Wat is OLED nu precies? Als je al op zoek bent geweest naar een nieuwe televisie, laptop of iets leest over de nieuwe Nintendo Switch OLED, dan is deze term je ongetwijfeld al eens opgevallen. Nu je het overal kan terugvinden, ben je daarmee natuurlijk niet veel wijzer. Wat houdt de OLED-technologie nu in, en moet je op zoek naar een OLED-upgrade?
OLED staat voor 'Organic Light Emitting Diode', en wijst op het paneel dat in een OLED-tv gebruikt wordt. Dit paneel toont alles dat je op het scherm te zien krijgt, zijnde dus de beelden, kleuren en al het licht waar jouw favoriete films, series en games uit bestaan.
Het is dit OLED-paneel dat ervoor zorgt dat OLED-tv's net iets anders zijn dan alle andere soorten tv-technologie die je nu op de markt terug kan vinden, waaronder CRT (cathode ray tube), LED (light-emitting diode), LCD (liquid crystal display) of QLED (quantum dot).
Het verschil zit in het organische materiaal dat OLED-tv's gebruiken. Dit is duurder om te produceren, en zou ook een kortere houdbaarheid hebben, maar volgens velen wegen de voordelen van OLED zwaarder door dan de vervaldatum.
En er zijn best wel wat voordelen. OLED-tv's geven je een betere beeldkwaliteit met zwartere zwartwaardes en lichtere witte tinten, een snellere responstijd en verminderde energieconsumptie. Deze supersnelle responstijden zijn alvast goed nieuws als je op zoek bent naar een nieuwe televisie om mee te gamen.
Als je dus met een van de beste televisies aan de slag wilt (of elk ander gadget met een scherm), dan loont het om meer over OLED te weten, omdat je dit soort technologie waarschijnlijk mee in overweging zal nemen. Momenteel vormen enkel de QLED-tv's van Samsung een concurrent voor OLED. Micro LED ziet er alvast veelbelovend uit, maar moet nog eerst een hele weg afleggen.
In deze gids willen we je meer uitleggen over OLED, je tonen hoe OLED werkt, wat juist de verschillen zijn met andere tv-types, en ook of deze tv-tech iets voor jou is.
FAQ
OLED uitgelegd
Wat is OLED?
OLED staat voor Organic Light-Emitting Diode. Het 'organic'-deel verwijst hier naar de koolstof-film die in het paneel zit voor het glazen scherm.
OLED-panelen zenden hun eigen licht uit wanneer er een elektrische stroom door passeert. Bij een LCD-LED display heb je nog steeds een externe lichtbron nodig voor helder beeld, zoals een groot licht achteraan, ook wel bekend als backlight.
Dit licht vormt het grote verschil tussen LCD-schermen en LED-varianten. Een traditioneel LCD-scherm komt met zo'n licht achteraan (CCFL, oftewel cold-cathode fluorescent light), wat over de volledige achterzijde van het scherm uniform is.
Dit houdt in dat, of het nu zwart of wit is, alles met exact dezelfde helderheid verlicht wordt over het hele paneel. Dit vermindert de zogenaamde 'hotspots', waarbij sommige plaatsen veel helder licht krijgen, omdat de lichtbron uniform is.
OLED begon enkele jaren geleden toen ingenieurs bij bedrijven zoals Samsung en Sony een reeks LED's introduceerden als backlight. Dit hield in dat als een bepaald deel van het scherm zwart was, dat die LED's achter dat deel konden worden uitgeschakeld om het zwarter te laten lijken.
Dit is een betere oplossing dan een CCFL-backlight, maar kent nog altijd zijn eigen problemen. Aangezien er nu een lichtbron achter de LCD voor de belichting zorgt in plaats van de LCD-laag zelf, valt de verlichting niet helemaal samen met de pixel ervoor. Dit resulteert in een effect genaamd 'blooming'. Hierbij loopt het LED-licht van helderdere delen over in zwartere gebieden.
