dotyczące wszelkiego rodzaju instrumentów finansowych, także ewentualnych substytutów i ewentualnych transakcji pozagiełdowych.

16.

Popiera wyłączenie z zakresu PTF transakcji na rynku pierwotnym, ponieważ pozwoli to zmniejszyć niepożądane skutki tego podatku dla gospodarki realnej. Jednocześnie ubolewa, że wyłączenie nie dotyczy także transakcji instytucji publicznych na rynku wtórnym, co – biorąc pod uwagę fakt, że instytucje te z myślą o należytym zarządzaniu finansami muszą także wykorzystywać instrumenty finansowe na rynku wtórnym – wydaje się wskazane z punktu widzenia polityki budżetowej.

17.

Ubolewa, że nie wszystkie transakcje walutowe mają podlegać podatkowi od transakcji finansowych. Traci się w ten sposób znaczne źródło dochodów i ważny efekt regulacyjny. W szczególności uważa, że opodatkowanie transakcji dewizowych w ramach kompleksowego PTF nie narusza zasady swobodnego przepływu kapitału, gdyż ze względu na szerokie zastosowanie PTF podatek ten właśnie nie dotyczyłby obrotu dewizami w jego aspektach transgranicznych, lecz jedynie jako transakcji o charakterze finansowym, podobnie jak każdej innej tego rodzaju transakcji.

18.

Uważa, że specjalne instytucje kredytowe udzielające pożyczek wyłącznie sektorowi publicznemu powinny zostać wyłączone z podatku od transakcji finansowych.

19.

Przyjmuje zasadniczo z zadowoleniem zaproponowane podejście do ustalania podstawy opodatkowania, w tym także przyjęcie wartości nominalnej za podstawę opodatkowania w odniesieniu do instrumentów pochodnych. Jednocześnie jednak dostrzega potrzebę doprecyzowania tej kwestii, a w szczególności wyjaśnienia, jak zapobiec realnemu niebezpieczeństwu sztucznego zaniżania wartości nominalnej w przypadku złożonych instrumentów pochodnych.

20.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że stawki podatkowe zostały określone jako stawki minimalne, co pozwala państwom członkowskim ustalać stawki powyżej tego minimum. W szczególnym stopniu odzwierciedla to ideę zasady pomocniczości. Jednocześnie jednak Komitet apeluje, by przy wdrażaniu dyrektywy dokładnie zbadać, czy wyższe stawki ustalane przez państwa członkowskie nie wywołają właśnie takiej szkodliwej konkurencji podatkowej między państwami członkowskimi, jakiej dyrektywa ma zapobiec.

21.

Zwraca uwagę na konieczność zagwarantowania równości (w znaczeniu materialnym) wszystkich instrumentów finansowych podlegających opodatkowaniu, przy jednoczesnym uwzględnieniu faktycznych różnic między nimi, tak aby zapobiec tworzeniu niepożądanych zachęt do unikania opodatkowania oraz zapewnić należyte poszanowanie zasady sprawiedliwości podatkowej. Wzywa w związku z tym do ponownego przeanalizowania pod tym kątem stawek podatkowych stosowanych do akcji i obligacji oraz do instrumentów pochodnych.

22.

Odnosi się krytycznie do przekazania Komisji, na podstawie art. 290 TFUE, uprawnienia do przyjmowania aktów delegowanych w odniesieniu do ustalenia środków, które powinny podjąć państwa członkowskie w celu ochrony przed oszustwami podatkowymi, unikaniem opodatkowania i nadużyciami. Tego rodzaju środki zapewniające skuteczne wykonanie dyrektywy zasadniczo należą do kompetencji państw członkowskich, które, zgodnie z art. 291 ust. 1 TFUE, przyjmują wszelkie środki prawa krajowego niezbędne do wprowadzenia w życie prawnie wiążących aktów Unii. Przekazanie uprawnień w tym zakresie Komisji byłoby uzasadnione tylko wtedy, jeżeli konieczne byłyby jednolite warunki wykonywania tych aktów, przy czym w takim przypadku przewidzianym w traktacie instrumentem prawnym powinno być przyjęcie aktów wykonawczych na mocy art. 291 TFUE. Kwestie o zasadniczym znaczeniu, zwłaszcza dotyczące karnego ścigania przestępstw, należy jednak w szerokim zakresie pozostawić całkowicie w gestii państw członkowskich.

23.

Podkreśla, że obowiązkowym elementem składanych przez Komisję regularnych sprawozdań na temat zastosowania dyrektywy powinna być także konieczność i skuteczność środków przyjętych przez Komisję w drodze przekazania uprawnień.

24.

Postuluje już teraz włączenie PTF jako nowej kategorii do systemu zasobów własnych UE i podział tych dochodów według określonej proporcji między Unię a pobierające ten podatek państwa członkowskie. W rezultacie wkład państw członkowskich w ramach systemu zasobów własnych można by zmniejszyć odpowiednio do wysokości wpływów w tej kategorii.

25.

Widzi konieczność reorganizacji ram działania sektora finansowego UE. Powinna ona sięgać dalej niż wprowadzenie europejskiego systemu podatku od transakcji finansowych i przybrać kształt kompleksowej reformy rynku finansowego, która będzie przeciwdziałać ewentualnym szkodliwym wpływom tego rynku na gospodarkę realną.

26.

Wskazuje, że z tego powodu celowe byłoby zapewnienie odpowiedniego gromadzenia informacji wytworzonych przez system PTF oraz zarządzania nimi.

27.

Jest przekonany, że aby sprostać wyzwaniom związanym ze sprawnym funkcjonowaniem rynku wewnętrznego oraz unii gospodarczej i walutowej operującej jedną walutą, pilnie potrzebne są dalej idące środki, wykraczające poza zakres polityki finansowej i o dalekosiężnych celach – od wyraźnego wzmocnienia ogólnoeuropejskiej koordynacji krajowej polityki gospodarczej i finansowej, aż po nadanie instytucjonalnej rangi skutecznemu i dostatecznie umocowanemu demokratycznie zarządzaniu gospodarczemu na szczeblu UE.

28.

Jest zdania, że oprócz inicjatywy europejskiej konieczne jest skoordynowane działanie w skali ogólnoświatowej. Dlatego wzywa UE i państwa członkowskie, by w stosunkach zewnętrznych z państwami trzecimi na arenie międzynarodowej dążyły do reformy regulacji rynku finansowego, a w szczególności angażowały się na forum państw należących do G 20 na rzecz kompleksowego opodatkowania transakcji finansowych.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/11

—

zauważa, że pełne zaangażowanie migrantów w życie gospodarcze, społeczne i polityczne krajów i regionów goszczących ma zasadnicze znaczenie dla realizacji celów strategii „Europa 2020” w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej;

—

jest zdania, że wieloszczeblowe sprawowanie rządów jest najwłaściwszą metodą umożliwiającą najlepszą integrację migrantów;

—

pochwala stanowisko Komisji Europejskiej, zgodnie z którym strategie integracyjne należy rozwijać na szczeblu lokalnym na zasadzie „oddolnej”;

—

jest przekonany, że pakty terytorialne zapewniają elastyczne ramy realizacji strategii integracyjnych, ponieważ umożliwiają one wdrażanie właściwych dla danej jednostki terytorialnej środków i priorytetów tematycznych oraz odzwierciedlają podział władzy pomiędzy różnymi szczeblami rządów oraz stosowanie zasady pomocniczości i proporcjonalności;

—

z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Komisji Europejskiej w sprawie wprowadzenia europejskich modułów integracji;

—

uznaje za użyteczne stworzenia partnerstwa strategicznego pomiędzy KR-em i Komisją Europejską a europejskimi sieciami miast i regionów;

—

partnerstwo to można by utworzyć dzięki sieci władz lokalnych i regionalnych działającej na rzecz integracji, w ramach której zaangażowane byłyby organy decyzyjne na wszystkich szczeblach rządów oraz organizacje społeczeństwa obywatelskiego; KR oczekuje wsparcia politycznego, gospodarczego i operacyjnego Komisji Europejskiej w pełnym wdrażaniu tego partnerstwa strategicznego, które można by włączyć w ramy istniejących mechanizmów i inicjatyw.

Sprawozdawca

Dimitrios KALOGEROPULOS (EL/PPE), radny miasta Egaleo

Dokument źródłowy

Komunikat Komisji w sprawie europejskiego programu integracji obywateli państw trzecich

COM(2011) 455 final

1.

Zauważa, że imigracja jest zjawiskiem, z którym mają do czynienia wszystkie państwa członkowskie Unii Europejskiej. Kwestia ta nabrała aktualności zwłaszcza po „arabskiej wiośnie ludów”, w wyniku której do Europy trafiła kolejna fala ludności.

2.

Stwierdza, że zwiększaniu się liczby migrantów na przestrzeni minionej dekady towarzyszą istotne zmiany, jeśli chodzi o typologię migrantów, a także strukturę i skład przepływów migracyjnych.

3.

Podkreśla, że strategie na rzecz integracji imigrantów są związane z europejską polityką imigracji, która – by była skuteczna – musi być spójna, i której musi towarzyszyć wsparcie dla inicjatyw w zakresie rozwoju w krajach pochodzenia i tranzytu imigrantów.

4.

Jest zdania, że ze względu na rozmiary zjawiska migracji pilną sprawą stało się wprowadzenie w życie skutecznych działań na rzecz integracji społecznej, gospodarczej i kulturowej imigrantów pochodzących z państw trzecich, posiadających legalny status.

5.

Przypomina, że integracja migrantów leży przede wszystkim w kompetencjach państw członkowskich. To władze krajowe, regionalne i lokalne ponoszą odpowiedzialność za wdrażanie polityki integracji w dziedzinach takich jak: edukacja, opieka zdrowotna, mieszkalnictwo i rynek pracy. W traktacie lizbońskim przewidziano co prawda umocnienie roli UE w zakresie polityki na rzecz integracji obywateli państw trzecich, ale nie przewidziano harmonizacji przepisów ustawowych i wykonawczych państw członkowskich.

6.

Przypomina, że jedenaście wspólnych podstawowych zasad przyjętych przez Radę w 2004 r. a także wspólna agenda na rzecz integracji ogłoszona przez Komisję Europejską w 2005 r. potwierdzają, że integracja obywateli państw trzecich jest „dynamicznym dwukierunkowym procesem wzajemnego dostosowania wszystkich migrantów i osób zamieszkałych na terenie państw członkowskich”.

7.

Przypomina, że na trzeciej konferencji ministerialnej poświęconej integracji, która odbyła się w Vichy w listopadzie 2008 r., stwierdzono, że należy zadbać o udział samorządów lokalnych i regionalnych w opracowywaniu, wdrażaniu i ocenie polityki integracyjnej, a także podkreślono ich kluczową rolę we włączaniu imigrantów w życie społeczności lokalnych.

8.

Przypomina, że we wnioskach z konferencji ministerialnej poświęconej imigracji, która odbyła się w kwietniu 2010 r. w Saragossie w Hiszpanii, zwrócono szczególną uwagę na konieczność uwydatnienia na szczeblu europejskim pozytywnych skutków imigracji i na uznanie integracji i różnorodności kulturowej za siłę napędową rozwoju i spójności społecznej.

9.

Przypomina, że w ostatnich latach UE stworzyła wiele przydatnych narzędzi, które pozwalają państwom członkowskim na opracowanie lepszej polityki w zakresie integracji i na prowadzenie skutecznych działań w tym zakresie. Utworzono Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich oraz Europejskie Forum Integracji. Forum to zbiera się regularnie, dając przedstawicielom społeczeństwa obywatelskiego i organizacjom imigrantów możliwość udziału w debacie politycznej. Ponadto zainaugurowano europejski portal na temat integracji, który dostarcza wielu informacji na ten temat. Przygotowano też trzy podręczniki zawierające użyteczne przykłady i wzorcowe rozwiązania.

10.

Uważa, że przeprowadzone przez niego konsultacje są pożyteczne i wyraża zadowolenie, że ich wyniki oraz związane z nimi propozycje zostały uwzględnione przez Komisję Europejską w opracowywaniu nowego europejskiego programu na rzecz integracji (1).

11.

Zauważa, że w nowym europejskim programie na rzecz integracji obywateli państw trzecich Komisja Europejska podchodzi do integracji jako do stopniowego procesu, za przebieg którego wspólną odpowiedzialność ponoszą władze różnych szczebli, co wymaga od podmiotów zajmujących się tą kwestią podejmowania stałych wysiłków i nieustannej współpracy na drodze do realizacji wyznaczonych celów.

12.

Zauważa, że niniejsza opinia będzie opracowana zgodnie z ramami określonymi w opinii z inicjatywy własnej KR-u w sprawie wiodącej roli samorządów lokalnych w polityce integracyjnej. Jej celem jest znalezienie odpowiedzi KR-u na wyzwania przyszłości dzięki uwydatnieniu wkładu władz lokalnych i regionalnych w opracowanie i wdrożenie polityki w zakresie integracji legalnych migrantów z państw trzecich. Ponadto w opinii zawarte zostanie stanowisko KR-u na temat sposobu utworzenia strategicznego partnerstwa z Komisją Europejską.

13.

Uważa, że integrację należy postrzegać jako efekt procesu, w wyniku którego osoby pochodzące z państw trzecich są w stanie rozwijać się samodzielnie, bez interwencji innych, oraz mogą zająć pozycję społeczną porównywalną do pozycji obywateli kraju przyjmującego lub innych obywateli europejskich.

14.

Przypomina, że integracja jest procesem dwukierunkowym, który wymaga wzajemnego zaangażowania, i na który składają się prawa i obowiązki zarówno społeczeństwa przyjmującego, jak i imigrantów. Wymaga to, ze strony imigrantów, woli podjęcia odpowiedzialności za swą integrację w społeczeństwie przyjmującym, ale także woli zaakceptowania imigrantów i włączenia ich w życie społeczne ze strony obywateli europejskich.

15.

Podkreśla, że integracja musi być dostrzegana i uznawana jako stały proces, a nie jako etap pośredni poprzedzający asymilację migrantów w społeczności przyjmującej ich.

16.

Podkreśla, że kierunki polityki w zakresie integracji imigrantów powinny być zgodne z podstawowymi wartościami europejskimi, takimi jak poszanowanie praw człowieka, poszanowanie różnorodności, zwalczanie dyskryminacji, szerzenie równości szans i tolerancji. Powinny one ponadto być zgodne z głównymi kierunkami polityki UE w dziedzinie spójności, zatrudnienia, rozwoju, stosunków zewnętrznych, a także wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości.

17.

Uważa, że zastosowanie zasady równego traktowania ma decydujące znaczenie dla jakości rządów demokratycznych, stanowi podstawowy i organiczny element dorobku kulturowego UE.

18.

Stwierdza, że pełny udział imigrantów w życiu gospodarczym, społecznym i politycznym przyjmujących ich miast i regionów stanowi element niezbędny do realizacji celów w zakresie spójności gospodarczej, społecznej i terytorialnej, które wyznaczono w ramach strategii „Europa 2020”.

19.

Uważa, że metoda wielopoziomowego sprawowania rządów jest najbardziej adekwatna, by osiągnąć najlepsze wyniki w zakresie integracji imigrantów. Podejście takie powinno być zgodne z zasadą pomocniczości, która reguluje współpracę między Unią Europejską, państwami członkowskimi oraz władzami lokalnymi i regionalnymi.

20.

Z zadowoleniem przyjmuje stanowisko Komisji Europejskiej, która uważa, iż polityka integracyjna powinna być rozwijana na szczeblu lokalnym, zgodnie z podejściem oddolnym.

21.

Podkreśla konieczność całościowego podejścia uwzględniającego nie tylko aspekty gospodarcze i społeczne integracji, ale również kwestie dotyczące różnorodności kulturowej i religijnej, obywatelstwa, praw politycznych i udziału legalnych imigrantów w życiu publicznym.

22.

Kładzie nacisk na konieczność całościowego podejścia i uważa, że wysiłki mające na celu integrację migrantów obejmują wiele obszarów polityki, takich jak – tytułem przykładu – szkolnictwo, zatrudnienie i polityka społeczna, publiczna opieka zdrowotna, czy spójność gospodarcza, społeczna i terytorialna.

23.

Jest zdania, że osiągnięcie wyników zależy od całościowego podejścia z udziałem zainteresowanych podmiotów na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim. Należy w to włączyć odpowiednie instytucje Unii Europejskiej, władze krajowe, samorządy regionalne i lokalne, organizacje pozarządowe, partnerów społecznych i przedstawicieli społeczeństwa obywatelskiego, w tym samych imigrantów, czy to nowo przybyłych, czy to zamieszkałych w danym kraju od jednego lub dwóch pokoleń, a także wszystkie podmioty działające skutecznie w dziedzinie sportu, kultury i spójności społecznej.

24.

Uważa, iż należy podejmować wysiłki wobec wszystkich imigrantów i zwraca uwagę na fakt, że błędem byłoby wyłączne kierowanie działań w ramach polityki integracji do imigrantów niedawno przybyłych do danych miast i regionów. Działania w tym zakresie muszą także obejmować drugie, a nawet i trzecie pokolenie imigrantów, gdyż podejście takie jest konieczne, by skutecznie przeciwdziałać dyskryminacji.

25.

Przypomina o wadze, jaką samorządy lokalne i regionalne przywiązują do równego traktowania migrantów w dziedzinie dostępu do rynku pracy, dóbr publicznych oraz usług w dziedzinie zdrowia i ochrony socjalnej. Podejście takie jest niezbędne, by przeciwdziałać dyskryminacji, rasizmowi i ksenofobii.

26.

Jest zdania, że w trakcie opracowywania polityki integracji należy uwzględniać specyfikę i potrzeby niektórych kategorii obywateli państw trzecich, których sytuacja jest szczególnie trudna. Znajdują się wśród nich osoby, które zwróciły się o ochronę międzynarodową lub ją uzyskały, małoletni bez opieki, imigrantki, osoby starsze, osoby niepełnosprawne oraz należące do innych grup w trudnym położeniu, takich jak Romowie.

27.

Zwraca jednak uwagę, iż obywatele UE przenoszący się do innego państwa członkowskiego, aby tam mieszkać i pracować, również mogą potrzebować usług, które pomogłyby im w integracji, takich jak możliwość nauki języka.

28.

Popiera promowanie środków mających na celu ułatwienie dostępu imigrantów do rynku pracy oraz zwiększenie możliwości zdobywania kwalifikacji zawodowych. Znalezienie zatrudnienia jest dla imigrantów kluczowym elementem procesu prowadzącego do sprawnie przebiegającej integracji w społeczeństwie przyjmującym.

29.

Podkreśla rolę kształcenia w integracji, a zwłaszcza nauki języka kraju przyjmującego, z zachowaniem jednocześnie prawa do nauki języka ojczystego.

30.

Uważa, że kształcenie dzieci imigrantów powinno być priorytetem i popiera propagowanie różnorodności w krajowych systemach edukacji. Aby wzmocnić różnorodność w systemach edukacyjnych, KR zwraca się do państw członkowskich oraz do samorządów terytorialnych o zatrudnianie nauczycieli z krajów pochodzenia migrantów. Komitet ma nadzieję, że w ten sposób proces kształcenia stanie się pomostem kulturowym między społeczeństwem przyjmującym a obywatelami państw trzecich i że, równolegle, sprzyjać będzie produktywności i spójności społeczeństwa.

31.

Popiera wysiłki podejmowane w zakresie uznawania wykształcenia i potwierdzenia szkoleń i kwalifikacji zdobytych przez migrantów w ich kraju pochodzenia. Dzięki takiemu podejściu łatwiejsza będzie ich integracja na rynku pracy i będą oni mieli więcej możliwości skorzystania z systemu edukacyjnego i kształcenia w kraju przyjmującym.

32.

Zauważa, że propagowanie równości szans dla migrantów w dziedzinie kształcenia, szkolenia i zatrudnienia jest dobrym sposobem zapobiegania wykluczeniu społecznemu. Uważa, że stworzenie szansy na zdobycie równej pozycji w społeczeństwie przyjmującym jest najlepszą metodą zapobiegania aktom przemocy, do których dochodzi w wielu miastach europejskich.

33.

Podkreśla znaczenie aktywnego udziału migrantów w strukturach i instytucjach społeczeństwa przyjmującego i uważa, że umożliwienie migrantom pełnego i niczym niezakłóconego uczestnictwa w życiu politycznym na szczeblu lokalnym i regionalnym ma decydujące znaczenie dla stworzenia klimatu wzajemnego zaufania między migrantami a przyjmującym ich społeczeństwem.

34.

Uważa, że konieczne będzie poświęcenie szczególnej uwagi migrującym kobietom, nie tylko dlatego, że odgrywają one decydującą rolę w kształceniu dzieci i powielaniu modeli kulturowych, ale również dlatego, że są one najbardziej narażone na zjawiska wykluczenia, przemocy i dyskryminacji.

35.

Uważa, że dialog międzykulturowy jest niezwykle istotny dla integracji i że samorządy terytorialne muszą nadal podejmować inicjatywy mające na celu jego rozwijanie. Uważa, że większa wiedza o kulturze imigrantów przyczynia się skutecznie do przeciwdziałania zjawisku rasizmu i ksenofobii.

36.

Jest zdania, że rola mediów ma decydujące znaczenie dla uświadomienia opinii publicznej roli imigracji oraz ograniczenia zjawisk marginalizacji, rasizmu i ksenofobii.

37.

Popiera fakt, iż Komisja Europejska uznała w komunikacie wymiar zewnętrzny polityki migracyjnej i zauważa konieczność podjęcia współpracy z krajami pochodzenia migrantów w zakresie działań dotyczących przygotowania ich integracji.

38.

Uważa, że pakty terytorialne stwarzają elastyczne warunki dla wdrażania działań integracyjnych, gdyż pozwalają stosować środki i priorytety tematyczne adekwatne dla każdej jednostki terytorialnej, a także uwzględniać przepisy konstytucyjne każdego państwa członkowskiego, podział kompetencji między poszczególne poziomy sprawowania rządów oraz zasady pomocniczości i proporcjonalności.

39.

Wyraża zadowolenie z inicjatywy Komisji Europejskiej polegającej na utworzeniu europejskich modułów integracji. Uważa, że przyczynią się one do rozpowszechniania dobrych praktyk i stanowić będą kolejne elastyczne narzędzie w służbie krajowej, regionalnej i lokalnej polityki na rzecz integracji i wyraża nadzieję, że uporządkowanie aktualnego zasobu wiedzy będzie odpowiadać potrzebom lokalnym i zostanie wykorzystane, by poprawić wyniki.

40.

Z zadowoleniem stwierdza, że nowy europejski program na rzecz integracji został przedstawiony z założeniem wspólnej odpowiedzialności wszystkich odpowiednich poziomów sprawowania rządów i że uznano w nim istotną rolę samorządów terytorialnych we wdrażaniu polityki integracyjnej.

41.

Wyraża zadowolenie z decyzji Komisji Europejskiej, by zapewnić udział podmiotów lokalnych i regionalnych w określeniu strategii integracyjnych w ramach programów unijnych, by lepiej koordynować programowanie dotyczące obecnych środków finansowych Unii i by upowszechniać podejmowanie środków na szczeblu lokalnym.

42.

Przypomina, że samorządy lokalne i regionalne odgrywają decydującą rolę w tworzeniu odpowiednich warunków, w których obywatele państw trzecich mogą mieć dostęp do informacji i usług, takich jak edukacja, opieka zdrowotna, zatrudnienie, mieszkalnictwo i inne usługi publiczne; są one ważnym ogniwem umożliwiającym nawiązanie silnych i konstruktywnych więzi ze społeczeństwem przyjmującym. Zadania te pociągają za sobą dodatkowe wydatki dla regionów i gmin, które często muszą podjąć wyzwania związane z integracją.

43.

Zauważa, że samorządy terytorialne działają jako usługodawcy i ściśle współpracują z przedsiębiorstwami, organizacjami i innymi poziomami sprawowania rządów na rzecz wdrażania polityki integracyjnej. W ramach swych kompetencji, przyczyniają się one do wzmocnienia społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw na szczeblu lokalnym.

44.

Odnotowuje rolę, jaką odgrywają władze lokalne i regionalne w promowaniu europejskich doświadczeń i praktyk poprzez wymianę wzorcowych rozwiązań i upowszechnianie wyników ich udziału we wdrażaniu programów wspólnotowych (np. CLIP, ERLAIM, ROUTES, City2City, EUROCITIES-Integrating Cities), a także dzięki funkcjonowaniu międzypaństwowych sieci regionalnych.

45.

Uważa, że samorządy lokalne i regionalne przyczyniają się w zasadniczym stopniu do tworzenia warunków niezbędnych do tego, by obywatele państw trzecich mieli dostęp do informacji i usług w zakresie zatrudnienia, kształcenia, opieki zdrowotnej, mieszkalnictwa, kultury, a także innych dóbr publicznych i aby w ten sposób mogli ustanowić stabilne więzi ze społeczeństwem przyjmującym.

46.

Odnotowuje, że ze względu na bliski kontakt z obywatelami, samorządy lokalne i regionalne przypisują szczególne znaczenie współpracy, komunikacji i wymianie informacji z obywatelami, organizacjami skupiającymi imigrantów oraz organizacjami pozarządowymi. W ten sposób przyczyniają się one znacznie do tworzenia klimatu zaufania, do zachowania spójności w społeczeństwie przyjmującym, oraz – co za tym idzie – do uznania imigracji za czynnik rozwoju i postępu.

47.

Wyraża zadowolenie z opracowania wspólnych wskaźników europejskich, co do których państwa członkowskie osiągnęły porozumienie w Saragossie. Uważa także, że wskaźniki te mogą stać się skutecznym narzędziem monitorowania i oceny polityki integracji.

48.

Uważa, że Europejski Fundusz na rzecz Integracji Obywateli Państw Trzecich ma szczególnie istotne znaczenie dla opracowania i wdrażania polityki integracyjnej i przypomina, że choć samorządy lokalne odgrywają podstawową rolę we wdrażaniu działań integracyjnych, nie uczestniczą one obecnie aktywnie ani w określaniu priorytetów finansowania, ani w ocenie wyników. Uważa, że udział KR-u w ocenie wyników przyczyniłby się do bardziej ukierunkowanego podejścia i do wsparcia bardziej spójnych strategii integracji.

49.

Wyraża zadowolenie ze stanowiska Komisji Europejskiej, zgodnie z którym działania na szczeblu lokalnym są zasadniczym elementem strategii dotyczącej integracji. Kierując się zasadą pomocniczości i metodą wielopoziomowego sprawowania rządów uważa, że użyteczne byłoby podjęcie inicjatyw na rzecz zawiązania strategicznego partnerstwa między KR-em, Komisją Europejską i europejskimi sieciami miast i regionów celem upowszechnienia istotnych doświadczeń samorządów terytorialnych, ułatwienia wymiany wzorcowych rozwiązań i opinii, zapewnienia lepszej koordynacji inicjatyw i szerszego rozpowszechniania wyników.

50.

Uważa, że integracja migrantów powinna być głównym priorytetem Unii i popiera inicjatywy UE na rzecz opracowania propozycji, stworzenia nowych narzędzi i wdrażania skutecznej polityki.

