Ukraina

Ukraina
	zakładne daty:
swójske mjeno	Україна (uk.)
stolica	Kijew
přestrjeń	603.700 km²
wobydlerstwo	42.854.106 (2015)
hustosć	71 wob./km²
forma knježerstwa	republika
hłowa stata	prezident; Wolodymyr Zelenskyj (Володимир Зеленський) (wot 2019)
šef knježerstwa	ministerski prezident; Denys Šmyhal (Денис Шмигаль) (wot 2020)
měna	ukrainska hriwna
hamtska rěč	ukrainšćina
připóznate mjeńšinowe rěče	krimtataršćina, madźaršćina, rumunšćina, rušćina
hymna	Šće ne wmerla Ukrajina i slawa, i wolja
časowe pasmo	UTC +2
njewotwisnosć	24. awgusta 1991 wot Sowjetskeho zwjazka
Top Level Domain	.ua
telefon	+380
awtowa značka	UA
	Połoženje Ukrainy w Europje
	Karta

5031

Koordinaty: 50° S, 31° W

Ukraina (ukrainsce Україна, starše serbske mjeno Wukrajina)^[1]^[2] je wulki njewotwisny stat we wuchodnej Europje a jedna z republikow nastatych po rozpadźe Sowjetskeho zwjazka w lěće 1991. Wona je najwjetši kraj, kotryž leži dospołnje w Europje.

Kraj mjezuje z Ruskej na wuchodźe, z Moldawskej a Rumunskej na juhozapadźe, na zapadźe z Madźarskej, Słowakskej a Pólskej a na sewjerje z Běłoruskej. Južnu hranicu tworitej Čorne a Azowske morjo. Stolica a najwjetša metropola kraja je Kijew, dalše wulkoměsta su Charkiw, Dnipro, Donjeck, Odesa a Lwów.

Nimo ukrainšćiny so předewšěm na wuchodźe a juhu kraja wjele rusce rěči. Wuchod a juh stej tuž kulturno-politisce, na rozdźěl wot zapadneho krajneho dźěla, bóle na Rusku orientowanej.

Kijewska Rus bě srjedźowěkowski předchadnik dźensnišich statow Ruskeje, Běłoruskeje a Ukrainy. Narok na knjejstwo nad teritorijom dźensnišeje Ukrainy měnješe so wjacekróć. Wot rozpada Sowjetskeho zwjazka 1991 je Ukraina wot njewotwisna. W februarje 2014 wudyri po aneksiji połkupy Krim přez Rusku hač do dźensnišeho trajacy wobrónjeny konflikt mjez Ruskej a Ukrainu w dźělach wuchodneje Ukrainy. Krim a dźěle wuchodoukrainskeju oblasćow Donjeck a Luhansk su wot 2014 pod ruskej kontrolu.

Dnja 24. februara 2022 zahaji Ruska wojersku inwaziju do teritorija Ukrainy, kotruž nimale wšě staty na swěće raznje zasudźeja. Ukrainski prezident Wolodymyr Zelenskyj wozjewi dla ruskeje inwazije wójnski staw kaž tež wójnske prawo w kraju.

Mjeno

Prěnje historiske naspomnjenje mjena Ukraina je z lěta 1187. Wosebje w historiskich pólskich a ruskich žórłach 18. a 19. lětstotka bě pak husće tež mjeno wuchodneho dźěla Małorus^[1] (малоросіяни) wužiwane, kotrež jewi so tež w serbskej literaturje do Druheje swětoweje wójny.

Rozrjadowanje

Ukraina wobsteji ze 24 oblasćow, awtonomneje republiki Krim a dweju městow ze specialnym statusom (Sewastopol a hłowne město Kijew). Najwjetše města su Kijew, Charkiw a Dnipro. Krim a z njej město Sewastopol stejitej wot lěta 2014 pod kontrolu Ruskeje.

Azowske
morjo

Čorne morjo

Dnjepr

Ruska

Běłoruska

Słow.

Madź.

Pólska

Rumunska

Mold.

Kijew

•

Sewastopol

Žórła

↑ ^1,0 ^1,1 Filip Rězak: Němsko-serbski wšowědny słownik hornjołužiskeje rěče. L. A. Donnerhak, Budyšin 1920 (digitalizat).
↑ Pomocny terminologiski słownik němsko-serbski, Berlin 1957