28.8.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 227/1

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.

11.

12.

13.

14.

Załącznik 1

Załącznik 2

Załącznik 3

Załącznik 4

Załącznik 5

Załącznik 6

Załącznik 7

1.1.

Niniejszy regulamin ustanawia wymogi, które muszą spełniać mechaniczne urządzenia sprzęgające i ich elementy, aby można je było uznać w skali międzynarodowej za wzajemnie zgodne.

1.2.

Niniejszy regulamin dotyczy urządzeń i elementów przeznaczonych dla:

1.3.

Niniejszy regulamin dotyczy:

2.1

„Mechaniczne urządzenia sprzęgające i ich elementy” oznaczają wszelkie elementy ramy, części nośnych nadwozia i podwozia pojazdu silnikowego oraz przyczepy, przy pomocy których są one sprzężone, aby stworzyć zespół pojazdów lub pojazdy przegubowe. Należą do nich także części zamontowane na stałe lub odłączane, służące mocowaniu lub obsługiwaniu wyżej wymienionych urządzeń i elementów sprzęgających.

2.2.

Wymóg automatycznego sprzężenia jest spełniony, jeśli cofanie pojazdu ciągnącego względem przyczepy wystarczy do kompletnego sprzężenia, automatycznego zablokowania złącza i zasygnalizowania prawidłowego zaczepienia urządzeń blokujących bez interwencji z zewnątrz.

W przypadku złączy typu hakowego wymóg automatycznego sprzężenia jest spełniony, jeśli otwarcie i zamknięcie urządzenia zatrzaskującego odbywa się bez interwencji zewnętrznej, kiedy ucho dyszla wsuwane jest w hak.

2.3.

Znormalizowane mechaniczne urządzenia sprzęgające i ich elementy są zgodne ze znormalizowanymi wymiarami i charakterystykami określonymi w niniejszym regulaminie. Są one zamienne w obrębie swojej klasy, niezależnie od producenta.

2.4.

Nieznormalizowane mechaniczne urządzenia sprzęgające i ich elementy nie są całkowicie zgodne ze znormalizowanymi wymiarami i charakterystykami określonymi w niniejszym regulaminie, lecz mogą być łączone ze znormalizowanymi urządzeniami sprzęgającymi i ich elementami w odpowiedniej klasie.

2.5.

Różne nieznormalizowane mechaniczne urządzenia sprzęgające i ich elementy nie są zgodne ze znormalizowanymi wymiarami i charakterystykami określonymi w niniejszym regulaminie i nie mogą być łączone ze znormalizowanymi urządzeniami sprzęgającymi i ich elementami. Należą do nich na przykład urządzenia nieodpowiadające żadnej z klas od A do L oraz T wyszczególnionych w pkt 2.6, takie jak przeznaczone do użytku w specjalnym transporcie ciężarowym oraz różne urządzenia zgodne z istniejącymi normami krajowymi.

2.6.

Mechaniczne urządzenia i elementy sprzęgające klasyfikuje się według typu jak następuje:

2.7.

Ograniczniki sterowania są urządzeniami lub elementami montowanymi na naczepach, które kontrolują wymuszone sterowanie przyczepą w połączeniu ze sprzęgiem siodłowym.

2.8.

Układy zdalnego sterowania są urządzeniami i elementami, które umożliwiają obsługiwanie urządzenia sprzęgającego z boku pojazdu lub z kabiny kierowcy pojazdu.

2.9.

Sygnalizacja zdalna są to urządzenia sygnalizujące w kabinie pojazdu, że nastąpiło sprzężenie i zostały zamknięte urządzenia zabezpieczające.

2.10.

„Typ mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego” oznacza urządzenie lub element, które nie różni się pod względem następujących podstawowych aspektów:

2.11.

Wartości charakterystyczne D, Dc, S, V oraz U określa się lub wyznacza następująco:

2.11.1.

Wartość D lub Dc jest teoretyczną wartością odniesienia dla sił poziomych w pojeździe ciągnącym i przyczepie i stanowi podstawę obciążeń poziomych w testach dynamicznych. Dla mechanicznych urządzeń i elementów sprzęgających nieprzeznaczonych do przenoszenia obciążeń pionowych wartość ta wynosi: Dla mechanicznych urządzeń i elementów sprzęgających nadających się do przyczep z osią centralną, jak określono w pkt 2.13, wartość ta wynosi: Dla sprzęgów siodłowych klasy G, sworzni sprzęgu siodłowego klasy H oraz płyt montażowych klasy J, jak określono w pkt 2.6, wartość ta wynosi: gdzie:   T jest technicznie dopuszczalną maksymalną masą w tonach pojazdu ciągnącego, łącznie, jeśli występuje, z obciążeniem pionowym przyczepy z osią centralną,   R jest technicznie dopuszczalną maksymalną masą w tonach przyczepy z dyszlem ruchomym w płaszczyźnie pionowej lub naczepy (2),   C jest masą, w tonach, przenoszoną na podłoże przez oś lub osie przyczepy z osią centralną, jak określono w pkt 2.13, sprzężonej z pojazdem ciągnącym i obciążonej technicznie dopuszczalną maksymalną masą (2). Dla przyczep z osią centralną kategorii O1 i O2 (3) technicznie dopuszczalną maksymalną masę określi producent pojazdu ciągnącego,   g jest przyspieszeniem ziemskim (przyjmowanym jako 9,81 m/s2),   U jest określone w pkt 2.11.2,   S jest określone w pkt 2.11.3.

2.11.4.

Wartość V określa się jako teoretyczną wartość odniesienia amplitudy siły pionowej nałożonej na sprzęg przez przyczepę z osią centralną o technicznie dopuszczalnej maksymalnej masie przekraczającej 3,5 tony. Wartość V bierze się za podstawę sił pionowych w badaniach dynamicznych: (zob. uwaga poniżej) gdzie:   a jest równoważnym przyspieszeniem pionowym w punkcie sprzęgu, zależnym od rodzaju zawieszenia na tylnej osi pojazdu ciągnącego.   Dla zawieszenia pneumatycznego (lub systemów zawieszenia o równoważnych charakterystykach amortyzacyjnych) a = 1,8 m/s2   Dla innych typów zawieszenia: a = 2,4 m/s2   X jest długością przestrzeni ładunkowej przyczepy, w metrach (zob. rysunek 1),   L jest odległością między środkiem ucha dyszla pociągowego i środkiem montażu osi, w metrach (zob. rysunek 1). Uwaga: (jeśli wynosi ona mniej niż 1,0, należy przyjąć wartość 1,0) Rysunek 1 Wymiary przyczepy z osią centralną

2.12.

Symbole i definicje używane w załączniku 6 niniejszego regulaminu.

Av= maksymalna dopuszczalna masa osi sterowanej w tonach,

C= masa przyczepy z osią centralną w tonach – zob. pkt 2.11.1 niniejszego regulaminu,

D= wartość D w kN – zob. pkt 2.11.1 niniejszego regulaminu,

Dc= wartość Dc w kN dla przyczep z osią centralną – zob. pkt 2.11.1 niniejszego regulaminu,

R= masa ciągniętego pojazdu w tonach – zob. pkt 2.11.1 niniejszego regulaminu,

T= masa pojazdu ciągnącego w tonach – zob. pkt 2.11.1 niniejszego regulaminu,

Fa= siła statyczna podnosząca w kN,

Fh= składowa pozioma siły użytej w badaniu w kierunku osi wzdłużnej pojazdu, w kN,

Fs= składowa pionowa siły użytej w badaniu, w kN,

S= statyczne obciążenie pionowe, w kg,

U= obciążenie pionowe sprzęgu siodłowego, w tonach,

V= wartość V w kN – zob. pkt 2.11.4 niniejszego regulaminu,

a= równoważny współczynnik przyspieszenia w punkcie sprzężenia przyczep z osią centralną, zależny od rodzaju zawieszenia na tylnej osi (osiach) pojazdu ciągnącego – zob. pkt 2.11.4 niniejszego regulaminu,

e= odległość wzdłużna między punktem sprzężenia zaczepów kulowych odłączanych i płaszczyzną pionową punktów mocowania (zob. rysunki 20c do 20f) w mm,

f= odległość pionowa między punktem sprzężenia zaczepów kulowych odłączanych i płaszczyzną poziomą punktów mocowania (zob. rysunki 20c do 20f) w mm,

g= przyspieszenie ziemskie, przyjęte jako równe 9,81 m/s2,

L= teoretyczna długość dyszla pociągowego między środkiem ucha dyszla pociągowego i środkiem zespołu osi, w metrach,

X= długość przestrzeni ładunkowej przyczepy z osią centralną, w metrach.

Indeksy dolne:

O= maksymalna siła próby,

U= minimalna siła próby,

a= siła statyczna,

h= poziomy,

p= pulsujący,

res= rwypadkowy,

s= pionowy,

w= siła zmienna.

2.13.

„Przyczepa z osią centralną” oznacza przyczepę posiadającą dyszel, który nie porusza się w płaszczyźnie pionowej niezależnie od przyczepy, i posiadającą oś lub osie umieszczone w pobliżu środka ciężkości równomiernie obciążonej przyczepy. Obciążenie pionowe urządzenia sprzęgającego pojazdu ciągnącego nie może przekraczać 10 % maksymalnej masy przyczepy lub 1 000 kg (mniejszej z tych dwóch wartości).

Maksymalna masa przyczepy z osią centralną oznacza masę całkowitą naciskającą na podłoże przez oś (osie) przyczepy, gdy jest ona połączona z pojazdem ciągnącym i obciążona maksymalnym technicznie dopuszczalnym ładunkiem (4).

2.14.

„Wymuszone sprzężenie mechaniczne” oznacza, że wzór i geometria urządzenia i jego elementów składowych powinna uniemożliwiać jego otwarcie się lub odłączenie w wyniku poddania go działaniu jakichkolwiek sił lub ich składowych w trakcie normalnego użytkowania lub badania.

2.15.

„Typ pojazdu” oznacza pojazdy nieróżniące się pod tak zasadniczymi względami, jak konstrukcja, wymiary, kształt i materiały w obszarach mocowania mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego. Dotyczy to zarówno pojazdu ciągnącego, jak i przyczepy.

3.1.

Wystąpienia o homologację dokonuje posiadacz nazwy handlowej lub znaku towarowego lub jego przedstawiciel ze stosowną akredytacją.

3.2.

Dla każdego typu mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego należy dołączyć do wniosku następujące informacje, na przykład stosując formularz przedstawiony w załączniku 1:

4.1.

Każda próbka musi być zgodna ze specyfikacjami dotyczącymi wymiarów i wytrzymałości określonymi w załącznikach 5 i 6. Po wykonaniu prób określonych w załączniku 6 nie mogą pojawić się pęknięcia, złamania albo inne nadmierne trwałe odkształcenia, które mogą ujemnie wpłynąć na zadowalające funkcjonowanie urządzenia lub elementu.

4.2.

Wszystkie części mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego, których awaria mogłaby spowodować rozłączenie się pojazdów, muszą być wyprodukowane ze stali. Inne materiały mogą być wykorzystane, pod warunkiem że producent w wiarygodny sposób wykazał ich równoważność organowi udzielającemu homologacji lub placówce technicznej Umawiającej się Strony stosującej niniejszy regulamin.

4.3.

Mechaniczne urządzenia lub elementy sprzęgające muszą być bezpieczne w obsłudze i umożliwić sprzęganie i rozprzęganie przez jedną osobę bez użycia narzędzi. W przypadku sprzęgania przyczep o maksymalnej technicznie dopuszczalnej masie większej niż 3,5 tony stosuje się tylko urządzenia sprzęgające, które umożliwiają sprzęganie automatyczne. Wyjątek stanowią sprzęgi klasy T.

4.4.

Mechaniczne urządzenia lub elementy sprzęgające muszą być tak zaprojektowane i wyprodukowane, aby podczas zwykłej eksploatacji, przy prawidłowej konserwacji i wymianie zużywających się części, działały nieprzerwanie w zadowalający sposób i zachowywały właściwości nakazane przez niniejszy regulamin.

4.5.

Wszystkie mechaniczne urządzenia lub elementy sprzęgające muszą być sprzężeniami mechanicznymi wymuszonymi, a zamknięta pozycja musi być przynajmniej raz zabezpieczona kolejnym mechanizmem wymuszonym, chyba że w załączniku 5 określono dalsze wymagania. Ewentualnie można zastosować dwa lub więcej odrębnych rozwiązań w celu zapewnienia integralności urządzenia, ale każde z nich musi być zaprojektowane z uwzględnieniem wymuszonego sprzężenia mechanicznego i każde musi być poddane odrębnemu badaniu zgodnie z wymaganiami określonymi w załączniku 6. Wymuszone mechaniczne sprzężenie musi odpowiadać określeniu w pkt 2.14.

Sił sprężystych wolno użyć tylko do zamknięcia urządzenia i niedopuszczenia do tego, aby wibracje spowodowały, że części składowe urządzenia przesuną się na pozycje, gdzie może nastąpić jego otwarcie lub odłączenie.

Awaria lub pominięcie pojedynczej sprężyny nie może pozwolić na otwarcie lub odłączenie się całego urządzenia.

4.6.

Każde urządzenie lub element sprzęgający musi być zaopatrzony w instrukcje montażu i obsługi, w których zawarte będą wystarczające informacje o jego montażu przez wykwalifikowaną osobę i o prawidłowej obsłudze – zob. także załącznik 7. Instrukcje muszą być sporządzone co najmniej w języku urzędowym kraju, w którym urządzenie sprzęgające będzie oferowane do sprzedaży. W przypadku urządzeń i elementów sprzęgających dostarczanych jako oryginalne wyposażenie do montażu przez producentów pojazdów lub producentów nadwozi może nie być instrukcji montażu i obsługi. Wówczas to na producencie pojazdu lub producencie nadwozia spoczywa obowiązek dostarczenia użytkownikowi pojazdu informacji niezbędnych do właściwej obsługi urządzenia lub elementu sprzęgającego.

4.7.