51.

Uważa, że przemiany gospodarcze i demograficzne wymagają opracowania wspólnej strategii europejskiej na rzecz wyważonego zarządzania przepływami migracyjnymi i promowania integracji.

52.

Podkreśla, że konieczne jest wspólne działanie oraz wspieranie współpracy i dialogu między stronami zaangażowanymi w integrację na szczeblu lokalnym, regionalnym, krajowym i europejskim.

53.

Zwraca się do państw członkowskich i zainteresowanych samorządów regionalnych o podejmowanie inicjatyw ułatwiających ocenę i uznanie umiejętności zawodowych imigrantów.

54.

Proponuje opracowanie programów nauki języków odpowiadających potrzebom poszczególnych grup imigrantów.

55.

Proponuje, by zachęcać do podejmowania na szczeblu lokalnym i regionalnym innowacyjnych środków na rzecz integracji, aby w pełni sprostać wyzwaniom demograficznym, wobec których stoją niektóre regiony.

56.

Wzywa władze lokalne i regionalne, by zachęcały lokalne firmy do wzmacniania na szczeblu lokalnym społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw.

57.

Zwraca się do państw członkowskich i do Komisji o wsparcie polityczne i gospodarcze dla samorządów terytorialnych, które odgrywają decydującą rolę we wdrażaniu polityki integracyjnej.

58.

Uważa, że procedura integracyjna powinna rozpoczynać się w kraju pochodzenia i proponuje uznanie inicjatyw w dziedzinie współpracy transgranicznej podejmowanych przez samorządy lokalne i regionalne obszarów położonych po obu stronach granic zewnętrznych Unii Europejskiej.

59.

Proponuje przeanalizowanie kwestii dotyczących migracji siły roboczej i integracji przy okazji kontaktów między przedstawicielami samorządów terytorialnych w ramach europejskiej polityki sąsiedztwa. Uważa w związku z tym, że Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM) oraz powołana niedawno do życia doroczna Konferencja Władz Lokalnych i Regionalnych Państw Partnerstwa Wschodniego i UE (CORLEAP) są użytecznymi narzędziami do pogłębienia tych zagadnień.

60.

Uważa, że działania integracyjne powinny dotyczyć zarówno migracji tymczasowej, jak i cyrkulacyjnej. Przypomina jednak, że migracja cyrkulacyjna nie może zastąpić migracji stałej i proponuje przeanalizowanie możliwości włączenia samorządów lokalnych i regionalnych – zarówno krajów pochodzenia, jak i krajów przyjmujących – do partnerstw na rzecz mobilności i do negocjacji w ich sprawie.

61.

Ponawia swój wniosek w sprawie aktywnego udziału samorządów terytorialnych we wczesnym etapie opracowywania strategii integracyjnych i w trakcie całego procesu ich wdrażania.

62.

Wnosi o udział KR-u w określeniu priorytetów Unii w dziedzinie instrumentów finansowych na rzecz integracji, a także w ocenie wyników programów integracyjnych.

63.

Opowiada się za utworzeniem funduszu na rzecz imigracji i azylu i wnosi, o przeznaczenie odpowiednich środków, by dysponować wystarczającym finansowaniem i rzeczywistą zachętą dla integracji imigrantów na szczeblu lokalnym i regionalnym, w tym funduszami dla projektów na poziomie regionalnym. Jeśli chodzi o ogólniejsze ramy wydatków w dziedzinie spraw wewnętrznych, zauważa konieczność zapewnienia odpowiedniej równowagi między wydatkami przeznaczonymi na bezpieczeństwo i ochronę granic, a wydatkami na integrację imigrantów i warunki przyjmowania osób ubiegających się o azyl. W tych dziedzinach samorządy terytorialne wnieść niezaprzeczalną wartość dodaną.

64.

Pragnie odgrywać aktywniejszą rolę w koordynowaniu działań na szczeblu europejskim. W związku z tym chciałby aktywnie uczestniczyć w europejskich konferencjach ministerialnych jako przedstawiciel samorządów terytorialnych, proponuje zwiększenie swej obecności w działaniach forum integracji i gotów jest odgrywać istotną rolę w promowaniu paktów terytorialnych.

65.

Gotów jest uczestniczyć w tworzeniu europejskiego systemu monitorowania postępów w dziedzinie integracji, w którym stosowano by wspólne wskaźniki.

66.

Uważa, że należy ułatwić korzystanie z nowych instrumentów, takich jak pakty terytorialne i umożliwić ich finansowanie z funduszy strukturalnych, a także za pośrednictwem finansowania tematycznego w nowym okresie programowania.

67.

Proponuje ustanowienie nagród w dziedzinie integracji obywateli państw trzecich przyznawanych imigrantom lub podmiotom włączonym w proces integracji imigrantów (samorządom lokalnym i regionalnym, przedsiębiorstwom, organizacjom, zrzeszeniom, fundacjom itp.). Inicjatywa ta mogłaby zostać wpisana w ramy istniejących już imprez, na przykład Międzynarodowego Dnia Imigranta organizowanego pod egidą ONZ.

68.

Pragnie rozwijać strategiczne partnerstwo z Komisją Europejską i europejską siecią miast i regionów, aby ułatwić integrację migrantów i propagować skuteczne działania. Partnerstwo to mogłoby powstać poprzez utworzenie sieci samorządów terytorialnych na rzecz integracji, do której mogłyby się przyłączyć podmioty odpowiedzialne za opracowanie działań na wszystkich poziomach sprawowania rządów, a także organizacje społeczeństwa obywatelskiego. KR liczy na wsparcie polityczne, materialne i operacyjne Komisji Europejskiej dla pełnej realizacji partnerstwa strategicznego i uważa, że mogłoby ono wpisać się w ramy już istniejących struktur i inicjatyw.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/17

—

Przyznaje, że ESK jest cenną inicjatywą, która podkreśla bogactwo, różnorodność i wspólne aspekty kultury europejskiej. Zauważa ponadto, że w okresie szybkiego wzrostu kulturalnego w Unii Europejskiej program ten w szczególny sposób przyczynił się do pojawienia się tożsamości europejskiej.

—

Wskazuje na to, że ze względu na rosnący prestiż tego tytułu kultura zajęła ważne miejsce w programach działań politycznych państw członkowskich, regionów i miast.

—

Ponownie wyraża przekonanie, że dialog międzykulturowy w połączeniu ze spójnością społeczną i terytorialną może pomóc we wpajaniu podstawowych wartości życia prywatnego, społecznego i obywatelskiego, takich jak solidarność, odpowiedzialność, tolerancja, szacunek, dążenie do postępu społecznego i zrozumienie dla różnorodności społecznej i kulturowej. Może również ułatwiać komunikację między jednostkami i grupami z różnych kultur i ich współistnienie zgodnie z zasadą solidarności.

—

Zauważa, że w miastach, które uzyskały tytuł ESK, znacznie wzmocnił się sektor kultury i trwale wzrósł udział, zwłaszcza młodzieży, w wydarzeniach kulturalnych.

—

Podkreśla, że ESK powinna być procesem, w którym kształtuje się lokalną widownię dzięki programom edukacyjnym, działaniom wymagającym uczestnictwa i podnoszeniu świadomości związanej z zagadnieniami o zasięgu lokalnym i europejskim.

Sprawozdawca

Anton ROMBOUTS (NL/PPE), burmistrz miasta 's-Hertogenbosch

1.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja pracuje nad nowymi ramami prawnymi Europejskiej Stolicy Kultury (ESK) i że zorganizowała w latach 2010–2011 konsultacje online i publiczną dyskusję. Potwierdza gotowość Komitetu do włączenia się w prowadzone debaty, zawartą w opinii w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję 1419/1999/WE ustanawiającą działanie Wspólnoty na rzecz obchodów Europejskiej Stolicy Kultury w latach 2005–2019 (1).

2.

Podkreśla znaczenie kontynuacji programu ESK po roku 2019.

3.

Przyznaje, że ESK jest cenną inicjatywą, która podkreśla bogactwo, różnorodność i wspólne aspekty kultury europejskiej. Zauważa ponadto, że w okresie szybkiego wzrostu kulturalnego w Unii Europejskiej program ten w szczególny sposób przyczynił się do pojawienia się tożsamości europejskiej.

4.

Wskazuje na to, że ze względu na rosnący prestiż tego tytułu kultura zajęła ważne miejsce w programach działań politycznych państw członkowskich, regionów i miast. Ponadto badania i inwestowanie w istotny sposób przyczyniają się do zapewnienia dobrobytu i spójności społecznej w miastach i regionach, a także na poziomie krajowym i europejskim.

5.

Uważa, że umożliwianie młodzieży udziału w różnych wydarzeniach kulturalnych poszerza jej horyzonty i pomaga przezwyciężać własne uprzedzenia i obawy przed tym, co obce i nieznane, przyczyniając się tym samym do dialogu międzykulturowego.

6.

Ponownie wyraża przekonanie, że dialog międzykulturowy w połączeniu ze spójnością społeczną i terytorialną może pomóc we wpajaniu podstawowych wartości życia prywatnego, społecznego i obywatelskiego, takich jak solidarność, odpowiedzialność, tolerancja, szacunek, dążenie do postępu społecznego i zrozumienie dla różnorodności społecznej i kulturowej. Może również ułatwiać komunikację między jednostkami i grupami z różnych kultur i ich współistnienie zgodnie z zasadą solidarności (2).

7.

Przyznaje, że program ESK ma szerokie oddziaływanie gospodarcze, społeczne i kulturalne. Tytuł „Europejska Stolica Kultury” nadaje silny impuls środowisku kreatywnemu, które samo w sobie odgrywa istotną rolę gospodarczą w Europie oraz działa jako gospodarcza siła napędowa wobec innych sektorów.

8.

Zauważa, że w miastach, które uzyskały tytuł ESK, znacznie wzmocnił się sektor kultury i trwale wzrósł udział, zwłaszcza młodzieży, w wydarzeniach kulturalnych.

9.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne mają najlepsze rozeznanie w realiach i sytuacji miast kandydujących do tytułu Europejskiej Stolicy Kultury i noszących ten tytuł oraz że są najlepiej predestynowane do tego, by pomóc w tworzeniu i realizacji programu ESK z pełnym poszanowaniem zasady pomocniczości. Ponadto w większości państw członkowskich władze lokalne i regionalne są bezpośrednio odpowiedzialne za dobrą organizację i prowadzenie imprez kulturalnych, a zatem dysponują bogatą wiedzą i doświadczeniem, które mogą pomóc w wypracowaniu innowacyjnego i kreatywnego podejścia.

10.

Podziela opinię Komisji Europejskiej, że tytuł ESK nadal cieszy się dużym uznaniem, przyczynia się do powstania bardzo bogatych programów kulturalnych i ma znaczny wpływ pod wieloma względami (3). Z tego powodu wzywa do dalszego prowadzenia tej inicjatywy, która powinna nadal przyczyniać się do większego zaangażowania obywateli i do długoterminowego rozwoju. Stwierdza, że program ESK po 2019 r. powinien zaowocować bardziej zrównoważonym podejściem do kultury, podejściem, które należy popierać nie tylko jako środek prowadzący do osiągnięcia konkretnego, wymiernego zwrotu z inwestycji, ale także ze względu ze względu na własną wewnętrzną wartość kultury.

11.

Sugeruje, że program ESK może przyczynić się do budowania Europy jutra. Należy przyjrzeć się takim trendom, jak nacjonalizm, indywidualizm i konsumpcjonizm oraz rozkład tkanki społecznej. Globalizacja, większa mobilność i otwarcie granic rozszerzają nasze spojrzenie na świat. Europejczycy również są „obywatelami świata”, ale jednocześnie potrzebna jest ochrona i zachowanie własnej, lokalnej kultury. Europa powinna móc umożliwiać rozkwit lokalnej kultury równocześnie z rozwojem integrującej tożsamości europejskiej. Kluczowe znaczenie dla wspierania europejskiej konkurencyjności, która pomoże wzmacniać spójność terytorialną, ma innowacyjność przemysłowa, społeczna i środowiskowa.

12.

Zauważa, że program ESK należy opierać na lokalnej i regionalnej scenie kulturalnej, zatem kluczowe znaczenie ma zaangażowanie obywateli oraz wszystkich podmiotów publicznych i prywatnych działających na danym obszarze w poszczególne etapy projektu. Podkreśla, że ESK powinna być procesem, w którym kształtuje się lokalną widownię dzięki programom edukacyjnym, działaniom wymagającym uczestnictwa i podnoszeniu świadomości związanej z zagadnieniami o zasięgu lokalnym i europejskim. Europejskie stolice kultury muszą w większym stopniu angażować się w działania i inicjatywy podejmowane przez UE w celu wdrożenia obecnych lub przyszłych programów kulturalnych. Stopniowo powinny przekształcać się wręcz w miejsca realizacji tychże działań i inicjatyw.

13.

Uznaje, że program ESK okazał się skuteczny w tworzeniu programów pobudzających do włączenia i dialogu międzykulturowego, oraz zauważa, że wiele wcześniejszych wydarzeń związanych z ESK odbyło się w miastach borykających się z problemami związanymi ze spójnością społeczną i integracją. Dostęp do kultury jest ważnym kluczem do większej odpowiedzialności i umacniania postawy obywatelskiej, poprawy dobrobytu osobistego i zbiorowego, większej mobilności społecznej, solidarności itp. Biorąc to pod uwagę, obywatele i społeczeństwo obywatelskie muszą stanowić sedno programu ESK.

14.

Ponownie wyraża przekonanie, że sektor kultury odgrywa znaczącą rolę w realizacji celów strategii „Europa 2020”. Wskazuje na ogromne możliwości rozwoju gospodarczego wielu regionów, jakie daje turystyka kulturalna. Ostrzega jednak przed jednostronnym podkreślaniem w tym kontekście czysto gospodarczego znaczenia kultury. Równie ważne jest znaczenie, jakie kultura ma w kontekście tworzenia korzystnego, dynamicznego otoczenia będącego warunkiem wstępnym rozwoju (4).

15.

Popiera pomysł, by instrument ESK istniał również po roku 2019 i proponuje jego rozszerzenie, aby umożliwić większą koncentrację na poszukiwaniach i odkrywaniu wielowymiarowej tożsamości kulturowej Europejczyków. W tym celu treść programu powinna stać się bardziej otwarta na inne, pozaeuropejskie kultury i partnerów, aby jeszcze skuteczniej podkreślić wartość i bogactwo kultur europejskich.

16.

Zauważa, że w ciągu 25 lat ESK przeszedł ewolucję od letniego festiwalu do całorocznej imprezy kulturalnej, obejmującej znaczące elementy rozwoju kulturalnego, społecznego i gospodarczego. Niektóre miasta rozszerzyły zakres programu ESK, tak aby obejmował on okres kilku lat przed rozpoczęciem i po zakończeniu imprezy. Takie podejście okazało się niezwykle skuteczne w zachęcaniu miejscowej ludności do udziału w imprezach podczas roku ESK, w pobudzaniu do rozwoju kulturalnego i udziału w życiu kulturalnym oraz w budowaniu międzynarodowej świadomości i współpracy.

17.

Powtarza, że perspektywa wieloletnia przyniosła oczekiwane rezultaty, ponieważ pomaga w konsolidacji korzyści, jakie czerpie miasto i region, oraz wzmacnia nowe (europejskie) powiązania, które pojawiają się w związku z tytułem ESK. Pomaga również zadbać o to, by zwłaszcza w czasach trudności finansowych inwestycje w kulturę pozostały na dłużej obecne w politycznych programach. Obecne kryterium „miasto i obywatele” wymaga tego, by wydarzenia miały charakter zrównoważony i włączały się w długookresowy rozwój społeczny i kulturalny. Niemniej jednak większość ESK w dalszym ciągu koncentruje się na organizowaniu imprez kulturalnych w ciągu roku. W tym kontekście pozytywny wkład może wnosić bardziej zorganizowana współpraca między byłymi, obecnymi i przyszłymi europejskimi stolicami kultury.

18.

Ponownie wyraża przekonanie, że miasta powinny wykorzystywać tę okazję jako element długookresowej strategii rozwoju w celu propagowania bardziej zrównoważonego podejścia do rozwoju kulturalnego i zwiększania znaczenia i dziedzictwa miast ESK, jak stwierdzono w opinii w sprawie wniosku dotyczącego decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającej decyzję 1419/1999/WE ustanawiającą działanie Wspólnoty na rzecz obchodów Europejskiej Stolicy Kultury w latach 2007–2019. Komitet ponownie stwierdza, że rozwijanie tych strategii w długiej perspektywie oraz sprostanie wyzwaniom na poziomie lokalnym i regionalnym wymaga sformułowania i rozwinięcia uzgodnionej, średnio- i długookresowej polityki kulturalnej. W tym celu konieczna jest wyraźna wola instytucjonalna oraz pełen udział publicznych i prywatnych podmiotów społecznych.

19.

Stwierdza, że tytuł ESK przyznawany jest na konkretny rok. Przypomina o znaczeniu umieszczania działań w kontekście wieloletnim i włączania ich do długookresowej polityki dotyczącej rozwoju kulturalnego, gospodarczego, społecznego i planowania przestrzennego.

20.

Podkreśla, że państwa członkowskie muszą podchodzić do wdrażania projektu ESK z należytą uwagą i dbać o jego równowagę. Dane państwo członkowskie powinno zapewnić poszczególnym projektom ESK wymagane wsparcie oraz uwzględnić je w procesie realizacji strategii długoterminowych.

21.

Stwierdza, że program ESK zmienił się również pod względem typu miast i regionów, które w nim uczestniczą. W pierwszej fazie państwa członkowskie zgłaszały do niego z reguły stolice i inne większe miasta. Później, z czasem tytuł ten coraz częściej przyznawany był mniejszym miastom („miastom drugorzędnym” lub regionalnym ośrodkom kultury). Zmniejszające się rozmiary miast zgłaszanych do tytułu oznaczają konieczność większego zaangażowania otaczającego je regionu. Miasta i miasteczka są miejscem spotkań. Stanowią ośrodki handlu, przemysłu, edukacji lub władzy. Zlokalizowane są w sercu danego regionu i odzwierciedlają jego charakter. Komitet zauważa, że zmiany te zostały uznane poprzez włączenie do programu ESK wymiaru regionalnego w 2007 r. Podkreśla zatem walory płynące z zachęcania do regionalnego podejścia do tytułu ESK w tym z rozważenia możliwości wyłonienia ESK na poziomie regionalnym, przy czym to region byłby głównym przedmiotem zainteresowania z punktu widzenia bogactwa kulturowego, a główne miasto tego regionu sprawowałoby pieczę nad całym procesem.

22.

Podkreśla, że w przyszłości należy jeszcze bardziej zachęcać miasta kandydujące do angażowania w program EKS otaczającego je regionu, a nawet euroregionu – w przypadku miast leżących na pograniczu – poprzez zawieranie umów partnerskich gwarantujących współpracę na wszystkich etapach inicjatywy. Uznaje znaczenie solidnego systemu sprawowania rządów gwarantującego trwałość zaangażowania politycznego i finansowego. Kluczowymi czynnikami takiego systemu sprawowania rządów powinny być: silne polityczne wsparcie międzypartyjne uwzględniające gwarancje budżetowe, niezależność artystyczna i zaangażowanie obywateli.

23.

Wskazuje na istotną rolę, jaką w nowoczesnej gospodarce odgrywają kreatywne sieci i miasta w ramach otwartego ekosystemu innowacji: miasta, i regiony, uczelnie lub ośrodki badawcze oraz przedsiębiorstwa coraz ściślej ze sobą współpracują w kwestiach strategicznych, po to by zyskać oszczędności wynikające ze skali i zasięgu oraz przenikanie wiedzy, a także skoordynować planowanie w zakresie infrastruktury. Wzywa do ścisłego zaangażowania władz lokalnych i regionalnych w przygotowywanie ram prawnych i programów finansowania.

24.

Przypomina o znaczeniu europejskiego wymiaru tego wydarzenia (5). Zgadza się z tym, że program ESK ma na celu propagowanie europejskiej współpracy, podkreślenie bogactwa kultury europejskiej oraz zaangażowanie i mobilizację obywateli. Powtarza, że zachęcanie do aktywnego zaangażowania regionalnego otoczenia w program ESK pozwoliłoby na propagowanie tego celu i zagwarantowanie, że pozytywne skutki dałyby się odczuć w (szerszym) kontekście regionalnym.

25.

Ponownie stwierdza, że Komisja Europejska powinna bacznie obserwować, analizować i wspierać najnowsze wydarzenia w kontekście programu ESK. Przypomina, że przy opracowywaniu swoich programów Komisja Europejska powinna uwzględniać znaczący potencjał kulturowy, jaki partnerstwa miast i regionów stanowią dla całego społeczeństwa, oraz wykorzystywać nowe trendy jakościowe (6).

26.

Przyznaje, że ESK jest jednym z najbardziej udanych programów UE, jako że daje niezrównaną okazję miastu noszącemu ten tytuł i otaczającemu go regionowi – a nawet miastom kandydującym – na kulturalny, społeczny i gospodarczy „skok naprzód” i dokonanie w ciągu kilku lat takich przemian, które normalnie trwają całe pokolenie.

27.

Dlatego też zachęca do popierania szerokiego udziału kandydatów w procesie selekcji do tytułu ESK, zauważając, że doświadczenia ostatnich lat pokazują, iż samo zgłoszenie do procedury selekcyjnej przynosi pozytywne skutki kandydującym miastom w postaci korzystnych przemian gospodarczych i wizerunkowych. Ubieganie się o ten tytuł skutkuje również nowymi (międzynarodowymi) sieciami powiązań i lepszą współpracą między partnerami w regionie.

28.

Uznaje problemy, z jakimi borykają się państwa członkowskie i system europejskiego jury, wynikające z konieczności rozpatrywania coraz większej liczby zgłoszeń, rosnących kosztów zgłaszania ofert i kwestii organizacyjnych związanych z konkursem. Wzywa Komisję, by rosnącą liczbę kandydatów traktowała jako zjawisko pozytywne i by odpowiednio przeorganizowała procedurę selekcji po roku 2019.

29.

Podkreśla, że Komisja Europejska, państwa członkowskie i miasta kandydujące powinny ściśle współpracować na rzecz podnoszenia świadomości opinii publicznej w miastach i regionach na temat tytułu. Komisja powinna w dalszym ciągu budować markę tytułu ESK, państwa członkowskie powinny szeroko nagłaśniać konkurs na poziomie krajowym, a miasta mają szczególne zadanie wykorzystania swoich bezpośrednich kontaktów z obywatelami do wyjaśnienia korzyści płynących z tej inicjatywy i informowania o nich. Faktycznie, bez dobrego zrozumienia celów tytułu ESK przez obywateli ciężko jest uzyskać miastu poparcie opinii publicznej dla swojej kandydatury. Może to zniechęcać niektórych potencjalnych kandydatów do ubiegania się o ten tytuł.

30.

Wskazuje, że pożądana jest solidniejsza struktura konkursu. Sugeruje możliwość jego zorganizowania w taki sposób, by wszystkie zgłaszające się miasta przyczyniały się do rozwoju kultury na poziomie europejskim, krajowym lub regionalnym. Działania zaplanowane w ramach kandydatury można by zaprojektować tak, aby pokazywać, w jaki sposób poszczególne miasta lub regiony przyczynią się do realizacji celów polityki kulturalnej. Mogłyby one również obejmować zobowiązanie wszystkich miast do prowadzenia tej działalności w latach poprzedzających rok posiadania tytułu ESK (niezależnie od tego, kto go ostatecznie otrzyma). Bardziej przejrzyste zasady konkursu mogłyby ułatwić łagodzenie napięć między miastami i regionami i wspierać udział kandydatów w realizacji szerszych programów krajowych i unijnych. Przyczyniłoby się to zasadniczo do wzbudzenia zdrowego ducha „konkurencji na rzecz współpracy”.

31.

Komitet wzywa Komisję do zachęcania państw członkowskich, by za pośrednictwem krajowych władz i instytucji wszelkimi sposobami wspierały miasto, które zostanie wyznaczone na stolicę kultury.

32.

Popiera system rotacji wśród państw członkowskich, w jakim przyznawany jest obecnie tytuł ESK (od 2007 r.), stwierdzając, że taki system gwarantuje równość szans mniejszych miast i państw członkowskich na uzyskanie tego tytułu mimo ograniczeń budżetowych

33.

Wzywa Komisję Europejską do tego, by rozważyła wprowadzenie w nowych zasadach prawnych możliwość zgłaszania kandydatur do tytułu ESK przez kraje nie należące do UE. Przypadek Stambułu w 2010 r. wskazuje na taką możliwość (7).

34.

Potwierdza, że przedstawiciel KR-u w komisji selekcyjnej musi w dalszym ciągu być jednym z wybieranych członków, jak to praktykowano dotychczas. Przyznaje jednak, że udział w tej komisji nie jest stanowiskiem honorowym i że wiąże się ze znacznymi nakładami pracy oraz dużą odpowiedzialnością wobec kandydujących miast. Zwraca się do Komisji o potwierdzenie roli Komitetu Regionów w komisji monitorującej oraz tego, że komisja ta dalej odgrywać będzie aktywną rolę w zabieganiu o osiągnięcie synergii między programami kulturalnymi wytypowanych miast w fazie przygotowywania tych programów (8). Jest pożądane, aby ustalono bardziej obiektywne kryteria, tak aby wyeliminowane miasta kandydujące mogły z nich czerpać naukę, zaś przyszli kandydaci mogli się na nich opierać.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/22

—

Wyraża zadowolenie z faktu, że wniosek Komisji Europejskiej wpisuje się w logikę przepisów rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 i przyczynia do poprawy tworzenia i funkcjonowania europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej (EUWT).

—

Proponuje, aby kryteria zatwierdzania konwencji lub odrzucania wniosku o utworzenie EUWT zostały jasno przedstawione.

—

Proponuje dodanie do zadań Komitetu Regionów, który odpowiada za prowadzenie rejestru EUWT i moderowanie platformy EUWT, dbania o publikowanie informacji dotyczących nowych EUWT w Dzienniku Urzędowym UE w oparciu o formularz EUWT.

—

Zwraca uwagę Komisji Europejskiej na fakt, że bardzo trudne, a wręcz niemożliwe jest sporządzenie ex ante, w konwencji, pełnego wykazu unijnych, krajowych i regionalnych przepisów, które będą mieć zastosowanie do działalności EUWT.

—

Proponuje, by utworzone już EUWT mogły korzystać z przepisów nowego rozporządzenia, które są korzystniejsze od przepisów obowiązującego obecnie rozporządzenia 1082/2006 w sprawie EUWT.

—

Nalega, by rozszerzyć kategorie przedsiębiorstw mogących uczestniczyć w EUWT o przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym.

Sprawozdawca

Michel DELEBARRE (FR/PSE), Mer Dunkierki

Dokument źródłowy

Wniosek dotyczący rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady zmieniającego rozporządzenie (WE) nr 1082/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 5 lipca 2006 r. w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT) w celu doprecyzowania, uproszczenia i usprawnienia procesu tworzenia takich ugrupowań oraz ich funkcjonowania

COM(2011) 610 final – 2011/0272 (COD)

1.