Dit vormt het grote onderscheid tussen OLED's en LCD/LED-displays. De pixels produceren hier zelf licht. Als ze dus zwart moeten zijn, dan kunnen ze zich volledig uitschakelen in plaats van beroep te moeten doen op een backlight dat voor hen uitschakelt.
Is OLED worth it?
Is een OLED zijn prijs waard?
Als je naar een OLED-tv kijkt en dit vergelijkt met jouw ervaringen met een ander soort tv-paneel, dan zal je snel opmerken hoe donker de zwartwaardes in een beeld kunnen zijn. Als je dit dan combineert met de heldere witte tinten van een OLED-paneel, dan krijg je een fantastisch levendige beeldkwaliteit.
LG en Panasonic zijn de meest consistente producenten van OLED-tv's. Zij gebruiken de term 'eindeloos contrast' om te beschrijven hoe de zelf-verlichtende pixels volledig uitschakelen om zwart te tonen. Je krijgt een 'absoluut' zwarte kleur te zien in plaats van een 'relatief' zwart dat enkel beschrijft hoe donker een pixel kan worden in vergelijking met de meest heldere pixel op het scherm.
Er is jarenlang twijfel geweest over de levensduur van OLED-panelen, en de productielijnen sloegen er niet in om winst te maken vanwege hoge kansen op falen tijdens de productie.
Bedrijven zoals LG hebben echter miljarden geïnvesteerd in de ontwikkeling van OLED, en ook Philips en Sony zijn op dezelfde kar gesprongen. De betaalbaarheid van deze toestellen is de goede kant op aan het gaan, zelfs als ze nog steeds duurder zijn dan de andere technologieën. Een nieuwe tv-fabriek van LG ondervindt momenteel wel productieproblemen, wat inhoudt dat de prijs niet snel nog verder zal dalen.
De voordelen van OLED stoppen niet bij een betere beeldkwaliteit. Ook de reactietijd en vloeiendheid van het display zelf zijn opmerkelijk. Gamers en thuiscinema-fanaten zijn dus in de wolken van de OLED-technologie.
OLED-panelen kunnen een ververssnelheid halen die zo laag ligt als 0.001ms, wat ter referentie 1.000 keer sneller is dan bij een standaard LED LCD-paneel. Het is tevens superieur ten opzichte van de reeds stopgezette plasma-technologie.
Omdat de lichtbron zo klein is, zijn dit soort schermen trouwens veel dunner geworden. OLED-tv's zorgen dus voor ongelofelijk diepe zwartwaardes en witte kleuren, een betere kleurnauwkeurigheid en vlotte, responsieve beelden, en dat allemaal in een tv die veel dunner en tevens lichter is dan standaard toestellen.
Nintendo Switch OLED
Hoe zit het met de Nintendo Switch OLED?
Hoe zit het met de Nintendo Switch OLED?
OLED beperkt zich niet slechts tot televisies. Je kan het nu terugvinden in allerlei premium smartphones en ook de nieuwe Nintendo Switch OLED. Deze nieuwe versie van de vertrouwde gaming console komt nu met een OLED-scherm in plaats van het LCD-scherm dat nu op de standaard Switch en Switch Lite gebruikt wordt.
Zijn komst in een nieuwe gaming console van Nintendo is geen toeval. De keuze van het bedrijf om OLED te gebruiken wijst op de mogelijkheid van de technologie om een premium beeldkwaliteit te voorzien, en we verwachten dat dit de ervaringen met het handheld gaming enkel zal verbeteren.
Een OLED Switch zorgt voor nog meer levendige kleuren en een beter contrast, wat cruciaal is voor de steeds meer levendig en gedetailleerd wordende graphics van de moderne games. Deze diepe zwartwaardes zullen ongetwijfeld voor prachtige beelden zorgen in games zoals het aankomende Breath of the Wild 2.