W przypadku urządzeń i elementów klasy A lub klasy S, tam gdzie ma to zastosowanie, przeznaczonych do użycia w przyczepach o maksymalnej dopuszczalnej masie nieprzekraczającej 3,5 tony, produkowanych przez wytwórców niemających związku z producentem pojazdu, a także gdy urządzenia i elementy są przeznaczone do zamocowania na rynku wtórnym, wysokość oraz inne cechy montażowe sprzężenia muszą, we wszystkich przypadkach, zostać zweryfikowane przez organ udzielający homologacji lub placówkę techniczną zgodnie z załącznikiem 7, pkt 1.

4.8.

Dla urządzeń ciężarowych i innych nieznormalizowanych urządzeń i elementów sprzęgających klasy S i klasy T należy stosować odpowiednie wymagania zawarte w załącznikach 5, 6 i 7 dotyczące najbardziej zbliżonego znormalizowanego lub nie znormalizowanego urządzenia lub elementu.

5.1.

W przypadku gdy producent pojazdu występuje o homologację dla pojazdu wyposażonego w mechaniczne urządzenie lub element sprzęgający lub zatwierdza zastosowanie pojazdu do ciągnięcia przyczepy o dowolnej formie musi, na żądanie upoważnionej osoby występującej o homologację dla mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego, albo organu przyznającego homologację lub placówki technicznej Umawiającej się Strony, udostępnić tej osobie lub organowi lub placówce technicznej informacje wymagane poniżej w pkt 5.3, aby umożliwić producentowi urządzenia lub elementu sprzęgającego właściwe zaprojektowanie i wyprodukowanie mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego dla tego pojazdu. Na żądanie występującego w dobrej wierze o homologację dla mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego wszelkie informacje podane w pkt 5.3, które są w posiadaniu organu udzielającego homologacji, muszą zostać udostępnione.

5.2.

Wniosek o homologację dla typu pojazdu w odniesieniu do wyposażenia w mechaniczne urządzenie lub element sprzęgający składa producent pojazdu lub jego stosownie upoważniony przedstawiciel.

5.3.

Należy do niego dołączyć następujące informacje, aby umożliwić organowi udzielającemu homologacji wypełnienie formularza przedstawionego w załączniku 2:

6.1.

Mechaniczne urządzenie lub element sprzęgający przymocowany do pojazdu musi uzyskać homologację zgodnie z wymogami pkt 3 i 4 oraz załącznikiem 5 i 6 niniejszego regulaminu.

6.2.

Montaż mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego musi odbywać się zgodnie z wymogami załącznika 7 do niniejszego regulaminu.

6.3.

Należy dostarczyć instrukcje obsługi urządzenia lub elementu sprzęgającego, zawierające wszelkie specjalne instrukcje dotyczące czynności, które różnią się od zwykle wykonywanych przy tym typie urządzenia lub elementu sprzęgającego, oraz instrukcje sprzęgania i rozprzęgania przebiegającego w sposób odmienny, na przykład pod różnymi kątami pomiędzy pojazdem ciągnącym i ciągniętym. Takie instrukcje obsługi należy dołączyć do każdego pojazdu i sporządzić przynajmniej w języku kraju, w którym będzie on oferowany do sprzedaży.

7.1.

Typy mechanicznych urządzeń lub elementów sprzęgających poddawane homologacji muszą nosić nazwę handlową lub znak handlowy producenta, dostawcy lub wnioskodawcy.

7.2.

Należy pozostawić wystarczająco dużo miejsca na znak homologacyjny, o którym mowa w pkt 8.5 i który przedstawia załącznik 3. Miejsce to należy zaznaczyć na rysunkach, o których mowa w pkt 3.2.2.

7.3.

W sąsiedztwie znaku homologacyjnego, o którym mowa w pkt 7.2 i 8.5, na mechanicznym urządzeniu lub elemencie sprzęgającym musi znaleźć się oznaczenie klasy sprzężenia, zgodnie z określeniem w pkt 2.6 oraz odpowiednie wartości charakterystyczne zgodnie z określeniem w pkt 2.11 i jak przedstawiono w załączniku 4. Pozycja tych oznaczeń musi być pokazana na rysunkach, o których mowa w pkt 3.2.2.

Nie trzeba oznaczać wartości charakterystycznych, w przypadku gdy są one określone w klasyfikacjach zamieszczonych w niniejszym regulaminie, na przykład klasy A50-1 do A50-5.

7.4.

W przypadku gdy mechaniczne urządzenie lub element sprzęgający uzyskuje homologację dla alternatywnych wartości charakterystycznych w obrębie tej samej klasy sprzężenia lub urządzenia, należy na tym urządzeniu lub elemencie zaznaczyć maksymalnie dwie alternatywy.

7.5.

Jeśli zastosowanie mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego podlega jakimkolwiek ograniczeniom, na przykład nie należy go stosować wraz z ogranicznikami sterowania, ograniczenie to musi być zaznaczone na tym urządzeniu lub elemencie.

7.6.

Wszystkie oznaczenia muszą być trwałe i czytelne, kiedy urządzenie lub element zamontowane są na pojeździe.

8.1.

Jeśli próbki typu mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego spełniają wymagania niniejszego regulaminu, udziela się homologacji pod warunkiem spełnienia wymagań pkt 10.

8.2.

Numer homologacji przyznaje się każdemu homologowanemu typowi. Dwie pierwsze cyfry oznaczają serię poprawek obejmującą ostatnie najważniejsze poprawki techniczne wprowadzone do regulaminu w momencie wydawania homologacji. Ta sama Umawiająca się Strona nie może przypisać tego samego numeru innemu typowi urządzenia lub elementu, o którym mowa w niniejszym regulaminie.

8.3.

Zawiadomienie Stron Porozumienia z 1958 r., stosujących niniejszy regulamin, o udzieleniu homologacji lub jej rozszerzeniu, o odmowie wydania lub wycofaniu homologacji, albo o ostatecznym zaprzestaniu produkcji w odniesieniu do typu mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego homologowanego zgodnie z niniejszym regulaminem nastąpi przy pomocy formularza zgodnego z wzorem przedstawionym w załączniku 1 lub załączniku 2 niniejszego regulaminu.

8.4.

Oprócz znaku nakazanego w pkt 7.1, do każdego mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego homologowanego zgodnie z niniejszym regulaminem należy przymocować, w miejscu, o którym mowa w pkt 7.2, znak homologacji, jak opisano w pkt 8.5.

8.5.

Znak homologacji musi być znakiem międzynarodowym zawierającym:

9.1.

O wszelkich zmianach dokonanych w typie mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego lub pojazdu, określonym zgodnie z pkt 2.10, należy powiadomić organ udzielający homologacji lub placówkę techniczną, która udzieliła homologacji. Organ udzielający homologacji lub placówka techniczna może w takim wypadku albo:

9.2.

Umawiające się Strony stosujące niniejszy regulamin muszą zostać poinformowane o potwierdzeniu lub odmowie udzielenia homologacji, z określeniem zmiany, zgodnie z procedurą nakazaną w pkt 8.3.

9.3.

Organ udzielający homologacji lub placówka techniczna udzielająca rozszerzenia homologacji muszą przydzielić numer seryjny takiemu rozszerzeniu i poinformować o tym pozostałe Umawiające się Strony stosujące niniejszy regulamin zgodnie z procedurą nakazaną w pkt 8.3.

10.1.

Posiadacz homologacji musi zapewnić rejestrację wyników badań zgodności produkcji oraz dostępność załączonych dokumentów przez okres czasu określony w porozumieniu z organem udzielającym homologacji lub placówką techniczną. Okres ten nie może przekraczać 10 lat liczonych od czasu ostatecznego zaprzestania produkcji.

10.2.

Organ udzielający homologacji lub placówka techniczna, która udzieliła homologacji, mogą w każdej chwili zweryfikować metody kontroli zgodności stosowane w każdej jednostce produkcyjnej. Normalnie weryfikacje takie przeprowadza się raz na dwa lata.

11.1.

Homologacja udzielona zgodnie z niniejszym regulaminem dla typu mechanicznego urządzenia lub elementu sprzęgającego może zostać cofnięta, jeśli nie zostają spełnione wymagania lub jeśli urządzenie lub element posiadający znak homologacji nie odpowiada typowi posiadającemu homologację.

11.2.

Jeśli jedna z Umawiających się Stron Porozumienia stosująca niniejszy regulamin wycofa homologację, której uprzednio udzieliła, powinna niezwłocznie zawiadomić o tym pozostałe Umawiające się Strony stosujące niniejszy regulamin przy pomocy formularza zgodnego z wzorem w załączniku 1 lub załączniku 2 niniejszego regulaminu.

14.1.

Umawiające się Strony Porozumienia z 1958 r. stosujące niniejszy regulamin przekazują Sekretariatowi Narodów Zjednoczonych nazwy i adresy placówek technicznych odpowiedzialnych za przeprowadzanie badań homologacyjnych oraz wydziałów administracji, które udzielają homologacji i do których należy kierować formularze wystawione w innych krajach, poświadczające homologację, jej rozszerzenie, odmowę lub cofnięcie lub też ostateczne zaprzestanie produkcji.

28.8.2010   

PL

Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej

L 227/62

(1)

Pismem z dnia 4 grudnia 2003 r. zwrócono Komisji uwagę na serię artykułów, opublikowanych we włoskiej prasie, dotyczących zamiaru przyznania przez rząd włoski preferencyjnych taryf dostaw energii elektrycznej dla wybranych przedsiębiorstw na Sardynii.

(2)

Taryfy wprowadzono na mocy art. 1 dekretu przewodniczącego Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2004 r. Dekret miał dwa różne skutki: a) wprowadził preferencyjne taryfy opłat za elektryczność dla przedsiębiorstw Portovesme Srl (2), ILA (3) i Euroallumina (4); oraz b) przedłużył okres obowiązywania istniejącej preferencyjnej taryfy dla Alcoa Transformazioni (producent aluminium hutniczego, zwany dalej „Alcoa”).

(3)

W pismach z dnia 22 stycznia 2004 r. i 19 marca 2004 r. Komisja wystąpiła o przekazanie dodatkowych informacji na temat tych środków. Władze włoskie udzieliły odpowiedzi w pismach z dnia 6 lutego 2004 r. i 9 czerwca 2004 r. Dalsze wyjaśnienia zostały przesłane przez władze włoskie w piśmie z dnia 20 września 2004 r.

(4)

W piśmie z dnia 16 listopada 2004 r. Komisja poinformowała Włochy o swojej decyzji o wszczęciu postępowania określonego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do wyżej wspomnianego środka pomocy.

(5)

Decyzja o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.  (5) Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag na temat przedmiotowych środków pomocy.

(6)

Włochy przedłożyły uwagi w pismach z dnia 4 lutego 2005 r. i 11 lutego 2005 r.

(7)

Komisja otrzymała również uwagi od innych zainteresowanych stron. Pismem z dnia 22 marca 2005 r. Komisja przekazała te uwagi władzom włoskim, które miały możliwość udzielenia na nie odpowiedzi. Uwagi Włoch otrzymano w piśmie z dnia 20 września 2005 r.

(8)

Pismem z dnia 23 grudnia 2005 r. Komisja zwróciła się o przekazanie dodatkowych informacji, które władze włoskie przesłały w piśmie z dnia 3 marca 2006 r. Pismem z dnia 22 sierpnia 2006 r. zwrócono się o przesłanie dalszych wyjaśnień. Włochy odpowiedziały pismem z dnia 28 września 2006 r.

(9)

W dniu 29 października 2008 r. sprawa została podzielona na część A, obejmującą środek przyjęty w odniesieniu do Alcoa, i część B, dotyczącą Portovesme, ILA oraz Euroalluminy. Niniejsza decyzja dotyczy wyłącznie Alcoa (część A).

(10)

W trakcie zajmowania się powiązaną sprawą pomocy państwa (6) Komisja dowiedziała się o drugim rozszerzeniu systemu taryf preferencyjnych w odniesieniu do opłat za elektryczność mającego zastosowanie do Alcoa. Rozszerzenie przyznano na mocy art. 11 ust. 11 dekretu z mocą ustawy nr 35 z dnia 14 marca 2005 r., przekształconego w ustawę nr 80/2005 z dnia 14 maja 2005 r.„Pilne środki w ramach planu działań na rzecz rozwoju gospodarczego, społecznego i terytorialnego”. Beneficjentami tego planu były Alcoa oraz trzy spółki będące następcami prawnymi Terni (7).

(11)

Pismem z dnia 23 grudnia 2005 r. Komisja zwróciła się do władz włoskich o udzielenie informacji; władze włoskie odpowiedziały pismem z dnia 24 lutego 2006 r. Dodatkowe informacje zostały przedstawione przez władze włoskie w pismach z dnia 2 marca 2006 r. i 27 kwietnia 2006 r.

(12)

Pismem z dnia 19 lipca 2006 r. Komisja poinformowała Włochy o swojej decyzji o wszczęciu postępowania określonego w art. 88 ust. 2 Traktatu WE w odniesieniu do obydwu programów (C 36/06).

(13)

Decyzja o wszczęciu postępowania została opublikowana w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej  (8). Komisja wezwała zainteresowane strony do przedstawienia uwag na temat przedmiotowych środków pomocy.

(14)

Władze włoskie przedstawiły uwagi pismem z dnia 25 października 2006 r. Dalsze informacje przedłożono pismami z dnia 9 listopada 2006 r. i 7 grudnia 2006 r.

(15)

Komisja otrzymała również uwagi od innych zainteresowanych stron, które przekazała władzom włoskim, umożliwiając im udzielenie odpowiedzi. Uwagi Włoch otrzymano w piśmie z dnia 22 grudnia 2006 r.

(16)

Pismem z dnia 20 lutego 2007 r. Komisja wystąpiła o dalsze informacje na temat systemu taryfowego. Władze włoskie przekazały te informacje odpowiednio w pismach z dnia 10 i 14 maja 2007 r.

(17)

Dnia 18 września 2007 r. sprawę podzielono na część A, dotyczącą trzech spółek Terni, oraz część B, dotyczącą Alcoa. Dnia 20 listopada 2007 r. Komisja przyjęła ostateczną negatywną decyzję w odniesieniu do spółek Terni, nakazując odzyskanie pomocy (9).