Wyraża zadowolenie z faktu, że wniosek Komisji Europejskiej wpisuje się w logikę przepisów rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 i przyczynia do poprawy tworzenia i funkcjonowania europejskich ugrupowań współpracy terytorialnej (EUWT).

2.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska zwróciła uwagę na włączenie dorobku Traktatu z Lizbony, a w szczególności celu spójności terytorialnej.

3.

Wyraża zadowolenie z faktu, że Komisja Europejska uwzględniła liczne zalecenia przedstawione we wcześniejszych opiniach Komitetu (1).

4.

Pragnie podkreślić, że w ciągu niecałych czterech lat utworzono dwadzieścia pięć EUWT, które łączą przeszło 550 jednostek samorządu lokalnego i regionalnego w 15 państwach członkowskich i dotyczą przeszło 22 milionów obywateli europejskich.

5.

Wyraża zadowolenie z faktu, że od 1 października 2011 r. ponad połowa państw członkowskich zezwoliła na tworzenie EUWT (Austria, Belgia, Cypr, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Luksemburg, Niemcy, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Węgry i Włochy).

6.

Przypomina, że planuje się utworzenie dziesiątków EUWT bądź też państwa członkowskie analizują możliwość ich powstania.

7.

Uważa, że korzystanie z modelu EUWT musi odbywać się na zasadzie dobrowolności: jedynie te terytoria lub sieci, które dostrzegą w tworzeniu EUWT zdecydowane korzyści, stosują to narzędzie, aby utrwalić i sformalizować współpracę.

8.

Uważa, że inicjatywy w dziedzinie europejskiej współpracy terytorialnej powinny być zawsze wdrażane w oparciu o koordynację polityczną, techniczną i administracyjną partnerów projektu, prowadzoną przez „koordynatora projektu”.

9.

Wzywa Komisję Europejską do lepszego uwzględnienia EUWT jako preferowanego instrumentu wdrażania polityki w zakresie europejskiej współpracy terytorialnej i lepszego włączenia EUWT do środków prawnych dotyczących polityki spójności na lata 2014–2020.

10.

Podkreśla różnorodność partnerstw, zadań i terenów działania utworzonych lub powstających EUWT, co wskazuje na duży potencjał i elastyczność tego narzędzia współpracy.

11.

Uważa, że zaletą wykorzystania EUWT podczas realizacji projektów z zakresu wielopoziomowego sprawowania rządów może być to, że pozwalają one na angażowanie wszystkich uprawnionych podmiotów w sprawowanie rządów na terenach pogranicza lub euroregionu.

12.

Podkreśla wielofunkcyjny charakter tego narzędzia i jego potencjał w zakresie zarządzania infrastrukturami i usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym na rzecz obywateli europejskich na terenach należących do kilku państw członkowskich.

13.

Ubolewa, że w dalszym ciągu rzadko wspomina się o EUWT w obszarach polityki sektorowej innych niż polityka spójności. Podkreśla potencjał EUWT jako narzędzia pozwalającego reagować na inicjatywy i odpowiadać na zaproszenia do składania ofert oraz umożliwiającego urzeczywistnianie programów Unii Europejskiej; podkreśla też konieczność uznania EUWT za strukturę kwalifikującą się do udziału w tych inicjatywach i zaproszeniach do składania ofert.

14.

Odnotowuje, że EUWT jest jedynie w niewielkim stopniu uwzględniony w europejskich i krajowych systemach prawnych.

15.

Określił 79 odpowiednich organów władz, wyznaczonych przez 27 państw członkowskich do przyjmowania i rozpatrywania wniosków o założenie EUWT.

16.

Stwierdza, że właściwe organy władzy mogą udzielać rozbieżnych odpowiedzi na pytania dotyczące interpretacji rozporządzenia (WE) nr 1082/2006, tak jak to widać w przypadku prawa właściwego dla personelu EUWT lub dla EUWT, którego członkowie ponoszą ograniczoną odpowiedzialność.

17.

Zgadza się z wnioskami Komisji Europejskiej zawartymi w sprawozdaniu z wdrażania rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 w sprawie europejskiego ugrupowania współpracy terytorialnej (EUWT).

18.

Jest świadomy tego, że wniosek dotyczący rozporządzenia powinien poprawić atrakcyjność i skuteczność EUWT w realizacji działań związanych ze współpracą terytorialną, ograniczając ryzyko prawne i finansowe przyszłych członków, pracowników i kontrahentów EUWT i zachowując neutralność wobec wyboru systemu prawa mającego zastosowanie do EUWT.

19.

Uważa, że należy kontynuować prace platformy EUWT Komitetu Regionów (2) (zob. www.cor.europa.eu/egtc), aby umożliwić monitorowanie ugrupowań EUWT i wymianę poglądów dotyczących sprawdzonych rozwiązań i problemów wspólnych dla istniejących i zakładanych EUWT, a także poszerzyć zastosowanie EUWT w polityce sektorowej UE. Proponuje, by od 2014 r. platforma EUWT odgrywała podobną rolę jak platforma na rzecz rozwoju obszarów miejskich zaproponowana przez Komisję we wniosku dotyczącym rozporządzenia w sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego.

20.

Pragnie, aby działania te zawrzeć w umowie o współpracy między Komisją Europejską a Komitetem Regionów.

21.

Uważa za niezwykle istotne, by to szczególne rozporządzenie, które nie ma wpływu na budżet Unii Europejskiej, zostało przyjęte bez zwłoki i bez oczekiwania na przyjęcie całego pakietu legislacyjnego dotyczącego polityki spójności po 2013 r. Pozwoliłoby to na jego możliwie jak najszybsze wejście w życie i byłoby bodźcem do tworzenia nowych projektów EUWT w lepiej zabezpieczonych ramach prawnych.

22.

Podziela logikę przyświecającą wnioskom Komisji Europejskiej, które umożliwiają dostosowanie przepisów rozporządzenia (WE) nr 1082/2006 do praktyki istniejących EUWT i poprawienie ich funkcjonowania.

23.

Podkreśla, że wnioski te pozwolą umocnić europejską podstawę prawną EUWT, proponując rozwiązania jednolite w skali europejskiej.

24.

Wyraża zadowolenie z rozszerzenia zakresu EUWT i jego partnerstw, zwłaszcza o przedsiębiorstwa publiczne w rozumieniu dyrektywy 2004/17/WE.

25.

W tym kontekście proponuje, by rozszerzyć kategorie przedsiębiorstw mogących uczestniczyć w EUWT o przedsiębiorstwa zobowiązane do zarządzania usługami świadczonymi w ogólnym interesie gospodarczym, określone w rozumieniu decyzji (3) w sprawie stosowania art. 106 ust. 2 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (4).

26.

Popiera wysuniętą przez Komisję Europejską propozycję uproszczenia procedury zakładania EUWT, opartej na zatwierdzeniu jednej konwencji w nieprzekraczalnym terminie sześciu miesięcy.

27.

Uważa, że złagodzenie zasady zgodności zadań EUWT z kompetencjami członków przyczyni się do powstawania nowych form wielopoziomowego sprawowania rządów.

28.

W związku z tym proponuje, aby kryteria zatwierdzania konwencji lub odrzucania wniosku o utworzenie EUWT zostały jasno przedstawione.

29.

Podkreśla, że EUWT realizuje zadania w imieniu swych członków, lecz nie wykonuje ich kompetencji. Nie służy do połączenia kompetencji swych członków, lecz do realizacji projektów lub programów współpracy.

30.

Wyraża zadowolenie z faktu, że wniosek dotyczący rozporządzenia zawiera postanowienia dotyczące przepisów prawa krajowego mających zastosowanie do personelu EUWT, co stanowi nadrzędną normę, która zyska pierwszeństwo przed różnymi systemami prawa krajowego istniejącymi w tej dziedzinie.

31.

Z zadowoleniem przyjmuje wprowadzenie szczegółowych przepisów dotyczących granic zewnętrznych UE i włączenia terytoriów zamorskich w partnerstwa EUWT.

32.

Popiera możliwość tworzenia „dwustronnych” EUWT składających się z członków pochodzących z jednego państwa członkowskiego i członków pochodzących z jednego państwa trzeciego lub terytorium zamorskiego.

33.

Uważa, że aby w pełni wdrożyć ten przepis, nie można pozostawiać tworzenia tego typu EUWT w całkowitej gestii danego państwa członkowskiego, lecz że w rozporządzeniu należy obiektywnie określić sytuacje, w których możliwe jest utworzenie takich EUWT.

34.

Za postęp uważa propozycję publikowania informacji dotyczących nowych EUWT w Dzienniku Urzędowym UE serii C (Informacje i zawiadomienia), w oparciu o formularz zamieszczony w załączniku do wniosku w sprawie rozporządzenia, a nie jak do tej pory w Dzienniku Urzędowym UE serii S (Ogłoszenia o zamówieniach).

35.

Przypomina jednak, że EUWT nie mogą samodzielnie zgłaszać wniosków o taką publikację.

36.

Proponuje zatem, by to Komitet Regionów, który odpowiada za prowadzenie rejestru EUWT i moderowanie platformy EUWT, dbał o tę publikację, a nie Komisja Europejska, jak zaproponowano we wniosku.

37.

Podobnie jak Komisja Europejska, uważa, że należy przewidzieć przepisy umożliwiające EUWT ustalanie stawek i opłat za korzystanie z zarządzanej przez nie infrastruktury.

38.

Uważa, że należy rozszerzyć ten przepis o usługi świadczone w ogólnym interesie gospodarczym, którymi EUWT być może będzie zarządzać lub które być może będzie świadczył.

39.

Pragnie znaleźć wspólne dla wszystkich EUWT rozwiązanie prawne dotyczące podpisywania konwencji o współpracy między EUWT usytuowanymi przy tej samej granicy lub na tym samym obszarze współpracy transnarodowej w celu realizacji wspólnych projektów.

40.

Uważa, że EUWT powinny mieć również możliwość podpisywania konwencji o współpracy z osobami prawnymi, które pragną nawiązać współpracę doraźną w ramach jednego projektu, nie przystępując jednak do EUWT w całym zakresie jego zadań.

41.

Zwraca uwagę Komisji Europejskiej na fakt, że bardzo trudne, a wręcz niemożliwe jest sporządzenie ex ante, w konwencji, pełnego wykazu unijnych, krajowych i regionalnych przepisów, które będą mieć zastosowanie do działalności EUWT.

42.

Popiera propozycje Komisji Europejskiej dotyczące wyjaśnienia przepisów odnoszących się do systemu odpowiedzialności EUWT, a zwłaszcza wprowadzenie systemu ubezpieczenia.

43.

Przypomina jednak, że pojęcie „ograniczonej odpowiedzialności” pochodzące od „spółek z ograniczoną odpowiedzialnością” istnieje tylko w mniejszości państw UE.

44.

Uważa, że jedynie w interesie potencjalnych wierzycieli EUWT leży uprzednia znajomość zakresu zaangażowania finansowego członków EUWT.

45.

Proponuje, by utworzone już EUWT mogły korzystać z przepisów nowego rozporządzenia, które są korzystniejsze od przepisów obowiązującego obecnie rozporządzenia 1082/2006 w sprawie EUWT.

46.

Zwraca się do Komisji Europejskiej i państw członkowskich o zaproponowanie nieobowiązkowych wzorów konwencji i statutów do zamieszczenia w załączniku do rozporządzenia, aby ułatwić i przyspieszyć procedury zatwierdzania tworzenia EUWT.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/34

—

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są na pierwszej linii walki z ubóstwem dzieci i ich wykorzystywaniem oraz zwraca uwagę na istotną odpowiedzialność władz lokalnych i regionalnych w pracy na rzecz zapobiegania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Zgadza się, że ubóstwo dzieci jest wielowymiarowym zjawiskiem, które wymaga wielowymiarowych odpowiedzi. Jest zdania, że poprawa nawet ograniczonej liczby kluczowych kwestii, takich jak ustalenie minimalnego wynagrodzenia i norm jakości, może mieć fundamentalne znaczenie w walce z ubóstwem dzieci.

—

Podkreśla znaczenie odpłatnej pracy; zauważa jednak, że samo zatrudnienie nie gwarantuje wyjścia z ubóstwa i że konieczne są dalsze działania w walce z ubóstwem pracujących.

—

Podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie powinny uznać, że ubóstwo dzieci i ich wykluczenie społeczne to najważniejsze przeszkody, jakie należy pokonać, by osiągnąć cele strategii „Europa 2020” w zakresie stopy zatrudnienia, inwestycji w badania, rozwój, energetykę i zrównoważony rozwój.

—

Wyraża obawę, iż kryzys gospodarczy i finansowy oraz działania podejmowane w związku z nim przez niektóre państwa członkowskie prowadzą do wzrostu ubóstwa bezwzględnego, ubóstwa pracujących oraz bezrobocia wśród osób młodych.

Sprawozdawca

Doreen HUDDART (UK/ALDE), członkini Rady Miejskiej Newcastle

1.

Popiera zamiar opublikowania przez Komisję zaleceń dotyczących walki z ubóstwem dzieci i promowania dobra dzieci w 2012 r. i z zadowoleniem przyjmuje możliwość przyczynienia się dzięki tej opinii perspektywicznej do dalszej realizacji celów Europejskiej platformy współpracy w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Popiera trzy obszary polityki zdefiniowane jako część zaleceń: Odpowiednie środki, Dostęp do usług i Zaangażowanie dzieci i młodzieży. Zwraca uwagę na fakt, iż choć szefowie państw zdecydowanie opowiadali się za nadaniem zagadnieniu ubóstwa dzieci priorytetowego znaczenia, nie zawsze przekładało się to na spójne środki, działania, cele i monitorowanie we wszystkich państwach członkowskich UE.

2.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne są na pierwszej linii walki z ubóstwem dzieci i ich wykorzystywaniem oraz zwraca uwagę na istotną odpowiedzialność władz lokalnych i regionalnych w pracy na rzecz zapobiegania marginalizacji i wykluczeniu społecznemu. Zgadza się, że ubóstwo dzieci jest wielowymiarowym zjawiskiem, które wymaga wielowymiarowych odpowiedzi. Jest zdania, że poprawa nawet ograniczonej liczby kluczowych kwestii, takich jak ustalenie minimalnego wynagrodzenia i norm jakości, może mieć fundamentalne znaczenie w walce z ubóstwem dzieci.

3.

Zwraca uwagę na fakt, że ubóstwo dzieci nie jest zjawiskiem pobocznym czy marginalnym, które zniknie wraz ze wzrostem gospodarczym (1); wyższe wskaźniki wzrostu w latach 2000-2008 nie miały znaczącego wpływu na poziom ubóstwa dzieci. Zauważa, iż przed kryzysem gospodarczym ubóstwo dzieci było dla społeczeństwa UE powodem do wstydu. Komitet obawia się, że niektóre działania państw członkowskich podejmowane w odpowiedzi na kryzys mogą w niezamierzony sposób przyczyniać się do zwiększenia tego ubóstwa. Przyznaje, że pewne grupy dzieci są szczególnie narażone na dotkliwe lub skrajne ubóstwo, podkreśla jednak, że one same stanowią grupę społeczną, która często jest bardziej narażona na ubóstwo niż ogół populacji.

4.

Jedna z definicji ubóstwa brzmi:

„Osoby, rodziny i grupy ludności można uznać za żyjące w ubóstwie, kiedy brakuje im środków na odżywianie, uczestnictwo w różnych zajęciach oraz na warunki mieszkaniowe i infrastrukturę, które składają się na normalne – lub przynajmniej powszechnie zalecane bądź uznawane – życie w społeczności, do której należą. Zasoby, jakimi dysponują, kształtują się na tyle poniżej środków dostępnych przeciętnej osobie lub rodzinie, że w praktyce są one wykluczone ze zwykłych zachowań, zwyczajów i różnych zajęć” (2).

5.

Zauważa, że najbardziej rozpowszechnioną miarą ubóstwa w państwach członkowskich i w UE jest dochód „poniżej 60 % mediany dochodu gospodarstw”, zwraca jednak uwagę, że konieczne jest stosowanie całego szeregu kryteriów do mierzenia ubóstwa bezwzględnego oraz że należałoby uwzględnić wskaźniki mierzące takie aspekty, jak włączenie społeczne, dostęp do usług, poziom wykształcenia czy oczekiwaną długość życia w chwili urodzenia – zgodnie ze wskaźnikiem rozwoju społecznego (3). Przyjmuje z zadowoleniem silniejsze wyeksponowanie w strategii „Europa 2020” zagadnień ubóstwa i wykluczenia społecznego oraz zgadza się, iż wymiar społeczny powinien znaleźć się wśród centralnych aspektów tej strategii. Jednocześnie pragnie przypomnieć, że ubóstwo zagraża 20 mln dzieci żyjącym w UE.

6.

Podkreśla, że ubóstwo może mieć druzgocące skutki dla dzieci i ich dzieciństwa, a także dla ich życiowych szans w przyszłości. Z zadowoleniem przyjmuje odniesienie do walki z ubóstwem dzieci jako jednego z priorytetów w ramach inicjatywy przewodniej Europejska platforma współpracy w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym. Wyraża jednak ubolewanie w związku z ograniczonym zaangażowaniem na rzecz działań zmierzających w tym kierunku oraz brakiem w inicjatywie konkretnego celu dotyczącego walki z ubóstwem dzieci.

7.

Z zadowoleniem przyjmuje zobowiązanie do opublikowania w czerwcu 2012 r. zaleceń i komunikatu w sprawie ubóstwa dzieci i dobra dzieci oraz popiera proponowane ramy dla zaleceń w sprawie ubóstwa dzieci i dobra dzieci. Uznaje w tym kontekście znaczenie zaangażowania samych dzieci cierpiących z powodu ubóstwa i z zadowoleniem przyjmuje włączenie w te ramy sekcji o zaangażowaniu. Proponuje przy tym jednak, by zarówno w zaleceniach, jak i w komunikacie podkreślona została waga organizacji humanitarnych, takich jak np. UNICEF, oraz rola władz lokalnych i regionalnych w zapewnianiu ochrony dzieci przed ubóstwem i towarzyszącą mu deprywacją materialną.

8.

Zauważa, że grupy społeczne znajdujące się w najtrudniejszym położeniu zostały najbardziej dotknięte obecnym kryzysem finansowym, a dowody wskazują, że dzieci i w szczególności młodzi ludzie nieproporcjonalnie bardziej cierpią z powodu kryzysu (4). Przypomina ponadto, że niektóre dzieci z zagrożonych grup społecznych, na przykład dzieci spędzające życie na ulicy, wychowywane tylko przez jednego rodzica, pochodzące z dużych rodzin, rodzin imigrantów lub rodzin należących do mniejszości etnicznych, takich jak Romowie, są jeszcze bardziej narażone na marginalizację, ubóstwo i wykluczenie społeczne. Zwraca uwagę na fakt, że choć globalizacja i wzmożona współpraca międzynarodowa mogą wnosić znaczne korzyści w życie obywateli, to często rozkładają się one nierównomiernie. Należy podjąć wysiłki na rzecz tego, by nikt nie został wykluczony z możliwości czerpania owych korzyści.

9.

Zwraca uwagę na fakt, że obserwowana w ostatnich latach w UE zdecydowana koncentracja na kwestii ubóstwa dzieci oraz przychylne deklaracje polityczne szefów państw członkowskich UE nie doprowadziły do znaczącego ograniczenia tego zjawiska. Podkreśla w związku z tym, iż polityczne wsparcie w walce z tym problemem należy przełożyć na spójne środki, działania i cele we wszystkich państwach członkowskich UE.

10.

Podkreśla znaczenie odpłatnej pracy; zauważa jednak, że samo zatrudnienie nie gwarantuje wyjścia z ubóstwa i że konieczne są dalsze działania w walce z ubóstwem pracujących (5).

11.

Podkreśla, że wszystkie państwa członkowskie powinny uznać, że ubóstwo dzieci i ich wykluczenie społeczne to najważniejsze przeszkody, jakie należy pokonać, by osiągnąć cele strategii „Europa 2020” w zakresie stopy zatrudnienia, inwestycji w badania, rozwój, energetykę i zrównoważony rozwój.

12.

Zgadza się z poglądem, że nie można akceptować faktu, iż w XXI wieku w jednym z najbogatszych rejonów świata 20 mln dzieci żyje w ubóstwie bądź jest nim zagrożonych oraz z tym, że (6) ubóstwo polega nie tylko na niskich dochodach i konieczności obywania się bez wielu rzeczy, lecz także na nieposiadaniu dostępu do przysługujących uprawnień, dobrej opieki medycznej, wykształcenia i bazy mieszkaniowej, na braku szacunku ze strony innych oraz poczucia własnej wartości oraz na niemożności uczestnictwa w życiu społeczeństwa.

13.

Podkreśla, że także Zgromadzenie Ogólne ONZ uznaje, iż ubóstwo dzieci ma charakter szczególny. ONZ akcentuje też, że ubóstwo dzieci to coś więcej niż tylko brak pieniędzy. Ubóstwo dzieci należy rozumieć jako pozbawienie ich szeregu praw zapisanych w Konwencji ONZ o prawach dziecka, w której uznano prawo każdego dziecka do poziomu życia odpowiadającego jego rozwojowi fizycznemu, psychicznemu, duchowemu, moralnemu i społecznemu (art. 27). W większości wypadków ubóstwo dzieci oznacza złamanie praw do przetrwania, ochrony, rozwoju i uczestnictwa, o których mowa w Konwencji.

14.

Podkreśla, iż liczne badania wskazują na to, że skuteczna polityka redystrybucji wspierająca rodziny z dziećmi odgrywa ważną rolę w ograniczaniu ubóstwa dzieci. Transfery socjalne zmniejszają ubóstwo dzieci o nie mniej niż 44 % w UE jako całości.

15.

Pragnie podkreślić, że należy wykazać większe zrozumienie dla faktu, że w odniesieniu do inwestycji na rzecz walki z ubóstwem dzieci i ich wykorzystywaniem (7), wykluczeniem społecznym i ogólnie pojętymi społecznymi nierównościami korzyści przewyższają koszty. Zauważa korzyści płynące dla całego społeczeństwa z zapewnienia większej równości i zmniejszenia marginalizacji, wykluczenia i ubóstwa społecznego oraz podkreśla finansowe, gospodarcze i społeczne korzyści z inwestowania na wczesnym etapie w dzieci i rodziny (8).

16.

Popiera konkluzje Rady z 17 czerwca 2011 r. w sprawie radzenia sobie z ubóstwem dzieci i propagowania ich dobrostanu, w których wzywa się do nadania walce z ubóstwem dzieci priorytetowego znaczenia. Popiera ponadto stanowisko Komitetu Ochrony Socjalnej wyrażone w opinii z 15 lutego 2011 r., w której wzywa się do uwzględnienia walki z ubóstwem dzieci jako priorytetowego zadania we wszystkich właściwych obszarach.

17.

Zgadza się, że istnieje już solidna baza naukowa dotycząca ubóstwa dzieci w UE. Z niepokojem stwierdza, że wskaźnik ubóstwa dzieci w poszczególnych państwach członkowskich waha się od 11 % do 33 %. Proponuje, by przeznaczyć środki na zgłębienie, rozpowszechnienie i wykorzystanie tej bazy naukowej oraz na wymianę sprawdzonych rozwiązań pomiędzy państwami członkowskimi.

18.

Wyraża obawę, iż kryzys gospodarczy i finansowy oraz działania podejmowane w związku z nim przez niektóre państwa członkowskie prowadzą do wzrostu ubóstwa bezwzględnego, ubóstwa pracujących oraz bezrobocia wśród osób młodych (9).

19.

Zwraca uwagę na znaczenie polityki zmierzającej do przerwania cyklu ubóstwa przekazywanego z pokolenia na pokolenie. W tym celu niezbędne są przekrojowe strategie polityczne, które obejmowałyby środki o charakterze edukacyjnym i społecznym, nie tylko służące zapewnieniu zatrudnienia rodzicom, lecz także ukierunkowane bezpośrednio na dzieci.

20.

Wzywa Komisję i państwa członkowskie, by w większym stopniu uznały fakt, że ubóstwo jest wspólnym zobowiązaniem i wyzwaniem dla całego społeczeństwa i nie powinno być postrzegane jako piętno czy oznaka porażki ludzi, których dotknęła bieda lub wykluczenie społeczne.

21.

Ponawia wniosek, by w ramach funduszy strukturalnych Komisja zapewniła możliwość poprawy jakości mieszkalnictwa socjalnego w celu zwiększenia jego roli w strategiach politycznych sprzyjających włączeniu społecznemu oraz by potwierdziła, że funkcje mieszkalnictwa socjalnego w zakresie usług publicznych należy określić na szczeblu państw członkowskich.

22.

Zgadza się z poglądem, iż do pokonania ubóstwa oraz zapobiegania mu potrzebne jest całościowe, zintegrowane podejście, w którym uwzględniane byłyby potrzeby różnych grup oraz szczególne wyzwania stojące przed tymi grupami.

23.

Podziela opinię, według której ubóstwo dochodowe jest jednym z najbardziej widocznych sygnałów ubóstwa w społeczeństwie, które ma inny wpływ na dzieci niż na dorosłych (10). Jednak to zaledwie jeden z wielu czynników, które składają się na ubóstwo dzieci i które należy uwzględnić. Zgadza się, że nie wszyscy rozumieją, jakie minimalne normy są niezbędne, by zagwarantować dzieciom przysługujące im prawa. Zachęca UE i jej państwa członkowskie do rozważenia możliwości rozwiązania tego problemu w kluczowych obszarach, takich jak wsparcie dochodu, dostęp do usług czy uczestnictwo dzieci.

24.

Zauważa, że kraje, które wydają najwięcej na zasiłki socjalne, zwykle notują najniższe wskaźniki ubóstwa dzieci. Zgadza się, że państwa członkowskie powinny – w razie konieczności – rozważyć zwiększenie zasiłków na dzieci jako znak międzypokoleniowej solidarności, której nieodłączną część stanowi uznanie dla wartości dzieciństwa i inwestycji w przyszłość Europy.

25.

Przyjmuje z zadowoleniem propozycję opracowania ram dotyczących zagwarantowania właściwego ogólnego dochodu minimalnego dla wszystkich dzieci, z uwzględnieniem dochodu całego gospodarstwa domowego, tj. zarówno rodziców, jak i dzieci.

26.

Podkreśla znaczenie zapobiegawczych inwestycji z zakresu polityki publicznej w rozsądne strategie polityczne dla dobra dzieci, które posłużą wychowywaniu samodzielnych osób zdolnych do integracji w społeczeństwie i na rynku pracy, w przeciwieństwie do działań skupiających się na konsekwencjach ich wykluczenia społecznego i ubóstwa.

27.