OLED zorgt er hier voor dat de 'uitgeschakelde' pixels ook daadwerkelijk geen licht uitsturen, waardoor je met een echt zwart eindigt en geen half-grijs boeltje. Dit houdt ook in dat het contrast tussen je heldere en donkere gebieden gigantisch is, en zelfs 'eindeloos' kan lijken.
Nintendo heeft hier ook voor OLED gekozen om een meer premium product te leveren. Zelfs het scherm is groter, zodat je beter van de OLED-voordelen kan genieten.
Deze pixels kunnen ook onmiddellijk wisselen van staat, wat inhoudt dat de responstijden zeer snel zijn. Dat is ideaal voor games, of het halen van een snelheidsvoordeel tijdens competitieve games.
Welke OLED-tv's zijn er?
Wie maakt OLED-tv's?
OLED-tv's zijn al sinds 2012 op de markt, en verscheidene fabrikanten zijn de voorbije jaren met de technologie aan de slag gegaan. Vroeger werden OLED-tv's slechts door Samsung en LG geproduceerd.
Gezien de kost en de obstakels tijdens de productie liet Samsung de technologie vallen. Het bedrijf heeft tevens aangegeven dat het niet van plan is om de productie terug op te vatten. In 2020 liet ook Hisense zijn OLED-reeks vallen.
LG heeft zich echter vrij consistent met OLED-televisies bezig gehouden. De LG tv-line-up van 2021 was vrij sterk. De LG Z1 8K OLED verscheen dit jaar, en is een van weinige televisies die een 8K-resolutie bracht met een OLED-paneel. Over de prijs praten we wel liever niet.
Als je geen grote fan bent van LG, dan zijn er nog andere merken die OLED-tv's leveren, waaronder Panasonic. Zij brachten dit jaar de Panasonic JZ2000 uit, het vlaggenschip van Panasonic. Daarnaast bieden ze nog verscheidene meer betaalbare OLED's aan, zoals de Panasonic JZ980.
Ook kleinere merken bieden OLED-tv's aan. De Vizio OLED 4K is bijvoorbeeld geen perfecte televisie, maar hij is betaalbaar en biedt prachtige 4K HDR-beelden, samen met Dolby Vision en ondersteuning voor HDR10+.
OLED prijzen
Waarom zijn OLED-tv's zo duur?
OLED-tv's worden zeker goedkoper, maar ze zijn nog steeds verre van betaalbaar. De prijzen van nieuwe LG OLED-tv's beginnen doorgaans bij 1.399,99 euro, en dan krijg je wel 'slechts' een toestel van 48 inch. Die van Panasonic en Sony eindigen meestal nog hoger, maar we zien wel stilaan goedkopere concurrenten op de markt komen, zoals Vizio.
Het beperkte aanbod van OLED-tv's op de markt houdt in dat deze kleine hoeveelheid fabrikanten eigenlijk kunnen vragen wat ze willen. Met de komst van meer concurrentie zien we daar verandering in komen, samen met het opschalen van de productie waardoor de kost van de goedkopere OLED-tv's daalt.
Occasioneel daalt de prijs van een model dat al een jaartje ouder is onder de 1.000 euro. De komst van 42 inch OLED's zou hier zeker wel bij helpen.
Het loont zeker om tijdens de feestdagen deze toestellen in de gaten te houden. Black Friday en Cyber Monday blijken ook vaak interessante periodes te zijn om een OLED-tv in huis te halen. Vooral goedkopere OLED-tv's zien hier soms sterke prijsdalingen waardoor ze toegankelijk worden voor middenklasse kopers.
OLED en inbranden
Moet ik me zorgen maken rond het inbranden van beelden met OLED?
Inbranden, of beeldretentie, vindt plaats wanneer een beeld of reeks van beelden zo vaak na elkaar wordt afgespeeld dat het een permanente indruk laat op het paneel. Dat is zeker niet ideaal voor een televisie in je woonkamer.