(18)

W międzyczasie pismem z dnia 19 stycznia 2007 r. Komisja rozpoczęła badanie ewentualnej możliwości wprowadzenia środków przejściowych w odniesieniu do systemu taryfowego dla Alcoa na Sardynii pod warunkiem wprowadzenia przez Włochy systemu zwalniania wirtualnych mocy („wirtualna elektrownia”, zwana dalej „VPP”). Władze włoskie udzieliły odpowiedzi w pismach z dnia 16 kwietnia 2007 r. i 5 listopada 2007 r. W dniu 13 marca 2008 r. zorganizowano spotkanie władz Włoch ze służbami Komisji, na którym zwrócono się do władz włoskich o zajęcie ostatecznego stanowiska do dnia 12 maja 2008 r. Po zwróceniu się w piśmie z dnia 29 maja 2008 r. o przedłużenie ostatecznego terminu zajęcia stanowiska władze włoskie przedłożyły dodatkowe informacje w pismach z dnia 12 czerwca 2008 r. i 7 lipca 2008 r.

(19)

Władze włoskie zwróciły się z prośbą o zorganizowanie spotkania z Komisją w celu dokonania przeglądu ewentualnych opcji VPP. Spotkanie zostało zorganizowane w dniu 9 grudnia 2008 r. Dodatkowe informacje zostały przedstawione przez władze włoskie pismami z dnia 19 grudnia 2008 r. i 19 maja 2009 r.

(20)

Kolejne spotkanie zorganizowano dnia 26 maja 2009 r. W pismach z dnia 10 lipca 2009 r. i 18 sierpnia 2009 r. Włochy udzieliły dodatkowych informacji.

(21)

Producent aluminium Alcoa korzystał od 1996 r. z preferencyjnej taryfy opłat za elektryczność w odniesieniu do swoich dwóch głównych hut aluminium zlokalizowanych na Sardynii (Portovesme) i w Wenecji Euganejskiej (Fusina). Taryfę wprowadzono pierwotnie na okres 10 lat (kończący się 31 grudnia 2005 r.), w kontekście procesu prywatyzacji. Taryfa ta została zatwierdzona zgodnie z zasadami pomocy państwa w decyzji Komisji, w której uznano, że nie stanowi ona pomocy państwa. Jednakże charakter tej taryfy był zmieniany z upływem czasu i władze włoskie przedłużyły dwukrotnie okres jej obowiązywania – w 2004 r. i drugi raz w 2005 r.

(22)

Sporna taryfa jest subsydiowana na zasadzie płatności gotówkowych z Funduszu Wyrównawczego (Cassa Conguaglio per il Settore Elettrico – podmiotu prawa publicznego) (10), co skutkuje zmniejszeniem ceny ustalonej w ramach umowy pomiędzy Alcoa a ENEL, dostawcą energii. Konieczne środki gromadzone są w drodze opłaty parapodatkowej nakładanej na wszystkich konsumentów energii elektrycznej za pośrednictwem komponentu A4 rachunku za elektryczność.

(23)

System taryf preferencyjnych, z którego korzysta Alcoa, wprowadzony został na mocy odpowiednich przepisów prawnych (2.2.1) oraz szczegółowych regulacji sporządzonych przez Urząd do spraw Energii Elektrycznej i Gazu (Autorità per l’Energia Elettrica et il Gas – „AEEG”) (2.2.2.1). Fundusz Wyrównawczy jest agencją odpowiedzialną za zarządzanie systemem (2.2.2.2). W przeprowadzonej przez Komisję analizie systemu taryfowego dla przedsiębiorstwa Alcoa należy zatem uwzględnić istniejące przepisy ustawodawcze i włoski kontekst regulacyjny.

(24)

Przedmiotowe przepisy ustawowe to art. 1 dekretu przewodniczącego Rady Ministrów z dnia 6 lutego 2004 r. (11) (zwanego dalej „dekretem z 2004 r.”) wdrożony odpowiednimi przepisami wykonawczymi oraz art. 11 ust. 11 dekretu z mocą ustawy nr 35 z dnia 14 marca 2005 r., przekształconego w ustawę nr 80/2005 z dnia 14 maja 2005 r.„Pilne środki w ramach planu działań na rzecz rozwoju gospodarczego, społecznego i terytorialnego” (zwanego dalej „ustawą nr 80/2005”) wdrożonego odpowiednimi przepisami wykonawczymi (12).

(25)

Włochy utworzyły AEEG w 1995 r. (13). Urzędowi temu powierzono szeroki zakres zadań regulacyjnych i nadano daleko idące uprawnienia. W szczególności Urząd ustala i aktualizuje taryfy opłat za elektryczność oraz warunki gromadzenia zasobów niezbędnych do pokrycia powszechnych opłat systemowych (14). Realizując te obowiązki, AEEG uwzględnia wskazówki polityczne formułowane przez rząd w odniesieniu do świadczenia usług w ogólnym interesie państwa (15).

(26)

Działając w ramach swoich uprawnień, AEEG wydał w okresie swojej działalności dużą liczbę decyzji (delibere) ustanawiających konkretne warunki zarządzania systemami taryf preferencyjnych we Włoszech.

(27)

Zarządzanie opłatami dodatkowymi i innymi składkami w sektorze energii elektrycznej powierzono Funduszowi Wyrównawczemu – organowi publicznemu ustanowionemu na mocy dekretu legislacyjnego nr 98 z dnia 26 stycznia 1948 r. Fundusz Wyrównawczy podejmuje działania zgodnie z instrukcjami otrzymanymi od AEEG. Zajmuje się w szczególności przepływami finansowymi związanymi z preferencyjnymi taryfami opłat za elektryczność (pobieraniem opłat i wypłatami na rzecz beneficjentów końcowych).

(28)

W celu dokonania oceny taryfy Alcoa, będącej przedmiotem niniejszej decyzji, konieczne jest odtworzenie kontekstu, w jakim została ona wprowadzona, oraz jej zmian w czasie.

(29)

Na początku lat 90. XX w. w ramach procesu likwidacji państwowego konglomeratu EFIM (16) przeprowadzono restrukturyzację i prywatyzację włoskiego przedsiębiorstwa produkującego aluminium Alumix i sprzedano je firmie Alcoa. Alumix posiadał dwie huty aluminium – jedną w Portovesme na Sardynii, a drugą w Fusinie w Wenecji Euganejskiej.

(30)

Nabycie przedsiębiorstwa Alumix przez firmę Alcoa uzależnione było od ustalenia przez ENEL – państwowego dostawcę energii elektrycznej – preferencyjnej taryfy opłat za energię elektryczną dostarczaną do dwóch przedmiotowych hut.

(31)

Taryfa preferencyjna dla Alcoa została ustalona dekretem ministerialnym z dnia 19 grudnia 1995 r. (zwanego dalej „dekretem z 1995 r.”). W dekrecie tym przewidziano, że Alcoa korzystać będzie z warunków preferencyjnych przewidzianych w decyzji CIP 13/1992 do końca 2005 r. (17). Po upływie tego terminu warunki dla firmy Alcoa miały zostać zrównane z warunkami oferowanymi innym nabywcom energii elektrycznej.

(32)

Obniżoną taryfę zbadano zgodnie z zasadami pomocy państwa w sprawie C 38/92. W decyzji z dnia 4 grudnia 1996 r. (18) (zwanej dalej „decyzją w sprawie Alumix”) Komisja, w oparciu o argumenty przedstawione poniżej, uznała, że taryfa nie stanowi pomocy państwa.

(33)

W rozważanej sytuacji państwo ustaliło wysokość opłat taryfowych dla przedsiębiorstwa Alcoa, zaś ENEL – jedyny wówczas dostawca energii elektrycznej we Włoszech – dostarczał Alcoa energię elektryczną po cenach przewidzianych w taryfie. W odniesieniu do obydwu hut ceny ustalono na okres 10 lat. Dla Sardynii taryfę ustalono na poziomie ITL 36,3/kWh w 1996 r. i miała ona być stopniowo podnoszona do poziomu ITL 39,6/kWh w 2005 r. W przypadku Wenecji Euganejskiej taryfa miała osiągnąć w 2005 r. poziom ITL 39,9/kWh. W przeliczeniu na euro ceny te mieściły się w zakresie 18–20 EUR/MWh.

(34)

ENEL był wówczas własnością państwa (19) i posiadał monopol na dostawy energii elektrycznej. W związku z tym Komisja zbadała, czy stosując ceny ustalone w odniesieniu do Alcoa, ENEL działał jak racjonalny podmiot gospodarczy.

(35)

Komisja oceniła sytuację związaną z dostawami energii elektrycznej w przedmiotowych dwóch regionach w dziesięcioletnim okresie, w którym stosowano taryfy preferencyjne. Odnotowała, że rynek energii elektrycznej na Sardynii i w Wenecji Euganejskiej charakteryzował się nadwyżką zdolności produkcyjnych w zakresie produkcji energii elektrycznej; było mało prawdopodobne, by nadwyżka ta miała zniknąć w ciągu najbliższych dziesięciu lat. Odnotowano również, że producenci nie mieli możliwości eksportu energii elektrycznej z tych regionów ze względu na niewystarczające połączenie z kontynentalnymi Włochami w przypadku Sardynii i braku popytu w regionach sąsiadujących z Wenecją Euganejską (20).

(36)

W tych okolicznościach Komisja uznała, że taki duży klient przemysłowy jak Alcoa miał w stosunku do ENEL znaczną siłę przetargową, ponieważ zamknięcie dwóch hut zaliczających się do najlepszych klientów ENEL w całym kraju doprowadziłoby do jeszcze większych nadwyżek zdolności produkcyjnych i pogorszenia struktury kosztowej ENEL. Dlatego też dostarczanie energii elektrycznej hutom w Portovesme i Fusinie po szczególnie niskich cenach leżało w interesie gospodarczym ENEL.

(37)

Komisja uznała, że racjonalnie działający dostawca energii elektrycznej byłby przygotowany do tego, by prowadzić sprzedaż po cenach, które pokrywałyby średni koszt krańcowy produkcji, obliczony w oparciu o aktualną strukturę paliw wykorzystywaną przez elektrownie w danym regionie, oraz niewielką część kosztów stałych. Udowodniono, że cena ustalona dla przedsiębiorstwa Alcoa spełniała te kryteria. Jeśli chodzi o niewielkie roczne podwyżki cen ustalonych dla Alcoa na najbliższe 10 lat, Komisja uznała je za uzasadnione na podstawie prognozy, że koszty krańcowe produkcji ENEL zmaleją w kolejnych latach dzięki polepszeniu struktury paliw i technologii wytwarzania.

(38)

Komisja wywnioskowała więc, że ENEL zachował się jak racjonalny operator rynku, przyznając przedmiotowe taryfy, zaś środek ten został uznany za niestanowiący pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE.

(39)

W latach następujących bezpośrednio po decyzji w sprawie Alumix włoski system energii elektrycznej został zrestrukturyzowany w celu stopniowej liberalizacji unijnego rynku energii elektrycznej (21).

(40)

W 1997 r. standardowa taryfa opłat za energię elektryczną (22) została zrestrukturyzowana i podzielona na komponenty (23). W taryfie Alcoa wprowadzono pierwszą zmianę. Cena Alumix, która przed reformą była kwotą globalną, została podzielona na komponenty taryfowe w celu dostosowania jej do nowej standardowej struktury taryfy. Komponenty taryfy, mające zastosowanie do Alcoa, zostały zmniejszone w taki sposób, aby cena końcowa odpowiadała dokładnie cenie przewidzianej w decyzji w sprawie Alumix. Na tym etapie ENEL jako jedyny dostawca energii elektrycznej we Włoszech ciągle stosował taryfę w sposób bezpośredni: naliczał wobec przedsiębiorstwa Alcoa ceny Alumix i nie otrzymywał żadnej osobnej rekompensaty w związku z dostawami do tego przedsiębiorstwa.

(41)

W 1999 r., kiedy Włochy transponowały pierwszą dyrektywę UE w sprawie liberalizacji (24), ENEL przestał być monopolistą w zakresie dostaw energii elektrycznej we Włoszech i został podzielony na kilka podmiotów.

(42)

W 2002 r. Włochy zdecydowały o włączeniu taryfy Alumix do „ogólnych opłat systemu energii elektrycznej” (25). Ten nowy status doprowadził do pierwszej znaczącej zmiany w mechanizmie finansowania taryfy Alumix. Wcześniej ENEL sprzedawał energię elektryczną przedsiębiorstwu Alcoa bezpośrednio po stawkach preferencyjnych, natomiast w ramach nowego mechanizmu (26) ENEL otrzymywał pełną normalną cenę naliczaną dużym klientom przemysłowym, zaś inni nabywcy energii zapewniali fundusze niezbędne do tego, by przedsiębiorstwo Alcoa nadal płaciło cenę Alumix. W praktyce przedsiębiorstwu Alcoa naliczano pełną cenę, jednakże korzystało ono z bezpośredniej obniżki kwoty na rachunku. ENEL finansował to obniżenie rachunku poprzez zatrzymanie wpływów z nowej opłaty parapodatkowej wprowadzonej przy pomocy komponentu A4 taryfy opłat za energię elektryczną pokrywanego przez wszystkich użytkowników (27). W 2002 r. przedsiębiorstwo Alcoa zawarło umowę dwustronną z ENEL dotyczącą ceny nominalnej odpowiadającej w przybliżeniu standardowej taryfie naliczanej przez ten podmiot za dostawę prądu elektrycznego o wysokim napięciu.

(43)

Dalsza istotna zmiana miała miejsce w 2004 r. wraz z przyjęciem przez AEEG decyzji nr 148/04, w której całość zarządzania administracyjnego taryfami powierzono Funduszowi Wyrównawczemu. W ramach tego systemu ENEL nie zatrzymywał już wpływów z komponentu A4, tylko przekazywał je w całości Funduszowi Wyrównawczemu, który przeprowadzał obliczenia i dokonywał zwrotów na rzecz Alcoa. W praktyce w ramach tego mechanizmu przedsiębiorstwo Alcoa płaciło cenę ustaloną umownie z ENEL-em i otrzymywało ex post od Funduszu Wyrównawczego środki kompensacyjne umożliwiające mu w rzeczywistości utrzymanie ceny Alumix. Te nowe warunki administracyjne weszły w życie w odniesieniu do Alcoa we wrześniu 2004 r. i mają nadal zastosowanie (28).