Przypomina o znaczeniu środków innych niż transfery socjalne; udział rodziców w rynku pracy może przyczynić się do wydźwignięcia dzieci z ubóstwa jedynie w przypadku, gdy poziom wynagrodzeń jest odpowiedni, a zróżnicowane schematy pracy rodziców dają się ze sobą pogodzić. Zachęca państwa członkowskie do tego, by pozytywnie przyjęły wniosek, by dodać zalecenie dotyczące prawodawstwa w zakresie dostatecznych poziomów wynagrodzeń oraz zagwarantowania „godnej pracy” (11). Proponuje, by włączyć do tego prawodawstwa przepisy o ochronie zatrudnienia, podkreśla jednak, że niektórzy ludzie tymczasowo lub trwale są niezdolni do pracy, co należy uwzględnić w wypadku transferów.

28.

Uznaje, że powszechne zasiłki na dzieci są najskuteczniejszym sposobem wspierania dochodu rodzin z dziećmi i że powinny im towarzyszyć ukierunkowane środki na rzecz najbardziej potrzebujących (12).

29.

Wzywa do lepszego zdefiniowania pojęcia „odpowiedni” i zachęca państwa członkowskie i Komisję, by ustaliły normy UE lub ustanowiły wspólną metodologię szacowania kosztów, jakie niesie ze sobą posiadanie dzieci, oraz określania odpowiednich zasobów pozwalających zapobiec ubóstwu dzieci i walczyć z nim. Proponuje, by wszelkie definicje uwzględniały następujące kwestie: odpowiedni dla kogo, odpowiedni na jak długo, odpowiedni do czego oraz kto definiuje to pojęcie (13).

30.

Zdecydowanie popiera propozycję, by zachęcać państwa członkowskie do należytej ostrożności przy zaostrzaniu warunków uzyskania pomocy i stosowaniu sankcji w systemie świadczeń tak, by nie działać na szkodę dzieci, pozbawiając ich niezbędnych środków. Zauważa, że takie podejście zwiększa często stygmatyzację rodzin i dzieci żyjących w ubóstwie oraz umacnia przeświadczenie, że ubóstwo wynika z osobistych niepowodzeń lub niedociągnięć. Odnotowuje, że kryzys gospodarczy spowodował w wielu państwach członkowskich znaczny wzrost bezrobocia, stagnację dochodów gospodarstw domowych oraz wzrost kosztów życia. Zwraca uwagę na istotną rolę, jaką z punktu widzenia maksymalizacji dochodów gospodarstw domowych odgrywać mogą usługi doradcze, oraz stwierdza, że w niektórych państwach członkowskich świadczenie tego rodzaju usług może być zagrożone.

31.

Zgadza się, że osiągnięcie przez rodziców właściwej równowagi pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym ma kluczowe znaczenie dla dobra dzieci i społeczeństwa, gdyż zarówno ubóstwo dochodowe, jak i ograniczony czas dla rodziny mogą negatywnie wpłynąć na rozwój dziecka. Zgadza się, że niestabilne zatrudnienie i długie godziny pracy oraz niskie wynagrodzenia rodziców mogą mieć szkodliwy wpływ na życie dorosłych i rozwój dzieci (14).

32.

Z zadowoleniem przyjmuje nacisk na zapewnienie wszystkim dzieciom dostępu do usług wysokiej jakości na kluczowym etapie ich rozwoju i zauważa, że usługi zdrowotne, wsparcie wychowawcze i wsparcie dla rodzin, usługi edukacyjne, mieszkaniowe i ochronne mają zasadnicze znaczenie i najczęściej są zapewniane przez władze lokalne i regionalne.

33.

Uznaje znaczenie wczesnej edukacji i opieki nad dziećmi oraz jakości odpowiednich usług dla małych dzieci. Zwraca uwagę, że skuteczna, wczesna interwencja oraz wsparcie w całym okresie dzieciństwa i dorastania (a zwłaszcza w momentach krytycznych (15)) mogą wywierać znaczący korzystny wpływ na rozwój dziecka. Stwierdza, że niektóre usługi zapewniane przez samorządy lokalne i regionalne, takie jak żłobki, szkoły, biblioteki czy świetlice mają nieodzowne znaczenie dla poprawy samopoczucia dziecka, niemniej w wielu państwach członkowskich ich istnieniu zagrozić mogą programy oszczędnościowe (16).

34.

Z zadowoleniem odnosi się do wniosku w sprawie umocnienia roli edukacji w zapobieganiu i przerywaniu cyklu ubóstwa dzięki zlikwidowaniu wszelkich barier finansowych w kształceniu i zapewnieniu równych szans oraz udzieleniu niezbędnego dodatkowego wsparcia w celu zrekompensowania wszelkich nierówności. Uznaje znaczenie równego dostępu do usług związanych z edukacją, takich jak nieodpłatne posiłki, podręczniki i materiały edukacyjne, finansowe wspieranie uczestnictwa w wycieczkach szkolnych i zajęciach kulturalnych dzieci z rodzin o niskich dochodach i zagrożonych ubóstwem. Tego typu usługi świadczone są niezmiennie przez władze regionalne i lokalne.

35.

Podkreśla rolę, jaką mogą odgrywać placówki opieki nad dziećmi w zmaganiach z problemem ubóstwa dzieci. Dla samych dzieci placówki te oznaczają możliwość interakcji z innymi dziećmi i z pracownikami oraz czerpania korzyści z tych kontaktów. Może to poprawić poznawczy, językowy, emocjonalny i społeczny rozwój dzieci, a efekty wydają się długotrwałe.

36.

Podkreśla potencjalny niszczący wpływ ubóstwa na zdrowie dzieci (17). Zgodnie z komunikatem Komisji w sprawie nierówności zdrowotnych wyraża zaniepokojenie w związku z niedostatecznym zajęciem się kwestią dostępu dzieci do usług zdrowotnych oraz ogólnym brakiem świadomości, niskim priorytetem politycznym i niewystarczającymi zobowiązaniami w zakresie zwalczania nierówności zdrowotnych. Proponuje, by w zaleceniach i komunikacie podkreślone zostało znaczenie, jakie ma poprawa zdrowia dzieci, także zdrowia psychicznego. Zgadza się z poglądem, iż dzieci potrzebują konkretnych, ukierunkowanych programów w ramach szerszych wysiłków na rzecz ograniczania nierówności w zakresie stanu zdrowia oraz że należy zapewnić powszechny dostęp do opieki zdrowotnej dla ubogich i wykluczonych społecznie grup, w tym także dla wszystkich dzieci.

37.

Podziela obawę, że problemy środowiskowe, takie jak zanieczyszczenie, ruch uliczny, zatrucie gleb i wody pitnej, często w nieproporcjonalnie większym stopniu dotyczą dzieci ubogich. Z zadowoleniem przyjmuje wniosek, by dołożyć wszelkich starań w celu uniknięcia tworzenia gett, w których skupione byłyby dzieci cierpiące z powodu ubóstwa i wykluczenia społecznego, oraz w celu promowania zróżnicowania grup społecznych w mieszkalnictwie. Z zadowoleniem przyjmuje propozycję włączenia dzieci i ich rodzin oraz społeczności do procesów planowania. Sugeruje, by w zaleceniach rozważyć możliwość wprowadzenia minimalnych norm dotyczących mieszkalnictwa, z uwzględnieniem nadrzędnego statusu praw dziecka.

38.

Zgadza się, że państwa członkowskie powinny dopilnować, by dzieci nie były oddzielane od rodzin ze względu na fakt, iż rodzina nie posiada wystarczających środków, by zapewnić im opiekę. Przyznaje w związku z tym, że zagwarantowanie odpowiednich środków skutecznie zapobiegłoby takiej sytuacji. Przestrzega przed nasilaniem stygmatyzacji związanej z ubóstwem poprzez zbyt jednoznaczne kojarzenie ubóstwa z przypadkami przemocy w rodzinie oraz zwraca uwagę na istotną rolę, jaką w zakresie ochrony dziecka odgrywają władze lokalne i regionalne.

39.

Zdecydowanie popiera nacisk na czynny udział dzieci i młodzieży w ramach proponowanych zaleceń. Zgadza się z opinią, iż przeszkody utrudniające taki udział dotyczą wszystkich dzieci, a w przypadku dzieci znajdujących się w niekorzystnej sytuacji przeszkody te są wielokrotnie większe, dlatego tradycyjne podejścia do konsultacji mogą w ich przypadku nie zdać egzaminu. Warto jednak propagować w rodzinach, społecznościach, organizacjach pozarządowych i sektorze prywatnym podejście oparte na aktywnym uczestnictwie z myślą o wzmacnianiu zaangażowania całego społeczeństwa.

40.

Proponuje, by zaangażowanie dzieci obejmowało możliwość współtworzenia decyzji mających wpływ na ich życie, uczestnictwo w sporcie i zajęciach rekreacyjnych w celu poprawy stanu zdrowia, wyrabianie umiejętności poprzez udział w życiu społecznym, rozwój osobisty i udział w zajęciach kulturalnych, podnoszenie poziomu świadomości w odniesieniu do innych kultur i różnorodności kulturowej tak, aby tworzyć bardziej zintegrowane i mniej dyskryminujące społeczeństwo.

41.

Wzywa rządy krajowe oraz władze lokalne i regionalne, aby przyczyniły się do zapewnienia dzieciom i młodzieży warunków do nauki, rozwoju i rekreacji oraz wszelkich możliwości, które są niezbędne dla ich aktywnego zaangażowania.

42.

Zgadza się, że przeszkodą w walce z ubóstwem dzieci jest brak społecznej i politycznej świadomości na temat problemu oraz jego wpływu na dzieci, ich rodziny i społeczeństwo ogólnie. Obawia się, że sytuację tę pogarsza jeszcze ograniczone zainteresowanie mediów problemem ubóstwa, a w niektórych przypadkach negatywne podejście do problemu ubóstwa, znikoma świadomość praw dziecka lub niewielkie poparcie dla tych praw, a także brak perspektywicznej wizji i troska wyłącznie o pozyskanie elektoratu w krótkim terminie (młodzież nie głosuje). Zauważa, że w kulturze politycznej wielu krajów nie ma zwyczaju skupiania się na dziecku czy postrzegania go jako pełnoprawnej osoby.

43.

Zwraca uwagę na pracę władz lokalnych i regionalnych oraz działania zmierzające do zapewnienia dzieciom miejsca w procesach decyzyjnych dotyczących kwestii oddziałujących na ich życie, choć wiele pozostało jeszcze do zrobienia, aby zapewnić dzieciom prawo wypowiadania się w sprawach ich dotyczących zgodnie z art. 12 Konwencji ONZ o prawach dziecka.

44.

Zaleca wprowadzenie konkretnego celu związanego z ubóstwem dzieci jako priorytetu inicjatywy przewodniej pt. „Europejska platforma współpracy w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym”. Opowiada się również za przyjęciem szeroko zakrojonej strategii walki z ubóstwem dzieci i wykluczeniem społecznym (obejmującej poziom krajowy, regionalny i lokalny i dopasowanej do ogólniejszej strategii „Europa 2020”), a także za stworzeniem systemu monitoringu opartego na miarodajnych wskaźnikach, który zostałby połączony z mechanizmem sprawozdawczości funkcjonującym obecnie w ramach Konwencji Narodów Zjednoczonych o prawach dziecka.

45.

Przypomina o potrzebie wprowadzenia w państwach członkowskich konkretnej sprawozdawczości w odniesieniu do ubóstwa dzieci i proponuje, by – pod warunkiem opracowania narzędzi do oceny sytuacji zagrożenia lub trudnego położenia, które winny zostać wykorzystane przez władze lokalne i regionalne – wymóg ten został włączony do obowiązków sprawozdawczych państw członkowskich dotyczących strategii „Europa 2020”. Zwraca uwagę na fakt, że z szybkiego sondażu przeprowadzonego przez KR 19 kwietnia 2011 r. wynika, iż wielu respondentów uważa ewentualne wprowadzenie obowiązkowych priorytetów w przyszłych programach regionalnych za właściwy krok, który mógłby uwypuklić problematykę ubóstwa i wykluczenia społecznego na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym.

46.

Zaleca, by w rozdzielaniu środków w ramach funduszy strukturalnych uwzględnić wagę projektów i usług, które pomagają w walce z ubóstwem dzieci i promują ich dobro oraz dobro ich rodzin, zwłaszcza, jeżeli dotyczą nieletnich lub młodzieży borykających się z niepełnosprawnością fizyczną lub umysłową, wykorzystaniem, uzależnieniem od narkotyków, imigracją, konfliktem z prawem i innymi czynnikami utrudniającymi ich sytuację, jak też zwiększają zaangażowanie tych dzieci i rodzin oraz przeciwstawiają się negatywnemu postrzeganiu i stygmatyzacji ubóstwa.

47.

Zaleca, by czynnie włączać władze lokalne i regionalne, które są kluczowym ogniwem w realizacji krajowych i europejskich strategii politycznych na szczeblu lokalnym, w opracowywanie decyzji i polityk dotyczących wsparcia dla rodzin, świadczenia usług i aktywnego udziału dzieci i młodzieży.

48.

Zaleca, by w celu dzielenia się sprawdzonymi rozwiązaniami Komisja rozwijała i podtrzymywała stały dialog z KR-em, a także przewidziała środki finansowe, które umożliwią KR-owi opublikowanie we współpracy z takimi organizacjami, jak Eurocities czy Eurochild, sprawozdań dokumentujących projekty poświęcone walce z ubóstwem dzieci pomyślnie zrealizowane przez władze lokalne i regionalne z różnych państw członkowskich.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/40

—

Z zadowoleniem odnotowuje korzyści płynące z dyrektywy, lecz jest zaniepokojony faktem, iż ani w dyrektywie w sprawie hałasu ani w sprawozdaniu na temat jej wdrażania nie znalazły się konkretne odniesienia do kluczowej roli, jaką mają do odegrania władze regionalne i lokalne w zwalczaniu nadmiernego hałasu.

—

Zwraca uwagę, że zagrożenie hałasem stanowi głównie problem lokalny, który jednak powinien być przede wszystkim rozwiązany na poziomie europejskim. W związku z tym apeluje o stworzenie ambitnej polityki europejskiej w zakresie emisji hałasu, która miałaby formę europejskich środków dotyczących źródeł zanieczyszczenia.

—

Zaleca, by Komisja – po przeprowadzeniu dokładnej oceny skutków dla władz lokalnych i regionalnych – ustanowiła wartości docelowe lub progowe w oparciu o zalecenia zdrowotne WHO.

—

Podkreśla konieczność uzupełnienia luk w prawodawstwie oraz powiązania ze sobą i zapewnienia komplementarności różnych instrumentów prawnych regulujących kwestie związane ze zwalczaniem hałasu u źródła, szczególnie w odniesieniu do pojazdów, zwłaszcza samochodów osobowych i ciężarowych, dróg, kolei i lotnisk, poprzez stworzenie wspólnych ram prawnych.

—

Zauważa, że władze lokalne i regionalne muszą realizować politykę UE dotyczącą narażenia na hałas; do tego niezbędne jest wsparcie finansowe i techniczne oraz krajowe i europejskie środki uzupełniające.

—

Wzywa do uwzględnienia problematyki związanej z hałasem i narażeniem na hałas we wszystkich odnośnych procesach i inicjatywach politycznych, zwłaszcza w przyszłym siódmym programie działań UE w zakresie ochrony środowiska, w drugim planie działania UE na rzecz środowiska i zdrowia, a także w inicjatywach na rzecz zrównoważonego transportu w ramach programów rozwoju regionalnego UE oraz w polityce w zakresie gospodarki przestrzennej.

—

Zaleca Komisji rozszerzenie koncepcji wielopoziomowego sprawowania rządów na inne dziedziny, m.in. zagadnienia związane z hałasem, przy uwzględnieniu Porozumienia Burmistrzów.

Sprawozdawca

José MACÁRIO CORREIA (PT/PPE), przewodniczący Rady Miasta Faro

Dokument źródłowy

Sprawozdanie Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady z wykonania dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku zgodnie z art. 11 dyrektywy 2002/49/WE

COM(2011) 321 wersja ostateczna

1.

Podkreśla znaczenie przeciwdziałania hałasowi i opracowania europejskiej polityki dotyczącej hałasu na podstawie przyjętej 25 czerwca 2002 r. dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie hałasu w środowisku.

2.

Z zadowoleniem odnotowuje korzyści płynące z dyrektywy, jeśli chodzi o sporządzanie map hałasu, ustalanie wspólnych wskaźników, ocenę narażenia mieszkańców UE na hałas i wskazanie organów odpowiedzialnych za opracowanie planów działania.

3.

Z zadowoleniem przyjmuje sprawozdanie Komisji z wykonania dyrektywy, które postrzega jako dobry punkt wyjścia do przeprowadzenia niezbędnego przeglądu dyrektywy w sprawie hałasu w środowisku.

4.

Stwierdza z żalem, iż niektóre państwa członkowskie nie przedstawiły w przewidywanym terminie map hałasu, jak również ubolewa nad koniecznością wszczęcia wobec Malty postępowania w sprawie uchybienia zobowiązaniom.

5.

Ubolewa, że ani w dyrektywie ani w sprawozdaniu z jej wykonania nie ma konkretnych odniesień do władz lokalnych i regionalnych. Podkreśla kluczową rolę tych władz w zwalczaniu nadmiernego hałasu; z tego względu chciałby w pełni uczestniczyć w kształtowaniu przyszłej polityki w tym zakresie.

6.

Zwraca uwagę, że zagrożenie hałasem stanowi głównie problem lokalny, który jednak powinien być przede wszystkim rozwiązany na poziomie europejskim. W związku z tym apeluje o stworzenie ambitnej polityki europejskiej w zakresie emisji hałasu, która miałaby formę europejskich środków dotyczących źródeł zanieczyszczenia.

7.

Podkreśla potrzebę ustalenia celów, by zmniejszyć hałas, na jaki narażeni są ludzie na obszarach zabudowanych, w parkach publicznych lub na innych obszarach ciszy w aglomeracjach, na obszarach ciszy na otwartym terenie poza miastem, w pobliżu szkół i szpitali, jak też w innych budynkach lub miejscach szczególnie narażonych na hałas.

8.

Zauważa, że Komisja w wykazie skutków hałasu dla zdrowia nie wymienia w wyraźny sposób najbardziej rozpowszechnionych następstw narażenia na hałas, którymi są szumy uszne (łac. tinnitus auris) oraz nadwrażliwość na dźwięki (ang. hyperacusis), często wywołane upośledzeniem słuchu z powodu narażenia na wysoki poziom hałasu. Co najmniej 10 % populacji cierpi z powodu szumów usznych i/lub nadwrażliwości na dźwięki, a skala tego zjawiska narasta wśród młodych ludzi na skutek wysokiego poziomu hałasu. Dlatego też zasadnicze znaczenie ma informowanie opinii publicznej o problemach zdrowotnych wynikających z narażenia na hałas.

9.

Zauważa, że w wykazie wcześniejszych i przyszłych inicjatyw UE w omawianej dziedzinie nie wymienia się działań mających na celu obniżenie wysokiego poziomu hałasu w niektórych miejscach publicznych, takich jak dyskoteki.

10.

Odnotowuje potrzebę uwzględnienia ostatnich danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) dotyczących wartości stosowanych w mapach hałasu, według których wartości wskaźnika LNIGHT należy obniżyć do 40 dB, a także uwzględnić społeczne koszty hałasu emitowanego przez ruch drogowy, kolejowy i samolotowy. Wnosi, by ostatnie dane WHO zostały wyrażone także w formie krzywych przedstawiających stosunek dawki hałasu do kosztów; na podstawie takich wykresów obliczane będą społeczne koszty hałasu emitowanego przez transport.

11.

Wzywa do uwzględnienia problematyki związanej z hałasem i narażeniem na hałas we wszystkich odnośnych procesach i inicjatywach politycznych, zwłaszcza w przyszłym siódmym programie działań UE w zakresie ochrony środowiska, w drugim planie działania UE na rzecz środowiska i zdrowia, a także w inicjatywach na rzecz zrównoważonego transportu w ramach programów rozwoju regionalnego UE oraz w polityce w zakresie gospodarki przestrzennej.

12.

Podkreśla konieczność uzupełnienia luk w prawodawstwie oraz powiązania ze sobą i zapewnienia komplementarności różnych instrumentów prawnych regulujących kwestie związane ze zwalczaniem hałasu u źródła, szczególnie w odniesieniu do pojazdów, zwłaszcza samochodów osobowych i ciężarowych, dróg, kolei i lotnisk, poprzez stworzenie wspólnych ram prawnych.

13.

Stwierdza, że należy pilnie skorygować pewne niedociągnięcia w obecnej dyrektywie oraz że konieczne i użyteczne jest opracowanie metodologii porównawczych dla pomiaru hałasu, wykorzystywanie sieci do pomiaru akustycznego i obserwacji akustycznej, z uwzględnieniem znormalizowanych kryteriów, określeniem wartości docelowych lub progowych, sposobów składania sprawozdań oraz metod oceny, jak też kontroli ich przestrzegania.

14.

Podkreśla konieczność przeciwdziałania hałasowi u źródła oraz związane z tym korzyści gospodarcze. Należy wykorzystać tu najnowsze technologie oraz zapewnić przestrzeganie wartości granicznych emisji ustanowionych w celu kontroli zagrożenia hałasem, w przeciwieństwie do ograniczania jego skutków.

15.

Zwraca uwagę na korzyści związane z ograniczeniem u źródła hałasu emitowanego przez ruch uliczny jako sposobu na zmniejszenie ponoszonych przez władze lokalne i organy odpowiedzialne za transport drogowy wydatków na bariery akustyczne i izolację dźwiękową.

16.

Podkreśla znaczenie uwzględnienia ograniczenia poziomu hałasu w polityce dotyczącej zagospodarowania przestrzennego oraz urbanizacji, zwłaszcza by ograniczyć u samego źródła hałas pochodzący z ruchu drogowego i generowany w okolicy.

17.

Podkreśla znaczenie włączenia ograniczania hałasu do celów w zakresie konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu, przedstawionych przez Komisję w białej księdze „Plan utworzenia jednolitego europejskiego obszaru transportu – dążenie do osiągnięcia konkurencyjnego i zasobooszczędnego systemu transportu”, a jednocześnie stosowania środków związanych ze zrównoważonym rozwojem, efektywnością energetyczną i jakością powietrza oraz oceniania ich na podstawie wpływu na ograniczenie hałasu. Komitet proponuje również, by w celu realizacji zamierzeń białej księgi opracować plan działań z harmonogramem, środkami i terminami oceny.

18.

Uważa, że ambitna europejska polityka w zakresie emisji hałasu powinna składać się przynajmniej z następujących środków:

19.

Wnosi, by branża transportowa przyjęła cele dotyczące ograniczenia hałasu, ewentualnie dzięki takim narzędziom jak opłaty za dostęp do sieci lub korzystanie z niej (sieci drogowe, kolejowe, wodne i lotnicze), by podmioty zanieczyszczające ponosiły koszty powodowanego przez siebie hałasu.

20.

Zaleca wspólną strategię i ambitniejsze cele w zakresie zmniejszania poziomu hałasu podczas przeglądu dyrektywy 70/157/EWG dotyczącej hałasu powodowanego przez pojazdy silnikowe, dyrektywy 2001/43/WE dotyczącej hałasu powodowanego przez opony oraz wniosków dotyczących hałasu powodowanego przez pojazdy kategorii L objęte dyrektywą 97/24/WE, a także wnosi o przedsięwzięcie środków mających zagwarantować ludziom mieszkającym w pobliżu lotnisk ciszę nocną przez co najmniej 7 godzin.

21.

Z zadowoleniem przyjmuje najnowsze rozwiązania w zakresie systemu oznakowania opon, które umożliwią konsumentom, osobom zarządzającym flotami samochodów oraz władzom publicznym wybór opon powodujących najmniejszy hałas. W tym kontekście proponuje również, aby oznakowanie opon pozwalało konsumentom na porównanie informacji o poziomie hałasu i zużyciu paliwa w przypadku danej opony. Ponadto proponuje, aby takie etykiety były powiązane z jasnymi przepisami europejskimi dotyczącymi pojazdów, dzięki którym, przy jednoczesnym zastosowaniu odpowiednich technologii w zakresie budowy nawierzchni drogowych, można zmniejszyć hałas na drogach o połowę (10 dB). Przypomina jednocześnie o specyfice państw członkowskich położonych na północy, gdzie – w celu zapewnienia bezpieczeństwa ruchu drogowego w sytuacjach nadzwyczajnych – stosuje się określone opony, na przykład opony z kolcami lub bez nich, w warunkach zimowych oraz w innych ekstremalnych warunkach pogodowych.

22.

Odnotowuje, że opracowując ciche materiały nawierzchniowe, należy brać pod uwagę lokalne warunki klimatyczne i pogodowe, a także zwiększenie wytrzymałości nawierzchni na zabezpieczenia antypoślizgowe (posypywanie solą, opony kolcowane).

23.

Podkreśla, że dyrektywa 2000/14/WE w sprawie hałasu powodowanego przez urządzenia używane na zewnątrz pomieszczeń jest bardzo ważnym instrumentem.

24.

Dostrzega konieczność wymiany lub dostosowania taboru kolejowego w jak najszybszym terminie, a najpóźniej do 2020 r., oraz wprowadzenia zachęt do korzystania z cichszego sprzętu. Należałoby tu zastosować narzędzia rynkowe, takie jak opłaty za dostęp do sieci kolejowej, tak aby podmioty zanieczyszczające ponosiły koszty powodowanego przez siebie hałasu. W średnim okresie należy przewidzieć środki dodatkowe, takie jak zakaz używania taboru nie wykorzystującego technologii zapewniających najniższy poziom hałasu, jeśli narzędzia rynkowe okazałyby się niewystarczające. Komitet pragnie w tym kontekście ponownie zwrócić uwagę zwłaszcza na przegląd polityki UE w sprawie hałasu kolejowego oraz na projekty pilotażowe prowadzone obecnie w Niemczech i w Niderlandach w zakresie hałasu kolejowego.

25.

Zwraca uwagę na pilną potrzebę wprowadzenia usprawnień na obszarach miejskich poprzez zachęty do korzystania z cichszych środków transportu, takich jak samochody hybrydowe i elektryczne, oraz z cichszego i bardziej zrównoważonego transportu publicznego.

26.

Proponuje przedsięwziąć środki z zakresu planowania miejskiego, takie jak wprowadzenie tramwajów i innych środków transportu publicznego, w tym systemów podziemnych, promowanie przemieszczania się pieszo bądź na rowerze, ograniczenie ruchu samochodowego i prędkości pojazdów, włączenie zagadnień ochrony środowiska do umów publicznych oraz zapewnienie władzom lokalnym i regionalnym solidnych zachęt i odpowiednich informacji na temat unijnych mechanizmów finansowania.

27.

Aby zapewnić szersze i lepsze przestrzeganie dyrektywy i porównywalność między państwami członkowskimi, wzywa do przeglądu załącznika V dyrektywy, który zawiera zestawienie minimalnych wymogów odnoszących się do planów działania w sprawie hałasu, a także załącznika VI, który definiuje rodzaj informacji przekazywanych w tym celu Komisji.

28.

