Andaluziska

Andaluziska
oficielne mjeno	Comunidad Autónoma de Andalucía
kraj	Španiska
stolica	Sevilla
přestrjeń	87.268 km²
wobydlerjo	něhdźe 8,5mio
hustota ludnosće	95,7 wob./km²
prezident	Juan Manuel Moreno Bonilla

Andaluziska je jedna z 17 awtonomnych regionow w Španiskej. Wona je druha najwjetša a leži w juhu Španiskej. W sewjeru mjezuje na Ekstremadura a Kastilen-La Mancha, w wuchodźe na Murcia. W zapadźe mjezuje na Portugalsku a w juhu na Srjedźne morjo a Atlantiskim ocean.

Stolica Andaluziskeje je Sevilla, kiž je runočasnje najwjetše město Andaluziskej.

Prowincy

Andaluziska wobstej z wosom prowincow.

prowinca	přestrjeń	wobydlerjo
Almería	8.774 km²	727.945
Cádiz	7.436 km²	1.244.049
Córdoba	13.771 km²	781.451
Granada	12.647 km²	919.168
Huelva	10.128 km²	524.278
Jaen	13.496 km²	631.381
Málaga	7.308 km²	1.685.920
Sevilla	14.036 km²	1.95.219

Geografija

Krajina

We wuchodźe, w prowincy Almería, leži El Desierto de Tabernas, jenička pusćina w na europskim kontinenće.  Na nju přizamknje so horiny Sierra Nevada. Přibrjóh je z drobnym pěskom posypany. We pobrjóžnaj krajinomaj Costa de la Luz a Cabo de Gata móže  wopytowar nimale njedótknjenu přirodu dožiwić.

Klima

Klima w Andaluziskej je jara wot měnliwe, dešćikojta region iberiskeje połkupy a runočasnje najsušiša region w Europje. Cyłkownje knježi w Andaluziskej mediterany klima. Štož woznamjeni horce a suche lěća a miłe, ale tež krute zymy. Dokelž je přibrjóh při Srjedźnym morju pak wot horinow před atlantiskom wětřikom škitany, knježi tam samo subtropiski klima. Z wjace hač 2.800 słónčnymi hodźinami wob lěto je Andaluziska najsłónčniša region w Španiskej.

Stawizny

711 přińdźechu Mawry přez Gibraltarski přeliw na iberisku połkupu. Córdoba bu za Mawry wažna a bu tohodla stolica zapado islamskeho mócnarstwa. Wot 9. lětstotka buchu Mawry přeco bóle wuhnate, doniž w lěće 1040 kalifat do wjacorych njewotwisnych statow rozpadny. Jeničce Granada w knježerstwje Mawrow wostanje a so hakle 1492 wuswobodźi.

Turizm

Turizm hraje w Andaluziskej wažnu rolu. Wuskutkuje so na cyłe hospodarstwo.

Wšelakorosć krajiny, miły klima, kulturelne herbstwo, wšelakorosć móžnych aktiwitow a wulkomyslna hospodliwosć dopomhachu k tomu, zo so Andaluziska k jednej z najatraktiwnišich dowolowych regionow sta.

Tradicionalne dowolowe cile su přibrjohi a města Sevilla, Córdoba a Granada. La Costa de la Sol je perfektnje za kupanje a tohodla wosebje pola swójbow woblubowana. Přibrjóh do Tarifa je perfektnje za wětřikowe surfowanje. Města Sevilla, Córdoba a Granada běchu centry w knježerstwa Mawrow. Mawriske twarjenje kaž La Torre de la Calahorra w Córdoba, La Alhambra w Gradana a La Giralda w Sevilla su woblubowane turistiske cile.

Ale tež aktiwny turizm je jara woblubowany. K tomu liča golfowanje, wopyt temowych parkow (na př. Tívoli World w Benalmádena), sněhakowanje w Horiny Sierra Nevada a pućowanje.

Kultura

Jěsć

Typiska andaluziska jědź je poliwka gazpacho. Tuta poliwka je zymna poliwka ze zeleniny kiž bazuje na pirěrowanych tomatach, paprikach a kurkach. Dalše typiske jědźe su pražena ryba, mórske płody a Serrano šunka. Hórski klima Andaluziskej poskići idealne klima za zrawjenje šunkow kiž su po cyłym swěće znata.

Architektura

Wjele architektoniskich wjerškow Andaluziskeje su z časa Mawrow. Hłownje su so tři typy twarjenjow dźerželi: mošeje, alcazares (hródy) a alcazabas (twjerdźizny). Ale tež woda je wažny element mawriskeje architektury, kiž jewi so na přikład w studnjach.

Znate wosobiny

• Bartolomé Esteban Murillo (barokowy wuměłc)
• Andrés de Vandelvira (architekt)
• Diego Rodríguez de Silva Velázquez (dwórski wuměłc)
• Manuel de Falla (komponist)
• Pablo Picasso (wuměłc)

Swjate dny

• 1. januar: “Año Nuevo” (nowe lěto)
• 6. januar: “Epifanía del Señor” (tři kralojo)
• 28. februar: “Día de Andalucía” (Dźeń Andaluziskeje)
• měrc/apryl: “Jueves Santo”, “Viernes Santo”, “Domingo de Pascua (zeleny štwórtk, ćichi pjatk, jutry)
• 1. meja: “Fiesta del Trabajo” (Dźeń dźěła)
• 15. awgust: “Asuncíón de la Virgen” (Marije donjebjeswzaća)
• 12. oktober: “Día de la Hispanidad” (Narodny Swjaty Dźeń)
• 1. nowember: “Todos los Santos” (wšěch swjatych)
• 6. december: “Día de la Constitución” (Dźeń Wustawy)
• 8. december: “Inmaculada” (Marije podjeća)
• 25. december: “Navidad” (hody)

Žórła

¹ https://www.juntadeandalucia.es/

² https://www.ine.es/dynt3/inebase/es/index.html?padre=517&dh=1

³ https://www.ine.es/prodyser/espa_cifras/2014/files/assets/basic-html/page54.html

⁴ Plikat, Bernd (2020): Andalusien Süd.Costa Sol - Costa de la Luz - Sierra Nevada. 6.Auflage. München: Bergverlag Rother

⁵ Kennedy, Jefferey (2018/2019): Top 10 Andalusien & Costa del Sol. München: Dorling Kindersley Verlag

⁶ Drouve, A., Roy, S., Hunt, L. & Quintero, J. (2020): Spanien. 2.Auflage. Ostfildern: Verlag Karl Baedeker