(44)

Dekretem z 2004 r. rząd włoski przedłużył do dnia 30 czerwca 2007 r. okres obowiązywania preferencyjnej taryfy opłat za elektryczność ustalonej dekretem z dnia 19 grudnia 1995 r. za „dostawy energii elektrycznej na potrzeby produkcji aluminium, ołowiu, srebra i cynku, ograniczone do zakładów już istniejących w momencie wejścia w życie niniejszego Dekretu i zlokalizowanych na obszarach wyspiarskich oraz charakteryzujących się niewystarczającym dostępem do krajowych sieci elektryczności i gazu lub całkowitym brakiem takiego dostępu” (29).

(45)

W praktyce dekret z 2004 r. miał na celu a) przedłużenie okresu obowiązywania istniejącej taryfy mającej zastosowanie do Alcoa do czerwca 2007 r. i b) rozszerzenie tych warunków na trzy inne przedsiębiorstwa usytuowane na Sardynii: Portovesme, ILA oraz Euroallumina.

(46)

Rozszerzenie taryfy Alcoa przewidziane w dekrecie z 2004 r. zostało wdrożone na poziomie regulacyjnym decyzją AEEG nr 148/04, na mocy której wprowadzono również zmiany w mechanizmie finansowania wspomnianym w motywie 43 powyżej.

(47)

To pierwsze przedłużenie było przedmiotem formalnego postępowania wyjaśniającego dotyczącego dekretu z 2004 r. w sprawie C 38/04 (30). Według władz włoskich (31) dekret z 2004 r. nie został wdrożony w odniesieniu do przedsiębiorstwa Alcoa, które nadal korzystało z taryf opartych o pierwotną podstawę prawną – dekret z 1995 r.

(48)

Artykułem 11 ust. 11 ustawy nr 80/2005 władze włoskie przedłużyły do 2010 r. taryfę preferencyjną dla Alcoa oraz warunki taryfowe obowiązujące w dniu 31 grudnia 2004 r. (32). Na mocy ustawy nr 80/2005 rozszerzenie taryfy miało wejść w życie z dniem 1 stycznia 2005 r. Datę tę zmieniono jednakże później na 1 stycznia 2006 r. na mocy decyzji AEEG nr 286/05 w sprawie instrukcji władz krajowych.

(49)

W celu ustalenia ceny, jaką przedsiębiorstwo Alcoa powinno płacić po 2005 r., wprowadzono na mocy ustawy nr 80/2005 mechanizm indeksacji, w ramach którego od dnia 1 stycznia 2006 r. cena preferencyjna (czyli cena ustalona w decyzji w sprawie Alumix na 2005 r.) miała wzrastać o 4 % rocznie, lub też o średni procentowy wzrost cen notowany na giełdach energii elektrycznej w Amsterdamie i Frankfurcie (33).

(50)

Jednakże po konsultacji z beneficjentami AEEG sformułował inną interpretację zaktualizowanego mechanizmu. W decyzji AEEG nr 217/05 przewidziano, że roczny wzrost taryfy będzie odpowiadał średniemu wzrostowi cen hurtowych, ale nie może przekroczyć 4 %. W wyniku tego zaktualizowanego mechanizmu roczne podwyżki taryfy preferencyjnej były de facto niższe niż przewidziane pierwotnie w prawodawstwie.

(51)

Drugie rozszerzenie było przedmiotem formalnego postępowania wyjaśniającego wszczętego w sprawie C 36/06. Kiedy Komisja wszczęła formalne postępowanie wyjaśniające w odniesieniu do art. 11 ust. 12 ustawy nr 80/2005, AEEG uzależniło w drodze decyzji nr 190/06 płatności dokonywane na mocy ustawy nr 80/2005 od przedstawienia przez przedsiębiorstwo Alcoa gwarancji bankowej lub gwarancji spółki dominującej zabezpieczającej przed ryzykiem zwrotu pomocy.

(52)

Płatności dokonywane przez Fundusz Wyrównawczy na rzecz Alcoa w okresie od stycznia 2006 r. do stycznia 2009 r. przedstawiono w tabeli poniżej. Dane za rok 2009 r. są niepełne, ponieważ odzwierciedlają wyłącznie płatności dokonane w styczniu 2009 r., podczas gdy przedsiębiorstwo Alcoa otrzymywało płatności również w kolejnych miesiącach.

(53)

Komisja podjęła decyzję o wszczęciu formalnego postępowania wyjaśniającego w oparciu o następujące argumenty:

(54)

Komisja zaklasyfikowała taryfy wprowadzone dekretem z 2004 r. jako pomoc operacyjną i oceniła, czy taką pomoc można było zatwierdzić zgodnie z wytycznymi w sprawie pomocy regionalnej (34), ponieważ w 2004 r. Sardynia była obszarem objętym pomocą zgodnie z art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE. Komisja wyraziła wątpliwości co do możliwości zatwierdzenia pomocy na tej podstawie, jako że taka pomoc ad hoc, przyznawana ograniczonej liczbie przedsiębiorstw, jej zdaniem nie przyczyniała się do promowania rozwoju regionalnego.

(55)

Jeśli chodzi o konkretny przypadek Alcoa, Komisja wskazała, że jej zdaniem nowa taryfa różniła się od taryfy Alumix – taryfa Alumix została przyznana przez ENEL, włoskiego monopolistę w zakresie dostaw energii elektrycznej, zaś nowa taryfa zakładała wybiórczą interwencję państwa w celu zrekompensowania różnicy pomiędzy ceną rynkową ustaloną z producentem energii elektrycznej a ceną preferencyjną ustaloną w 1996 r.

(56)

Dodatkowo Komisja zastanawiała się, czy przedmiotowy środek mógł przynieść skutek w postaci zmniejszenia poziomu opodatkowania nałożonego na omawiane przedsiębiorstwo. Takie zmniejszenie musiałoby być oparte o podstawę prawną z dyrektywy 2003/96/WE z dnia 27 października 2003 r. w sprawie restrukturyzacji wspólnotowych przepisów ramowych dotyczących opodatkowania produktów energetycznych i energii elektrycznej (35).

(57)

W decyzji z 2006 r. w sprawie wszczęcia formalnego postępowania wyjaśniającego skoncentrowano się na taryfie Alcoa (36). Komisja zauważyła, że regulacyjne ramy prawne i warunki rynkowe panujące w momencie przyjmowania decyzji w sprawie Alumix różniły się w znaczny sposób od warunków panujących w okresie objętym decyzją w sprawie wszczęcia postępowania wyjaśniającego. W szczególności rynek energii elektrycznej był już zliberalizowany, a zarządzanie systemem taryfowym przekazano Funduszowi Wyrównawczemu. Dlatego też Komisja uznała za konieczne ponowne zbadanie obecności pomocy państwa w taryfie Alcoa.

(58)

Komisja uznała, że taryfa stanowi pomoc państwa opierając się na następujących argumentach: a) obniżenie taryfy opłat za energię elektryczną stanowi korzyść ekonomiczną; b) decyzja o przyznaniu taryfy podjęta została przez władze włoskie i sfinansowana w drodze przekazania zasobów państwa w formie opłat parapodatkowych; c) środek stanowi zagrożenie dla konkurencji; oraz d) środek ma wpływ na wymianę handlową wewnątrz Wspólnoty w świetle faktu, że aluminium jest powszechnym przedmiotem obrotu towarowego na światowych rynkach. Komisja uznała środek za pomoc operacyjną.

(59)

Komisja uznała również, że poprzednie ustalenie, iż taryfa Alumix nie stanowi pomocy państwa, nie oznacza, że nowy środek stanowi istniejącą pomoc. Zatwierdzenie przez Komisję taryfy Alumix dokonane w oparciu o ocenę ekonomiczną sytuacji w danym momencie było ograniczone w czasie i nie mogło obejmować rozszerzenia taryfy przewidzianego w ustawie nr 80/2005.

(60)

Jeśli chodzi o zgodność z przepisami, Komisja oceniła, czy taryfa preferencyjna mogła być zatwierdzona w oparciu o wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej.

(61)

Jeśli chodzi o zakład w Wenecji Euganejskiej, Komisja odnotowała, że nie jest on usytuowany w regionie kwalifikującym się do pomocy na mocy art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE i w związku z tym nie kwalifikował się do pomocy regionalnej.

(62)

Sardynia była regionem objętym pomocą w rozumieniu art. 87 ust. 3 lit. a) do końca 2006 r. Komisja wyraziła jednakże wątpliwość co do możliwości zatwierdzenia środka w oparciu o wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej (37) w odniesieniu do przedmiotowego okres czasu.

(63)

Pomimo tego, że władze włoskie zapewniały, że wysokie ceny energii elektrycznej na Sardynii stanowią przeszkodę dla rozwoju wyspy, Komisja ustaliła, że Włochy nie wykazały istnienia znacznie wyższych cen na Sardynii – ani średnich, ani konkretnych w odniesieniu do przedsiębiorstw o dużym zapotrzebowaniu na energię (władze włoskie nie dostarczyły danych na temat umów dwustronnych zawartych pomiędzy przedsiębiorstwami o dużym zapotrzebowaniu na energię a ich dostawcami argumentując, że dane takie nie są publicznie dostępne). Dodatkowo Włochy nie wyjaśniły, dlaczego wyższe ceny stanowią przeszkodę dla rozwoju regionalnego, ani też w jaki sposób taryfa przyczyniła się do rozwoju regionalnego. Komisja przypomniała, że w sprawie C 34/02 (38) nie zgodziła się, że brak połączenia Sardynii z siecią energii elektrycznej należy uznać za przeszkodę dla rozwoju małych i średnich przedsiębiorstw w tym regionie (i przyjęła decyzję negatywną). Komisja wyraziła zatem wątpliwości co do niezbędności przedmiotowej pomocy.

(64)

Komisja miała również wątpliwości, czy taka pomoc ad hoc była proporcjonalna do istniejących regionalnych utrudnień, zważywszy dodatkowo na metodę wykorzystaną do obliczania ceny preferencyjnej, która nie miała związku z cenami stosowanymi w innych częściach Włoch.

(65)

Komisja odnotowała, że pomoc nie miała realnie charakteru malejącego ze względu na nałożony na podwyżki taryf pułap na poziomie 4 %.

(66)

W odniesieniu do okresu objętego wytycznymi na temat krajowej pomocy regionalnej za okres 2007–2013 (39) Komisja zauważyła, że Sardynia przestanie się kwalifikować do otrzymywania pomocy regionalnej na mocy art. 87 ust. 3 lit. a) Traktatu WE, a w szczególności do pomocy operacyjnej. Komisja uznała, że co prawda możliwe byłoby zatwierdzenie dwuletniego okresu przejściowego w ramach wytycznych dotyczących liniowego systemu wycofywania istniejących programów pomocy operacyjnej, jednakże nie wydaje się właściwe zatwierdzenie wprowadzenia nowej pomocy operacyjnej na kilka miesięcy w świetle planowanego wycofywania, uwzględniając dodatkowo wyrażone wątpliwości i charakter pomocy zakłócający konkurencję.

(67)

Podsumowując, Komisja wyraziła wątpliwości co do możliwości zatwierdzenia preferencyjnej taryfy dla Alcoa w charakterze pomocy regionalnej lub na innej podstawie, której w każdym razie władze włoskie nie wskazały.

(68)

Decyzja z 2006 r. o wszczęciu postępowania wyjaśniającego została zaskarżona przez przedsiębiorstwo Alcoa przed Sądem Pierwszej Instancji. W dniu 25 marca 2009 r. Sąd wydał wyrok (zwany dalej „wyrokiem Sądu”), podtrzymując przedmiotową decyzję i odrzucając w całości argumenty przedsiębiorstwa Alcoa. (40).

(69)

Zaproszenie Komisji do przedstawienia uwag dotyczących dwóch decyzji w sprawie wszczęcia szczegółowych postępowań wyjaśniających wywołało reakcje przedsiębiorstwa Alcoa i zainteresowanych osób trzecich. Poniżej podsumowano jedynie uwagi dotyczące taryf Alcoa.

(70)

Według Alcoa taryfa ma stanowić reakcję na niedoskonałości rynku, mianowicie niedoskonałość niedawno zliberalizowanego rynku energii elektrycznej, polegającą na braku konkurencji cenowej w związku ze znaczącą pozycją rynkową dotychczasowych operatorów. Uważa się, że ta niedoskonałość rynku jest szczególnie widoczna na Sardynii. W tych okolicznościach potrzebne są rzekomo działania regulacyjne, w tym działania polegające na ustaleniach taryfowych towarzyszące przejściu od monopolu do pełnej konkurencji.

(71)

W sporządzonej przez Alcoa analizie prawnej podkreślono fakt, że taryfa nie stanowi pomocy państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, ponieważ okoliczności, które uzasadniały decyzję w sprawie Alumix z 1996 r. stwierdzającą, że nie udzielono pomocy państwa, są wciąż zasadne. W szczególności taryfa nie przynosi korzyści, jej sposób finansowania nie wiąże się z przekazaniem zasobów państwowych i, zważywszy na szczególne cechy handlu aluminium hutniczym, nie wpływa na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową ani nie zakłóca konkurencji.

(72)

Alcoa twierdzi ponadto, że nawet w przypadku uznania środka za pomoc państwa, taryfa stosowana na Sardynii byłaby zgodna z zasadami pomocy regionalnej.

(73)

Alcoa twierdzi, że taryfa stanowi reakcję na niedoskonałość rynku, że nie stanowi pomocy państwa, a w każdym razie stanowiłaby istniejącą a nie nową pomoc, i że zasada uzasadnionych oczekiwań wyklucza jej zwrot.

(74)

Alcoa przedstawia obszerne informacje ogólne na temat produkcji i handlu aluminium. Wytop aluminium jest najbardziej energochłonnym ze wszystkich procesów przemysłowych (zużycie 15 kWh/kg wyprodukowanego aluminium). Całkowita produkcja aluminium hutniczego na świecie w 2006 r. wyniosła około 33,7 mln ton, z czego tylko 4,5 mln wyprodukowano w EOG. EU-25 i EOG są dużymi importerami netto aluminium hutniczego. W 2006 r. przywóz do EU-25 wyniósł 4,7 mln ton, a w 2010 r. spodziewany jest wzrost przywozów do 5,5 mln ton. W 2006 r. przemysł aluminiowy w UE zatrudniał 106 000 (41) osób bezpośrednio i zapewniał pośrednio zatrudnienie dla kolejnych 300 000 osób. W chwili przedstawiania uwag przez Alcoa w UE-25 eksploatowane były z pełną wydajnością w sumie 22 huty aluminium (31 w EOG).