Proponuje znormalizowanie na poziomie UE instrumentów i metod służących opracowaniu i/lub wdrożeniu planów działania w sprawie hałasu, jak również zaangażowanie szerokiego spektrum zainteresowanych podmiotów, począwszy od instytutów badawczych i uniwersytetów, a skończywszy na władzach lokalnych i regionalnych, pod auspicjami jednej agencji UE.

29.

W tym kontekście zwraca uwagę na fakt, iż w niektórych przypadkach organ odpowiedzialny za opracowanie planu działania w sprawie hałasu równocześnie nie ponosi odpowiedzialności za jego realizację. W związku z tym apeluje, by kwestii tej poświęcić więcej uwagi.

30.

Zaleca Komisji rozszerzenie koncepcji wielopoziomowego sprawowania rządów na inne dziedziny, m.in. zagadnienia związane z hałasem, przy uwzględnieniu Porozumienia Burmistrzów.

31.

Wzywa do szybkiego ukończenia projektu CNOSSOS-EU (Common Noise Assessment Methods in Europe – wspólne metody oceny hałasu w Europie) w celu wprowadzenia jednolitej metody oceny dla wszystkich map hałasu z ruchu drogowego, kolejowego, z działalności przemysłowej i z samolotów.

32.

Zaleca, by Komisja – po przeprowadzeniu dokładnej oceny skutków dla władz lokalnych i regionalnych – ustanowiła wartości docelowe lub progowe w oparciu o zalecenia zdrowotne WHO oraz zobligowała państwa członkowskie do działania w momencie osiągnięcia pewnego określonego poziomu hałasu.

33.

Ma pewne zastrzeżenia w odniesieniu do europejskich norm imisji hałasu, jeśli są one traktowane w oderwaniu od kompleksowej polityki zwalczania hałasu. Ich stosowanie należy bowiem do obowiązków władz lokalnych i regionalnych, tymczasem lokalne i regionalne środki w tym zakresie często są niewystarczające. Ewentualne wprowadzenie tego rodzaju norm imisji powinno zatem być rozważane w ramach ogólnej europejskiej polityki zwalczania hałasu, która łączyłaby środki dotyczące emisji i imisji. Komitet proponuje następujące działania:

34.

Podkreśla znaczenie przywrócenia zalecanych wartości, które zostały już uwzględnione w zielonej księdze na temat przyszłej polityki UE w sprawie hałasu, lecz są pominięte w obecnej dyrektywie, zaś w nowszych badaniach WHO zostały potwierdzone jako cele w zakresie ochrony. Należy też zwrócić uwagę, że hałas pochodzący z różnych źródeł ma skumulowany wpływ i że długoterminowe wartości docelowe WHO powinny stanowić podstawę planowania nowych projektów.

35.

Zaleca zwiększenie synergii między polityką przeciwdziałania hałasowi a polityką dotyczącą jakości powietrza (zarówno dyrektywa UE w sprawie jakości powietrza, jak i dyrektywa w sprawie hałasu w środowisku przewidują obowiązki dotyczące planów działania). Pomoże to zwiększyć skuteczność wspólnych działań politycznych.

36.

Sugeruje, by po przeprowadzeniu dokładnej oceny skutków dla władz lokalnych i regionalnych ustanowić cele w zakresie zmniejszenia narażenia na hałas na wzór tych, które zostały określone dla zanieczyszczenia powietrza i ochrony klimatu. Należy dążyć do zmniejszenia do roku 2023 o przynajmniej 15 % liczby osób narażonych w porze nocnej na hałas o natężeniu 55 dB.

37.

Uważa, że w przyszłych mapach hałasu należy rozważyć zmniejszenie LDEN do 40 dB, a LNIGHT do 35 dB.

38.

Wzywa do wyjaśnienia niektórych pojęć zawartych w dyrektywie, a zwłaszcza „aglomeracji” czy „obszarów ciszy”.

39.

Zauważa, że władze lokalne i regionalne muszą realizować politykę UE dotyczącą narażenia na hałas; do tego niezbędne jest wsparcie finansowe i techniczne oraz krajowe i europejskie środki uzupełniające.

40.

Zwraca uwagę na potrzebę stworzenia sieci wymiany informacji, doświadczeń i sprawdzonych rozwiązań między regionami i miastami. Informacje powinny być aktualne i dostępne we wszystkich językach.

41.

Zaleca poprawę jakości i szersze rozpowszechnianie informacji udzielanych regionom i miastom, jak też zapewnienie wsparcia i wytycznych dla przedstawienia na wspólnych mapach skumulowanego hałasu z różnych źródeł. Zgodnie z zasadą pomocniczości to poszczególne władze lokalne powinny decydować o tym, jaki sposób prowadzenia kampanii informacyjnych będzie w danym przypadku najlepszy.

42.

Proponuje przeprowadzenie na szczeblu lokalnym i regionalnym kampanii uświadamiających i informacyjnych na temat hałasu, jak też konsultacji i wysłuchań publicznych, które pozwolą na lepsze zapoznanie się z rzeczywistą sytuacją i jej objaśnienie społeczeństwu.

43.

Sugeruje ustanawianie większej liczby partnerstw między władzami lokalnymi i regionalnymi, organizacjami pozarządowymi i lokalnymi stowarzyszeniami obywateli, szczególnie poprzez przyznawanie nagród i wyróżnień. Mogłoby się to przyczynić do uwypuklenia kreatywnych lub racjonalnych pod względem kosztów działań realizowanych w całej UE.

44.

Za konieczne uważa ustalenie granicznych wartości hałasu, zarówno z myślą o zapewnieniu wysokiego poziomu ochrony, jak i w celu uniknięcia zakłóceń konkurencji na rynku wewnętrznym z przyczyn związanych z ochroną przed hałasem. Niezwykle istotne jest jednak, by przy ustalaniu wartości progowych i/lub docelowych, wdrażaniu dyrektywy i rozważaniu wprowadzenia dodatkowych środków na wypadek przekroczenia granicznych wartości hałasu przestrzegać zasady pomocniczości oraz uwzględniać skutki tych środków dla władz lokalnych i regionalnych, a także różnorodność klimatu i inne warunki w Europie.

45.

Podkreśla, jak ważne jest zrównoważenie dodatkowych kosztów i obciążeń administracyjnych spoczywających na przedsiębiorstwach i władzach publicznych wynikającymi z nich korzyściami dla środowiska.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/45

—

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska pragnie pełnić aktywniejszą rolę we wspieraniu instytucji szkolnictwa wyższego oraz różnych władz krajowych, regionalnych i lokalnych we wdrażaniu programu modernizacji na rzecz szkolnictwa wyższego.

—

Zgadza się ze stwierdzeniem Komisji Europejskiej, że w całej Europie za mało inwestuje się w szkolnictwo wyższe i uznaje przy tym, że nie tylko państwa członkowskie, lecz często także władze regionalne muszą podjąć odpowiedzialność w zakresie zwiększenia inwestycji w szkolnictwo wyższe ze środków publicznych.

—

Zachęca Komisję Europejską, by podczas ustalania konkretnych programów i kierunków działania poświęciła jeszcze więcej uwagi jednemu z priorytetów, który sama ustanawia dla państw członkowskich i instytucji szkolnictwa wyższego – zwiększeniu liczby studentów i niezbędnemu w tym celu wzmocnieniu „wymiaru społecznego” szkolnictwa wyższego.

—

Sądzi, że znaczenie szkolnictwa wyższego może przejawiać się także w stopniu, w jakim instytucje szkolnictwa wyższego odpowiadają na potrzeby lokalne i regionalne, a tym samym wnoszą rzeczywisty wkład w rozwój lokalny i regionalny.

—

Zwraca uwagę, że należy jeszcze podjąć wiele działań na rzecz rozszerzenia i pogłębienia możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej i współpracy transgranicznej, a tym samym znacznego zwiększenia ich wartości dodanej.

—

Komitet po raz kolejny zwraca uwagę na to, że ważne kompetencje w dziedzinie kształcenia i edukacji, leżą w gestii władz lokalnych i regionalnych, tak samo jak polityka dotycząca młodzieży i zatrudnienia. Komitet podkreśla, że władze lokalne i regionalne mają w związku z tym do odegrania kluczową rolę we wdrażaniu programu modernizacji, przy pełnym poszanowaniu zasady pomocniczości.

Sprawozdawca

Mia DE VITS (BE/PSE), posłanka do parlamentu flamandzkiego

Dokument źródłowy

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – plan modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego”

COM(2011) 567 final

1.

Z zadowoleniem przyjmuje komunikat „Działania na rzecz wzrostu gospodarczego i zatrudnienia – plan modernizacji europejskich systemów szkolnictwa wyższego”, w którym Komisja Europejska formułuje najważniejsze cele reform szkolnictwa wyższego. Komitet docenia fakt, że Komisja Europejska pragnie w ten sposób nadać dodatkowy impuls reformom, które wprowadzono w związku z procesem bolońskim oraz utworzeniem europejskiego obszaru szkolnictwa wyższego i europejskiej przestrzeni badawczej, lecz które są jeszcze dalekie od pełnej realizacji. Komitet popiera też nadanie dużego znaczenia tym reformom w szerszych ramach strategii „Europa 2020” i jej inicjatyw przewodnich.

2.

Zgadza się z podejściem przyjętym w komunikacie, w ramach którego Komisja Europejska z jednej strony wylicza najważniejsze cele polityczne, które mają być zrealizowane do końca dekady przez państwa członkowskie oraz instytucje szkolnictwa wyższego, a z drugiej strony określa, w jaki sposób może sama wspierać państwa członkowskie i uczelnie w realizacji tego programu modernizacji.

3.

Zgadza się z tym, że odpowiedzialność za przeprowadzenie reform szkolnictwa wyższego, w którym to obszarze polityki UE posiada kompetencje koordynujące i wspierające, spoczywa w głównej mierze na państwach członkowskich oraz na samych uczelniach, choć wyzwania i podejmowane w odpowiedzi działania polityczne wykraczają poza granice państw. Ponadto Komitet po raz kolejny zwraca uwagę na to, że ważne kompetencje w dziedzinie kształcenia i edukacji, leżą w gestii władz lokalnych i regionalnych, tak samo jak polityka dotycząca młodzieży i zatrudnienia. Komitet podkreśla, że władze lokalne i regionalne mają w związku z tym do odegrania kluczową rolę we wdrażaniu programu modernizacji, przy pełnym poszanowaniu zasady pomocniczości.

4.

Odnotowuje, że proponowana strategia modernizacji szkolnictwa wyższego nie wydaje się wzbudzać jakichkolwiek wątpliwości, jeśli chodzi o jej zgodność z zasadami pomocniczości i proporcjonalności.

5.

Podkreśla, że szkolnictwo, w tym szkolnictwo wyższe, musi przede wszystkim zapewniać studentom szerokie i ogólne wykształcenie, a także maksymalne wykorzystanie ich talentów i możliwość rozwoju otwartej, silnej i złożonej osobowości, zdolnej do pełnego podjęcia odpowiedzialności w życiu społecznym. Kształcenie ma też niewątpliwą wartość gospodarczą, lecz nie jest to jedyna wartość. Dlatego też rozpatrywanie go z perspektywy ekonomicznej jest nieuchronnie niepełnym podejściem. Nie oznacza to jednak, że podejście ekonomiczne w określonym kontekście nie ma sensu; może być ono nawet konieczne.

6.

Niezależnie od powyższego, w pełni popiera stwierdzenie, że szkolnictwu i edukacji należy przyznać kluczową rolę, aby osiągnąć w Europie inteligentny i zrównoważony wzrost, sprzyjający włączeniu społecznemu.

7.

Zgadza się z wynikami analiz wskazującymi na to, że należy podnieść przeciętny poziom wykształcenia w Europie tak, aby w roku 2020 40 % młodych ludzi kończyło studia wyższe lub ich odpowiednik, by zaspokoić prognozowany i konieczny wzrost liczby miejsc pracy wymagających wiedzy specjalistycznej, zapewnić młodym ludziom lepsze perspektywy miejsc pracy wysokiej jakości, a tym samym zwalczać bezrobocie, w szczególności wśród młodzieży.

8.

Jest przekonany, iż powszechne wykorzystanie innowacyjnych rozwiązań ICT w szkołach wyższych może przyczynić się do poprawy dostępności szkolnictwa wyższego i zwiększenia liczby studentów, na przykład o tych zamieszkujących słabo zaludnione tereny, wyspy i obszary górskie, jak również regiony najbardziej oddalone.

9.

Zdecydowanie popiera stwierdzenie, że należy zachęcać do podejmowania studiów wyższych osoby reprezentujące szersze spektrum społeczne i wyraża ubolewanie, że poszczególne grupy społeczne nadal nie podejmują w wystarczającym stopniu studiów wyższych. Komitet wskazuje, że ten niski udział, który jest jeszcze bardziej widoczny wśród kadry akademickiej, stawia nas nie tylko przed problemami natury społecznej, lecz także oznacza bezsensowne marnowanie talentów z punktu widzenia gospodarki.

10.

W związku z tym proponuje nie tylko monitorowanie, jakich postępów dokonują państwa członkowskie w zakresie zwiększenia liczby studentów i, co niemniej ważne, ich sukcesów akademickich, lecz także w jakim stopniu państwom członkowskim i instytucjom szkolnictwa wyższego udaje się przyciągnąć studentów z niewystarczająco reprezentowanych i „nietradycyjnych” grup społecznych, przy jednoczesnym przezwyciężaniu klasycznych wzorców tak, aby zwalczać stereotypy dotyczące wyboru studiów i wynikającą z nich segregację na rynku pracy. Z uwagi na zmiany demograficzne Komitet jest też przekonany, że do koniecznego i znacznego zwiększenia liczby studentów w dłuższej perspektywie można doprowadzić tylko wtedy, gdy państwa członkowskie i wyższe uczelnie zdołają umieścić ten „wymiar społeczny” w centrum swojej polityki kształcenia wyższego. Zdaniem Komitetu nieuniknione jest więc sformułowanie w tej dziedzinie określonych celów, które muszą być oczywiście dostosowane do specyficznych warunków panujących w każdym państwie członkowskim oraz w poszczególnych regionach w każdym państwie członkowskim. Podkreśla jednak, że z większym uczestnictwem wiąże się także konieczność zintensyfikowanego finansowania instytucji szkolnictwa wyższego, tak aby zagwarantować najwyższe standardy dydaktyczno-naukowe.

11.

Popiera wezwanie Komisji Europejskiej do zagwarantowania wsparcia finansowego potencjalnym studentom ze środowisk o niższych dochodach. W tym kontekście Komitet z zaniepokojeniem odnotowuje, że poszczególne państwa członkowskie podejmują decyzje lub rozważają podwyższenie opłat za studia, mimo ratyfikacji przez wszystkie państwa członkowskie UE międzynarodowego paktu praw gospodarczych, społecznych i kulturalnych, którego art. 13 stanowi, że „nauczanie wyższe będzie w równym stopniu dostępne dla wszystkich na podstawie kryterium zdolności, w wyniku zastosowania wszystkich odpowiednich środków, w szczególności stopniowego wprowadzania bezpłatnej nauki”. Komitet obawia się, że podwyższenie czesnego zwiększy także przeszkody finansowe utrudniające podjęcie studiów wyższych, i to właśnie w chwili, gdy wielu studentów i ich rodzin boryka się ze skutkami kryzysu finansowego i gospodarczego.

12.

Zwraca uwagę, że obok kwestii finansowych także inne aspekty (takie jak uważny wybór kierunku studiów, odpowiednie wcześniejsze przygotowanie i nadrobienie zaległości w razie jego braku, orientacja zawodowa i dotycząca studiów, wczesna zmiana na bardziej odpowiedni kierunek studiów lub karierę, aby zapobiec przerwaniu studiów, podejście do kształcenia bardziej skoncentrowane na studentach itp.) mogą odgrywać ważną rolę w dostępie do edukacji i w osiąganiu sukcesów w kształceniu. Komitet wzywa, by państwa członkowskie i instytucje szkolnictwa wyższego odpowiednio uwzględniły te kwestie. Komitet wyraża ubolewanie, że przepływ i gromadzenie informacji na ten temat wśród państw członkowskich ma zbyt mało systematyczny charakter w porównaniu z innymi aspektami kształcenia wyższego. Uważa w związku z tym, że należy udzielić wsparcia dla centrum monitorowania wymiaru społecznego w edukacji wyższej, które jest obecnie ustanawiane w ramach procesu bolońskiego.

13.

Przyjmuje z zadowoleniem środki proponowane przez Komisję Europejską, takie jak rozwój krajowych ram kwalifikacji z wyraźnymi i w razie potrzeby dodatkowymi etapami przejściowymi między poszczególnymi poziomami kwalifikacji, czy też postawienie w centrum wyników nauczania oraz faktycznie zdobytej wiedzy i umiejętności (m.in. poprzez uznanie kwalifikacji uzyskanych wcześniej lub gdzie indziej, także w ramach nauki nieformalnej i pozaformalnej) w miejsce bardziej tradycyjnych i formalnych kryteriów, takich jak czas trwania studiów i liczba godzin zajęć w ramach danego programu nauczania. Komitet uważa, że takie środki mogą być trafnymi instrumentami na rzecz lepszego oszacowania wartości i poziomu kwalifikacji poszczególnych osób oraz zaoferowania im odpowiedniej i możliwej do zrealizowania ścieżki prowadzącej do wyższych kwalifikacji.

14.

Zdecydowanie opowiada się za tym, by Komisja Europejska konsekwentnie utrzymała swoje postępowe podejście do elastycznych ścieżek nauczania i form uczenia się, także podczas dostosowywania aktualnej i przy opracowywaniu nowej dyrektywy w sprawie uznawania kwalifikacji zawodowych.

15.

Zgadza się, że szkolnictwo wyższe, o ile jest ukierunkowane na przekazywanie wiedzy i podstawowych transferowalnych umiejętności umożliwiających odniesienie sukcesu w zawodach wymagających wysokich kwalifikacji, dużo zyskuje na intensywnych kontaktach z rynkiem pracy i jego instytucjami. Jednocześnie zdaniem Komitetu także przedsiębiorstwa mogłyby podjąć większą odpowiedzialność wobec kształcenia wyższego, m.in. poprzez oferowanie studentom i kadrze naukowej wystarczającej liczby praktyk wysokiej jakości, poprzez refleksję w porozumieniu z instytucjami szkolnictwa wyższego nad przyszłymi ścieżkami zawodowymi oraz wymogami w zakresie kształcenia, poprzez pełne uznawanie ogólnych transferowalnych umiejętności absolwentów itp. Ponadto należy w większym stopniu tworzyć partnerstwa naukowe między przedsiębiorstwami i wyższymi uczelniami.

16.

Jest przekonany, że władze lokalne i regionalne, które zasadniczo mają doskonałe kontakty zarówno z instytucjami szkolnictwa wyższego, jak i przedsiębiorstwami, mają najlepsze możliwości wspierania tego dialogu i pośredniczenia w nim.

17.

Sądzi, że znaczenie szkolnictwa wyższego może przejawiać się także w stopniu, w jakim instytucje szkolnictwa wyższego odpowiadają na potrzeby lokalne i regionalne, a tym samym wnoszą rzeczywisty wkład w rozwój lokalny i regionalny. Komitet widzi takie osadzenie w danym regionie jako jeden z aspektów, w ramach którego instytucje szkolnictwa wyższego mogą dostosować swoją misję i priorytety strategiczne oraz dążyć do doskonałości, i podkreśla oraz popiera przy tym różnorodność i indywidualność europejskich uczelni wyższych.

18.

Wzywa do zakrojonego na szeroką skalę wdrażania rozwiązań ICT we wszystkich europejskich instytucjach szkolnictwa wyższego. Utworzenie wspólnej platformy informatycznej przez te instytucje i odpowiednie władze krajowe, regionalne i lokalne mogłoby doprowadzić do zwiększenia odsetka osób kończących studia.

19.

Wskazuje na wszechstronne znaczenie przemyślanej mobilności i współpracy transgranicznej dla jakości kształcenia i rozwoju osobistego osób, które mogą z tego skorzystać. Komitet stwierdza, że m.in. dzięki sile napędowej programu Erasmus, wzmocnionej jeszcze przez proces boloński, państwa członkowskie i instytucje szkolnictwa wyższego poczyniły ogromne postępy w tej dziedzinie. Zdaniem Komitetu nieoceniony jest fakt, że dzięki tym programom i współpracy „Europa” kojarzy się wielu osobom z czymś konkretnym i pozytywnym.

20.

Zwraca jednak uwagę, że należy jeszcze podjąć wiele działań na rzecz rozszerzenia i pogłębienia możliwości w zakresie mobilności edukacyjnej i współpracy transgranicznej, a tym samym znacznego zwiększenia ich wartości dodanej. Komisja Europejska słusznie wskazuje na pewne przeszkody, które występują na różnych poziomach politycznych i często są osadzone w specyficznym kontekście krajowym. Komitet uważa, że ta złożona wielopoziomowość nie powinna przeszkodzić państwom członkowskim, władzom lokalnym i regionalnym oraz instytucjom szkolnictwa wyższego w szybkim przezwyciężeniu problemów w ramach ich zakresu kompetencji.

21.

Nakłania do wprowadzenia we wszystkich instytucjach szkolnictwa wyższego suplementów do dyplomów, ponieważ stanowią one niezmiernie ważny krok na drodze do umożliwienia porównywalności dyplomów i ułatwiają ich uznawanie.

22.

Zwraca uwagę na pewne istniejące inicjatywy na rzecz transgranicznego zapewnienia jakości szkolnictwa wyższego i pragnie, by służyły one za model współpracy transgranicznej ze względu na strukturalny wpływ na systemy szkolnictwa wyższego zaangażowanych w nie krajów i regionów.

23.

Wzywa właściwe władze krajowe (w wielu przypadkach są to władze regionalne lub lokalne) do usprawnienia i przyspieszenia procesu uznawania kwalifikacji akademickich, gdyż wpłynie to korzystnie na zwiększenie mobilności studentów i wykładowców. Procedura ta nie powinna obciążać wnioskodawcy zbyt wygórowanymi kosztami i nie powinna trwać dłużej niż cztery miesiące.

24.

W pełni popiera potrzebę lepszego rozwoju i wykorzystania „trójkąta wiedzy” między kształceniem, badaniami i rynkiem pracy oraz całkowicie zgadza się ze stwierdzeniem Komisji Europejskiej, że instytucje szkolnictwa wyższego i ośrodki badawcze mogą stymulować rozwój gospodarczy w swoich regionach, wykorzystywać regionalne atuty w skali światowej czy też odgrywać rolę ośrodka w sieci wiedzy służącego lokalnej gospodarce i społeczności.

25.

Uznaje, że powyższe rozważania są tym bardziej trafne w przypadkach, gdy władze lokalne i regionalne strategicznie udzielają swojego wsparcia i świadomie wybierają szereg dziedzin priorytetowych, odpowiadających określonym atutom danego regionu oraz określonym potrzebom. Należy zdecydowanie wspierać tworzenie klastrów wiedzy i innowacji z aktywnym udziałem władz lokalnych i regionalnych, wyższych uczelni i miejscowych przedsiębiorstw, w tym firm rozpoczynających działalność gospodarczą.

26.

Odnotowuje przy tym, że Komisja Europejska koncentruje się w komunikacie ściśle na gospodarce, możliwościach dla produktów i usług rynkowych oraz urynkowieniu wiedzy. Podkreśla, że wyższe uczelnie i placówki badawcze mają także społeczne zobowiązanie wobec instytucji publicznych i sektora non-profit, obejmujących: (obowiązkowe) nauczanie, sektor ochrony zdrowia i opieki, a także i instytucje świadczące usługi socjalne i pomoc społeczną.

27.

Zgadza się ze stwierdzeniem Komisji Europejskiej, że w całej Europie za mało inwestuje się w szkolnictwo wyższe i uznaje przy tym, że nie tylko państwa członkowskie, lecz często także władze regionalne muszą podjąć odpowiedzialność w zakresie zwiększenia inwestycji w szkolnictwo wyższe ze środków publicznych. Komitet wzywa państwa członkowskie, a w odpowiednich przypadkach także władze regionalne, aby mimo ograniczeń budżetowych, nie narażały na szwank przyszłości, lecz raczej utrzymywały inwestycje w dłuższej perspektywie zamiast je ograniczać w dziedzinach, które tworzą podstawy przyszłego wzrostu. Komitet uważa, że Komisja Europejska może monitorować tę kwestię w ramach europejskiego semestru i dopilnować, by cięcia nie dotyczyły obszarów o kluczowym znaczeniu dla realizacji strategii „Europa 2020”.

28.

Zgodnie ze swoim przekonaniem, że kształcenie jest dobrem publicznym, podziela pogląd Komisji Europejskiej, że inwestycje publiczne są i muszą koniecznie pozostać w przyszłości fundamentalną podstawą zrównoważonego szkolnictwa wyższego.

29.

Odnotowuje wysiłki na rzecz dywersyfikacji środków finansowych, na przykład poprzez partnerstwa publiczno-prywatne służące finansowaniu infrastruktury, lecz przestrzega przed sięganiem po jedno z możliwych źródeł finansowania – tzn. rozszerzeniem udziału prywatnego finansowania poprzez podwyższenie opłat za studia, co może dodatkowo nadwerężyć budżety domowe. Komitet obawia się, że taka presja na budżety domowe może doprowadzić, m.in. do zmniejszenia liczby studentów, niepożądanych zmian w strukturze społecznej studiujących, a także do zaistnienia bądź wzmocnienia nieharmonijnej mobilności między państwami członkowskimi lub regionami. Z tego względu, by propagować powszechną równość szans i dążyć do doskonałości, zwiększeniu czesnego powinno towarzyszyć wspieranie polityki stypendiów i pożyczek na studia na podstawie kryterium dochodów i osiągnięć akademickich.

30.

Może zgodzić się z rozwojem nowych lub rozbudowaniem istniejących mechanizmów finansowania zorientowanych na wyniki oraz poprzeć zróżnicowane decyzje strategiczne i różnorodność profili instytucji, a także zachęcać do doskonałości we wszystkich jej przejawach. Jednocześnie Komitet pragnie zwrócić uwagę, że zgodnie z wcześniejszymi doświadczeniami wprowadzenie takich mechanizmów musi być dobrze przemyślane i ostrożnie realizowane, m.in. po to, by odpowiednie metody i wskaźniki rzeczywiście wspierały osiągnięcie pożądanych celów oraz by w pełni uwzględnić wysiłki na rzecz różnorodności wśród poszczególnych instytucji oraz wewnątrz nich.

31.

Wskazuje, że większa autonomia instytucji szkolnictwa wyższego nie zwalnia ich z odpowiedzialności ani zobowiązań wobec ich otoczenia. Jednocześnie Komitet uważa, że zwiększenie tej autonomii ma także pozytywny wpływ na przyciągnięcie kapitału prywatnego i przyczynia się do pożądanego zwiększenia inwestycji w szkolnictwo wyższe.

32.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja Europejska pragnie pełnić aktywniejszą rolę we wspieraniu instytucji szkolnictwa wyższego oraz różnych władz krajowych, regionalnych i lokalnych we wdrażaniu programu modernizacji na rzecz szkolnictwa wyższego. Zdaniem Komitetu takie wsparcie, we wszystkich jego formach, jest niezbędne do osiągnięcia koniecznej spójności działań poszczególnych władz i instytucji szkolnictwa wyższego, a jednocześnie do uzyskania pożądanej różnorodności i profilowania.