Je moet je hier niet echt zorgen over maken, want het gebeurt enkel als je een statisch beeld of korte beeldenreeks in een lus afspeelt, zoals bij een tv in een winkel of showroom. Je krijgt wel enkele jaren garantie, en er zijn zeer weinig cinema-fanaten die hun OLED-tv op deze manier gebruiken.
Fabrikanten zoals LG proberen om dit risico te vermijden, en dat met screen saver-functies, een Screen Shift-feature die "het scherm lichtjes beweegt op regelmatige intervallen om de beeldkwaliteit te bewaren" en "Logo Luminance Adjustment" waarbij statische logo's op het scherm worden gedetecteerd en waar de helderheid van omlaag wordt getrokken om de permanente beeldretentie te verlagen" (via LG.com).
Als je echter van plan bent om je televisie voor meerdere uren aan te laten staan of om dezelfde video af te spelen in een lus, dan is een OLED-scherm misschien niet de juiste technologie voor jou.
Wat volgt er voor OLED?
Wat is de toekomst voor OLED?
OLED is een dure technologie die eindelijk voldoende tractie weet op te bouwen na lang een niche te zijn geweest. We gingen er dan ook lang van uit dat de technologie het niet zou halen.
Dat bleek echter niet het geval te zijn. Volgens analisten is 2021 het jaar van de OLED, en zouden de verzendingen van OLED-schermen met 80 procent stijgen ten opzichte van 2020 (via LG).
Er zijn dit jaar veel knappe OLED-tv' verschenen. De prijs van deze toestellen daalt wel niet snel genoeg om ze binnen het bereik van de gewone consumenten te krijgen.
Het is wel niet omdat ze nog niet betaalbaar zijn, dat er geen verbetering op komst is. Zelfs 1.200 euro voor een toestel is nog niet echt budgetvriendelijk, maar het is al veel beter dan de prijzen van OLED-tv's van een jaar geleden.
Deze neerwaartse trend is goed nieuws voor de consumenten, maar fabrikanten hebben daar misschien een ander beeld van.
LG bracht vorig jaar in Zuid-Korea een oprolbaar OLED-scherm uit. Hierbij komt het scherm uit een doos die je op je vloer of plafond kan bevestigen. Deze is in 2021 op meer plaatsen beschikbaar geworden, maar vanwege zijn prijs is hij misschien de minst toegankelijke OLED die je kan vinden. Nieuwe vormen zoals deze, en zelfs transparante panelen, zijn voortdurend in ontwikkeling, maar niet alle experimentele ideetjes verschijnen op de markt.
Er zijn ook prototype OLED-tv's met een dunnere papier-achtige vormfactor, of kunnen worden geïnstalleerd aan het voeteinde van je bed.
Samsung is een van de weinige tv-fabrikanten die een QD-OLED heeft ontwikkeld. Dit nieuwe type OLED-paneel maakt gebruik van quantum dot emitters om de helderheid te verbeteren. De techniek is nog steeds in ontwikkeling, maar het zou bij zijn komst de QLED en OLED-technologieën met elkaar kunnen laten versmelten om ze beide meteen verouderd te maken.
Veel bedrijven en onderzoekers proberen om OLED nog beter en helderder te krijgen. OLED-tv's staan bekend voor hun in het algemeen gedimde output, maar onderzoekers van de Amerikaanse universiteit van Michigan denken dit op te kunnen lossen.
Een team heeft een nieuwe electrode ontwikkeld die tot 20 procent meer licht kan 'vrijstellen' van deze schermen, en tegelijkertijd ook de energie-efficiëntie en batterijduur van OLED-schermen kan verbeteren. Dit is momenteel enkel van toepassing op draagbare schermen zoals bij smartphones, maar dit zou ook bij televisies handig zijn.
De originele tekst van dit artikel is afkomstig van Jamie Carter.