(75)

Aluminium hutnicze jest towarem, a jego światową cenę referencyjną ustala się na Londyńskiej Giełdzie Metali. Dwie włoskie huty w Fusinie i Portovesme produkują około 200 000 ton. Według Alcoa ta ograniczona produkcja nie jest w stanie wpłynąć na ceny aluminium hutniczego.

(76)

Energia elektryczna stanowi główną pozycję w kosztach związanych z produkcją aluminium hutniczego. Według Alcoa huty mogą działać jedynie w przypadku zawarcia długoterminowych porozumień w zakresie dostaw z producentami energii. Obecnie zainteresowani sprzedawcy mogą nadal proponować długoterminowe umowy oparte na kosztach, co ilustruje umowa zawarta przez Alcoa w Islandii (42). Alcoa uważa jednak, że w przypadku braku opartych na kosztach ustaleń umownych huty zmuszone są do wstrzymania produkcji. Od 2003 r. w UE-25 z tego powodu zamknięto trzy huty i ogłoszono plany zamknięcia kolejnych. Alcoa stwierdza, że gdyby nie rozszerzenie taryfy, musiałoby zamknąć bezzwłocznie dwa przedmiotowe włoskie zakłady w Fusinie w Wenecji Euganejskiej i w Portovesme na Sardynii.

(77)

Alcoa zwraca uwagę, że wobec niewłaściwego funkcjonowania rynków energii elektrycznej rządy kilku państw członkowskich zachęcają do zawierania długoterminowych umów opartych na kosztach na dostawy energii między konsumentami przemysłowymi o dużym zapotrzebowaniu na energię a producentami energii. Rozwiązania te uważa się za niezbędne środki tymczasowe w celu zapewnienia uczciwego ustalania cen i niedopuszczenia do zamykania przedsiębiorstw. Alcoa przedstawia krótki opis środków przyjętych przez: Finlandię (konsorcja inwestujące w nowy reaktor jądrowy z prawami poboru po cenie ustalonej w stosunku do kosztów produkcji), Niemcy (35–50 % upust kosztów przesyłu energii oraz obniżka opłat związanych z energią odnawialną dla dużych użytkowników przemysłowych), Hiszpanię (taryfy regulowane), Francję (konsorcja dużych użytkowników inwestujące w nowe elektrownie jądrowe, regulowane taryfy „zwrotu”), Szwecję (konsorcja zajmujące się inwestycjami w nowe elektrownie jądrowe) i Belgię (konsorcjum nabywcze).

(78)

Alcoa podkreśla, że sama Komisja uznała w dochodzeniu w sektorze energii elektrycznej (43), że rynki energii elektrycznej w Europie nie funkcjonują właściwie. Alcoa wymienia także szereg inicjatyw w sektorze energii elektrycznej podjętych lub ogłoszonych przez Komisję, takich jak prace Grupy Wysokiego Szczebla do spraw Konkurencyjności, Energii i Środowiska (44).

(79)

Alcoa utrzymuje, że taryfa nie jest pomocą państwa, ponieważ: a) w okolicznościach, które doprowadziły Komisję do wniosku, że taryfa Alumix nie przynosi korzyści, nie nastąpiły żadne znaczące zmiany; w szczególności cena płacona przez Alcoa pozostaje zgodna z parametrami określonymi przez Komisję w decyzji w sprawie Alumix; b) środek nie zakłóca konkurencji ani nie wpływa na wymianę handlową między państwami członkowskimi i c) zgodnie ze stosownym orzecznictwem sądów wspólnotowych środek nie wiąże się z przekazaniem zasobów państwowych.

(80)

Alcoa twierdzi, że przy ocenie istnienia korzyści zasadniczą kwestią jest ustalenie, czy cena płacona przez Alcoa jest niższa od normalnej ceny rynkowej. Utrzymuje, że specjalna cena równa się kwocie, którą przedsiębiorstwo musiałoby zapłacić w normalnych warunkach rynkowych, czyli na całkowicie konkurencyjnym rynku. W sprawie Alumix Komisja doszła do wniosku, że na całkowicie konkurencyjnym rynku prywatny dostawca energii elektrycznej sprzedawałby energię najlepszym nabywcom po kosztach krańcowych podwyższonych o niewielką dopłatę do kosztów stałych i że państwo mogłoby ustalać taryfy w oparciu o takie same kryteria. Według Alcoa w niniejszym przypadku test, jaki można by było zastosować, to sprawdzenie, czy ceny płacone przez Alcoa są wyższe czy niższe od kosztów krańcowych dostawcy energii (podwyższonych o pewną dopłatę do kosztów stałych). Alcoa przedstawia obliczenia na poparcie swojego stanowiska.

(81)

Zarówno w przypadku Sardynii, jak i Wenecji Euganejskiej Alcoa stosuje minimalne ceny na rynku ofertowym IPEX (20,2 EUR i 21,0 EUR/MWh w 2005 i 2006 r.) jako kryterium kosztów krańcowych wytwórców energii, ponieważ żaden dostawca nie sprzedawałby energii na rynku kasowym po cenach niższych od swoich kosztów krańcowych, a zatem minimalne ceny transakcji z natychmiastową dostawą są wyższe od krańcowych kosztów produkcji. Zdaniem przedsiębiorstwa wiarygodność wskazanych powyżej cen minimalnych można wykazać porównując je ze standardowymi kosztami krańcowymi elektrowni węglowych, które Alcoa ocenia na 20 EUR/MWh.

(82)

Podsumowując, według Alcoa, w Wenecji Euganejskiej, jak i na Sardynii metodologie określone w motywach 80 i 81 potwierdzają, że ceny płacone przez Alcoa są zgodne z kryteriami określonymi w decyzji w sprawie Alumix.

(83)

Alcoa kwestionuje stosowanie przez Komisję średnich cen IPEX jako punktu odniesienia przy ocenie istnienia korzyści. Twierdzi, że średnia cena IPEX nie odzwierciedla cen płaconych przez dużego konsumenta przemysłowego, jakim jest Alcoa, zużywającego energię elektryczną przez 24 godziny na dobę, który zamiast kupować ją na rynku kasowym, zawiera długoterminowe dwustronne umowy na dostawy.

(84)

Alcoa utrzymuje ponadto że ENEL ma dominującą pozycję w zakresie dostaw energii elektrycznej prawie na całym terytorium Włoch. W szczególności na Sardynii przed konkurencją chronią ENEL dostawcy spoza Sardynii, co wynika z ograniczonej zdolności połączenia międzysystemowego między Sardynią a kontynentalną częścią Włoch. Dlatego we Włoszech ani rynek kasowy, ani rynek długoterminowych umów na dostawy nie ma na razie prawdziwie konkurencyjnej struktury. Ceny stosowane przez ENEL dla Alcoa nie odzwierciedlają zatem cen, które normalnie występowałyby na całkowicie konkurencyjnym rynku, zarówno na Sardynii, jak i w Wenecji Euganejskiej.

(85)

Podsumowując, Alcoa utrzymuje, że ceny, które płaci we Włoszech, są nadal w pełni zgodne z kryteriami określonymi przez Komisję w decyzji w sprawie Alumix i dokładnie odzwierciedlają, co działoby się, gdyby rynek funkcjonował właściwie. Alcoa nie jest zatem beneficjentem korzyści, której nie mogłoby otrzymać na całkowicie konkurencyjnym rynku.

(86)

Alcoa utrzymuje, że taryfa nie ma wpływu na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową i nie może zakłócać konkurencji. Cenę aluminium hutniczego ustala się na Londyńskiej Giełdzie Metali i zmiany lokalnych kosztów produkcji nie przekładają się na różnice w cenach. Produkcja aluminium hutniczego we Włoszech jest zdaniem Alcoa tak niska, że nie ma wpływu na ceny na świecie.

(87)

Popyt na aluminium hutnicze w UE-25 stale wzrasta (w latach 1996–2005 wzrósł o 42 %). Europejska produkcja nie rosła w takim samym tempie co popyt. W 2004 r. produkcja w UE-25 pokryła tylko 41 % popytu UE-25, co stanowi spadek w porównaniu z 50 % w 1996 r. Dlatego w UE występuje rosnący deficyt produkcji, a popyt jest w coraz większym stopniu zaspakajany przywozem z państw nienależących do UE.

(88)

Alcoa twierdzi, że gdyby przemysł aluminiowy we Włoszech zniknął, żaden nowy podmiot z Włoch lub z UE nie zastąpiłby mocy produkcyjnych zlikwidowanych we Włoszech, ponieważ zakłady w UE już teraz w pełni wykorzystują swoje moce produkcyjne, a żaden istniejący producent ani nowy podmiot nie miałby motywacji do zwiększenia swoich mocy produkcyjnych, zważywszy na niepewne perspektywy długoterminowe dotyczące dostępności niedrogiej energii elektrycznej w przyszłości.

(89)

Alcoa twierdzi ponadto, że kontynuacja włoskich systemów taryfowych nie zagraża interesom innych producentów europejskich, ponieważ zapewniają one minimalnie niższą cenę energii elektrycznej od średniej ważonej ceny płaconej przez producentów aluminium w UE-25.

(90)

Porównanie średnich taryf dla zakładów hutniczych

(91)

W celu potwierdzenia swojej tezy, że przedmiotowy środek nie jest finansowany z zasobów państwowych, Alcoa opiera się na orzecznictwie w sprawach PreussenElektra  (45) i Pearle  (46). Alcoa twierdzi, że podmioty prywatne (odbiorcy energii elektrycznej) przekazują fundusze wymagane do sfinansowania taryfy podmiotowi prywatnemu (Alcoa): rola państwa ogranicza się do przyjęcia ustawy nakazującej płatność wymaganych sum bez pozostawienia żadnej swobody decyzji co do wykorzystania funduszy w inny sposób niż do realizacji ustawowego programu. Według Alcoa w szczególności Fundusz Wyrównawczy nie może mieć żadnej kontroli nad funduszami i pełni jedynie funkcję pośrednika w zakresie rachunkowości.

(92)

Alcoa twierdzi ponadto że nawet w przypadku uznania, że taryfa stanowi pomoc państwa, byłaby ona „istniejącą pomocą” a nie „nową pomocą”.

(93)

Utrzymuje, że decyzja w sprawie Alumix nie była ograniczona w czasie i nie przestała obowiązywać w dniu 31 grudnia 2005 r. Zdaniem Alcoa argument Komisji, według którego w wyniku „zmiany okoliczności” decyzja w sprawie Alumix przestała obowiązywać, jest bezpodstawny, ponieważ ani liberalizacja rynku, ani rola powierzona Funduszowi Wyrównawczemu nie wiązały się z żadną znaczącą zmianą w odniesieniu do korzyści (czy raczej jej braku) wynikającej z systemu Alumix. Po wprowadzeniu reform Alcoa nadal płaciło tę samą cenę netto, a cena ta nie przynosiła korzyści nabywcy energii elektrycznej, jak uznano w decyzji w sprawie Alumix. Dlatego reformy nie stanowiły „zmiany okoliczności”, która pozbawiłaby decyzję w sprawie Alumix mocy prawnej. Jeżeli chodzi o rolę powierzoną Funduszowi Wyrównawczemu, zdaniem Alcoa zmiana miała czysto administracyjny charakter i nie wpływała na istotę mechanizmu.

(94)

Alcoa uważa ponadto że nawet w przypadku zmiany okoliczności przedsiębiorstwo nadal byłoby uprawnione do korzystania z warunków „istniejącej pomocy” na podstawie art. 1 lit. b) ppkt (v) zdanie pierwsze rozporządzenia Rady (WE) nr 659/1999 (47) (środki, które stały się pomocą ze względu na rozwój wspólnego rynku). Twierdzi, że potwierdza to orzecznictwo w sprawie belgijskich centrów koordynacyjnych (Belgian Coordination Centres) (48). W tej sprawie Trybunał orzekł, że w przypadku stwierdzenia, że dany program pomocy nie stanowił pomocy państwa, Komisja może zrewidować swoje stanowisko jedynie, stosując zasady dotyczące istniejącej pomocy, a zatem skutek tej rewizji może obowiązywać tylko w przyszłości.

(95)

Zdaniem Alcoa argument, że liberalizacja rynków energii elektrycznej nastąpiła po przyjęciu przez Komisję decyzji z sprawie Alumix nie jest istotny, ponieważ liberalizacja nie wpłynęła na uzasadnienie twierdzenia, że nie przyznano pomocy (fakt, że ceny pokrywały koszty krańcowe) i nie mogła prowadzić do zmiany charakteru środka. Dlatego Komisja nie może powoływać się na art. 1 lit. b) ppkt (v) zdanie drugie rozporządzenia (WE) nr 659/1999 w celu uznania środka za „nową pomoc”. Ponadto nawet zakładając, że liberalizacja nie odegrała roli, Alcoa twierdzi na podstawie wyroku w sprawie Alzetta  (49), że Komisja nie miałaby możliwości powołać się na art. 1 lit. b) ppkt (v) zdanie drugie rozporządzenia (WE) nr 659/1999.

(96)

Ponadto liberalizacja rynku energii elektrycznej nastąpiła przed przyjęciem rozporządzenia (WE) nr 659/1999. W związku z tym rozporządzenia nie można stosować do środków w sektorze energii elektrycznej nawet, jeżeli stały się środkami pomocy w wyniku liberalizacji, a środki takie reguluje art. 1 lit. b) ppkt (v) zdanie pierwsze rozporządzenia (WE) nr 659/1999 (istniejąca pomoc) i orzecznictwo Trybunału w sprawie Alzetta.