33.

Zachęca Komisję Europejską, by podczas ustalania konkretnych programów i kierunków działania poświęciła jeszcze więcej uwagi jednemu z priorytetów, który sama ustanawia dla państw członkowskich i instytucji szkolnictwa wyższego – zwiększeniu liczby studentów i niezbędnemu w tym celu wzmocnieniu „wymiaru społecznego” szkolnictwa wyższego.

34.

Stwierdza, że m.in. monitorowanie procesu bolońskiego wykazało, że zastosowanie dość prostych wskaźników porównawczych w celu śledzenia postępów programu reform może mieć duże znaczenie w zakresie informowania i mobilizacji sił, zatem proponuje częstsze stosowanie takiego instrumentu. Komitet zauważa przy tym, że wskaźniki na szczeblu państw członkowskich często nie są w stanie odzwierciedlić różnorodnej dynamiki w poszczególnych regionach, a tym samym nie zawsze właściwie oddają działania władz lokalnych i regionalnych, zwłaszcza w dziedzinach, w których władze te mają znaczące lub wyłączne uprawnienia.

35.

Popiera plan Komisji Europejskiej, aby za pomocą narzędzia „U-Map” unaocznić różne profile wyższych uczelni, a poprzez narzędzie „U-Multirank” stworzyć instrument informacji i rankingu ukierunkowany na wyniki i uwzględniający różnorodne aspekty. Jednocześnie trzeba zadbać o to, by nie pociągało to za sobą nieproporcjonalnie wysokich, dodatkowych nakładów administracyjnych dla wyższych uczelni. Zdaniem Komitetu jest oczywiste, że osadzenie w regionie i związki ze środowiskiem lokalnym to jeden z aspektów, które należy uwzględnić w klasyfikacji i rankingach instytucji szkolnictwa wyższego.

36.

Przyjmuje z zadowoleniem zamiar Komisji Europejskiej, by we współpracy z Eurostatem ulepszyć gromadzenie danych dotyczących wyników mobilności edukacyjnej i zawodowej w szkolnictwie wyższym. Komitet wskazuje, że takie informacje są nie tylko przedmiotem zainteresowania studentów i absolwentów wyższych uczelni, lecz także mogą pomóc uczniom w wyborze studiów.

37.

Wzywa Komisję Europejską do dokładnego rozważenia, jakie cele mają być zrealizowane przez opracowanie rejestru europejskiego szkolnictwa wyższego i czy nie można by ich w jakimś stopniu zrealizować poprzez inne inicjatywy, przed rozpoczęciem prac nad rozwojem takiego instrumentu.

38.

Zdecydowanie podkreśla znaczenie promowania mobilności i odsyła Komisję Europejską do swoich nadal aktualnych uwag na ten temat w rozdziale „Inicjatywy związane z mobilnością” w opinii Komitetu z 27–28 stycznia 2011 r. w sprawie inicjatywy przewodniej „Mobilna młodzież” (1).

39.

Jest ponadto przekonany, że propagowanie lepszej znajomości języków nie tylko zwiększy potencjał w zakresie wymiany, lecz także jej jakość, w związku z czym jego zdaniem Komisja Europejska powinna udzielić swojego wsparcia w tej dziedzinie. Przypomina jednocześnie o celu europejskiej polityki wielojęzyczności, zgodnie z którym każdy Europejczyk powinien znać dwa języki obce.

40.

Przyznaje rację Komisji Europejskiej, że słusznie pragnie poprawić dostęp do studiów magisterskich w innych państwach członkowskich dla wszystkich studentów niezależnie od ich sytuacji społecznej i uważa, że studenci tej kategorii potrzebują większego wsparcia finansowego. Komitet popiera propozycję Komisji Europejskiej, aby wraz z Europejskim Bankiem Inwestycyjnym wprowadzić na szczeblu europejskim instrument gwarancji kredytów studenckich. Stworzenie takiego instrumentu powinno stanowić uzupełnienie istniejącego systemu stypendiów takich jak „Erasmus”, którego wartość została już dawno dowiedziona (2).

41.

Wyraża ubolewanie w związku z tym, że brak możliwości otrzymania pożyczki na studia w kraju innym niż kraj stałego pobytu przeszkadza studentom w swobodnym przemieszczaniu się. Domaga się wprowadzenia obowiązku przyznawania pożyczek i stypendiów bez dyskryminacji ze względu na narodowość.

42.

Jest świadom, że przepływ osób w związku z mobilnością może być wyzwaniem dla niektórych krajów, a niekiedy jeszcze większym dla niektórych regionów. W przypadku kierunków studiów, które upoważniają do świadczenia określonych usług, jak na przykład studia medyczne, Komitet opowiada się za dopuszczeniem, przy uwzględnieniu stanowiska władz regionalnych, środków służących uregulowaniu dostępu, które są konieczne dla zapewnienia oferty usług medycznych w danym regionie. Komitet jest ponadto gotów do współpracy nad szczegółową analizą tej kwestii oraz wspólnego poszukiwania trwałych rozwiązań, uwzględniających wszystkie zainteresowane strony i dorobek europejski.

43.

Jest przekonany, że należy przedsięwziąć konkretne środki, by zapewnić wszystkim studentom mobilność edukacyjną na równych warunkach, niezależnie od sytuacji społeczno-gospodarczej bądź położenia geograficznego regionu, z którego pochodzą.

44.

Odnotowuje też, że istnieją obawy co do jakości niektórych rodzajów kształcenia transgranicznego, realizowanego na podstawie umów franchisingowych, i wzywa wszystkie państwa członkowskie do podjęcia niezbędnych środków, np. w zakresie zapewnienia jakości studiów oferowanych na ich uczelniach za granicą, aby państwa członkowskie nadal miały do siebie pełne zaufanie, jeżeli chodzi o instytucje kształcenia wyższego.

45.

Stwierdza, że nadal istnieje wiele przeszkód dla transgranicznej mobilności naukowców i wzywa państwa członkowskie do podjęcia aktywnych działań na rzecz lepszego uregulowania świadczeń dodatkowych z tytułu pracy oraz praw społecznych, tak aby naukowcy zyskali większą pewność w zakresie tych aspektów pobytu za granicą, a tym samym dostrzegali mniej przeszkód dla udziału w mobilności transgranicznej.

46.

Oczekuje przyjęcia agendy innowacji strategicznych i ma nadzieję, że prace nad ustalaniem priorytetów w rozwoju EIT oraz nowych wspólnot wiedzy i innowacji będą postępowały szybko.

47.

Obserwuje z zainteresowaniem rozwój „sojuszy na rzecz wiedzy” między uczelniami a przedsiębiorstwami, lecz jednocześnie zadaje sobie pytanie, czy celowe, a nawet konieczne nie byłyby także sojusze między uczelniami a instytucjami i organizacjami nienastawionymi na zysk. Komitet zwraca przy tym uwagę na wyzwania stojące przed Europą: starzenie się społeczeństwa i coraz mniejszą liczbę młodych ludzi, społeczeństwa wielokulturowe, zmiana klimatu itp.

48.

Przyjmuje z zadowoleniem zamiar Komisji Europejskiej dotyczący opracowania ramowych wytycznych w zakresie jakości praktyk i jest przekonany, że Komisja Europejska oraz władze krajowe, regionalne lub lokalne państw członkowskich powinny poświęcać uwagę przede wszystkim aktywnemu monitorowaniu wdrażania tych ram. Proponowane utworzenie scentralizowanej platformy ofert praktyk w Europie może stać się doskonałą metodą zapewnienia łatwego dostępu do praktyk oraz zachęcania młodych ludzi do zgłaszania się na praktyki w innych państwach członkowskich.

49.

Zgadza się z Komisją Europejską, że internacjonalizacja i współpraca transgraniczna nie może ograniczać się do Unii Europejskiej i że świat poza Europą też ma wiele do zaoferowania. Komitet wskazuje przy tym w szczególności na ogromny potencjał współpracy między graniczącymi ze sobą regionami, położonymi odpowiednio w UE i poza nią. W tym kontekście UE powinna wzmacniać współpracę między uniwersytetami europejskimi a ośrodkami studiów wyższych w krajach trzecich, między innymi z myślą o usprawnieniu ich metod zarządzania i programów edukacyjnych przy wykorzystaniu doświadczeń wypracowanych przez nasze ośrodki. W tym celu konieczne jest wzmocnienie działań na rzecz mobilności i wymiany studentów i wykładowców z uniwersytetów położonych w regionach graniczących z UE oraz w sąsiadujących państwach trzecich, tak aby wesprzeć wymianę sprawdzonych rozwiązań.

50.

Oczekuje konkretniejszych propozycji, w jaki sposób Komisja Europejska planuje wspierać tworzenie i rozwijanie strategii internacjonalizacji poprzez instytucje szkolnictwa wyższego i wyraża nadzieję, że Komisja przeprowadzi dialog na ten temat ze wszystkimi zainteresowanymi podmiotami. Komitet wskazuje, że władze lokalne i regionalne muszą uczestniczyć w takim dialogu, ponieważ strategie internacjonalizacji uczelni są często sprzężone ze strategiami rozwoju w regionie, w którym te uczelnie działają.

51.

Z zadowoleniem przyjmuje propozycję, by od 2014 r. zapewnić większe wsparcie finansowe oraz ułatwienia administracyjne aktualnym programom na rzecz kształcenia, szkolnictwa i młodzieży w ramach programu „Erasmus dla wszystkich”. Komitet ma nadzieję, że ten nowy program doprowadzi nie tylko do rozszerzenia, lecz także jakościowego pogłębienia różnych form wymiany i współpracy.

52.

Cieszy się także z propozycji Komisji Europejskiej, by powiązać aktualne europejskie programy na rzecz badań i innowacji w nowym programie „Horyzont 2020”.

53.

Z uwagi na to, że władzom lokalnym i regionalnym blisko do instytucji szkolnictwa wyższego, oferuje Komisji Europejskiej wsparcie władz lokalnych i regionalnych w zakresie zachęcania uczelni do pełnego wykorzystania możliwości programów „Erasmus dla wszystkich” i „Horyzont 2020”.

54.

Wskazuje, podobnie jak w swoich poprzednich opiniach, że obecne programy należy włączać do nowych programów ostrożnie, aby nie utracić przy tym ich wartościowych elementów.

55.

Zgadza się z Komisją Europejską, że istnieje powiązanie między szkolnictwem (wyższym) z jednej strony a polityką spójności UE, Europejskim Funduszem Rozwoju Regionalnego i Europejskim Funduszem Społecznym z drugiej. Aby środki w ich ramach były wykorzystywane jak najbardziej skutecznie i efektywnie przez beneficjentów, Komitet wzywa Komisję do aktywnego wskazywania i rozpropagowania dobrych praktyk z różnych państw członkowskich i regionów.

56.

Wyraża nadzieję, że Komisja Europejska podczas ustalania konkretnych programów i kierunków działania będzie nadal prowadzić wysoko ceniony dialog ze wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym władzami lokalnymi i regionalnymi.

57.

Przyjmuje do wiadomości propozycję powołania grupy wysokiego szczebla, której zadaniem będzie analizowanie najważniejszych zagadnień dotyczących modernizacji szkolnictwa wyższego i ma nadzieję, że Komisja Europejska przy powoływaniu tej grupy dostatecznie weźmie pod uwagę szczególne wyzwania, które opisała w komunikacie. Wnosi, by KR był reprezentowany w tej grupie.

58.

Nalega, by Komisja Europejska podczas opracowywania programu modernizacji zapewniła konieczną synergię między wszystkimi inicjatywami przewodnimi mającymi znaczenie dla tego programu, a przy tym uwzględniła zalecenia Komitetu dotyczące tych inicjatyw.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/52

—

Podziela polityczną wolę Komisji, aby utrzymać pozycję lidera w walce z ubóstwem na świecie, szczególnie poprzez przyczynianie się do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju mimo kryzysu gospodarczego, społecznego i finansowego.

—

Podziela stanowisko Komisji, że chociaż UE wniosła istotny wkład w realizację milenijnych celów rozwoju, ich pełne osiągnięcie pozostaje odległe, co zmusza do przemyślenia przyszłości polityki rozwojowej UE.

—

Ponawia życzenie, aby przy przeglądzie unijnej polityki rozwojowej i europejskiego konsensusu podkreślono pozycję, rolę i wartość dodaną władz lokalnych i regionalnych w tych dziedzinach i strategiach. KR zobowiązuje się do utrzymywania ścisłej współpracy z Komisją Europejską w celu promowania wykorzystania narzędzi, takich jak Atlas Współpracy Zdecentralizowanej czy portal internetowy, oraz do współpracy w organizowaniu Konferencji w sprawie współpracy zdecentralizowanej.

—

Podkreśla potrzebę uwzględnienia, w sposób bardziej zindywidualizowany i zróżnicowany, roli władz lokalnych i regionalnych w europejskiej polityce rozwojowej, zarówno ze względu na ich doświadczenia polityczne w takich dziedzinach jak decentralizacja władzy, rozwój instytucjonalny i lokalne sprawowanie rządów, jak i z uwagi na wartość dodaną, jaką mogą one przynieść państwom trzecim w tych obszarach lub w sektorach strategicznych, np. rolnictwa, rybołówstwa i akwakultury, mających znaczenie przy podejmowaniu inicjatyw, które UE chce wspierać w odniesieniu do bezpieczeństwa żywnościowego.

—

Podziela stanowisko Komisji, że UE powinna w dalszym ciągu uznawać szczególne znaczenie wspierania rozwoju krajów sąsiednich i Afryki Subsaharyjskiej, i w związku z tym wzywa do uwzględnienia potencjału ARLEM-u i CORLEAP-u.

Sprawozdawca

Jesús Gamallo ALLER (ES/PPE), dyrektor generalny ds. stosunków zewnętrznych i stosunków z Unią Europejską w rządzie regionu Galicja

Dokument źródłowy

Komunikat Komisji do Parlamentu Europejskiego, Rady, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów „Zwiększanie wpływu unijnej polityki rozwoju – Program działań na rzecz zmian”

COM(2011) 637 final

1.

Uznaje znaczenie komunikatu Komisji zatytułowanego „Zwiększanie wpływu unijnej polityki rozwoju – Program działań na rzecz zmian”, który zawiera propozycje poprawy skuteczności polityki współpracy na rzecz rozwoju w następnej dekadzie, przy jednoczesnym kontynuowaniu wysiłków UE na rzecz zlikwidowania ubóstwa w kontekście dążenia do osiągnięcia zrównoważonego rozwoju i milenijnych celów rozwoju (MCR).

2.

Podziela polityczną wolę Komisji, aby utrzymać pozycję lidera w walce z ubóstwem na świecie, szczególnie poprzez przyczynianie się do osiągnięcia milenijnych celów rozwoju mimo kryzysu gospodarczego, społecznego i finansowego.

3.

Podziela stanowisko Komisji, że chociaż UE wniosła istotny wkład w realizację milenijnych celów rozwoju, ich pełne osiągnięcie pozostaje odległe, co zmusza do przemyślenia przyszłości polityki rozwojowej UE pod kątem skutecznej walki z ubóstwem, skupienia działań na krajach partnerskich, na które mogą one mieć największy wpływ, i konkretyzacji współpracy na rzecz rozwoju w postaci wsparcia praw człowieka, demokracji i innych kluczowych elementów dobrego sprawowania rządów w kontekście zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu.

4.

Ponawia życzenie, aby przy przeglądzie unijnej polityki rozwojowej i europejskiego konsensusu podkreślono pozycję, rolę i wartość dodaną władz lokalnych i regionalnych w tych dziedzinach i strategiach, jak stwierdzono w opiniach CdR 312/2008 (1), CdR 116/2010 (2) i CdR 408/2010 (3). W tym kontekście i mając na celu wspieranie wymiany i stworzenie forum do wyrażania poglądów politycznych podmiotów lokalnych i regionalnych w dziedzinie współpracy na rzecz rozwoju, KR zobowiązuje się do utrzymywania ścisłej współpracy z Komisją Europejską w celu promowania wykorzystania narzędzi, takich jak Atlas Współpracy Zdecentralizowanej czy portal internetowy, oraz do współpracy w organizowaniu Konferencji w sprawie współpracy zdecentralizowanej.

5.

Przyjmuje z zadowoleniem fakt, że Komisja podkreśla podejście oparte na współpracy zainteresowanych stron. Wyraża jednak ubolewanie, iż nie nawiązano do europejskich władz lokalnych i regionalnych jako głównych podmiotów zaangażowanych w rozwój, lecz ograniczono się jedynie do wymienienia ich w połączeniu z innymi podmiotami.

6.

Podkreśla potrzebę uwzględnienia, w sposób bardziej zindywidualizowany i zróżnicowany, roli władz lokalnych i regionalnych w europejskiej polityce rozwojowej, zarówno ze względu na ich doświadczenia polityczne w takich dziedzinach jak decentralizacja władzy, rozwój instytucjonalny i lokalne sprawowanie rządów, jak i z uwagi na wartość dodaną, jaką mogą one przynieść państwom trzecim w tych obszarach lub w sektorach strategicznych, np. rolnictwa, rybołówstwa i akwakultury, mających znaczenie przy podejmowaniu inicjatyw, które UE chce wspierać w odniesieniu do bezpieczeństwa żywnościowego. Należy również zwrócić uwagę na szczególny przypadek regionów najbardziej oddalonych, które jako aktywne obszary przygraniczne i reprezentacja UE na świecie mogą zwiększyć skuteczność europejskiej polityki rozwojowej, o czym wspomina się w opinii CdR 408/2010.

7.

Zgadza się z Komisją co do potrzeby wybrania odpowiedniego połączenia strategii politycznych, narzędzi i zasobów, aby osiągnąć skuteczność w walce z ubóstwem. Należy zachęcać do opracowania wspólnych kryteriów i wytycznych, które umożliwią określenie, jak należy mierzyć efekty i wpływ polityki rozwojowej. UE powinna wnieść wkład w prace na przykład Komitetu Pomocy Rozwojowej (DAC) OECD i innych podmiotów międzynarodowych.

8.

Zgadza się z Komisją, że dobre rządy, we wszystkich swoich wymiarach, mają zasadnicze znaczenie dla zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu. Tym samym rozwój instytucji krajów partnerskich oraz zwiększenie ich skuteczności, demokracji, poszanowania praw człowieka i rządów prawa jest jednym z głównych zadań każdej strategii rozwojowej.

9.

Podkreśla, że dla wypracowania instytucji demokratycznych wykazujących się poszanowaniem dla rządów prawa i praw człowieka, charakteryzujących się lepszym zarządzaniem i bliższych interesom obywateli, kluczowe znaczenie mają – jak pokazało doświadczenie – procesy decentralizacji, w których znaczącą rolę powinny odgrywać władze lokalne i regionalne.

10.

Podziela zdanie Komisji, że istnieje możliwość, aby UE współpracowała w większym stopniu zarówno ze społeczeństwem obywatelskim, jak i z władzami lokalnymi i regionalnymi, ale podkreśla, że musi ona poprawić swoje stosunki z organizacjami społeczeństwa obywatelskiego oraz władzami regionalnymi i lokalnymi poprzez regularny i zorganizowany dialog. Wyraża ubolewanie, że w dokumencie nie podkreślono kluczowej roli przypadającej władzom lokalnym i regionalnym jako podmiotom demokratycznym i przedstawicielskim. Mogłyby one na przykład stworzyć klastry oparte na doskonałości z władzami lokalnymi i regionalnymi w krajach rozwijających się. W związku z tym Komitet wzywa Komisję do stworzenia specjalnego instrumentu finansowego wspierającego tworzenie takich klastrów. Zachęca także Komisję do określenia celów dotyczących udzielania wsparcia na szczeblu lokalnym w ramach konkretnych programów, tak by efektem strategii krajowych było szersze spektrum inicjatyw służących decentralizacji. W związku z tym Komitet z zadowoleniem przyjmuje propozycję, by przewidzieć większy udział decentralizacji, zgodnie ze środkami i celami dotyczącymi spójności społecznej i praw człowieka.

11.

Podziela stanowisko Komisji co do promowania zrównoważonego wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu poprzez skupienie się na takich sektorach jak ochrona socjalna, ochrona zdrowia i edukacja, gwarantujących włączenie społeczne, lub rolnictwo i czyste źródła energii, gwarantujące zrównoważony rozwój. Ubolewa jednak, że w dokumencie nie nawiązuje się do potrzeby poprawy redystrybucji wyników postępu w celu zapewnienia sprawiedliwego podziału zysków.

12.

Podkreśla, że władze lokalne i regionalne odgrywają niezastąpioną rolę w dążeniu do zrównoważonego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu i że ich udział ma kluczowe znaczenie dla umożliwienia tego rozwoju. Podkreśla znaczenie stosunków między europejskimi władzami lokalnymi i ich odpowiednikami w krajach korzystających z pomocy, jeśli chodzi o wdrażanie zasady odpowiedzialności określonej w deklaracji paryskiej.

13.

Zgadza się, że należy zapewnić pomoc w stawieniu czoła problemowi deficytu konkurencyjności w ramach umów o partnerstwie gospodarczym lub innych umów o wolnym handlu, ale podkreśla konieczność przestrzegania podstawowych zasad umów handlowych UE w odniesieniu do zasad dotyczących pochodzenia produktów z krajów partnerskich ze względu na szkody, jakie pewne odstępstwa od tych zasad mogą spowodować w prawidłowym funkcjonowaniu rynku wewnętrznego.

14.

Zauważa, że Komisja powinna wyraźnie określić, na czym polegają „nowe sposoby angażowania sektora prywatnego”, gdyż współpraca europejska ma niewielkie doświadczenie w tej dziedzinie w porównaniu z innymi wielostronnymi darczyńcami, takimi jak Bank Światowy, a istniejące oceny na temat współfinansowania projektów z sektorem prywatnym wykazały, że trudno jest określić jasne wskaźniki rozwoju w odniesieniu do istotnej części finansowanych interwencji.

15.

Zgadza się z Komisją co do potrzeby wspierania sektora rolnictwa w tworzeniu podstaw zrównoważonego wzrostu gospodarczego, ale dodaje, że rozwój rolnictwa i bezpieczeństwo żywnościowe stanowią podstawowe wymiary procesu rozwoju, jak zauważono w punkcie 39 opinii Komitetu Regionów CdR 408/2010.

16.

Podziela zdanie Komisji, że UE powinna wspierać praktyki zgodne z zasadami zrównoważonego rozwoju, traktując priorytetowo praktyki stosowane w środowiskach lokalnych i skupiając się na drobnych rolnikach, warunkach życia społeczności wiejskich, tworzeniu grup producentów, łańcuchów dostaw i kanałów sprzedaży, jak również działać na rzecz wzmocnienia zasad dotyczących żywności i zarządzania bezpieczeństwem żywnościowym oraz zmniejszenia wahań cen żywności w skali międzynarodowej. Niemniej jednak stwierdza, że w tym przypadku należy wziąć pod uwagę zdolności i doświadczenia regionów europejskich w budowaniu podstawowej infrastruktury w zakresie dystrybucji produktów spożywczych, badań wydajności gleby, zarządzania uprawami zgodnie z miejscowymi warunkami, ochrony wrażliwych ekosystemów lokalnych i opracowywania planów zaopatrzenia ludności.

17.

Podziela opinię, że UE powinna zapewnić technologię i wiedzę oraz finansowanie na rzecz rozwoju sektora energetycznego, a w szczególności wspierać intensywniejsze wykorzystanie odnawialnych źródeł energii, wykorzystując doświadczenia europejskie w konkretnych warunkach panujących w krajach partnerskich w odniesieniu do korzystania z tego rodzaju źródeł energii.

18.

Podkreśla potrzebę podpisania międzynarodowego porozumienia między burmistrzami i regionami, by w kontekście wspólnych programów i z pomocą odpowiedniego, specjalnego instrumentu finansowego zapewnić energię wszystkim obywatelom, o czym wspomniano już w punkcie 37 opinii Komitetu Regionów CdR 408/2010.

19.

Podziela stanowisko Komisji, że UE powinna w dalszym ciągu uznawać szczególne znaczenie wspierania rozwoju krajów sąsiednich i Afryki Subsaharyjskiej, i w związku z tym wzywa do uwzględnienia potencjału Eurośródziemnomorskiego Zgromadzenia Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM) i corocznej Konferencji Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego (CORLEAP) jako forum dialogu i spotkania między władzami lokalnymi i regionalnymi państw członkowskich i krajów partnerskich.

20.

Podziela stanowisko Komisji w sprawie kryteriów przydziału pomocy UE na rzecz rozwoju, ale zwraca również uwagę, że należy uwzględnić bliskość historyczną i kulturową, a także tradycję współpracy.

21.

Przypomina jednak, że 70% światowej populacji, która znajduje się poniżej progu ubóstwa, żyje w krajach o średnim dochodzie. W związku z tym podkreśla potrzebę zachowania ostrożności i stopniowego wdrażania nowej polityki koncentracji pomocy oraz ustanowienia przejrzystych i obiektywnych kryteriów podejmowania decyzji.

22.

Podziela stanowisko Komisji, że wspólne planowanie pomocy przez UE i państwa członkowskie ograniczyłoby fragmentaryzację i poprawiło skuteczność tej pomocy, ale podkreśla konieczność ściślejszej koordynacji wykraczającej poza wspólne planowanie, mając na uwadze, że koordynacja pomocy jest jedną z zasad określonych w agendzie paryskiej, stanowi część Europejskiego konsensusu w sprawie rozwoju i jedną z zasad normatywnych prawa pierwotnego (art. 210 TFUE).

23.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że Komisja odwołuje się do potrzeby przyspieszenia podziału zadań między europejskimi darczyńcami w celu zwiększenia koordynacji i komplementarności. Stwierdza jednak ponownie, podobnie jak w opinii CdR 408/2010, że należy uwzględnić podział zadań zarówno pomiędzy darczyńcami krajowymi, jak i między nimi a darczyńcami na szczeblu niższym niż krajowy (lokalnym i regionalnym). Ci ostatni pełnią już ważną funkcję w różnych unijnych systemach współpracy. W związku z tym Komitet wzywa Komisję do utworzenia punktów wsparcia władz lokalnych i regionalnych w ramach Europejskiej Służby Działań Zewnętrznych i DG DEVCO, zarówno w UE, jak i w krajach partnerskich. Uważa również za konieczne ustanowienie specjalnej linii finansowej do dyspozycji władz lokalnych i regionalnych UE.

24.

Uważa, że należy szukać komplementarności i unikać powielania działań, tak aby przyczynić się do wzbogacenia i skuteczności polityki współpracy na rzecz rozwoju. W tym celu należy dokonać postępów w zakresie podziału zadań pomiędzy podmiotami, uwzględniając ich wiedzę i doświadczenie oraz wagę działań władz lokalnych i regionalnych.

25.