(97)

Alcoa twierdzi ponadto że nawet w przypadku nieuznania obecnego programu za istniejącą pomoc, przedsiębiorstwo mogłoby w każdym razie powoływać się na uzasadnione oczekiwania, wobec znacznych inwestycji przeprowadzonych przez Alcoa w obydwu zakładach, w oparciu o założenie, że taryfa nie stanowiła pomocy oraz wobec istnienia precedensów w praktyce decyzyjnej Komisji, wykazującej pewien zakres swobody w traktowaniu pomocy jako istniejącej pomocy, w szczególności na decyzji Komisji dotyczącej zwolnień z podatku w przypadku zakładania przedsiębiorstw za granicą (50).

(98)

Alcoa utrzymuje, że w przypadku zakładu na Sardynii kwestionowany środek w każdym razie spełnia wymogi korzystania z pomocy regionalnej.

(99)

Alcoa opisuje regionalne trudności Sardynii i problemy energochłonnych sektorów wynikające z braku połączenia międzysystemowego Sardynii w zakresie dostaw energii i istnienia duopolu ENEL/ENDESA, który zakłóca normalny proces konkurencyjny i utrzymuje wysokie ceny nawet dla dużych użytkowników. Taryfa ma stanowić sposób na zaradzenie temu problemowi.

(100)

Alcoa zwraca uwagę, że zamknięcie zakładów hutniczych wpłynęłoby bezpośrednio na likwidację 2 500 miejsc pracy. Miałoby to jednak pośredni wpływ na tysiące innych stanowisk, ponieważ Alcoa jest jednym z głównych pracodawców w regionie. Nagłe zamknięcie zakładów, w odróżnieniu od stopniowego kończenia działalności, miałoby nawet bardziej dramatyczne konsekwencje.

(101)

Alcoa twierdzi, że taryfa spełnia kryteria proporcjonalności pod tym względem, że ogranicza się do tego co konieczne w celu przeciwdziałania niedoskonałości rynku (brak konkurencyjnego rynku na Sardynii), a cena jest zgodna ze średnią ważoną cen energii płaconych przez inne zakłady hutnicze w UE-25.

(102)

Zdaniem Alcoa nie dowiedziono braku stopniowego zmniejszania poziomu przyznawanych środków. Stopniowe obniżanie poziomu przyznawanych środków należy ocenić w odniesieniu do kosztów krańcowych dostawców, a Komisja musiałaby dowieść wzrostu tych kosztów w celu wykazania, że taryfa nie zmniejsza się. W odniesieniu do 4 % pułapu wzrostu taryfy kwestionowanego przez Komisję z uwagi na fakt, że nie zapewnia to stopniowego zmniejszania poziomu przyznawanych środków, Alcoa twierdzi, że normalną rzeczą jest ustalenie ceny na pewien okres. Pułap powinien ponadto odzwierciedlać normalną tendencję i nie należy uwzględniać nietypowych zdarzeń, takich jak wyjątkowy wzrost cen ropy naftowej. Alcoa zauważa także, że Komisja przyjęła stopniowe zmniejszanie poziomu przyznawanych środków w przypadkach, w których korzyść utrzymano przez cztery do pięciu lat, a następnie stopniowo zmniejszano (51).

(103)

Według Alcoa taryfa ma charakter przejściowy, ponieważ ma obowiązywać do czasu wyeliminowania problemu z połączeniem międzysystemowym z kontynentalną częścią Włoch (najprawdopodobniej w 2010 r.). Ponadto argument Komisji, że środek obowiązuje od ponad pięciu lat, jest bezpodstawny, ponieważ dotychczas taryfa nie stanowiła pomocy.

(104)

Alcoa twierdzi wreszcie, że wytyczne w sprawie krajowej pomocy regionalnej na lata 2007–2013 (52) z 2007 r. nie mają w istocie zastosowania, ponieważ taryfę przyznano przed 2007 r., a zatem należy ją oceniać zgodnie z wytycznymi w sprawie krajowej pomocy regionalnej (53) z 1998 r. w sposób określony w przepisach przejściowych wytycznych w 2007 r.

(105)

Konkurent Portovesme Srl (54) przedstawił analizę taryfy Alumix, stwierdzając, że wszystkie preferencyjne taryfy opłat, wprowadzone przez Włochy na Sardynii na podstawie dekretu z 2004 r., stanowią niezgodną z prawem pomoc państwa, której nie można zatwierdzić jako regionalnej pomocy operacyjnej i którą należy uznać za niezgodną z rynkiem wewnętrznym.

(106)

Dwa stowarzyszenia producentów aluminium twierdzą, że taryfy są konieczne w celu uchronienia przed przeniesieniem przemysłu poza granice UE, do momentu, gdy możliwe będzie znalezienie rozwiązań długoterminowych.

(107)

Konkurent Portovesme Srl, o którym mowa w motywie 105, zwrócił się do Komisji o uwzględnienie przy ocenie przedmiotowej sprawy również jego wkładu w sprawę C 13/06 (55). Przedsiębiorstwo stwierdza ponownie, że taryfy należy uznać za niezgodne z rynkiem wewnętrznym.

(108)

Włochy zwróciły się do Komisji o uznanie oświadczenia za pozbawione znaczenia dla sprawy, ponieważ sprawa C 13/06 nie dotyczy tego samego przedmiotu: środki badane w sprawie C 13/06 stanowią nową pomoc, podczas gdy taryfa Alcoa jest przedłużeniem istniejącego środka. Ponadto przedmiotowa osoba trzecia nie jest producentem aluminium i środek na rzecz Alcoa jej nie dotyczy.

(109)

Komisja nie może przyjąć wniosku Włoch. Fakt, że taryfa Alcoa ma tło historyczne różne od tła innych taryf, nie czyni danych uwag pozbawionymi znaczenia dla sprawy, o ile dotyczą one istotnych kwestii, takich jak taryfy opłat za energię elektryczną na Sardynii mające charakter pomocy państwa, ich wkład w rozwój regionalny i wpływ na konkurencję. Ponadto w ramach postępowania na mocy art. 88 ust. 2 Traktatu WE środek, którego dotyczą przedstawione uwagi, nie musi wpływać bezpośrednio i indywidualnie na osobę trzecią, która przekazała te uwagi.

(110)

Włochy wskazują, że, jak uznała sama Komisja, rynek energii elektrycznej w UE nie jest jeszcze w pełni konkurencyjny. Przedsiębiorstwa, w szczególności przedsiębiorstwa energochłonne, nie mają możliwości nabywania energii na porównywalnych warunkach w różnych państwach członkowskich.

(111)

Pomimo liberalizacji przedmiotowego sektora we Włoszech istnieją niedociągnięcia strukturalne (takie jak niedostateczne połączenie międzysystemowe), co przekłada się na wysokie ceny energii i skoncentrowaną strukturę rynku, utrudniającą odpowiednim odbiorcom wybór dostawcy energii elektrycznej. Problemy te są szczególnie odczuwalne na Sardynii, na której jest tylko dwóch dostawców. Włochy twierdzą zatem, że specjalny system taryfowy, odzwierciedlający strukturę popytu, należy uznać za uzasadniony jako środek regulacyjny symulujący mechanizmy, jakie funkcjonowałyby na rynku w pełni konkurencyjnym. Interwencja ta rzekomo przywraca równe szanse między energochłonnymi przedsiębiorstwami, działającymi w różnych państwach członkowskich.

(112)

W odniesieniu do Alcoa Włochy twierdzą, że Komisja uznała, że pierwotna taryfa Alumix ustanowiona w dekrecie z 1995 r. nie stanowiła pomocy państwa, ponieważ była ona w sposób obiektywny związana ze strukturami zużycia energii w hucie i odzwierciedlała specyfikę podaży i popytu w odniesieniu do energii w danych regionach.

(113)

Zdaniem Włoch dekret z 2004 r. jest oparty na tych samych danych faktycznych, na podstawie których Komisja stwierdziła, że nie wystąpiła pomoc państwa, a jednocześnie uwzględnia obecny kryzys w przemyśle metalurgicznym na Sardynii. Twierdzą, że różnica między starym a nowym systemem dotyczy jedynie struktury taryfowej. Włochy utrzymują, że zmiany te stały się niezbędne po wprowadzeniu wewnętrznego rynku energii w celu zagwarantowania neutralności taryf.

(114)

W szczególności Włochy twierdzą, że taryfa Alcoa nie podlega zakazowi określonemu w art. 87 ust. 1 Traktatu WE, ponieważ nie wymaga ona przekazania środków państwowych oraz nie jest w stanie zakłócić konkurencji i wpłynąć na handel wewnątrzwspólnotowy. Ponieważ system taryfowy nie stanowił pomocy, Włochy nie uznały za konieczne zgłoszenie dekretu z 2004 r. Włochy utrzymują, że po wszczęciu szczegółowego postępowania wyjaśniającego przestały stosować dekret z 2004 r. w odniesieniu do Alcoa.

(115)

W odniesieniu do wykorzystywania środków państwowych Włochy twierdzą, że dany system taryfowy jest całkowicie porównywalny z programem, jaki zgodnie z orzeczeniem Trybunału w sprawie PreussenElektra nie wiązał się z wykorzystaniem środków państwowych. Fundusz Wyrównawczy jako techniczny organ ds. rachunkowości systemu nie może swobodnie dysponować środkami finansowymi, które gromadzi. AEEG i ministerstwo finansów sprawują kontrolę nad działalnością Funduszu Wyrównawczego, lecz nie oznacza to, że państwo może swobodnie dysponować tymi środkami.

(116)

W odniesieniu do wpływu na handel wewnątrzwspólnotowy argumentacja Włoch jest identyczna jak argumentacja Alcoa (zob. motywy 86–90).

(117)

Zdaniem Włoch taryfę obowiązującą na Sardynii można w każdym razie uznać za zgodną ze wspólnym rynkiem jako pomoc regionalną z uwagi na następujące kwestie. Niedoskonałości rynku energii elektrycznej na Sardynii stanowią utrudnienie regionalne, które taryfa ma złagodzić. Taryfa ma pozytywny wpływ na zatrudnienie i utrzymanie struktury społeczno-ekonomicznej na wyspie. Jest proporcjonalna do niekorzystnej sytuacji beneficjenta, krótkoterminowa i ma charakter przejściowy.

(118)

Włochy uznały, że zgodnie z zasadami pomocy państwa nie było konieczne zgłoszenie rozszerzenia taryfy przewidzianego w art. 11 ust. 11 ustawy nr 80/2005, ponieważ dany środek nadal nie stanowi pomocy państwa. Włochy uważają, że przedłużenie okresu obowiązywania środka, który nie stanowi pomocy państwa, różni się od przedłużenia okresu obowiązywania środka pomocy, ponieważ jedynie przedłużenie okresu obowiązywania środka pomocy można uznać jako nową pomoc.

(119)

Włochy, podobnie jak Alcoa, twierdzą również, że decyzja w sprawie Alumix nie była ograniczona w czasie. Utrzymują, że było to zamierzone i wskazują na fakt, iż sama Komisja uznała, że taryfa musi być środkiem długoterminowym. Twierdzenie to Włochy uzasadniają, odwołując się do punktu w decyzji w sprawie Alumix, w którym Komisja uznała, że „restrukturyzacja i przywrócenie rentowności działalności Alumix zapewnia nie krótko-, lecz długoterminowy rozwój tych obszarów”.

(120)

W oparciu o takie same wnioski, jak te przedstawione przez Alcoa i określone w motywach 80–85 Włochy utrzymują, że taryfa nie przynosi korzyści. Twierdzą również, że nie ma ona wpływu na wymianę handlową (zob. motywy 86–90) ani nie wymaga przekazania środków państwowych (zob. motyw 115).

(121)

Włochy odwołują się do nadmiaru zdolności produkcyjnych w zakresie produkcji energii elektrycznej występującego na Sardynii i podkreślają, że w takiej sytuacji przedsiębiorstwo Alcoa normalnie miałoby znaczącą siłę przetargową i uzyskałoby konkurencyjną cenę, która byłaby tylko nieznacznie wyższa niż koszty krańcowe produkcji poniesione przez wytwórcę. Zdaniem Włoch nie jest to możliwe na Sardynii z uwagi na zachowanie operatora mającego pozycję dominującą, który może ustalać cenę na Sardynii, i w którego interesie handlowym nie leży sprzedaż po niższej cenie, jeżeli wie, że Alcoa nie może dokonać zakupu potrzebnej energii elektrycznej od innego operatora. Ponadto w sytuacji duopolu (ENEL i ENDESA, obecnie E.ON (56) w interesie obu operatorów może leżeć naliczanie ceny wyższej od ceny optymalnej pod względem ekonomicznym w celu uniknięcia wprowadzenia „złego precedensu” w pozostałych regionach Włoch. Uwzględniając znaczącą pozycję rynkową utrzymaną przez byłego monopolistę, ENEL (57), Włochy stwierdzają, że nie ma znaczącej różnicy między ceną ustaloną dla Alcoa w sytuacji monopolu (zatwierdzonej przez Komisję w decyzji w sprawie Alumix) a taryfą obowiązującą w obecnych, w dużej mierze niedoskonałych, warunkach rynkowych.

(122)

Włochy kwestionują również odniesienie do średnich cen IPEX z takich samych powodów jak opisane powyżej w motywie 83.

(123)

Włochy twierdzą ponadto że podstawy gospodarcze decyzji w sprawie Alumix od lat nie uległy zmianie. W rozszerzeniu taryfy nie było zatem niczego nowego i nie można uznać, że stanowi ona nową pomoc. Zdaniem Włoch niewłaściwe jest również klasyfikowanie przedmiotowego środka jako pomocy niezgodnej z prawem.

(124)

Włochy utrzymują, że w ich ocenie Komisja powinna również uwzględnić wnioski przestawione w pierwszym sprawozdaniu Grupy Wysokiego Szczebla ds. Konkurencyjności, Energii i Środowiska, w którym wyróżniono dwa nowe czynniki, które w ostatnich latach ograniczały produkcję aluminium, tj. globalizację rynku odniesienia dla aluminium i powstanie wewnętrznego rynku energii.