Z zadowoleniem przyjmuje uznanie i poparcie Komisji dla instrumentu wsparcia budżetowego, który przyczynia się do dostosowania do krajów partnerskich zgodnie z oświadczeniem zawartym w deklaracji paryskiej. Wzywa jednak do uwzględnienia w dialogu starannej oceny warunków wsparcia budżetowego, w tym także możliwości decentralizacji części tego wsparcia. W tym kontekście przypomina, że wśród zaleceń wynikających z promowanego przez Komisję dialogu zorganizowanego uwzględniono wskaźniki odnoszące się do zarządzania lokalnego w kontekście uwarunkowań dotyczących partnerstwa określonych przez darczyńców z rządami krajowymi.

26.

Podziela stanowisko Komisji co do potrzeby ochrony spójności polityki rozwojowej oraz dalszej oceny wpływu polityki na cele rozwojowe.

27.

Podziela opinię Komisji w sprawie konieczności zapewnienia płynnego przejścia od pomocy humanitarnej i reakcji na sytuacje kryzysowe do długoterminowej współpracy na rzecz rozwoju.

28.

Popiera starania Komisji o zatwierdzenie przez Radę Programu działań na rzecz zmian, który zapewniłby Unii Europejskiej skuteczniejszą politykę współpracy na rzecz rozwoju o większej sile oddziaływania. Należy wspierać potrzebne zmiany w krajach partnerskich w celu przyspieszenia procesu zmniejszania ubóstwa i osiągania milenijnych celów rozwoju, z uwzględnieniem udziału władz lokalnych i regionalnych.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/56

—

Popiera inicjatywę na rzecz poprawy sytuacji ofiar przestępstw i ich statusu prawnego. Jest ona istotnym elementem realizowania programu sztokholmskiego i planu działania na rzecz stworzenia prawdziwego obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Europie, który z kolei w zasadniczy sposób przyczynia się do integracji europejskiej i stanowi cel UE.

—

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w wysiłki te angażuje się władze lokalne i regionalne. Mają one do odegrania kluczową rolę przez zapewnianie ofiarom przestępstw szeregu usług i struktur wsparcia; zaś po przyjęciu pakietu Komisji dotyczącego ofiar przestępstw proponowane normy minimalne na szczeblu UE będą miały nieuchronny wpływ na szczeblu lokalnym i regionalnym.

—

Podkreśla, że proponowany przez Komisję pakiet legislacyjny dotyczący praw ofiar będzie mieć znaczący wpływ na szczeblu lokalnym i regionalnym, a zwłaszcza konsekwencje finansowe.

—

Uważa za istotne, by znaleźć rozwiązania zapewniające prawa ofiar przy jednoczesnym zagwarantowaniu domniemania niewinności w postępowaniu karnym, a także indywidualnych praw osób podejrzanych i oskarżonych.

—

Proponuje, by UE odgrywała bardziej aktywną rolę w koordynowaniu zadań państw członkowskich.

Sprawozdawca

Per Bødker ANDERSEN (DK/PSE), zastępca burmistrza i członek rady miasta Kolding

Dokumenty źródłowe

1.

Popiera inicjatywę na rzecz poprawy sytuacji ofiar przestępstw i ich statusu prawnego. Jest ona istotnym elementem realizowania programu sztokholmskiego i planu działania na rzecz stworzenia prawdziwego obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w Europie, który z kolei w zasadniczy sposób przyczynia się do integracji europejskiej i stanowi cel UE określony w art. 3 ust. 2 TUE. Wnioski w sprawie lepszej ochrony dotyczą zwłaszcza szczególnie narażonych ofiar przestępstw, przede wszystkim dzieci.

2.

Zauważa w tym kontekście, że opracowanie wspólnych minimalnych norm w obszarze wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości przyczynia się do budowania spójnej Unii Europejskiej, i wzywa zatem wszystkie państwa członkowskie do udziału w tych działaniach politycznych na korzyść wszystkich obywateli.

3.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że w wysiłki te angażuje się władze lokalne i regionalne. Mają one do odegrania kluczową rolę przez zapewnianie ofiarom przestępstw szeregu usług i struktur wsparcia; zaś po przyjęciu pakietu Komisji dotyczącego ofiar przestępstw proponowane normy minimalne na szczeblu UE będą miały nieuchronny wpływ na szczeblu lokalnym i regionalnym.

4.

Jest przekonany, że wysoki poziom ochrony ofiar jest ważny, by zmniejszyć ogólne skutki przestępstw, pomagając ofiarom przezwyciężyć fizyczny lub psychologiczny wpływ przestępstwa.

5.

Zauważa, że przepisy dotyczące praw ofiar mają różnorakie konsekwencje natury społecznej, kryminologicznej, ale także finansowej, co wiąże się z koniecznością znalezienia wyważonych rozwiązań. Działając na rzecz poprawy sytuacji ofiar, należy wziąć pod uwagę szereg czynników ekonomicznych, zwłaszcza na szczeblu lokalnym i regionalnym, a także czynniki związane z pewnością prawa.

6.

Przypomina, że ustanowienie przepisów dotyczących praw ofiar może mieć wpływ na status podejrzanych i oskarżonych. Komitet uważa, że należy szukać rozwiązań tak, aby chroniąc interesy ofiar, nie osłabić ochrony prawnej podejrzanych lub oskarżonych. Poszanowanie godności ludzkiej podejrzanych lub oskarżonych – nawet w przypadku sprawców bardzo poważnych przestępstw – jest kluczowym elementem praworządności, która stanowi jeden z filarów integracji europejskiej i jest warunkiem koniecznym, by wypracować trwałe i solidne rozwiązania, nawet dla ofiar przestępstw. Obejmują one domniemanie niewinności do czasu udowodnienia ewentualnej winy oraz prawo do rzetelnego procesu sądowego. Jeżeli prawa osób podejrzanych lub oskarżonych nie będą chronione, utworzenie obszaru wolności, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w UE nie będzie możliwe. Mając to na uwadze, Komitet Regionów zaznacza, że obowiązek zapewnienia tej równowagi spoczywa także na demokratycznie wybranych przedstawicielach władz lokalnych i regionalnych.

7.

Z zadowoleniem przyjmuje fakt, że pakiet legislacyjny Komisji dotyczący praw ofiar jest zasadniczo zbiorem norm minimalnych ustanawiających minimalny poziom praw, który daje jednak każdemu z państw członkowskich możliwość zapewnienia ofiarom jeszcze większych praw niż przewidziane tymi normami. Komitet pragnie przypomnieć, że pod żadnym pozorem te normy UE nie powinny prowadzić do ograniczenia praw ofiar w żadnym państwie członkowskim. Należy szukać wyważonych rozwiązań dla każdego krajowego i regionalnego kontekstu, zgodnie z jego specyfiką, kulturą i tradycją. Odpowiada to art. 82 ust. 2 TFUE, zgodnie z którym należy uwzględniać różnice między państwami członkowskimi pod względem przepisów i tradycji prawnych, a także zasadom pomocniczości i proporcjonalności określonym w art. 5 ust. 3 TUE.

8.

Przypomina o potrzebie znalezienia wyważonych rozwiązań, które spełniałyby wymóg rozróżnienia między wsparciem dla ofiary a prawami procesowymi, w zależności od wagi i znaczenia problemu. Ochrona praw ofiar jest bardzo szeroką dziedziną, która obejmuje szereg zróżnicowanych przestępstw oraz szereg różnych środków o charakterze prawnym, społecznym, gospodarczym, medycznym i psychologicznym. Komitet Regionów pragnie wezwać do poszukiwania odpowiednich rozwiązań, uwzględniających na każdym etapie zasadę proporcjonalności, tak aby zapewnić spójność między problemem a rozwiązaniem.

9.

Podkreśla, że proponowany przez Komisję pakiet legislacyjny dotyczący praw ofiar będzie mieć znaczący wpływ na szczeblu lokalnym i regionalnym, a zwłaszcza konsekwencje finansowe. Dotyczy to nie tylko regionów w państwach członkowskich UE o strukturze federacyjnej, lecz także szczebla lokalnego, ponieważ w wielu przypadkach policja gminna i inne organy władzy gminnej mają jako pierwsze kontakt z ofiarami przestępstw. Nierzadko też władze lokalne muszą troszczyć się o szczególnie narażone ofiary, jak np. dzieci, nieletnich i osoby niepełnosprawne. Dlatego też Komitet Regionów zwraca uwagę na konieczność znalezienia odpowiednich rozwiązań finansowych dla różnych kontekstów krajowych, tak aby zagwarantować poprawę ochrony ofiar zgodnie z wnioskami ustawodawczymi i umożliwić władzom lokalnym i regionalnym wypełnienie ich zobowiązań.

10.

Podkreśla zasadnicze znaczenie wysiłków na rzecz wzmacniania współpracy transgranicznej pomiędzy różnymi organami władzy w celu zwiększenia ochrony ofiar przestępstw. Takie modele współpracy, w których władze lokalne i regionalne odgrywają w naturalny sposób kluczową rolę, powinno się wzmocnić zarówno pionowo (relacje między władzami lokalnymi i regionalnymi oraz władzami krajowymi), jak i poziomo (relacje między różnymi władzami lokalnymi i regionalnymi). Struktury te są szczególnie ważne, gdy postępowanie karne ma aspekty transgraniczne, a ofiara zamieszkuje w innym państwie członkowskim UE.

W tym kontekście Komitet Regionów wyraża ubolewanie, że postanowienia dotyczące koordynacji współpracy zawarte w art. 25 wniosku w sprawie dyrektywy nie zmieniły się od 2001 r. i są wyłącznie adresowane do państw członkowskich.

11.

Jest zdania, że władze lokalne i regionalne dysponują już szerokim doświadczeniem i wiedzą specjalistyczną związaną ze wspieraniem ofiar przestępstw i opieką nad nimi. Wykorzystanie tej wiedzy i wymiana doświadczeń – także w pracach legislacyjnych – mogą przyczynić się do realizacji celów ustanowionych przez Komisję i w związku z tym powinny być wspierane.

12.

Proponuje, aby w ramach pakietu dotyczącego praw ofiar odnieść się bardziej bezpośrednio do roli regionów, miast i gmin. Jeśli prawodawca UE jest zdania, że także władze lokalne i regionalne pełnią tu ważną rolę, należy to podkreślić wyraźniej, np. w motywach wniosku w sprawie dyrektywy (zob. poprawka 2).

13.

Wzywa do rozważenia, czy i w jaki sposób można wykorzystać wiedzę specjalistyczną władz lokalnych i regionalnych w działaniach na rzecz lepszego wsparcia ofiar przestępstw i poprawy opieki nad nimi. Takie działania powinny być powiązane z silniejszym naciskiem na kształcenie policjantów, pracowników socjalnych i innych grup zawodowych na szczeblu lokalnym, które często mają pierwszy kontakt z ofiarami.

14.

Uważa za istotne, by znaleźć rozwiązania zapewniające prawa ofiar przy jednoczesnym zagwarantowaniu domniemania niewinności w postępowaniu karnym, a także indywidualnych praw osób podejrzanych i oskarżonych. Proponuje zatem, by jasno zawrzeć tę kwestię w motywie 7 proponowanej dyrektywy (zob. poprawka 1).

15.

Jest zdania, że należy angażować regiony, miasta i gminy w poszukiwanie możliwości lepszej współpracy transgranicznej między władzami lokalnymi i regionalnymi różnych państw. W tym kontekście niezwykle istotne jest wyznaczenie punktów kontaktowych dla regionów i gmin, które to punkty udzielałyby informacji o działaniach poszczególnych podmiotów.

16.

Proponuje, by UE odgrywała bardziej aktywną rolę w koordynowaniu zadań państw członkowskich, także na szczeblu lokalnym i regionalnym. Byłoby to możliwe np. poprzez ustanowienie mechanizmu koordynacji na szczeblu UE, którego zadaniem byłoby wspieranie współpracy między władzami lokalnymi z różnych państw członkowskich, zarówno poprzez prowadzenie ogólnych analiz, jak i koordynację konkretnych działań, np. dzięki ułatwianiu kontaktów między właściwymi władzami lokalnymi i regionalnymi w różnych państwach członkowskich. W ramach tego mechanizmu można byłoby także stworzyć bazę danych zawierającą sprawdzone działania i zarządzać nią, zgodnie z propozycją KR-u zawartą w opinii w sprawie planu działań służącego realizacji programu sztokholmskiego (1).

17.

Należy także rozważyć odpowiednie środki działania umożliwiające ofiarom dostęp do praktycznych informacji i wsparcia na szczeblu UE. Specjalna linia telefoniczna UE dla ofiar mogłaby prawdopodobnie poprawić sytuację ofiar przestępstw popełnionych za granicą, nie tylko gdy przebywają one za granicą i potrzebują różnego rodzaju pomocy i wsparcia, lecz także po ich powrocie do ojczyzny i w kontaktach z władzami kraju, w którym popełnione zostało przestępstwo.

18.

Chciałby zwrócić uwagę na duże doświadczenie i wiedzę merytoryczną prywatnych i innych podmiotów w tej dziedzinie. KR apeluje zatem, by nie tylko osoby fizyczne, ale też osoby prawne oraz pozarządowe stowarzyszenia ochrony ofiar i pomocy ofiarom działające na szczeblu krajowym, a także lokalnym i regionalnym, zostały zaangażowane w działania mające na celu poprawę sytuacji ofiar. Można by to osiągnąć poprzez działania koordynacyjne na szczeblu UE w zakresie analizy doświadczeń z udziałem prywatnych i innych podmiotów, które mogłyby przyczynić się do wzmocnienia współpracy.

19.

Uznaje za szczególnie ważne, by w kontekście przestępstw uwzględnić przede wszystkim potrzeby dzieci i nieletnich w zakresie wsparcia i opieki. Uważa, że w przepisach UE należy zawrzeć jak najbardziej jednoznaczne normy minimalne dotyczące pomocy dzieciom i nieletnim, którzy padli ofiarą przestępstwa, i nie ograniczać się do ogólnych deklaracji intencji.

20.

Podkreśla, że wiedza w dziedzinie kryminologii i wiktymologii o dzieciach i nieletnich jako ofiarach przestępstw wciąż się rozwija i w projektowaniu i uaktualnianiu ustawodawstwa UE należy wziąć w związku z tym pod uwagę nowe dane. W szczególności, na mocy dowodów naukowych, zaleca się przyjęcie podejścia, które byłoby lepiej dostosowane do poszczególnych etapów rozwoju dziecka i zmieniających się w związku z tym potrzeb niż podejście obrane przez Komisję Europejską (2).

Rozwiązania lepiej dostosowane do wieku i do rodzaju przestępstwa mogłyby pozwolić na wprowadzenie bardziej precyzyjnych i lepiej ukierunkowanych przepisów minimalnych dla konkretnych kategorii ofiar, np. specjalnego wsparcia dla małych dzieci bądź dla dzieci lub nieletnich będących ofiarami wyjątkowo poważnych przestępstw.

21.

Zauważa, że definicja ofiary zawarta w art. 2 wniosku w sprawie dyrektywy jest bardzo szeroka. Każda osoba fizyczna, która ucierpiała z powodu jakiegokolwiek przestępstwa – nawet drobnego – na mocy dyrektywy uznawana jest za ofiarę. Ta szeroko ujęta definicja umożliwia nawet ofiarom pomniejszych przestępstw dostęp do szeregu praw procesowych przewidzianych dyrektywą. Podejście to mogłoby okazać się kosztowne, a wątpliwe jest, czy takie szerokie uregulowanie stanowi wyważone i właściwe rozwiązanie na rzecz poprawy sytuacji ofiar.

22.

Przypomina w tym kontekście, że także w innych obszarach europejskiego ustawodawstwa w dziedzinie wymiaru sprawiedliwości i spraw wewnętrznych praktyczne zastosowanie instrumentów kompleksowej współpracy okazało się bardziej kosztowne, niż pierwotnie planowano, a to ze względu na brak rzetelnych kryteriów rozróżniających. Na przykład w najnowszej ocenie europejskiego nakazu aresztowania Komisja ostrzega przed stosowaniem go w przypadkach drobnych przestępstw, ponieważ niektóre państwa członkowskie nadmiernie go wykorzystywały.

23.

Zaleca zatem, by Komisja rozważyła przyjęcie bardziej zróżnicowanego podejścia, które byłoby dostosowane do problemów, oraz wzywa do wprowadzenia odpowiednich ograniczeń praw ofiar, aby zapewnić proporcjonalność między prawami ofiar a rodzajem przestępstwa. KR zaleca zatem uwzględnienie w dyrektywie ogólnej zasady proporcjonalności, aby zapewnić wyłączenie ofiar pomniejszych przestępstw z niektórych jej części.

18.4.2012   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

C 113/62

—

Wskazuje na konieczność zmiany metody wspólnotowej poprzez zwiększenie dostępności procesu oraz wprowadzenie wielopoziomowego sprawowania rządów.

—

Wyraża zadowolenie z porozumienia politycznego, jakie osiągnięto w sprawie projektu KR-u dotyczącego zarządzania europejskiego oraz wsparcia instytucji europejskich dla jego działania.

—

Podjął inicjatywę ustanowienia w skali całej Unii Europejskiej „Tablicy wyników wielopoziomowego sprawowania rządów”, która corocznie przyczyniać się będzie do badania uwzględnienia zasadniczych elementów i mechanizmów tego sposobu zarządzania w cyklu politycznym Unii Europejskiej, koncentrując się na wymiarze terytorialnym badanych obszarów polityk i strategii.

—

Uważa, że aby skonsolidować podejście Komitetu Regionów do monitorowania rozwiązań w zakresie wielopoziomowego sprawowania rządów, praktyce tej można by poświęcić najbliższą konferencję na temat pomocniczości.

—

W najbliższych miesiącach skonkretyzuje swoje zamiary sporządzenia Karty Unii Europejskiej wielopoziomowego sprawowania rządów, co powinno doprowadzić do większego udziału władz lokalnych i regionalnych w funkcjonowaniu demokracji europejskiej. Proces tworzenia tej karty, oparty na podejściu integrującym i partycypacyjnym, powinien sprzyjać przejęciu za nie odpowiedzialności przez demokratycznie wybranych radnych lokalnych i regionalnych.

Sprawozdawca

Luc VAN DEN BRANDE (BE/PPE), Przewodniczący Flamandzko-Europejskiej Agencji Łącznikowej

1.

Potwierdza zobowiązanie polityczne podjęte w białej księdze Komitetu Regionów w sprawie wielopoziomowego sprawowania rządów przyjętej 17 czerwca 2009 r. (1) i po zaproponowaniu projektu politycznego na rzecz „budowania Europy po partnersku” zamierza czuwać nad realizacją tego celu służącemu procesowi integracji europejskiej (2), zwalczając wszelkie przeciwne tendencje.

2.

Uważa wielopoziomowe sprawowanie rządów za zasadę, na którą składają się skoordynowane działania Unii, państw członkowskich i władz lokalnych i regionalnych, opierającą się na zasadach pomocniczości i proporcjonalności i na partnerstwie, które przejawia się w operacyjnej i zinstytucjonalizowanej współpracy na rzecz opracowania i realizacji polityk Unii Europejskiej.

3.

W związku z tym wskazuje na konieczność zmiany metody wspólnotowej poprzez zwiększenie dostępności procesu oraz wprowadzenie wielopoziomowego sprawowania rządów, które wzmocniłoby skuteczność działania Unii Europejskiej, tworząc nową kulturę współpracy międzyinstytucjonalnej i politycznej, stymulując udział demokratycznie wybranych przedstawicieli władz na wszystkich szczeblach, a w każdym razie tych, którzy pochodzą z regionów posiadających kompetencje legislacyjne.

4.

Wyraża zadowolenie z porozumienia politycznego, jakie osiągnięto w sprawie projektu KR-u dotyczącego zarządzania europejskiego oraz wsparcia instytucji europejskich dla jego działania. Jest przekonany, że stworzenie prawdziwej kultury wielopoziomowego sprawowania rządów w Europie wymaga spełnienia trzech warunków wstępnych:

5.

Przypomina, że Traktat z Lizbony niewątpliwie spowodował włączenie na stałe wielopoziomowego sprawowania rządów do funkcjonowania Unii Europejskiej, w szczególności poprzez utrwalenie jego statusu w strukturze instytucjonalnej oraz umocnienie celów spójności terytorialnej i lokalnego wymiaru zasady pomocniczości.

6.

Uważa, że najlepszym sposobem zapewniającym przewagę znaczenia ogólnego interesu Europy, państw członkowskich oraz władz lokalnych i regionalnych jest uznanie zasady pomocniczości za bezpośrednie następstwo europejskiej wartości dodanej, zaś wielopoziomowego sprawowania rządów za elastyczny i uczestniczący sposób zarządzania, który odpowiada wartościom Unii Europejskiej, jej etycznym zasadom odpowiedzialności i solidarności oraz ma na celu stawienie czoła realiom zglobalizowanego świata, coraz bardziej wewnętrznie powiązanego i konkurencyjnego.

7.

Uważa, że wszelkie rozważania nad zarządzaniem europejskim pozwalają uznać za podstawową kwestię poszanowanie zasady pomocniczości w dynamicznym procesie politycznym i legislacyjnym oraz podkreśla, że kwestie zasady pomocniczości i wielopoziomowego sprawowania rządów są nierozłączne: jedno wiąże się z uprawnieniami poszczególnych szczebli władzy, drugie zaś kładzie nacisk na ich wzajemne oddziaływanie.

8.

Jest zdania, że umieszczenie kwestii pomocniczości i proporcjonalności w kontekście wielopoziomowego sprawowania rządów oznacza konieczność nadania europejskim działaniom politycznym przekrojowego charakteru i przełamania istniejących barier: powodzenie globalnych strategii leżących w centrum europejskiej agendy zależy w coraz większym stopniu od jakości wspólnego zarządzania w Europie oraz od ścisłego przestrzegania zasady pomocniczości. Dzięki temu decyzje nie są podejmowane tylko na jednym szczeblu władzy, a działania rodzą się i są realizowane na najwłaściwszym poziomie.

9.

Przedstawia swoje propozycje w obecnym kontekście procesu integracji europejskiej, który wymaga podjęcia większego wysiłku pod względem odpowiedzialności i solidarności przez europejskich, krajowych i terytorialnych przywódców politycznych zgodnie z zasadą wzajemności  (3).

10.

Podkreśla, że zasada równowagi instytucjonalnej  (4) znajdująca się w centrum struktury Unii Europejskiej stanowi podstawową gwarancję europejskiej demokracji i uważa, że wejście w życie Traktatu z Lizbony, który nadaje jej wzmocniony status instytucjonalny i prawny służący obronie jej prerogatyw przed Trybunałem Sprawiedliwości, wprowadza pełne poszanowanie tej zasady.

11.

Uważa, że sporządzenie Karty wielopoziomowego sprawowania rządów Unii Europejskiej, umożliwiającej włączenie wspólnej koncepcji sprawowania rządów w Europie do wartości podstawowych Unii Europejskiej, będzie stanowić ważny etap realizacji projektu politycznego.

12.

Stwierdza, że nie istnieje spójne europejskie prawo administracyjne gwarantujące minimalne normy dotyczące stosowania procedur konsultacyjnych, koordynacyjnych i uczestnictwa w odniesieniu do regionów i miast, i w związku z tym zachęca Komisję Europejską do rozważenia opracowania aktu europejskich procedur administracyjnych, który dokonałby transpozycji kluczowych wartości i zasad przyszłej Karty do bardziej wspólnych procedur.

13.

Sądzi, że toczący się przegląd porozumienia o współpracy między Komisją Europejską a Komitetem Regionów powinien uwzględniać w większym stopniu mandat i odpowiedzialność władz szczebla lokalnego i regionalnego w ramach funkcjonowania Unii Europejskiej. Przegląd ten daje okazję do zapewnienia – w interesie ogólnym wszystkich procesów decyzyjnych toczących się na szczeblu europejskim – poszanowania tych dwóch nadrzędnych zasad działania Unii Europejskiej, a mianowicie zasady pomocniczości i proporcjonalności, oraz potwierdzenia statusu zasady wielopoziomowego sprawowania rządów jako zasady ustrukturyzowanej.

14.

Jest zdania, że temu przeglądowi powinien towarzyszyć dynamiczny proces prowadzący do przyjęcia wraz z Komisją Europejską bieżącego planu działania określającego inicjatywy mające potencjalnie największy wpływ terytorialny. Plan ten obejmowałby również analizę zarówno ex ante, jak i ex post, którą mógłby sporządzić KR, korzystając z doświadczenia swych członków i platform samorządów terytorialnych działających pod jego egidą (platforma „Europa 2020”, platforma pomocniczości, platforma EUWT) (5).

15.

Zachęca Parlament Europejski do wzmożonej mobilizacji instytucjonalnej w celu dokonania transpozycji zasad i mechanizmów wielopoziomowego sprawowania rządów oraz zintegrowanego podejścia, a także popiera jego propozycję utworzenia europejskiego znaku wielopoziomowego sprawowania rządów (6).

16.

Z zadowoleniem przyjmuje inicjatywę Rady Unii Europejskiej, która zwołała po raz pierwszy w marcu 2010 r. (7) nieformalny szczyt ministrów poświęcony wielopoziomowemu sprawowaniu rządów, z którego wnioski wyraźnie zachęcają Komitet Regionów „do umożliwienia ciągłej oceny politycznej postępu wielopoziomowego sprawowania rządów w Unii Europejskiej”, i zwraca się do przyszłych prezydencji o kontynuowanie tej inicjatywy. Stwierdza ponadto, że bardziej systematyczna obecność Komitetu Regionów podczas szczytów lub posiedzeń międzyrządowych świadczy o zmianie podejścia do zasad i mechanizmów tego szczebla zarządzania.

17.

Wyraża zadowolenie z perspektyw zbliżenia z prezydencją w Radzie Unii Europejskiej i zrozumienia wpływu strategicznych decyzji podejmowanych na szczeblu szefów państw i rządów na władze szczebla lokalnego i regionalnego. W tym kontekście uznaje za właściwe organizowanie spotkania przed każdym wiosennym posiedzeniem Rady Europejskiej.

18.

Zamierza rozwijać bardziej systematyczny dialog z Trybunałem Sprawiedliwości w sprawie poszanowania zasad pomocniczości i proporcjonalności oraz celu spójności terytorialnej w zakresie dobrej transpozycji prawa europejskiego i jego oddziaływania na władze lokalne i regionalne oraz poszanowania czterech wolności, a z Trybunałem Obrachunkowym w sprawie dobrego sprawowania rządów w dziedzinie środków europejskich i wpływu zarządzania nimi na spójność terytorialną i konkurencyjność miast i regionów.

19.

Popiera nowe zalecane podejście z koncepcją inteligentnych regulacji opartą na cyklu politycznym Unii Europejskiej, w trakcie którego prawodawstwo byłoby stale dostosowywane do wyzwań i okoliczności oraz podlegałoby pogłębionej ocenie wdrożenia, ale uważa, że temu podejściu powinno towarzyszyć szersze uwzględnienie oddziaływania terytorialnego (8).

20.