(125)

W szczególności od 1996 r. nie rozwiązano problemu wysokiego kosztu energii elektrycznej potrzebnej do produkcji aluminium na Sardynii i w Wenecji Euganejskiej, uznanego w decyzji w sprawie Alumix. Trwały charakter tych kwestii uzasadnia przedłużenie taryfy, która w każdym przypadku miała być środkiem długookresowym sprzyjającym rozwojowi przemysłu. Włochy wskazują, że inne okoliczności, które Komisja uwzględniła w decyzji w sprawie Alumix, również nie uległy zmianie, w szczególności określone struktury zużycia energii w hutach aluminium i niedostateczny stopień liberalizacji rynku energii elektrycznej.

(126)

Włochy twierdzą, że do czasu dokonania pełnej liberalizacji rynku konieczne jest przedłużenie okresu obowiązywania preferencyjnych taryf opłat za energię elektryczną i wszelkich podobnych instrumentów wprowadzonych przez inne państwa członkowskie w celu ochrony przemysłu europejskiego i zwiększenia jego konkurencyjności.

(127)

Jedynym długoterminowym rozwiązaniem prowadzącym do obniżenia kosztu energii elektrycznej jest zdaniem Włoch stworzenie odpowiedniej infrastruktury do produkcji energii elektrycznej i połączenia międzysystemowego, co spowoduje skuteczne otwarcie rynku dla nowych podmiotów. Włochy wskazują, że gazociąg GALSI, którym gaz ziemny będzie przesyłany z Algierii przez Sardynię do Europy, i podmorskie połączenie kablowe SAPEI, przyczynią się do poprawy połączenia międzysystemowego z Włochami kontynentalnymi. Infrastruktura ta jest obecnie w trakcie budowy. W związku z tym Włochy twierdzą, że do czasu jej zakończenia należy utrzymać obowiązujące taryfy.

(128)

Włochy podkreślają również, że danej sprawy nie można porównywać ze sprawą C 34/02, którą przytoczono w decyzji o wszczęciu postępowania w 2006 r. w celu wskazania, że Komisja stwierdziła już, że brak przepustowości połączeń wzajemnych między sieciami energetycznymi nie stanowi ograniczenia regionalnego dla Sardynii. Zdaniem Włoch przytoczona sprawa dotyczyła pomocy dla MŚP, które nie zużywają dużych ilości energii, a więc są mniej narażone na skutki braku odpowiedniej infrastruktury energetycznej i niedoskonałości rynku energii elektrycznej na Sardynii niż takie przedsiębiorstwa jak Alcoa.

(129)

Włochy wskazują również, że grupa wysokiego szczebla jest świadoma konieczności utrzymania na terytorium UE sektorów energochłonnych, takich jak hutnictwo żelaza i metali nieżelaznych (58) poprzez zwiększenie w nich konkurencyjności, a w szczególności poprzez zapewnienie im dostępu do energii elektrycznej po konkurencyjnych cenach.

(130)

Włochy przedstawiają szczegółowy opis środków podjętych przez inne państwa członkowskie, takie jak Niemcy, Hiszpania, Francja, Finlandia i Grecja, w celu obniżenia kosztów energii elektrycznej ponoszonych przez sektory energochłonne i powstrzymania procesu przenoszenia produkcji poza UE. Włochy wskazują, że środki takie mogą przybierać różne formy, przynoszą takie same skutki gospodarcze jak włoska preferencyjna taryfa i podkreślają, że harmonizacja takich środków byłaby dla UE pożądana, gdyż umożliwiłaby stworzenie równych szans dla sektorów europejskich i ich konkurentów w państwach trzecich. Jednak w krótkiej perspektywie nie należy uznawać środków przyjętych przez Włochy za pomoc i należy je ocenić według tych samych kryteriów, co środki wprowadzone przez inne państwa członkowskie.

(131)

Komisja uważa, że na wstępie niezbędne jest wyraźne określenie czasowego i przedmiotowego zakresu postępowania, zdefiniowanego w decyzjach o wszczęciu postępowania.

(132)

Potrzeba takiego wyraźnego określenia zakresu wynika z faktu, że w chwili wejścia w życie w kwietniu 2004 r. dekretu z 2004 r., preferencyjna taryfa Alcoa była objęta zatwierdzeniem pomocy państwa (decyzja w sprawie Alumix) do grudnia 2005 r. (59)

(133)

Biorąc pod uwagę częściowe czasowe pokrywanie się programu Alumix i przepisów zaskarżonych w 2004 r., konieczne jest wyjaśnienie, czy w decyzji o wszczęciu postępowania z 2004 r. zakwestionowano przedłużenie w czasie taryfy Alcoa poza pierwotny okres obowiązywania programu Alumix (od dnia 1 stycznia 2006 r.), czy też zakwestionowano również sam program Alumix w okresie od kwietnia 2004 r. do grudnia 2005 r. ze względu na zmiany w jego mechanizmie finansowania.

(134)

Dokładana lektura samej decyzji wskazuje, że zakwestionowano w niej ogólnie nowy system taryfowy wprowadzony dekretem z 2004 r. na rzecz odnośnych beneficjentów (Portovesme Srl, ILA Spa, Euroallumina Spa i Alcoa) i nie można jej interpretować jako decyzji kwestionującej sam program Alumix. Wniosek ten uzasadniają następujące spostrzeżenia.

(135)

Po pierwsze, ocena kwestionowanego środka jest globalna i nie wprowadza rozróżnienia pomiędzy beneficjentami. W szczególności nie została szczegółowo opisana ani oceniona odrębna sytuacja prawna Alcoa jako beneficjenta zatwierdzonej taryfy Alumix.

(136)

Po drugie, uwagi Komisji dotyczące znaczącej różnicy pomiędzy systemem Alumix a nowym systemem taryfowym (60), przedstawione jedynie w celu wykazania, że ustaleń Alumix nie można ekstrapolować do nowego systemu taryfowego ze względu na inny mechanizm finansowania.

(137)

Po trzecie, gdyby decyzja o wszczęciu postępowania z 2004 r. miała na celu zakwestionowanie pierwotnego programu Alumix, podawałaby podstawę prawną, na jakiej pierwotna taryfa została przyznana (dekret z 1995 r.), a także jakieś wyjaśnienie, dlaczego taryfa w formie zmienionej nowymi ramami regulacyjnymi ogranicza ważność ustaleń Komisji odnośnie do Alumix przed terminem wygaśnięcia programu.

(138)

Dlatego Komisja uważa, że w przypadku Alcoa w decyzji o wszczęciu postępowania z 2004 r. zakwestionowano przedłużenie programu Alumix na okres dacie jego wygaśnięcia w dniu 31 grudnia 2005 r. Zatem czasowy zakres postępowania z 2004 r. ogranicza się do okresu rozpoczynającego się w dniu 1 stycznia 2006 r.

(139)

W tym jednak terminie dekret z 2004 r. został de facto zastąpiony ustawą nr 80/2005, która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2006 r. (zob. motywy 48 i 142). Dekret z 2004 r. jest więc zasadniczo nieistotny w niniejszym postępowaniu.

(140)

Brzmienie decyzji o wszczęciu postępowania z 2006 r. nie wymaga wykładni: zakwestionowano w niej jednoznacznie przyjęte w ustawie nr 80/2005 (61) przedłużenie taryfy do 2010 r., a nie program Alumix jako taki.

(141)

Jeśli chodzi o czasowy zakres postępowania z 2006 r., Komisja zauważa, że w tym przypadku program Alumix, który wygasł w grudniu 2005 r., i zakwestionowane przedłużenie taryfy, które miało miejsce w dniu 1 stycznia 2006 r., nie pokrywają się czasowo (zob. motyw 48). Potwierdza to pkt 132 wyroku Trybunału.

(142)

Ponieważ w dniu 1 stycznia 2006 r. dekret z 2004 r. został zastąpiony ustawą nr 80/2005, nie ma on bezpośredniego znaczenia dla postępowania. Postępowanie koncentruje się więc na jednym konkretnym środku: przedłużeniu taryfy Alcoa od dnia 1 stycznia 2006 r. do 31 grudnia 2010 r. na mocy ustawy nr 80/2005 w związku z właściwymi przepisami przyjętymi przez AEEG. Biorąc jednak pod uwagę, że istnieje tylko jedna taryfa Alcoa, bez względu na podstawę prawną jej przyznania, gdyby Włochy miały uznać, że dekret z 2004 r. mógłby stanowić taką podstawę w okresie od stycznia 2006 r. do czerwca 2007 r., wnioski niniejszej decyzji należy uznać za mające zastosowanie również do środka wprowadzonego dekretem z 2004 r. (62)

(143)

Środek stanowi pomoc państwa w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu WE, jeśli spełnione są następujące warunki: środek a) przynosi beneficjentowi korzyść gospodarczą, b) jest przyznany przez państwo lub z zasobów państwa; c) ma charakter wybiórczy; d) oddziałuje na wewnątrzwspólnotową wymianę handlową i może zakłócać konkurencję w UE.

(144)

Zarówno Włochy, jak i Alcoa twierdzą, że taryfa nie stanowi pomocy państwa.

(145)

Na wstępie Komisja zauważa, że w ramach ustaleń taryfowych, o których mowa w art. 11 ust. 11 ustawy nr 80/2005, państwo interweniuje w celu utrzymania ceny energii elektrycznej na znacząco niższym poziomie niż cena, którą przedsiębiorstwo Alcoa mogłoby uzyskać (i uzyskało) w rzeczywistych warunkach rynkowych. Gdyby Alcoa była w stanie uzyskać tę cenę bezpośrednio od jednego z dostawców energii elektrycznej w przedmiotowych regionach, interwencja państwowa nie byłaby konieczna. Ani Włochy, ani Alcoa nie podważają twierdzenia, zgodnie z którym w odnośnych regionach rzeczywiste ceny rynkowe są wyższe niż cena faktycznie płacona przez Alcoa dzięki zwrotom z Funduszu Wyrównawczego.

(146)

Jeśli chodzi o metodę zaproponowaną przez Alcoa w celu oceny istnienia korzyści (czy specjalna cena jest niższa niż cena obowiązująca na w pełni konkurencyjnym rynku), należy przede wszystkim zauważyć, że ta argumentacja została już odrzucona w wyroku Trybunału (pkt 71 wyroku). Ani sądy wspólnotowe, ani Komisja w swojej ocenie istnienia korzyści nie uwzględniają warunków, które panowałyby na hipotetycznym, lepiej funkcjonującym rynku. Warunki panujące na odnośnych rzeczywistych rynkach konsekwentnie służą za ramy odniesienia, jak na przykład w przypadku sprawy dotyczącej Holendrów prowadzących uprawy szklarniowe (63), w której Komisja wykorzystała test rynkowy prywatnego inwestora do oceny istnienia korzyści w określonych cenach gazu.

(147)

Ponadto argument Alcoa sugeruje, że w przypadku gdy rynek nie funkcjonuje prawidłowo, ustanowienie przez państwo członkowskie cen, które symulują warunki efektywnej konkurencji, byłoby uzasadnione. Według tej argumentacji ceny ustanowione przez państwo nie będą przynosić korzyści, jeżeli jako ramy odniesienia przyjmie się w pełni konkurencyjny rynek. Argumentacja ta jest niezgodna z zasadą ustanowioną w orzecznictwie wspólnotowym, zgodnie z którą „dążenie państwa członkowskiego do przybliżenia warunków konkurencji określonego sektora gospodarki do warunków panujących w innych państwach członkowskich, przez jednostronne zastosowanie odpowiednich środków, nie odbiera tym środkom charakteru pomocy” (64). Komisja uważa, że powyższa zasada ma również zastosowanie do sytuacji, w których państwo członkowskie dąży do przybliżenia warunków konkurencji do warunków panujących na w pełni konkurencyjnym rynku.

(148)

Ponadto idąc śladem propozycji Alcoa, dotacje przyznane przez państwa członkowskie w celu wypełnienia luki pomiędzy ceną swobodnie negocjowaną pomiędzy dwoma podmiotami rynkowymi a teoretyczną ceną, jaką można by osiągnąć w ramach ustaleń w warunkach pełnej konkurencji, nie stanowiłyby pomoc państwa. Byłoby to niezgodne z samym celem kontroli pomocy państwa.

(149)

Alcoa utrzymuje jednak, że jest to właśnie metoda zastosowana przez Komisję w sprawie Alumix.

(150)

Komisja przypomina, że metoda wykorzystana w Alumix odnosiła się do bardzo specyficznej sytuacji. W sprawie Alumix taryfa została dopuszczona przez ENEL, wówczas w pełni państwowego monopolistę na rynku energii elektrycznej, który jeszcze nie został zliberalizowany (65). W takiej sytuacji Komisja musiała ustalić, czy ENEL sprzedawał po sztucznie niskiej cenie, czy postępował jak racjonalny podmiot gospodarki rynkowej. Ze względu na monopol ENEL na wytwarzanie i dostawy energii nie istniała cena na konkurencyjnym rynku, do której Komisja mogłaby odnieść się w celu oceny istnienia korzyści. W związku z tym Komisja opracowała metodę, pozwalającą na określenie najniższej teoretycznej ceny rynkowej, po której racjonalny dostawca byłby gotów sprzedawać swojemu „najlepszemu klientowi” (największemu konsumentowi o jednolitym profilu zużycia energii) w specyficznych warunkach rynku na Sardynii i w Wenecji Euganejskiej: rozsądny dostawca dążyłby do pokrycia przynajmniej krańcowych kosztów produkcji i niewielkiej części kosztów stałych.

(151)

Metoda ta nie może być jednak stosowana powszechnie i w oderwaniu od jej źródłowego kontekstu w sytuacji, gdy ceny nie są już ustanawiane przez państwowego monopolistę, lecz swobodnie negocjowane na rynku, a cena Alcoa nie może być już postrzegana jako zwykła transakcja handlowa, gdyż wyraźnie jest dotowaną taryfą. Zgodnie rozwojem wydarzeń opisanym powyżej w motywach 39–43 program nie stanowi już taryfy w dosłownym znaczeniu tego słowa, ponieważ nie jest to już cena nałożona przez ENEL – dostawcę przedsiębiorstwa Alcoa – ani cena netto finansowana przez ENEL, lecz „cena końcowa” wynikająca ze zwrotu z Funduszu Wyrównawczego i ceny płaconej dostawcy Alcoa. W związku z tym analiza przeprowadzona w decyzji w sprawie Alumix, w ramach której zbadano zachowanie ENEL, jest absolutnie nieistotna dla sprawy, jak potwierdził wyrok Trybunału, w szczególności w pkt 132.

(152)

Ponieważ kryteria Alumix nie mają znaczenia przy ustalaniu, czy obecne ustalenia taryfowe przynoszą korzyść przedsiębiorstwu Alcoa, nieistotne są również obliczenia, dostarczone przez Włochy i Alcoa, które miałyby wykazać, że cena nadal spełnia kryteria Alumix, ponieważ pokrywa krańcowe koszty produkcji ENEL.

(153)

W każdym razie Komisja uważa, że obliczenia dostarczone przez Włochy i Alcoa nie odzwierciedlają precyzyjnie ceny, jaką Alcoa „normalnie” płaciłaby na doskonale konkurencyjnym rynku, nawet zakładając – wbrew temu, co wykazano – że krańcowe koszty produkcji producenta można by uwzględnić jako właściwy punkt odniesienia.

(154)

W szczególności minimalna cena IPEX, przytoczona przez Alcoa jako odpowiednik tego, co przedsiębiorstwo Alcoa „normalnie” płaciłoby na doskonałym rynku (20 EUR) odpowiada krańcowym kosztom produkcji elektrowni podstawowych (najtańszych zakładów). Energia elektryczna z elektrowni podstawowych jest jednak sprzedawana po niskiej cenie tylko poza godzinami szczytu (66). W godzinach szczytu cała wytwarzana energia (w tym wytwarzana przez elektrownie systemowe) jest sprzedawana po dużo wyższej cenie, ponieważ jest ona określana przez krańcową elektrownię, która jest elektrownią podszczytową lub szczytową (67). Alcoa zużywa energię elektryczną nie tylko poza godzinami szczytu, lecz 24 godziny na dobę. Tak więc reprezentatywna cena, która przekonująco odzwierciedlałaby doskonałą konkurencję, musiałaby być średnią ważoną czasowo. Średnia ta powinna obejmować niektóre elementy niskich cen dla okresów zasilania podstawowego, ale również niektóre elementy wysokich cen dla okresów zasilania szczytowego.

(155)

Na Sardynii, gdzie gaz jest niedostępny, zakłady zasilane węglem wyznaczają ceny przez 80 % roku, podczas gdy zakłady zasilane olejem wyznaczają ceny dla pozostałych 20 % roku. Nawet używając bardzo skromnych obliczeń Alcoa kosztów krańcowych dla węgla (20 EUR/MWh) i oleju (60 EUR/MWh), średnia ważona czasowo wynosiłaby około 28 EUR/MWh, co stanowi więcej niż 26 EUR/MWh płacone obecnie przez Alcoa. Komisja uważa więc, że przynajmniej w stosunku do Sardynii taryfa Alcoa jest poniżej krańcowych kosztów produkcji producentów energii elektrycznej i że w żadnym razie nie spełniłaby ona kryteriów Alumix, przy założeniu – czemu zaprzeczano – że są one istotne dla sprawy.

(156)

Alcoa i Włochy utrzymują, ze Komisja niesłusznie proponuje stosowanie średnich cen IPEX w celu odzwierciedlenia ceny rynkowej, jaką duzi klienci przemysłowi płaciliby normalnie w przedmiotowych regionach (zob. motyw 83). Wypacza to jednak argumentację zawartą w decyzji o wszczęciu postępowania z 2006 r. W decyzji tej porównanie pomiędzy średnimi cenami IPEX miało jedynie uzasadnić wątpliwości co do twierdzenia, że ceny energii elektrycznej na Sardynii były znacznie wyższe niż w innych regionach Włoch. Komisja zasugerowała, że różnice w średnich cenach IPEX pomiędzy regionami mogłyby być reprezentatywne dla różnic w cenach negocjowanych dwustronnie.

(157)

Natomiast Komisja nie sugerowała nigdy, że średnie ceny IPEX mogłyby reprezentować cenę rynkową, jaką mogłoby uzyskać przedsiębiorstwo Alcoa. W niniejszym przypadku nie ma konieczności szukania odpowiednika. Alcoa zawarła umowę z ENEL po nominalnej cenie, która jest mniej więcej równa, według dostępnych informacji, standardowej taryfie pobieranej przez ENEL od zakładów zasilanych prądem elektrycznym o wysokim napięciu. Umowa ta stanowi punkt odniesienia dla oceny i ilościowego oszacowania korzyści uzyskiwanej przez przedsiębiorstwo.

(158)

Podsumowując, taryfa zmniejsza obciążenia, które wynikają z umowy i które powinny normalnie zostać uwzględnione w budżecie przedsiębiorstwa, a tym samym, zgodnie z utrwalonym orzecznictwem, środek przynosi przedsiębiorstwu Alcoa korzyść ekonomiczną (68). Komisja uważa, że korzyść jest równa środkom wyrównawczym wypłacanym przez Fundusz Wyrównawczy, pokrywającym różnicę pomiędzy ceną umowną a ceną preferencyjną. Wniosek ten odnosi się do dwóch hut Alcoa na Sardynii i w Wenecji Euganejskiej.

(159)

Ponieważ preferencyjne taryfy opłat za energię elektryczną we Włoszech przyznano wyłącznie przedsiębiorstwu Alcoa i kilku innym przedsiębiorstwom zlokalizowanym na Sardynii, wynikająca z nich korzyść ma charakter selektywny.

(160)

Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem korzyść można uznać za pomoc państwa zgodnie z art. 87 ust. 1 Traktatu WE wyłącznie wtedy, jeżeli przyznano ją bezpośrednio lub pośrednio z zasobów państwowych (69) i można ją przypisać państwu (70).

(161)

Jak opisano w motywie 43, kwestionowana taryfa finansowana jest z opłaty parapodatkowej pobieranej przez Fundusz Wyrównawczy w formie komponentu A4 taryfy opłat za elektryczność. Opłata ta jest obowiązkowa, ponieważ nakłada ją AEEG w drodze decyzji wdrażającej prawodawstwo krajowe. Fundusz Wyrównawczy jest podmiotem prawa publicznego, ustanowionym na mocy ustawy, pełniącym swoje funkcje na podstawie szczegółowych instrukcji zawartych w decyzjach AEEG.

(162)

Także zgodnie z ustalonym orzecznictwem zyski z opłaty, która na mocy prawa krajowego jest obowiązkowa i uiszczana na rzecz powołanego na mocy ustawy podmiotu prawa publicznego, stanowią zasoby państwowe w rozumieniu art. 87 ust. 1 Traktatu, jeżeli przeznacza się je na finansowanie środka spełniającego inne kryteria określone w tym artykule (71).

(163)

W celu potwierdzenia tezy, że przedmiotowy środek nie jest finansowany z zasobów państwowych, Włochy i Alcoa opierają się na wyrokach w sprawach PreussenElektra  (72) i Pearle  (73). Obydwie strony twierdzą, że fundusze wymagane do sfinansowania taryfy są przekazywane podmiotowi prywatnemu (Alcoa) przez podmioty prywatne (odbiorcy energii elektrycznej): rola państwa ogranicza się do przyjęcia ustawy nakazującej płatność wymaganych sum bez prawa decydowania w kwestii innego wykorzystania funduszy niż do realizacji systemu przewidzianego w ustawie. Według Włoch i Alcoa w szczególności Fundusz Wyrównawczy nie może sprawować żadnej kontroli nad funduszami i pełni jedynie funkcję pośrednika w zakresie rachunkowości.

(164)

W sprawie PreussenElektra Trybunał uznał, że obowiązek nałożony na prywatne przedsiębiorstwa zajmujące się zaopatrzeniem w energię elektryczną, aby nabywać energię elektryczną ze źródeł odnawialnych po cenach minimalnych wyższych od rzeczywistej wartości ekonomicznej tego rodzaju energii elektrycznej, nie stanowi pomocy państwa, ponieważ środek nie wiąże się z bezpośrednim lub pośrednim przekazaniem zasobów państwowych. Zdaniem Włoch i Alcoa niniejszy przypadek jest porównywalny do sprawy PreussenElektra w zakresie, w jakim podmioty prywatne (odbiorcy energii elektrycznej) także przekazują fundusze podmiotowi prywatnemu (Alcoa), a państwo nie sprawuje kontroli nad przedmiotowymi środkami.

(165)

Komisja przypomina, że w sprawie PreussenElektra zasoby wymagane do sfinansowania środka przekazywane były producentom energii odnawialnej bezpośrednio przez dostawców bez udziału jakiegokolwiek podmiotu prawa publicznego. W tamtym systemie przekazywane sumy nie mogły nigdy znaleźć się w gestii organów państwa członkowskiego. W przedmiotowym przypadku środki pieniężne przepływają przez podmiot prawa publicznego, Fundusz Wyrównawczy, zanim kierowane są do beneficjenta końcowego. Orzecznictwo w sprawie PreussenElektra dotyczy zatem innych okoliczności faktycznych i jest bez znaczenia dla niniejszej sprawy.

(166)

Wyrok w sprawie Pearle daje bardziej bezpośrednie wskazówki dla niniejszej sprawy. Jednak interpretacja Komisji różni się od interpretacji przedstawionej przez Włochy i Alcoa. W sprawie Pearle Trybunał stwierdził, że w pewnych określonych warunkach środki pochodzące z opłaty i przepływające przez podmiot prawa publicznego nie stanowią zasobów państwowych. W sprawie Pearle środki były finansowane w całości przez sektor gospodarczy z jego wyłącznej inicjatywy. Środki pieniężne pobierano z opłat parapodatkowych przepływających przez podmiot prawa publicznego, który nie mógł w żadnym przypadku wykorzystywać tych funduszy. Ponadto istniała korespondencja między podmiotami, które uiszczały opłaty i podmiotami otrzymującymi korzyści płynące ze środka.

(167)

Włochy i Alcoa uważają, że głównym kryterium w sprawie Pearle jest to, czy państwo ma prawo wykorzystać fundusze inaczej niż do realizacji systemu przewidzianego w ustawie. Podnoszą, że Fundusz Wyrównawczy nie ma swobody decyzyjnej co do wypłat funduszy, które przeznaczono na finansowanie taryf i których w żadnym przypadku nie zalicza się do sfery finansów publicznych. Dlatego zdaniem Włoch i Alcoa państwo nie może swobodnie dysponować funduszami, a zatem nie stanowią one zasobów państwowych.

(168)

Na wstępie należy zauważyć, że chociaż niektóre z kryteriów w sprawie Pearle można subiektywnie uznać za ważniejsze od innych, nie występuje w niej „kryterium kluczowe”. Warunki wymienione w wyroku mają charakter kumulatywny. Taką interpretację przedstawił także Sąd w sprawie Earl Salvat  (74), w której zbadał zaskarżone opłaty parapodatkowe w świetle wszystkich kryteriów ze sprawy Pearle łącznie oraz każdego z osobna.

(169)

Przed zbadaniem roli pełnionej przez Fundusz Wyrównawczy Komisja upewniła się, czy spełniono którekolwiek z innych kryteriów wymienionych w sprawie Pearle. Jest oczywiste, że w odróżnieniu od sprawy Pearle, taryfę Alcoa ustanowiono z inicjatywy państwa, a nie sektora gospodarczego. Ponadto w sprawie Pearle beneficjenci środka także jako jedyni wnosili wkład w środki, tak że interwencja podmiotu prawa publicznego nie zmierzała do przysporzenia korzyści, która stanowiłaby dodatkowe obciążenie dla państwa. W przedmiotowej sprawie beneficjent, którym jest Alcoa, nie jest obciążony finansowo opłatą, ciężar ten spoczywa wyłącznie na odbiorcach energii elektrycznej. Dlatego nie można skutecznie powoływać się na orzecznictwo w sprawie Pearle bez względu na to, czy można uznać za zasadną argumentację Alcoa i Włoch dotyczącą roli Funduszu Wyrównawczego wyłącznie jako pośrednika w zakresie rachunkowości.

(170)

Odwołując się do Funduszu Wyrównawczego Komisja przypomina, że zgodnie z utrwalonym orzecznictwem „nie należy rozróżniać przypadków, w których pomoc jest przyznawana bezpośrednio przez państwo, i przypadków, w których jest ona udzielana za pośrednictwem organizacji publicznej lub prywatnej, wskazanej lub utworzonej przez to państwo” (75). Dlatego publiczny lub prywatny status Funduszu Wyrównawczego nie jest decydujący dla celów zastosowania zasad pomocy państwa. Fakt, że Fundusz Wyrównawczy jest podmiotem prawa publicznego nie oznacza automatycznie, że ma zastosowanie art. 87 Traktatu WE (76); podobnie interwencja organizacji prywatnej sama w sobie nie wyklucza zastosowania tego artykułu (77).

(171)

Analiza nie może jednak ograniczać się do kompetencji Funduszu Wyrównawczego jako podmiotu prawa publicznego. Należy raczej ustalić, czy, ogólniej rzecz ujmując, państwo może sprawować kontrolę nad funduszami wykorzystanymi do finansowania taryfy bezpośrednio lub za pośrednictwem jakiegoś innego wskazanego przez siebie organu. Ten sam test należałoby zastosować, gdyby Fundusz Wyrównawczy był organem prywatnym.

(172)

Niedawny wyrok Trybunału Sprawiedliwości w sprawie Essent  (78) zapewnia wskazówki w tej kwestii. W sprawie Essent Niderlandy wprowadziły ustawą dopłatę do ceny energii elektrycznej. Dopłatę płacili odbiorcy energii elektrycznej operatorom sieci, którzy z kolei przekazywali środki pieniężne wskazanemu przedsiębiorstwu SEP. SEP nie miało prawa decydowania w zakresie zarządzania środkami i działało pod ścisłą kontrolą władz. Trybunał doszedł do wniosku, że dochód z dopłaty stanowił zasoby państwowe, ponieważ dopłatę do ceny energii elektrycznej nałożono na mocy prawa krajowego, więc stanowiła ona opłatę, a SEP nie mogło wykorzystywać dochodów z tej opłaty do innych celów niż określone ustawą, tak że środki pieniężne pozostawały pod kontrolą publiczną i były tym samym dostępne dla organów krajowych. Trybunał uznał, że wystarczyło to do uznania tych środków pieniężnych za zasoby państwowe.