Ponawia wniosek dotyczący przyszłego przeglądu porozumienia międzyinstytucjonalnego w sprawie lepszego stanowienia prawa, aby włączyć specjalny protokół obejmujący niektóre rozporządzenia, w odniesieniu do których byłby w pełni zaangażowany, a mianowicie rozporządzenia związane w szczególności z analizami wpływu i oceną ex post prawodawstwa.

21.

Zamierza zwiększyć swój udział w procesie monitorowania planu działania na rzecz lepszego stanowienia prawa, zwłaszcza poprzez uwzględnienie swojego sprawozdania rocznego w sprawie monitorowania pomocniczości jako uznanego wkładu do sprawozdania rocznego Komisji z lepszego stanowienia prawa.

22.

Wzywa do przeglądu wytycznych dla analiz wpływu zaproponowanych przez Komisję, które umożliwiłyby usystematyzowanie analizy oddziaływania terytorialnego ex ante i ex post oraz opracowanie wskaźników terytorialnych i sprawowania rządów umożliwiającego włączenie społeczne. Przedstawi szczegółowe propozycje w tym obszarze na podstawie wniosków ze współpracy już podjętej z Komisją Europejską.

23.

Zdecydowanie popiera cel, który musi przeważać w pracach Grupy Wysokiego Szczebla nad redukcją obciążeń administracyjnych (Grupa Stoibera) i podkreśla swoje zaangażowanie w tej grupie na rzecz zmniejszenia obciążeń spoczywających na władzach lokalnych i regionalnych.

24.

Wyraża ubolewanie z powodu niewłączenia władz regionalnych i lokalnych do procedury komitologii i wzywa Komisję Europejską do usunięcia tego braku, który obciąża dobre stosowanie prawa europejskiego na szczeblu terytorialnym.

25.

Z zadowoleniem przyjmuje zalecenia grupy refleksji powołanej przez Radę Europejską w celu wspomagania Unii Europejskiej w skuteczniejszym przewidywaniu trudności – radzenia sobie z nimi – w perspektywie długoterminowej (to jest w perspektywie 2020–2030 r.), która, proponując nowy pakt, umacnia zasadność „wielopoziomowego sprawowania rządów, zgodnie z którym kompetencje wykonywane są wspólnie na różnych szczeblach władzy, a nie rozdzielane pomiędzy te szczeble” i który „może i musi przenikać unijny proces tworzenia polityki i relacje na wszystkich poziomach, między poszczególnymi osobami i pokoleniami oraz między miejscowościami, regionami i państwami członkowskimi”. Przyjmuje z zadowoleniem zachęcenie Grupy mędrców „do większego konsultowania KR-u oraz jego włączenia w umocnienie obywatelstwa politycznego umożliwiając w ten sposób obywatelom uczestniczenie w projekcie europejskim” (9).

26.

Uważa za celowe przeprowadzenie corocznej oceny stanu regionalizacji i decentralizacji w Unii Europejskiej w celu stworzenia barometru dynamiki obserwowanej w kwestii autonomii politycznej, sądowej i fiskalnej władz na szczeblu lokalnym i regionalnym. Stanowiłoby to odpowiednie działanie będące głównie uzupełnieniem zaangażowania w monitorowanie zasady pomocniczości, które należy przewidzieć w ramach pogłębionej współpracy z Kongresem Władz Lokalnych i Regionalnych Rady Europy.

27.

Przyjmuje z zadowoleniem wdrożenie projektu Erasmus na rzecz przedstawicieli wybranych na szczeblu lokalnym i regionalnym do rozważenia w ramach współpracy instytucjonalnej z Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską oraz z zadowoleniem odnosi się do sugestii finansowania projektu pilotażowego, zgodnie z propozycją Parlamentu Europejskiego.

28.

Podkreśla wkład, jaki zamierza wnieść we wdrożenie nowego instrumentu demokracji bezpośredniej, tj. unijnej inicjatywy obywatelskiej, a w szczególności proponuje, iż wykorzysta kanały informacyjne i sieci, jakimi dysponuje Komitet i jego członkowie, w celu podnoszenia świadomości na temat inicjatywy obywatelskiej oraz z myślą o wspieraniu Komisji na wszelkie użyteczne sposoby, na przykład podczas procesu „weryfikacji ex ante” dopuszczalności zgłaszanych inicjatyw pod kątem ich oddziaływania na zasadę pomocniczości i proporcjonalności. Ponadto Komitet mógłby służyć pomocą w zbieraniu i rozpowszechnianiu informacji o planowanych i bieżących inicjatywach obywatelskich, a także w organizacji debat włączających zarówno w Brukseli, jak i poza nią (10); Komitet pragnąłby również w pełni uczestniczyć w wysłuchaniach organizowanych przez Parlament Europejski w związku z przyjętymi inicjatywami obywatelskimi oraz służyć swoją pomocą w tym zakresie.

29.

Domaga się ustanowienia współpracy z Komisją w zakresie rozwoju tego procesu z tego samego tytułu co inne instytucje, gdyż promowanie tego instrumentu powinno odbywać się po partnersku, szczególnie poprzez stymulowanie debat na szczeblu lokalnym i regionalnym oraz w parlamentach regionalnych, a także poprzez mobilizację mediów lokalnych i regionalnych.

30.

Uważa, że włączenie Karty Praw Podstawowych Unii Europejskiej do prawa pierwotnego Unii Europejskiej oraz perspektywa przyłączenia się Unii Europejskiej do Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności służą ochronie praw podstawowych na wielu poziomach. Z tego względu postuluje włączenie KR-u do dialogu międzyinstytucjonalnego oczekiwanego przez Radę Unii Europejskiej w sprawie sprawozdania rocznego Komisji Europejskiej ze stosowania Karty, która uważa, że „stosowanie Karty powinno być wspomagane działaniami wszystkich instytucji, organów i jednostek organizacyjnych UE” (11).

31.

Zamierza zacieśnić współpracę z Agencją Praw Podstawowych, zwłaszcza w ramach organizacji dorocznego dialogu w sprawie ochrony i promowania praw podstawowych na wielu poziomach oraz podejmie nowe inicjatywy na rzecz Europejskiego Roku Obywateli w 2013 r.

32.

Wzywa do działań w zakresie zdecentralizowanej informacji w europejskich gminach i regionach na temat prac Unii Europejskiej i ich oddziaływania na obywateli oraz podkreśla pilną potrzebę zapewnienia środków finansowych na wsparcie akcji prowadzonej w regionalnych i lokalnych mediach, które mają szeroki dostęp do obywateli.

33.

Uważa, że zaproponowana struktura realizacji strategii „Europa 2020” oraz przeprowadzenie reformy polityki spójności powinny gwarantować podwójną zmianę paradygmatu:

34.

Stwierdza, że w kontekście kryzysu budżetowego, który dotyka dziś Europę i którego skutki ekonomiczne i społeczne stanowią główną troskę jej obywateli, szczególnego znaczenia nabiera kwestia środków, którymi dysponuje Unia Europejska, by stawić czoło kryzysowi, oraz jej wartość dodana.

35.

Popiera wzorowane na konwencie podejście – do którego powinien zostać włączony – zaproponowane przez Parlament Europejski i realizowane przez prezydencję polską w celu określenia po partnersku priorytetów w wydatkach Unii Europejskiej i ich finansowania w latach 2014–2020.

36.

Pragnie uczestniczyć w tym działaniu z uwagi na niezbędny wkład władz regionalnych i lokalnych, który stanowi 16 % PNB Unii Europejskiej i 58 % inwestycji publicznych w Europie, w Unii wychodzącej z kryzysu (12).

37.

Zwraca uwagę na budzącą obawy sytuację finansów publicznych, którymi dysponują władze szczebla lokalnego i regionalnego. Sytuacja ta jest niekorzystna dla wychodzącej z kryzysu gospodarki europejskiej, która stanowi zagrożenie dla powodzenia strategii „Europa 2020”. Uważa w związku z tym, że w kontekście przyszłych wieloletnich ram finansowych należałoby przeprowadzić ocenę sytuacji dotyczącej finansów publicznych na szczeblu lokalnym i regionalnym.

38.

Stwierdza, że wszystkie instytucje europejskie wyraźnie uznają konieczność wprowadzenia wielopoziomowego sprawowania rządów, aby zrealizować kluczowe cele strategii „Europa 2020” i jej siedmiu kluczowych inicjatyw.

39.

Wspiera w związku z tym szczególnie zalecenie Rady Europejskiej, która stwierdza w swoich konkluzjach z dnia 25 marca 2011 r. (13), że przystąpienie do celów strategii „Europa 2020” w perspektywie wprowadzenia europejskiego semestru wymaga ścisłej współpracy z Komitetem Regionów, jak również z regionami spośród innych kluczowych podmiotów politycznych i ekonomicznych.

40.

Wyraża zadowolenie, że w niektórych państwach członkowskich krajowe programy reform uwzględniają w większej mierze potencjał partnerstwa pomiędzy różnymi szczeblami sprawowania rządów, wyraża jednak ubolewanie z powodu widocznego braku mechanizmów i wiarygodnych procedur, które skonkretyzowałyby zasadę wielopoziomowego sprawowania rządów w celu zapewnienia skutecznej integracji polityk i synchronizacji agend i budżetów na różnych szczeblach sprawowania rządów w poszanowaniu zasady pomocniczości.

41.

Wzywa w związku z tym państwa członkowskie do pełnej współpracy z władzami szczebla regionalnego i lokalnego, zarówno w procesie sporządzania i wdrażania krajowych programów reform jak i programów stabilności lub konwergencji, ponieważ różnica między globalnymi celami strategii „Europa 2020” a wkładami zapowiedzianymi w krajowych programach reform może być wyrównana wyłącznie dzięki partnerstwu między różnymi szczeblami sprawowania rządów (14).

42.

Postuluje ponadto, aby Komisja Europejska wzmocniła monitorowanie części „Sprawowanie rządów” w krajowych programach reform i rocznych sprawozdaniach z postępów państw członkowskich. W ten sposób Rada Unii Europejskiej będzie mogła przyjąć wyraźne zalecenia dla zachęcenia państw członkowskich do poszerzenia i umocnienia partnerstwa między różnymi szczeblami sprawowania rządów przy wprowadzaniu krajowych programów reform.

43.

Opowiada się ponownie za zawieraniem wielopoziomowych umów, które powinny towarzyszyć realizacji siedmiu inicjatyw oraz wdrażaniu innowacyjnych mechanizmów (15), zgodnie z lokalnymi agendami cyfrowymi i „stakeholder arrangements” (porozumieniami zainteresowanych stron) proponowanymi w ramach Europejskiej Agendy Cyfrowej (ADE) (16), „Platformie inteligentnej specjalizacji” wprowadzonej przez Komisję Europejską lub realizacji celów inicjatyw przewodnich „Mobilna młodzież” i „Unia innowacji” i dzięki temu umocnieniem spójności między wszystkimi podmiotami i wszystkimi poziomami (17).

44.

Wyraża ubolewanie z powodu braku bezpośredniej współpracy władz regionalnych i lokalnych na wszystkich etapach otwartej metody koordynacji na rzecz wdrożenia strategii „Europa 2020” i nalega bardzo zdecydowanie na włączenie ich do tego procesu.

45.

Przypomina o wartości dodanej zintegrowanego podejścia, w szczególności dla zwiększenia, w pełnym poszanowaniu zasady pomocniczości, efektów synergii między strategią UE na rzecz trwałego rozwoju i strategią „Europa 2020” oraz o wykorzystaniu funduszy strukturalnych na rzecz inwestycji energetycznych, a także o włączeniu celu dotyczącego łagodzenia skutków zmian klimatycznych i dostosowywania się do nich do wszystkich istniejących ram strategicznych UE, zwłaszcza polityki rolnej i rozwoju obszarów wiejskich.

46.

Przypomina, że wyniki konsultacji dotyczących piątego sprawozdania Komisji w sprawie spójności potwierdzają gotowość KR-u jak i wszystkich władz szczebla regionalnego i lokalnego do wzmocnienia zasady partnerstwa, podejścia zatwierdzonego przez Radę, która uznaje wagę wielopoziomowego sprawowania władzy w realizacji celów strategii „Europa 2020” poprzez nową politykę spójności (18).

47.

Stwierdza z zadowoleniem, że „Agenda terytorialna 2020” przyjęta przez Radę w maju 2011 r. zaleca odwołanie się do wielopoziomowego sprawowania rządów dla osiągnięcia spójności terytorialnej. Komisję Europejską zachęca się do uwzględnienia wymiaru terytorialnego w jej analizach wpływu, a Komitet Regionów do zapewnienia wkładu władz na szczeblu lokalnym i regionalnym.

48.

W odniesieniu do polityki spójności po 2013 r. z zadowoleniem stwierdza, że Komisja spełniła jego oczekiwania przyjmując niektóre zasady i mechanizmy wielopoziomowego sprawowania rządów i zintegrowanego podejścia wielofunkcyjnego  (19) dzięki uwzględnieniu w projekcie nowego rozporządzenia ogólnego w sprawie funduszy strukturalnych i funduszu spójności postulatów dotyczących:

49.

Pozytywnie odnosi się do propozycji Komisji Europejskiej, by stworzyć wspólne ramy strategiczne obejmujące różne pomysły działań wspólnotowych sprzyjających rozwojowi terytorialnemu (EFRROW, fundusze strukturalne, EFRR, EFS, fundusz spójności, EFR), w tym kontekście wnosi także o włączenie władz regionalnych i lokalnych w praktyczne przygotowywanie umów o partnerstwie

50.

W związku z tym zwraca się do ustawodawcy europejskiego o potwierdzenie tych postanowień i ich wypełnienie, tak by umożliwić:

51.

Uważa współpracę terytorialną za integralną część polityki regionalnej, a europejskie ugrupowanie współpracy terytorialnej za swoiste laboratorium wielopoziomowego sprawowania rządów (20).

52.

Wyraża zadowolenie, iż wniosek dotyczący przeglądu rozporządzenia EUWT przedstawiony przez Komisję Europejską w październiku 2011 r. jest wyrazem woli realizacji celów spójności terytorialnej i zawiera niektóre propozycje sformułowane wcześniej przez KR, zwłaszcza jeśli chodzi o tworzenie bilateralnych EUWT z udziałem podmiotów z krajów trzecich (21). Zwraca uwagę na potencjał EUWT jako struktury współpracy w innych obszarach unijnej polityki, a nie tylko w ramach polityki regionalnej.

53.

Podkreśla rolę platformy EUWT KR-u w promowaniu tego narzędzia i w udzielaniu operacyjnego wsparcia przy tworzeniu nowych EUWT, w szczególności dzięki wymianie dobrych praktyk

54.

Wzywa Komisję Europejską w odniesieniu do rozwoju strategii makroregionalnych do zwrócenia szczególnej uwagi:

55.

Z zadowoleniem przyjmuje rozwiązanie w postaci dwunastu dźwigni wzrostu, konkurencyjności i postępu technicznego zaproponowanych w Akcie o jednolitym rynku i popiera wniosek Rady podkreślający potrzebę wzmocnienia sprawowania rządów na jednolitym rynku wzywając Komisję do podjęcia w tym obszarze dalszych działań (22).

56.

Odnotowuje, że Parlament Europejski w sprawozdaniu o sprawowaniu rządów i partnerstwie na rzecz jednolitego rynku zasygnalizował, „że przepisy dotyczące jednolitego rynku są często wdrażane przez władze lokalne i regionalne; wzywa Komisję i państwa członkowskie do dalszego rozwoju i promowania partnerstwa z władzami lokalnymi i regionalnymi, od polityki spójności w kierunku polityk jednolitego rynku” (23).

57.

Wnosi w związku z tym o zapewnienie monitorowania ogólnego wdrażania Aktu o jednolitym rynku, aby zagwarantować spójność działań i realizować jednolity rynek w oparciu o partnerstwo. Uważa, że zadanie to należy powierzyć Platformie Monitorowania Strategii „Europa 2020”; jednym z elementów tej strategii jest bowiem nadanie nowej dynamiki jednolitemu rynkowi.

58.

Podkreśla swój wkład w postaci znaku „Europejski region przedsiębiorczości” na rzecz rozwoju strategicznej wizji zintegrowanego rozwoju terytorialnego, opartej w szczególności na zasadach Small Business Act (24), a ponadto wnosi o utworzenie partnerstw na rzecz Small Business Act (SBA) z myślą o jego wdrażaniu na poziomie regionalnym oraz o wprowadzenie funkcji tzw. przedstawicieli ds. MŚP na poziomie krajowym a także regionalnym (terytorialnym) oraz proponuje, by włączyć go do grupy konsultacyjnej w sprawie SBA, która ma zostać utworzona.

59.

Potwierdza konieczność włączenia samorządów terytorialnych, a w szczególności regionów posiadających odpowiednie kompetencje prawodawcze, do mechanizmów uczestniczących w transpozycji i optymalnym stosowaniu regulacji na jednolitym rynku.

60.

Wzywa instytucje międzynarodowe i Unię Europejską do uwzględnienia wartości dodanej wnoszonej przez władze lokalne i regionalne do zarządzania rozwojem zrównoważonym i ekologicznym na poziomie światowym, w tym we wdrażaniu wielostronnych porozumień dotyczących ochrony środowiska, takich jak Ramowa konwencja Narodów Zjednoczonych w sprawie zmian klimatu, Konwencja o różnorodności biologicznej oraz Agenda działań na rzecz zarządzania gospodarką ekologiczną i zrównoważonym rozwojem Rio+20 (27).

61.

Sugeruje, że konstruktywnym sposobem budowania współpracy między władzami lokalnymi a krajowymi w zakresie dostosowywania się do skutków zmiany klimatu mogą być swego rodzaju umowy rezultatu, w których władze wszystkich szczebli dobrowolnie zobowiązują się do działań prowadzących do konkretnego wyniku w zakresie łagodzenia skutków zmiany klimatu, czują się ich podmiotami i wspólnie ponoszą odpowiedzialność za swój konkretny wkład (28).

62.

Podkreśla rosnące znaczenie zawieranych między regionami i przedsiębiorstwami sektorowych lub międzysektorowych sojuszy na rzecz energii i klimatu. Sojusze te trzeba rozwijać w sposób celowy, tak aby intensywniej i jak najszybciej opracowywać i wdrażać technologie niskoemisyjne w partnerstwie między decydentami lokalnymi i regionalnymi oraz małymi i średnimi przedsiębiorstwami (MŚP).

63.

Odnotowuje, że 75 % emisji dwutlenku węgla powstaje na obszarach miejskich i podkreśla, że skuteczne światowe działania wymagają podejścia opartego na wielopoziomowym sprawowaniu rządów, obejmującego koordynację wysiłków między władzami lokalnymi, regionalnymi, krajowymi i ponadnarodowymi, w poszanowaniu zasady pomocniczości. W tym kontekście podkreśla swoją propozycję Paktu Terytorialnego Władz Lokalnych i Regionalnych w sprawie Strategii „Europa 2020” jako bardzo skuteczne narzędzie przeciwdziałania zmianie klimatu.

64.

Podkreśla potrzebę dokładnego rozważenia wpływu strategicznych wytycznych oraz aktów prawnych związanych ze strategią „Energia 2020” na obciążenia administracyjne i finansowe dla władz lokalnych i regionalnych oraz czuwania nad stosowaniem zasad pomocniczości i proporcjonalności, a także zdecydowanie popiera tworzenie innowacyjnych instrumentów do realizacji tej strategii (29).

65.

Ponownie potwierdza swoje zaangażowanie w „Porozumienie między burmistrzami” na rzecz wspólnego celu, jakim jest redukcja emisji CO2 i zaleca rozszerzenie jego zakresu tematycznego na inne dziedziny zrównoważonej gospodarki, takie jak gospodarka wodna, oraz geograficznego – w ramach Unii dla Śródziemnomorza oraz Partnerstwa Wschodniego – dzięki uruchomionym platformom politycznym, tj. ARLEM i CORLEAP i – na poziomie światowym – dzięki „Porozumieniu między burmistrzami Mundus”.

66.

Uważa, że stworzenie ram dla wielopoziomowego sprawowania rządów jest niezbędnym warunkiem udanego przekształcenia WPR po 2013 roku, aby zagwarantować udział władz na szczeblu regionalnym i lokalnym w decydowaniu o kierunkach i zasadach wdrażania oraz zarządzania tej wspólnej polityki, a także ustanowieniu synergii między polityką rozwoju obszarów wiejskich i innymi obszarami polityki UE, a zwłaszcza polityką spójności (30).

67.

Z myślą o uzupełnieniu mechanizmu włączania władz lokalnych i regionalnych w określanie na wczesnym etapie wspólnej polityki rolnej i polityki rozwoju obszarów wiejskich, wnosi o pełne włączenie go w prace przygotowawcze prowadzone przez grupy doradcze Komisji Europejskiej.

68.

Jest zdania, że nową politykę rybołówstwa powinno inspirować podejście zintegrowane, aby zapewnić opłacalność połowów i zrównoważoną eksploatację zasobów rybnych; zgadza się na decentralizację procesów decyzyjnych, która ma doprowadzić do zmniejszenia niespójności wynikających z mikrozarządzania na szczeblu europejskim, dzięki zastosowaniu w niektórych przypadkach procedury komitologii i powierzeniu, w ramach norm wspólnotowych, zarządzania niektórymi obszarami działalności połowowej państwom członkowskim, regionom oraz samemu sektorowi.

69.

Wzywa do koordynacji polityk sektorowych związanych z wykorzystywaniem obszarów morskich i wprowadzenia wspólnego funduszu europejskiego dla polityki morskiej i rybołówstwa, łączącego wszystkie instrumenty istniejące w tych sektorach; z tego względu popiera utworzenie europejskiej platformy morskiej skupiającej władze lokalne i regionalne oraz odpowiednie zainteresowane strony w celu zapewnienia instrumentu, który może pomóc w dzieleniu się obowiązkami i rozpowszechnianiu sprawdzonych rozwiązań (31).

70.

Przypomina o znaczeniu swojego udziału w realizacji planu działania dotyczącego programu sztokholmskiego oraz opracowywaniu mechanizmów oceny w taki sposób, aby można było lepiej uwzględnić doświadczenia władz terytorialnych.

71.

Uważa w szczególności, że angażowanie władz lokalnych i regionalnych w tworzenie europejskich ram w zakresie legalnej imigracji, określania środków zapobiegających imigracji nielegalnej, ochrony praw podstawowych imigrantów oraz współpracy na rzecz rozwoju z krajami emigracji wzmocni legitymację dla działań Unii, o ile zasada pomocniczości będzie ściśle przestrzegana.

72.

Wnioskuje o przeprowadzenie badań oddziaływania terytorialnego, które ocenią wymagania nałożone na władze lokalne i regionalne w ramach środków wykonawczych, ustalonych na poziomie europejskim lub krajowym.

73.

Stwierdza z zadowoleniem, że jego udział w corocznych konferencjach międzyresortowych dotyczących integracji oraz jego wkład w Europejskie Forum Integracji, w prace nad podręcznikiem Komisji na temat integracji zawierającym prezentację dobrych praktyk władz szczebla lokalnego i regionalnego, w określenie rocznych i wieloletnich priorytetów Europejskiego Funduszu na rzecz Integracji doprowadziły do uznania wielopoziomowego podejścia w drugiej europejskiej agendzie na rzecz integracji (32), która przewiduje:

74.

Opowiada się za dostosowaniem instrumentu pomocy przedakcesyjnej (IPA) do potrzeb władz lokalnych i regionalnych krajów otrzymujących pomoc oraz za rozwojem współpracy terytorialnej, szczególnie poprzez instrument EUWT, głównych narzędzi dla wzmocnienia ogólnoeuropejskiego wymiaru wielopoziomowego sprawowania rządów.

75.

Przypomina, że Eurośródziemnomorskie Zgromadzenie Samorządów Lokalnych i Regionalnych (ARLEM) i Konferencja Władz Lokalnych i Regionalnych Partnerstwa Wschodniego (CORLEAP) zrzeszające wybieranych członków władz szczebla lokalnego i regionalnego, z jednej strony Unii dla Śródziemnomorza, a z drugiej strony Partnerstwa Wschodniego, uzupełniają ramy instytucjonalne tych dwóch procesów.

76.

Uważa, że wielopoziomowa demokracja i podejście integracyjne stanowią warunki sine qua non ich powodzenia i stwierdza, że te dwie inicjatywy polityczne, które wzmacniają wymiar terytorialny polityki sąsiedztwa są odpowiedzią na potrzebę otwartego wspierania wprowadzenia trwałych struktur politycznych i administracyjnych na szczeblu lokalnym i regionalnym, efektywnego wykorzystywania instrumentów finansowych oraz tworzenia mechanizmów wspierania rozwoju gospodarczego, społecznego i terytorialnego państw partnerskich, szczególnie dzięki współpracy międzyregionalnej.

77.

Mobilizuje się, aby ARLEM ściśle uczestniczyło w sprawowaniu rządów w Unii dla Śródziemnomorza, umożliwiając w ten sposób władzom lokalnym i regionalnym na tych trzech wybrzeżach udział w dialogu politycznym podejmowanym w jego różnych organach i dając dostęp do mechanizmów i instrumentów opracowanych w celu wzmacniania współpracy.

78.

Chce, w procesie konsolidacji platformy instytucjonalnej założonej z CORLEAP, wprowadzić stały dialog z Komisją Europejską i krajami partnerskimi, aby znaleźć konkretne zasady, które pozwolą władzom lokalnym i regionalnym z krajów Partnerstwa Wschodniego na uczestnictwo w pracach czterech platform Partnerstwa, w przygotowywaniu umów o stowarzyszeniu, dokumentów strategicznych i planów działania, a w szczególności na wdrażanie i ocenę krajowych programów orientacyjnych.

79.

Wzywa podczas przeglądu europejskiej polityki rozwojowej do podejścia terytorialnego oraz do większego zaangażowania władz na szczeblu lokalnym i regionalnym w ramach celów milenijnych (33); podkreśla w tym kontekście konieczność udzielenia wsparcia w celu zwiększenia zdolności technicznych i finansowych władz lokalnych i regionalnych w krajach partnerskich.

80.

Dostrzega wartość dodaną zdecentralizowanej współpracy, zwłaszcza inicjatyw takich jak „Konferencja na temat współpracy zdecentralizowanej”, która ma na celu ułatwienie wymiany i dialogu politycznego między władzami lokalnymi i regionalnymi UE, krajami rozwijającymi się oraz instytucjami UE, portal zdecentralizowanej współpracy i giełda zdecentralizowanej współpracy, mechanizmy, które powinny zostać wzmocnione w ramach współpracy instytucjonalnej na poziomie europejskim.

81.

Stwierdza z zadowoleniem, że znaczący wkład wielu organizacji międzynarodowych w proces konsultacyjny białej księgi w sprawie wielopoziomowego sprawowania rządów (34) świadczy o zainteresowaniu tych instytucji omawianym podejściem na szczeblu Unii Europejskiej w perspektywie rozwoju wymiaru terytorialnego ich działalności i ustanowienia w innych regionach świata partnerskich stosunków sprzyjających komplementarności działań sektorowych.

82.

Podkreśla w kontekście twierdzenia o roli władz lokalnych i regionalnych w mechanizmach globalnego sprawowania rządów: